اجر ، پاداش و ثواب فراوان نماز جماعت

تا ده نفر ثواب نماز جماعت محدود است همینکه یازده نفر شد ثواب نامحدود میشود...
ثواب نماز جماعت با یک نفر=۱، دونفر=۲, سه نفر=۳, چهارنفر=۴, پنج نفر=۵, شش نفر=۶, هفت نفر=۷, هشت نفر=۸, نه نفر=۹, ده نفر=۱۰, یازده و... ثواب لاتعد و لاتحصی=۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰+۱۰
پس یک نفر هم در نماز جماعت یک نفر است...
پس برای شرکت در نماز جماعت اگر شده یک نفر را هم با خود ببرید، ببرید.‌..
ای بسا همان یک نفر را که با خود میبرید ده نفر میشود یازده نفر و...

پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند : صلاة الرجل في جماعه ، خير من صلاته في بيته أربعين سنه . قيل يا رسول الله ! صلاة يوم ؟ فقال : صلاة واحده ؛ نمازي که شخص با جماعت مي خواند بهتر است از اين که در خانه اش چهل سال نماز بگزارد . گفته شد اي رسول خدا ! نماز يک روز بهتر از نماز چهل است؟ فرمود : يک نماز . مستدرک الوسائل ، ج 6 ، ص 446 به نقل از سایت راسخون

در کتاب مستدرک و بحار از شهید ثانی در کتاب روض الجنان نقل کرد از کتاب امام و ماءموم تصنیف شیخ ابو محمد جعفر بن احمد القمی به سند خود از ابوسعید خُدری که گفت: رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: جبرئیل با هفتاد هزار ملک بعد از نماز ظهر نزد من آمدند. پس عرض کرد جبرئیل: ای محمد صلی الله علیه و آله و سلم پروردگارت تو را سلام می رساند و دو هدیه برای تو فرستاده که به سوی هیچ پیامبری نفرستاده. فرمود: آن دو هدیه چیست؟ عرض کرد: سه رکعت نماز وتر است و نماز پنجگانه در جماعت. فرمود: ای جبرئیل، چیست ثواب آن برای امت من؟ عرض کرد: ای محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: ای جبرئیل، چیست ثواب آن برای امت من؟ عرض کرد: ای محمد صلی الله علیه و آله و سلم وقتی که دو نفر بودند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 150 نماز. و اگر سه نفر شدند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 600 نماز. و اگر چهار نفر شدند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 1200 نماز. و اگر پنج نفر شدند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 2400 نماز. و اگر شش نفر شدند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 4800 نماز. و اگر هفت نفر شدند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 9600 نماز. و اگر هشت نفر شدند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 19200 نماز. و اگر نه نفر شدند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 36400 نماز. و اگر ده نفر شدند، بنویسد خدا برای هر یک به هر رکعتی 72800 نماز. و اگر از ده نفر زیادتر شدند، پس اگر دریاهای آسمانها و زمین مرکب شوند و درختها قلم و جن و انس با ملائکه نویسنده شوند، قدرت ندارند که ثواب یک رکعت را بنویسند.

و همچنین حدیث جالبی در بیان فضیلت نماز جماعت است که قسمتی از آن ‏در رساله‏ های عملیه هم ذکر شده است.

اگر اقتدا کننده ۱ نفر باشد، پاداش ۱۵۰ نماز داده می‏شود.

اگر اقتدا کننده ۲ نفر باشد، پاداش ۶۰۰ نماز داده می‏شود.

اگر اقتدا کننده ۳ نفر باشد، پاداش ۱۲۰۰ نماز داده می‏شود.

اگر اقتدا کننده ۴ نفر باشد، پاداش ۲۴۰۰ نماز داده می‏شود.

اگر اقتدا کننده ۵ نفر باشد، پاداش ۴۸۰۰ نماز داده می‏شود.

اگر اقتدا کننده ۶ نفر باشد، پاداش ۹۶۰۰ نماز داده می‏شود.

اگر اقتدا کننده ۷ نفر باشد، پاداش ۱۹۲۰۰ نماز داده می‏شود.

اگر اقتدا کننده ۸ نفر باشد، پاداش ۳۶۴۰۰ نماز داده می‏شود.

اگر اقتدا کنندگان و امام جماعت ‏به ۱۰ نفر رسیدند، پاداش‏۷۲۸۰۰ نماز دارد.

ولی، همین که عدد افراد از ۱۰ نفر گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند. (مستدرک الوسائل، ج ۱ ص ۴۸۷، رساله حضرت امام، مسئله ۱۴۰۰) .

قال رسول الله – صلی الله علیه و اله : و من مشی الی مسجد يطلب فیه الجماعة کان له بکل خطوة سبعون الف حسنه، و یرفع له من الدرجات مثل ذلک، فان مات و هو علی ذلک و کل الله به سیعین الف ملک یعودونه فی قبره و یبشرونه و یونسونه فی وحدته و بستغفرون له حتی یبعث ؛ کسی که به قصد شرکت در نماز جماعت به سوی مسجد گام بر می دارد . خداوند متعال در مقابل هر گامی که بر می دارد هفتاد هزار حسنه به او پاداش می دهد و به همین میزان نیز درجات وی بالا خواهد رفت و اگر درچنین حالی بمیرد ؛ خداوند متعال هفتاد هزار فرشته را مامور می نماید تا در قبر به دیدار او رفته ، وی را بشارت دهندو در تنهایی قبر انیس او باشند و تا روز قیامت برایش طلب آمرزش کنند. (مکارم الاخلاق ج۲ ص ۳۷۵)

حضور در نماز جماعت با قصد پاک

پیامبر (ص ) فرمود : من اتی الجماعة ایمانا واحتسابا استأنف العمل . کسی که در نماز جماعت با ایمان و قصد پاک و خشنودی خداداخل شود،اعمال خود را از سر گیرد. (کنایه از این است که گناهان گذشته اش بخشیده می شود). به نقل از سایت تبیان ( ثواب الاعمال ، ص 87 )

نماز جماعت سبب ورود به بهشت

پیامبر (ص ) فرمود : فما من مؤمن مشی الی الجماعة الا خلف الله علیه اهوال یوم القیامة ، ثم یأمر به الی الجنة . پس مؤمنی نیست که در راه نماز جماعت قدم بردارد مگر این که خداوندتبارک و تعالی ترس وهراس روز قیامت را برای او سبک می گیرد، سپس او راامر می کند به ورود به بهشت . به نقل از سایت تبیان ( وسائل الشیعه ، ج 5، ص 372 )

استجابت دعا

پیامبر (ص ) : ان الله یستحیی من عبده اذا صلی فی جماعة ثم سأله حاجة ان ینصرف حتی یقضیها . زمانی که بنده ای نمازش را به جماعت بخواند، خداوند از او حیاء می کند، وهنگامی که از او طلب حاجت کرد، منصرف نشود، مگراین که حاجتش رابرآورد. به نقل از سایت تبیان ( بحار الانوار، ج ,88 ص 4 )

