هفته دفاع مقدس و آغاز سال تحصیل

هفته دفاع مقدس

هفته دفاع مقدس دربیانات رهبری

دفاع مقدس در روایات

هشت سال دفاع مقدس قسمت اول

هشت سال دفاع مقدس قسمت دوم

هشت سال دفاع مقدس قسمت سوم

هشت سال دفاع مقدس قسمت چهارم

هفته دفاع مقدس

تقویم دفاع مقدس

برکات دفاع مقدس

10 عملیات مهم دفاع مقدس طی ۸ سال جنگ تحمیلی

دفاع مقدّس ملّت ایران سرمشق مقاومت امّت اسلامی

تعلیم وتربیت قسمت اول

تعلیم وتربیت قسمت دوم

تعلیم وتربیت قسمت سوم

دفاع مقدس، اصطلاحی است که ایرانیان برای جنگ عراق با ایران که از سال ۱۳۵۹ شمسی (۱۹۸۰ میلادی) تا ۱۳۶۷ شمسی (۱۹۸۸ میلادی) به مدت حدوداً هشت سال به طول انجامید، به کار می‌برند.

هفته دفاع مقدس در تقویم جمهوری اسلامی ایران به هفته آغازین جنگ ایران و عراق گفته می‌شود و از ۳۱ شهریور[۱][۲][۳] تا ۶ مهر ادامه دارد.[۴][۵] در تاریخ ۳۱ شهريور ۱۳۵۹ رژيم بعثی عراق با برنامه‌ریزی قبلی و به منظور برانداختن نظام تازه تاسیس شدۀ جمهوری اسلامی ایران، جنگ وسیعی را عليه ايران شروع نمود. رييس جمهور عراق که در آن زمان صدام حسین بود، با حاضر شدن در مقابل دوربين‌های تلويزيونیِ عراق، قرارداد ۱۹۷۵ الجزاير را پاره کرد، و شروع تجاوز رژيم بعثی عراق به خاک جمهوری اسلامی ايران را اعلان نمود.

در طی دوران جنگ بین ایران-عراق،[۶][۷] سید روح‌الله خمینی بعنوان رهبر و «فرمانده کلِ قوای جمهوری اسلامی ایران» و سِمَت «فرماندهی عالی جنگ» (از سوی ایران)، تشخیص و هدایت راهبردی آنرا بر عهده‌ دارد و طی آن مدت با استفاده از روش‌ها و تدابیر خاصِ خود، ۸ سال جنگ را رهبری نمود. از جمله اقدامات سید روح‌الله خمینی در دوران جنگِ ایران و عراق، بسیج همگانی و سازمان‌دهی مردم ایران و نیروهای مسلح، توسعه دادن تشکیلات نظامی، بوجود آوردن هماهنگی و انسجام مابِین نیروهای مسلح، ایجاد هماهنگی و استفاده از امکانات پشت جبهه، رویارویی با عوامل بازدارنده‌ی داخلی و تبلیغات دشمن (رژیم بعثی عراق)، تفویض بعضی از اختیارات و ترغیب نمودن به جنگ بود.[۸]

این هفته در زمان جنگ به هفته جنگ یا هفته جنگ تحمیلی معروف بود و بعدها به هفته دفاع مقدس تغییر نام یافت.[۹] [۱۰]

هفته دفاع مقدس هر ساله با برپایی مراسمات مختلفی (در پایگاه‌ها و حوزه‌های بسیج و دیگر سازمانهای مردمی یا دولتی برپا می‌گردد.[۱۱] همچنین، شعارهای مختلفی هرساله برای این هفته (دفاع مقدس) نامگذاری می‌شود. امسال هفته دفاع مقدس «من انقلابی ام» و نام‌های دیگر.[۱۲]

جنگ تحمیلی، تجاوز نظامی عراق به جمهوری اسلامی ایران از ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ تا ۲۹ تیر ۱۳۶۷.

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (شهریور ۱۳۵۹-تیر ۱۳۶۷) به بهانۀ مردوددانستن توافق الجزایر و در واقع به دلیل تصور رژیم بعث از ضعف دولت ایران در شرایط ابتدای انقلاب اسلامی روی داد.

غافلگیری و کمبود نیرو و مهمات ایران، تحولات سال نخست جنگ را به سود عراق پیش برد؛ اما با ساماندهی نیروهای ایران، در فاصلۀ کمتر از یک‌سال، بخش زیادی از زمین‌های اشغالی آزاد شد. پس از آن دولت عراق، درحالی‌که همه کشورهای قدرتمند، حامی آن بودند، برای واداشتن ایران به تسلیم در برابر صلح پیشنهادی سازمان ملل، حمله به مناطق مسکونی و حملات شیمیایی را آغاز کرد.

امام‌خمینی مقابله ایران با حملۀ عراق را دفاع مقدس نامید و این جنگ را جنگ حق و باطل و تقابل اسلام و کفر دانست که موجب ایجاد روحیه سلحشوری و تعاون در میان مردم شد. کارشناسان جنگ، نقش امام‌خمینی را در فرماندهی جنگ، نقشی حیاتی شمرده‌اند.

ایران پیش از اسلام شاهد جنگ‌های طولانی و هفتصد ساله با رومیان بوده‌است[۱] در قرن‌های اخیر نیز در زمان صفویه و قاجار با روسیه تزاری و امپراتوری عثمانی جنگیده‌است و طی دو جنگ بزرگ میان روسیه و ایران بخش‌های گسترده‌ای از ایران طی قراردادگلستان در ۱۸۱۳م[۲] و قراردادهای ترکمنچای در ۱۸۲۸م/ ۱۲۴۳ق به روسیه تزاری ملحق شد.[۳]
همچنین درگیری ایران و افغانستان در سال‌های ۱۲۴۵–۱۲۵۷ش با دخالت انگلستان به سود افغانستان به جداشدن هرات از ایران انجامید.[۴] ایران در جنگ جهانی اول (۱۲۹۳ش/ ۱۹۱۴م)[۵] و دوم (۱۳۲۰ش/ ۱۹۴۱م) با وجود اعلام بی‌طرفی، به دست نظامیان متفقین اشغال شد[۶]

عراق، پیش از تأسیس امپراتوری عثمانی بخشی از ایران بود و خاندان آق‌قویونلو بر آن حکومت می‌کردند. امپراتوری عثمانی بر آن بود که عراق را در سال ۱۰۳۸ق/ ۱۶۳۸م جزئی از حکومت خود کند که منجر به جنگ‌های خونین چهارصدساله از قرن دهم تا سیزدهم قمری میان دو کشور شد. در بیشتر نبردهای میان ایران و عثمانی، عثمانی مهاجم بود و ایران یا با انگیزه دفاع یا با هدف تصرف زمین‌های ازدست‌رفته مبادرت به جنگ می‌کرد.[۷] امپراتوری عثمانی در سال ۱۹۲۱م تجزیه شد و عراق اعلام استقلال کرد؛ ولی اختلافات ایران و عراقِ جدید این بار بر سر حقوق اتباع ایرانی در عراق و مسئله اروندرود که از گذشته نیز میان ایران و عثمانی بر سر آن اختلاف بود، خود را نشان داد.[۸]

اروندرود از به‌هم‌پیوستن دو رود دجله و فرات به وجود می‌آید و طول آن نود کیلومتر و بخش اعظم آب آن از رودخانه‌های ایران به‌ویژه رود کارون تأمین می‌شود.[۹] در تیر ۱۳۱۶ش/ ۱۹۳۷م، عهدنامه‌ای میان وزیر امور خارجه وقت عراق ناجی الاصیل و عنایت‌الله سمیعی وزیر امور خارجه ایران امضا شد و در سال ۱۳۱۷ش/ ۱۹۳۸م به تصویب مجالس دو کشور رسید و اسناد آن میان دو کشور مبادله شد. در این عهدنامه پروتکل ۱۹۱۳م و صورت جلسات کمیسیون تحدید ۱۹۱۴م مبنای تعیین مرز زمینی دو کشور قرار گرفت و برای نخستین بار به واژه تالوِوگ (خط القعر) برای منطقه اروند اشاره شد.[۱۰]

با ریاست‌جمهوری عبدالکریم قاسم در سال ۱۳۳۷ش/ ۱۹۵۸م در عراق، دوباره اختلافات مرزی بر سر اروندرود زنده شد و موضوع به شورای امنیت سازمان ملل کشیده شد.[۱۱] در آذر ۱۳۵۰ عراق به قصد تسلط بر اروند روابط خود را با ایران قطع و در اتحادیه عرب و سازمان ملل دست به اقدام تبلیغاتی علیه ایران زد و هزاران ایرانی مقیم عراق را اخراج کرد. در برابر آن، ایران از کردهای عراقی درگیر با دولت این کشور حمایت کرد و برخوردهای مرزی میان ارتش‌های دو کشور روی داد، اما در ۱۵ اسفند ۱۳۵۳ در اجلاس سران اوپک در الجزایر محمدرضا پهلوی، شاه ایران با صدام حسین، معاون احمد حسن البکر، رئیس‌جمهور عراق، به گفتگو نشست و پس از توافق بر سر مرز آبی، اعلامیه مشترکی صادر شد و طرفین متعهد شدند مرزهای خود را بر اساس خط «تالوِگ»،[۱۲] تعیین و بر مرزهای هم نظارت کنند و عهدنامه حسن همجواری و تعیین مرز مشترک در ۲۳ خرداد ۱۳۵۴ش/ ۱۳ ژوئن ۱۹۷۵م در الجزایر میان دو کشور امضا شد؛[۱۳] و نیم‌طرف شرقی اروندرود از آن ایران اعلام شد.[۱۴]

پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسئولان جمهوری اسلامی ایران در پاسخ تبریک حسن البکر رئیس‌جمهور عراق دو پیام نصیحت‌آمیز برای وی فرستادند، پاسخی از امام‌خمینی و پاسخی از ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه[۱۵] امام‌خمینی از جایگاه شخصیتی دینی که به واسطه اقامت طولانی در عراق، شاهد اوضاع سیاسی و اجتماعی این کشور بود، همه دولت‌ها ازجمله دولت عراق را نصیحت کرد.[۱۶] که سرانجامِ ستم و اختناق بر مردم انفجار است و دولت‌ها برای بقای خود نیز باید در خدمت مردم باشند.[۱۷] از سوی دیگر، سیدمحمود دعایی سفیر ایران در عراق در مصاحبه‌ای نگرش مثبت ایران به عراق را منعکس کرد و دولت عراق را رژیمی انقلابی و هم‌کیش و پایبند به اصول انقلابی خواند.[۱۸]

جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بر پایبندی خود به توافق الجزایر تأکید کرد؛[۱۹] ولی صدام حسین رئیس‌جمهور عراق که در ۲۵ تیر ۱۳۵۸ به جای حسن البکر نشست،[۲۰] از قرارداد الجزایر ابراز ناخرسندی کرد[۲۱] و در ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ در جلسه فوق‌العاده مجمع ملی عراق با پوشیدن لباس فرمانده کل قوا طی سخنرانی مفصلی لغو موافقت‌نامه الجزایر و قراردادهای وابسته به آن و حاکمیت انحصاری عراق بر اروندرود را اعلام و ایران را رسماً تهدید به جنگ کرد. دولت بعثی عراق یک روز پس از نامه‌ای که در ۳۰ شهریور ۱۳۵۹ به هشت شخصیت و سازمان جهانی نوشت، حمله سراسری به خاک ایران را آغاز کرد.[۲۲]

صدام حسین که رهبری عرب‌ها و ژاندارمی منطقه خلیج فارس را در سر داشت؛[۲۳] تجزیه و اشغال ایران به‌ویژه خوزستان و مقابله با انقلاب اسلامی از اهداف اصلی وی در تهاجم به ایران بود.[۲۴] امام‌خمینی انگیزه اصلی تجاوز وی به ایران را نگهبانی از کفر در برابر اسلام دانست[۲۵] و یادآوری کرد نگرانی و ترس دشمنان از اتحاد مسلمانان و برقراری حکومت اسلامی است[۲۶]؛ چنان‌که در نگاه ایشان استقرار نظام جمهوری اسلامی به جای سلطنت[۲۷] و ترس دشمنان از صدور انقلاب اسلامی به‌ویژه در میان محرومان،[۲۸] از دیگر انگیزه‌های این تجاوز بود.

زمینه‌ها و مقدمات تجاوز

بحران‌های داخلی ایران در آغاز انقلاب اسلامی،[۲۹] شورش‌های قومی در مناطق مرزی به‌ویژه در خوزستان، کردستان و درگیری‌های داخلی ایجادشده به دست سازمان مجاهدین خلق[۳۰] و آماده‌نبودن نیروهای نظامی، جوان‌بودن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،[۳۱] درگیربودن بخش مهمی از نیروهای نظامی و انتظامی با تجزیه‌طلبان کردستان،[۳۲]
شرایط حاکم بر نظام بین‌المللی و همسو نبودن انقلاب اسلامی با اهداف ابرقدرت‌های شرق و غرب[۳۳] و نیز هراس دولت‌های عرب خلیج فارس از صدور انقلاب به این کشورها[۳۴] مشوق‌های صدام حسین برای حمله به ایران بود. تصور حاکمان عراق از ضعف قوای ایران تأثیر زیادی بر تصمیم صدام حسین برای جنگ گذاشت. وی تصور می‌کرد ارتش ایران از هم پاشیده و توان مقابله با ارتش عراق را ندارد.[۳۵] اطلاعات فراریان از ایران، وی را متقاعد کرد که با ضربات هوایی و حمله وسیع زرهی، ارتش ایران به زانو در خواهد آمد[۳۶] ایرانیان مخالف انقلاب نیز اطلاعات نظامی بسیاری را در اختیار عراق گذاشتند.[۳۷] عراق از نظر اقتصادی نیز در اوج بود و دومین تولیدکننده مهم نفت اوپک به‌شمار می‌رفت.[۳۸]

رژیم عراق پیش از تهاجم به ایران روابط خود با کشورهای حاشیه خلیج فارس و آمریکا را دوستانه کرد.[۳۹] و از سویی با متهم‌کردن ایران به دخالت در امور داخلی عراق و ایجاد جنگ روانی و تقویت روحیه ملی‌گرایی عرب‌ها،[۴۰] زمینه را برای هجوم به ایران فراهم آورد. عراق در صحنه بین‌المللی نیز علیه ایران تبلیغات فراوانی کرد.[۴۱] دستگیری شماری از جاسوس‌های عراق در فروردین ۱۳۵۸ در خوزستان منجر به تیرگی روابط و فراخواندن سفرای دو کشور شد.[۴۲] عراق برای ارزیابی توان دفاعی ایران و فراهم‌کردن مقدمات حمله به ایران، حمله‌های محدودی را در مناطق مرزی آغاز کرد و در فروردین و اردیبهشت ۱۳۵۸ به آن شدت داد[۴۳] در تابستان ۱۳۵۸ نیروهای هوایی عراق به‌طور مکرر به مرزهای جنوب و غرب ایران تجاوز و تیراندازی کردند[۴۴] این تجاوزها با تشدید سیاست‌های خصومت‌آمیز آمریکا علیه ایران بیشتر شد.[۴۵] ایران از فروردین ۱۳۵۸ تا ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، حدود ۲۸۹ تجاوز مرزی عراق به ایران را ثبت کرد و وزارت خارجه ایران یادداشت‌های اعتراض‌آمیزی برای دولت عراق فرستاد و مطلب را به نمایندگان سیاسی یا مقامات عراقی منعکس کرد[۴۶]

حمله‌های ایذایی عراق در آغاز سال ۱۳۵۹ تشدید شد و دولت عراق افزون بر دخالت در امور ایران، ایرانیانی را که تابعیت عراق داشتند، به اتهام‌های واهی اخراج و اقوام ایرانی را به شورش علیه دولت و تجزیه‌طلبی دعوت کرد.[۴۷] از آغاز شهریور ۱۳۵۹ شهرهای مرزی ازجمله قصر شیرین، سومار، مهران، آبادان و خرمشهر به‌طور متناوب زیر آتش سلاح‌های سبک و سنگین عراق قرار گرفتند.[۴۸] در ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ صدام حسین قرارداد مرزی الجزایر را در مجلس عراق و برابر دیدگان مجامع بین‌المللی به‌طور یک‌جانبه لغو و آن را پاره کرد.[۴۹]

قلمرو تجاوز

رژیم عراق در ۳۱ شهریور از زمین و هوا و دریا به ایران حمله کرد.[۵۰] در حملات هوایی عراق ۱۹۲ فروند هواپیمای جنگنده به مراکز نظامی و فرودگاه‌های چندین شهر ازجمله پالایشگاه و فرودگاه مهرآباد تهران حمله کردند.[۵۱] سیدعلی خامنه‌ای که نماینده امام‌خمینی در شورای عالی دفاع و امام‌جمعه تهران بود، با خواندن اطلاعیه‌ای در تلویزیون مردم را در جریان تجاوز عراق قرار داد.[۵۲]

در تهاجم عراق نیروی زمینی این کشور از سه محور شمالی، جنوبی و میانی وارد ایران شد. سپاه یکم عراق از محور کردستان و آذربایجان غربی حمله کرد و ارتفاعات مشرف بر شهرهای مریوان و بانه و پیرانشهر و سردشت و پاوه را به اشغال خود درآورد.[۵۳] سپاه دوم عراق از سمت کرمانشاه و ایلام وارد ایران شد و سپاه سوم که نیمی از ارتش عراق را تشکیل می‌داد از خوزستان وارد کشورگردید.[۵۴] و در همان روزهای نخست، بخش‌هایی از پنج استان مرزی کشور (خوزستان، ایلام، کرمانشاه، آذربایجان غربی و کردستان) و ده تا پانزده هزار کیلومتر مربع از سرزمین ایران به اشغال عراق درآمد.[۵۵] همچنین شهرهای نفت‌شهر، قصر شیرین، مهران، سومار، فکه، بستان، هویزه، موسیان، نوسود و بیش از سه هزار روستا اشغال شدند.[۵۶]

غافلگیری، کمبود نیرو و جنگ‌افزار و مهمات، به پیشروی مهاجمان سرعت داد.[۵۷] سران حزب بعث عراق به گمان خود قدرت ایران را تمام‌شده تلقی کرده و کمر ایران را شکستند.[۵۸] و تبلیغات عراق در تجاوز به ایران در صدر محافل خبری و رسانه‌های غربی جای گرفت.[۵۹] آبادان محاصره شد و خرمشهر پس از مقاومتی ۳۴ روزه در ۴ آبان ۱۳۵۹ به تصرف ارتش عراق درآمد.[۶۰]

مقابله و عملیات ایران

تحولات سال نخست جنگ بیشتر به سود عراق پیش رفت و نیروهای ایران در مقابله با دشمن توفیقی نداشتند.[۶۱] بی‌تدبیری سیدابوالحسن بنی‌صدر نخستین رئیس‌جمهور ایران که جانشین فرمانده کل‌قوا نیز بود از دلایل این ناکامی‌ها بود.[۶۲] نیروهای رزمنده ایران پس از عزل بنی‌صدر توسط امام‌خمینی در خرداد ۱۳۶۰ به‌تدریج سازماندهی شدند و سلسله عملیاتی را علیه متجاوزان آغاز کردند. در مهر ۱۳۶۰ در عملیات «ثامن‌الائمه» محاصره آبادان شکسته شد.[۶۳] (ببینید: شکست حصر آبادان) در بهار ۱۳۶۱ در عملیات «فتح‌المبین» بخش زیادی از زمین‌های اشغالی جنوب و در ۳/۳/۱۳۶۱ در عملیات «الی بیت‌المقدس» خرمشهر آزاد شد.[۶۴] (ببینید: آزادسازی خرمشهر)
عملیات «رمضان» نیز در مرداد ۱۳۶۱ در منطقه کوشک و شلمچه انجام گرفت.[۶۵] و پس از آن سلسله عملیات مقدماتی والفجر و کربلا آغاز شد. عملیات «مسلم‌بن‌عقیل» در مهر ۱۳۶۱ در سومار و عملیات «محرم» آبان ۱۳۶۱، در موسیان،[۶۶] عملیات مقدماتی «والفجر» در بهمن ۱۳۶۱ در فکه،[۶۷] «والفجر ۱» در شمال فکه در فروردین ۱۳۶۲،[۶۸] «والفجر ۲» در منطقه پیرانشهر، «والفجر۳» و آزادسازی مهران در مرداد ۱۳۶۲،[۶۹] «والفجر ۴» در مهر ۱۳۶۲ در منطقه پنجوین عراق،[۷۰] عملیات «خیبر» در اسفند ۱۳۶۲ در هورالهویزه و جزایر مجنون،[۷۱] عملیات «بدر» در اسفند ۱۳۶۳ در هورالهویزه و شرق رود دجله،[۷۲] «والفجر ۸» در ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ در فاو،[۷۳] «کربلای ۱» در تیر ۱۳۶۵ در مهران، «کربلای ۲» در منطقه پیرانشهر و حاج‌عمران و «کربلای ۳» در شهریور ۱۳۶۵، در دریا و سکوهای البکر و الامیّه،[۷۴] «کربلای ۴» و «کربلای ۵» در زمستان ۱۳۶۵ در منطقه شلمچه،[۷۵] «کربلای ۸» در فروردین ۱۳۶۵ در شرق بصره،[۷۶] «کربلای ۱۰» در ماووت عراق و سلسله عملیات «بیت‌المقدس» در سال ۱۳۶۶[۷۷] به آزادی بیشتر مناطق اشغال‌شده انجامید و دولت بعثی عراق را در وضعیت نامناسبی قرار داد.

گسترش جنگ به مناطق و افراد غیرنظامی

رژیم متجاوز عراق هرچند در آغاز جنگ، مناطق مسکونی ایران را بمباران می‌کرد؛ اما از اسفند ۱۳۶۳ حمله به شهرها و مناطق مسکونی را برای واداشتن ایران به تسلیم گسترش داد و به بسیاری از مدرسه‌ها، مسجدها و خانه‌های مسکونی حمله کرد.[۷۸] در هشتم اسفند ۱۳۶۶ عراق با حمله‌های موشکی و هوایی به شهرهای مهم ایران، جنگ شهرها را شدت بخشید و به مناطق مسکونی شهرهای تهران، اصفهان، کرج و قم حمله‌های موشکی و به شهرهای تبریز، ایلام، کرمانشاه، دزفول، کوهدشت، مسجدسلیمان، شوشتر، پلدختر و همدان حمله‌های هوایی کرد[۷۹] این بمباران‌ها تا جمعه ۱۹/۱/۱۳۶۷ و برگزاری مرحله نخست انتخابات دوره سوم مجلس شورای اسلامی ادامه یافت.[۸۰]

جنگ تحمیلی تا پاییز ۱۳۶۱، یک‌میلیون‌وپانصد هزار تن آواره بر جای گذاشت.[۸۱] و در ادامه جنگ، آوارگان به مرز دو میلیون و نیم تن نیز رسیدند.[۸۲] تعطیلی کارخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی فرصت اشتغال را از مهاجران گرفت و نداشتن درآمد و مسکن و کار و امنیت مالی و اجتماعی آنان را در معرض آسیب‌های روانی و اجتماعی قرار داد.[۸۳]
برابر آمار بنیاد شهید انقلاب اسلامی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران دویست‌وهیجده هزار و هشتصدوشصت‌وهفت تن شهید و مفقود شده‌اند و تعداد اسیران ایرانی در عراق چهل‌وچهار هزار تن و اسیران عراق در ایران هفتاد هزار تن بوده‌است.[۸۴] تعداد صدوشصت‌ودو هزار تن نیز از نیروهای عراقی‌ها کشته شدند.[۸۵]

حمله شیمیایی عراق

رژیم عراق در طول جنگ تحمیلی بارها از جنگ‌افزارهای ممنوع شیمیایی استفاده کرد. در این حمله‌ها هزاران تن از غیر نظامیان و رزمندگان ایرانی شهید و زخمی شدند. عراق نخستین بار در دی ۱۳۵۹ علیه ایران از سلاح شیمیایی استفاده کرد و در زمستان ۱۳۶۱ به استفاده گسترده‌ترِ آن روی آورد.[۸۶] از سال ۱۳۶۲ در جریان عملیات خیبر نیز رزمندگان ایران حمله شدید شیمیایی شدند.[۸۷] و ۱۷۰۰ تن به وسیله عامل عصبی تابون زخمی شدند یا به شهادت رسیدند.[۸۸]

در سال ۱۳۶۲ در جریان پس‌گیری ارتفاعات مهران از عراق نیز، این کشور از سلاح شیمیایی علیه نیروهای ایرانی استفاده کرد.[۸۹] در استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی در منطقه فاو پنج هزار تن از رزمندگان ایرانی زخمی و دویست تا سیصد تن به شهادت رسیدند[۹۰] گازهایی که عراق استفاده می‌کرد، از نوع خفه‌کننده و سیانور بود[۹۱]
در سال ۱۳۶۵ در جریان پس‌گرفتن مهران از اشغال عراق، عراقی‌ها با وسعت از گاز شیمیایی استفاده کردند[۹۲] افزون بر این در جریان عملیات کربلای ۴ و ۵ در منطقه شلمچه بیش از پنجاه بار نیروهای ایرانی بمباران شیمیایی و بیش از سه هزار تن از رزمندگان ایرانی مجروح شدند.[۹۳] در سال ۱۳۶۶ ارتش عراق حمله‌های شیمیایی خود علیه اهداف نظامی و غیرنظامی را به اوج رساند و در اسفند این سال شهر حلبچه عراق پس از عملیات کربلای ۱۰ که آزاد شده بود، به‌شدت بمباران شیمیایی شد.[۹۴] در مجموع عراق در طول جنگ علیه ایران۲۴۰ بار از سلاح شیمیایی استفاده کرد. در گزارش ایران به سازمان ملل اسناد این حمله‌ها ثبت و منتشر می‌شد؛ ولی عراق هیچ اقدامی برای توقف آن نمی‌کرد.[۹۵] (ببینید: جنایات جنگی)

پشتیبانان رژیم متجاوز عراق

در طول جنگ تحمیلی همه قدرت‌های جهان آن روز در کنار رژیم عراق قرار داشتند. بسیاری از کشورها آشکارا از تجاوز عراق به ایران حمایت کردند؛[۹۶] ازجمله اتحادیه عرب و تعدادی از کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عربستان، برخی از کشورهای خاورمیانه مانند مصر و امارات و نیز تعدادی از کشورهای عرب قاره آفریقا، آشکارا از عراق حمایت می‌کردند؛[۹۷] امام‌خمینی به پشتیبانان عراق هشدار می‌داد و حمایت آنان از صدام حسین را خیانت به اسلام و جرم می‌دانست[۹۸] کشورهای غربی، به‌ویژه فرانسه کمک‌های نظامی ـ تبلیغاتی و اطلاعاتی خود را در اختیار عراق قرار دادند[۹۹] حتی ملک‌حسین شاه اردن گلوله جنگی را به سوی ایران شلیک کرد و مشوق صدام حسین در حمله به ایران شد[۱۰۰]
کشورهای عربی به‌ویژه کویت و عربستان با فرستادن کمک‌های مالی و نظامی به عراق بخشی از هزینه‌های این کشور در جنگ تحمیلی علیه ایران را بر عهده گرفتند.[۱۰۱] عربستان از حامیان اصلی عراق در جنگ تحمیلی بود. از مجموع شصت[۱۰۲] یا هفتادمیلیارد دلار کمک‌های پولی و مالی کشورهای حوزه خلیج فارس به عراق، سی میلیارد دلار سهم عربستان بود[۱۰۳] کویت نیز چهارده میلیارد دلار کمک نقدی و بیش از شانزده میلیارد دلار کمک‌های خدماتی در اختیار عراق قرار داد.[۱۰۴]؛ همچنین امارات عربی یک میلیارد دلار و قطر پانصد میلیون دلار تا اواخر سال ۱۹۸۱م به عراق کمک کردند[۱۰۵] مصر و اردن علاوه بر پشتیبانی سیاسی و تدارکاتی، نیروهای نظامی خود را نیز به کمک صدام فرستادند[۱۰۶] که ۲۴۶ تن از آنان به دست نیروهای ایرانی اسیر شدند[۱۰۷]

