سید حسن نصرالله (۳۱ اوت ۱۹۶۰ – ۲۷‌ سپتامبر ۲۰۲۴)، روحانی شیعه و سیاستمدار لبنانی بود که از ۱۹۹۲ تا هنگام کشته شدنش در سن ۶۴ سالگی به‌عنوان سومین دبیرکل حزب سیاسی و گروه شبه‌نظامی حزب‌الله لبنان فعالیت می‌کرد.[۴]

نصرالله در خانواده‌ای از شیعیان لبنان به دنیا آمد و تحصیلاتش را در صور به پایان رساند. او مدتی به جنبش امل پیوست و پس از آن به حوزه‌ی علمیه‌ای در بعلبک رفت. او بعدها در مدرسه‌ی امل به تحصیل و تدریس پرداخت. نصرالله پس از تهاجم ۱۹۸۲ اسرائیل به لبنان به حزب‌الله پیوست.

در پی دوره‌ی کوتاه مطالعات دینی در ایران، نصرالله پس از ترور سید عباس موسوی در سال ۱۹۹۲ به لبنان بازگشت و رهبر حزب‌الله شد.[۵][۶][۷][۸]

حزب‌الله تحت رهبری او، به موشک‌هایی با بُرد بیشتر دست یافت که آن‌ها را قادر ساخت تا به شمال اسرائیل حمله کنند. اسرائیل طی ۱۸ سال اشغال جنوب لبنان متحمل تلفات سنگینی شد و در سال ۲۰۰۰ نیروهای خود را خارج کرد. این کار محبوبیت حزب‌الله را در منطقه افزایش داد و جایگاهش را در لبنان تقویت کرد. نقش حزب‌الله در حمله به واحد گشت مرزی اسرائیل که منجر به جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان شد، در معرض انتقاد محلی و منطقه‌ای قرار گرفت. در سال ۲۰۱۳، حزب‌الله در جنگ داخلی سوریه علیه آنچه که نصرالله آن را «افراطی‌های اسلام‌گرا» نامید، از رژیم بشار اسد اعلام حمایت کرد. وی در یکی از سخنرانی‌های خود گفت: «تا زمانی که ایران پول داشته باشد، ما هم پول خواهیم داشت.»[۹]

در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴، سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرد که نیروی هوایی اسرائیل مقر اصلی حزب‌الله در بیروت را با هدف ترور نصرالله مورد حمله قرار داده است.[۱۰][۱۱] متعاقباً ارتش اسرائیل اعلام کرد که در این حمله سید حسن نصرالله کشته شده است.[۱۲]

تولد و خانواده

نصرالله در ۳۱ اوت ۱۹۶۰ در برج حمود از محله‌های شرق بیروت به دنیا آمد.[۱۳] او فرزند ارشد میان ۹ فرزند دیگر خانواده محسوب می‌شود.[۱۴] در زمان کودکی، پدرش به شغل سبزی و میوه‌فروشی مشغول بود.[۱۵][۱۶] به دلیل فقر اقتصادی و شرایط نامساعد کاری، خانواده‌ی وی به منطقه‌ی الکرنتینا در جنوب بیروت رفتند. خانواده‌ی وی در سال ۱۹۷۵، هم‌زمان با آغاز جنگ داخلی لبنان، به البازوریه برگشتند.[۳][۷][۷] سید حسن از کودکی شدیداً به سید موسی صدر علاقه‌مند بود.[۱۷] حسن با وجود اینکه خانواده‌اش مذهبی نبودند، به علوم دینی علاقه داشت. او در مدرسه النجاه و بعداً یک مدرسه دولتی در محله عمدتاً مسیحی سن الفیل بیروت تحصیل کرد.[۵][۱۳]

کودکی و نوجوانی

دوران کودکی و نوجوانی سید حسن در حومه بیروت گذشت. او تحصیلات ابتدایی را در مدرسه النجاح در شرق بیروت و بخشی از تحصیلات متوسطه را در دبیرستان التربویه در محله مسیحی نشین سن الفیل گذراند. او در این سالها برای کمک به مغازه پدر می‌رفت، مغازه‌ای که بر دیوارش عکس امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان آویزان بود. سید حسن شیفته امام موسی صدر بود و آرزو داشت روزی مانند او شود. سید مثل سایر بچه‌های محله اوقاتش را با فوتبال و شنا در دریا نمی‌گذراند، بلکه برای نماز جماعت به مسجد کرنتینا می‌رفت و اگر چه هیچ یک از افراد خانواده اش روحانی نبودندبه رعایت مسائل دینی بسیار علاقمند بود و این علاقه از محدوده انجام فرایض معمول دینی مانند نماز و روزه هم فراتر رفته بود.

زندگی‌نامه و تحصیلات

سید حسن نصرالله، از چهره‌های مشهور و مقبول لبنان،[۱] در ۳۱ اوت ۱۹۶۰م/۹ شهریور ۱۳۳۹ش در محله فقیرنشین کرنتینا در شرق بیروت به دنیا آمد. پدرش «سید عبدالکریم» و مادرش «نهدیه صفی‌الدین» اهل روستای البازوریه از توابع شهر صور در جنوب لبنان بودند که به بیروت مهاجرت کرده بودند.[۲] در برخی منابع گفته شده وی در بازوریه متولد شده است.[۳] سید حسن دارای سه برادر و پنج خواهر است[۴] و در نوجوانی به همراه برادرانش در مغازه میوه‌فروشی پدرش کار می‌کرد.[۵]

نصرالله دورهٔ ابتدایی را در مدرسه خصوصی النجاح در منطقه التربویه گذراند و با آغاز جنگ‌های داخلی لبنان در آوریل ۱۹۷۵م همراه خانواده به روستای بازوریه،‌ زادگاه پدرش منتقل شد و تحصیلات دبیرستان خود را در شهر صور ادامه داد.[۶]

سید حسن در شانزده سالگی (۱۹۷۶م) با تشویق سید محمد غروی، امام جمعه شهر صور و از دوستان سید محمدباقر صدر، برای فراگیری علوم دینی به نجف مهاجرت کرد. سید محمد، طی نامه‌ای سید حسن را به شهید صدر معرفی کرد. شهید صدر نیز سید عباس موسوی را برای نظارت به وضعیت علمی و تأمین نیازهای سید حسن نصرالله گماشت.[۷] سید حسن در سال ۱۹۷۸م دروس مقدماتی حوزه را به پایان رساند و پس از دو سال اقامت در نجف، به دلیل فشارهای رژیم بعث عراق،[۸] به لبنان بازگشت. او با تأسیس مدرسه امام منتظر در سال ۱۹۷۹م/۱۳۵۷ش در بعلبک، دروس حوزوی خود را ادامه داد و همزمان به تدریس مشغول شد.[۹] او در سال ۱۹۸۹م به مدت یک سال در قم تحصیل کرده است.[۱۰] دلیل بازگشت نصرالله به لبنان را شایعاتی مبنی بر اختلاف او با حزب‌الله لبنان و تشدید اختلافات حزب‌الله با جنبش امل و اصرار شورای رهبری دانسته‌اند.[۱۱]

تاثیر رفتار و سخنان امام موسی صدر

او که در سنین نوجوانی تحت تاثیر رفتار و سخنان امام موسی صدر قرار گرفته بود، به محله البرج در مرکز شهر بیروت و میدان شهدای کنونی می‌رفت تا از دست فروشها کتاب دست دوم خریداری کند. کتاب‌های اسلامی و سیاسی را می‌خرید و اگر گاهی کتاب علمی و فکری خاصی به دست می‌آورد و نمی‌توانست محتوایش را درک کند، آن را کنار می‌گذاشت تا وقتی بزرگ شد، بخواند.[۲]

معرفی به آیت‌الله سید محمد باقر صدر

سید محمد غروی یادداشتی به دست سید حسن داده بود که در آن طلبه جوان به محضر شهید و الامقام آیت‌الله سید محمد باقر صدر متفکر، عالم و مجاهد وارسته عراقی معرفی شده بود. هوش سرشار طلبه جوان و تلاش وجدیت او مورد اهتمام و عنایت شهید صدر قرار گرفت. به طوری که از شهید سید عباس موسوی خواست بر وضعیت علمی نصر الله نظارت داشته باشد و به او کمک کند. بدین ترتیب روابط دوستانه و صمیمانه میان این دو شکل گرفت. در حقیقت سید عباس نه فقط دوست و برادر بزرگ تر سید حسن، بلکه استاد و رفیق راه او نیز بود. دیدار شهید صدر نیز برای سید حسن جوان سراسر لطف بود.

عالم فرزانه‌ای که ضمن برخورداری از هوش سرشار و ظرافتها و دقتهای علمی، نوآوریهای بسیاری را در عرصه‌های گوناگون علوم دینی رقم زد و برای زدودن گرد شبهات از چهره درخشان اسلام ، همت بسیار نمود. آن مرد مجاهد با همه اشتغالات علمی، هیچ گاه از مبارزه غافل نماند و در عرصه سیاسی حضوری نقش آفرین داشت.

حزب الدعوه

تاسیس « حزب الدعوه » از تلاشهای او در این عرصه بود که زمینه خدمات و روشنگریهای بسیار را فراهم آورد. از سوی دیگر رابطه او با امام خمینی رحمة‌الله‌علیه و عبارت شور آفرین او در باره امام (ذوبوا فی الخمینی کما ذاب هو فی الاسلام، در خمینی ذوب شوید، همان گونه که او در اسلام ذوب شده است) جنبش عظیمی در عالم اسلام ایجاد کرد.

سید حسن نصرالله این جلوه‌ها را در سیره شهید صدر مشاهده می‌کرد و از این رو در نجف نیز دست از مبارزه برنداشت تا اینکه در سال ۱۳۵۷ ش عراق را مخفیانه و به دور از چشم نظام بعثی صدام حسین - که در آن روزگار به طور فجیعی بر ضد حوزه‌های علمیه شوریده بود - ترک کرد.[۷]

بازگشت به لبنان

سید حسن نصر الله پس از بازگشت به لبنان، قبل از هر چیز علاقه داشت تحصیلات حوزوی خود را ادامه دهد. مدتی نگذشته بود که سید عباس موسوی با همکاری تعدادی از علمای دینی لبنان، حوزه علمیه امام منتظر عجل ‌الله ‌فرجه ‌الشریف را در شهر بعلبک تاسیس نمود.

این حوزه از جمله مراکز نمونه به شمار می‌رفت و نقش بسیار مؤثر تبلیغی در منطقه بقاع و سایر مناطق همچون بیروت و جنوب لبنان داشت. سید حسن نصرالله در این حوزه هم در سطوح بالاتر درس می‌خواند و هم به طلاب جدید درس می‌داد.[۸]

تحصیلات

حسن نصرالله تحصیلات مقطع ابتدائی را در زادگاهش سپری کرد و دورهٔ راهنمایی را در محله‌ای به نام سن‌الفیل در شرق بیروت گذراند. مقطع دبیرستان را در روستای البازوریه در جنوب لبنان به پایان رسانید و در سال ۱۹۷۶، در سن ۱۶ سالگی برای تحصیلات حوزوی به شهر نجف در عراق رفت و بعد از ۲ سال اقامت و تحصیل در این شهر، مجدداً به لبنان بازگشت و در مدرسهٔ الامام منتظر در بعلبک مشغول به فراگیری علوم حوزوی شد. مشوق اصلی وی برای عزیمت به نجف و فراگیری علوم اسلامی سید محمد غروی، امام جمعه شهر صور بوده است.[۷][۲۲] نصرالله در سال ۱۹۸۹ برای تکمیل دروس حوزوی به قم رفت، اما با گذشت یک سال، به دلیل شدت تنش‌ها در لبنان، به درخواست شورای حزب‌الله به بیروت بازگشت.[۲۳]

سید حسن نصرالله دانش‌آموخته حوزه علمیه نجف بود. ارتباط او با سید محمدباقر صدر در نجف و سید عباس موسوی باعث شد که وارد فضای مبارزه با اشغالگری اسرائیل شود.

نصرالله سال‌های متعددی را به علت شدت تهدیدات امنیتی کمتر در انظار عمومی دیده می‌شد. فرزند وی سید هادی نیز در سال ۱۹۹۷م در درگیری با نیروهای اسرائیلی به شهادت رسید.