شفاعت پاداش نماز جماعت

پیامبر (ص ) فرمود : ان الله وعد ان یدخل الجنة ثلاثة نفور بغیرحساب و یشفع کل واحد منهم فی ثمانین الفا، المؤذن و الامام ، و رجل یتوضا ثم یدخل المسجد فیصلی فی الجماعة . همانا خداوند به سه گروه وعده داد، بدون حساب واردبهشت شوند، و هریک از این سه گروه (روز قیامت ) می توانند هشتاد هزار نفر راشفاعت کنند وآنها عبارتند از: 1- مؤذن . 2- امام جماعت . 3- کسی که وضو بگیرد،سپس داخل مسجد شود و نماز را به جماعت به جا آورد. به نقل از سایت تبیان ( مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 488 )

عبور از صراط

پیامبر (ص ) فرمود : و من حافظ علی الجماعة حیثما کان مر علی الصراطکالبرق الخاطف اللامع فی اول زمرة مع السابقین . کسی که محافظت و مداومت بر نماز جماعت کند، مانند برق سریع ودرخشان همراه نخستین گروه بهشتیان از روی صراط می گذرد. به نقل از سایت تبیان ( ثواب الاعمال ، ص 343 )

خشنودی خداوند

پیامبر (ص ) فرمود : ثلاثة یضحک الله الیهم : الرجل اذاقام باللیل یصلی و القوم اذا صفوا فی الصلاة ، و القوم اذا صفوا فی قتال العدو . سه گروهند که خداوند از آنان خشنود است :1- کسی که نماز شب می خواند.2- جمعی که نماز جماعت تشکیل می دهند.3- دسته ای که در برابردشمن در راه خدا صف آرایی کرده اند. به نقل از سایت تبیان ( ثواب الاعمال ، ص 96 )

فضیلت تکبیر اول

پیامبر (ص ) فرمود : التکبیرة الاولی مع الامام خیر من الدنیاو ما فیها . تکبیر اول را با امام جماعت گفتن بهتر است از دنیا و آنچه در آن است . به نقل از سایت تبیان ( مستدرک الوسائل ، ج 1، ص .488 بحار الانوار، ج ,88 ص 15 )

نمازهای پنج گانه با جماعت

پیامبر (ص ) :من صلی الخمس فی الجماعة وحافظ علی الجمعة فقد اکتال الاجر بالمکیال الاوفی و قال تعالی : "ثم یجزیه الجزاءالاوفی " . کسی که نماز پنج وقت خود را به جماعت بخواند و به نماز جمعه حاضرشود،پس به تحقیق اجر خود را به حد کافی دریافت کرده است . سپس رسول خدا (ص ) این آیه کریمه را تلاوت فرمود: "پس جزا داده شود بر آن ، جزای کاملتر". به نقل از سایت تبیان ( جامع احادیث الشیعه ، ج 6، ص 386 )

نماز با جماعت

پیامبر (ص ) فرمود : لو یعلمون ما فی العشاء و الفجر لاتوهما ولو حبوا . اگر بدانند آنچه را که در خواندن نماز عشاء و صبح با جماعت هست به آن می آیند، هر چند با زانوها و دستها باشد، مانند راه رفتن کودک با نشستن گاه خود. به نقل از سایت تبیان ( اصول وافی ، ج 2، ص 149 )

آفات بی نظمی در نماز جماعت

پیامبر(ص ) :کان رسول الله - صلی الله علیه و اله - یمسح مناکبنا فی الصلوة و یقول :استووا و لا تختلفوا فتختلف قلوبکم . رسول خدا (ص ) شانه های نمازگزاران را در نماز جماعت می گرفت و منظم می کرد، ومی فرمود: مساوی و منظم باشید، نامنظم و جدا از هم نباشید که قلبهای شما از یکدیگرجدا می شود. به نقل از سایت تبیان ( جامع احادیث الشیعه ، ج 6 ، ص 470 )

محافظت بر صف اول

پیامبر (ص ) فرمود : و من حافظ علی الصف الاول و التکبیرة الاولی لا یؤذی مسلما اعطاه الله من الاجر ما یعطی المؤذنون فی الدنیا و الاخرة . کسی که محافظت و مداومت بر صف اول و تکبیر اول نماید، و مسلمانی رااذیت نکند، خداوند به او اجری معادل اجری که مؤذن در دنیا و آخرت دریافت می کند، عطاخواهد کرد. به نقل از سایت تبیان ( وسائل الشیعه ، ج 5، ص 387 )

صف اول نماز جماعت

قال رسول الله صلی الله علیه و اله و سلم: ان الله و ملائکته یصلون علی الذین یصلون الصوف الاول. پیامب رخدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خدا و فرشتگانش بر کسانی که صفهای اول –نماز جماعت- را بهم پیوند می دهند، درود می فرستند . کنزالعمال، ج7، ص 633. به نقل از سایت راسخون

چگونگی صف بستن در نماز جماعت

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): استووا تستوقلوبکم و تماسوا تراحموا. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود : صفهای نماز جماعت را هماهنگ و تنظیم نمائید تا دلهایتان متعادل شود و شانه ها در تماس با هم باشد، تا مهربانی افزوده شود. کنزالعمال، ج7، ص 623. به نقل از سایت راسخون

برتری خاص نماز جماعت صبح

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: لان اصلی الصبح فی جماعه احب الی من ان اصلی لیلتی حتی اصبح. اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم، در نظرم محبوب تر از عبادت و شب زنده داری تا صبح است. کنزالعمال، ج8، ص 22792. به نقل از سایت راسخون

رعایت حال نمازگزاران در نماز جماعت

قال علی (علیه السلام): و قد سئلت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) حین وجهنی الی الیمن کیف اصلی بهم؟ فقال صل بهم کصلوه اضعفهم و کن بالمؤمنین رحیما. هنگامی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا به سوی یمن می فرستاد، از ایشان پرسیدم: چگونه با آنان نماز بخوانم؟ آن حضرت فرمود؟ نمازی بخوان همچون نمازی که ناتوان ترین آنها می خواند و نسبت به مؤمنان رحیم و مهربان باش. نهج البلاغه، نامه 52.به نقل از سایت راسخون

و همچنین قال علی (علیه السلام) : آخر ما فارقت علیه حبیب قلبی اءن قال: یا علی! اذا صلیت فصل صلوة اءضعف من خلفک و لا تتخذن مؤذنا یاءخذ علی اءذانه اءجرا. آخرین لحظه ای که از محبوب دلم حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) جدا شدم، به من فرمود: یا علی! چون با مردم نماز خواندی، نماز ناتوان تری کسی را که پشت سرت قرار گرفته بجای آور. و مؤذنی را که برای اذان گفتن مزد دریافت کند به کار اذان مگمار . محجه البیضاء، ج2، ص 12. به نقل از سایت راسخون