از سوی دیگر، چنان‌که امام‌خمینی نیز اشاره کرده‌است، اتحاد جماهیر شوروی نیز از پشتیبانان عراق در جنگ بود[۱۰۸] پیمان دوستی پانزده‌ساله عراق و شوروی، اختلافات فکری و سیاسی ایران و شوروی ازجمله مخالفت ایران با حضور شوروی در افغانستان و دستگیری عوامل جاسوسی شوروی در ایران، این کشور را از بزرگ‌ترین حامیان صدام قرار داد. هواپیمای میگ ۲۵، تانک‌های تی۷۲ و انواع موشک‌های سام و بیش از هزار تن مشاور و تکنسین بخشی از کمک‌های شوروی به عراق بود.[۱۰۹] بیشتر کشورهای اروپایی نیز با کمک‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی از صدام پشتیبانی کردند[۱۱۰] فرستادن ۶۰ فروند هواپیمای جنگی میراژ و شماری هواپیمای سوپراتاندارد و موشک‌های پیشرفته به عراق از فرانسه از آن جمله بود.[۱۱۱] همچنین این کشور ۷/۴ میلیارد دلار کمک مالی در اختیار رژیم عراق قرار داد و در مجموع هفت میلیارد دلار از این معاملات به صورت وام و اعتبارات بود[۱۱۲] انگلستان نیز از مهم‌ترین شرکای نظامی عراق بود[۱۱۳]

مسئولان آمریکا نیز علی‌رغم ادعای بی‌طرفی از یک هفته پس از آغاز جنگ برای کمک به رژیم عراق اعلام آمادگی کردند[۱۱۴] شکست آمریکا در حمله به طبس در اردیبهشت ۱۳۵۹ و شکست کودتای نوژه از انگیزه‌های آمریکا در حمایت از عراق بود[۱۱۵] جلسه صدام حسین با برژنیسکی مشاور امنیت ملی جیمی کارتر در خرداد ۱۳۵۹ در مرز اردن، چراغ سبز آمریکا به عراق برای حمله به ایران بود[۱۱۶] عراق در طول جنگ از کمک‌های اطلاعاتی و تسلیحاتی آمریکا بهره برد.[۱۱۷] پس از عادی‌شدن روابط آمریکا و عراق در سال ۱۳۶۳ و به دنبال سفر طارق عزیز به آمریکا دولت ایالات متحده آمریکا، اعتباری به مبلغ ۸۴۰ میلیون دلار برای واردات مواد غذایی در اختیار عراق قرار داد و نیز وامی به مبلغ یک میلیارد دلار برای خرید و به‌کارگیری توانایی ساخت سلاح به عراق واگذار شد[۱۱۸] رونالد ریگان رئیس‌جمهور آمریکا ضمن تأمین اعتبار برای عراق شرکت‌های آمریکایی، فرانسه، ایتالیا و بریتانیا را تشویق کرد تا با تعویق زمان بازپرداخت بدهی‌های عراق موافقت کنند[۱۱۹] گفته شده از سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۸م آمریکا بارها محموله‌های بزرگ سلاح شیمیایی را در قالب مبارزه با آفات کشاورزی به عراق تحویل داد[۱۲۰]؛ چنان‌که با پیشروی‌های ایران در سال ۱۳۶۶ عملاً به سود عراق وارد جنگ شد[۱۲۱] و به سکوهای نفتی ایران در خلیج فارس حمله کرد و حتی هواپیمای مسافربری ایران را سرنگون کرد.[۱۲۲] (ببینید: حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری)

در مجموع کشورهای شوروی، چین، فرانسه، آمریکا، انگلیس، آلمان، برزیل، کلمبیا، اسپانیا، آفریقای جنوبی، اتریش، ایتالیا و یوگسلاوی مهم‌ترین منبع ارسال تسلیحات شیمیایی با فن‌آوری پیشرفته به عراق بودند[۱۲۳] امام‌خمینی توجه داده‌است که رژیم صهیونیستی اسرائیل نیز در این جنگ درکنار عراق قرار داشت.[۱۲۴]

اما از سوی دیگر، کشورهای جبهه پایداری شامل الجزایر، لیبی، سوریه و یمن جنوبی در جنگ ایران و عراق اعلام بی‌طرفی کردند و از عربی‌کردن جنگ دوری گزیدند و مواضع برخی از اعضای آن مانند سوریه و لیبی به ایران نزدیک بود و دو کشور کمک‌های تبلیغاتی و نظامی اندکی نیز به ایران می‌کردند.[۱۲۵]
سازمان ملل و شورای امنیت از آغاز تجاوز عراق به ایران بدون محکوم‌کردن متجاوز، به پایان‌دادن جنگ توصیه می‌کردند و چندین قطعنامه دراین‌باره صادر کردند که تنها قطعنامه ۵۹۸ بود که تا حدودی به معرفی متجاوز و پایان جنگ کمک کرد.[۱۲۶] جنبش عدم تعهد که ایران و عراق هر دو از اعضای آن بودند در سایه کارشکنی عراق نتوانست در ایجاد صلحی پایدار نقش‌آفرین باشد. این جنبش تنها پس از صدور قطعنامه ۵۹۸ از مواضع دو کشور تشکر کرد[۱۲۷] (ببینید: جنبش غیرمتعهدها) سازمان کنفرانس اسلامی نیز هیئت‌هایی را برای رفع اختلافات دو کشور تشکیل داد؛ ولی به دلیل روحیه قومیت‌گرایی و حمایت برخی از اعضای مؤثر آن از عراق در کار خود موفق نبود.[۱۲۸] (ببینید: سازمان کنفرانس اسلامی)

مواضع امام‌خمینی

امام‌خمینی همواره خواهان همزیستی مسالمت‌آمیز با دیگر کشورها بود و چند روز پس از آغاز جنگ تحمیلی در ۱۷/۷/۱۳۵۹ ملت ایران را به پیروی از اسلام، مخالف با جنگ و خواهان صلح و آرامش برای همه کشورها خواند؛[۱۲۹] اما از سوی دیگر، حمله عراق به ایران را تجاوز دانست و مقابله ایران با دشمن را دفاع مقدس نامید[۱۳۰] ایشان عراق را آغازگر جنگ شمرد و تأکید کرد ایران به یک وجب از خاک این کشور تعدی نکرده‌است[۱۳۱] ایشان همواره تأکید می‌کرد ایران از حقوق اسلامی و انسانی خود دفاع می‌کند[۱۳۲] اسناد گویا و اعتراف‌های صریح مقامات عراقی نیز درستی متجاوزبودن عراق را اثبات می‌کرد[۱۳۳]

امام‌خمینی بر دوستی با مردم عراق تأکید داشت و عراق را یک کشور اسلامی مرکز تشیع و مرکز ائمه اهل بیت(ع) و اولیای خداوند و همانند ایران مورد علاقه خود و مردم ایران می‌دانست[۱۳۴]؛ اما ضمن نامشروع‌خواندن نظام بعثی حاکم بر آن، مقابله آن رژیم با ایران را مقابله با قرآن و رسول‌الله(ص)،[۱۳۵] تقابل اسلام و کفر[۱۳۶] و رویارویی خدا و طاغوت[۱۳۷] خواند. جنگ حق و باطل و نبرد ارزش‌های اعتقادی، انقلابی و مقابله ایران با ستم از دیگر تعبیرهای ایشان دربارهٔ جنگ تحمیلی بود.[۱۳۸] ایشان همچنین جنگ را دفاع ایران از خود شمرد.[۱۳۹] و جوانان رزمنده را نیروهای امام زمان (ع)[۱۴۰] و جبهه‌ها را همانند مسجد می‌دانست و بر این باور بود که مردم در جبهه‌ها سنگرهایشان را به صورت مسجد درآورده‌اند[۱۴۱] ایشان پاداش رزمندگان عاشق اسلام را همانند پاداش مجاهدان صدر اسلام در جنگ‌های بدر و احد و خندق شمرد[۱۴۲] و در پایان نیز از خداوند خواست وی را در کنار شهدای جنگ تحمیلی بپذیرد.[۱۴۳]

از سوی دیگر، از ماه‌های آغاز تهاجم عراق به ایران، هیئت حُسن نیت کنفرانس سران کشورهای اسلامی برای پایان‌دادن به جنگ ایران و عراق اعلام آمادگی و پیشنهادهایی نیز دراین‌باره ارائه کرد؛ اما به دلیل عدم توجه به قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر و تصریح نکردن به متجاوزبودن عراق و تنبیه متجاوز و خروج بدون قید و شرط عراق از خاک ایران، امام‌خمینی و دولت ایران با آن موافقت نکردند.[۱۴۴] صدام حسین نیز پیش از فتح خرمشهر از پذیرش هیئت‌های صلح ناخرسند بود و بر راه این هیئت مانع ایجاد می‌کرد؛ حتی هواپیمای وزیر خارجه الجزایر که به این منظور به بغداد سفر می‌کرد؛ به دست عراقی‌ها سرنگون شد.[۱۴۵] امام‌خمینی بر اساس آیات قرآن کریم به میانجی‌گران پیشنهاد کرد قرآن را حَکَم قرار دهند و به هدف بازگشت متجاوز، به حکم خدا و عدالت[۱۴۶] با صدام حسین بجنگند[۱۴۷] ایشان برای خاتمه جنگ شرایطی را مطرح کرد؛ تعیین و معرفی متجاوز، جبران خسارت‌های وارده به ایران، خروج عراق از خاک ایران و پذیرش جرم و تجاوز در صحنه سیاسی، از آن جمله بود. از نگاه ایشان بدون پذیرش این شرایط صلح با عراق باعث افزایش جسارت متجاوز و اشاعه ظلم و فساد در منطقه بود.[۱۴۸]

با تغییر روند جنگ به سود ایران رایزنی‌ها برای میانجی‌گری و آتش‌بس میان ایران و عراق آغاز شد. پس از فتح خرمشهر در سال ۱۳۶۱ که برتری ایران را در جنگ ثابت کرد، هیئت‌های میانجی‌گری برای نجات رژیم عراق از گرداب جنگ افزون‌تر شدند[۱۴۹] با این حال، به گفته دست‌اندرکاران جنگ، پس از فتح خرمشهر، سخن از صلح به میان نیامد[۱۵۰] و گروه‌های میانجی تنها از آتش‌بس سخن می‌گفتند[۱۵۱]

پس از آزادی خرمشهر نظر امام‌خمینی این بود که رزمندگان در مرزها توقف کنند و با دشمن بجنگند؛ اما برخی بر آن بودند که برای پربودن دست ایران در مذاکره و قدرت چانه‌زنی در مذاکرات باید وارد خاک عراق شد[۱۵۲] از این‌رو امام‌خمینی اجازه داد از مناطق غیر مسکونی، نیروها وارد خاک عراق شوند.[۱۵۳] در مرداد ۱۳۶۱ در عملیات «رمضان» برای نخستین بار در منطقه کوشک و شلمچه ورود به خاک عراق صورت گرفت[۱۵۴] امام‌خمینی در پاسخ مخالفان ادامه جنگ، جمهوری اسلامی را خواهان صلح شرافتمندانه و مدافع از خود شمرد،[۱۵۵] به‌ویژه که پس از فتح خرمشهر هنوز ۲۵۰۰ کیلومتر از زمین‌های کشور ازجمله نفت‌شهر، مناطق فکه، خسروی و ارتفاعات آق‌داغ و چاه‌های نفتی سمیده و بیات و ارتفاعات حمرین در اختیار عراق بود و دشمن نیز می‌توانست از مرزها شهرهای مرزی را ناامن کند.[۱۵۶] و تا زمان تصویب قطعنامه ۵۹۸ هیچ راه حل شرافتمندانه‌ای برای پایان جنگ فراروی ایران وجود نداشت.[۱۵۷]

پذیرش قطعنامه ۵۹۸

قطعنامه ۵۹۸، هشتمین قطعنامه شورای امنیت برای توقف جنگ ایران و عراق بود که در سایه تلاش‌ها و رایزنی‌های دبیرکل سازمان ملل خاویر پرز دکوئیار در ۲۹ تیر ۱۳۶۶ تصویب شد. این قطعنامه دارای نکته‌هایی به سود ایران بود و برای نخستین بار نقض قواعد و اصول جنگ را نقد می‌کرد و خواستار تشکیل هیئتی بی‌طرف برای شناسایی مسئول آغاز جنگ، توقف جنگ، عقب‌نشینی نیروهای متخاصم، آزادی اسرا و دریافت غرامت بود.[۱۵۸] قدرت نظامی ایران، اطمینان ابرقدرت‌ها به شکست نهایی عراق و هم‌داستانی آمریکا و شوروی برای دست‌نیافتن ایران به پیروزی قاطع از دلایل تصویب این قطعنامه بود[۱۵۹] به پیشنهاد عده‌ای از فرماندهان، به‌ویژه هاشمی رفسنجانی،[۱۶۰] در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ امام‌خمینی قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل را پذیرفت[۱۶۱] اما سازمان مجاهدین خلق ایران که در عراق مستقر بود و نیز رژیم عراق، آن را نشانه ضعف ایران تلقی کردند و این سازمان با پشتیبانی ارتش عراق از غرب کشور به ایران حمله کرد[۱۶۲] اما ایران با درهم‌شکستن حمله به پیروزی قاطع دست یافت (ببینید: سازمان مجاهدین خلق ایران)

پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸، ایران مذاکرات میان وزرای امور خارجه ایران و عراق را زیر نظر سازمان ملل آغاز کرد و هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور وقت ایران و صدام حسین با یکدیگر نامه‌نگاری کردند[۱۶۳] و عراق در ۱۱ مرداد ۱۳۶۹ به قطعنامه ۱۹۷۵ الجزایر تن داد[۱۶۴] و روز ۲۶/۵/۱۳۶۹ را روز مبادله اسرا اعلام کرد[۱۶۵] در نهایت در هجدهم آذر ۱۳۷۰ دبیرکل سازمان ملل، خاویر پرز دکوئیار عراق را آغازکننده جنگ و متجاوز معرفی کرد[۱۶۶] و عقب‌نشینی دو طرف به سوی مرزهای بین‌الملل آغاز گردید[۱۶۷] افزایش توان نظامی عراق همراه با همگرایی دو ابرقدرت آمریکا و شوروی و پشتیبانی گسترده قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی از عراق در سال ۱۳۶۶،[۱۶۸] بمباران گسترده شیمیایی غیر نظامیانِ ایران به دست ارتش عراق،[۱۶۹] نگرانی از احتمال دستیابی رژیم عراق به بمب اتم، مخالفت کشورهای عربی هوادار ایران مانند لیبی و سوریه با پیشروی ایران به داخل عراق[۱۷۰] و کاهش توان اقتصادی ایران برای ادامه نبرد[۱۷۱] ازجمله عوامل پذیرش قطعنامه از سوی ایران بود.

امام‌خمینی در نامه‌ای به سران نظام با اشاره به نامه مسئولان نظامی ازجمله نامه محسن رضایی، ادامه جنگ را به سبب کمبود جنگ‌افزار و استفاده دشمن از سلاح شیمیایی به مصلحت ندید و آتش‌بس را پذیرفت و از آنان خواست این مسئله را برای مردم تبیین کنند[۱۷۲] ایشان خود نیز دراین‌باره به روشنگری پرداخت که موجب التیام توده مردم به‌ویژه رزمندگان گردید[۱۷۳] ایشان در پیامی به مناسبت سالگرد کشتار حجاج، در سال ۱۳۶۶ پذیرش قطعنامه را در آن شرایط به مصلحت ملت و نظام شمرد و آن را به نوشیدن جام زهر تشبیه کرد[۱۷۴] (ببینید: قطعنامه ۵۹۸) ایشان در پیام ۳ اسفند ۱۳۶۷ با تأکید بر اینکه ایران در جنگ یک لحظه نیز پشیمان از عملکرد خود نیست، جنگ و صلح مردم ایران را برای ادای تکلیف دانست و خاطرنشان کرد همه پیامبران خدا نیز مأمور به تکلیف بودند نه به نتیجه.[۱۷۵]

فرماندهی و مدیریت امام‌خمینی

کارشناسان جنگ، نقش امام‌خمینی را در فرماندهی جنگ نقشی حیاتی و تعیین‌کننده شمرده‌اند.[۱۷۶] ایشان که بر اساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی فرمانده کل قوا بود اختیارات فرماندهی خود را در بهمن ۱۳۵۸ به سیدابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور وقت واگذار کرد[۱۷۷] و پس از آشکارشدن عدم صلاحیت وی، در ۲۰/۳/۱۳۶۰ این جایگاه را از وی گرفت[۱۷۸] امام‌خمینی از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی دربارهٔ توطئه‌های دشمنان به‌ویژه آمریکا علیه مردم ایران هشدار می‌داد و در کنار نیروهای ارتش و سپاه پاسداران و نیروهای انتظامی، فرمان تأسیس بسیج مردمی را صادر کرد که از مهم‌ترین عوامل بازدارنده دشمن بود.[۱۷۹] (ببینید: بسیج مستضعفین)

امام‌خمینی با توجه به بی‌ثباتی اولیه حاصل از پیامدهای تجاوز عراق به ایران در آغاز جنگ،[۱۸۰] ضمن هشدار به عراق و به شایعه‌سازان، مهار اوضاع را در دست گرفت و به مردم اطمینان داد دولت بر اوضاع مسلط است و صدام حسین را به دزدی تشبیه کرد که سنگی انداخته و فرار کرده‌است[۱۸۱] ایشان با به‌کارگیری تعبیر «الخیرُ فی ما وَقَعَ» دربارهٔ جنگ،[۱۸۲] تهدید را تبدیل به فرصت کرد و در همه حال حتی در اوج پیشروی دشمن و سقوط خرمشهر آرامش داشت[۱۸۳] نقش ایشان در روحیه‌دادن و آوردن مردم به صحنه فوق‌العاده بود.[۱۸۴] ایشان در همان آغاز جنگ از نزدیک‌بودن پایان عمر صدام حسین سخن گفت[۱۸۵] و ابراز امیدواری کرد که رزمندگان اسلام با همه قدرت از ایران دفاع می‌کنند و مردم عراق را نیز نجات می‌دهند و در نهایت بعثی‌ها از عراق خواهند رفت و در عراق دولت اسلامی تشکیل خواهد شد.[۱۸۶]

امام‌خمینی افزون بر حل مشکلات فقهی مرتبط با جبهه و جنگ مانند جواز دفاع از کشور در ماه‌های حرام[۱۸۷] و برخی احکام فقهی جنگ و شهادت[۱۸۸] در سست‌کردن اراده دشمن برای ادامه تجاوز و آماده‌کردن نیروهای رزمی برای مقابله با آنان نقشی ممتاز داشت. ایشان در چهارم مهر ۱۳۵۹ از ارتش عراق خواست به نسبت‌های ناروای صدام حسین دربارهٔ ایران توجه نشان ندهند و با ایران اسلامی جنگ نکنند،[۱۸۹] و در ۲۴/۷/۱۳۵۹ در پیامی رادیویی با معرفی صدام به عنوان نوکر شیطان، مردم مؤمن عراق را به قیام علیه وی فرا خواند.[۱۹۰] ایشان دفاع در برابر متجاوز را وظیفه‌ای اسلامی خواند و با یادآوری ارزش و فضیلت جهاد در اسلام،[۱۹۱] جنگ را در رأس امور کشور شمرد.[۱۹۲] و افزون بر تهییج و تشویق نیروهای مسلح برای دفاع از کشور،[۱۹۳] به روحانیان سفارش کرد رزمندگان را ارشاد و مسائل مورد نیاز را برای آنان بیان کنند.[۱۹۴]

از سوی دیگر، نفوذ امام‌خمینی بر دل‌ها نقش محوری در نبرد داشت[۱۹۵] ایشان در وقت پیروزی، با پیام و سخنرانی، فرماندهان و رزمندگان را تشویق می‌کرد.[۱۹۶] و همواره رزمندگان را برای دیدار می‌پذیرفت و برای آنان دعا می‌کرد[۱۹۷]؛ همچنین در وقت بمباران روستاها و شهرهای بی‌دفاع با مردم همدردی می‌کرد و از شهادت مردم در بمباران‌ها به‌شدت متأثر می‌شد و به پدران، فرزندان و همسران شهیدان[۱۹۸] و خانواده‌های اسیران و مفقودالاثرها و خویشان اسرای جنگ و نیز جنگ‌زدگان توجه ویژه داشت.[۱۹۹] (ببینید: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، شهدا، و اسرا) و نیز از دولت و ملت می‌خواست به تکلیف شرعی‌شان در خدمت به جنگ‌زدگان عمل کنند.[۲۰۰]

دید راهبردی نظامی و درایت امام‌خمینی از عوامل اصلی شکست نقشه‌های رژیم عراق در طول دوره جنگ بود.[۲۰۱] ایشان همیشه از عملیات‌های نظامی اطلاع داشت. سیداحمد خمینی گزارش رویدادهای جنگ را از مسئولان می‌گرفت و در اختیار ایشان می‌گذاشت[۲۰۲] و اعضای شورای عالی دفاع گاه در حضور ایشان جلسه برگزار می‌کردند و رهنمود می‌گرفتند.[۲۰۳] رهنمودهای ایشان همواره مطابق با واقعیت و امیدآفرین بود[۲۰۴] خود ایشان عمدتاً در مسائل راهبردی جنگ تصمیم می‌گرفت.[۲۰۵] ازجمله در آبان ۱۳۵۹، به فرماندهان دستور داد باید با دادن امکانات لازم به رزمندگان، سوسنگرد آزاد شود[۲۰۶] شکست محاصره آبادان در مهر ۱۳۶۰ با فرمان امام‌خمینی[۲۰۷] و پیگیری ایشان انجام شد (ببینید: شکست حصر آبادان) و رزمندگان با بسیج همه‌جانبه، فرمان ایشان برای آزادسازی مهران در مرداد ۱۳۶۵ را عملی کردند[۲۰۸]؛ چنان‌که با رهنمودهای ایشان رزمندگان عملیات پیروز کربلای ۵ را در شلمچه انجام دادند[۲۰۹] ایشان با ارائه راهبرد «راه قدس از کربلا می‌گذرد»، با یک خطای راهبردی مخالفت کرد و رزمندگانی را که برای مبارزه با اسرائیل به لبنان رفته بودند به کشور بازگرداند.[۲۱۰]

امام‌خمینی افزون بر ایمان به خدا[۲۱۱] و اخلاص و عشق به شهادت،[۲۱۲] امدادهای الهی را از مهم‌ترین عوامل موفقیت ایران در جنگ شمرده‌است. ایشان فتح موفقیت‌آمیز خرمشهر، به دست رزمندگان ایرانی در خرداد ۱۳۶۱ را معجزه،[۲۱۳] رحمت، نعمت و توفیق خداوند[۲۱۴] و عنایت الهی خواند که در صدر اسلام هم نظیر داشت و خداوند در دل‌های دشمنان اسلام رعب و وحشتی می‌افکند که با همه تجهیزات، در برابر غریو الله اکبر مسلمانان تسلیم می‌شدند.[۲۱۵] (ببینید: آزادسازی خرمشهر)

از سوی دیگر، حضور فرماندهان ایرانی در خط مقدم جبهه در مقایسه با فرماندهان دشمن ممتاز بود. شمار بسیاری از فرماندهان سپاه و ارتش همچون مصطفی چمران،[۲۱۶] محمدابراهیم همت،[۲۱۷] مهدی باکری، محمد بروجردی، حسین خرازی، حسن باقری، مجید بقایی،[۲۱۸] محمود کاوه،[۲۱۹] حسن آبشناسان،[۲۲۰] حسن اقارب‌پرست، مسعود منفرد نیاکی،[۲۲۱] ولی‌الله فلاحی، یوسف کلاهدوز، سیدموسی نامجو و جواد فکوری[۲۲۲] در این راه به شهادت رسیدند. امام‌خمینی نیز به مناسبت شهادت برخی فرماندهان پیام‌هایی صادر کرده‌است.[۲۲۳]

نیروهای رزمنده

نیروهای رزمنده ایران شامل ارتش جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ژاندارمری، شهربانی، کمیته‌های انقلاب، جهاد سازندگی و نیروهای بسیج بودند. ارتش جمهوری اسلامی شامل نیروی زمینی، هوایی، دریایی و هوانیروز از مهم‌ترین سازمان‌های اداره‌کننده جنگ بود؛[۲۲۴] و با حضور در جبهه‌های غرب و جنوب به مقابله با دشمن پرداخت. با هجوم عراق، نیروی هوایی ارتش در اول مهر ۱۳۵۹ با اعزام ۱۴۰ فروند هواپیمای جنگی، مراکز نظامی و فرودگاهی دشمن را بمباران کرد.[۲۲۵] و نیروی زمینی توانست با ایجاد خاکریزی سراسری در جنوب، دشمن را متوقف کند،[۲۲۶] و نیروی دریایی ضربات کاری به دشمن وارد ساخت[۲۲۷]

نیروی نوپای سپاه پاسداران نیز در طول جنگ مهم‌ترین نقش را در پیروزی داشت. پاسداران در آغاز بدون بهره بردن از رزم کلاسیک و بی‌اطلاع از جنگ‌افزارهای سنگین درکنار ارتش از کشور دفاع و با عملیات نامنظم و چریکی دشمن را وادار به عقب‌نشینی کردند. تجهیز سپاه به نیروی هوایی و دریایی و زمینی در شهریور ۱۳۶۴ به فرمان امام‌خمینی، این امکان را برای این نیرو فراهم کرد که با امکانات و تجهیزات بهتری به دفاع از کشور بپردازند.[۲۲۸] پس از آغاز عملیات‌های تهاجمی ایران بیش از هفتاد درصد جبهه را نیروهای سازمان یافته بسیج مردمی تشکیل می‌دادند[۲۲۹] نیروهای بسیج مردمی زیر نظر سپاه پاسداران در قالب اعزام‌های منطقه‌ای و گروه‌های بزرگ مانند سپاهیان محمد(ص)، نیازهای جبهه را در دوره دفاع مقدس برطرف می‌کردند. حضور نیروهای مردمی منجر به گشوده‌شدن جبهه‌های جدیدی شد که برای عراق قابل پیش‌بینی نبود[۲۳۰] پس از پذیرش قطعنامه و حمله دوباره عراق و مجاهدین خلق به ایران نیز نیروهای مردمی به جبهه‌ها شتافتند و با مقاومت گسترده دشمن را شکست داده، وادار به عقب‌نشینی کردند.[۲۳۱]