عزیمت به قم

در سال ۱۹۹۰ م (۱۳۶۹ ش) با برقراری آرامش نسبی در لبنان سید حسن نصرالله که همچنان تشنه علوم و معارف اهل بیت علیهم ‌السلام بود، توانست برادران خود را در شورای مرکزی حزب الله (بر خلاف اراده و خواست آنان) متقاعد کند که عازم شهر مقدس قم شود. او می‌دانست با فراگیری هر چه بیشتر علوم اهل بیت علیهم‌السّلام می‌تواند قویتر و با دست پر به میدان مقاومت باز گردد تا مسئولیت خود را به نحو احسن ادامه دهد و این بار نقش بین المللی را ایفا کند.

ارتباط سید حسن نصرالله با اوضاع لبنان با آمدن او به قم قطع نشد. با آنکه وی در حوزه علمیه قم حضور داشت، اما اوضاع لبنان و حزب الله را با دقت پیگیری می‌کرد. او برای کسب دانش بیشتر و فراگیری بحث خارج فقه به قم آمد تا در کلاس درس شاگردان امام خمینی رحمة‌الله‌علیه شرکت کند و با کسب آگاهی و عرفان بیشتر بتواند جنبش مقاومت اسلامی لبنان راغنی سازد.

او قصد داشت دو سه سالی را با خدای خود خلوت کند. دانش و عرفان بجوید و با روحی سرشار از علم و معرفت به بیروت باز گردد، ولی برخی از اعضای شورای رهبری حزب الله در بیروت سید حسن را به حال خود نگذاشتند و به او اجازه ندادند به آرزوی دیرینه خود برسد. ویژگیها و توانمندیهای سرشاری که داشت، به مسئولان جمهوری اسلامی و حزب الله اجازه نداد از استعدادها و توانمندیهای او چشم پوشی کنند.

در ماههای اول آمدن به قم او می‌خواست همه وقت خود را صرف فراگیری علم کند و با برخی از طلاب لبنانی قرار گذاشت در کلاس درس علمای مشهور شرکت کند. او تنها در کلاسهای درس فقه و علم اصول شرکت نمی‌کرد، بلکه در دروس تفسیر قرآن آیت‌الله جوادی آملی نیز حضور می‌یافت.

او به صورت نامنظم در بیشتر درسهای بحث خارج فقه حوزه شرکت می‌کرد. از جمله کلاس‌های بحث آیت‌الله فاضل لنکرانی رحمة‌الله‌علیه و آیت‌الله سید کاظم حائری . همچنین او از ابتدای پیوستن به طلبگی علاقه و صف ناپذیری به علمای عارف و سالک داشت.

او در محضر بزرگانی چون آیت‌الله بهجت و آیت‌الله کشمیری رحمة‌الله‌علیه حضور می‌یافت. پس از پایان اقامت در قم و بازگشت به بیروت، هرگاه به ایران می‌آمد از برادران مسئول می‌خواست ملاقات او را با آیت‌الله بهجت و آقایان کشمیری رحمة‌الله‌علیه و حسن زاده آملی تدارک ببینند.

با علمای بزرگ دیگری که در عرفان و سلوک شهرت داشتند و ساکن تهران و مشهد بودند، ملاقات می‌کرد و اصول عرفان عملی و سلوک الی الله را از آنان جویا می‌شد.

سفر به نجف اشرف

در آن ایام شوق تحصیل علوم دینی لحظه‌ای سید حسن جوان را آرام نمی‌گذاشت. او که بسیار تحت تاثیر اندیشه امام موسی صدر بود به قشر روحانیت علاقمند و وارد حوزه علمیه « امام علی علیه ‌السلام » در شهر بعلبک شد و مقدمات علوم دینی را نزد اساتید آن حوزه فرا گرفت. مؤسس این حوزه امام موسی صدر بود که آن وقت به مدیریت شهید سید عباس موسوی اداره می‌شد. در این حوزه علاوه بر سید حسن نصرالله، آقایان شهید شیخ علی کریم ، شیخ حسن یاسین و شیخ محمد خاتون نیز تحصیل می‌کردند و با وی هم درس بودند[۵]

در مدت حضور در جنوب لبنان با « سید محمد غروی » امام جمعه شهر شیعه نشین صور آشنا شد[۶] وی سید حسن را به تحصیل در حوزه علمیه نجف تشویق کرد و سرانجام سید عازم حوزه علمیه نجف شد.

منسجم کردن طلاب لبنانی و خارجی

وی در آن دو سال کوشید میان طلاب لبنانی قدیم و جدید حوزه علمیه قم ارتباط و هماهنگی به وجود بیاورد برای آنان جلسات فرهنگی دایر کرد و از برخی شخصیتهای ایرانی دعوت کرد برای طلاب لبنانی سخنرانی کنند در آن مرحله حجت الاسلام سید علی اکبر محتشمی پور و آیت‌الله مصباح یزدی دعوت شدند. او با سایر طلاب خارجی حوزه علمیه قم نیز ارتباط برقرار کرد. نظر به اینکه او یک چهره حوزوی نبود و در حقیقت میهمان حوزه محسوب می‌شدبرخی از مدارس طلاب غیر ایرانی از وی دعوت می‌کردند در مناسبتهای سیاسی سخنرانی کند.

او افزون بر منسجم کردن طلاب لبنانی و طلاب کشورهای عربی، با طلاب پاکستانی و افغانی هم روابط دوستانه‌ای برقرار کرد و کوشید تجربه تاسیس حزب الله لبنان را به آنان منتقل کند. با باز گشت به لبنان حوزه علمیه قم یکی از مجاهدان بزرگ و راستین خود را از دست داد و او به پایگاه اصلی خود بازگشت.[۱۳]

فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی

سید حسن نصرالله از سال‌های نخست عمرش وارد فعالیت‌های سیاسی شد.

او پس از پایان دوره دبیرستان در سال ۱۹۷۵م مسؤول جنبش امل در زادگاهش شهرک البازوریه شد.

وی پس از بازگشت از نجف در سال ۱۹۷۹م به عضویت دفتر سیاسی جنبش امل درآمد و نماینده این جنبش در دره بقاع شد.[۱۳]

در سال ۱۹۸۲م به‌همراه گروهی دیگر از روحانیون مبارز از تشکیلات امل جدا شد و حزب‌الله لبنان را تأسیس کردند.

وی از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۲م فعالیت‌های خود را در حزب‌الله متمرکز کرد. وی علاوه بر این که در شورای مرکزی حزب حضور داشت مسؤول آماده‌سازی نیروهای مقاومت و تأسیس هسته‌های نظامی بود. وی مدتی معاون ابراهیم امین السید (مسوول حزب‌الله در بیروت) و مدتی هم معاون اجرایی حزب‌الله بود.[۱۴]

عضویت در جنبش امل

رهبر شیعیان لبنان امام موسی صدر در روزهای آغازین سال ۱۹۷۵ م (۱۳۵۴ ش) ضمن خطابه‌ای پر شور که به مناسبت سالگرد عاشورای حسینی ایراد نمود، مردم لبنان را به تشکیل یک گروه مقاومت نظامی در برابر تجاوز رژیم اشغالگر قدس و توطئه‌های مزورانه دولت اسرائیل برای بیرون راندن لبنانیها از سرزمینهای خویش فرا خواند. هفت ماه بعد در یک کنفرانس مطبوعاتی به طور صریح تاسیس یک گروه مسلح را به نام افواج مقاومت لبنانی (امل) در حیات سیاسی، مذهبی کشور لبنان اعلام نمود.[۳]

در همین سال و با آغاز جنگهای داخلی لبنان، سید حسن پانزده ساله همراه خانواده به روستای بازوریه، زادگاه پدرش در جنوب لبنان کوچ کرد و تحصیلات دبیرستانی را در شهر صور ادامه داد. او در روستای بازوریه به صفوف جنبش امل پیوست. این پیوستن براساس میل قلبی او بود، چون مانند همه مردم جنوب لبنان به امام موسی صدر بنیانگذار جنبش امل علاقه فراوان داشت. روستای بازوریه در آن روزها همچون سایر مناطق لبنان، جولانگاه روشنفکران چپگرا، به ویژه هواداران حزب کمونیست لبنان یا گروههای فلسطینی بود. به هر حال دیری نپایید که سید حسن و برادرش سید حسین با آنکه جوان بودند، مسئولیت جنبش امل در روستای بازوریه را بر عهده گرفتند.[۴]

فعالیت سیاسی

نصرالله با اتمام دورهٔ دبیرستان و هم‌زمان با آغاز جنگ داخلی لبنان وارد جنبش امل شد و به‌عنوان مسئول سازمانی جنبش شیعی امل در روستای البازوریه به فعالیت پرداخت. وی در زمان تحصیل در حوزه امام منتظر نیز به فعالیت سازمانی در جنبش امل می‌پرداخت که در همان زمان، به‌عنوان عضو دفتر سیاسی آن انتخاب شد.[۷]

ملاقات با امام خمینی رحمة‌الله‌علیه

این کمیته هئیتی پنج نفره را به نام « شورای لبنان » به ریاست شهید سید عباس موسوی تشکیل داد و آن را برای ملاقات با امام خمینی رحمة‌الله‌علیه و کسب تکلیف شرعی از محضر ایشان به تهران اعزام کرد. این هیئت در دیدار با امام اهداف و برنامه‌های خود را شرح داد و سپس با ایشان بیعت کرد. امام خمینی رحمة‌الله‌علیه به عنوان ولی امر مسلمین این شورا را تایید کردند و از اعضای آن خواستند که راهشان را ادامه دهند. در این دیدار شهید سید عباس موسوی در مورد شرایط وقت لبنان و عزم اسلام گرایان برای مقابله با ارتش اسرائیل که بخش عظیمی از لبنان را اشغال کرده بود، صحبت کرد. امام در جواب فرمودند: «مهم عمل است. شما در مرحله کربلایی قرار دارید. توقع نداشته باشید که ثمره عملتان را در دوران حیات خود بچینید.[۱۱] »

دریافت حکم اجازه از امام خمینی رحمة‌الله‌علیه

پیش از ظهر روز ششم آبان ۱۳۶۰ ش یاران جنبش امل به همراه سید حسن نصرالله در جماران به حضور امام خمینی رحمة‌الله‌علیه رسیدند. همان روز سید حسن نصرالله، حکم اجازه اخذ وجوهات شرعیه را در ۲۱ سالگی از امام دریافت نمود.

این در حالی بود که امام خمینی رحمة‌الله‌علیه به ندرت چنین شرایطی را برای کسی ایجاد کرده بود شیخ صبحی طفیلی از سران مقاومت، هفت سال بعد (۱۴ آبان ۱۳۶۷) و شهید سید عباس موسوی اولین دبیر کل حزب الله، نیز در ۲۰ بهمن ۱۳۶۶ اجازه تصرف در امور حسبیه و شرعیه را به امر امام پیدا کردند.[۹]

متن حکم امام

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد الله رب العالمین و الصلوة و السلام علی محمد و آله الطاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین

و بعد، جناب حجت الاسلام آقای حاج سید حسن نصرالله (دامت افاضاته) از طرف اینجانب مجازند در تصدی امور حسبیه و اخذ وجوه شرعیه و مصرف مظالم عباد و زکوات و کفارات در مصارف مقرره شرعیه و در مورد سهمین مبارکین نیز مجازند در اخذ و صرف آن در مخارج خودشان به نحو اقتصاد و در مورد مازاد بر مخارج نیز مجازند نصف آن را در خارج سادات عظام ـ کثرالله امثالهم ـ و ترویج شریعت مقدسه صرف نموده و نصف دیگر را ارسال دارند.