و همچنین پیامبر (ص ) فرمود : انی لأکون فی الصلوة فاسمع بکاء الصبی فاخفف مخافة ان اشق علی امه . من گاهی در حال نماز که هستم صدای گریه کودکی رامی شنوم و نماز راسبک و کوتاه می کنم، چرا که می ترسم مادرش را به رنج افکنم . به نقل از سایت تبیان ( کنز العمال ، ج 7، ص ,601 حدیث 20455 )

مواظبت بر نماز جماعت

عبدالله بن عباس روایت می کند که رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «من سمع المنادی فلم یمنعه من اتباعه عذر – قالوا: و ما العذر؟ - قال خوف او مرض لم تقبل منه الصلاة التی صلی» . کسیکه أذان را شنید و در إجابت کردن آن عذری او را منع نکرد، -گفتند عذر مانند چه؟ فرمود: مانند ترس از دشمن، و یا مرض؛- نماز او قبول نمی شود. سنن أبی داود، ج1، ص 164. به نقل از سایت راسخون

و همچنین در حدیث دیگری روایت می کند که آن حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «من سمع النداء فلم یأته فلا صلاة له إلا من عذر» . کسیکه أذان را بشنود ولی به نماز جماعت حضور نیابد نماز از او قبول نمی شود، مگر اینکه عذر داشته باشد. وسائل الشیعه، ج55، ص 375. به نقل از سایت راسخون.

و از أبی الدرداء (رض) روایت است که فرمود از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) شنیدم که می فرمود: «ما من ثلاثه فی قریه و لا فی بدو لا تقام فیهم الصلاه الا قداستحوذ علیهم الشیطان فعلیکم بالجماعه فانما یاکل الذنب من الغنم القاصیه» . هر سه نفری که در قریه و یا بادیه نشینی باشند و نماز جماعت را بر پا نکنند، کسانی هستند که شیطان بر دل آنان سخت احاطه کرده، پس بر شماست که به جماعت حاضر شوید، زیرا گرگ همیشه گوسفندی را که از چوپان دور شده می خورد. صحیح سنن النسائی حدیث 8461/ 281. به نقل از سایت راسخون

آثار نماز جماعت

پیامبر (ص ) فرمود : من صلی اربعین یوما جماعة یدرک التکبیرة الاولی ، کتب له برائتان برائة من النارو برائة من النفاق کسی که نماز خود را با جماعت و با درک تکبیر اول نماز، چهل روز انجام دهد، خداوند دو برائت را برای او مقرر می سازد: 1- برائت از آتش دوزخ .2- برائت از نفاق . به نقل از سایت تبیان( بحار الانوار، ج ,88 ج 4 )

اهمیت نماز جماعت با هر دشواری

پیامبر (. ص ) فرمود : الصلاة جماعة و لو علی رأس زج . در نماز جماعت شرکت نمایید، گر چه آن را بر سر آهن و نوک نیزه انجام دهید(یعنی هر قدر سخت و دشوار باشد، از حضور در جماعت دریغ نکنید). به نقل از سایت تبیان ( بحار الانوار، ج ,88 ص 4 )

و پیامبر (ص ) فرمود : الصلاة جماعة و لو علی رأس زج اذاسئلت عمن لا یشهد الجماعة فقل : لااعرفه . نماز باید به صورت جماعت خوانده شود،و لو بر نوک تیز پیکان باشد، زمانی که از شما سؤال شد در مورد کسی که به جماعت حاضر نمی شود، بگویید اورا نمی شناسیم . به نقل از سایت تبیان ( بحار الانوار، ج ,88 ص 5 )

فضیلت نماز جماعت

پیامبر (ص ) فرمود :صلاة الجماعة افضل من صلاة الفرد بخمس و عشرین درجة . یک نماز که به جماعت برگزار گردد، برتری و فضیلت دارد بر بیست و پنج نماز فرادی . به نقل از سایت تبیان ( وسائل الشیعه ، ج 5، ص 374 )

هشدار به امام جماعتی که در نمازش اعتدال ندارد

در حديثي از پيامبر اکرم (ص) آمده است: «من ام قوماً فلم يقتصد بهم في حضوره و قرائته و رکوعه و سجوده و قعوده و قيامه ردت علي صلاته و لم تجاوز تراقيه و کانت منزلته عندالله منزلة امير حائر متعد لم يصلح لرعته و لم يقم فيهم بامرالله فقام اميرالمومنين عليه السلام فقال: يا رسول الله بابي انت و امي! و ما منزلة امير جائر متصد لم يصلح لرعته و لم يقم بامرالله قال هو رابع اربعه من اشد الناس عذاباً يوم القيامة: ابليس و فرعون و قاتل النفس و رابعهم سلطان حائر» . «کسي که امامت گروهي را به عهده گيرد در برخورد با آنان و قرائت و رکوع و سجده و نشستن و برخاستن خود راه اعتدال و ميانه­روي را در پيش نگيرد نمازش مورد پذيرش نخواهد بود و از کتفهاي او تجاوز نمي­کند. (قابليت صعود به بارگاه الهي را ندارد) جايگاه چنين امامي نزد خداوند همچون جايگاه سلطان ستمگر و تجاوزگري است که براي صلاح رعيت خود تلاش ننموده و فرمان الهي را در ميان آنها بپاي نداشته است. اميرالمؤمنين عليه­السلام برخاست و گفت اي رسول خدا پدر و مادرم فداي تو باد. جايگاه چنين سلطاني نزد خداوند چگونه است؟ رسول خدا فرمود: پيشواي ستمگر يکي از چهار گروهي است که در روز قيامت دچار سخت­ترين عذابها خواهد شد ابليس فرعون قاتل و پيشواي ستمگر همگي در يک رتبه­ اند. [وسايل الشيعه، ج 5، ص 47] به نقل از سایت تبیان

پاداش و اجر امام جماعتی که در نمازش اعتدال دارد

پيامبر (ص) مي­فرمايند: «من ام قوماً باذنهم و هم به راضون فاقتصد بهم في حضوره و احسن صلاته بقيامه و قراءته و رکوعه و سجوده و قعوده فله مثل اجر القوم و لا ينقص من اجورهم شيء» . «کسي که با اذن و رضايت گروهي امامت نماز آنان را بر عهده گيرد و آنگاه در برخورد با آنها راه اعتدال را در پيش گيرد و قيام و قرائت و رکوع و سجده و نشستن خود را نيکو بجاي آورد پاداشي برابر پاداش تمام کساني که با وي نماز مي­گزارند دريافت مي­کند بي­آنکه چيزي از اجر نمازگزاران کاسته شود». [وسايل الشيعه، ج 5، ص 47] به نقل از سایت تبیان

مورد شفیع امام جماعت

پیامبر(ص ) فرمود : ان امامک شفیعک الی الله - عز وجل - فلا تجعل شفیعک سفیها و لا فاسقا . همانا امام و پیشنماز تو، شفیع و واسطه توبه درگاه با عظمت الهی است ، پس هرگز کسی را که فاسد و بی خرد است وسیله و شفیع خود به درگاه الهی قرار مده . به نقل از سایت تبیان ( وسائل الشیعه ، ج 5، ص 492 )