در نگاه امام‌خمینی نقش نیروهای جهاد سازندگی در جنگ کمتر از نیروهای مسلح نبود[۲۳۲] نقش کمیته امداد امام‌خمینی در پشتیبانی از جنگ و جنگ‌زدگان و ایثارگران[۲۳۳] و بنیاد شهید انقلاب اسلامی در خدمت به بازماندگان شهدا و جانبازان[۲۳۴] بسیار ممتاز بود. رزمندگان ایرانی با ادامه جنگ به‌تدریج سازماندهی شدند و توانستند نزدیک به ۱۰۰ عملیات را در ۹۵ ماه جنگ به اجرا درآورند و ضربات شکننده‌ای بر نیروی انسانی و ماشین جنگی دشمن وارد کنند.[۲۳۵] از نظر امام‌خمینی به‌طور کلی روحیه شهادت‌طلبی و فداکاری مردم ایران به صورت عام[۲۳۶] و اخلاص و ایثار صداقت رزمندگان به صورت خاص[۲۳۷] از امتیازهای آنان بود؛ در حالی‌که سربازان عراق به زور به جنگ آورده می‌شدند، جوانان ایرانی برای رسیدن به درجه شهادت در راه خدا دعا می‌کردند[۲۳۸] امام‌خمینی رزمندگان ایرانی را همچون کسانی می‌دانست که مرگ سرخ را شیرین‌تر عسل می‌دانند[۲۳۹]

نقش مردم

امام‌خمینی با به‌صحنه‌آوردن مردم با انقلاب اسلامی توان رزمی و روحیه مشارکت آنان در دفاع از کشور را زنده کرد و با شرکت‌دادن مردم در دفاع مقدس جنگ را مردمی ساخت؛ چنان‌که با یک اشاره صحنه‌های نبرد را از نیروهای داوطلب آکنده می‌ساخت[۲۴۰] ارتش عراق از آغاز جنگ با مقاومت مردمی روبه‌رو شد و بیشترین مقاومت در خرمشهر و بستان شکل گرفت و مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر و سوسنگرد موجب شد تا اهواز و آبادان و شادگان و ماهشهر سقوط نکنند.[۲۴۱] با هجوم سپاهِ چهارم عراق به گیلان‌غرب در روزهای نخست مهر ۱۳۵۹ گروه‌های رزمی مردمی راه را بر دشمن سد کردند و با دادن شهدای بسیار مانع از سقوط شهر[۲۴۲] و تسلط عراق بر ارتفاعات راهبردی منطقه شدند. نیروهای داوطلب زیر نظر ستاد جنگ‌های نامنظم با فرماندهی مصطفی چمران در جنگ نقش‌آفرین بودند.[۲۴۳]

مردم با اجتماعات انبوه خیابانی در مراسمی چون ۲۲ بهمن و روز قدس علاوه بر دلگرمی‌دادن به رزمندگان، اتحاد و همبستگی ملت را در دفاع از کشور و انقلاب به نمایش می‌گذاشتند.[۲۴۴] آنان در طول دوران دفاع مقدس حمایت‌های گسترده مالی از جبهه‌ها کردند و کاروان‌های کمک‌های مردمی همواره به سوی جبهه‌ها روان بود و در وقت نیاز برای خون‌دادن برای مجروحان جنگی استقبال می‌کردند[۲۴۵]؛ حتی کودکان موجودی قلک‌های خود را برای جبهه می‌آوردند و سربازان نیز حقوق ناچیز خود را به جبهه هدیه می‌کردند[۲۴۶]

امام‌خمینی همواره از حضور مردم و شرکت گروه‌های مختلف در جبهه[۲۴۷] و فداکاری‌های مردم در جبهه و پشت جبهه[۲۴۸] قدردانی می‌کرد. خانواده‌های ایثارگران و شهدا در حفظ و تقویت و مقاومت مردم نقش‌آفرین بودند. امام‌خمینی همواره از روحیه بلند خانواده‌ها و نزدیکان شهدا[۲۴۹] و مجاهدت و فداکاری آنان به‌ویژه مادران و همسران شهیدان در جنگ تحمیلی[۲۵۰] سخن گفته و آن را شگفت‌آور خوانده‌است. ایشان از اینکه آنان چنین فرزندان برومندی تربیت کرده‌اند به آنان تبریک گفته[۲۵۱] و مقاومت و بردباری خانواده شهدا را زنده‌کننده خاطره یاران سیدالشهدا(ع) شمرده‌است.[۲۵۲] زنان نیز به موازات مردان نقش مهمی در پیشبرد اهداف جنگ داشتند. افزون بر سهم بزرگ آماده‌کردن رزمندگان برای نبرد، خود نیز در جنگ، چهار هزار جانباز و آزاده و ۴۳۶۳ شهید داشتند.[۲۵۳] با تهاجم عراق، برخی از آنان نیز چون مردان در شهرهای مورد هجوم همچون خرمشهر به نگهبانی و سنگرکندن و محافظت از مهمات و رسیدگی به زخمی‌ها فعالیت می‌کردند[۲۵۴] در پشتیبانی از جبهه جمع‌آوری کمک‌های مردمی، تهیه لباس و مواد غذایی و پوشاک برای رزمندگان و حضور در ستادهای امداد و درمان، عرصه دیگر فعالیت بانوان بود[۲۵۵] همچنین زنان در عرصه‌های تبلیغ و فرهنگ و سرکشی به خانوادهای شهدا و ایثارگران حضور داشتند[۲۵۶] امام‌خمینی همراهی بانوان در دفاع مقدس با مردان را در تاریخ اسلام بی‌نظیر می‌خواند[۲۵۷] و فداکاری آنان در جبهه و پشت جبهه را موجب افتخار می‌شمرد.[۲۵۸]

از سوی دیگر، امام‌خمینی اشاره کرده‌است که هنرمندان، فیلم‌برداران، پزشکان و پرستاران نیز با حضور در جبهه‌های جنگ در پیروزی رزمندگان نقش‌آفرین بودند[۲۵۹]؛ چنان‌که شاعران در ادبیات دفاع‌مقدس نقش بلندی ایفا کردند و نخستین اشعار حماسی را سرودند و حتی عنوان شاعر جنگ و شاعر انقلابی به خود گرفتند[۲۶۰] امام‌خمینی نیز به شاعران دفاع مقدس سفارش می‌کرد سروده‌های حماسی بخوانند و از خواندن شعرهای حزن‌انگیز و یأس‌آور خودداری کنند[۲۶۱] افزون بر سرایندگان و شاعران، مداحان و آهنگسازان و فیلم‌سازان آثار پرارزشی در جهت نیروبخشیدن به نیروها و ماندگارکردن آثار جنگ ایفا کردند[۲۶۲] ستاد تبلیغات جنگ، سازمان تبلیغات اسلامی و دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم از نهادهای نوپایی بودند که در پشتیبانی معنوی جنگ و جذب نیرو و … نقش بسزایی ایفا کردند.[۲۶۳]

نقش روحانیت نیز در جنگ ممتاز بود. خطبه‌های نماز جمعه بر تقویت رزمندگان بسیار مؤثر بود[۲۶۴] در بسیاری از شهرهای نزدیک به جبهه نماز جمعه اقامه می‌شد که بر روحیه رزمندگان مؤثر بود. امام‌خمینی به برگزاری نماز جمعه در مناطق جنگی مانند آبادان، اهواز و دزفول مباهات کرده‌است[۲۶۵] روحانیان افزون بر برپایی نماز جماعت،[۲۶۶] بیان مسائل شرعی[۲۶۷] و تقویت روحیه رزمندگان[۲۶۸] در نبرد نیز شرکت می‌کردند و بیش از ۲۵۰۰ تن از آنان در جبهه به شهادت رسیدند[۲۶۹]؛ چنان‌که امام‌خمینی در پایان جنگ تحمیلی با یادکرد از خدمات روحانیان در دفاع مقدس، رقم شهدا، جانبازان و مفقودان حوزه‌ها را نسبت به دیگر قشرها زیادتر دانست.[۲۷۰]

حضور مسئولان درجه یک کشور و فرزندان آنان در جبهه از دیگر امتیازهای جنگ تحمیلی بود.[۲۷۱] امام‌خمینی با اشاره به حضور رئیس‌جمهور و امام‌جمعه‌ها و رئیس مجلس شورای اسلامی در جبهه، از مردم خواست مسئولان کشور را در این جهت با سران دیگر کشورها مقایسه کنند.[۲۷۲]

جانشینان و نمایندگان امام‌خمینی

امام‌خمینی در آغاز جنگ سمت فرماندهی کل قوا را به سیدابوالحسن بنی‌صدر که رئیس‌جمهور بود، به عنوان جانشین خود واگذار کرده بود و این مسئولیت تا ۲۰/۳/۱۳۶۰ بر عهده او بود.[۲۷۳] ایشان اکبر هاشمی رفسنجانی را در۳۰ بهمن ۱۳۶۲ برای فرماندهی جنگ و ادامه عملیات والفجر[۲۷۴] و سپس وی را در خرداد ۱۳۶۷ به پیشنهاد سیدعلی خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت با اختیارات کامل به سمت جانشینی فرمانده کل قوا منصوب کرد.[۲۷۵] امام‌خمینی در این حکم به هاشمی رفسنجانی سفارش کرد با هدف وحدت کامل نیروها ستاد فرماندهی کل را ایجاد و صنایع نظامی و نیاز رزمندگان را متمرکز کند و از امکانات موجود و کمک‌های مردمی استفاده بهینه و از قوانین دادگاه نظامی در زمان جنگ به گونه‌ای درست بهره برد و متخلفان را کیفر دهد[۲۷۶]

از سوی دیگر، سیدعلی خامنه‌ای و مصطفی چمران نمایندگان امام‌خمینی در شورای عالی دفاع بودند.[۲۷۷] امام‌خمینی در ۱۲ تیر ۱۳۶۰ سیدموسی نامجو را مشاور خود در شورای عالی دفاع گمارد و به وی دستور داد رویدادهای اداره‌های مختلف ارتش را به ایشان گزارش دهد[۲۷۸] ایشان همچنین در آبان ۱۳۶۳ قاسمعلی ظهیرنژاد را نماینده خود در شورای عالی دفاع کرد[۲۷۹] شهاب‌الدین اشراقی نیز مدتی به نمایندگی امام‌خمینی در جلسات شورای عالی دفاع شرکت می‌کرد[۲۸۰] افرادی نیز گاه به‌طور مقطعی به نمایندگی ایشان برای دیدار و تقویت رزمندگان به جبهه‌ها اعزام می‌شدند[۲۸۱]

توصیه‌ها به رزمندگان

در طول جنگ امام‌خمینی توصیه‌های فراوانی به رزمندگان اسلام کرده‌است که بخشی از آنها اینهاست:

رعایت اصول اسلامی انسانی در جنگ: از مهم‌ترین سفارش امام‌خمینی به رزمندگان از رعایت اصول اسلامی و انسانی بود. ایشان از رزمندگان می‌خواست به غیر نظامیان حمله نکنند،[۲۸۲] اسرای دشمن را مهمان اسلام و جمهوری اسلامی ایران بشمرند و با آنان چون برادر رفتار کنند[۲۸۳] ایشان پایبندی به اسلام و دستورهای دینی را از امتیازهای نیروهای ایران در برابر ارتش عراق می‌شمرد.[۲۸۴] بر همین اساس علی‌رغم جنایت‌های جنگی رژیم عراق و بمباران شهرهای بی‌دفاع ایران[۲۸۵] و حمله به کشتی‌های غیر جنگی[۲۸۶] و نیز بمباران شیمیایی نیروهای ایرانی،[۲۸۷] رزمندگان ایرانی مقابله به مثل نکردند و تنها برای بازداشتن متجاوزان از بمباران شهرهای بی‌دفاع، امام‌خمینی در سال ۱۳۶۲ اجازه داد در حد محدود با دشمن مقابله به مثل شود و برخی شهرها با اعلام قبلی زده شود[۲۸۸]

توجه به معنویات: امام‌خمینی که پیشروی با نبود نیروی معنوی را شکست می‌شمرد،[۲۸۹] از رزمندگان می‌خواست برای رضای خدا بجنگند[۲۹۰] و سعی کنند رضایت خدا و امام زمان[ع] را به دست آورند[۲۹۱] ایشان غرور را حالتی شیطانی و آفت پیروزی[۲۹۲] و اخلاص و مناجات و نماز سربازان ایرانی را در شب حمله[۲۹۳] نشانه ایمان آنان[۲۹۴] می‌دانست. ایشان به روحانیان و اهل علم توصیه می‌کرد علاوه بر شرکت در جبهه، برای وظیفه ارشاد و راهنمایی و بیان مسائل مورد نیاز قیام کنند.[۲۹۵]

حفظ وحدت و انسجام و هوشیاری: وحدت و انسجام میان نیروهای رزمنده از سفارش‌های همیشگی امام‌خمینی به مسئولان و رزمندگان بود.[۲۹۶] ایشان به مسئولان نظامی سفارش می‌کرد با یکدیگر متحد و به قانون و مقررات پایبند[۲۹۷] و هوشیار باشند دشمنان از اختلاف‌های داخلی بهره‌برداری نکنند[۲۹۸] ایشان از فرماندهان می‌خواست تا مراقب نفوذ ضدانقلاب در سنگرهای رزمندگان باشند و از رزمندگان نیز می‌خواست با هوشیاری کامل فعالیت‌های نیروهای دشمن و حرکت‌های ضدانقلاب در پشت جبهه را نیز از نظر دور ندارند.[۲۹۹]

دستاوردهای جنگ تحمیلی

در جنگ ایران و عراق دشمن مهاجم با همه امکانات نظامی در اهداف خود ناکام ماند.[۳۰۰] و در نهایت به پیروزی رزمندگان ایرانی انجامید؛[۳۰۱] چنان‌که کارشناسان سیاسی یکی از علل آنکه عراق، کویت را در سال ۱۳۶۹ اشغال کرد، جبران شکست این رژیم از جمهوری اسلامی ایران می‌دانند[۳۰۲] برخی از گروه‌ها و افراد داخل و مخالف با مشی امام‌خمینی در تداوم جنگ، جنگ را به دور از عقلانیت و آن را برای اسلام و ایران زیانبار شمرده[۳۰۳] و برخی در صدد القای این نکته بودند که جمهوری اسلامی چیزی به دست نیاورده یا ناموفق بوده‌است[۳۰۴] برخی از خبرگزاری‌های غربی نیز پذیرش قطعنامه ۵۹۸ را شکست ایران و نتیجه اسلام‌گرایی این کشور شمردند[۳۰۵] امام‌خمینی این گفته‌ها را ناروا و زیان‌های وارد بر مردم ایران در برابر منافع بزرگ مقاومت در برابر دشمن را کوچک شمرد.[۳۰۶]

امام‌خمینی با اشاره به اینکه صدام حسین با آن همه جنایت علیه اسلام و علمای عراق و عزاداران و زائران کربلا با تظاهر به نماز، خود را مسلمان و حامی عرب‌ها نشان می‌داد؛ ولی با هجوم به ایران اسلامی و کشتن عرب‌های خوزستان رسوا شد،[۳۰۷] قدرت‌های شیطانی جهان نیز به قدرت اسلام و ایران پی بردند و خیال آنان در ضعیف‌شدن ایران پس از انقلاب، نقش بر آب شد و نقش مهم ارتش و سپاه پاسداران بر آنان آشکار گردید[۳۰۸] ایشان در پیامی که به منشور روحانیت معروف شد، جنگ ایران و عراق را جنگ ایمان و ضد ارزش‌ها نامید و آنانی را که خیال می‌کردند ایرانیان در جبهه‌ها به آرمان اصلی خود نرسیدند، کوته‌نظر و بیگانه با مفهوم شهادت، ایثار و صلابت شمرد[۳۰۹] ایشان دستاوردهای بزرگ دفاع مقدس را ایستادگی در برابر تجاوزگرانی شمرد که در آرزوی فتح سه‌روزه خوزستان و سقوط تهران بودند[۳۱۰]

در نگاه امام‌خمینی ایجاد روحیه سلحشوری و قدرتمندی و بیداری میان مردم[۳۱۱] و ایجاد انسجام و روحیه تعاون و همکاری در میان آنان و پیدایش معنویت در میان نیروهای نظامی اعم از سربازان ارتش و ژاندارمری و سپاه پاسداران[۳۱۲] از دستاوردهای دفاع مقدس بود؛ چنان‌که در جریان دفاع مقدس استعدادها و صنایع نظامی به حد مطلوب رشد کرد[۳۱۳] و ایران توانست صدای انقلاب خود را به جهان برساند و مظلومیت خود و ستم متجاوزان را ثابت و دوست و دشمن خود را شناسایی کند[۳۱۴]

ایشان صدای اسلام‌خواهی در آفریقا و علاقه مردم جهان به اسلام را از آثار دفاع مقدس می‌دانست و ادای تکلیف را هدف اصلی حضور در این جبهه می‌شمرد[۳۱۵] در نگاه ایشان برداشته‌شدن پرده تزویر از چهره جهان‌خواران، شناخت دوستان و دشمنان، از میان‌بردن ابهت دو ابرقدرت شرق و غرب، ایجاد حس اعتماد به ملت‌ها برای توان مبارزه با قدرت‌ها و ابرقدرت‌ها، کمک به فتح افغانستان، کمک به فتح فلسطین، احساس ذلت ابرقدرت‌ها و سردمداران نظام‌های فاسد در برابر اسلام، کمک به بیداری پاکستان و هندوستان از دیگر دستاوردهای دفاع مقدس بود.[۳۱۶]

خبرگزاری دفاع پرس، روزشمار جنگ در سال ۱۳۵۹.

خبرگزاری دویچه وله، داستان منازعات میان ایران و صدام، دیکتاتور همسایه.

تابناک، اعلام رسمی عراق به عنوان آغازگر جنگ تحمیلی، حسین علایی.

امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۱۸.

امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۳.

امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۴۷.

امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۵۲۰.

امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۴۷.

امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۵۶.

امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۵۷.

سایت جامع امام خمینی، پیام به ملت ایران و نیروهای مسلح (تجلیل از نیروهای مسلح ارتش)، ۲۸ فروردین ۱۳۶۸.

سایت جامع امام خمینی، حکم انتصاب آقای هاشمی رفسنجانی به سمت جانشین فرماندهی کل قوا، ۱۲ خرداد ۱۳۶۷.

• جنگ عراق با ایران
• 
  ۲ - دفاع ایران در مقابل عراق
• 
  ۳ - بررسی واژه مقدس
• 
  ۴ - روند استفاده از اصطلاح مقدس
• 
  ۵ - شبهه آیت‌الله منتظری
• 
  ۶ - رواج واژه مقدس پس از جنگ
• 
  ۷ - پانویس
• 
  ۸ - منبع

تقویم دفاع مقدس

جنگ عراق علیه ایران 2887 روز به طول انجامید که طی آن هزار روز نبرد فعال صورت گرفت که 793 روز حمله از سوی نیروهای ایرانی و 207 روز از سوی ارتش متجاوز عراق بوده است. در طول جنگ شمار381 هزار و 680 نفر از نیروهای دشمن کشته یا زخمی شدند و 72 هزار نفر به اسارت نیروهای ایران در آمدند. در این 8 سال 371 فروند هواپیما و 82 فروند هلی کوپتر دشمن منهدم شد.1700دستگاه تانک و نفربر،480 قبضه توپ و سه هزار و 363 دستگاه خودرو نظامی به غنیمت ایران در آمد و 5758 دستگاه تانک و نفربر،532 قبضه توپ و 5152 دستگاه خودرو نظامی دشمن منهدم شد. جانفشانی نیروهای ایران سبب شد تا ذخایر ارزی عراق که در ابتدای جنگ حدود30 میلیارد دلار بود، پس از شکست آنها در عملیات آزاد سازی خرمشهر به صفر برسد و پس از پایان جنگ این کشور بیش از 70 میلیارد دلار بدهی داشته باشد.

فروردین

1/فروردین/61 عملیات فتح المبین -غرب رودخانه ی کرخه، غرب دزفول وشوش و منطقه ی عمومی غرب رودخانه ی کرخه

6/ فروردین/66 پایان عملیات کربلای 5

6/ فروردین/67 عملیات بیت المقدس 4 - منطقه عمومی دربندیخان واقع در سلیمانیه عراق

7/ فروردین/61 آغازمرحله یپایانی عملیات فتح المبین

8 / فروردین/61 پایان پیروزی مرحله چهارم عملیات فتح المبین-انهدام سپاه چهارم عراق در جبهه شمال خوزستان ورسیدن به مرز فکه - العماره

15/ فروردین/60 عملیات محور کرخه -دزفول

18/ فروردین/64 شهادت سردار ولی ا...چراغچی جانشین لشگر 5 نصر درعملیات بدرمنطقه ی جزیره ی مجنون

18/ فروردین/66 سالروزعملیات کربلای 8 درمنطقه ی شرق بصره

19/ فروردین/59 شهادت آیت ا... سیدمحمدباقرصدروخواهرایشان بنت الهدی توسط حکومت بعث عراق

19/ فروردین/67 انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی

20/ فروردین/59 قطع رابطه ی سیاسی ایران وآمریکا

20/ فروردین/62 عملیات والفجر 1 درشمال غرب فکه

20/ فروردین/66 عملیات کربلای 9 درمنطقه ی قصرشیرین

20/ فروردین/72 سالروزشهادت هنرمند بسیجی سیدمرتضی آوینی

21/ فروردین/78 شهادت امیر سپهبدعلی صیادشیرازی

22/ فروردین/67 عملیات بیت المقدس 5 منطقه عمومی پنجوین عراق

25/ فروردین/60 عملیات در محور شوش

25/ فروردین/66 عملیات نصر 1 در غرب بانهدر داخل خاک عراق

25/ فروردین/66 عملیات فتح 5 در منطقه ی چوارته وماووت از استان سلیمانیه عراق

29/ فروردین/60 روزارتش جمهوری اسلامی ایران ونیروی زمینی

30/ فروردین/66 عملیات کربلای 10 درمنطقه ی عمومی ماووت عراق

اردیبهشت

5/اردیبهشت/59 شکست حمله نظامی آمریکا به ایران در طبس در اثر طوفان شن

8/اردیبهشت/60 شهادت سروان خلبان علی اکبرشیرودی

10/اردیبهشت/61 آغازعملیات بیت المقدس - غرب کارون، جنوب غربی اهوازوشمال خرمشهر

25/اردیبهشت/60 عملیات شهید فضل ا...نوری - تپه های مودنی -مدن- شمال آبادان

26/اردیبهشت/65 حمله ی ارتش عراق به مهران واشغال این شهر

27/اردیبهشت/65 عملیات بیت المقدس 6 _منطقه ی عمومی سلیمانیه عراق

31/اردیبهشت/60 عملیات امام علی

31/اردیبهشت/60 عملیات در محور شوش

31/اردیبهشت/60 عملیات حضرت مهدی عج -ارتفاعات ا...اکبر شمال سوسنگرد

31/اردیبهشت/61 شهادت سردار سرتیپ پاسدار محمدمهدی خادم الشریعه، اولین فرماندهی تیپ امام رضاع

خرداد

1/خرداد/59 آغازمحاصره اقتصادی جمهوری اسلامی ایران توسط آمریکا

3/خرداد/61 فتح خرمشهر درعملیات بیت المقدس - روزمقاومت وپیروزی

12/خرداد/79 درگذشت آزاده ی مقاوم، نماینده ولی فقیه درامورآزادگان، حجه الاسلام والمسلمین سید علی اکبرابوترابی وپدربزرگوارشان

13/خرداد/66 عملیات نصر 2، منطقه ی میمک

17/خرداد/64 عملیات ایذائی ظفر 1، جزیره ی مینو

20/خرداد/60 عزل بنی صدر ازفرماندهی کل قوا به فرمانحضرت امام ره

21/خرداد/60 عملیات فرمانده کل قوا خمینی روح خدا - شرق کارون و جنوب دارخوین

23/خرداد/67 عملیات بیت المقدس 7-منطقه عمومی شلمچه عراق

24/خرداد/64 عملیات قدس 1- منطقه هور الهویزه وشرق رود خانه دجله عراق

27/خرداد/66 عملیات فتح 6 - منطقه عمومی شمال اربیل عراق

27/خرداد/66 عملیات نصر 3 - جنوب دهلران

31/خرداد/60 شهادت سردار رشیداسلام دکترمصطفی چمران

31/خرداد/66 عملیات نصر 4- استان سلیمانیه عراق

تیر

3/تیر/66 عملیات نصر 5، جنوب غربی سردشت در منطقه مرزی شمال عراق

4/تیر/64 عملیات قدس 2، منطقه هورالهویزه عراق

4/تیر/67 حمله گسترده ی ارتش عراق درجبهه جنوب وبازپس گیری جزایر مجنون و منطقه ی شمالی کوشک

5/تیر/64 عملیات(ایذائی ) ظفر 2، منطقه ی پنجوین عراق

7/تیر/64 عملیات(ایذائی) ظفر3 -شمال غرب کشور

7/تیر/66 عملیات فتح 7، منطقه حلبچه، شانه دری، اربت درشمال عراق

8/تیر/66 بمباران شیمیائی سردشت - روزملی مبارزه با سلاحهای شیمیائی ومیکروبی

10/تیر/64 عملیات(ایذائی) ظفر 4 منطقه فکه

10/تیر/65 عملیات کربلای 1 - مهران

11/تیر/60 عملیات پارتیزانی روح ا... وآزادسازی منطقه مرزی نوسود

12/تیر/67 سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران توسط ناو آمریکائی در خلیج فارس وشهادت 298سرنشین غیر نظامی آن

14/تیر/61 ربوده شدن حاج احمدمتوسلیان وهمراهانش توسط عناصروابسته به رژیم صهیونستی درلبنان

18/تیر/59 کشف شبکه کودتای آمریکائی -نقاب - درپایگاه شهیدنوژه همدان

19/تیر/64 عملیات قدس 3، جنوب دهلران

23/تیر/64 آغازمرحله ی یکم عملیات قادردر جبهه ی شمال غرب-محور سیدکان

23/تیر/61 عملیات رمضان شرق بصره

24/تیر/66 حمله ی هوائی جنگنده های عراقی به سکوی نفتی ومیدان نفتی رشادت

25/تیر/61 آغازمرحله ی دوم عملیات رمضان درمنطقه ی شرق کانال پرورش ماهی

26/تیر/66 قطع رابطه ی سیاسی فرانسه باایران در پی سالها حمایت مالی ونظامی ازرژیم متجاوزعراق

27/تیر/67 پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد از سوی جمهوری اسلامی ایران

28/تیر/66 عملیات فتح 8 - شهراتروش درشمال استان موصل عراق

29/تیر/62 عملیات والفجر 2 درمنطقه ی حاج عمران

29/تیر/ تصویب قطعنامه 598 درشورای امنیت ملل متحد66

30/تیر/61 آغازمرحله ی سوم عملیات رمضان

مرداد

1/مرداد/65 عملیات قدس 4- منطقه ی جنوب شرق عماره عراق هورالهویزه

1/مرداد/67 اشغال شهرگیلان غرب توسط ارتش متجاوز عراق

2/مرداد/67 عملیات غدیر در جبهه ی غرب خرمشهروشلمچه ایران

2/مرداد/67 عملیات دفع مجدد متجاوزازمرزهای جنوبی پس ازپذیرش قطعنامه 598، منطقه خرمشهر، پادگان حمیدوایستگاه حسینیه