واوصیه - ایده الله تعالی ـ بما اوصی به السلف الصالح من ملازمه التقوی و التجنب عن الهوی و التمسک بعروة الاحتیاط فی امور الدین و الدنیا و ان لانیسانی من صالح دعواته و السلام علیه و علی اخواننا المؤمنین و رحمة الله و برکاته[۱۰]

روح الله الموسوی الخمینی

نماینده امام خمینی در لبنان

در دیداری که حسن نصرالله در سال ۱۳۶۰ با سید روح‌الله خمینی در تهران داشت، خمینی وی را به‌عنوان نماینده خود در امور حسبیه و اخذ امور شرعیه در لبنان منصوب کرد. نصرالله در زمان دریافت این حکم ۲۱ ساله بود و اولین نفر از رهبران حزب‌الله لبنان بود که چنین حکمی را از روح‌الله خمینی دریافت کرده است.[۲۶] نصرالله در سال ۱۳۶۱ هم به‌عنوان سرپرست تیم ورزشی جنبش امل به تهران سفر کرد که به دلیل درگرفتن جنگ ۱۹۸۲ لبنان این سفر نیمه‌تمام ماند.[۲۷]

نصرالله در سال ۱۳۶۶ تصمیم گرفت که برای ادامه تحصیلات دینی به قم مهاجرت کند. او دو سال در حوزه علمیه قم تحصیل کرد. نصرالله در این مدت زبان فارسی را به خوبی آموخت و دوستان نزدیکی در میان نخبگان سیاسی-نظامی ایران پیدا کرد. او در سال ۱۳۶۸ به لبنان بازگشت.[۲۸]

وی بارها در سخنرانی‌ها و جلسات خود به حمایت‌های ایران از حزب‌اله تصریح کرده است.[۲۹] در سال ۱۳۹۵ و پس از آن‌که دولت آمریکا تحریم‌های بانکی علیه گروه حزب‌الله وضع کرد نصرالله اعلام کرد این تحریم‌ها بی‌اثر هستند چون آن تشکل همهٔ نیازهایش از خوراک و پوشاک گرفته تا موشک و راکت را مستقیماً از جمهوری اسلامی دریافت می‌کند.[۳۰] او تصریح کرد تا زمانی که ایران پول داشته باشد، حزب‌الله هم پول و امکانات دریافت خواهد کرد.[۳۱]

نصرالله در سخنرانی‌هایش از انقلاب اسلامی ایران دفاع می‌کند و آن را وظیفه‌ای بر اساس قانون وفاداری می‌داند.[۳۲] معاون سید حسن نصرالله در پاسخ به سؤالی مبنی بر واکنش حزب‌الله در صورت حمله اسرائیل و حامیان آن به ایران گفت: رابطه ما با جمهوری اسلامی ایران مثل پدر و فرزند است و در صورت حمله متجاوزان از ایران دفاع خواهیم کرد، حتی اگر شود خودمان را فدای بقای جمهوری اسلامی بکنیم، این کار را خواهیم کرد و این کار نه از روی تعصب، بلکه به خاطر مصالح حقیقی جهان اسلام است.[۳۳]

تأسیس حزب‌الله

در سال ۱۹۸۲ هم‌زمان با حملات اسرائیل به جنوب لبنان و پس از ربوده شدن امام موسی صدر، به علت اختلافات سیاسی-نظامی میان رهبران جنبش امل، سید حسن همراه برخی دیگر از مقامات جنبش امل به رهبری سید عباس موسوی که تمایلاتی به انقلاب ایران داشتند، از این گروه خارج شدند که در واقع این خروج مقدمه‌ای برای تأسیس حزب‌الله شد. در همان سال ۱۹۸۲ به رهبری موسوی، هستهٔ اولیهٔ حزب‌الله شکل گرفت.[۳][۷][۳۷] موسوی در این زمان خواهان افزایش فعالیت و نفوذ سوریه به رهبری حافظ اسد در لبنان بود. اما نصرالله اصرار داشت که این گروه بر روی حملات به نظامیان آمریکایی و اسرائیلی تمرکز داشته باشد.[۲۸]

تاسیس حزب الله

تشکیلات حزب الله در سال ۱۹۸۹ م (۱۳۶۳ ش) با انتشار بیانیه سرگشاده‌ای به نام «پیام به مستضعفین جهان» موجودیت خود را به طور رسمی اعلام کرد. به موازات فعالیتهای نظامی رزمندگان مقاومت اسلامی و پیش از صدور بیانیه رسمی اعلام موجودیت، تلاش سران و بنیانگذاران حزب الله برای سازماندهی تشکیلات خود و یافتن یک چهار چوب سیاسی که بتواند در آینده روحانیون و شخصیتهای سیاسی مبارز را هماهنگ و منظم کند، ادامه یافت.

در این زمینه کمیته‌ای ۹ نفره از علمای بزرگ شیعه و شخصیتهای مستقل تشکیل شد و با انتشار بیانیه‌ای تعهد خود را به ولایت فقیه و جنگ با اسرائیل اعلام کرد.

مسئولیت‌ها

سید حسن نصرالله از ابتدای شکل‌گیری حزب‌الله در آن به فعالیت پراخت، در سال ۱۹۸۵ وی با انتقال به بیروت مسئولیت‌های سنگین‌تری را عهده‌دار شد. نخستین مسئولیت جدی نصرالله آماده‌سازی نیروهای مقاومت و تأسیس هسته‌های نظامی و در عین حال معاون ابراهیم امین از نمایندگان حزب‌الله در پارلمان لبنان بود. در سال ۱۹۸۷ و هم‌زمان با تشکیل کمیتهٔ اجرایی حزب‌الله، نصرالله به ریاست کمیته انتخاب شد. در عین حال او در شورای تصمیم‌گیری حزب‌الله نیز وارد شد و مسئول اجرایی آن نیز بود.[۷][۳۷][۳۸]

دبیرکلی حزب‌الله لبنان و سید مقاومت

سید حسن نصرالله، پس از شهادت سید عباس موسوی در ۱۶ فوریه ۱۹۹۲م، با اجماع اعضای حزب‌الله لبنان به عنوان دبیرکل آن حزب انتخاب شد.[۱۵] وی هنگام پذیرش دبیرکلی حزب‌الله ۳۲ سال داشت.»[۱۶]

حزب‌الله لبنان در زمان دبیرکلی سید حسن، پیروزی‌هایی بر رژیم صهیونیستی دست یافت که مهم‌ترین آن آزادسازی جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰م و جنگ ۳۳ روزه در ۲۰۰۶م و شکست گروه‌های تروریستی در ۲۰۱۷م گفته شده است.[۱۷]

سید حسن، به جهت نقش خود و حزب‌الله در آزادسازی جنوب لبنان در ۲۰۰۰م که پس از ۲۲ سال اشغال اسرائیل بود، و همچنین پیروزی در جنگ ۳۳ روزه به «سید مقاومت» ملقب شد.[۱۸]

حزب الله و ولایت فقیه

اصلی‌ترین ویژگی حزب الله در مقایسه با گروههای اسلام گرای جهان عرب، پذیرش کامل نظریه ولایت فقیه و رهبری امام خمینی است این حزب در کتابچه‌ای که در خصوص تاریخچه و دیدگاههای خود انتشار داد، چنین بیان داشت:

«در خصوص ولایت امر ما خود را به ولایت مرجعیت رشیدی پایبندی می‌دانیم. ولایت در ولی فقیه جامع الشرایطی که عدالت ، اعلمیت، کفایت، آگاهی به مسائل روز، مدیریت، تقوا و سایر صفات لازم در او تجلی یافته است. این ولایت فقیه و مرجعیت دینی شایستگی زعامت دینی سیاسی و رهبری مسلمانان را دارا می‌باشد. نقشی که روحانیون در ارکان مختلف حزب الله دارا هستند در هیچ یک از احزاب و سازمان‌های لبنانی سابقه ندارد.

از ابتدای تاسیس حزب الله تاکنون همواره اکثریت اعضای شورای حزب الله راروحانیون تشکیل می‌داده‌اند و ریاست شوراهای مهم حزب الله همچون شورای اجرایی و یا شورای جهادی همواره بر عهده یک روحانی بوده است. سخنگو، دبیر کل و معاون دبیر کل حزب الله همیشه از میان روحانیون انتخاب شده‌اند..[۱۲]

دبیرکل

پس از ترور سید عباس موسوی به وسیلهٔ بالگردهای اسرائیلی در ۱۶ فوریه ۱۹۹۲، با اجماع شورای تصمیم‌گیری حزب‌الله، نصرالله برای دبیرکلی حزب‌الله انتخاب شد.[۷][۳۷] او در زمان رهبری حزب‌الله، ۳۲ سال داشت و به عقیده برخی، انتخاب او ناشی از ارتباطات ویژه‌اش با جمهوری اسلامی ایران بود. به عقیدهٔ بسیاری از روحانیون شیعه، نصرالله از تحصیلات دینی کافی برخوردار نبود و به همین دلیل، در همان زمان تحصیلاتش را از سرگرفت.[۲۸]

در زمان رهبری نصرالله، برخی از اعضای حزب‌الله در انتخابات لبنان شرکت داشتند. نصرالله تصمیم گرفت تا شاخه سیاسی حزب‌الله به موازات شاخه نظامی آن به بازیگر مهم لبنان تبدیل شود. حزب‌الله به هشت کرسی در پارلمان لبنان دست یافت.[۲۸] در این دوران حزب‌الله به طراحی و اجرای عملیات تروریستی نیز متهم شد.

فعالیت‌های مبارزاتی علیه اسرائیل

سید حسن نصرالله از همان آغاز هدایت حزب‌الله لبنان موضعی تهاجمی علیه اسرائیل اتخاذ کرد. یک سال پس از دبیرکلی وی در حزب‌الله در سال ۱۹۹۳، تعداد ۲۶ سرباز اسرائیلی در نزاع طرفین توسط حزب‌الله کشته شدند. جنگ حزب‌الله علیه اسرائیل برای عقب راندن اسرائیل از جنوب لبنان ادامه پیدا کرد. تعداد کشته‌های سربازان اسرائیلی در سال ۱۹۹۷ به ۴۰ تن رسید. با سخت شدن شرایط اسرائیل مجبور به ترک خاک لبنان در سال ۲۰۰۰ میلادی شد.[۸] پیروزی حزب‌الله در خارج کردن اسرائیل از جنوب لبنان و کشته شدن پسر نصرالله در جنگ در سال ۱۹۹۷، موجب محبوبیت سید حسن نصرالله در جنوب لبنان شد.[۲۳]

به‌دنبال خروج اسرائیل از لبنان، گروه‌های سیاسی رقیب و قدرت‌های خارجی، خواهان خلع سلاح این گروه بودند اما نصرالله با این کار مخالفت کرد.[۲۸]

وجهه عمومی

نصرالله شخص محبوبی در لبنان و دیگر کشورهای عربی بود و علی‌رغم این‌ها، مخالفان سرسختی نیز داشت. او در ورود حزب‌الله به عرصه سیاست و دست‌یابی این گروه به قدرت در ساختار حکومتی لبنان، نقش کلیدی داشت. اعتبار نصرالله به‌دلیل مقابله با اسرائیل افزایش یافت و به شخص قدرتمندی در این کشور تبدیل شد. او به‌منظور جلوگیری از ترور شدن به‌وسیلهٔ اسرائیل، سال‌ها بود که کمتر در انظار عمومی حاضر شده است.[۲۸] تیم حفاظتی ۱۵۰ نفره مسئولیت حفاظت وی را بر عهده داشتند.[۴۰] این تیم حفاظت را عماد مغنیه ایجاد کرد[۴۱] و ابو علی جواد مسئولیت این تیم را بر عهده داشت. وی که داماد سید حسن نصرالله و به «سپر سید» معروف بود، دوره‌های متعدد و پیچیده نظامی را در ایران گذرانده است.[۴۲]

نصرالله رابطهٔ نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران و رهبرش سید علی خامنه‌ای داشته است. حمایت مالی جمهوری اسلامی ایران از حزب‌الله باعث شد تا نصرالله با تشکیل شبکه‌ای پیچیده از مدارس، بیمارستان‌ها و انجمن‌های خیریه، به بسیاری از شیعیان لبنان خدمات رفاهی و اجتماعی برساند. این سیاست به یکی از جنبه‌های مهم هویت جنبش سیاسی-اجتماعی شیعیان در لبنان تبدیل شد.[۲۸]

ترورهای نافرجام

سید حسن نصرالله در سال‌های مسئولیتش چندین بار مورد تهدید تروریستی واقع شده است. برخی از این طرح‌های ترور عبارتند از:

ترور از طریق مسمومیت غذایی (۲۰۰۴م)

بمباران برج محل اسکان وی توسط هواپیماهای اسرائیلی (۲۰۰۶م)

دستگیری گروه تروریستی که هدفشان حمله خمپاره‌ای به خودروی سید حسن نصرالله بوده است (۲۰۰۶م)

انفجار ساختمانی که تصور می‌شد سید حسن نصرالله در آن حضور دارد توسط هواپیماهای اسرائیلی (۲۰۱۱م)

سید حسن نصرالله به دلیل تهدیدات امنیتی در سال‌های اخیر کمتر در انظار عمومی حاضر می‌شود و تیم حفاظتی ویژه ای مسؤولیت حفاظت وی را بر عهده دارد.[۱۹] ابوعلی جواد داماد سید حسن نصرالله مسئولیت این تیم را بر عهده دارد.[۲۰]

نبرد سی و سه روزه

حزب الله مدتها بود از حمله گسترده اسرائیل اطلاع پیدا کرده بود، از این رو روز چهارشنبه بیست و یکم تیر ماه ۱۳۸۵ یک پایگاه سربازان رژیم صهیونیستی را مورد حمله قرار داد. در جریان این عملیات هفت سرباز اسرائیلی به هلاکت رسیدند و بیست و یک تن مجروح شدند. حزب الله دو سرباز اسرائیلی را نیز به اسارت در آورد. پس از آن ارتش اسرائیل حمله خود را از زمین و دریا و هوا به لبنان آغاز کرد. سید حسن نصرالله در سخنانی که از شبکه المنار پخش می‌شد، گفت: «پیروزی در نبرد همه جانبه در راه است».