کناره گیری از جماعت

پیامبر (ص ) فرمود : ان الشیطان ذئب الانسان کذئب الغنم یأخذ الشاة القاصیة والناحیة فایاکم والشعاب و علیکم بالجماعة و العامة والمسجد . شیطان گرگ انسان است همانند گرگ گوسفندان که همیشه میشهای دورافتاده وکناره گیر را می گیرد. پس از دسته بندیها (گروه گرایی و خط بازی )بپرهیزید و برشما باد به حضور در جماعت و مجالس عمومی و مسجد. به نقل از سایت تبیان ( کنز العمال ، ج 7، ص ,581 حدیث 20355 )

مسجدی که قرارگاه گره‌گشایی است

در روز جهانی مسجد با رئیس هیئت‌امنای مسجد فاطمه‌معصومه(س) اصفهان درباره خدمات 24 ساعته این مسجد به اهالی اشتغال‌آفرینی برای 400 نفر، درمان رایگان بیماران نیازمند، ترک‌دادن معتادان، اهدای خانه رایگان و ... گفت‌و‌گو کردیم

نویسنده : مجید حسین زاده | روزنامه‌نگار

اهالی شهر بهارستان در اصفهان از مسجدی بهره‌مند هستند که برای هر گره‌ای که در زندگی‌شان می‌افتد، می‌توانند روی کمک‌هایش حساب کنند. شهر جدید بهارستان یا همان مسکن مهر اصفهان در ۲۰ کیلومتری جنوب‌شرقی اصفهان و در مسیر جاده اصفهان به شیراز قرار گرفته‌است. مسجد حضرت فاطمه‌معصومه(س)، سال‌هاست که در کنار اهالی به خدمت‌رسانی و انجام کارهای نیکوکارانه شناخته می‌شود. مسجد در فرهنگ دینی و عبادی مردم، محلی برای اقامه نماز و راز و نیاز با خداوند و البته کانون فعالیت های مسلمانان است. این روزها کارکردهای متنوع در برخی از مساجد کمتر دیده می‌شود اما مسجد حضرت فاطمه‌معصومه(س)، همان رویه صدر اسلام را درپیش گرفته است و در هر زمینه‌ای به ویژه کارهای خیرخواهانه برای خدمت به محل و جذب نوجوانان، جوانان، بانوان و ... بال خود را گشوده و مقدماتش را فراهم کرده است. در پرونده امروز زندگی‌سلام و به‌بهانه روز جهانی مسجد با حجت‌الاسلام «محمد زمانی» رئیس هیئت‌امنای مسجد حضرت فاطمه‌معصومه(س) گفت‌و‌گویی داشتیم که در ادامه خواهید خواند.

8 سال است که مسجدمان را مقر خدمت‌رسانی کردیم

رئیس هیئت‌امنای مسجد حضرت فاطمه‌معصومه(س) درباره این‌که از چند سال پیش تصمیم گرفتند که در مسجد برای خدمت‌رسانی به مردم برنامه‌ریزی کنند، می‌گوید: «من نزدیک 25 سال است که مبلغ هستم و نزدیک 8 سال است که در این مسجد مشغول به کار شدم. من علاوه بر حضور در هیئت امنای مسجد، امام جماعت و مسئول پایگاه فرهنگی و اجتماعی مسجد حضرت فاطمه‌معصومه(س) هم هستم. تقریبا از 8 سال پیش، مسجدمان را علاوه بر برگزاری نماز و امور دینی، مقر و قرارگاهی برای گره‌گشایی از مشکلات مردم قرار دادیم.»

در قدم اول مشکلات محله را شناسایی کردیم

او درباره این‌که برای خدمت‌رسانی به مردم در مسجد، کارشان را چطور شروع کردند، بیان می کند: «از همان ابتدا، مهم‌ترین و اصلی‌ترین هدف ما در این مسجد، حل مشکلات و معضلات مردم محله و همسایگان مسجد بود و الان هم هست یعنی محله را رصد کردیم تا ببینیم چه مشکلاتی دارد تا برای مدیریت و حل آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم. به‌طور کلی، مبارزه با آسیب‌های اجتماعی یکی از موضوعات اولویت‌دار برای ما بود. سال گذشته با کمک اهالی، شناسنامه‌ای جامع از 1500 خانوار محله تنظیم کردیم تا بتوانیم خدمت‌رسانی دقیق‌تری به آن‌ها داشته باشیم».

به 450 نیازمند محله بسته غذایی می‌دهیم

یکی از برنامه‌های این مسجد، کمک به نیازمندان است. رئیس هیئت‌امنای مسجد حضرت فاطمه‌معصومه(س) در این باره می‌افزاید: «بعد از بررسی‌های متعدد مشخص شد که محله ما 450 نیازمند دارد که خودمان هر ماه با کمک نیکوکارهای محله برای آن‌ها بسته غذایی آماده و به مشکلات آن‌ها رسیدگی می‌کنیم. به عبارت دیگر، ما با کمک مسجدی‌ها کاری کردیم که دیگر کمیته امداد به آن‌ها کمکی نمی‌کند. همچنین ما هر دو هفته یک بار، بحث نذر ظهور داریم. بسته نذر ظهور برای سلامتی امام زمان(عج) آماده می‌شود. این بسته‌ها توسط جوانان و نوجوانان محله بسته‌بندی و سپس بین نیازمندهای شهر توزیع می‌شود، بنابراین به جز نیازمندهای محله که هر روز به ما مراجعه می‌کنند، این کار خیر را گسترش دادیم و برنامه‌مان این است که نیازمندهای شهر را رصد کنیم تا بتوانیم به آن‌ها هم خدمتی کرده باشیم».

20 میلیارد وام اشتغال‌زایی را تامین اعتبار کردیم

او درباره ماجرای وام‌هایی که برای اشتغال‌زایی با پیگیری‌های مسجد به کارآفرینان محله پرداخت شده است، می‌گوید: «سال گذشته ما نزدیک 20 میلیارد تومان وام اشتغال به اهالی دادیم که کار بسیار بزرگی بود و باعث خوشحالی همه شد. با پیگیری‌های زیادی توانستیم معاون وزیر را راضی کنیم که این اعتبار را به ما اختصاص بدهد و 20 میلیارد وام اشتغال را بین 400 نفر تقسیم کردیم تا بتوانند کارآفرینی راه بیندازند و چندین خانواده دیگر را هم زیر پر و بال خودشان بگیرند».