3/مرداد/67 تهاجم وپیشروی مشترک منافقین وارتش عراق از محور سرپل ذهاب

5/مرداد/67 عملیات پیروزمندانه ی مرصاد درمنطقه غرب کشور، کرند،اسلام آباد علیه منافقین متجاوز

5/مرداد/60 عملیات محدود رمضان در محور حمیدیه، کرخه نور

6/مرداد/61 آغازمرحله پنجم عملیات رمضان درمحور شمال پاسگاه زید

7/مرداد/62 عملیات والفجر 3،منطقه عملیاتی مهران

10/مرداد/66 عملیات نصر6، درمنطقه ی میمک

10/مرداد/67 فرارمفتضحانه ی ارتش عراق به پشت مرزهای بین الملل در جنوب

14/مرداد/66 عملیات نصر 7 - غرب سردشت

15/مرداد/66 شهادت سرلشگرخلبان عباس بابائی فرمانده نیروی هوائی ارتش ج.ا.ایران

15/مرداد/61 عملیات ثارالله، درمنطقه ی قصرشیرین

16/مرداد/64 عملیات قدس 5، درمنطقه عملیاتی غرب هورالهویزه

18/مرداد/66 عملیات فتح 9 در منطقه عملیاتی خرمال ازاستان سلیمانیه عراق -شمال کردستان

24/مرداد/67 پذیرش قرارداد 1975الجزایر ازسوی عراق

24/مرداد/64 عملیات عاشورای 2- منطقه چنگوله جنوب مهران

25/مرداد/64 عملیات عاشورای 3 درمنطقه ی عملیاتی شمال فکه

26/مرداد/69 آغازبازگشت آزادگان دفاع مقدس به میهن اسلامی

26/مرداد/58 حماسه خونین پاوه

29/مرداد/67 آغازآتش بس رسمی ایران وعراق

شهریور

10/شهریور/65 عملیات کربلای 2- منطقه حاج عمران عراق

11/شهریور/65 شهادت سرلشگرمحمود کاوه فرمانده لشگر ویژه شهدا

11/شهریور/65 عملیات کربلای 3،شمال غربی خلیج فارس ترمینال نفتی الامیه والبکر

11/شهریور/60 عملیات در محورشحیطیه، غرب ارتفاعات ا...اکبر

13/شهریور/66 عملیات نامنظم فتح10، شمال شرق استان اربیل عراق

18/شهریور/64 عملیات قادر، غرب اشنویه وارتفاعات کلاشین در داخل خاک عراق

26/شهریور/61 عملیات حسین بن علی (ع)، در منطقه ی عملیاتی میمک

27/شهریور/66 عملیات نامنظم ظفر 1،عمق 200کیلومتری استان دهوک واستان سلیمانیه عراق

27/شهریور/60 عملیات شهید مدنی، منطقه ی عملیاتی سوسنگرد

28/شهریور/60 آزادی سوسنگرد، پس از یک سال محاصره

30/شهریور/66 تهاجم هلی کوپتر های آمریکائی به کشتی تجاری ایران درخلیج فارس

31/شهریور/59 آغازجنگ تحمیلی با تهاجم نظامی رژیم بعث عراق به جمهوری اسلامی ایران - آغازهفته ی دفاع مقدس

مهر

5/مهر/60 شکسته شدن حصرآبادان درعملیات ثامن الائمه علیه الاسلام بارمز "نصر منالله وفتح قریب"

8/مهر/60 شهادت سرداران شهید اسلام: فلاحی، فکوری، نامجو،کلاهدوزوجهان آرا در سانحه ی سقوط هواپیمای ارتش

9/مهر/61 عملیات مسلم بن عقیل غرب سومار -ارتفاعات مسلط برمندلی

12/مهر/66 عملیات نامنظم ظفر 2شهر کوی ازتوابع استان کرکوک عراق

16/مهر/66 بمباران شیمیائی شهرسومار توسط رژیم جنایکارصدام

16/مهر/66 حمله هلی کوپترهای آمریکائی به قایق های گشتی سپاه پاسدارن درخلیج فارس

19/مهر/65 عملیات نامنظم فتح 1، منطقه ی کرکوک واقع در عمق 150کیلومتری داخل خاک عراق

25/مهر/63 عملیات میمک -ارتفاعات منطقه مرزی

27/مهر/62 والفجر4- شمال مریوان ومنطقه عمومی پنجوین دردره شیلر درداخل خاک عراق

30/مهر/64 عملیات عاشورای 4-غرب دریاچه امالنعاج درهور الهویزه

آبان

8/آبان/59 شهادت محمد حسین فهمیده، دانش آموزبسیجی - روزنوجوان - روزبسیج دانش آموزی

8/آبان/65 عملیات نامنظم فتح 2 -منطقه دوکان در شمال شرقی عراق

10/آبان/61 عملیات محرم، درمناطق عملیاتی شرهانی،زبیدات، بیات، غرب عین خوش و جنوب شرقی دهلران

12/آبان/59 اسارت محمد جوادتندگویان، وزیر نفت دولت شهیدرجائی وهمراهان درمناطق عملیاتی جنوب

24/آبان/65 عملیات نامنظم فتح 3، منطقه زاخو ودهوک در عمق 300کیلومتری شمال عراق

25/آبان/59 سالروزشهدای پاسدارسوسنگرد

25/آبان/66 عملیات نامنظم ظفر 3، در منطقه دربندی خان عراق در جنوب استان سلیمانیه عراق وبخش سنگاوا ازاستان کرکوک

28/آبان/66 عملیات نامنظم ظفر 4، درعمق 250 کیلومتری استان دهوک عراق

29/آبان/66 عملیات نصر 8، منطقه عملیات ی ماووت ازاستان سلیمانیه عراق

آذر

1/آذر/66 عملیات نصر 9 - منطقه حاج عمران عراق

5/آذر/58 تشکیل بسیج مستضعفین، ارتش بیست میلیونی به فرمان امام خمینی ره - روزبسیج مستضفین

8/آذر/60 عملیات طریق القدس، منطقه ی عملیات ی عمومی غرب شهرستان سوسنگرد ومنطقه عمومی بستان

17/آذر/63 شهادت مهدی زین الدین فرمانده ی لشگر 17علی ابن ابیطالب ع

18/آذر/70 معرفی رژیم عراق به عنوان آغازگر جنگ علیه ایران از سوی سازمان ملل متحد

18/آذر/59 شهادت سرگرد خلبان احمد کشوری

20/آذر/60 عملیات مطلع الفجر، منطقه گیلان غرب وسرپل ذهاب

28/آذر/61 اولین حمله موشکی رژیم صدام به شهرقهرمان پروردزفول

دی

3/دی/65 عملیات کربلای 4، درمنطقه ی غرب اروند رود جنوب خرمشهردر غرب جزیره ی مینو

12/دی/60 عملیات محمد رسول ا... صدر منطقه ی عملیاتی غرب نوسود

15/دی/73 شهادت تیمسارسرلشگرستاری، فرمانده نیروی هوائی وتنی چند از دیگرفرماندهان ارشد این نیرو درسانحه ی سقوط هواپیما

16/دی/59 شهادت حماسی شهدای هویزه به فرماندهی سید حسین علم الهدی

19/دی/65 آغازعملیات عظیم کربلای 5 درمنطقه عمومی شلمچه وشرق بصره

22/دی/66 عملیات نامنظم ظفر 5، عمق 200 کیلومتری استانهای کرکوک، دهوک ودیاله ی عراق

23/دی/65 عملیات کربلای 6، شمال سومار

26/دی/66 آغازعملیات دلیرانه ی بیت المقدس 2در منطقه ی سلیمانیه وماووت عراق

بهمن

9/بهمن/61 شهادت حسن غلامحسین افشردی جانشین فرماندهی نیروی زمینی سپاه ودکتر مجیدبقائی فرمانده قرارگاه کربلا درمنطقه فکه

18/بهمن/61 عملیات والفجرمقدماتی -منطقه فکه وچزابه

20/بهمن/64 آغازعملیات والفجر 8- مصب اروند

21/بهمن/62 عملیات تحریر القدس در منطقه ی دربندی خان

21/بهمن/65 عملیات نامنظم فتح 4، در منطقه یعمومی رواندوز- دیانا- در عمق هفتادکیلومتری داخل خاک عراق

27/بهمن/62 عملیات والفجر 5 حدفاصل مهران ودهلران، چنگوله

اسفند

1/اسفند/64 حمله 2جنگنده عراقی به هواپیمای مسافربری و شهادت 40تن ازنمایندگان مجلس ومسئولان از جمله حجه الاسلام محلاتی

1/اسفند/60 عملیات مولای متقیان درمنطقه ی چزابه

2/اسفند/62 عملیات والفجر 6 درجنوب دهلران

3/اسفند/62 آغازعملیات خیبربا رمز "یارسول الله" درهورالهویزه وجزایرمجنون - روز تجلیل از اسرا ومفقودان

5/اسفند/64 عملیات والفجر 9 درمنطقه ی عملیاتی شرق چوارته ی عراق

5/اسفند/66 عملیات نامنظم ظفر 6منطقه ی عمومی سنگاودر شرق استان کرکوک عراق

8/اسفند/65 شهادت حاج حسین خرازی فرمانده ی لشگر امام حسین ع

10/اسفند/66 آغازحملات وحشیانه ی موشکی متجاوزان بعثی عراق

12/اسفند/65 عملیات کربلای 7 درمنطقه ی عملیاتی حاج عمران عراق

17/اسفند/62 شهادت سرلشگر پاسدارحاج محمدابراهیم همت فرمانده دلیر لشگر 27محمد رسول ا...ص

17/اسفند/62 حملات موشکی عراق به شهرها ی دزفول، خرم آباد ومسجدسلیمان

19/اسفند/63 عملیات بدر، شرق رودخانه ی دجله ی عراق

22/اسفند/58 سالروزصدور فرمان امام خمینی ره مبنی برتاسیس بنیاد شهیدانقلاب اسلامی- روز بزرگداشت شهدا

23/اسفند/66 عملیات نامنظم ظفر7، شرق استان سلیمانیه عراق

24/اسفند/66 عملیات بیت المقدس 3، منطقه ی عمومی سلیمانیه ی عراق

24/اسفند/60 عملیات ام الحسنین- منطقه کرخه نور

25/اسفند/66 عملیات والفجر 10، منطقه عمومی حلبچه ی عراق

26/اسفند/59 عملیات امام مهدی عج، درمنطقه ی عملیاتی غرب سوسنگرد

28/اسفند/66 بمباران شیمیائی شهرحلبچه عراق توسط رژیم بعث عراق

برگرفته از صحیفه امام

برکات دفاع مقدس در کلام امام خمینی (س)

در دویست سال اخیر، برای اولین بار ایران، در جنگی نابرابر حتی یک وجب از خاک خود را از دست نداد؛ از مستشاران خارجی کمک نگرفت؛ روی پای خود مردانه ایستاد؛ در صنایع دفاعی به خودکفایی رسید؛ حتی در اوج جنگ از رفتن به پای صندوقهای رأی برای تعیین سرنوشت، غفلت نکرد و خود را به عنوان قدرتی که می تواند پشتوانه مستضعفان جهان باشد تثبیت کرد.

همانگونه که انقلاب اسلامی با رهبری حضرت امام خمینی (س) به پیروزی رسید، در دفاع مقدس نیز با رهنمودها و فرماندهی ایشان ادامه یافت، و آنچه حاصل شد دستاوردی عظیم بود؛ چرا که در دویست سال اخیر، برای اولین بار ایران در جنگی نابرابر حتی یک وجب از خاک خود را از دست نداد؛ از مستشاران خارجی کمک نگرفت؛ روی پای خود مردانه ایستاد؛ در صنایع دفاعی به خودکفایی رسید؛ حتی در اوج جنگ از رفتن به پای صندوقهای رأی برای تعیین سرنوشت، غفلت نکرد و خود را به عنوان قدرتی که می تواند پشتوانه مستضعفان جهان باشد تثبیت کرد.

آنچه در ادامه می خوانید گزیده ای از فرمایشات حضرت امام خمینی (س) درباره برکات دفاع مقدس است:

1. کسب تجربه

جنگ، میدان آموزشهای عملی

یکی از برکات این جنگ تحمیلی برای ملت ما همین معناست که ما سربازانمان و جوانان و دانشجویان افسری ما در دانشکدۀ افسری، علاوه بر تحصیل دوره های دانشکده، عملاً در جبهه ها حاضر می شوند و تعلیمات عملی می بینند و در علوم عملی، این میزان است، نه خواندن. خواندن مقدمۀ عمل است و شما امروز در میدانها عمل را هم یاد می گیرید.(1)

بهای سنگین برای تجربه های انقلاب

تجربۀ انقلاب اسلامی در ایران، با خونبهای هزاران شهید و مجروح و خراب شدن منزلها و به آتش کشیده شدن خرمنهای کشاورزان و کشته شدن تعداد بسیاری در بمب گذاریها و اسیر شدن فرزندان انقلاب و اسلام به دست دژخیمان بعث عراق و هزاران گونه تهدید و فشار اقتصادی و جانی به دست آمده است.(2)

شکوفایی استعدادها در جنگ

خدا را سپاس می گزاریم که منت هیچ قدرت و کشوری و ابرقدرتی در جنگ، بر گردن ما نیست و مردم کارآزموده و متوکل ما با استعانت از ذات مقدس کبریا یکه و تنها و مظلومانه بر‌مشکلات بسیاری از طرح و عملیات و بسیج و آموزش نیروها تا نیاز تسلیحاتی کشورمان فائق آمده است. و علاوه بر موفقیتهای اعجاز گونه ای که در صحنه های دفاع از کشور اسلامی و بیرون راندن متجاوزین از هزاران کیلومتر، به تحولات شگرف صنعتی از قبیل راه اندازی کارخانجات و دیگرگونی در خطوط تولید و ساختن و اختراع دهها وسایل پیشرفته و مدرن نظامی، آن هم بدون حضور هیچ مستشاری و بدون هیچ گونه کمک خارجی، دست یافته ایم.(3)

اعتماد به توان خودی در جنگ

ما در جنگ به این نتیجه رسیده ایم که باید روی پای خودمان بایستیم.(4)

2. رشد خلاقیتها

دستیابی ملت به پیشرفتهای دفاعی مدرن

انزوا اگر پیدا شد، انسان خودش را بهتر پیدا می کند. دیروز چند تا، دو سه تا جوان آمدند و یک تفنگی را، که من خوب نمی شناسم تفنگ چه هست، آوردند نشان دادند، گفتند: این را ما خودمان درست کردیم. وقتی هم به ارتش نشان دادیم گفتند صحیح است و خوب است و وسایل را فراهم می کنیم. این برای این است که چنانچه ما منزوی نبودیم، هیچ وقت به فکر این کار نمی افتادند.(5)

خودباوری در جنگ

شما دیدید در این جنگ تحمیلی که پیش آمد و محاصرۀ اقتصادی ما شدیم، خود ایرانیها خود ارتشیها این قطعات را درست کردند. اگر قبل از این بود، یکی از آن قطعات را نمی توانستند درست کنند؛ از باب اینکه شخصیتشان را گم کرده بودند، می گفتند باید متخصص بیاید. من اعتقادم است که اگر ما در محاصرۀ اقتصادی یک ده سال، پانزده سال واقع بشویم شخصیت خودمان را پیدا می کنیم؛ یعنی همۀ مغزهایی که راکد بودند در آن وقت و نمی توانستند فعالیت بکنند به فعالیت می افتند. (6)

شکوفایی استعدادها در اثر محاصرۀ اقتصادی

امروز متفکران ملت بزرگ ما، در اثر محاصرۀ اقتصادی، مغزهای خود را به کار انداخته اند و نقصانهای موجود را به طور چشمگیری رفع و زیانهای ناشی از محاصره را با کوشش شبانه روزی خود به مقدار زیاد جبران نمودند. امروز دولت ایران با پشتیبانی ملت، قویتر و سرسخت تر در مقابل دشمنان ایستاده است. (7)

رشد خلاقیتهای صنعتی در ملت

شما چنانچه باورتان آمده باشد که نمی توانید صنعت درست بکنید و نمی توانید صنایع بزرگ و کوچک را و چیزهایی که احتیاج به غرب بوده است خودتان آنها را درست بکنید، تا این باور هست، نمی توانید که انجام بدهید. اول باید خودتان را درست کنید؛ اول باید باورتان بیاید که ما هم انسانیم، ما هم قدرت تفکر داریم، ما هم قدرت صنعت داریم. این قدرت در همۀ افراد بشر بقوه هست. اگر این باور برای شما پیدا شد [موفق خواهید بود]. با این تجربه ای که در این دو سال شماها کردید، دیدید که آن حرفهایی که گفته می شده است تبلیغات بوده است و مسائل آنطور نبوده است. این تبلیغات بوده است که در مقابل قدرتهای بزرگ نمی شود نفس کشید و باید تسلیم قدرتهای بزرگ شد.‌... این پیروزی که شما به دست آوردید، برای اینکه باورتان آمده بود که می توانید؛ باورتان آمده بود که امریکا نمی تواند به شما تحمیل بکند. این باور اسباب این شد که آن کار بزرگ معجزه آسا را شماها انجام دادید و چنانچه شما ملاحظه می کنید که در این دو سال در کشور ما صنعتهای زیادی که آنها انجام می دادند، خودشان انجام می دهند و باورتان باشد که خود ما هم می توانیم، صنعتی داشته باشیم و می توانیم ابتکاری داشته باشیم. همین باورِ توانایی، شما را توانا می کند. اساس این باور است که آنها از ما گرفته بودند. آنها ما را از همه چیز تهی کرده بودند، به طوری که افکار ما، باورهای ما، همه وابستگی داشت. اگر افکار یک ملتی وابستگی به قدرت بزرگی داشته باشد، تمام چیزهای آن ملت، وابستگی پیدا می کند. عمده این است که افکار شما آزاد بشود، افکار شما از وابستگی به قدرتهای بزرگ آزاد بشود. اگر افکار شما آزاد شد و باورتان آمد که ما می توانیم که صنعتمند و صنعتکار باشیم، خواهید بود. اگر افکارتان و باورتان این باشد که ما می توانیم مستقل باشیم و وابسته به غیر نباشیم، خواهید توانست. اگر کشاورزان ما باورشان این باشد که ما می توانیم در کشاورزی به جایی برسیم که صادر کنیم و وابسته به غیر نباشیم، بلکه دیگران به ما محتاج باشند، می توانند. اگر شماهایی که در صنعت هستید و پرسنل صنعتی [هستید] در ارتش این باور را داشته باشید و به تجربه این باور را امروز دارید که می توانید صنّاع باشید و می توانید کارهای ابتکاری بکنید، خواهید توانست. (8)

به کار افتادن افکار متخصصین

تا کنون ندیدند یک حکومتی که وقتی که جنگ بشود همۀ مردم جنگجو هستند. وقتی که محاصرۀ اقتصادی بشود افکار همۀ مردم توجه به این پیدا می کند که ما باید خودکفا باشیم و متخصصین ما مشغول می شوند و افکار خودشان را به راه می اندازند و قدرت خودشان را به راه می اندازند و ایران را مستغنی می کنند از خارج. و من به شما اطمینان می دهم که اگر تا یک مدتی ما در این فشارها باشیم، ایران بیشتر ثبات پیدا می کند و مغزهای متفکر مکتبی ایران بیشتر به کار می افتد و ایران را خودکفا می کند. (9)

رشد افکار در اثر محاصره های دشمن

مهم این است که امروز همه، همه چیز را بر روی ما بسته اند و این خود، نعمتی برای ما بوده است. وقتی همۀ درها بسته شد و فکرها باز، می بینید که فعالیتها آغاز شد و همه جا کانون فعالیت است ‌... و می بینید قریب دو سال است که جنگ را به خوبی به پیش می برند. (10)

تحریم اقتصادی موجب خودکفایی

همین تحریم اقتصادی برای شما یک تحفۀ آسمانی بود که فکرهای متفکران ما را به راه انداخت و بحمدالله رو به خودکفایی می روند. (11)

استقلال خواهی عامل رشد خلاقیتها

الآن همه فعال شده اند. الآن می دانند که باید در مقابل امریکا بایستند، باید در مقابل زورگویی بایستند، باید خودشان استقلال داشته باشند ‌... مِن جمله همینهایی که شما می گویید که خود این آقایان چیزهایی که نمی شد فکر کنید که اینها درست کنند و یا فکر این مسائل را نمی کردند، خود آقایان این کار را کردند و امیدواریم که بعدها ان شاءالله، بیشتر و بالاتر انجام بدهند. (12)

جنگ و محاصره عامل پیشرفت و اختراعات

ما در شرایط جنگ و محاصره توانسته ایم آنهمه هنرآفرینی و اختراعات و پیشرفتها داشته باشیم. ان شاءالله در شرایط بهتر زمینۀ کافی برای رشد استعداد و تحقیقات را در همۀ امور فراهم می سازیم. (13)

رشد صنایع نظامی در جنگ

تنها در جنگ بود که صنایع نظامی ما از رشد آنچنانی برخوردار شد. (14)

3. افشای چهره دشمنان

افشای چهرۀ منافقین

این اشخاصی که ادعا می کنند و ادعا می کردند که ما طرفدار مظلومین هستیم، طرفدار خلق هستیم، فدایی خلق هستیم، مجاهده برای مردم می کنیم، ثابت شد به اینکه همۀ این حرفها، صحبتهای خلاف واقع بوده است و الآن که کشور ایران با حزب بعث منحط در جنگ هستند، الآن از آنها هیچ خبری نیست و آنها باز به فسادهایی که اندیشه می کردند، ادامه دارند می دهند. لکن بر آنها هم ثابت شد که اگر یک روزی دولت ایران بخواهد شرّ آنها را بکَند، با یک یورش همۀ آنها را از بین می برد. این هم یکی از خیراتی بود که برای ما در این جنگ، در این جنگ تحمیلی حاصل شد. (15)

افشای تظاهر صدام به اسلام

در این جنگ ـ‌ یک، خیلی از امور، که بعضی دیگرش هم هست البته‌ خیلی از امور معلوم شد. باز خوب شد که صدام حسین را به ظواهر اسلام کشانده؛ برای اینکه این روزها می گویند نماز هم می خواند! توی مسجد هم می رود! این همان کارهایی بود که محمدرضا می کرد، عیناً همان. اینها از یک آخور ارتزاق می کنند. آن هم یکوقتی که پیش می آمد، بدترین فحشها را به علمای اسلام می داد و به اسلام هیچ کار نداشت، ضربه می زد. یکوقت که ضعیف و بیچاره می شد، می رفت نماز می خواند و در حرم حضرت رضا می رفت و نماز می خواند و از این بساط درمی آورد. حالا ایشان هم که همۀ ملت عراق می شناسند او را کی هست، نمی دانند که ایشان که حالا هم می خواهد نماز بخواند و در مسجد برود، کی را می خواهد بازی بدهد. ملت عراق را می خواهد بازی بدهد. ملت عراق ایشان را ماهیتش را می شناسد. ماها را هم می خواهد بازی بدهد. ماها هم ماهیتش را می شناسیم. کسانی که آن ور دنیا هستند، در امریکا و اروپا هستند، اگر بعضی اشخاص پیدا بشوند نشناسند این را، ممکن است. اما آنجاهایی که ایشان هستند مثل بغداد و ـ ‌عرض بکنم که‌ عراق، مردم ایشان را می شناسند. مردم سالهای دراز با این حزب بعث زندگی کردند و از این حزب بعث، اینها صدمه ها دیدند. این آدمی که حالا دارد می گوید من مسلمان هستم و ما در مقابل کفّار داریم جنگ می کنیم، این آدم همان آدمی است که برای اربعین، وقتی که زوّار حضرت سیدالشهداء حرکت کردند، آنها را به توپ و تفنگ بستند و آنقدر جنایت کردند. دیگر ملت عراق با اینکه این جنایات را از شما دیده، باور می کند که شما یک آدم دینی باشید؟ ... باز معلوم شد به اینکه این عروسک چه عروسکی است که هر جوری می خواهند حرکتش می دهند، هر روزی حرکتش می دهند، به یک جور حرکت می دهند. این هم باز معلوم شد و بسیاری از چیزهای دیگر در این جنگ معلوم شد. (16)

روسیاهی دشمن در اثر جنگ

از جنگ خسته نشوند مردم. جنگ یک چیز خوبی است. البته ما پیشقدم نیستیم. برای جنگ ما پیشقدم نیستیم، لکن حالا که به ما تحمیل شده است، این یک آثار بزرگی دارد برای نهضت ما. یکی از آثارش این است که دشمنِ ما را رو سیاه کرد در دنیا. این می خواست که برای خودش یک حیثیتی پیدا بکند و اینکه دشمن اسلام بود و قبل از این هم که هجوم کند به ایران، با عراق آنطور معامله کرد و با علمای عراق آنطور معاملات کرد و با ملت عراق آنطور و با دسته جات برای عاشورا آنطور و برای زائرین کربلا، که برای اربعین می رفتند، آنطور جنایتکارانه عمل کرد. این در دنیا رسوا شد. و حالا هم هر چه می خواهد سالوسی کند و نماز بخواند و اظهار اسلامیت بکند و امثال‌ذلک، دیگر فایده ندارد. این دیگر نمی تواند با سالوسی، خودش را جا بیندازد. نمی توانست، لکن شاید بعضیها ـ ‌آنهایی که خارج بودند از عراق‌ باورشان می آمد که این یک آدمی است که می خواهد خدمتی بکند و کذا و این حرفها. حالا معلوم شد که نه، همه فهمیدند که این آدم اینطوری است، وضعش اینطوری است. معلوم شد یک آدمی است که عرب نمی خواهد کار بکند. این خوزستان عربها را غالباً کشتند. اگر ایشان با عرب موافق است، چطور عرب کشی می کند؟ (17)

رسوایی جهانخواران به وسیلۀ جنگ

هر چه از این جنگ ناخواستۀ تحمیلی می گذرد، قدرت اسلام و جمهوری اسلامی و قوای نظامی و انتظامی ایران و پایداری ملت متعهد آشکارتر و افزونتر می گردد، و رسوایی جهانخواران و وابستگان و پیوستگان به آنان بیشتر و واضحتر می شود، و مشت خرابکاران و منافقان و منحرفان بازتر می گردد. (18)

جنگ تحمیلی احیاگر اسلام

ما باید فکر کنیم که این دو مطلب را در ترازو بگذاریم در میزان بگذاریم، مسألۀ اینکه چی دادیم از دست و مسألۀ اینکه چی به دست آوردیم ‌... آنچه ما [به]دست آوردیم این است که ما اسلام را در اینجا زنده کردیم. پیشتر اسمی از اسلام بود و لیکن اسلام اصلش نبود؛ یعنی، اصلش دعوا با اسلام بود، می خواستند اسلامزدایی کنند؛ از بین ببرند همۀ این چیزها را، منتها با تدریج از اول نمی توانستند بگویند ما قبولش نداریم، می گفتند ما قبولش داریم، لکن پایه ها را. هی می زدند؛ یکی یکی می زدند. احکام اسلام را از بین برده بودند. همۀ کارهایی که کردند اینطوری بود. و بحمدالله، الآن مردم اسلام را در این کشور می بینند و می بینند که همۀ آن فسادهایی که در خیابانها و در کاباره ها و اینها بود، اسمی از آنها نیست. (19)