به دنبال این سخنان موج موشکهای حزب الله آسمان شمال فلسطین را پر کرد. ناو چه پیشرفته رژیم صهیونیستی در نزدیکی ساحل لبنان منهدم شد. اکثر موشک‌های حزب الله به بندر حیفا اصابت کرد و بیشتر ساکنان شهرکهای صهیونیستی از خانه‌های خود گریختند. آمریکا و انگلیس پیش نویس قطعنامه شورای امنیت درباره آتش بس را و تو کردند.

با شهادت حدود سی کودک در روستای قانا در جنوب لبنان خشم مردم دنیا برانگیخته شد. از سویی دیگر وحدت شگفتی در لبنان بر لزوم حمایت از حزب الله پدید آمد. تلاش ارتش اسرائیل برای پیاده کردن نیرو در شهر صور ناکام ماند. نیروهای این رژیم به دفعات در کمین گاه نیروهای حزب الله گرفتار و کشته و زخمی شدند. اسرائیل روزهای سختی را پشت سر می‌گذاشت.

پیام مقام معظم رهبری

گزیده‌ای از پیام مقام معظم رهبری خطاب به دبیر کل حزب الله به مناسبت پیروزی در نبرد سی و سه روزه با اشغالگران صهیونیستی: برادر مجاهد و بسیار عزیز جناب آقای سید حسن نصرالله ادام الله عمره و عزه و عافیته. سلام علیکم بما صبرتم. درود بر شما و بر دیگر برادران و بر یکایک مجاهدان حزب الله.

آنچه شما با جهاد و مقاومت بی نظیر خود به امت اسلامی هدیه کرده‌اید از حد توصیف این جانب بالاتر است. جهاد دلاورانه و مظلومانه شما که نصرت الهی را به شما ارزانی داشت، بار دیگر ثابت کرد که سلاح‌های مدرن و مرگبار در برابر ایمان و صبر و اخلاص ناکار آمد هستند و ملتی که ایمان و جهاد دارد، مغلوب سیطره قدرت‌های ستمگر نمی‌شود. پیروزی شما پیروزی اسلام بود. شما توانستید به حول و قوه ی الهی ثابت کنید که برتری نظامی به ابزار و سلاح و هواپیما و ناو و تانک نیست، بلکه به قدرت ایمان و جهاد و فداکاری همراه با عقل و تدبیر است.

شما برتری نظامی خود را بر رژیم صهیونیستی تحمیل و تفوق معنوی خود را در ابعاد منطقه‌ای و جهانی تثبیت کردید. افسانه ی شکست ناپذیری و هیبت دروغین ارتش صهیونیست را به مسخره گرفتید و آسیب پذیری رژیم غاصب را به نمایش گذاشتید. شما به ملت‌های عرب عزت بخشیدید و توانایی‌های آنان را که دهها سال به وسیله ی تبلیغات و سیاست‌های استکباری انکار شده بودند در صحنه ی عمل به همه نشان دادید. آنچه اتفاق افتاد حجتی از سوی خداوند بر همه ی دولت‌ها و ملت‌های اسلامی و به ویژه در منطقه خاورمیانه است...

دشمن به غلط پنداشته بود که با حمله به لبنان ضعیف‌ترین حلقه ی کشورهای منطقه را هدف قرار می‌دهد و طرح وهم آلود خاورمیانه دلخواه خود را کلید می‌زند. دشمن یعنی آمریکا و اسرائیل از صبر و هوشمندی و دلاوری ملت لبنان غافل بود از توانایی بازوان ستبر لبنان غافل بود. از سنت الهی «کم من فئة قلیلة غلبت فئة کثیرة باذن الله و الله مع الصابرین» غافل بود. ملت لبنان و جوانان دلاور و سیاستمداران هوشمندش با سیلی سخت خود، او را از این غفلت بیرون آوردند.

دشمن اکنون در صدد بریدن این بازوی توانا و کار آمد است در صدد ایجاد اختلاف میان سیاستمداران است. در صدد پاشیدن ویروس بی صبری و تردید در مردم است. همه باید در برابر این سمپاشی‌ها بیدار باشند. به حول و قوه الهی شما در خنثی کردن توطئه‌های آنان موفق خواهید شد. و پیروزی دومی به دست خواهید آورد. ان شاء الله جهادی که اکنون در این میدان جدید پیش روی شماست مانند جهاد فداکارانه شما در میدان نظامی حائز اهمیت و در آن صبر و توکل و اخلاص و تدبیر تعیین کننده است. به شماو دیگر برادران و دلاوران عرصه جهاد درود می‌فرستم و دست و بازوی همه شما را می‌بوسم.[۱۹]

سید علی خامنه‌ای ۲۵ مرداد ۱۳۸۵.

نگاهی به دیدگاه‌ها

با ارواح، جان‌ها، فرزندان و اموالمان به حسین(ع) می‌گوییم: «لبیک یا حسین». ما به این پیمان و دعوت پشت نخواهیم کرد.

به همهٔ طاغوتان، متجاوزان، مفسدان، فرصت‌جویان و کسانی که به شکستن اراده، عزم و ایستادگی ما دل بسته‌اند می‌گوییم ما فرزندان آن امام، آن مردان و آن زنان و برادران آن جوانانی هستیم که روز عاشورا با حسین ایستادند و این جملهٔ حسین را خطاب به تاریخ گفتند که:هیهات منا الذلة[۲۶]

بدون شک دورانی که ما را با اسرائیل می‌ترساندند تمام شده. آن اسرائیل ترسناک و هراس‌انگیز تمام شده. نه امروز، که مدت‌هاست تمام شده… ما در روز عاشورا و از همان جایگاه، اراده، عزم و اصرارمان به حفاظت از کشور، ملت، مقدسات و به دوش کشیدن مسئولیت‌های بزرگ را کسب می‌کنیم. و حتی یک روز هم دربارهٔ این که در کنار حسین باشیم تردیدی به خود راه نمی‌دهیم. جان، خون، فرزندان، پول و هر چیزی که برایمان عزیز است را فدای او می‌کنیم و تمام می‌شویم بدون این که پایان بپذیریم. چون پس از آن برای همیشه در محضر حسین(ع) خواهیم بود.[۲۷]

از نگاه دیگران

آیت‌الله خامنه‌ای در تقریظ بر کتاب سید عزیز: هر چیزی که مایهٔ شناخت و تکریم بیشتر آن سید عزیز شود، خوب و برای من مطلوب است.[۲۸]

روزنامه انگلیسی «دیلی‌تلگراف»: «نصرالله یکی از رهبران شگفتی‌ساز در خاورمیانه است»[۲۹]

روزنامه انگلیسی«تایمز» : «سید حسن نصرالله مَردِ لحظه‌هاست که ستاره بخت و خوش‌شانسی وی بر ویرانه‌های ساختمان‌هایی که بمب‌های اسرائیلی آنها را ویران کردند، درخشید.»[۳۰]

روزنامه آمریکایی«واشینگتن پست»: «نصرالله از بزرگ‌ترین اسرار حزب‌الله به‌شمار می‌رود.»[۳۱]

ارتباط با ایران

سید حسن نصرالله سال ۱۳۶۰ش از امام خمینی اجازه تصرف در امور حسبیه و شرعیه را دریافت کرد[۳۴] او پس از آن بارها به ایران سفر کرده است.[۳۵] و در جلسات مختلف به ایراد سخنرانی پرداخته و دیدارهایی را نیز با مقامات ایرانی داشته است. او با برخی از فرماندهان نظامی ایران روابطی دوستانه دارد.[۳۶] وی بارها در سخنرانی‌ها و جلسات خود به حمایت‌های ایران از حزب‌الله تصریح کرده است[۳۷] وی در سخنرانی‌هایش از ایران دفاع می‌کند و آن را وظیفه‌ای بر اساس قانون وفاداری می‌داند.[۳۸]

سخنرانیهای سیدحسن نصرالله

امین ،سید محسن

آل امین در گذشته های دور قبیله ((قشاقش )) یا ((قشاقیش )) شهرت داشت و در حله روزگار می گذراند. دست سرنوشت این مردم سخت كوش ‍ را به ((جبل عامل )) كوچاند مدتی پس از مهاجرت ، ستاره ای به نام سید محمد امین...

ابن فهدحلی، احمد

شمع سحرسوزتولد و كودكیسال 757 ق . بود و سالها از حملهوحشیانه مغول گذشته اما زخم آن همچنان باقی بود. شهرهای اسلامی به ویرانه تبدیلگشته بود ولی حله به تدبیر عالمان آن دیار از این حملات در امان مانده ، د...

آقا بزرگ تهرانی ،محمد محسن

میلاد سبزسال 1293 قمری ، ماه ربیع الاول و شب پنجشنبه بود. درست یازده روز ماه میلاد و ربیع المولود می گذشت و تنها یك هفته به سال گشت میلاد بزرگترین مولود آفرینش حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله ماند...

امینی، عبدالحسین

میلاد نورزمین و آسمان تبریز نورباران بود. بوی گل محمدی در فضای شهر پیچیده بود. بوی بهار می آمد. تبریز در شبی رؤ یایی به سر می برد. صدای حمد و تهلیل و تكبیر از همه جا بلند بود. علی علیه السلام آن شاهكا...

بروجردی، سید حسین

تولد:در روزهای پایانی صفر 1292 ق . خانه حجة الاسلام حاج سید علی بن سید احمد طباطبایی با تولد نوزادی كه ((حسین )) نام گرفت(347). غرق درذكر و سپاس پروردگار شد.سید حسین اندك اندك بالید، جامع المقدمات ، س...

بلاغی، محمد جواد

طلیعه علامه بلاغی از شخصیتهای بس ارزنده و والای تاریخ معاصر است كه زوایای زندگی و مجاهداتش كمتر مورد بررسی و ارائه قرار گرفته است . در این نوشتار سعی شده است با كمك خامه و رنگ واژه ها تصویری از چهره ای...

وحید بهبهانی، محمد باقر

ولادت فقیه گران پایه حضرت علامه محمد باقر بن محمد اكمل وحید بهبهانی ، در حدود 1118 ق . در اصفهان به سرای خاكی گام نهاد.(858)پدر ارجمندش ‍ محمد اكمل از نوادگان شیخ مفید بود و در شمار مجتهدان شهر جای دا...

بلخی، سید اسماعیل

سید حسن احمدی نژاد سید اسماعیل بلخی سال 1295 ش . در قریه ((سرپل بلخاب )) در یک خانواده روحانی زاده شد. بلخاب سرزمینی است خوش آب و هوا و کوهستانی که در قسمت جنوبی استان مزار شریف و در مسیر رودخانه ((ب...

سید جمال الدین اسد آبادی

سید جمال الدین اسد آبادی متوفای 1314 ق.غریوبیداریتولد و تباردر شهر اسد آباد همدان در محلهبا سابقه((امامزاده احمد))مردمانی نجیب از سادات حسینی زندگی می گذرانند و پاكمردی از تبار پیامبر صلی الله علیه و آ...