شعارمان، اشتغال، اشتغال و اشتغال است

این مسجد برای کمک به نیازمندان، سخت‌گیری‌ها و ملاحظاتی دارد که «حجت‌الاسلام زمانی» در این باره می‌گوید: «من یک فرمول ثابت دارم که تمام سعی‌ام را می‌کنم برای اهالی اشتغال درست کنم. کلا در بحث نیازمندان خیلی سفت هستم و الکی کمک ثابت به کسی نمی‌کنم، مگر کسی که واقعا بیماری سخت داشته یا از کارافتاده باشد. بیشتر نیازمندان را به سمت اشتغال می‌برم و این برایم مهم است،مثلا در چند وقت اخیر با قالی سلیمان صحبت کردیم و گفتیم اگر نیرو خواستید از ما بگیرید، گفتند هرچقدر نیرو بخواهیم از شما می گیریم چون می‌دانند که آموزش‌های لازم را به افراد در مسجد داده‌ایم. با نساجی صحبت کردیم، گفته باشد. اسنوا گفته از شما نیرو می‌گیریم. سیتی‌سنتر اصفهان هم مذاکره کردیم و قول همکاری داده‌است. به خدمات شهری شهرداری گفتیم اگر نیرو خواستید، ما در خدمتیم، بنابراین شعار من، اشتغال، اشتغال و اشتغال است. من اگر بخواهم در ماه کمک کنم، درنهایت یک بسته 500 هزار تومانی به یک خانواده نیازمند بدهم اما اگر اشتغال ایجاد کنم، خیالم درباره آن‌ها راحت است که مشکل‌شان مادام العمر حل شده‌است».

سه‌شنبه‌ها در مسجد محصولات‌خانگی می‌فروشیم

فراهم‌کردن بستری برای یادگیری و کسب درآمد از شغل‌های خانگی هم توسط هیئت امنای این مسجد مورد توجه بوده است. آقای «زمانی» می‌گوید: «مثلا الان داریم کلاس‌های خیاطی برگزار می‌کنیم و بعد از این که شرکت‌کنندگان کار را یاد گرفتند، خودمان هم کمک‌شان می‌کنیم تا شغلی راه بیندازند و از آن کسب درآمد کنند. یک برنامه دیگر هم در مسجد راه انداختیم که با استقبال اهالی مواجه شد. جالب است که بدانید علاوه بر اهالی از بقیه نقاط شهر هم برای خرید محصولات خانگی به مسجد ما می‌آیند. روزهای سه‌شنبه را به این کار یعنی فروش محصولات خانگی با قیمت مناسب در مسجد اختصاص دادیم. چندین شغل خانگی دیگر هم با کمک مسجدی‌ها ایجاد کردیم مثل فروش اسباب‌بازی تا یک سری وسیله را به هم برای فروش مونتاژ کنند و آماده ارسال به بازار شود. کارهای دیگر مانند بسته‌بندی را هم سفارش می‌گیریم».

بیماران نیازمند محله نگران هزینه‌ها نیستند

«یکی از چیزهایی که در محله نیاز بود و مردم گلایه‌های زیادی درباره نبود آن داشتند، خانه بهداشت بود. پیگیری‌های زیادی کردیم و به امید خانه، امسال اولین خانه بهداشت در این منطقه شروع به کار خواهد کرد». او با این مقدمه می‌افزاید: «به‌طور کلی، در بحث بیماران هم برنامه‌های زیادی داریم. با یک سری بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها صحبت کردیم و اهالی محله که بیماری دارند و بیمه نیستند یا بیمه هستند اما هزینه‌های بیماری برای‌شان زیاد است، این‌ها را با مراکز درمانی هماهنگ کردیم تا با کمک خیریه‌ای که در مسجد تشکیل دادیم، هزینه‌های‌شان به‌طور کامل یا با تخفیف پرداخت شود و تنها دغدغه خانواده بیمارهای نیازمند، رسیدگی به عزیزان باشد. همچنین در زمینه درمان ناباروری و فرزندآوری مسجد به کسانی که نیازمند باشند، کمک می‌کند و تاکنون برای ۳ خانواده تأمین هزینه شده است».

ماهی 40 میلیون از اجاره نیازمندان را می‌دهیم

«در بحث تسهیل ازدواج برای زوج‌های جوان نیازمند، شرایطی را فراهم کردیم که تا 2 یا 3 سال برای‌شان خانه اجاره می‌کنیم و سپس زوج بعدی جایگزین آن‌ها خواهند شد. تأمین جهیزیه برای دختران دم‌بخت که توانایی مالی مناسبی ندارند هم از دیگر برنامه‌های ماست.» او می‌افزاید: «هم اکنون، ماهی 38 تا 40 میلیون تومان اجاره برای نیازمندان پرداخت می‌کنیم. شاید باورتان نشود که همین الان علاوه بر اهالی، مورد داریم در سیستان‌و‌بلوچستان که اجاره‌اش را پرداخت می‌کنیم، در یاسوج، شهرکرد، اهواز، کرمان، گیلان و ...».

کلاس ترک اعتیاد در مسجد داریم

«در شهر ما که پذیرای مهاجران زیادی است، افراد بسیاری درگیر اعتیاد هستند که در این زمینه هم پیگیر رفع مسائل و مشکلات مربوط هستیم». آقای «زمانی» ادامه می‌دهد: «با همراهی اهالی، تا امروز چندین مرتبه اقدام به برگزاری کلاس‌های ترک اعتیاد در مسجد کرده‌ایم و تنها در یک دوره، ۴۰ نفر به مدت ۴ ماه در این کلاس‌ها شرکت کردند و برخی به کمپ‌های انتظامی برای ترک معرفی شدند که تعدادی از آن‌ها به طور کامل ترک کردند و الان به زندگی عادی برگشتند».

مسئولان این مسجد 24 ساعته آماده‌باش هستند

«درِمسجد حضرت معصومه(س) از صبح تا شب به روی مردم باز است و بسته نمی‌شود؛ علاوه بر آن، مسئولان مسجد 24 ساعته در حالت آماده‌باش هستند تا اگر کسی کمک خواست، هرکاری از دست‌مان برمی‌آید، در اسرع وقت برایش انجام دهیم». حجت الاسلام «زمانی» با این مقدمه می‌افزاید: «مسجد ما از صبح برنامه‌های فرهنگی برای کودکان، نوجوانان، جوانان و بانوان دارد. از ۵ سال پیش با مجوز آموزش‌وپرورش، اقدام به راه اندازی مرکز پیش‌دبستانی و مهدکودک در مسجد برای افراد بی‌بضاعت کردیم که با هزینه بسیار اندک فرزندان خود را به این پیش‌دبستانی می‌آورند. بعد از نماز ظهر به مدت 2 ساعت، زمانی را در نظر گرفتیم که خادم مسجد استراحت کند. بعد دوباره برنامه‌های‌مان به‌خصوص برای حل معضلات محله و کمک به نیازمندان شروع می‌شود. بعد از نماز مغرب و عشا، الان که محرم و صفر است، سخنرانی و عزاداری داریم. به عبارت دیگر، مسجد ما از صبح زود تا آخر شب باز است و هر زمان که فردی مشکل داشته باشد، می‌تواند بدون وقت قبلی و هماهنگی به ما مراجعه کند. در غیر از این ساعت‌ها هم، مردم شماره من و مسئولان مسجد را دارند و اگر مشکلی پیش بیاید، تماس می‌گیرند».