جنگ، افشاگر اظهارات صدام

امروز صدام اظهار اسلام و نماز خواندن ـ ‌که آن را هم غلط می خواند‌ می کند، حتی این اظهار هم از برکات جنگ است، و الاّ اینها ضد اسلامند و حزب بعث اساسش بر نفی اسلام می باشد. اینها از اسلام بری هستند و اسلام هم از آنها بری. (20)

افشای چهرۀ امریکا

از جمله، دفاع حق تعالی و معکوس کردن مکر کاخ سفید این است که تروریست پروری سردمداران کاخ سیاه امریکا بر سرِ زبانها، حتی روشنفکران امریکا، افتاده است. کاخ سیاه با اخراج رژیم عراق از لیست تروریستها به صورتی واضح ثابت کرد که تروریست پرور و طرفدار آن است. کاخ سفید میزان تروریست و ضد آن را مخالفت با جنایاتش در سراسر جهان، و موافقت با آن می داند. رژیم عراق تا مخالف بود، در لیست تروریست پرورها بود. و آن روز که سر اطاعت به آستان کاخ سیاه نهاد، از لیست خارج شد! هر چند توطئه های تروریستی آن در منطقه، خصوصاً خلیج فارس، برملا شده باشد. (21)

رسوایی مدعیان هنر

هنرمندان ما تنها زمانی می توانند بی دغدغه کوله بار مسئولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چهارچوب مکتبشان، به حیات جاویدان رسیده اند. و هنرمندان ما در جبهه های دفاع مقدسمان اینگونه بودند، تا به ملأ اعلا شتافتند. و برای خدا و عزت و سعادت مردمشان جنگیدند؛ و در راه پیروزی اسلام عزیز تمام مدعیان هنر بی درد را رسوا نمودند. خدایشان در جوار رحمت خویش محشورشان گرداند. (22)

افشای چهرۀ تزویر جهانخواران

ما مظلومیت خویش و ستم متجاوزان را در جنگ ثابت نموده ایم، ما در جنگ، پرده از چهرۀ تزویر جهانخواران کنار زدیم، ما در جنگ، دوستان و دشمنانمان را شناخته ایم... جنگ ما موجب شد که تمامی سردمداران نظامهای فاسد در مقابل اسلام احساس ذلت کنند. (23)

4. تثبیت و صدور انقلاب

بازدارندگی دشمنان از تعرض به ایران

از چیزهایی که ما متوجه قبلاً نبودیم و بعد متوجه شدیم، این است که این مشتی که شما جوانان ما و ارتش ما و پاسداران ما و سایر قوای مسلح و امدادی به دهان این مهاجمین زدید، این یک عبرتی می شود از برای دیگر حکام جوری که شاید یک وقت در مغز خودشان این تخیل پیش آمده است که ایران به هم ریخته است و خوب است که ما هم یک هجومی بکنیم .‌.. از اموری که در این جنگ، که ما مکروه داشتیم، پیش آمد برای ما، این بود که به واسطۀ شجاعت سربازان دلیر ما و شجاعت ملت بزرگ ما، که توانست این مطلب را تثبیت کند که کسی نمی تواند به این مملکت رخنه کند و کسی نمی تواند آسیب به این کشور برساند. (24)

نشر عظمت اسلام در جهان

هر چند جنگ و دفاع از حق و میهن، زحمتها و خسارتها دارد و جوانان پرارزش را از ما گرفت و جنگزدگان مظلومی را آواره و بی خانمان کرد. لکن به خواست خدای منّان محتوای پرعظمت و شکوهمندی داشت. این جنگ تحمیلی، شکوه و عظمت ایمان و اسلام را در پهناور جهان منتشر نمود، و ایران بزرگ که می رفت با خیانتهای خاندان پهلوی و بستگان آنان یک کشور وابسته و مصرفی و یک ملت مرده و سر به زیر برای ضربه خوردن و ستم پذیرفتن معرفی شود، ناگهان با یک جهش بی سابقه و یک انقلاب الهی در جنگ غافلگیرانه با توطئۀ جهانخواران ستم پیشه و مزدوران بی فرهنگ و پشتیبانی آشکار و نهان ابرقدرتها آنچنان پیروزمندانه و شجاعانه بر پیکر پلید صدامیان و امریکاییان منطقه تاخت، و آنچنان اسطوره های شیطانی را یکی پس از دیگری در هم شکست که گویی دست مبارک علی بن ابیطالب ـ‌سلام الله علیه‌ در روز خندق از آستین پرعظمت لشکریان ما بیرون آمده است و در مبارزۀ تمامی اسلام در مقابل تمامی کفر ظفرمندانه و سرافراز با قامتی به بلندی ابدیت استوار ایستاده است. (25)

اثبات توانمندی ایران

ما در این سه سال، نزدیک به چهار سال ـ‌یعنی، وارد در چهارسال که شدیم‌ این عمق پیشرفت ظاهری را به دنیا حالی کردیم به حکومتهای بزرگ دنیا، به قدرتهای بزرگ دنیا. این کاری که شما برادرها و دوستان شما و همقطارهای شما انجام دادند، حالی کردند به آنها که ما در عین حالی که یک جمعیت کمی هستیم، لکن توانایی این را داریم که با هر قدرتی مقابله کنیم. (26)

توجه مردم جهان به اسلام

بحمدالله امروز قدرت ایرانی و قدرت اسلام در ایران به طوری است که توجه همۀ ملتهای ضعیف را به خودش معطوف کرده است، و اسلام صادر شد در سرتاسر دنیا. از این سیاههای عزیزی که در امریکا هستند، و تا افریقا و تا شوروی و همه جا، نور اسلام تابیده است و توجه مردم به اسلام شده است. و منظور ما از صدور انقلاب همین بود و تحقق پیدا کرد، و ان شاء الله اسلام در همه جا غلبه بر کفر خواهد پیدا کرد. (27)

نقش جنگ در معرفی اسلام به دنیا

جنگ در عین حال که ناگوار بود و شهرهای ما را خراب کرد، ولی برکاتی داشت که اسلام به دنیا معرفی شد، و اینکه چه اشخاصی و قدرتهایی در مقابل اسلام ایستادند، و چه کسانی از اسلام می ترسند، و چه قدرتهایی علیه اسلام قیام کردند، همۀ اینها در جنگ معلوم شد. ابرقدرتها نه شخص صدام را می خواهند نگه دارند و نه ما را می خواهند بکوبند، بلکه آنها از اسلام می ترسند و اسلام را می خواهند بکوبند، از این جهت با ما مخالفند و از او طرفداری می کنند. آنها می دانند که مردم کشورهای اسلامی در مقابلشان می ایستند، و همچنین مردم کشورهای غیراسلامی که متوجه ما هستند، مثل سیاهپوستان. (28)

صدور تجربه های مبارزه و دفاع

ما به تمام جهان تجربه هایمان را صادر می کنیم و نتیجۀ مبارزه و دفاع با ستمگران را بدون کوچکترین چشمداشتی، به مبارزان راه حق انتقال می دهیم و مسلماً محصول صدور این تجربه ها، جز شکوفه های پیروزی و استقلال و پیاده شدن احکام اسلام برای ملتهای دربند نیست. (29)

برکات مختلف جنگ

البته اگر همۀ علل و اسباب را در اختیار داشتیم در جنگ به اهداف بلندتر و بالاتری می نگریستیم و می رسیدیم ولی این بدان معنا نیست که در هدف اساسی خود که همان دفع تجاوز و اثبات صلابت اسلام بود مغلوب خصم شده ایم. هر روز ما در جنگ برکتی داشته ایم که در همۀ صحنه ها از آن بهره جسته ایم. ما انقلابمان را در جنگ به جهان صادر نموده ایم، ما مظلومیت خویش و ستم متجاوزان را در جنگ ثابت نموده ایم، ما در جنگ، پرده از چهرۀ تزویر جهانخواران کنار زدیم، ما در جنگ، دوستان و دشمنانمان را شناخته ایم، ما در جنگ به این نتیجه رسیده ایم که باید روی پای خودمان بایستیم، ما در جنگ ابهت دو ابرقدرت شرق و غرب را شکستیم، ما در جنگ ریشه های انقلاب پر بار اسلامی مان را محکم کردیم، ما در جنگ حس برادری و وطن دوستی را در نهاد یکایک مردمان بارور کردیم، ما در جنگ به مردم جهان و خصوصاً مردم منطقه نشان دادیم که علیه تمامی قدرتها و ابرقدرتها سالیان سال می توان مبارزه کرد، جنگ ما کمک به افغانستان را به دنبال داشت، جنگ ما فتح فلسطین را به دنبال خواهد داشت، جنگ ما موجب شد که تمامی سردمداران نظامهای فاسد در مقابل اسلام احساس ذلت کنند، جنگ ما بیداری پاکستان و هندوستان را به دنبال داشت، تنها در جنگ بود که صنایع نظامی ما از رشد آنچنانی برخوردار شد و از همۀ اینها مهمتر استمرار روح اسلام انقلابی در پرتو جنگ تحقق یافت. ... چه کوته نظرند آنهایی که خیال می کنند چون ما در جبهه به آرمان نهایی نرسیده ایم، پس شهادت و رشادت و ایثار و از خودگذشتگی و صلابت بیفایده است! در‌حالی که صدای اسلامخواهی افریقا از جنگ هشت سالۀ ماست، علاقه به اسلام شناسی مردم در امریکا و اروپا و آسیا و افریقا یعنی در کل جهان از جنگ هشت سالۀ ماست. (30)

5. پرورش روح و جسم

ایجاد تحرک و خروج از سستیها

اصل جنگ، که واقع می شود، ولو تحمیلی است این جنگ، لکن جنگ وقتی که واقع می شود، انسان را از آن خستگی و از آن چیزهایی که سست می کند انسان را، از آن سستیها و خستگیها بیرون می آید و فعالیت می کند و جوهرۀ انسان، که باید همیشه متحرک و فعال باشد، بروز می کند. در استراحت و در راحت و در این امور، انسان هی کسل می شود، هی خمود می شود، قوای انسان خمود می شود، خصوصاً آنهایی که به عیّاشی عادت دارند یا به رفاه عادت دارند، آنها دیگر بدتر خواهند شد. لکن وقتی که جنگی در کار می آید و حماسه ای وجود پیدا می کند و تاریک می شود شب و روشن می شود روز و توپ انداخته می شود و اینها، انسان را از آن حال خمودی و از آن حال سستی بیرون می کند و انسان آن واقع خودش را، که فعال است و متحرک، آن واقع را بروز می دهد. (31)

بروز شجاعت انسان

در هر صورت، جنگ خیلی خوب است از یک جهت و آن این است که انسان را، شجاعتی که در باطن انسان است بروز می دهد و تحرک برای انسان حاصل می شود. انسان از آن خمودی بیرون می آید. (32)

بیداری ملت ایران

جنگ برای ما، ما را بیدار کرد. آن رخوت و سستی اگر پیدا می شد، دوباره برگشت به یک قرصی و محکمی. (33)

ایجاد تحرک عمومی در ملت ایران

البته در این سالی که به ما گذشت ماجراهای زیاد، گرفتاریهای زیاد برای ملت ما رخ داد. ولی من به نظرم می رسد تا گرفتاریها نباشد، سختیها نباشد، جنگها نباشد و کشتار دادنها و سایر اثرات آن نباشد، انسان از آن خمودی و از آن راحت طلبی ـ‌ که در ذاتش هست‌ بیرون نمی آید. البته جنگ و لواحق آن بسیار ناگوار بود برای ملت ما، لکن در ازای او جوانهای ما، آنهایی که در جبهه ها می گذرانند و مردمی که جنگ را لمس می کنند، آنچنان مقاومتی از خودشان به خرج دادند که متوقع نبود. و این از برکات زحمتها و ناگواریهای جنگ و لواحق جنگ بود. اگر در یک رژیمهایی که ملت شرکت نداشتند با دولت در همۀ امور و حاضر در صحنه نبودند در همۀ گرفتاریها و زحمتها جنگی واقع می شد، فقط در یک کناری بود، بدون اینکه تحرکی از خود ملت و جوانهایی که احتیاج به تحرک دارند واقع می شد، این جنگ بیفایده بود. و اما امروز تمام ملت ما،نه فقط جوانها و آنهایی که در جبهه ها هستند، بلکه پیرمردها و پیرزنها و دختر و بچه های نابالغ در صحنۀ گرفتاریها و در صحنۀ جنگ حاضرند و همه خود را در جبهه می بینند. (34)

خروج جوانان از سستی

این جنگ پیش آمد و یک سال و نیم تقریباً طول کشیده است و ثمرات بزرگی برای ما داشته است که اول غافل بودیم و کم کم متوجه شدیم. یکی از ثمرات بزرگ این، این تحرک بی سابقه ای است که در جوانهای ما در جبهه ها و پشت جبهه ها این تحرک بزرگ حاصل شده است و کأنّه از آن رخوت و سستی که برای اشخاصی است که نشسته اند و کارهای معمولی را می کنند، این رخوت و سستی از بین رفته است و جای خودش را به فعالیت و تحرک داده است که امروز ارتش ما، سپاهیان ما، بسیج ما و عشایر ما و ملت ما، چه در جبهه و چه در خارج جبهه، فعالند و متحرک و در مقابل همۀ ناگواریها ایستاده اند و جنگ را برای خودشان گوارا می دانند. (35)

ایجاد عشق به شهادت در ملت

امروز ایران یکپارچه تحرک است، یکپارچه فعالیت است، یکپارچه هوای عشق به شهادت و هوای عالَم غیب است. در رژیمهای سابق، اسمی از این مسائل نبود. (36)

الهی شدن ملت

الآن من گاهی که وصیتنامۀ بعض از شهدا را می بینم یا وضع جبهه ها را می بینم یا شعارهایی که در جبهه ها ـ‌ همان شبی که فردا احتمال دارد که شهید بشوند‌ می بینم، می بینم که ملت، الهی شده است. (37)

تحول معنوی مردم ایران

این تحول، تحولی است که شرق و غرب نمی توانند بفهمند. آنها هر چیزی می توانند بفهمند، همین در سطح مادیت اشیا را ارزیابی می کنند که کدام پیروز شد، کدام پیروز نشد. در سطح معنویت اینها نمی توانند اصلاً تصور کنند که یک کشور چهل میلیونی چطور متحول شده است به یک چیزی که جوانهایشان را می دهند و گریه می کنند که کاش یکی دیگر هم داشتند. دست و پایشان را از دست داده اند و تأثرشان به این است که من ندارم که باز [به جبهه] بروم! و این صحنه های بسیار نورانی که در جبهه ها [است] شما که هستید، بهتر از ما می دانید که چه صحنه هایی است. (38)

نجات از انحطاط فرهنگی

آن چیزی که به ملت ما خدای تبارک و تعالی عنایت فرموده است بسیار است. از آن جمله نجات از آن انحطاط فرهنگی و اخلاقی و وصول به مراتبی از مراتب اخلاق و فرهنگ، و پیروزی در جبهه ها، و بالاتر از آن پیروزی بر نفس که برای جوانهای ما در قشر وسیعی حاصل شده است. و من امیدوارم که برای همۀ ما این پیروزی معنوی و این تسلط بر نفس و این تسلط بر شیطان نفس حاصل بشود. و ما امروز غرق به نعمتهایی هستیم که نمی توانیم آن نعمتها را شکرگزاری کنیم الاّ به طور اجمال که از خدای تبارک و تعالی تشکر می کنیم که به ما یک همچو ملتی عنایت فرموده است که در همۀ جبهه ها، در همۀ صحنه ها حاضرند. و ما را و جوانهای ما را و بانوان ما را از آن منجلابی که برای آنها درست کرده بودند، خداوند نجات مرحمت فرمود. و جوانهایی که می رفت بکلی از دست اسلام و از دست مسلمین بروند خداوند به ما برگرداند، و آنها را همچو متعهد کرد که الآن برای شهادت داوطلب می روند، و در جبهه ها در حالی که جنگ می کنند تکبیر می گویند، نماز می خوانند و در شبها مناجات با خدا می کنند. و اینها از نعمتهایی است که ما باید تشکر کنیم. (39)

افزایش تحمل ملت ایران

هزاران شکر خدای متعال را که با دست عنایت خود تحولی در این ملت عظیم الشأن ایجاد فرموده که همۀ اقشار آن به هم پیوسته و ید واحد شده اند و با اتکال به قدرت الهی در مقابل همه ایستاده و از این هیاهوها و چنگ و دندان نشان دادنها به خود هراس راه نمی دهند و هر روز مصمم تر و مهیاتر برای دفاع از آرمانهای اسلامی هستند. (40)

کسب رضایت الهی

ملت بزرگ ایران به پیروی از اولیای عظیم الشأن اسلام، این دفاع مقدس را آغاز نموده و در انجام آن و رسیدن به هدفهای اعلای قرآنی جان و مال را داوطلبانه فدا کرده و آنچه وظیفۀ الهی بوده به طور شایسته انجام داده است و بحمدالله تعالی قدمهای بزرگی در راه شناساندن اسلام الهی و محمدی ـ‌صلی الله علیه و آله و سلم‌ برداشته است. گرچه وجودهای عزیز و ارزشمندی را از دست داده است، لکن ارزشهای بالاتر و والاتری به دست آورده و آن رضای خداوند متعال است و چه چیز می تواند از آن بالاتر باشد. (41)

اقبال مردم به امور معنوی

بحمدالله کشور ما، کشور شما، کشوری است که امروز باید بگوییم نمونه است. آنچه که می خواستم عرض کنم این است که این اقبال مردم بر امور معنوی و بر امور ظاهری، خصوصاً، این جوانهای ما در جبهه ها و این روز قدس که امسال من هر چه نگاه کردم به نظرم عظیمتر از سال قبل بود، و نمی تواند انسان قدر این نعمت را و شکر این نعمت را به اندازۀ کافی بجا بیاورد‌ ... خدا می داند که من هر وقت نظرم به این جوانهایی که عازم جبهه هستند و با شور و شعف دارند به جبهه ها می روند، وقتی من آنها را نگاه می کنم، از خودم خجالت می کشم، ما کی هستیم، ما چی هستیم؟ ما قریب هشتاد و چند سال در این دنیا ـ‌ خودم را می گویم‌ بودم و به قدر این چند روزی که اینها مشغول خدمت هستند، ما خدمت نکردیم، ما خودمان را نساختیم. از من گذشت، لکن شما توجه کنید که خود را بسازید. توجه کنید که دنیا را به چیزی نگیرید، توجه کنید که همه رفتنی هستیم و باید به خدای تبارک و تعالی نزدیک بشویم تا آن جا ما را راه بدهند. (42)

سبقت در مبارزه با باطل

به هر حال، قلم و بیان من عاجز است که مقاومت عظیم و گستردۀ میلیونها مسلمان شیفتۀ خدمت و ایثار و شهادت را در این کشور صاحب الزمان ـ‌ ارواحنا فداه‌ ترسیم نماید، و از حماسه ها و رشادتها و خیرات و برکات فرزندان معنوی کوثر، حضرت فاطمۀ زهرا ـ‌ سلام الله علیها‌ - سخن بگوید؛ که همۀ اینها از هنر اسلام و اهل بیت و از برکات پیروی امام عاشورا سرچشمه گرفته است. و ملت ما‌کمربندها را محکم بسته اند؛ و از زن و مرد و پیر و جوان همه و همه، جز تعداد ‌انگشت شماری منافق خود فروختۀ جاسوس و سایر وابستگان به استکبار جهانی، ‌در صحنۀ نبرد حق در برابر باطل ایستاده اند و بر یکدیگر سبقت می جویند. و‌ کدام سبقتی در مسیر الی الله بالاتر از اینکه سیلزدگان محصور در فکر کمک به‌جبهه اند و رزمندگان در صحنۀ نبرد هم بضاعت مالی خود را به سیل زدگان تقدیم می کنند؟ و کدام تحولی بالاتر از اینکه پدران و مادران و همسران شهیدان ما از فراق عزیزان خود شِکوه نمی کنند، ولی غبطه و حسرت دوری از قافلۀ شهدا را بر زبان دارند؟ (43)

پرورش داوطلبان شهادت

الحمدلله این کشور رسول خدا ـ‌صلی الله علیه و آله و سلم‌ امروز میلیونها جوان داوطلبِ جنگ و شهادت در خود پرورانده است و دل و دیدگان ملت ما را جز رضایت حق چیزی پر نخواهد کرد و به همین جهت از بذل مال و جان و فرزندان خویش در راه خدا لذت می برند و ملاک ارزش و برتری در نزد آنان تقوا و سبقت در جهاد گردیده است و از تفرعنها و خودنماییهای جاهلیت قدیم و جدید متنفرند. (44)

تقویت حس برادری

ما در جنگ حس برادری و وطن دوستی را در نهاد یکایک مردمان بارور کردیم. (45)

6. اتحاد ملت

تقویت وحدت ملت

امروز، روز اتحاد و یگانگی است و این هم از الطاف بزرگ و تأییدات الهی است که درست بر خلاف تصور و خواست فتنه انگیزان و جنگ افروزان، همۀ توطئه ها و جنگها، به اتحاد و یکپارچگی ملت بیدار و زندۀ ما در برابر قدرتها می انجامد. (46)

وحدت و همدلی ارتش و ملت

بعضی قضایاست که انسان گمان می کند که این شرّ است، لکن به حسب واقع، خیر است. در این قضایای اخیر، که دولت جابر عراق تحمیل کرد بر ایران، باید بگویم: «اَلخَیْرُ فی ما وَقَعَ» برای اینکه چند مطلب را ثابت کرد: یکی اینکه ضدانقلاب در ایران شایعه می کردند که ارتش ایران ارتشی است که از بین رفته و دیگر نمی تواند در مقابل دشمنها مقاومت کند و شایعه افکنی می کردند، بلکه ابتدائاً می گفتند که اصلاً ارتش لازم نیست، ارتش باید به هم بخورد و بعد از سر، یک مسائلی شروع بشود. در این جنگ تحمیلی، ثابت شد که ارتش نیرومند است و ارتش با سایر قوای مسلّحه با هم هستند؛ تفاهم دارند؛ با هم می جنگند و همۀ کسانی که در ارتش هستند، در رأس ارتش هستند، وفادارند. این خود یک خیری بود که جلوی شایعات را گرفت .‌.. یکی دیگر اینکه منتشر می کردند و دائماً می گفتند که انقلاب در اول یک چیزی داشت: مردم با هم بودند و حالا دیگر نیستند با هم، با هم مختلف هستند. از این حرفهای نامربوط که هی دائماً می گفتند. باز در این جنگ ثابت شد که سرتاسر کشور با هم هستند و مردم به همان روح انقلابی باقی هستند و الآن از همۀ جاهایی که جوانهای ما هستند، از همۀ اقطار کشور، پیشنهاد می کنند که به جنگ بروند، لکن احتیاجی نیست الآن به جنگ آنها و اگر ـ‌ خدای نخواسته‌ یک وقت احتیاج شد، آن وقت معلوم می شود که چه خواهد شد. اینها از اموری بود که خیر بود برای ما ‌... یکی از امور که باز خیر بود برای ما اینکه دولت عراق فهمید که با کی طرف است. اینها دائماً هی پیش خودشان می گفتند که ما اگر ـ‌ همچو خیالات می بافتند که اگر ما‌ حمله به ایران بکنیم، در همان حملۀ اول، دیگر کار تمام است و ما می رویم برای مرکز ایران و همه جا. حالا فهمیدند که نه، مسأله اینطور نیست. در عین حالی که ما باز به مردم اجازه ندادیم و آن بسیج عمومی را اجازه ندادیم، الآن مع ذلک، فهمیدند اینها که خیر، کاری از آنها بر نمی آید و اگر دولت ایران بخواهد، آنها را ان شاءالله ، بزودی از بین می برد. (47)

یکپارچه شدن ملت

ما از جنگ چه ترسی داریم؟ یک ملتی که حاضر است برای شهادت و شهادت را فوز عظیم می داند، چه باکی از این مسائل دارد؟ از این، از اینکه باکی نیست. تازه وقتی که یک جنگی شروع می شود، ملت ما بیدار می شود. بیشتر متحرک می شود. شما ببینید که در این جنگی که به ایران تحمیل کردند و اشخاص خائن به اسلام، مخالف سرسخت با اسلام، این جنگ را به پاکردند، ایران چه جور باز زنده شد، یکپارچه ایران دوباره انقلاب کرد و توجه کرد به یک مقصد؛ سرتاسر ایران. کدام کار ممکن بود که اینطور مردم را بسیج کند؟ این جنگ بود که بسیج کرد. پس [در ]جنگ چیزهایی است که ما خیال می کنیم بد است، بعد خوب از کار درمی آید. (48)

بسیج عمومی ملت

یکی از مسائلی که باز مرتب شد بر این، اینکه شیاطین فهمیدند قدرت اسلام در ایران چیست و قدرت ارتش ما و پاسدارهای ما ـ‌که خداوند همه را حفظ کند‌ آنطور نیست که آنها خیال می کردند. خلیجیها هم فهمیدند که نه، مسائل آنطورها نیست و اگر ـ‌ خدای نخواسته‌ یک وقت شیطنت کنند، ممکن است عکس العمل داشته باشد. دیگران هم فهمیدند که نه، قدرت اسلام بیش از این مسائل است که اینها خیال می کنند. قدرت اسلام است که یک مملکت را یکپارچه بر ضد آنها به راه می اندازد؛ بسیج می کند. این قدرت اسلام است. این هم یکی از برکاتی بود که از این جنگ تحمیلی برای آنها ننگ بار آورد و برای ملت ما سلحشوری و قدرتمندی و بیداری. (49)

پیوند همۀ اقشار

شما در حالی که هستید با ارتشی که در سابق بود خیلی فرق دارید. شما بدانید که اگر در زمان سابق ارتش می خواست با یک گروهی یا با یک دولتی مقابله کند، نه خود ارتش با اختیار و اشتیاق می رفت به میدان جنگ و نه قشرهای ملت از او پشتیبانی می کرد. این برکت اسلام است. این برکت قرآن کریم است که در بین ما هست. اسلام است که همه قشرها را به هم پیوند می دهد و یک همچو بسیج عمومی درست می کند. (50)

انسجام ملت ایران

بحمدالله تعالی این جنگ تحمیلی موجب انسجام هر چه بیشتر ملت رزمندۀ ما گردید ... صدام و پشتیبانان ستمگر او باید بدانند که در این سال، انسجام و قدرت ارتش شجاع و سپاه پاسداران غیور و سایر قوای مسلح نظامی و ملی اسلامی ما بیش از سالهای پیش است، و ملت رزمندۀ ما بیش از سابق پشتیبان آنان هستند، و داوطلبان شهادت در راه خداوند متعال روز به روز افزایش یافته و منتظر فرمان الهی هستند. (51)

بسیج شدن توده های محروم

ما هر روز شاهد یک پیروزیهایی در جبهه ها هستیم [بواسطۀ] همۀ آنها که سرتاسر این جبهه ها فعالیت می کنند و آنها هم از همین طبقۀ محرومند، لکن طبقۀ فوق همۀ طبقات هستند. چنانچه شما هم و همۀ کسانی که، زن و مردی که، در پشت جبهه هستید همه مشغول به فداکاری و مشغول به جنگ هستید. آنها در جبهه جنگ می کنند و شما در پشت جبهه و این از خصوصیات انقلاب اسلامی است، این از خصوصیات اسلام است. (52)