عاملی، سید جواد

سید جواد عاملی متوفای 1226 ق.گنجینهدار فقهطلیعهعالمان بزرگ شیعه حقی بیش ازآنچه كه در این سطور و صفحات بگنجد، دارند. چرا كه از لحظه لحظه عمر مباركشان برایادای رسالت دینی بهره برده و همیشه و همواره در ت...

بهاء الدینی ، سید رضا

طلوع حیاتنهمین روز فروردین ماه 1287 ش . سپیده حیات طفلی پاك طینت در خانواده ای مذهبی سرزد. شور اشتیاق آن روز با جشن ولایت و عید غدیر سال 1327 قمری همراه بود و این میلاد، شادی افزونتری برای اطرافیان كو...

شیخ بهایی، محمد

خاندان سبز پدر بزرگوار شیخ بهایی ، عزالدین حسین بن عبدالصمد بن محمد بن علی بن حسین (918 - 984 ق ) از فقیهان و دانشوران بزرگ قرن دهم هجری است كه در دانش فقه ، اصول ، حدیث ، رجال ، حكمت ، كلام ، ریاضی ،...

جزایری، سید نعمت الله

تولد ((صباغیه )) یكی از جزایر پیرامون بصره ، در حدود 1050 ق .(757)شاهد تولد نوزادی بود كه خانه سید عبدالله را در شادمانی فرو برد. سید عبدالله كه از نوادگان امام كاظم علیه السلام به شمار می آمد(758)فرز...

حر عاملی ، محمد بن حسن

روایت آزادیشیخ محمد بن حسن حر عاملی در سال 1033 ق . در روستای ((مشغره )) از توابع جبع چشم به جهان گشود. صاحب اعیان الشیعه درباره این منطقه می نویسد:((جبع یكی از مراكز مهم عامل است كه شخصیتهای ارزنده ا...

موسوی، سید روح الله

امام خمینی ره در بیستم جمادی الثانی  سال 1320 ه. ق در شهر خمین از بلاد ایران و در خاندانی علمی، انقلابی و مبارز به دنیا آمد و در چنین خانواده ای نشو و نما یافت، پدرش شهید مصطفی موسوی در نجف اشرف و سپس...

حائری، شیخ عبدالكریم

نگهبان بیدارتولدسال 1326 ه -.ق در روستای ((مهرجرد)) یزد در خانه مردی پاكدل و پرهیزكار به نام ((محمد جعفر)) كودكی پا به عرصه حیات گذاشت و عبدالكریم نام گرفت .(115)وی دروان كودكی را در دامان پر مهر مادر...

خالصی ، محمد مهدی

گزاره ای از زندگییكی از شخصیتهای به تمام معنا كامل و جامع آیه الله العظمی محمد مهدی خالصی(1497)است . وی دارای افكاری مصلحانه بود و فرد مبارز و سیاستمداری(1498)به شمار می آمد.این شخصیت سترگ در نهم ذیحج...

خوانساری، سید محمد تقی

بر چشمه ساران حضوراز ولادت تا هجرتدر یكی از روزهای اردیبهشت سال 1267 ق . كه بهار با ماه رمضان تواءمان گشته بود و غنچه های یاد در آن می شكفتند، در خوانسار شهری كه جای جایش چشمه ای سر به بیرون آورده و چ...

سید مرتضی

پرچمدار علم و سیاستمقدمه((سید مرتضی )) یكی از چهره های امید آفرین و هدف بخش و سازنده جهان تشیع و بلكه افتخار اسلام به شمار آمده ، آثار علمی و زندگی اجتماعی و شخصیت معنوی او برای همه نسلها آموزنده و ال...

نجاشی

راوی شناس بزرگاشاره مطالعه زندگی سراسر نور عالمان دین و ابرار، درسها و نكته های بسیاری به انسان می آموزد؛ چرا كه آنان در مسیر حیات بشر نشانه های هدایت و پرچمداران علم و تقوی و مشعلهای روشنی بخش اند.نو...

طبرسی، حسن بن فضل

پیشوای مفسرانعلامه بزرگوارامین الاسلام ، ابوعلی فضل بن حسن طبرسی از جمله اندیشمندان نادری است كه هر چند در دانشهای رایج عصر خویش خبره بود، منزلت

قطب راوندی، سعید بن هبة الله

حدیث فقاهتایران در عصر قطب رواندی سده ششم هجری دوران حاكمیت دو سلسه بزرگ از پادشاهان ایرانی بود .سلجوقیان سلسه ای بودند كه پس از جدا شدن از حوزه ئ خلافت بغداد حكومت مستقلی تشكیل دادند و از سال 429 الی...

ابن شهر آشوب، محمد بن علی

در حریم ولایتسرآغاز دانشمند بلند آوازه شیعه ((ابن شهر آشوب )) یكی از بزرگمردان تاریخ است كه زندگی و آثارش سراسر درس عبرت ، معنویت ، شور و شوق و الگوی ایمان و تلاش است .او در طول زندگی پربار خویش هموار...

محمد بن مكی

فقیه سربدارانسرزمین دانش و عملجبل عامل ، منطقه ای استكوهستانی در جنوب لبنان كه جباع ، نطبیه ، جزین و دیگر شهرك های لبنانی در آن واقعشده است . بزرگترین شهرهای آن صور و صیدا است.جنوب لبنان و منطقه جبل ع...

محقق كركی، علی بن حسین

مقتدای شیعهتولد آفتاب قرن نهم از نیمه گذشته بود كه در یك خانواده صمیمی در روستای ((كرك )) از روستاهای جبل عامل لبنان كودكی به دنیا آمد.سال 865 یا 870 بود كه خانه ساده ((عزالدین حسین )) به نور جمال كود...

شهید ثانی، زین الدین

مشعل شریعتولادت زین الدین بن علی بن احمد عاملی معروف به((شهید ثانی))ازبزرگترین و والاترین فقیهان و دانشمندان شیعه در سده دهم هجری است . وی در سال 911ق . در شهرك((جبع))درجنوب لبنان دیده به جهان گشود. پ...

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد

تندیس پارساییتولد و تحصیل در قرن دهم هجری قمری در شهر اردبیل كودكی سعادتمند پا به عرصه وجود گذاشت . او بعد از رشد و شكوفایی و طی مراحل علمی و كسب كمالات معنوی و عرفانی به مرتبه ای از دانش و معرفت و زه...

شوشتری، نور الله بن شریف الدین

آفتاب استدلالسلسله نور قاضی نور الله شوشتری كه نسبتش به واسطه سلسله نورانی سادات مرعشی به امام زین العابدین علیه السلام می رسد ((فرزند شریف الدین بن ضیاء الدین نور الله بن محمد شاه ، بن مبارز الدین بن...

ملا صدرا، محمد بن ابراهیم

خورشید اندیشهسخن از پر فروغ ترین خورشید معرفت و حكمت است كه عقلها را به شگفت آورد و اندیشه تحقیق را در شكوه تفكر متحیر ساخت و بلندای همتش سروهای سرفراز را سر آمد و چینش زیبای كلامش عقده ها از عقاید بر...

مجلسی، محمد تقی بن مقصود

بر ساحل حدیثبا به قدرت رسیدن صفویان ، تشیع مذهب رسمی ایران اعلام شد. با بروز این تحول ، طرح و معرفی معارف اسلامی و احادیث اهل بیت علیه السلام كه یكی از اصیل ترین و غنی ترین منابع اسلامی است . برای مرد...

فیض كاشانی، محمد

حدیث دوستولادت و نسب محمد مشهور به ملا محسن و ملقب به فیض در چهاردهم ماه صفر سال 1007 ق . در یكی از معروف ترین خاندان علم ، عرفان و ادب ، كه سابقه درخشان آنان به حدود چهار قرن می رسد در كاشان به دنیا ...

مجلسی، محمد باقر

علامه مجلسى در زمان شاه عباس اول كه مردى با سیاست و با كفایت و در عین حال، مردى سنگدل و بى رحم بود متولد شد. زمانیكه شاه صفى پس از او به حكومت رسید، عراق از قلمرو حكومت ایران جدا شد. پس از شاه صفى، شا...

كبیر،سید علی خان

بر ساحل صحیفهسید علی خان كبیر درغروب جمعه ، پانزدهم جمادی الاول 1052 ق . در مدینه پای به عرصه گیتی نهاد. ([1])پدرش سید نظام الدین احمد از دانشوران شیرازیتبار حجاز بود و در شمار نوادگان علی بن الحسین ع...

سید بحرانی، یوسف ابن احمد

نابغه حدیثولادت سخن از ستاره درخشان بحرین ، سید هاشم بحرانی است . او فرزند سید سلیمان حسینی بحرانی و معروف به ((علامه بحرانی )) است(671)سلسله نسب او با بیست و پنج واسطه به امام موسی بن جعفر علیه السلا...

محمد مهدی بن ابی ذر

منادی اخلاقستاره ای از دارالمومنین شهر زیبا و تاریخی كاشان در طول تاریخ به ((دارالمومنین )) معروف بوده است . همواره عالمان بزرگ و نامی فراوانی از آن ظهور كرده اند و جهان اسلام از وجود نورانی آنان بهره...

میرزای قمی، ابوالقاسم

احیاگر علم اصولولادت گردش زمان سال 1151 هجری قمری(952)را نشان می داد. در خانه محقر و پرصفا و صمیمیت آخوند ملا محمد حسن در جاپلق(953)كودكی دیده به جهان گشود كه او را ابوالقاسم نام نهادند. رفته رفته این...

طباطبایی، سید محمد

پیشاهنگ جهاددر این نوشته گوشه هایی از زندگانی یكی از علمای متعهد و دلسوز كه به سهم خود در تحولات سیاسی عصر خویش تاثیر گذار بوده بازگو خواهد شد. آیت الله سید محمد طباطبایی (معروف به سید مجاهد) عالمی دی...

شبر، سید عبدالله

مفسرنورحله را باید خاستگاهنخست خاندان شبر دانست. ([1])حسن بن محمد بنحمزه كه با 9 واسطه نسب به چهارمین پیشوای معصوم حضرت امام علی بن الحسین علیهالسلام می رساند. شبر خوانده می شد. ([2])و لقب ارجمندش شهر...

مجتهد ، میرزا مسیح

فتوای شرفدوران كودكی و تحصیلات در سال 1193 ق . قاضی سعید استر آبادی فرزند ملا آقا بابا صاحب فرزندی شد كه وی را ((مسیح )) نام نهاد. مسیح نوباوه در خانه ای دیده به جهان گشود كه نهر جوشان دانش و تقوا در ...

شفتی، سید محمد باقر

آیه امیدمیلاد نورسید محمد نقی از نوادگان امامموسی بن جعفر علیه السلام بود و راهنمایی دین باوران روستای چرزه([1])را بر عهده داشت. ([2])خانه گلین این كشاورز نیك نهاد در 1175 ق . باتولد نوزادی ، كه محمد ...

نجفی، محمد حسن

فقیه جاودانهولادت در سال 1200 ق .(1106)فرزندی در خانه شیخ محمد باقر نجفی به دنیا آمد كه او را محمد حسن نامیدند.شرح هجرت نیاكان محمد حسن از اصفهان به نجف اشرف را این گونه یاد كرده اند: زمانی شیخ عبدالر...

كنی ، ملا علی

آیت شجاعتآیت الله العظمی حاج علی كنی ، از جمله شخصیتهای نادری است كه در آسمان ((ابرار)) همچون خورشیدی می درخشید. او به پیروی از سیره معصومان علیه السلام در مسائل حاد اجتماعی و سیاسی و اموری كه بخصوص ك...

در حریم ولایت سرآغاز دانشمند بلند آوازه شیعه ((ابن شهر آشوب )) یكی از بزرگمردان تاریخ است كه زندگی و آثارش سراسر درس

دستغیب، سید عبدالحسین

لاله محرابتولددر عاشورای 1332 ق . در شیراز كودكی به دنیا آمد كه چون آن ایام ، روزهای پرسوز شهادت سالار شهیدان ، امام حسین علیه السلام بود نامش را ((عبدالحسین )) نهادند.خاندان عبدالحسین از سادات حسنی و...