مسئولیت امور این مسجد با نوجوانان و جوانان است

از او درباره حضور پررنگ نوجوانان و جوانان در این مسجد می‌پرسم که می‌گوید: «ما در این مسجد، علاوه بر کارهای فرهنگی، کلاس‌های ورزشی، اردوهای تفریحی، کلاس‌های تقویتی درسی و ... مسئولیت بسیاری از کارهای نیکوکارانه را هم به نوجوانان و جوانان سپردیم. مثلا بسته‌بندی اقلام را بیشتر دختران نوجوان و جوان با یک شوق و ذوقی انجام می‌دهند و بعدش پسرهای نوجوان و جوان ما در محله و شهر، آن‌ها را توزیع می‌کنند. همین دلایل است که باعث شده تا نوجوانان و جوانان علاقه زیادی به حضور در مسجد داشته باشند. به‌تازگی برای پسرهای محله یک زمین چمن هماهنگ کردیم که هر هفته دو بار در آن جا فوتبال بازی کنند».

نیکوکارهای ما از همین محله هستند

همسر «حجت‌الاسلام زمانی» برای انجام فعالیت‌های اجتماعی در کنار شوهرش نقش بسیاری دارد. تأسیس صندوق قرض‌الحسنه و اعطای وام و همچنین مددکاری خانواده‌های تحت پوشش مرکز خیریه از فعالیت‌های اوست. از آقای «زمانی» درباره خیریه‌شان می‌پرسم که هزینه این امور را چطور جمع‌آوری می‌کند که می‌گوید: «بسیاری از نیکوکارهایی که با ما کار می‌کنند، از اهالی منطقه هستند. یکی از حق‌های همسایه بر گردن همسایه‌اش همین است که از او بی خبر نباشد و با فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی، موفق شدیم که خود اهالی را پای کار بیاوریم. بارها هم پیش آمده که فردی به ما مراجعه کرده که متوجه فلان کار خیر شما شدم و می‌خواهم من هم از این به بعد به شما برای حل معضلات منطقه و کمک به نیازمندان کمک مادی یا معنوی داشته باشم».

رمز موفقیت مسجد ما پای کار بودن همه اهالی است

از او می‌پرسم که چطور توانستند در مسجد و با کمک مسجدی‌ها، این همه فعالیت نیکوکارانه را در دستور کار قرار دهند که بیان می‌کند: «بارها پیش می‌آید که یک نیازمند را فردی از اهالی یا حتی مسئولان شهر به ما معرفی می‌کنند و می‌گویند او را می‌شناسند که در فلان منطقه زندگی می‌کند و مشکل دارد یا بیمار است. ما با گروهی از بچه‌های مسجد به آن‌جا می‌رویم تا گرفتاری‌اش را بررسی و آن را حل کنیم. محله خودمان یک طرف، بچه‌های مسجد ما به دنبال کار فرهنگی و نیکوکارانه در سراسر شهر هستند. علاوه بر من و خانمم، یک سری از دوستان روحانی من هم پای کار هستند. البته این را به شما بگویم که یکی از رموز موفقیت مسجد ما این است که همه اهالی پای کار آن هستند. شما هیچ‌وقت نمی‌توانید تاثیرگذاری کار گروهی و جمعی را با فردی یکی کنید».

آرزویم این است در محله ما هیچ نیازمندی نباشد

رئیس هیئت امنای این مسجد درباره آرزوها و برنامه‌های‌شان برای آینده هم می‌گوید: «آرزوی ما این است که در منطقه بهارستان هیچ همسایه نیازمندی نباشد که شب را گرسنه بخوابد اما مشکلاتی در زمینه تحقق این آرمان پیش روی ماست که امیدوار به رفع آن‌ها هستیم. شهر بهارستان یک شهر مهاجرپذیر است یعنی ساکن بومی زیادی ندارد. بنابراین امروز یک نیازمند می‌آید و در این‌جا زندگی می‌کند، سال بعد به منطقه دیگری می‌رود. ما هر روز نیازمند جدید در منطقه داریم. بارها به من مراجعه می‌شود که من 10 روز، 20 روز است که به این محله آمدم، فلان مشکل را دارم، گفتند به مسجد مراجعه کنید. همچنین ما همیشه پیگیر حال‌و‌احوال افرادی که به مسجد می‌آیند، هستیم. بعضی روزها از بچه‌ها می‌پرسم که فلانی چرا نیست؟ فلانی هم که نیامده؟ می‌گویند او از این محله رفت، فلانی هم رفت، دیگری هم رفت. مشکل اصلی ما در منطقه این است».

نظافتی برای بهشتی شدن

اسلام به ساختن اماکن فرهنگی به ویژه مسجد عنایت خاص دارد. نخستین آیاتی که بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده درباره دانش و ابزار فراگیری آن است که زیربنای تمدن و فرهنگ اسلامی بوده است. نخستین گامی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آماده سازی زیرساخت مدینه نبوی برداشت تأسیس مسجد به عنوان پایگاه ارتباط خدا و خلق و مرکز رسیدگی به امور دنیا و آخرت مردم بود.

آیات قرآن و روایات معصومان (علیهم السلام)، مسلمانان را به ایجاد پایگاه های فرهنگی و ساختن مراکز عبادی و تعمیر آن، ترغیب کرده و به بیان آداب بهره‌گیری از مسجد و برکات و آثار سازنده دنیوی و اخروی آن پرداخته‌اند. آنچه در این مجال مورد توجه قرار خواهد گرفت اهمیت نظافت و سلامت ظاهری مساجد است:

مسجد خانه خدا

مسجد را با عنوان خانه خدا می شناسیم. جایی که مردم با خداوند خویش صحبت می‌کنند و فارق از دغدغه ‌های روزمره به آرامشی حقیقی دست می‌یابند. اما در این میان نباید فراموش ساخت که مساجد نمادی از دین ما و فرهنگ ما هستند. آنچه یک غیر مسلمان و یا حتی مسلمانان در بدو ورود متوجه آن می گردد نظافت و سلامت ظاهری مساجد است. متأسفانه در حفظ نظافت مساجد تلاش جدی صورت نمی گیرد. نمازگزاران تنها وظیفه خویش را نماز خواندن در مسجد و گوش فرادادن به روضه‌ها و تلاوت‌ها می‌دادند و سایر امور چون نظافت را بر عهده فردی که عنوان خادم مسجد را بر دوش کشیده است می ‌نهند. افرادی که اغلب با وجود سن زیاد این وظیفه سنگین را به دلائل مختلف مادی و معنوی پذیرفته ‌اند. اما نباید فراموش ساخت که هر انسانی وظیفه دارد علاوه بر حفظ نظافت شخصی خویش، نظافت عمومی را نیز رعایت کرده و در حد توان به تنظیف محیط پیرامون خویش توجه نماید.