تقویت روح تعاون در ملت

جنگ هم یک مسأله ای بود که انسان خیال می کرد که یک هائله ای است برای ما و یک مسأله ای است بسیار مهم، لکن معلوم شد که منافعش بیشتر از ضررهایش بود. آن انسجامی که در اثر جنگ بین همۀ قشرها پیدا شد و آن معنای روحانی و معنوی ای که در خود سربازان عزیز از ارتش و ژاندارمری و سپاه پاسداران به نمایش گذاشته شد و آن روح تعاونی که در همۀ ملت از زن و مرد در سرتاسر کشور تحقق پیدا کرد، به دنیا فهماند که این مسأله ای که در ایران است با همۀ مسائل جداست. اینجا از باب اینکه اصل نهضت را خود ملت کرد و به ثمر رساندنش هم به دست خود ملت شد، چیزهایی که بر ضد این نهضت و بر ضد این انقلاب است، باز به دست خود ملت از سر راه برداشته می شود و ان شاءالله این هم به زودی حل خواهد شد. (53)

مهربانی و همدلی ملت

در پی پیروزی عظیم رزمندگان پرتوان اسلام و آزادی خرمشهر، شهر لاله های خونین، مردم عزیز و مهربان و ایثارگر کشورمان و علمای اعلام و ائمۀ محترم جمعه و جماعت در شهرستانهای مختلف با تلگرافهای بسیار آمادگی خود را جهت بازسازی مناطق ویران شده اعلام و مراتب ایثار و فداکاری خویش را در این امر مهم و انسانی ابلاغ کردند. و براستی این حضور دائمی و خستگی ناپذیر در صحنه، و آمادگی و فداکاریهای خالصانۀ مردم دلیر ما برای هر مسلمانی غرورانگیز و برای جهانیان اعجاب آمیز است و می توان گفت این هم یکی از الطاف الهی و برکات جنگ است که این چنین مردم را به هم نزدیک و مهربان نموده و در غم و شادی یکدیگر شریک ساخته است. (54)

منابع:

1ـ 11 / 7 / 61 (سخنرانی در جمع دانشجویان دانشکده افسری ارتش)،صحیفه امام، ج17، ص25

2ـ 6 / 5 / 66 (پیام به مسلمانان ایران و جهان و زائران بیت الله الحرام)، همان، ج20، ص324

3ـ 6 / 5 / 66 (پیام به مسلمانان ایران و جهان و زائران بیت الله الحرام)، همان، ج20، ص326

4ـ 3 / 12 / 67 (پیام به روحانیون، مراجع، مدرسین، طلاب و ائمه جمعه و جماعات)، همان،ج21، ص283

5ـ 12 / 8 / 59 (سخنرانی درجمع دانشجویان مسلمان پیرو خط امام)، همان، ج13، ص311-‌312

6ـ 26 / 11 / 59 (سخنرانی در جمع مدیران شرکت ملی نفت)، همان، ج14، ص114

7ـ 12 / 1 / 60 (پیام هفت‌ماده ای به ملت ایران)، همان، ج14، ص251

8ـ 31 / 1 / 60 (سخنرانی در جمع پرسنل صنایع نظامی کشور)، همان،ج14 ، ص307 - 309

9ـ 24 / 12 / 60 (سخنرانی در جمع کارکنان وزارت امورخارجه و پرسنل هوانیروز)، همان، ج16، ص104

10ـ 8 / 3 / 61 (سخنرانی در جمع اعضای ستاد بسیج اقتصادی)، همان، ج16، ص270

11ـ 9 / 3 / 61 (سخنرانی در جمع مسئولان وزارت نفت همان)، همان، ج16، ص 276

12ـ 2 / 10 / 61 (سخنرانی در جمع پرسنل گروه تحقیقات صنعتی و دفاعی)، همان، ج17، ص170ـ171

13ـ 29 / 4 / 67 (پیام به ملت ایران)، همان، ج21، ص 96

14ـ 3 / 12 / 67 (پیام به روحانیون، مراجع، مدرسین)، طلاب و ائمه جمعه و جماعات، همان، ج21، ص283

15ـ 8 / 7 / 59 (سخنرانی در جمع گروهی از مردم مرزنشین کشور)، همان، ج 13، ص246ـ247

16ـ 8 / 7 / 59 (سخنرانی در جمع گروهی از مردم مرزنشین کشور)، همان، ج13، ص 249ـ250

17ـ 14 / 8 / 59 (سخنرانی در جمع خطیبان مذهبی)، همان، ج13، ص 331

18ـ 31 / 6 / 61 (پیام به ملت ایران)، همان، ج 16، ص 518

19ـ 2 / 10 / 61 (سخنرانی در جمع پرسنل گروه تحقیقات صنعتی و دفاعی)، همان، ج17، ص170

20ـ 28 / 6 /62 (سخنرانی در جمع اعضای کمیته برگزاری مراسم سالگرد جنگ)، همان، ج18، ص130

21ـ 25 / 5 / 64 (پیام به حجاج و مسلمانان ایران و جهان)، همان، ج19، ص335

22ـ 30 / 6 / 67 (پیام به هنرمندان و خانواده شهدا)، همان، ج21، ص 145ـ146

23ـ 3 / 12 / 67 (پیام به روحانیون، مراجع، مدرسین، طلاب و ائمۀ جمعه و جماعات)، همان، ج21، ص283

24ـ 11 / 9 / 60 (سخنرانی در جمع دانشجویان دانشکده افسری و پرسنل هوانیروز)، همان، ج15، ص401ـ402

25ـ 12 / 1 / 61 (پیام به ملت ایران همان)، ج16، ص 156ـ157

26ـ 22 / 3 / 61 (سخنرانی در جمع فرماندهان نیروی زمینی ارتش)، همان، ج16، ص313

27ـ 4 / 2 / 62 (سخنرانی در جمع کارگران، معلمان ومربیان پرورشی)، همان، ج17، ص 415

28ـ 28 / 6 / 62 (سخنرانی در جمع اعضای کمیته برگزاری مراسم سالگرد جنگ)، همان، ج18، ص131

29ـ 6 / 5 / 66 (پیام به مسلمانان ایران و جهان و زائران بیت الله الحرام)، همان، ج20، ص325

30ـ 3 / 12 / 67 (پیام به روحانیون، مراجع، مدرسین، طلاب و ائمۀ جمعه و جماعات)، همان،ج 21، ص283ـ284

31ـ 8 / 7 / 59 (سخنرانی در جمع گروهی از مردم مرزنشین کشور) همان، ج13، ص247

32 ـ 8 / 7 / 59 (سخنرانی در جمع گروهی از مردم مرزنشین کشور) همان، ج13، ص249ـ250

33- 14 / 8 / 59 سخنرانی در جمع خطیبان مذهبی)، همان، ج13، ص 329

34- 28 / 12 / 59 (سخنرانی در جمع نمایندگان مجلس شورای‌اسلامی)، همان، ج14، ص203

35- 11 / 9 / 60 (سخنرانی در جمع دانشجویان دانشکدۀ افسری و پرسنل هوانیروز)، همان، ج15، ص400ـ401

36- 11 / 9 / 60 (سخنرانی در جمع دانشجویان دانشکدۀ افسری و پرسنل هوانیروز)، همان، ج15، ص402

37- 11 / 9 / 60 (سخنرانی در جمع دانشجویان دانشکدۀ افسری و پرسنل هوانیروز)، همان،ج15، ص402ـ403

38- 22 / 3 / 61 (سخنرانی در جمع فرماندهان نیروی زمینی ارتش)، همان،ج16، ص314- 315

39- 1 / 1 / 62 (پیام رادیو ـ تلویزیونی به ملت ایران)، همان، ج17، ص368- 369

40- 7 / 3 / 63 (پیام به نمایندگان مجلس)، همان، ج18، ص469

41- 3 / 12 / 64 (پیام به ملت ایران،همان)، ج19، ص496ـ497

42- 19 / 3 / 65 (سخنرانی در جمع مسئولان نظام)، همان، ج20، ص54

43- 16 / 11 / 65 (پیام به ملت ایران)، همان،ج20، ص198ـ‌199

44- 6 / 5 / 66 (پیام به مسلمانان ایران و جهان و زائران بیت الله الحرام)، همان، ج20، ص332-‌333

45- 3 / 12 / 67 (پیام به روحانیون، مراجع، مدرسین، طلاب و ائمه جمعه و جماعات)، همان، ج21، ص283

46- 5 / 7 / 59 (پیام به علما و مشایخ اهل سنت و نمایندگان مجلس، همان، ج 13، ص244

47- 8 / 7 / 59 (سخنرانی در جمع گروهی از مردم مرزنشین کشور)، همان، ج13، ص246ـ‌248

48- 14 / 8 / 59 (سخنرانی در جمع خطیبان مذهبی)، همان، ج13، ص329

49- 14 / 8 / 59 (سخنرانی در جمع خطیبان مذهبی)، همان، ج13، ص331-‌332

50- 9 / 11 / 59 (سخنرانی در جمع اقشار مختلف مردم، همان، ج14، ص27ـ‌28

51- 12 / 1 / 60 (پیام هفت ماده ای به ملت ایران)، همان، ج14، ص 251

52- 16 / 1 / 60 (سخنرانی در جمع اقشار مختلف مردم جنوب تهران)، همان، ج14، ص 263

53- 4 / 11 / 60 (سخنرانی در جمع اقشار مختلف مردم)، همان، ج15، ص 516

54- 12 / 3 / 61 (پیام به ملت ایران)، همان، ج16، ص 284

از طریق‌القدس تا کربلای 1؛

10 عملیات مهم دفاع مقدس

طی ۸ سال جنگ تحمیلی، رزمندگان کشورمان عملیات‌های متعددی را انجام دادند، اما تعدادی از آن‌ها از اهمیت بالاتری برخوردار بودند.

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ روزنامه جام‌جم در پرونده ویژه امروز خود در خصوص عملیات‌های دفاع مقدس نوشت:
طریق‌القدس
این عملیات از هشتم تا بیست و دوم آذر ۱۳۶۰ در منطقه شمال غربی اهواز، دشت‌آزادگان و شهرستان سوسنگرد انجام شد. هدف از آن تصرف تنگه چزابه و دسترسی به هورالهویزه بود. در نتیجه این عملیات شهر بستان آزاد شد. ارتباط شمال ـ جنوب نیرو‌های متجاوز قطع و تنگ چزابه تصرف شد. نیرو‌های ایرانی در جریان عملیات طریق‌القدس به هورالهویزه دسترسی یافتند.
گرچه سه فروند هواپیمای اف ۱۴ ایران در این عملیات منهدم شد، اما در نقطه مقابل ۱۸۰ دستگاه تانک و نفربر، ۲۰۰ دستگاه خودرو، ۴ فروند هلی‌کوپتر و ۱۳ فروند هواپیما از تجهیزات ارتش عراق از کار افتاده و نابود شد. همچنین نیرو‌های ایرانی ۱۵۰ دستگاه تانک، ۱۹ قبضه توپ، ۱۲۰ دستگاه ماشین آلات مهندسی، ۲۵۰ خودرو و ۲۳ قبضه ضدهوایی به غنیمت گرفتند. در برابر ۹۰۰ شهید ایرانی، قریب ۳۵۰۰ عراقی کشته و زخمی شده و ۵۴۶ نفر از آن‌ها به اسارت درآمدند. سپاه و ارتش به صورت مشترک و با رمز «یا حسین» این عملیات را انجام دادند.
بدر
دقیقا یک‌سال پس از عملیات پر حرف و حدیث خیبر که در جریان مراحل شناسایی آن، یکی از خبره‌ترین طراحان جنگی ایران، یعنی حسن باقری به شهادت رسیده بود، در همان منطقه عملیات بدر به اجرا گذاشته شد تا اهداف ناتمام مانده عملیات خیبر را به سرانجام برساند.
عملیات بدر بیستم اسفند ۶۳ آغاز شد و در بیست و ششم اسفند ۶۳ به پایان رسید. منطقه عملیاتی غرب هورالهویزه بود که از شمال به ترابه و از جنوب به کانال سوئیب و القرنه در خاک عراق محدود می‌شد.
هدف اصلی عملیات بدر تصرف جاده العماره ـ بصره، راهیابی به مرکز اصلی هور‌های غرب دجله و تسلط بر شرق دجله‌بود. حاصل این عملیات تصرف بیش از ۵۰۰ کیلومتر مربع از منطقه هور شامل روستا‌های ترابه، لحوک، نهروان، فجره و نیز جاده خندق در نزدیکی جاده بصره ـ العماره به طول ۱۳ کیلومتر بود.
اهداف عملیات نیز گرچه به تصرف درآمدند، اما به دلیل استفاده گسترده عراق از سلاح شیمیایی، نیرو‌های ایرانی نتوانستند این اهداف را تثبیت کنند. از میزان خسارات مادی و تلفات انسانی نیرو‌های ایرانی در این عملیات هیچ‌گونه اطلاعاتی در دست نیست، اما بر اساس گزارش‌های منابع داخلی ۲۵۰ تانک و نفربر، ۴۰ قبضه انواع توپ، ۲۰۰ خودرو، ۶۰ قبضه انواع خمپاره‌انداز، ۴ فروند هواپیمای PC – V، ۲ فروند هواپیمای میگ و سوخو و ۴ هلی‌کوپتر عراقی منهدم شده و ۵۰ قبضه انواع خمپاره‌انداز و دو دستگاه رادار زمینی رازیت به غنیمت گرفته شد. در جریان این عملیات، عراق حدود ده هزار نفر کشته و زخمی و ۳۲۰۰ نفر اسیر داد.
فتح‌المبین
این عملیات که از دوم فروردین تا دهم فروردین ۱۳۶۱ در منطقه شوش و دزفول انجام شد. منطقه عمومی فتح‌المبین در غرب رودخانه کرخه واقع شده است و از شمال به ارتفاعات صعب‌العبور تی‌شکن، دالپری، چاه نفت و تپه سپتون و از جنوب به ارتفاعات میشداغ، تپه‌های رملی و چزابه (شیب)؛ و شرق به مرز بین‌المللی (در شمال و جنوب فکه) منتهی می‌شود.
هدف این عملیات آزادسازی منطقه غرب دزفول و خروج دزفول و اندیمشک از برد توپخانه عراق بود. در نتیجه عملیات فتح‌المبین ۲۴۰۰ کیلومتر مربع از اراضی اشغالی آزاد شد و نیرو‌های ایرانی به مرز بین‌المللی در غرب شوش و دزفول نزدیک شدند. خارج شدن شهر‌های دزفول، اندیمشک و شوش از تیررس توپخانه عراق از دیگر دستاورد‌های این عملیات بود. از خسارات نیرو‌های ایرانی در جریان این عملیات اطلاعاتی در دست نیست، اما ۴ لشکر عراق، ۳۶۱ تانک و نفربر، ۱۸ هواپیما، ۳۰۰ خودرو و ۵۰ توپ در جریان این عملیات منهدم شدند. همچنین ۳۲۰ تانک و نفربر، ۵۰۰ خودرو و ۱۶۵ توپ نیز به غنیمت نیرو‌های ایرانی در آمد. بر اساس ادعای منابع غیر رسمی رزمندگان اسلام در ا ین عملیات شهدای زیادی تقدیم کردند. درنقطه مقابل عراق نیز ۱۵۰۰۰ اسیر و ۲۵۰۰۰ کشته و زخمی داد.
والفجر ۸
عملیات والفجر ۸ را می‌توان از فتح‌الفتوح‌های جنگ تحمیلی خواند. این عملیات در بیستم بهمن ۱۳۶۴ شروع و در بیست و نهم فروردین ۱۳۶۵ تمام شد. منطقه عملیاتی اروندرود، خور عبدالله و شبه‌جزیره فاو بود. هدف از این عملیات ورود به خاک عراق به‌منظور تعیین‌کنندگی در پایان جنگ به‌شمار می‌رفت. گرچه به قول سردار علایی دستگاه دیپلماسی فرصت فتح فاو را قدر نشمرد. در نتیجه این عملیات ۷۰۰ کیلومتر مربع از خاک عراق و شهر فاو به تصرف درآمد. هم‌مرزی با کویت، تهدید ام‌القصر و انسداد راه ورود عراق به خلیج‌فارس از دیگر دستاورد‌های این عملیات بود. ۳۹ هواپیما، ۵ هلی‌کوپتر، ۵۴۰ تانک و نفربر، ۲۵۰ خودرو، ۲۰‌توپ‌صحرایی، ۵۵ توپ ضدهوایی و ۲ ناوچه موشک‌انداز از ماشین جنگی عراق نابود شد. همچنین ایران توانست ۹۵ تانک و نفربر، ۱۸۰ خودرو، ۲۰ توپ صحرایی، ۱۲۰ توپ ضدهوایی و ۳ رادار موشکی از عراق غنیمت بگیرد. در عملیات والفجر ۸ فقط بر اثر حمله شیمیایی عراق ۲۰۰۰ ایرانی شهید و ۳۰۰۰ نفر مصدوم شدند. نیرو‌های عراقی نیز ۲۱۰۵ اسیر و ۵۰ هزار کشته و زخمی دادند. عملیات فتح فاو را می‌توان نقطه پایان جنگ در جبهه جنوب دانست. با فتح شبه‌جزیره فاو، نه منطقه‌ای در جبهه جنوبی برای عملیات ایران باقی مانده بود و نه تک‌های عراق کاری پیش می‌بردند. فاو تا ماه‌های آخر جنگ در تصرف ایران باقی مانده بود و عراق فقط به مدد عملیات گسترده در مناطق مختلف و استفاده از جنگ‌افزار‌های غیرقانونی شیمیایی موفق به بازپس‌گیری فاو شد.
بیت‌المقدس
این عملیات شناخته‌شده‌ترین عملیات گسترده نیرو‌های ایرانی در جریان جنگ هشت‌ساله بود؛ عملیاتی که از دهم اردیبهشت تا سوم خرداد ۱۳۶۱ و با هدف آزادسازی خرمشهر و هویزه، خروج اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه عراق و تامین مرز انجام شد. در نتیجه آن نه تنها خرمشهر که ۵۰۳۸ کیلومتر مربع دیگر از اراضی اشغالی نیز آزاد شد. به واسطه این عملیات ۱۸۰ کیلومتر از خط مرزی تامین شد.
۲۸۵ دستگاه تانک و نفربر، ۴۰ فروند هواپیما، ۲ فروند هلی‌کوپتر و ۵۰۰ دستگاه خودروی عراق منهدم شد. همچنین ۱۰۵ دستگاه تانک و نفربر، ۱۸ قبضه توپ و ۹۵ هزار مین از عراقی‌ها به غنیمت گرفته شد. نیرو‌های ایرانی در جریان این عملیات ۶۰۰۰ شهید دادند و ۱۹ هزار اسیر از عراق گرفته و ۱۶ هزار نفر از آن‌ها را کشته و زخمی کردند. این عملیات با رمز یا علی‌بن‌ابیطالب انجام شد.
محرم
عملیات محرم از تاریخ دهم آبان تا شانزدهم آبان ۱۳۶۱ در‌استان ایلام و در منطقه موسیان، جنوب‌شرقی دهلران، غرب عین خوش و ارتفاعات جبال حمرین (خط مرزی بین‌المللی) انجام شد. این عملیات را می‌توان نخستین عملیات گسترده ایران در جبهه میانی تلقی کرد. تا پیش از آن عملیات‌ها در جبهه جنوبی و استان خوزستان صورت می‌گرفت. هدف از انجام عملیات محرم، آزادسازی جبال حمرین و مناطق مرتفع منطقه به منظور تامین امنیت دهلران و موسیان بود. ثمره عملیات محرم آزادی ۵۵۰ کیلومتر از اراضی اشغالی از جمله چاه نفتی بیات ـ نهرعنبر و تامین ۵۰ کیلومتر از مرز بود. در این عملیات نیرو‌های ایرانی موفق به تعقیب متجاوز شده و ضمن تصرف ۳۰۰ کیلومتر از خاک عراق، شهرک زبیدات را نیز در اختیار گرفتند. از میزان خسارت وارده به قوای مسلح ایرانی در جریان این عملیات اطلاعاتی در دست نیست. اما قریب به‌۲۷۰ دستگاه تانک و نفربر، ۲۳۰ دستگاه خودرو و ۱۲ فروند هواپیما از تجهیزات ارتش عراق منهدم شد. نیرو‌های ایرانی همچنین ۱۴۹ دستگاه تانک و نفربر و ۲۷۰ دستگاه خودرو از این تجهیزات را به غنیمت گرفتند. عملیات محرم البته به لحاظ نیروی انسانی برای ایران پرهزینه بود، تنها از لشکر امام حسین که از نیرو‌های عمل‌کننده بود، ۵۴۰۰ نفر شهید یا زخمی شدند. از میزان اسرا و شهدای سایر لشکر‌ها و تیپ‌ها اطلاعاتی در دست نیست. در نقطه مقابل ۷۰۰۰ عراقی کشته و زخمی شدند و ۳۴۰۰ نفر از آن‌ها به اسارت درآمدند. عملیات محرم با رمز یا زینب و در ماه محرم انجام شد.
کربلای ۱۰
پس از ناکام ماندن تلاش‌های چندباره برای گشودن جبهه جدیدی در شمال مرز‌های ایران و عراق، عملیات کربلای ۱۰، این طلسم را شکست. عملیات کربلای ۱۰ از بیست و پنجم فروردین ۱۳۶۶ تا پنجم اردیبهشت ۱۳۶۶ با همکاری نیرو‌های اتحادیه میهنی کردستان در منطقه ماووت در سلیمانیه عراق صورت گرفت. هدف از عملیات کربلای ۱۰، تصرف ماووت، گشودن جبهه جدید در مناطق شمالی و تجزیه قوای دشمن در مناطق مختلف بود. حاصل این عملیات تصرف ۲۵۰ کیلومتر از خاک عراق تا ارتفاعات نزدیک به ماووت بود. ۱۰ دستگاه تانک و نفربر، یک فروند هلی‌کوپتر و ۵ عراده توپ از ادوات جنگی عراق در این عملیات نابود شد. عراق در این عملیات همچنین متحمل هزار کشته، ۱۵۰۰ زخمی و ۲۱۰ اسیر شد. از خسارات و تلفات ایران در این عملیات اطلاعاتی در دست نیست.
خیبر
در فاصله زمانی سوم اسفند تا بیست و دوم اسفند ۱۳۶۲ در منطقه هورالهویزه، عملیاتی انجام شد که هدف آن تصرف جزایر مصنوعی مجنون، خشکی شرق دجله و جاده بصره ـ العماره در خاک عراق بود. این عملیات که خیبر نام گرفت، توانست جبهه جدیدی در شمال بصره گشوده و به تصرف هزار کیلومتر مربع در هور به همراه جزایر مجنون و ۴۰ کیلومتر مربع در طلاییه انجامید. در جریان این عملیات سنگین ۳ فروند هلی‌کوپتر شنوک از تجهیزات نیرو‌های ایرانی منهدم شد و اطلاعات بیشتری در این خصوص در دست نیست. در نقطه مقابل ۳۰ دستگاه تانک و نفربر، ۲۰۰ دستگاه خودرو، ۳ فروند هلی‌کوپتر و یک فروند هواپیما از ادوات جنگی ارتش عراق منهدم شد و ۴۲ دستگاه تانک، ۱۲۰ دستگاه کمپرسی و بیش از ۶ دستگاه لودر و بلدوزر به غنیمت سپاهیان اسلام درآمد. در این عملیات ۱۸۰۰ رزمنده شهید، ۵۰۰۰ نفر مفقود و ۱۵۰۰ نفر مجروح شدند. به کارگیری سلاح شیمیایی توسط صدام ۲۵۰۰ مصدوم شیمیایی نیز در میان ایرانی‌ها بر جا گذاشت. عراق نیز در جریان این عملیات متحمل ۵۰۰۰ کشته و زخمی و ۱۳۰۰ اسیر شد. عملیات خیبر با رمز یا رسول‌الله گرچه پیروزمندانه و موفق به حساب می‌آمد، با این حال برای تثبیت و حفظ مواضع تصرف‌شده بویژه دو جزیره مجنون شمالی و جنوبی، تلفات زیادی را به ارتش که در این منطقه پدافند می‌کرد، تحمیل شد.

والفجرده
در سال پایانی جنگ، عراق سعی داشت تعیین‌کنندگی در پایان جنگ را از آن خود کند. اما عملیات والفجر ۱۰ که از بیست‌و‌چهارم اسفند ۶۶ تا پنجم فروردین ۶۷ در محدوده حلبچه تا سلیمانیه در شمال عراق انجام شد، توانست این توازن را به نفع ایران تغییر دهد. هدف این عملیات تصرف حلبچه، فراهم‌سازی مقدمات تصرف سد دربندیخان و انسداد عقبه اصلی دشمن در استان سلیمانیه بود. حاصل کار هم آزادسازی و تصرف منطقه‌ای به‌وسعت حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع شامل شهر‌های حلبچه، خرمال، بیاره، طویله در عراق و همین‌طور شهر نوسود در ایران بود. عراق در این عملیات ۲۷۰ تانک و نفربر، ۶۰ توپ صحرایی، ۲۰ ضدهوایی، ۴۰ خمپاره‌انداز و ۲۳۰ خودروی خود را از دست داد. نیرو‌های ایرانی همچنین ۹۰ تانک و نفربر، صد توپ صحرایی، ۲۰ توپ ضدهوایی، ۲۰ خمپاره‌انداز، ۱۵ دستگاه مهندسی و ۸۰۰ خودرو را به غنیمت گرفتند. بهره‌گیری ددمنشانه نیرو‌های عراقی از سلاح شیمیایی به شهادت ۵۰۰۰ نفر از مردم کرد حلبچه منجرشد. ۵۴۴۰ اسیر و ده هزار کشته و زخمی از دیگر ضربه‌های وارده به عراق در این عملیات بود.

کربلای یک
عملیات کربلای ۱ به‌منظور کاهش فشار در جبهه‌های جنوبی از نهم تیر ۱۳۶۵ تا نوزدهم تیر ۱۳۶۵ اجرا شد. این عملیات در جبهه میانی و در منطقه‌ای که از جنوب به ارتفاعات قلاویزان، از شمال به ارتفاعات نمه‌کلان کوچک، از غرب به امتداد غربی ارتفاعات قلاویزان و پاسگاه مرزی بهران‌آباد و از شرق به جاده مهران ـ دهلران، محدود می‌شد، صورت گرفت.
هدف از عملیات کربلای ۱ بازپس‌گیری شهر مهران و تامین مرز بود و از ثمرات عملیات کربلای ۱ آزادی و تصرف ۱۷۵ کیلومتر مربع از جمله باز‌پس‌گیری شهر مهران از دشمن متجاوز بود.
همچنین ارتفاعات قلاویزان و چند پاسگاه عراقی به تصرف درآمد. ۱۱۰ دستگاه تانک و نفربر نیز از تجهیزات نیرو‌های عراقی منهدم شده و ۷۳ دستگاه تانک و نفربر، ۱۰۰ دستگاه خودروی نظامی، ۹۰ دستگاه خمپاره‌انداز، ۲۰ دستگاه آتشبار ضدهوایی و ۱۰ دستگاه خودروی مهندسی به غنیمت نیرو‌های ایرانی درآمد. از تلفات انسانی نیرو‌های ایرانی در این عملیات اطلاعاتی در دست نیست، اما از نیرو‌های عراقی ۲۰۰۰ نفر کشته و مفقود، ۷۰۰۰ نفر زخمی و ۱۲۱۰ نفر اسیر شدند.