حسینی بهشتی، سید محمد

عقل ملكوتیسخن نخستبه گواه تاریخ ، اندیشه های بزرگ همواره در هاله ای از غربت به سر برده اند و بر قله بلند تنهایی جای گرفته ، در افق بالایی بر انسانها تابیده اند. به همین سبب وجودشان ناشناخته مانده است ...

مفتح، محمد

اشاره شهید آیة الله دكتر مفتح در زمره عالمانی است كه عمر شریف خویش را در راه احیای معارف اسلامی و نشر فرهنگ اهل بیت به كار گرفته و در سنگرهای گوناگون به ستیز با جهل و تباهی و ستم پرداخته اند. آن

جلوه ،سید میرزا ابوالحسن

حكیم فروتناجداد و انساب جلوه حكیم الهی میرزا ابوالحسن جلوه یكی از دانشوران جهان تشیع است كه در عصر قاجار چون ستاره ای فروزان در آسمان حكمت درخشید و با تلاشی ارزشمند و كوششی وافر مشعل حكمت را در این عص...

ابن بابویه، محمد

حدیث صداقتزادگاه محمد بن علی بن بابِویَه(14)معروف به ((شیخ صدوق )) در حدود سال 306 ق . در شهر ((قم )) متولد شد.((قم كه در مركز ایران و 135 كیلومتری جنوب تهران قرار دارد شهری است آشنا و از دیرباز به شه...

سید رضی

بر ساحل نهج البلاغهستاره ای از افق بغدادهنوز یك قرن از غیبت خورشید پرفروغ آسمان امامت - حضرت مهدی (عج ) - نگذشته بود كه ستاره ای از افق بغداد درخشیدنگرفت و نور امیدی بر دل عاشقان و منتظران نشاند.او به...

صاحب بن عباد

وزیر دین پروراز ولادت تا عرصه سیاست ابوالقاسم اسماعیل بن عباد فرزند عباس ملقب به صاحب و مشهور به صاحب بن عباد به سال 326 ق . در اصفهان دیده به جهان گشود.(52)پدر و اجداد صاحب از بزرگان و سرشناسان اصفها...

صدر، سید موسی

مفقود الاثر 1357 ش .امید محرومان((سید موسی صدر)) در تاریخ 14 اسفند 1307 ش و در عصر حكومت فرعونی در شهر قم دیده به جهان گشود. حكومتی كه مردمش حتی محدوده خانه و در كنار سفره ساده ناهار و شامشان نیز جراء...

طالقانی، سید محمود

ابوذر امامتولددر زمستان سال 1329 ق . صدای نوزادی در فضای خانه ساده آیة الله سید ابوالحسن طالقانی پیچید كه نامش را ((محمود)) گذاشتند و پدرش پشت جلد قرآن نوشت :((سید محمود روز شنبه ، چهارم ربیع الاول 13...

صدوقی، محمد

مهتاب كویرزادگاهیزد، شهر عالمان دین پیشه زادگاه اوست . شهری تاریخی با مردمی اصیل و فرهنگی كه در طول تاریخ عالمان فرزانه ای را تقدیم نموده است . از جمله این صاحبان اندیشه و عمل می توان به حاج شیخ عبدال...

قاضی طباطبایی، سید محمد علی

شهید محراب سید محمد علی قاضی، فرزند حاج میرزا باقر، در سال 1293 شمسی، در تبریز متولد شد. تحصیلات مقدماتی علوم دینی را از والد ماجد خود و عموی گرامیش، میرزا اسدالله، در مدرسه ی طالبیه تبریز فرا گ...

هاشمی نژاد، سید عبدالكریم

فریاد فضیلتشهیدان راه فضیلت ، به جاذبه طعم شیرین زندگی در دنیا گرفتار نشدند و با دیدی بلند و عارفانه ، آن را گذرگاهی كوتاه و فریبنده دانستند كه بسی عابران ، غافلگیرانه در چاه دلبستگی به آن فرورفته ، ه...

قدوسی، علی

پارسای پرتلاشاز ولادت تا هجرتدر دوازدهم مرداد 1306 شمسی ، در شهر كوچك نهاوند فرزندی به دنیا آمد كه نامش را علی نامیدند. پدرش ((آخوند ملااحمد)) از علمای بزرگ شهر بود كه پس از سالها تحصیل در حوزه علمیه ...

طباطبایی ،محمد حسین

میزبان معرفتسپیده سیادتروزهای ماه ((ذیحجه )) 1321ق . یكی از پس از دیگری می گذشت و دلهای شیفتگان بیت الله در هوای حرم الهی ((لبیك شوق )) سر می داد. یاد عرفات و نام مشعر عطش دیدار به جانها داده بود.ناگا...

ربانی شیرازی، عبدالرحیم

آیة استقامتزادگاهدارالفضیله شیراز زادگاه اوست . شهر تاریخی با مردمی اصیل و فرهنگی و هنری كه در طول تاریخ مشاهیر و مفاخر گرانقدری مثل سعدی و حافظ، میرزا محمد حسن شیرازی ، میرزا محمد تقی شیرازی ، میرزا ...

شوشتری، محمد تقی

متوفای : 29/2/1374 ش .محقق معاصرمولود نجفاز آن هنگام كه حضرت امام علی علیه السلام آن پیكر پاكی و راستی و عدالت در سرزمین نجف اشرف به خاك سپرده شد تا اندك زمانی پیش از این همیشه شهر مقدس نجف دیار دانش ...

صدر، سید محمد باقر

بربلندای اندیشه و جهادعلامه شهید، آیة الله سید محمد باقر صدر، یكی از بزرگترین اندیشمندان مسلمان - و به تعبیر امام خمینی : ((مغز متفكر اسلامی )) - در تاریخ اسلام به ویژه در قرن چهاردهم هجری است . فقیهی...

اشرفی اصفهانی، عطاء الله

از میلاد تا مدرسهدر سال 1281 شمسی ، در خمینی شهر كودكی متولد شد كه عطاءالله نام گرفت پدرش مرحوم میرزااسدالله از علمای دین و مردی زاهد با زندگی ساده ای بود.مادرش بانو ((نجمه )) فرزند مرحوم سید محمدتقی ...

اصفهانی، سیدابوالحسن

تولد:سید ابوالحسن در سال 1284 ق . در دهكده كوچك ((مدیسه )) لنجان اصفهان پا به عرصه وجود نهاد.(192)وی در اصل از سادات موسوی شهر بهبان بود. سالها پیش از تولد وی پدر بزرگش سید عبدالحمید از بهبهان به اصفه...

امین ،سید محسن

آل امین در گذشته های دور قبیله ((قشاقش )) یا ((قشاقیش )) شهرت داشت و در حله روزگار می گذراند. دست سرنوشت این مردم سخت كوش ‍ را به ((جبل عامل )) كوچاند مدتی پس از مهاجرت ، ستاره ای به نام سید محمد امین...

ابن فهدحلی، احمد

شمع سحرسوزتولد و كودكیسال 757 ق . بود و سالها از حملهوحشیانه مغول گذشته اما زخم آن همچنان باقی بود. شهرهای اسلامی به ویرانه تبدیلگشته بود ولی حله به تدبیر عالمان آن دیار از این حملات در امان مانده ، د...  

آقا بزرگ تهرانی ،محمد محسن

میلاد سبزسال 1293 قمری ، ماه ربیع الاول و شب پنجشنبه بود. درست یازده روز ماه میلاد و ربیع المولود می گذشت و تنها یك هفته به سال گشت میلاد بزرگترین مولود آفرینش حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه

امینی، عبدالحسین

میلاد نورزمین و آسمان تبریز نورباران بود. بوی گل محمدی در فضای شهر پیچیده بود. بوی بهار می آمد. تبریز در شبی رؤ یایی به سر می برد. صدای حمد و تهلیل و تكبیر از همه جا بلند بود. علی علیه السلام آن شاهكا...

بروجردی، سید حسین

تولد:در روزهای پایانی صفر 1292 ق . خانه حجة الاسلام حاج سید علی بن سید احمد طباطبایی با تولد نوزادی كه ((حسین )) نام گرفت(347). غرق درذكر و سپاس پروردگار شد.سید حسین اندك اندك بالید، جامع المقدمات ، س...

بلاغی، محمد جواد

طلیعهعلامه بلاغی از شخصیتهای بس ارزنده و والای تاریخ معاصر است كه زوایای زندگی و مجاهداتش كمتر مورد بررسی و ارائه قرار گرفته است . در این نوشتار سعی شده است با كمك خامه و رنگ واژه ها تصویری از چهره ای...

وحید بهبهانی، محمد باقر

ولادت فقیه گران پایه حضرت علامه محمد باقر بن محمد اكمل وحید بهبهانی ، در حدود 1118 ق . در اصفهان به سرای خاكی گام نهاد.(858)پدر ارجمندش ‍ محمد اكمل از نوادگان شیخ مفید بود و در شمار مجتهدان شهر جای دا...

بلخی، سید اسماعیل

سید حسن احمدی نژاد سید اسماعیل بلخی سال 1295 ش . در قریه ((سرپل بلخاب )) در یک خانواده روحانی زاده شد. بلخاب سرزمینی است خوش آب و هوا و کوهستانی که در قسمت جنوبی استان مزار شریف و در مسیر رودخانه ((ب...

سید جمال الدین اسد آبادی

سید جمال الدین اسد آبادی متوفای 1314 ق.غریوبیداریتولد و تباردر شهر اسد آباد همدان در محلهبا سابقه((امامزاده احمد))مردمانی نجیب از سادات حسینی زندگی می گذرانند و پاكمردی از تبار پیامبر صلی الله علیه و آ...

عاملی، سید جواد

سید جواد عاملی متوفای 1226 ق.گنجینهدار فقهطلیعهعالمان بزرگ شیعه حقی بیش ازآنچه كه در این سطور و صفحات بگنجد، دارند. چرا كه از لحظه لحظه عمر مباركشان برایادای رسالت دینی بهره برده و همیشه و همواره در ت...

بهاء الدینی ، سید رضا

طلوع حیاتنهمین روز فروردین ماه 1287 ش . سپیده حیات طفلی پاك طینت در خانواده ای مذهبی سرزد. شور اشتیاق آن روز با جشن ولایت و عید غدیر سال 1327 قمری همراه بود و این میلاد، شادی افزونتری برای اطرافیان كو...

شیخ بهایی، محمد

خاندان سبز پدر بزرگوار شیخ بهایی ، عزالدین حسین بن عبدالصمد بن محمد بن علی بن حسین (918 - 984 ق ) از فقیهان و دانشوران بزرگ قرن دهم هجری است كه در دانش فقه ، اصول ، حدیث ، رجال ، حكمت ، كلام ، ریاضی ،...

جزایری، سید نعمت الله

تولد ((صباغیه )) یكی از جزایر پیرامون بصره ، در حدود 1050 ق .(757)شاهد تولد نوزادی بود كه خانه سید عبدالله را در شادمانی فرو برد. سید عبدالله كه از نوادگان امام كاظم علیه السلام به شمار می آمد(758)فرز...

حر عاملی ، محمد بن حسن

روایت آزادیشیخ محمد بن حسن حر عاملی در سال 1033 ق . در روستای ((مشغره )) از توابع جبع چشم به جهان گشود. صاحب اعیان الشیعه درباره این منطقه می نویسد:((جبع یكی از مراكز مهم عامل است كه شخصیتهای ارزنده ا...

موسوی، سید روح الله

امام خمینی ره در بیستم جمادی الثانی  سال 1320 ه. ق در شهر خمین از بلاد ایران و در خاندانی علمی، انقلابی و مبارز به دنیا آمد و در چنین خانواده ای نشو و نما یافت، پدرش شهید مصطفی موسوی در نجف اشرف و سپس...

حائری، شیخ عبدالكریم

نگهبان بیدارتولدسال 1326 ه -.ق در روستای ((مهرجرد)) یزد در خانه مردی پاكدل و پرهیزكار به نام ((محمد جعفر)) كودكی پا به عرصه حیات گذاشت و عبدالكریم نام گرفت .(115)وی دروان كودكی را در دامان پر مهر مادر...

خالصی ، محمد مهدی

گزاره ای از زندگییكی از شخصیتهای به تمام معنا كامل و جامع آیه الله العظمی محمد مهدی خالصی(1497)است . وی دارای افكاری مصلحانه بود و فرد مبارز و سیاستمداری(1498)به شمار می آمد.این شخصیت سترگ در نهم ذیحج...