اهمیت حفظ نظافت مسجد تا حدی است که پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله) در بیان آنچه در شب معراج، بر برخى از درهاى بهشت، نوشته دید: «هر كس دوست دارد خوراك كِرم‌هاى زیرِ خاک نشود، مسجدها را نظافت كند». (بحار الأنوار: ج 8 ص 145 ح 67)

در روایتی دیگر رسول اعظم (صلی الله علیه و آله) بیرون بردن خاکروبه از مساجد را مهریه حوریان

 مسجد، عبادتگاه مشترکی میان تمام مسلمانان دنیاست که بدون در نظر گرفتن فرقه خاص آنها، اعم از شیعه و سنی بودن، همگی در کنار هم جمع شده و به عبادت خداوند متعال می پردازند.

مساجد بزرگ دنیا، جدای از فضای روحانی و ملکوتی و امواج مثبتی که در بر دارند، از جهت معماری نیز بسیار مورد توجه می باشند. البته این امر، در گذشته نیز صادق بوده تا جایی که اکنون سبکی غنی در معماری به نام معماری اسلامی داریم. در بسیاری از کشورهای دنیا، مساجد برای مسلمانان و غیر مسلمانان به صورت جاذبه گردشگری درآمده و هرکسی را با هر دینی به خود جذب می کند.

مسجد بزرگ شیخ زاید در ابوظبی، امارات متحده عربی

آثار گوناگون مسجد

آثار فردي

1. بررسي آثار عبادي مسجد

يكي از اركان اساسي اديان الهي و به ويژه اسلام، عبادت است. عبادت؛ يعني راز و نياز كردن با خداوند و نجوا گفتن با او. جوهر و جان اين نيايش، حضور قلب و توجه به خداست.[1]

براي فراهم شدن عبادتي اين چنين، به شرايط و عوامل فراواني نياز هست كه مكان عبادت، يكي از آن هاست. براي نمونه، نماز در كوچه و خيابان، حتي در صورت درست بودن، نمي تواند با حضور قلب همراه باشد. اسلام با در نظر گرفتن مكاني به نام مسجد و قرار دادن مقرراتي ويژه براي آن، در حقيقت مكان مناسبي را براي نماز و ارتباط بندگان با خداوند پيش بيني كرده است. نام مسجد، گواه درستي اين سخن است. مسجد؛ يعني جاي سجده، كرنش در پيشگاه خداوند و به ديگر سخن؛ يعني جايگاه نماز و تقرب جستن به خداوند بزرگ؛ زيرا سجده، برترين نمونه و شكل عبادت و بندگي است.

جايگاه معبد در اسلام و ديگر اديان الهي

بشر بر پاية فطرت خود، توحيد و يگانگي خداوند را درك مي كند و ذات پاك حق را از وابستگي به زمان و مكان خاص، منزه مي داند. با اين حال، گويا يك گرايش فطري ديگر نيز او را وادار مي كند تا در مكاني كه انتساب بيشتري با خداوند دارد به عبادت او بپردازد. گويا جايگاهي كه منسوب به خداست، بهتر مي تواند بشر را از امواج دغدغه ها و اضطراب ها دور و به ساحل آرامش نزديك كند.

از همين رو، تاريخ معبد و پرستش گاه، به اندازه عمر انسان قدمت دارد. باستان شناسان از معبدهايي خبر مي دهند كه از آغاز پيدايش انسان وجود داشته اند. قرآن مجيد نيز نام معروف اديان الهي را با نام پرستش گاه هاي آن ها همراه كرده است.[2] پيروان اديان گذشته وظيفه داشتند كه نماز را فقط در پرستش گاه هاي خود به جا آورند و نمازگزاران در خارج از معبد، تنها از روي ناچاري براي آنان روا بوده است.

در اسلام با آن كه بر نمازگزاران در مسجد تأكيد فراوان شده، ولي نماز در خارج از مسجد نيز صحيح است.

اين حكم الهي علاوه بر آن كه كار را براي امت پيامبر آسان كرده است، نكته اي لطيف نيز در خود پنهان دارد كه عالمان الهي آن را چنين بيان كرده اند:

در حقيقت، با آن كه همه زمين با خداوند نسبت يكساني دارد، ولي خداوند به لطف خويش با مسجد، معامله خانه را مي كند؛ يعني آن ها را محل ديدار و مجلس انس و زيارت قرار داده است. اين بدين معناست كه تعيين مجلس ديدار و حضور را به اختيار ما واگذار فرموده و اين از بزرگ ترين بزرگواري هاست.[3]

با آن كه همة گسترة خاك براي امت پيامبر همچون، مسجد است، ولي مسجد به معناي اصطلاحي آن، جايگاه و محفلي ويژه براي عبادت خالصانه به شمار مي رود. از همين رو، جنبه هاي عبادي مسجد، از ديگر جنبه هاي آن برجسته تر و پر فروغ تر مي نمايد.

قرآن و جنبه هاي عبادي مسجد

در قرآن، هر جا سخن از مسجد به ميان آمده، جنبه هاي عبادي آن به عنوان نقش اوليه و بنيادين اين جايگاه مقدس، مورد تأكيد قرار گرفته است. خداوند بزرگ مي فرمايد:

و مساجد ويژه خداست. پس هيچ كس را با خدا مخوانيد. (جن: 18)

و در آيه ديگر مي فرمايد:

پروردگارم بر دادگري فرمان داده است و اينكه در هر مسجدي روي خود را مستقيم (به سوي قبله) كنيد و در حالي كه دين خود را براي او خالص گردانيده ايد وي را بخوانيد. همان گونه كه شما را پديد آورد و به سوي او باز مي گرديد. (اعراف: 29)

اين آيه به روشني مي فهماند كه مسجد، كانون پرستش خالصانه است. خداوند بزرگ در جايي ديگر، مسجد را جايگاهي معرفي مي كند كه در آن نام خداوند فراوان برده مي شود.

و مساجد يذكر فيها اسم الله كثيرا؛ و مساجدي كه نام خدا در آن ها بسيار برده مي شود. (حج: 40)

با توجه به آيه هاي 36 و 37 سوره نور نيز مسجد، پايگاه تجمع مرداني است كه صبح و شام در آن جا به تسبيح و عبادت مشغولند و هيچ تجارت و معامله اي آنان را از ياد خداوند باز نمي دارد.

پس مسجد نخست، كانون عبادت و نماز و راز و نياز مؤمنان با خداست. از همين رو، قرآن كريم كساني كه مردم را از ياد كردن خدا در مسجد باز مي دارند، از ستم پيشه ترين انسان ها به شمار مي رود.[4]

جنبه هاي عبادي مسجد در گفتار معصومان _ عليهم السلام _

پيشوايان معصوم نيز به پيروي از قرآن، بر جنبه هاي عبادي مسجد بسيار تاكيد كرده اند. نيم نگاهي به آداب و احكام مسجد، اين نكته را روشن مي كند. بيشتر اين احكام نشان مي دهد كه اسلام در پي آن است كه مسجد جايگاهي مناسب براي ياد كردن پروردگار باشد و مؤمنان بتوانند در آن جا با حضور قلب، خدا را پرستش كنند. به اين منظور، در احكام اسلامي، انجام دادن هر كاري كه ممكن است مسجد را از ايفاي چنين نقشي باز دارد، نامطلوب شمرده شده است.