هفته دفاع مقدس

در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ رژیم بعثی عراق با تصمیم و طرح قبلی و با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی جنگی تمام عیار را علیه ایران اسلامی آغاز کرد. صدام حسین رییس جمهور عراق با ظاهر شدن در برابر دوربین‌های تلویزیون عراق با پاره کردن قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، آغاز تجاوز رژیم بعثی به خاک ایران را اعلام کرد.

هفته دفاع مقدس

۳۱ شهریور سالروز شروع جنگ تحمیلی از سوی رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، به عنوان آغاز هفته دفاع مقدس نامگذاری شده است و از ۳۱ شهریور تا ۶ مهر ادامه دارد.

۳۱ شهریور سالروز آغاز جنگ تحمیلی

در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ رژیم بعثی عراق با تصمیم و طرح قبلی و با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی جنگی تمام عیار را علیه ایران اسلامی آغاز کرد. صدام حسین رییس جمهور عراق با ظاهر شدن در برابر دوربین‌های تلویزیون عراق با پاره کردن قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، آغاز تجاوز رژیم بعثی به خاک ایران را اعلام کرد.
جنگی نابرابر در شرایطی به ایران تحمیل شد که از جانب استکبار جهانی بویژه آمریکا تحت فشار شدیدی قرار داشت و در داخل کشور نیز جناح‌های وابسته به غرب و شرق، با ایجاد هیاهوی تبلیغاتی و ایجاد درگیری‌های نظامی در صدد تضعیف نظام بودند و نیرو‌های نظامی نیز به خاطر تبعات قهری انقلاب، هنوز مراحل بازسازی و ساماندهی را به طور کامل پشت سر ننهاده بودند.
آمریکا برای به سازش کشاندن جمهوری اسلامی و در نهایت تسلیم آن‌ها حمایت پنهان و آشکار خود را در کلیه زمینه‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و ... از رژیم بعثی عراق به اجرا گذاشت. از سوی دیگر نیز ابرقدرت دیگر جهان یعنی شوروی که متحد عراق محسوب می‌شد، خصومتش را با نظام اسلامی که شعار نه شرقی و نه غربی را سرلوحه کار خود قرار داده بود و در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی، این تجاوز را محکوم کرده بود، بیش از پیش کرد.
ارتش عراق که بر اساس محاسبات خود از وضعیت داخلی و خارجی ایران، فتح یک هفته‌ای تهران را در سر می‌پرورانید، در روز‌های نخست تجاوز، بدون مانعی جدی در مرز‌ها تا دروازه‌های اهواز و خرمشهر پیش تاخت. تحت چنین شرایطی امام خمینی (ره) به خروش آمد و ندای ملکوتیش دل‌های شیفتگان انقلاب و نظام را متوجه دفاع از کیان جمهوری اسلامی نمود؛ بطوریکه، نیرو‌های مردمی بدون امکانات و تجهیزات و حتی آموزش‌های نظامی به مقاومت پرداختند.
علیرغم کارشکنی‌های رییس جمهور وقت بنی‌صدر، دفاع مقدس مردم مسلمان و انقلابی ایران شکل گرفت و نیرو‌های جوان و شهادت طلب به جبهه‌ها شتافتند. پس از شکل‌گیری اتحاد و انسجام در میان نیرو‌های انقلابی و طرد نیرو‌های وابسته، حماسه‌ای مقدس شکل گرفت که در تاریخ ایران اسلامی بی‌سابقه بود. حماسه دفاع مقدسی که برکات و دستاورد‌های بی‌نهایتی را برای ملت ایران به ارمغان آورد. جهاد و شهادت مردمان با ایمان و مخلص این سرزمین، ستون‌های نظام اسلامی را تا مدت‌ها مستحکم نمود.

ویژگی‌های دفاع مقدس

در مورد ویژگی های دفاع مقدس به موارد زیر می توان اشاره کرد:

دفاعی بودن
بی تردید، مقدس‌ترین جهاد، جهادی است که به عنوان دفاع از حقوق انسانی صورت گرفته باشد. در جنگ تحمیلی، رژیم بعث عراق، جنگی ناخواسته را به کشور ما تحمیل کرد و با نادیده گرفتن استقلال سرزمین ما به ایران اسلامی تجاوز کرد. از این رو، مردم غیرتمند ایران، در دفاعی مقدس، از حق خود که دفاع از استقلال سرزمین و هویت دینی ـ. ملی خود بود، دفاع کردند.

- معنویت جبهه‌های جنگ و دفاع مقدس
از جلوه‌های معنویت در دفاع مقدس، حالت تضرع، استغاثه و راز و نیاز عارفانه رزمندگان اسلام بوده است. دفاع مقدس، فرصت نمایش خالصانه‌ترین و زیباترین مناجات‌ها و دعا‌ها را پدید آورد. در کنار نماز و قرآن، دعا وسیله دیگری بود که یاد خدا را در دل رزمندگان زنده نگاه می‌داشت، به آنان قدرت روحی می‌بخشید و تحمل سختی‌های نبرد را برای آنان آسان‌تر می‌ساخت.

- استقامت رزمندگان و فرماندهان در نبرد
فرماندهان در سخنان خود درباره دفاع مقدس، به پایداری و مقاومت رزمندگان در عملیات‌های مختلف اشاره کردند و آن را از علت‌های پیروزی لشکر اسلام برشمرده اند. سردار شهید، مهدی زین الدین، درباره مقاومت و ایستادگی و تأثیر آن در پیروزی می‌گوید: «تن‌ها کسانی که در صحنه نبرد راست قامتانند که به خداوند اتکال نمایند و با توکل بر او پیش بتازند. نه در سختی‌ها و نه در پیروزی ها، در هیچ کجا از یاد او غافل نشوند و محکم و مقاوم، چون کوه بایستند و دشمن را از پای درآورند و این صفت فقط مخصوص رزمندگان اسلام است. در هیچ کجای دنیا آن کسانی که اعتقاد به خداوند و اعتقاد به معاد روز قیامت ندارند، نمی‌توانند دارای چنین مقاومت و ایستادگی باشند. رمز پیروزی صحنه نبرد، مقاومت و ایستادگی است». از ارزش‌هایی که رزمندگان در دفاع مقدس بدان متصف بودند، بی اعتنایی به دنیا و مظاهر آن است

- شجاعت فرماندهان در دوران دفاع مقدس
شجاعت فرماندهان، در دوران هشت سال دفاع مقدس، مثال زدنی بود. یکی از رزمندگان، از شجاعت سردار شهید مهدی باکری در عملیات فتح المبین چنین سخن می‌گوید: «شب عملیات، هفت ساعت راه باید می‌رفتیم تا به منطقه می‌رسیدیم و دشمن را غافل گیر می‌کردیم. حدود شش ساعت راه رفته بودیم که یک دفعه متوجه شدیم راه را گم کرده ایم. به شدت مضطرب شده بودیم. با چند نفر به جلو رفتیم تا راه را پیدا کنیم. من متوجه شدم یک نفر از جلو می‌آید. با خود گفتم حتما دشمن است. صدا کردم کیستی؟ گفت: من باکری هستم، فورا به عقب برگرد و نیرو‌ها را بیاور. شاید کسی باور نمی‌کرد او جلوتر از ما رفته، دشمن را دور زده و آمده بود ما را هم ببرد. بعد به ما گفت: نترسید، همه نیرو‌های دشمن خواب هستند».

- بزرگواری و مروّت در حال قدرت
از نمونه‌های بزرگواری رزمندگان در دفاع مقدس، خودداری از بمباران و گلوله باران مناطق مسکونی عراق بود. خلبانان و نیرو‌های توپ خانه می‌توانستند مناطق مسکونی را به عنوان مقابله به مثل ناامن سازند و دشمن را با مشکلی جدی رو به رو کنند، ولی پای بندی آنان به ارزش‌های اخلاقی، سبب می‌شد در طول هشت سال دفاع مقدس هیچ گاه از این حربه استفاده نکنند.

- بی اعتنایی به دنیا
از ارزش‌هایی که رزمندگان اسلام در دفاع مقدس بدان متصف بودند، بی اعتنایی به دنیا و مظاهر فریبنده آن است. رزمندگان اسلام در دوران نوجوانی و جوانی و اوان ظهور خواسته‌های بی شمار مادی، به همه لذت‌های دل فریب دنیا پشت پا زدند و حضور در جبهه و دفاع از میهن و نظام اسلامی را برتر دیدند. بی گمان، بدون دل بریدن از دنیا و دل بستن به آخرت، رزمندگان هیچ گاه توفیق آفرینش حماسه‌های سترگ و ماندگار دفاع مقدس را نمی‌یافتند.

- شهادت طلبی رزمندگان در دفاع مقدس
از عوامل پیروزی آفرین در صحنه نبرد، خطر‌ها را به جان خریدن و به پیشواز مرگ سرخ رفتن است. ترس از مرگ و اشتیاق به زنده ماندن، با روح جنگ جویی و رزمندگی ناسازگار است. یکی از ارزش‌هایی که رزمندگان اسلام با تکیه بر آن توانستند پیروزی‌های بزرگی را برای جبهه حق به ارمغان آورند، شهادت طلبی است. رزمندگان اسلام از آن جا که دفاع در برابر تهاجم بعثیان را مقدس می‌دانستند و کشته شدن در این راه را برای خود، مرگی سعادت آفرین و افتخارآمیز ارزیابی می‌کردند، نه تنها از دادن جان دریغ نمی‌ورزیدند که شیفته آن بودند. شهادت طلبی رزمندگان اسلام به عنوان عامل مؤثر معنوی، از امتیاز‌های جبهه حق در برابر جبهه باطل بود.

• هفته دفاع مقدس / دفاع مقدس / 31شهریور /آغاز جنگ تحمیلی(1359 ه.ش)
• 1390/07/21 - بیانات در جمع خانواده‌های شهدا و ایثارگران کرمانشاه
• 1381/03/01 - بیانات در دیدار جمعی از ایثارگران و خانواده‌های شهدا
• 1366/06/31 - بیانات در مجمع عمومی سازمان ملل
• 1402/06/29 بيانات - بیانات در دیدار پیشکسوتان و فعالان دفاع مقدس و مقاومت
• 1400/07/02 عکس پوستری - در لباس سربازی
• 1400/07/01 عکس پوستری - سخن‌نگاشت | پیام به مناسبت هفته دفاع مقدس و روز تجلیل از شهیدان و ایثارگران
• 1400/07/01 عکس پوستری - فرزند مکتب اسلام
• 1399/07/01 عکس پوستری - دفاع مقدس پایه‌گذار قاسم سلیمانی‌ها
• 1398/07/08 گزيده بيانات - اهداف و توطئه‌های مستکبرین در جنگ
• 1398/07/06 فيلم - پیام رادیویی به ملت ایران در پی تجاوز رژیم بعث عراق
• 1398/07/04 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت هفته دفاع مقدس و روز تجلیل از شهیدان و ایثارگران
• 1397/07/05 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت هفته دفاع مقدس و روز تجلیل از شهیدان و ایثارگران
• 1396/07/06 عکس پوستری - سخن‌نگاشت | پیام به مناسبت هفته دفاع مقدس
• 1396/07/06 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت هفته دفاع مقدس
• 1396/07/05 فيلم - نماهنگ | مثل شهدا
• 1395/07/01 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به ‌مناسبت هفته دفاع مقدس و روز تجلیل از شهیدان و ایثارگران
• 1394/07/02 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت هفته دفاع مقدس و روز تجلیل از شهیدان و ایثارگران
• 1393/07/03 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت هفته دفاع مقدس و روز تجلیل از شهیدان و ایثارگران
• 1393/07/02 فيلم - دیدار فرماندهان نظامی و انتظامی
• 1393/07/02 خبر - دیدار جمعی از فرماندهان نظامی و انتظامی با فرمانده‌ی کل قوا
• 1392/07/04 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز تجلیل از شهیدان و ایثارگران
• 1392/07/02 صوت - روایت حماسه | آغاز دفاع
• 1392/07/01 پیشخوان - مطالعه بیشتر درباره «دفاع مقدس»
• 1391/07/06 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز تجلیل از شهدا و ایثارگران
• 1390/06/31 پیام‌ها و نامه‌ها - تجلیل رهبر انقلاب از مقام شهداء و صبر و پایداری خانواده ایثارگران
• 1388/07/02 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز تجلیل از شهدا و ایثارگران
• 1387/07/04 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز تجلیل از شهداء و ایثارگران در هفته دفاع مقدس
• 1385/07/06 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام بمناسبت روز تجلیل از شهدا و ایثارگران دوران دفاع مقدس
• 1384/06/31 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز تجلیل از شهدا و ایثارگران
• 1383/07/02 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز تجلیل از شهدا و ایثارگران دفاع مقدس
• 1382/07/03 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز شهیدان در هفته‌ی دفاع مقدس‌
• 1381/07/04 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز شهیدان در هفته‌ی دفاع مقدس
• 1380/07/05 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به‌مناسبت روز شهیدان در هفته‌ی دفاع مقدس‌
• 1379/06/31 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به‌ مناسبت‌ روز تجلیل‌ از شهیدان‌ و ایثارگران‌ دفاع‌ مقدس
• 1377/07/02 پیام‌ها و نامه‌ها - پیام به مناسبت روز بزرگداشت شهیدان در هفته دفاع مقدس
• 1386/03/03 عکس - تصاویری از رهبر معظم انقلاب در دوران دفاع مقدس

هفته دفاع مقدس

۳۱ شهريور سالروز شروع جنگ تحميلي از سوي رژيم بعث عراق عليه جمهوري اسلامي ايران، به عنوان آغاز هفته دفاع مقدس نامگذاري شده است. دفاع مقدس ما در زمينه‌ هاي مختلف سياسي، نظامي، اجتماعي، فرهنگي و... توانست معادلات جهاني معمول را بر هم زَنَد و تحليل‌هاي مادي دنياپرستان را نقش بر آب سازد. جنگ تحميلي عراق عليه ايران ۲۸۸۷ روز به طول انجاميد كه طي آن هزار روز نبرد فعال صورت گرفت كه ۷۹۳ روز حمله از سوي رزمندگان اسلام بود و ۲۰۷ روز از سوي ارتش متجاوز بعثي. در طول جنگ شمار ۳۸۱ هزار و ۶۸۰ نفر از نيروهاي دشمن كشته و يا زخمي شدند و ۷۲ هزار نفر به اسارت نيروهاي اسلام درآمدند. در اين هشت سال ۳۷۱ فروند هواپيما و ۸۲ فروند بالگرد دشمن منهدم شد. ۱۷۰۰ دستگاه تانك و نفربر، ۴۸۰ قبضه توپ و سه هزار و ۳۶۳ دستگاه خودرو نظامي به غنيمت ايران درآمد و پنج هزار و ۷۵۸ دستگاه تانك و نفربر، ۵۳۲ قبضه توپ و پنج هزار و ۱۵۲ دستگاه خودرو نظامي دشمن منهدم گرديد. مقاومت رزمندگان اسلام سبب شد تا ذخاير ارزي عراق كه در ابتداي جنگ، حدود سي ميليارد دلار بود، پس از شكست در عمليات بيت ‌المقدس و فتح خرمشهر به صفر برسد و پس از پايان جنگ، اين كشور بيش از هفتاد ميليارد دلار بدهي داشته باشد.

منبع : برنامه روزشمار تاريخ ازمركز پژوهشهاي صدا و سيما

هفته دفاع مقدس

قرآن کریم: :

و لَولا دَفعُ اللَّهِ النّاسَ بَعضَهُم بِبَعضٍ لََهُدِّمَت صَوامِعُ و بِيَعٌ و صَلَواتٌ و مَساجِدُ يُذكَرُ فيهَا اسمُ اللَّهِ كَثيراً

اگر خدا بعضي از مردم را با بعض ديگر دفع نمي كرد ، صومعه‌ ها و كليساها و كنيسه ‌ها و مساجدي كه نام خدا در آنها بسيار برده مي ‌شود ، سخت ويران مي‌ شد

حجّ ، آيه ۴۰ .

پيامبرصلي الله عليه وآله :

إنَّ اللَّهَ يُبغِضُ رجُلاً يُدخَلُ عَلَيهِ في بَيتِهِ و لايُقاتِلُ

خداوند دشمن مي ‌دارد مردي را كه در خانه ‌اش بر او حمله كنند و او نجنگد

عيون أخبارالرّضاعليه السلام ، ج ۲ ، ص ۲۸ .

پيامبرصلي الله عليه وآله :

ما مِن خُطْوَةٍ أحَبُّ إلى اللّهِ مِن خُطْوَتَينِ : خُطْوَةٌ يَسُدُّ بِها مُؤمنٌ صَفّا في سبيلِ اللّهِ ، و خُطْوَةٌ يَخْطوها مُؤمنٌ إلى ذِي رَحِمٍ قاطِعٍ يَصِلُها

هيچ گامى نزد خدا دوست داشتنى تر از دو گام نيست: گامى كه مؤمن با آن صفى را كه در راه خدا بسته مى شود پُر مى كند و گامى كه مؤمن براى رابطه برقرار كردن با خويشاوندى كه از او بريده بر مى دارد

الأمالي للمفيد : ۱۱/۸

پيامبرصلي الله عليه وآله :

إنَّ صَبرَ المسلمِ في بعضِ مَواطِنِ الجِهادِ يَوما واحدا خَيرٌ لَهُ مِن عِبادَةِ أربعينَ سنةً

اگر مسلمان يك روز در ميدانى از ميدانهاى جهاد پايدارى ورزد برايش از چهل سال عبادت كردن بهتر است

عوالي اللآلي : ۱/۲۸۲/۱۲۱

پيامبرصلي الله عليه وآله :

لِلجنّةِ بابٌ يُقالُ له : بابُ «المجاهِدينَ» ، يَمْضونَ إلَيهِ فإذا هُو مَفْتوحٌ ، وَ هُم مُتَقَلِّدونَ سُيُوفَهُم ، و الجَمْعُ في المَوْقِفِ، و المَلائكةُ تُرحِّبُ بِهِم

بهشت دروازه اى دارد به نام «دروازه مجاهدان». مجاهدان با شمشيرهاى حمايل شده خود به سوى اين دروازه كه به رويشان باز است پيش مى روند، و خلايقِ در محشر و فرشتگان به آنان خوشامد مى گويند

الأمالي للصدوق : ۶۷۳/۹۰۶

امام علي ‌عليه السلام :

الجِهادُ عِمادُ الدِّينِ ، و مِنْهاجُ السُّعَداءِ

جهاد ستون دين و راه روشن نيكبختان است

غرر الحكم : ۱۳۴۶

امام علي ‌عليه السلام :

إنّ اللّهَ فَرضَ الجِهادَ و عَظَّمَهُ و جَعلَهُ نَصْرَهُ و ناصِرَهُ. و اللّهِ، ما صَلُحتْ دُنيا و لا دِينٌ إلاّ بهِ

خداوند جهاد را واجب گردانيد و آن را بزرگ داشت و يارى خود و ياور خود قرارش داد. به خدا سوگند كار دنيا و دين جز با جهاد درست نمى شود

وسائل الشيعة : ۱۱/۹/۱۵

امام علي ‌عليه السلام :

إنَّ الجِهادَ أشْرَفُ الأعمالِ بعدَ الإسلامِ ، و هُو قِوامُ الدِّينِ ، و الأجْرُ فيهِ عَظيمٌ مَع العِزّةِ و المَنَعةِ ، و هُو الكَرّهُ ، فيهِ الحَسَناتُ و البُشْرى بالجنّةِ بَعد الشَّهادَةِ

همانا جهاد شريفترين كارها بعد از اسلام است. جهاد مايه پايدارى دين است و علاوه بر آن كه عزّت و اقتدار مى آورد اجرى بزرگ دارد. جهاد، سخت است و پاداش دار و در آن نويد بهشت است پس از شهادت

بحار الأنوار : ۳۳/۴۴۷/۶۵۹

امام علي ‌عليه السلام :

زَكاةُ الشَّجاعةِ الجِهادُ في سبيلِ اللّهِ

زكات شجاعت، جهاد در راه خداست

غرر الحكم : ۵۴۵۵

پيامبرصلي الله عليه وآله :

إنَّ لكلِّ اُمَّةٍ سِياحةً ، و سِياحةُ اُمَّتي الجِهادُ في سبيلِ اللّهِ

هر امّتى را سياحتى است؛ و سياحت امّت من جهاد در راه خداست

كنز العمّال : ۱۰۵۲۷

پيامبرصلي الله عليه وآله :

خَيرُ النّاسِ رَجُلٌ حَبَسَ نفْسَهُ في سبيلِ اللّهِ يُجاهِدُ أعْداءَهُ يَلتَمِسُ المَوتَ ، أوِ القَتلَ في مَصافِّهِ

بهترينِ مردمان، مردى است كه خود را وقف راه خدا كرده است و با دشمنان او جهاد مى كند و خواستار مرگ يا كشته شدن در ميدان كارزار است

مستدرك الوسائل : ۱۱/۱۷/۱۲۳۱۰

امام علي ‌عليه السلام :

إنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أبوابِ الجَنَّةِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخاصَّةِ أوليائِهِ

جهاد دري از درهاي بهشت است كه خداوند آن را بر روي اولياي خاص خود گشوده است

نهج البلاغه ، خطبه ۲۷ .

امام علي ‌عليه السلام :

المُجاهِدونَ تُفْتَحُ لَهُم أبْوابُ السَّماءِ

درهاى آسمان به روى مجاهدان گشوده است

غرر الحكم : ۱۳۴۷

امام علي ‌عليه السلام :

إنَّ اللّهَ كَتبَ القَتْلَ على قَومٍ و المَوتَ على آخَرينَ، و كُلٌّ آتِيهِ مَنيّتُهُ كَما كَتَبَ اللّهُ لَهُ ، فطُوبى للمجاهدين في سبيلِهِ، و المقتولينَ في طاعتِهِ

خداوند براى گروهى كشته شدن را نوشته است و براى ديگران مردن را و هر گروهى مرگش به همان گونه كه خداوند برايش نوشته است، به او مى رسد. پس، خوشا به حال مجاهدان در راه خدا، و كشته شدگان در راه طاعت او

شرح نهج البلاغة : ۳/۱۸۴

امام علي‌ عليه السلام :

در وصيت به حسنين‌ عليهما السلام فرمود : وَاللَّهَ اللَّهَ فِي الجِهادِ بِأموالِكُم و أنفُسِكُم و ألسِنَتِكُم في سَبيلِ اللَّهِ

خدا را خدا را در باره جهاد با مال و جان و زبان‌تان در راه خدا

نهج البلاغه ، نامه ۴۷

مجله / گلبرگ / شهریور 1381، شماره 33

هفته دفاع مقدس

تأثیر پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر منطقه

با پیروزی انقلاب اسلامی در بیست و دوم بهمن سال 1357، پرچم 2500 ساله شاهنشاهی به زیر کشیده شد و نظام جمهوری اسلامی به رهبری قائد فرزانه، حضرت امام خمینی رحمه الله به بار نشست. انقلاب اسلامی ایران، تأثیر عظیمی در مردم جهان به جای گذاشت و نور امید را در دل مستضعفان سرتاسر گیتی تاباند. این انقلاب راه پیروزی مردم را علیه استعمارگران و طاغوت هموار کرد و این امر موجب شد تا استکبار جهانی و در رأس آن آمریکای جنایت کار، صهیونیسم بین المللی و همین طور دولت های مرتجع و دست نشانده منطقه برای درهم کوبیدن انقلاب اسلامی با همه قوا وارد عمل شوند.

شروع تجاوزات عراق

وقتی در تیرماه سال 1358 صدام حسین را پس از برکناری حسن البکر رئیس جمهور عراق شد وی تحت تأثیر استکبار جهانی در همین سال به بهانه های واهی 84 بار مرزهای ایران اسلامی را مورد تعرّض قرار می دهد. در اوّلین تعرض، نیروهای بعثی عراق به دو دهکده در سردشت یورش برده و شش نفر را به قتل رساندند. پس از تسخیر لانه جاسوسی، در آبان ماه 1358 نیروهای عراقی پاسگاه های مرزی ایران در پیشگان، تلخاب و کانی شیخ را مورد حمله قرار دادند. هم چنین در تیرماه سال 1359 آشکار شد که دولت عراق مشوّق یک توطئه کودتای نظامی به رهبری شاپور بختیار بوده است. علاوه بر این دولت عراق به منظور وارد ساختن فشار بیشتر به ایران دست به اخراج دسته جمعی ایرانیان مقیم آن کشور زد. هم چنین بررسی ها نشان می دهد که در شش ماه اول سال 1359، نیروهای عراق حدود 552 بار به مرزهای مقدس جمهوری اسلامی تجاوز کردند.

آغاز جنگ تحمیلی

دولت عراق در 26 شهریورماه 1359، عهدنامه مرزی 1975 الجزایر را به طور یک جانبه لغو کرد و پنج روز بعد از آن، یعنی در 31 شهریورماه 1359، پس از کسب موافقت واشنگتن تهاجم گسترده ای را از طریق زمین و هوا و دریا به خاک مقدّس جمهوری اسلامی ایران آغاز نمود. در این روز صدام در مقابل دوربین های تلویزیونی جهان قرارداد 1975 را مغرورانه پاره کرد و با توطئه ای مشترک و از پیش برنامه ریزی شده به جنگ با ایران برخاست.

اهداف عراق از لغو عهدنامه مرزی 1975 م

دولت عراق بر اساس این باور که توان نظامی به نفع این کشور تغییر نموده است و تمامی عوامل از جمله اوضاع ایران، وضعیت منطقه و مناسبات بین المللی به یاری آنان خواهد آمد با سه هدف عمده تهاجم به خاک ایران را آغاز کردند. این سه هدف عبارت بودند از: 1. براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران؛ 2. حاکمیت بر اروندرود؛ 3. جداسازی استان نفت خیز خوزستان و الحاق آن به عراق.

اهداف عراق از تهاجم به ایران از دید کارشناس آمریکایی

«ادوارد وود لاک»، یکی از کارشناسان مسائل دفاعی آمریکا، تنها چهار روز پس از آغاز تجاوز عراق بیان کرد:

«احتمالاً عراق در جنگ با ایران سه هدف را در نظر داشت: اولین هدف عراقی ها تسلط بر اروندرود و کنترل این شاه راه آبی دهانه خلیج فارس است. هدف دوم عراقی ها استان خوزستان و سومین هدفشان، سرنگونی رژیم [امام] خمینی است». وی در مورد مکانیزم تحقق اهداف عراق، به صورت مرحله ای می نویسد: «پس از نیل به اولین هدف، یعنی برقراری سلطه و برتری عراق به اروندرود، جنگ را برای رسیدن به دومین هدف، یعنی خوزستان ادامه داده، آن گاه برای نیل به هدف سوم، پافشاری می کند».

براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران

دولت عراق هیچ گاه تمایل خود را مبنی به سرنگون ساختن دولت ایران یا تضعیف انقلاب اسلامی پنهان نکرد. طه یاسین رمضان معاون اول نخست وزیر و فرمانده ارتش خلق عراق، در مصاحبه اختصاصی با روزنامه رسمی حزب بعث در ژانویه 1980 م اظهار داشت: «ما بر این نکته تأکید می کنیم که جنگ به پایان نخواهد رسید مگر این که نظام حاکم بر ایران به کلی منهدم شود».