خوانساری، سید محمد تقی

بر چشمه ساران حضوراز ولادت تا هجرتدر یكی از روزهای اردیبهشت سال 1267 ق . كه بهار با ماه رمضان تواءمان گشته بود و غنچه های یاد در آن می شكفتند، در خوانسار شهری كه جای جایش چشمه ای سر به بیرون آورده و چ...

سید مرتضی

پرچمدار علم و سیاستمقدمه((سید مرتضی )) یكی از چهره های امید آفرین و هدف بخش و سازنده جهان تشیع و بلكه افتخار اسلام به شمار آمده ، آثار علمی و زندگی اجتماعی و شخصیت معنوی او برای همه نسلها آموزنده و ال...

نجاشی

راوی شناس بزرگاشاره مطالعه زندگی سراسر نور عالمان دین و ابرار، درسها و نكته های بسیاری به انسان می آموزد؛ چرا كه آنان در مسیر حیات بشر نشانه های هدایت و پرچمداران علم و تقوی و مشعلهای روشنی بخش اند.نو...

طبرسی، حسن بن فضل

پیشوای مفسرانعلامه بزرگوارامین الاسلام ، ابوعلی فضل بن حسن طبرسی از جمله اندیشمندان نادری است كه هر چند در دانشهای رایج عصر خویش خبره بود، منزلت او در تفسیر، تمام ابعاد و جوانب علمی اش را تحت شعاع قرا...

قطب راوندی، سعید بن هبة الله

حدیث فقاهتایران در عصر قطب رواندی سده ششم هجری دوران حاكمیت دو سلسه بزرگ از پادشاهان ایرانی بود .سلجوقیان سلسه ای بودند كه پس از جدا شدن از حوزه ئ خلافت بغداد حكومت مستقلی تشكیل دادند و از سال 429 الی...

ابن شهر آشوب، محمد بن علی

در حریم ولایتسرآغاز دانشمند بلند آوازه شیعه ((ابن شهر آشوب )) یكی از بزرگمردان تاریخ است كه زندگی و آثارش سراسر درس عبرت ، معنویت ، شور و شوق و الگوی ایمان و تلاش است .او در طول زندگی پربار خویش هموار...  

محمد بن مكی

فقیه سربدارانسرزمین دانش و عملجبل عامل ، منطقه ای استكوهستانی در جنوب لبنان كه جباع ، نطبیه ، جزین و دیگر شهرك های لبنانی در آن واقعشده است . بزرگترین شهرهای آن صور و صیدا است.جنوب لبنان و منطقه جبل ع...

محقق كركی، علی بن حسین

مقتدای شیعهتولد آفتاب قرن نهم از نیمه گذشته بود كه در یك خانواده صمیمی در روستای ((كرك )) از روستاهای جبل عامل لبنان كودكی به دنیا آمد.سال 865 یا 870 بود كه خانه ساده ((عزالدین حسین )) به نور جمال كود...

شهید ثانی، زین الدین

مشعل شریعتولادت زین الدین بن علی بن احمد عاملی معروف به((شهید ثانی))ازبزرگترین و والاترین فقیهان و دانشمندان شیعه در سده دهم هجری است . وی در سال 911ق . در شهرك((جبع))درجنوب لبنان دیده به جهان گشود. پ...

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد

تندیس پارساییتولد و تحصیل در قرن دهم هجری قمری در شهر اردبیل كودكی سعادتمند پا به عرصه وجود گذاشت . او بعد از رشد و شكوفایی و طی مراحل علمی و كسب كمالات معنوی و عرفانی به مرتبه ای از دانش و معرفت و زه...

شوشتری، نور الله بن شریف الدین

آفتاب استدلالسلسله نور قاضی نور الله شوشتری كه نسبتش به واسطه سلسله نورانی سادات مرعشی به امام زین العابدین علیه السلام می رسد ((فرزند شریف الدین بن ضیاء الدین نور الله بن محمد شاه ، بن مبارز الدین بن...

ملا صدرا، محمد بن ابراهیم

خورشید اندیشهسخن از پر فروغ ترین خورشید معرفت و حكمت است كه عقلها را به شگفت آورد و اندیشه تحقیق را در شكوه تفكر متحیر ساخت و بلندای همتش سروهای سرفراز را سر آمد و چینش زیبای كلامش عقده ها از عقاید بر...

مجلسی، محمد تقی بن مقصود

بر ساحل حدیثبا به قدرت رسیدن صفویان ، تشیع مذهب رسمی ایران اعلام شد. با بروز این تحول ، طرح و معرفی معارف اسلامی و احادیث اهل بیت علیه السلام كه یكی از اصیل ترین و غنی ترین منابع اسلامی است . برای مرد...

فیض كاشانی، محمد

حدیث دوستولادت و نسب محمد مشهور به ملا محسن و ملقب به فیض در چهاردهم ماه صفر سال 1007 ق . در یكی از معروف ترین خاندان علم ، عرفان و ادب ، كه سابقه درخشان آنان به حدود چهار قرن می رسد در كاشان به دنیا ...

مجلسی، محمد باقر

علامه مجلسى در زمان شاه عباس اول كه مردى با سیاست و با كفایت و در عین حال، مردى سنگدل و بى رحم بود متولد شد. زمانیكه شاه صفى پس از او به حكومت رسید، عراق از قلمرو حكومت ایران جدا شد. پس از شاه صفى، شا...

كبیر،سید علی خان

بر ساحل صحیفهسید علی خان كبیر درغروب جمعه ، پانزدهم جمادی الاول 1052 ق . در مدینه پای به عرصه گیتی نهاد. ([1])پدرش سید نظام الدین احمد از دانشوران شیرازیتبار حجاز بود و در شمار نوادگان علی بن الحسین ع...

سید بحرانی، یوسف ابن احمد

نابغه حدیثولادت سخن از ستاره درخشان بحرین ، سید هاشم بحرانی است . او فرزند سید سلیمان حسینی بحرانی و معروف به ((علامه بحرانی )) است(671)سلسله نسب او با بیست و پنج واسطه به امام موسی بن جعفر علیه السلا...

محمد مهدی بن ابی ذر

منادی اخلاقستاره ای از دارالمومنین شهر زیبا و تاریخی كاشان در طول تاریخ به ((دارالمومنین )) معروف بوده است . همواره عالمان بزرگ و نامی فراوانی از آن ظهور كرده اند و جهان اسلام از وجود نورانی آنان بهره...

میرزای قمی، ابوالقاسم

احیاگر علم اصولولادت گردش زمان سال 1151 هجری قمری(952)را نشان می داد. در خانه محقر و پرصفا و صمیمیت آخوند ملا محمد حسن در جاپلق(953)كودكی دیده به جهان گشود كه او را ابوالقاسم نام نهادند. رفته رفته این...

طباطبایی، سید محمد

پیشاهنگ جهاددر این نوشته گوشه هایی از زندگانی یكی از علمای متعهد و دلسوز كه به سهم خود در تحولات سیاسی عصر خویش تاثیر گذار بوده بازگو خواهد شد. آیت الله سید محمد طباطبایی (معروف به سید مجاهد) عالمی دی...

شبر، سید عبدالله

مفسرنورحله را باید خاستگاهنخست خاندان شبر دانست. ([1])حسن بن محمد بنحمزه كه با 9 واسطه نسب به چهارمین پیشوای معصوم حضرت امام علی بن الحسین علیهالسلام می رساند. شبر خوانده می شد. ([2])و لقب ارجمندش شهر...

مجتهد ، میرزا مسیح

فتوای شرفدوران كودكی و تحصیلات در سال 1193 ق . قاضی سعید استر آبادی فرزند ملا آقا بابا صاحب فرزندی شد كه وی را ((مسیح )) نام نهاد. مسیح نوباوه در خانه ای دیده به جهان گشود كه نهر جوشان دانش و تقوا در ...

شفتی، سید محمد باقر

آیه امیدمیلاد نورسید محمد نقی از نوادگان امامموسی بن جعفر علیه السلام بود و راهنمایی دین باوران روستای چرزه([1])را بر عهده داشت. ([2])خانه گلین این كشاورز نیك نهاد در 1175 ق . باتولد نوزادی ، كه محمد ...

نجفی، محمد حسن

فقیه جاودانهولادت در سال 1200 ق .(1106)فرزندی در خانه شیخ محمد باقر نجفی به دنیا آمد كه او را محمد حسن نامیدند.شرح هجرت نیاكان محمد حسن از اصفهان به نجف اشرف را این گونه یاد كرده اند: زمانی شیخ عبدالر...

كنی ، ملا علی

آیت شجاعتآیت الله العظمی حاج علی كنی ، از جمله شخصیتهای نادری است كه در آسمان ((ابرار)) همچون خورشیدی می درخشید. او به پیروی از سیره معصومان علیه السلام در مسائل حاد اجتماعی و سیاسی و اموری كه بخصوص ك...

هندی، میر حامد حسین

پاسدار ولایتیكی از بزرگترین پاسداران حریم فرهنگ و ولایت آل محمد صلی الله علیه و آله ، علامه مجاهد میر حامد حسین هندی است كه در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری می زیست او حق عظیمی بر گردن شیعیان دارد و كتاب ج...

رشتی ، میرزا حبیب الله

حدیث پارساییمیلاد میرزا حبیب الله رشتی فرزند میرزا محمد علی خان فرزند جهانگیر خان قوچانی گیلانی ، دانشمند و محقق ژرف نگر، از بزرگترین فقهای جهان تشیع و یگانه ی دوران خود بود.پدرانش در اصل اهل قوچان بو...

حسینی شیرازی ، سید محمد حسن

در عصر غیبت، مقام مرجعیت به عنوان نایب امام زمان - عجل ‏اللَّه تعالى فرجه الشریف - ، بالاترین و مهمترین مقام بشمار مى‏رود و مرجع همواره مسئول حفظ احكام الهى و ارزشهاى دینى و مدافع مكتب اهل بیت عصمت و ...

محدث نوری، حسین بن محمد تقی

روایت نورآل نوریبه دانش همیشه نگهداردینكه بر جانت از دین بودآفرین((فردوسی))در خاندان نوری هر كسی به فراخور خویش فرشته خوییبود كه با دو بال دانش و دین در پرواز بود. همه اهل علم عابد آگاه ، همه دینداربی...

نوری، فضل الله

نوری در ظلمت مشروطیتتولد و تحصیلات در سال 1259 ق . در روستای لاشك در منطقه كجور مازندران ، ملا عباس ‍ كجوری از روحانیان صالح و مورد اعتماد مردم ، صاحب فرزندی شد و او را فضل الله نام نهاد. فضل الله پس ...

یزدی، محمد كاظم

فقیه دور اندیشصفحان زرین دانش ، فضیلت و مبارزه به دست با كفایت مردان الهی رقم می خورد. آنان چون خورشیدی بر تارك پرافتخار تاریخ درخشیده ، پرتو نورشان گرمابخش جانهای خسته است تا تحركی دوباره یابد: به رغ...

شیرازی، میرزا محمد تقی

سروش استقلالخاندان مردان این خاندان از رجال علم و ادب و مرجعیت شیعه در ایران و عراق و از نوادگان ابوالحسن میرزا محمد علی شیرازی (م 1229 ق .) بودند. ابوالحسن میرزا (پدر قاآنی ) شاعر و جد میرزای دوم شیر...

جنگلی، میرزا كوچك خان

تنهاترین رهبرشاگرد ((استاد سرا)) در سال 1298 ق . در خانه میرزا بزرگ ، در محله ((استاد سرای )) رشت فرزندی دیده به جهان گشود كه نامش را ((یونس )) نهادند.(1435)یونس پس از آنكه خواندن و نوشتن را فرا گرفت ...

كاشانی، حبیب الله

فقیه فرزانهولادت حبیب الله شریف كاشانی در سال 1262 ق . دیده به جهان گشود.(1461)پدرش آیه الله ملا علی مدد ساوجی در ساوه متولد شد و بخش عظمی از تحصیلات خود را در قزوین و سپس كاشان گذراند. در ایام جوانی ...

ملكی تبریزی،میرزا جواد

مردی از ملكوتروزهای زندگانی انسان ، ایام هجرت او از ((عالم قدس )) است تا در كلاس تربیت و خودسازی شركت كند و در مدرسه آفرینش حضور یابد و پس از چندی به ابدیت رجعت كرده ، در دیار قرب قرار گیرد.از طلوع خو...