آراستن مسجد با طلا، نقاشي كردن مسجد، خريد و فروش، قضاوت كردن و اجراي حدود در مسجد، ورود ديوانگان و خردسالان به مسجد، هم چنين انجام كارهايي چون بلند كردن صدا و بيان سخنان بيهوده و اعلام اشياي گم شده و كارهايي از اين دست در مسجد، هر كدام مي تواند انسان را از توجه به نماز و عبادت باز دارد.

تاكيد بر حضور در مسجد، با حالت طهارت و پاكيزگي، ترغيب نمازگزاران نسبت به آراستن خود و استفاده از عطر و بوي خوش و زدودن بوي بد از دهان و بدن به هنگام حضور در مسجد نيز به همين سبب است. گاه ديده مي شود كه بوي ناخوشايند بدن كسي در مسجد، فضا را براي جمعي از نمازگزاران غير قابل تحمل مي كند و آنان را از عبادت باز مي دارد. سخن گفتن درباره امور دنيوي نيز با محيطي كه براي عبادت و ياد خداوند بنا شده، تناسبي ندارد و زمينه را براي تشويش انديشه هاي نمازگزاران فراهم مي كند.

بر اين اساس، انجام دادن دو دسته از كارها در مسجد روا نيست: دسته اول اموري است كه انجام آن در مسجد، با شأن و منزلت خانه خدا سازگاري ندارد. دسته دوم كارهايي است كه به جنبه عبادي مسجد آسيب مي رساند. بر اين مسئله بسيار تاكيد كرده اند و در اين باره چنين گفته اند:

اگر مسجد را براي روضه خواني چادر بزنند و فرش كنند و سياهي بكوبند و اسباب چاي در آن ببرند، در صورتي كه اين كارها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود، اشكال ندارد.[5]

امور فرهنگي و آموزشي در مسجد، فعاليت هاي اجتماعي _ سياسي و بخشي از امور نظامي كه انجام آن در مسجد رواست، با آن كه هر يك فضيلت ويژه اي دارد، ولي نبايد به جنبه عبادي مسجد و پرستش گاه بودن آن خدشه وارد كند و نمازگزاران را از نماز خواندن در مسجد باز دارد.

جالب است بدانيم فقيهاني همچون امام خميني (ره) كه همواره بر جنبه هاي اجتماعي _ سياسي و انقلابي مسجد تاكيد مي كنند، انجام هر عملي را كه مانع عبادت مؤمنان در مسجد باشد، روا نمي دانند. در فتواهاي گوناگوني از امام خميني بر لزوم پرهيز از عمليات ورزشي و حتي آموزش نظامي در مسجد، با همه اهميتي كه دارد، تاكيد شده است.[6]

2. بررسي آثار تربيتي مسجد

يكي ديگر از آثار فردي مسجد، آثار تربيتي آن است. مسجد علاوه بر آثار عبادي با گستره فعاليت ها و مفاهيم حاشيه اي، در امور تربيتي نيز نقش مهمي ايفا مي كند. آثار تربيتي مسجد را در سه بخش بررسي مي كنيم:

تربيت ديني

تربيت، در لغت به معناي رشد و پاكيزه كردن است. در اصطلاح، تربيت عبارت است از تبديل كردن قوه ها به فعليت و استخراج نيروها و استعدادهاي دروني انسان كه سبب شكوفايي و پرورده ساختن است.[7]

تربيت ديني، تربيت بر اساس آموزه هاي ديني است كه به دين داري پايان مي پذيرد و شكوفايي ديني را دربر دارد.

«هدف از تربيت ديني، ايجاد تقويت و پرورش روح تقوا و هدايت پذيري است؛ زيرا نجات، در گرو ايمان و تقواي مستمر و رسيدن به مقام رضا مي باشد».[8]

در دنيايي كه هدف و فلسفه زندگي، گم شده و پذيرش حيات پوچ و بيهوده، زمينه ساز پي آمدهاي نامطلوبي است كه به صورت هاي گوناگون در زمينه هاي فردي و اجتماعي بروز مي كند، تنها دين و تربيت ديني است كه عامل هدايت انسان در مسير زندگي مي شود.

در اين ميان مسجد با احياي تربيت ديني، انسان را به خويشتن باز مي گرداند و با زدودن غبارهاي خود فراموشي از فطرت، انسان را به سوي هويت ديني راهنمايي مي كند. مسجد از راه هاي گوناگون بر تربيت ديني اثر مي گذارد.

ايجاد شناخت

تربيت، بدون ايجاد شناخت و آگاهي امكان پذير نيست. بنابراين، تربيت ديني به اطلاع رساني و انتقال مفاهيم نياز دارد تا در سايه آن وظيفه هاي ديني شكل يابد. برگزاري جلسه هاي سخنراني ديني در مسجدها، مناسبت هاي گوناگون و بيان احكام، تلاش ارزشمندي در اين مسير است. در اين سخنراني ها شناخت و آگاهي ديني افراد افزايش مي يابد و با تبيين جامعيت ديني و ارزش هاي اسلامي، يكي از مهم ترين جنبه هاي تربيت ديني شكل مي گيرد و در نهايت، ارزش ها و آرمان هاي ديني تقويت مي شود.

تربيت عملي

تربيت تنها به ايجاد و انتقال آگاهي ها مربوط نيست، بلكه تربيت عملي نيز بسيار مؤثر است. برگزاري نماز جماعت، جلسه هاي دعا و نيايش، اعتكاف و مراسم هاي ديني در مناسبت هاي مذهبي از اين قبيل است.

تربيت الگويي

تربيت الگويي، يكي ازبهترين شيوه هاي تربيتي است. مسجد در اين مورد نيز مؤثر است. امام جماعت و افراد نمازگزار در مسجد، مسلمانان برتري هستند كه بيشتر از ديگران به احكام ديني پاي بندند.

[1] . نك: امام خميني، چهل حديث، ح 27، عبادت و حضور قلب.

[2] . حج: 39.

[3] . سيداحمد فهري، پرواز در ملكوت، صص 238- 239.

[4] . بقره: 114.

[5] . حضرت امام خميني، رساله توضيح المسائل، مسئله 907.

[6] . نك: رحيم نوبهار، سيماي مسجد، ج 2، ص 10.

[7] . مجيد رشيدي پور، آشنايي با تعليم و تربيت اسلامي، ص 8 تا 12.

[8] . محمدمهدي پورعلي فرد، نكته هايي درباره روش تربيت ديني نسل جوان و نوجوان، ج، انتشارات شاكر، ص 19.

محسن محمدي - مسجد