لاری، سید عبدالحسین

پیشوای تنگستانمیوه ای از شجره طوبیشب ولادت حضرت امام محمد باقر علیه السلام است ، شب جمعه سوم ماه صفر 1264 ق .18/ اسفند 1266 ش . خدای جهان آفرین سید عبدالله را فرزندی می بخشد كه چون باقرالعلوم علیه الس...

نائینی، محمد حسین

ندای بیداریدرخشش نورمحمد حسین در سال 1240 ش . / 1277 ق . در شهر نایین و در خاندانی فاضل و محیطی روحانی و خانه ای پرمهر و عطوفت ، قدم به عرصه گیتی نهاد و با قدوم مبارك خود آن خانه را رونق و صفایی افزون...

مدرس، سید حسن

ماه مجلساشارهفقیه مجاهد و عالم پرهیزگار آیة الله سید حسن مدرس یكی از چهره های درخشان تاریخ تشیع بشمار می رود كه زندگی و اخلاق و رفتار و نیز جهت گیری های سیاسی و اجتماعی وی می تواند برای مشتاقان حق و ح...

شاه آبادی، محمد علی

متوفای 1328 ش .آسمان عرفانطلوع ستارهدر سال 1292 ق . در محله حسین آباد اصفهان در خانه آیة الله میرزا محمد جواد بیدآبادی طفلی پا به عرصه وجود نهاد كه او را ((محمد علی )) نامیدند.آیة الله بیدآبادی كه خود...

سردار كابلی،حیدرقلی

متوفای 1331 ش .ستاره خاورخرم گلی كه بشكفد از شاخسار علمخوش سبزه ای كه سرزند از جویبار علمعلامه حیدرقلی فرزند سردار نور محمد خان در هیججدهم محرم 1293 ق . در محله شیعه نشین قزلباشهای ((چنداول )) كابل (2...

نواب صفوی، سید مجتبی

شهادت : 1334 ش .سفیر سحرطلوع ستارهسال 1303 هجری شمسی است . آفتاب در پس ابرهای سیاه ستم ، آخرین نفسهای خود را می كشد. نور كم سویی به زمین می رسد. پاها در بند است . دستها رهایی ندارند و فریادها در گلو خ...

كاشانی، سید ابوالقاسم

متوفای 1340 ش .رایت استقلالسپیده صبحدر سحرگاهی مبارك از سال 1264 ش . در تهران ، سپیده ای نمایان گشت كه او را ((ابوالقاسم )) نامیدند.پدرش ، آیة الله حاج سید مصطفی كاشانی ، از علما و مراجع بزرگ شیعه در ...

شهرستانی، هبة الدین

متوفای 1345 ش .سید حسین عابد از تبار آسمانیان بود. نیاكانش از محسن صراف تازید، فرزند گرانقدر امام علی بن الحسین علیه السلام همه در شمار نیكان جای داشتند.(432)او با این پیشینه سپید دل به مهر خاندانی بس...

سعیدی، سید محمد رضا

شهادت : 20/3/1349 ش .فریادی در سكوتتولد فریادگردر زمانی كه محو فرهنگ ملی اسلامی مردم آغاز شده بود و در سایه سرنیزه های قزاقها سكوت در كوچه ها مستانه عربده می كشید در تاریخ 1308 ش . در نوغان مشهد صدای ...

شاهرودی، سید محمود

ولادت1301 ق . برای قلعه آقا عبدالله سالی فراموش ناشدنی بود. ستاره بخت این قلعه از یاد رفته ، از خانه كلین سید علی ، كشاورز پاك نهاد آبادی ، برآمد(635)وآرام آرام سمت مركز آسمان دانش و پرهیزكاری روان شد...

شهیدی ، میرزا عبداللّه

مقدمه در این مختصر سعی بر آن است كه یكی از چهره های خدوم حوزه علمیه قم و نمونه بارزی از مردان علم و عمل بطور اجمال معرفی شود. این چهره آشنای روحانیت با بیش از 50 سال حضور در حوزه علمیه قم، توانست من...

حسینی ، سیّد حسین

شهید سید حسین حسینی در سال 1329 ه . ش در «كمج» از روستاهای شهرستان درّه صوف، از توابع ولایت «سمنگان» دیده به جهان گشود. پدرش ؛ سید محمد تقی حسینی یك كشاورز بود كه وضع مالی خوبی نداشت. سید حسین در كودك...

اهری ، شیخ احمد

مقدمه «فراموشی» در نگارش تاریخ معاصر و ذكر تنها برخی از حوادث روزگار، به صورت یك اصل پذیرفته شده در تاریخ نگاری در آمده است. به همین خاطر از یاد بردن حالات عده زیادی از

رضوی قمی ، سید صدرالدین

سید صدر الدین رضوی قمّی از فقیهان و دانشوران برجسته قرن یازدهم و دوازدهم هجری است. او در سال 1095 ه . ق در یك خانواده اصیل و بلند پا به عرصه وجود نهاد و نامش را صدر الدین نهادند.(1) شاید زمانی كه پدر ...

اسلامی ، عباسعلی

حاج شیخ عباسعلی اسلامی از نگاه امام(ره) «اگر آقای اسلامی را نگذاشتند در تهران منبر برود، دیدند كه ایشان در بندر پهلوی منبر رفتند و حقیقت را در آنجا بیان داشتند. اگر در بندر پهلوی از ادامه سخنان ایشان...

لاهیجی، میرزا حسن

شمع یقینیكی از عالمان متعبد و حكیمان متشرع عصر صفوی، میرزا حسن لاهیجی گیلانی قمی فرزند ملا عبدالرزاق لاهیجی است. این مقال به اندیشه و آثار و شرح حال آن حكیم، اختصاص دارد و در چند بخش، تقدیم می گردد.پد...

زكریابن ادریس

ابوجریر(1)؛ زكریا بن ادریس قمی، محدث، عالم و شخصیتی وارسته از تبار شیعیان راستین اهل بیت وحی(ع) بود كه در سده دوم هجری،(2) در شهر قم می زیست و از بزرگان آن دیار به شمار می رفت. او از خاندان بزرگ اشع...

حجّتی، شیخ احمد

فقیه عارف آیة الله شیخ احمد حجتی در زمره مجتهدان و فاضلانی است كه عمر بابركت خویش را در راه كسب دانش فقه و تدریس علوم دینی صرف كرد و همزمان با تلاش های فكری، ضمن دوری از جنجال های تبلیغاتی، به تهذیب...

حجتی میانجی ، حاج میرزا محمد

تجلیل از فقیه مبارزی كه عمر بابركت خویش را صرف احیا و نشر معارف و اندیشه های مكتب تشیّع كرد و برای شاگردان فاضل و فرزندان عالم متحمل زحمات زیادی شد، تبلیغ فرهنگ و معرفت است، زیرا چنین استوانه هایی پشت...

عسكری اشتهاردی ، میرزا حبیب الله

ولادت و تحصیل بخش اشتهارد، یكی از بخش های كرج و دارای 15هزار نفر جمعیّت است. مركز آن اشتهارد در 52كیلومتری جنوب غربی شهرستان كرج، سر راه بوئین زهرا قرار گرفته است. این سامان همواره علمائی برجسته و م...

زاهدی ، حاج میرزا ابوالفضل

خاندان فقه و ارشاد چرخ زمان همچنان در گردش بود، تا این كه روز نیمه شعبان سال 1309ه. ق سالروز ولادت حضرت قائم آل محمد فرا رسید. در آن روز مبارك و پرنشاط، پسری در سرزمین مقدس قم از خاندان علم و فقاهت ...

فیض، میرزا محمد

اشاره در این نوشتار بر آن هستیم تا درونمایی از زندگی یكی از فرزانگان برجسته قم را كه عمری را در راه تحصیل، تدریس و خدمات دلسوزانه به حوزه و مردم گذراند و نقش بسزایی در تأسیس حوزه علمیّه قم و نوسازی ...

قمی، عبدالله بن صُلت

اشاره بر هیچ انسان اندیشمند و اهل تحقیق پوشیده نیست كه یكی از مهمترین عوامل ماندگاری دین، تلاش ها و رنجهایی بود كه جمعی از مردان الهی متحمل شدند تا چرغ فروزنده دین و دیانت روشن بماند. در این راستا...

جزائری، سید محمد جعفر

پیشگفتار چهره روحانی او یادآور سیمای جدش رسول خدا(ص) مهربانی اش نمایانگر لطف و توجه امیر مؤمنان(ع)بر یاران خود بود و فروتین و تواضعش نسبت به زیردستان، همراهی امامان معصوم با مستمندان را در یادها زند...

یونس بن عبدالرحمن

بدون تردید یكی از رجال فرزانه و سرآمد در علم حدیث، یونس بن عبدالرحمن است. كوشش ها و تلاش های مقدّس و پیگیر او در حوزه نشر حدیث و معارف اهل بیت عصمت و طهارت و استوار كردن بنیادهای عقیدتی تشیع راستین و ...

صفایی خوانساری، سید مصطفی

از خاندان علم و سیادت خاندان پدری آیت الله سید مصطفی صفایی خوانساری(ره) از سادات حسینی و از بزرگان علم و سیادت در عصر

اشعری قمی، ادریس بن عبدالله

ابو زكریا، ادریس بن عبدالله اشعری قمی (1) از عالمان و راویان بلند مرتبه شیعی بود كه در نیمه دوم سده اوّل هجری(2) به دنیا آمد. او در شهر قم می زیست و به همین سبب به «ادریس قمی» نیز معروف بود.(3) «ادری...

قمی، محمد بن شاذان

طلیعه از منظر عقل و دین، دانشمندان و فریختگان جامعه، همانند ستارگانی هستند كه در آسمان دانش و فرهنگ، از درخشش ویژه ای برخوردارند. در قرآن كریم برای این ستارگان سه ویژگی مورد عنایت قرار گرفته است: ال...

منتجب الدین، علی بن عبیداللّه

پیشگفتار از هنگامه ای كه خورشید تابنك اسلام در سرزمین جزیرة العرب نمایان شد، به اندك زمانی گستره جهان آن روز را درنوردید و پیام رسای خویش را كه بر چهار محور توحید، آزادی، آگاهی و قدرت استوار بود، در ...

قمی، محمد بن عبدالجبار

مطلع شهر مقدس قم از آغاز پیدایش، در سال 83 هجری قمری (1) یكی از خیزش گاه های مهم مردان بزرگی بود كه همیشه در میدان دانش حدیث و فقه خوش درخشیده اند. از این حرم اهل بیت(ع) صدها دانشور توانا و محدث بزر...

طباطبایی نژاد، سید نورالله

از نسل سلسبیل گروهی از سادات كه نسب آنان از طریق ابراهیم بن طباطبا به حضرت امام حسن مجتبی(ع) می رسد، از قرن چهارم هجری قمری به منطقه اردستان و زواره مهاجرت نمودند. از مشهورترین این مهاجران نیكونام س...

قاسمی، شهید عبد الوهاب

زادگاه یكی از نواحی استان زرخیز و خوش آب و هوای مازندران، شهرستان سوادكوه می باشد. این شهر در دره ای واقع در البرز مركزی، با وسعت 2441 كیلومتر مربع، واقع شده است. از شمال با قائم شهر، از جنوب با فیر...

انصاری قمی، شیخ مرتضی

خطیب سترگ و محدث بزرگ، مرحوم حجة الاسلام و المسلمین حاج شیخ مرتضی انصاری قمی، یكی از مبلغان نستوه دین به شمار می رفت كه در وعظ و تبلیغات دینی و ترویج و نشر احادیث اهل بیت(ع)، گوی سبقت از اقران ربود وص...

هاشمی سنجانی، علی

وطن و خانواده در ناحیه ای سرسبز و خرم در غرب ارك، آبادی با صفای سنجان آرمیده است مردمان این روستا از طریق زراعت و دامداری روزگار می گذرانند و با زحمت و مشقت در تكاپوی رزق

خداوند حكیم از بدو خلقت انسان، او را به راه سعادتِ جاوید، راهنمایی كرده و پیوسته با ارسالِ رسولان و كتب آسمانی، برنامه چگونه زیستنِ او را بیان فرمود. پیامبرا