حاکمیت بر اروندرود

رهبران عراق در سخنان خود بارها خواستار برقراری حاکمیت مطلق آن کشور بر اروندرود شدند. صدام نیز در سخنان خود در جلسه فوق العاده مجلس ملی عراق در 17 سپتامبر 1980 در این مورد اظهار داشت: «من در برابر شما اعلام می کنم که موافقت نامه 6 مارس 1975 از نظر ما خاتمه یافته تلقی می شود. بنابراین وضع حقوقی شط العرب باید به وضع قبل از مارس 1975 باز گردد. این رودخانه با تمام حقوقی که از حاکمیت مطلق عراق بر آن ناشی می شود، جزو عراق است، همان طور که در سراسر تاریخ در نام و در واقعیت چنین بوده است». منظور دولت عراق از بازگشت به وضعیت قبل از قرارداد 1975، نظام حقوقی اروندرود مطابق عهدنامه 1937 بود. جالب این که طبق این قرارداد هم عراق حق حاکمیت مطلق بر اروند را ندارد و ایران در اداره این رود با عراق شریک است.

جداسازی خوزستان از ایران

دولت عراق پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تلاش های گسترده ای برای تجزیه استان جنوبی ایران (خوزستان) آغاز کرد و بغداد به صورت پایگاه جنبش های تجزیه طلبانه خوزستان درآمد. عدم کنترل دقیق مرزها در اوایل انقلاب موجب شد تا مقادیر زیادی اسلحه از عراق وارد خوزستان شود. صدام در فروردین 1359 طی سخنانی خواستار به رسمیت شناختن خوزستان (که آن را عربستان نامید) به عنوان یک منطقه عربی شد و اظهار داشت: «هیچ وقت رسالت خود و مفهوم آن را از یاد نبرده ایم. ما فریاد زنان عربی را که در عربستان (خوزستان) به سر می برند، از یاد نخواهیم برد». تلاش دولت عراق برای تغییر اسامی تاریخی و جغرافیایی سرزمین ایران مانند شیوه نظام غاصب اسرائیل بود. اسرائیل طی چهل سال گذشته، ابتدا اسامی تاریخی سرزمین های عربی را تغییر داد، سپس آنها را اشغال و بعد از مدتی ضمیمه خاک خود کرد.

ادعا در مورد جزایر سه گانه ایرانی

همان طور که اشاره شد مقامات مسئول عراقی بارها در سخنان خود خواستار استرداد جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس شده بودند. این اظهارات شش ماه قبل از آغاز تجاوز عراق به ایران روند فزاینده ای به خود گرفت. صدام در تیرماه 1359 اظهار داشت: «اکنون توان بازپس گرفتن جزایر را داریم؛ پس چه دلیلی وجود دارد که سکوت کنیم؟»

اشغال قسمتی از اراضی ایران

مطامع توسعه طلبانه عراق در حاکمیت مطلق بر اروندرود خلاصه نمی شد. دولت عراق علاوه بر خوزستان به قسمت های شمالی مرز ایران و عراق نیز چشم دوخته بود. دولت عراق آن قسمت از اراضی را که ادعا می کرد برطبق موافقت نامه 1975 الجزایر باید به آن دولت مسترد می شد، با توسّل به زور به اشغال خود درآورد. البته این ادعا هیچ مبنای قانونی نداشت و تنها ناشی از سیاست های توسعه طلبانه عراق بود. پس از اشغال اراضی سیف سعد، زین القوس و میمک، ژنرال عدنان خیراللّه وزیر دفاع عراق اعلام کرد که نیروهای مسلح عراق به مرزهای بین المللی رسیده اند و گفت: «ما تمام سرزمین هایی را که ایران با زورتصرّف کرده بود، دوباره پس گرفتیم و اختلافات خود را با ایران در مورد سرزمین های مذکور حل کردیم».

ایفای نقش ژاندارم منطقه

سقوط شاه که ژاندارم غرب در خلیج فارس بود و رمز پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تعادل قوا را در منطقه به نفع عراق تغییر داد. عراق قصد داشت تا از ضعف نظامی ایران استفاده کرده، خود را به صورت قدرت رهبری کننده و مسلّط در خلیج فارس درآورد و به عنوان ژاندارم خلیج فارس مطرح گردد. صدام تجاوز عراق به ایران را دفاع از ملت عرب و کشورهای خلیج فارس و حفظ ویژگی عربی خلیج بیان می کرد. وی در این مورد اظهار داشت: «این جنگ تنها برای ما نیست، بلکه برای تمام اعراب و هم چنین ویژگی عربی خلیج است». وی اضافه کرد: «عراق از طرف ملت عرب و شهروندان خلیج می جنگد».

رویای رهبری جهان عرب

صدام تنها در فکر تسلط بر خلیج فارس نبود، بلکه طبق ایدئولوژی حزب بعث، داعیه رهبری جهان عرب را داشت. شعار حزب بعث «اُمّة عَربیة واحِدَة، ذاتَ رسالَة خالِدَة» است یعنی: ملت واحد عرب با رسالتی جاوید. از نظر حزب بعث مرزهای بین کشورهای عربی باید برداشته شود و اعراب مجددا ملت واحدی را تشکیل دهند. صدام بارها در سخنان خود اظهار کرده بود که از جانب اعراب، برپا خاسته تا حقوق از دست رفته آنها را دوباره به دست آورد. صدام می خواست خود را قهرمان جهان عرب معرفی کند. بنابراین به یک پیروزی سریع بر ایران نیاز داشت. وی می کوشید تا در این مورد پیروزی در جنگ قادسیه را به یاد اعراب بیاورد. از این رو جنگ خود را با ایران «قادسیه دوم» یا «قادسیه صدام» می نامید. وی خطاب به عرب ها گفته بود: «ما که برادران شما هستیم، به نمایندگی از سوی شما، دفاع از سرزمین اعراب را ـ آن گونه که شایسته است ـ بر عهده خواهیم گرفت».

توجیه تجاوز

صدام در 6 مهرماه 1359 برای توجیه تجاوز خود به ایران، خطاب به مردم عراق گفت: «ما باید شمشیرهای علی علیه السلام ، خالد و سعدبن ابی وقاص را برای مبارزه با این گروه ستمگر و آموختن درس های جدید تاریخی به آنها ـ همانند نبرد باشکوه قادسیه ـ از نیام درآوریم. نبرد با شکوه قادسیه خودخواهی خسروپرویز را نابود کرد و موانع اسلام را از میان برداشت و بی دینی و نادانی و تجاوز را در این منطقه ریشه کن کرد. ارتش دلیر ما نیز در زین القوس و سیف سعد همین کار را انجام داد».

شهریور 59، ماه بحران

حکومت عراق در شهریورماه 1359 اقدامات نظامی خود را علیه جمهوری اسلامی ایران گسترش داد و شهرهای بسیاری از جمله قصر شیرین، سومار، مهران، خرمشهر و آبادان را زیر آتش سلاح های سبک و سنگین قرار داد. در 13 شهریور، چندین نقطه قصرشیرین را بمباران کرد و به بیش از صد خانه مسکونی آسیب رساند که طی آن 105 ایرانی بی گناه کشته یا مجروح شدند. در 16 و 19 شهریور نیز به ارتفاعات میمک حمله کرد و حدود 210 کیلومترمربع از خاک ایران اسلامی را به اشغال خود درآورد. سرانجام صدام با تحریک و حمایت اربابان خود، به ویژه آمریکای جهان خوار، تهاجم سراسری خود را به ایران آغاز نمود و موجب به وقوع پیوستن جنایات بسیاری شد که هشت سال به طول انجامید.

چرا جنگ را به وجود آورند؟

مقام معظّم رهبری(مدّظلّه العالی) درباره به وجود آمدن جنگ می فرمایند: «این هم امر روشنی است؛ جنگ را به وجود آوردند تا نظام اسلامی را از بین ببرند یا وادار به تسلیم کنند. برای آنها فرقی نمی کرد. می خواستند یا جمهوری اسلامی به خاطر اشغال و گرفتاری های جنگ ساقط بشود، یا اگر ساقط نمی شود، همان طوری که بیشتر کشورهایی که به این مصیبت ها دچار می شوند و بالاخره رو به یک قدرتمند می کنند و پیش او دست دراز می کنند، شاید ملت ایران و امام عظیم الشأن این ملت هم مجبور بشوند در مقابل دشمنان تسلیم بشوند، دست دراز کنند و بگویند خیلی خوب، ما تسلیم هستیم، نگذارید دیگر عراق این قدر ما را بکوبد. بدون تردید هدفشان این بود؛ اما این آرزو هم به دلشان ماند».

توان ایران در آغاز جنگ

عراق تجاوز خود به ایران را در حالی آغاز کرد که جمهوری اسلامی ایران در پی وقوع انقلاب، هیچ گونه آمادگی برای جنگ نداشت. پیشروی اولیه عراق تا عمق 120 کیلومتری داخلی خاک ایران، خود دلیل این امر است. سپاه پاسداران در حال شکل گیری بود و تجربه کافی برای جنگ نداشت و بسیج در اوایل کار بود. ارتش نیز وضع آشفته ای داشت. در حدود 140 هزار نفر پرسنل رسمی ارتش از خدمت فرار کرده بودند. شمار نیروهای مسلح از 260 هزار نفر به 110 هزار نفر کاهش یافته بود و مدت خدمت نظام وظیفه نیز از دو سال به یک سال تبدیل شده بود. گذشته از آن بحران های عمده سیاسی، اقتصادی و نظامی گریبان گیر کشور بود. از دیگر سو، اوضاع سیاسی بین المللی نیز کاملاً علیه ایران بود؛ زیرا جهان غرب و استکبار به ویژه آمریکای جنایت کار پس از ضربه خوردن از انقلاب اسلامی، با محاصره اقتصادی، مصادره دارایی های ایران در خارج، کمک به گروه های ضد انقلاب در د اخل و ایجاد درگیری های قومی در نقاط مختلف ایران، زمینه های تضعیف نظام را به وجود آورده بودند.

آغاز جنگ از نگاه شهید چمران

عارف و مجاهد بیدار، شهید چمران، درباره حمله عراق به ایران می گوید: «... به خیال آن که رژیم جدید در معرض سقوط است، عراق حمله ای همه جانبه به ایران آغاز کرد. در ساعت 2 بعداز ظهر روز 31 شهریور 1359 هواپیماهای عراقی فرودگاه تهران و فرودگاه های اغلب شهرها را بمباران کردند و دوازده لشگر عراقی که از مدت ها قبل در پشت مرزها به صورت آماده باش درآمده بودند، در طول 800 کیلومتر از شمال قصرشیرین تا خرمشهر و آبادان حمله سرتاسری خود را شروع کردند. درحالی که ارتش ایران در مشکلات داخلی خود دست و پا می زد. افسران قدرت فرماندهی نداشتند و زیردستان از فرماندهان اطاعت نمی کردند. بنابراین هنگام شروع حمله دشمن، فقط دو لشگرِ 92 اهواز و 81 کرمانشاه حرکتی از خود نشان دادند».

تجهیزات و آمادگی عملیاتی عراق

استعداد زمینی عراق در آغاز تهاجم، بالغ بر 48 یگان می شد که عبارت بود از دوازده لشگر (شامل پنج لشگر پیاده و پنج لشگر زرهی و دو لشکر مکانیزه) و هم چنین پانزده تیپ مستقل (شامل ده تیپ پیاده، یک تیپ زرهی، یک تیپ مکانیزه و سه تیپ نیروی مخصوص)، به اضافه تیپ ده گارد ریاست جمهوری و نیز نیروهای گارد مرزی که شامل بیست تیپ مرزی می شد. توان نظامی عراق با بهره مندی کامل از تجهیزاتی شامل 800 قبضه توپ، 5400 دستگاه تانک و نفربر، 400 قبضه توپ ضدهوایی، 366 فروند هواپیما و 400 فروند هلی کوپتر، از آمادگی عملیاتی مناسبی برخوردار بود. نیروهای هوایی ارتش عراق، متشکل بود از بیست اسکادران هواپیمای جنگنده و بمب افکن که در نه پایگاه هوایی موجود در این کشور مستقر شده بود. نیروی دریایی عراق نیز از دو پایگاه اصلی تشکیل می شد. در پایگاه دریایی بصره، تیپ 77، متشکّل از مین روب و چهار کشتی کوچک پیاده کننده نیرو، مستقر شده بود.

پیام حضرت امام خمینی رحمه الله در زمان شروع جنگ

حضرت امام رحمه الله پس از حمله متجاوزانه عراق به خاک ایران پیامی صادر کردند که بخشی از آن چنین است: «گمان نکند ملت ما، که دولت ایران و ارتش ایران عاجز از این است که جواب به اینها بدهد. یک چیزی آوردند و یک بمبی اینجا انداختند و فرار کردند، رفتند. یک دزدی آمده، سنگی انداخته و فرار کرده است. ارتش ایران و قوای مسلّح، پاسداران عزیز، قادر به این معنا هستند؛ لکن تا مسئله جدّی نشود، آنها جدّا عمل نمی کنند. آن روزی که مسئله جدّی شد، به تمام این ها به طور جدی امر می کنیم که عمل بکنند و عراق را سر جای خودشان بنشانند. ارتش عراق باید بداند که این جنگ، جنگ با اسلام به هواداری کفر [است] و یک همچو جنگی بر خلاف رضای خداست. ما حرفمان این است که با آمریکا مخالف هستیم. این جرمی است که پیش صدام بخشودنی نیست.

خیال خام

روزنامه کریستین ساینس مانیتور چاپ آمریکا در تاریخ 5 مرداد 1369 نوشت: «صدام حسین جنگ با ایران را با این نیّت آغاز کرد که به سرعت به پیروزی دست یابد. امّا زمانی که گرفتار رکود شد، ناگزیر گردید که به طور روزافزون به کمک های مالی اعراب، کویت و سایر کشورهای غنی از نفت متّکی گردد. وی تقاضاهای کمک اقتصادی را این طور توجیه می کند که او از جانب تمام کشورهای عرب، با ایران درگیر جنگ بوده است».

نظر شهید صیّاد شیرازی درباره جنگ ایران و عراق

«جنگی که بر ما تحمیل شد اختلاف فاحش در ماهیت فکری و ایدئولوژیکی با سایر نبردها یا جنگ هایی که در سطح بین الملل رخ داد، دارد. در واقع نمی توانیم نبردی را پیدا کنیم که یک طرف آن [دارای] موضع کاملاً حق الهی و نشأت گرفته از مکتب مبین الهی اسلام باشد و طرف دیگر، کاملاً موضع[اش]، موضع شیطان و با پشتوانه جهان استکبار».

روحیه شهادت طلبی و مقاومت مردم

دشمن در محاسبات سیاسی نظامی خویش هیچ گاه سهم به سزایی برای مقاومت مردمی در نظر نگرفته بود؛ ولی در عرصه نبرد، حضور گسترده و بی سابقه مردم و روحیه شهادت طلبی آنان معادلات استکبار جنایت کار و صدام را در هم شکست.

حماسه خرمشهر از دید شهید چمران

«صدام، بر اساس محاسبات نیروهای ارتش عراق و ایران، به تحریک حسابگران غربی، تصوّر می کرد که در عرض سه روز نظام اسلامی ایران را واژگون کند، و با پیروزی بر ایران عقده های شکست اعراب را در جنگ های علیه اسرائیل جبران نماید و خود به عنوان فاتح قادسیه جدید، رهبری کشورهای عربی را به دست آورد که سال ها در آرزوی آن می سوخت. حمله شروع شد، نیروهای صدامی به سرعت پیش می آمدند و مطابق محاسبات نظامی و ریاضی، نیروهای ضعیف ارتش جمهوری اسلامی ایران را در هم می کوبیدند تا به نزدیکی شهرهای بزرگ رسیدند؛ ولی در این جا مردم وارد میدان شدند و جلوی آنها را سد کردند و حماسه ها به وجود آوردند و خرمشهر قهرمان با قربان کردن بهترین فرزندان خود و زدن سخت ترین ضربات به دشمن آن چنان حماسه ای از شجاعت و فداکاری و شهادت خلق کرد که خرمشهر به شهر خون و مقاومت معروف شد و به عنوان اسطوره ای از مقاومت مردمی و عشق به انقلاب در دل تاریخ فرو رفت».

سال اول جنگ بدون پیروزی نظامی

جمهوری اسلامی ایران پس از متوقّف کردن دشمن با مقاومت و دفاع همه جانبه مردمی، در مرحله جدید لزوما می بایست متجاوزان را از سرزمین های اشغالی عقب می راند. در این مرحله با هدف آزادسازی مناطق اشغالی چهار عملیات طرح ریزی و اجرا شد. اما متأسفانه به دلیل بی کفایتی بنی صدر در فرماندهی، و خیانت های وی این عملیات ها با شکست و ناکامی روبه رو شد. این عملیات ها عبارت بودند از: 1. عملیات نیروهای ارتش در 23 مهر 1359 با هدف آزادسازی غرب رودخانه کرخه؛ 2. عملیات 3 آبان 1359 برای شکستن محاصره آبادان؛ 3. عملیات نصر در 16 دی ماه 1359 که بعدها به عملیات هویزه مشهور شد و با هدف آزادسازی خرمشهر به انجام رسید؛ 4. عملیات «توکل» در 20 دی ماه 1359 با هدف شکستن محاصره آبادان و آزادسازی خرمشهر.

عملیات نیروی دریایی و هوایی ارتش در آغاز جنگ

به دنبال تهاجم سراسری عراق، نیروهای نظامی به رغم ضعف ها و کاستی ها، با حداقل امکانات به مقاومت پرداختند. نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تنها پس از چندروز از حمله سراسری دشمن، به دو سکوی نفتی «العمیه» و «البکر» حمله، و آن را منهدم کرد. بدین ترتیب، صادرات نفتی عراق از خلیج فارس با معضل اساسی روبه رو شد. نیروی هوایی ارتش نیز با به پرواز درآوردن 140 فروند هواپیما، مراکز حساس و راه بردی عراق را مورد تهاجم قرار داد.

زمین گیر کردن عراق

اواخر پاییز 1359 ارتش عراق از سه طرف آبادان را محاصره کرد و از رودخانه بهمن شیر گذشت؛ اما پس از رسیدن به منطقه «ذوالفقاریه» و روبه رو شدن با مقاومت نیروهای نظامی و مردمی مجبور به عقب نشینی شد. در این مرحله، یعنی از زمستان 59 تا اول تابستان 60، نیروهای اسلام توانستند با دفاع دلیرانه خود، ارتش عراق را شش ماه متوقف و زمین گیر کنند.

سازماندهی و ارتقای توان نظامی سپاه و ارتش

پس از زمین گیر نمودن دشمن، ارتش جمهوری اسلامی ایران در طول سال اول جنگ توانست با بازسازی سریع و ارتقای توان رزمی خود، خسارات شدیدی به ارتش عراق وارد آورد و مواضع خود را برای عملیات آتی بهبود بخشد. این استراتژی در وصول به اهداف خود موفق بود و ارتش توانست سازمان و نظم عملیاتی را در سراسر جبهه ها به نحو مطلوب برقرار سازد. در این مرحله نیروهای سپاه پاسداران نیز با کسب تجربه و آموزش های عملیاتی به نحو فعّال تری در کنار ارتش وارد عمل شد. شایان ذکر است که مقاومت و پشتیبانی مردم غیور و شهادت طلب نیز تأثیر روانی شگرفی در افزایش روحیه رزمندگان داشت. اما به رغم روحیه ایثارگرانه، به علت فقدان آموزش های رزمی کافی نیروی مردمی نمی توانست به نحو مؤثّری به کارگرفته شود.

تغییر استراتژی

تلاش های بنی صدر برای آزادسازی مناطق اشغالی به علت تکیه بر نیروها و روش های کلاسیک، ناکام ماند. به دست نیامدن نتیجه موفقیت آمیز برای ایران، این باور را برای دشمن به همراه داشت که ایران فاقد توانایی لازم برای طراحی و اجرای عملیات اساسی می باشد. شهید والامقام حسن باقری، در فروردین 1360 پس از بحث با برخی از مسئولان سپاه در مورد ضرورت تغییر استراتژی جنگ می گوید: «باید به خود جرأت داد که این نوع جنگیدن به درد نمی خورد و لازم است استراتژی جنگ عوض شود». سردار رضایی در این زمینه می گوید: «استراتژی نظامی به طور کلی در ایران از هم پاشید. در این جا استراتژی جدید نیروهای حزب اللّه آغاز شد. نیروهای حزب اللّهی آمدند و جنگ انقلابی را تدوین کردند و بر اساس آن یک سری عملیات های محدود انجام شد». مشخصه مرحله جدید دست یابی به روش های جدید برای شکستن خطوط دفاعی دشمن با اتکا به نیروهای بسیج و سپاه بود. نتایج این عملیات ها علاوه بر نمایاندن ضعف های دشمن و قابلیت های نیروهای انقلابی، درستی استراتژی جدید را نشان داد.

اولین قدم

عملیات غیرکلاسیک محدود با تکیه بر ایمان و فرهنگ انقلاب و نیز اتّکا به سپاه و بسیج آغاز شد و اولین قدم در تاریخ 26 اسفندماه 59 برداشته شد. طبق طرحی که طرح «امام مهدی(عج)» نام گرفت، برادران سپاه با استعداد دویست نیروی رزمنده و سلاح های سبک و آرپی جی، از چهار محور به دشمن، در غرب سوسنگرد، یورش بردند و یک گردان مکانیزه دشمن را منهدم کردند. این عملیات با آتش توپخانه ارتش پشتیبانی شد. در اواخر بهار 1360، با حذف بنی صدرخائن از فرماندهی کل قوا و ریاست جمهوری ـ که عامل اصلی اختلاف بین نیروهای مسلح بود ـ اولین عملیات مشترک ارتش و سپاه به نام «فرماندهی کل قوا، خمینی روح خدا» در منطقه عمومی دارخوین، بین اهواز و آبادان صورت گرفت. در این عملیات سه کیلومتر از خاک ایران از دشمن غاصب بازپس گرفته شد.

طولانی شدن زمان اشغال

از زمان تجاوز و سرانجام زمین گیر شدن دشمن در مناطق اشغالی، تا آغاز تهاجم گسترده رزمندگان اسلامی یک سال ونیم طول کشید. این امر باعث شد که دشمن جمهوری اسلامی را در بیرون راندن آنها از مناطق اشغالی ناتوان بداند. سردار سرتیپ غلام علی رشید، مسئول معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح، در این زمینه می گوید: «دشمن یک سال در خاک ما به سر می برد، بدون این که ما حرکت آفندی گسترده و موفقی علیه او انجام دهیم. این مسئله دشمن را به این نتیجه رساند که ما فاقد توان آفندی بوده و قادر نیستیم که زمین های اشغالی را از دشمن بازپس بگیریم».

همکاری سپاه و ارتش

با حذف بنی صدرخائن، مقدمات همکاری جدّی ارتش و سپاه فراهم شد. سپاه توانست توان خود را افزایش داده، با به کارگیری متمرکز نیروهای مردمی از این عامل اساسی برای پیشبرد اهداف نظامی استفاده کند. سپاه ظرف مدت کوتاهی چهارتیپ سازمانی تشکیل داد که هرکدام دارای هشت تا دوازده گردان عملیاتی بودند. همکاری ارتش و سپاه در جوّی سرشار از تفاهم، به رفع بسیاری از توهّمات و تبلیغات سوء گذشته انجامید. در نتیجه این همکاری و با تلاش شهیدان کلاهدوز و نامجو بود که عملیات ثامن الائمه علیه السلام طراحی و اجرا شد.

نبردهای پیروزی آفرین

قبل از عملیات بیت المقدس که منجر به آزادسازی خرمشهر شد، در غرب، عملیات «تنگ حاجیان» «چغالوند»، «مطلع الفجر» و «محمّد رسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلم » انجام گرفت. در نتیجه این چند عملیات، لشگر 4 پیاده کوهستانی، لشگر 7 پیاده، لشگر 8 پیاده و لشگر 6 زرهی عراق، خسارت های فراوانی متحمل شدند. در جبهه جنوب نیز عملیات «اللّه اکبر»، «طریق القدس»، «ثامن الائمه» و «فتح المبین» موجب بیرون راندن عراقی ها از بسیاری مناطق اشغالی گردید. طی این نبردهای سنگین، لشگر 10 زرهی، لشگر 1 مکانیزه، لشگر 9 مکانیزه و لشگر 3 زرهی خسارت های جبران ناپذیری متحمل شدند به شکلی که لشگر 9 مکانیزه منحل شد و لشگر 1 مکانیزه و لشگر 10 زرهی با تجهیزات کامل به دست رزمندگان اسلام افتاد.

عملیات ثامن الائمه علیه السلام

عملیات ثامن الائمه علیه السلام که در حقیقت می توان آن را مرحله اول عملیات آزادسازی خرمشهر دانست، در 15 شهریور 60 طراحی شد؛ در 5 مهر 60 شروع و به مدت شش روز اجرا گردید. طراحی و پیشنهاد شکستن حصرآبادان، با تأکید حضرت امام رحمه الله که فرمودند: «حصر آبادان باید شکسته شود»، از مدت ها پیش موردنظر فرماندهان ارتش و سپاه بود، لیکن کارشکنی های بنی صدر خائن مانع از تحقق آن می گردید. سرانجام پس از حذف بنی صدر این مهم انجام پذیرفت و با عملیات ثامن الائمه علیه السلام آبادان از محاصره یک ساله خارج و 150 کیلومتر مربع از اراضی اشغالی آزاد شد. این عملیات اولین همکاری سپاه و ارتش بود و در پی آن، همکاری این دو سازمان با ترکیب جدیدی از نیروها و اتخاذ استراتژی عملیاتی جدید، آغاز شد.

عملیات طریق القدس (طرح کربلای یک)

عملیات طریق القدس، دو ماه پس از عملیات ثامن الائمه علیه السلام طراحی شد و در تاریخ 8 آذرماه 1360 به اجرا درآمد. این عملیات تجلی گاه بارز حضور نیروهای مردمی در جبهه های جنگ بود که به دنبال پاک سازی جبهه انقلاب از عناصر آلوده و خائن، صورت گرفت. ویژگی اصلی عملیات طریق القدس گذشتن از زمین های شنی غیر قابل عبور در شمال منطقه عملیاتی بود که سبب غافل گیر شدن دشمن گردید. با این عملیات شهر بستان و تنگه چزابه آزاد شد و پس از 420 روز از آغاز جنگ، رزمندگان اسلام توانستند در منطقه عمومی سوسنگرد و بستان، در مرز مستقر شوند و حدود 650 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی را از لوث وجود دشمن بعثی پاک گردانند.

عملیات فتح المبین

عملیات فتح المبین با هدایت قرارگاه عملیاتی کربلا (قرارگاه مشترک نیروی زمینی ارتش و سپاه) در دوم فروردین 1361 با رمز «یا زهرا» آغاز شد و هشت روز ادامه یافت. در این عملیات بزرگ، حدود 2200 کیلومتر مربع از خاک مقدس کشورمان در غرب دزفول و شوش آزاد شد و دشمن متحمّل تلفات بسیار سنگینی گردید. شمار اسرای دشمن و غنایمی که به دست آمد، نشانگر میزان موفقیت عملیات فتح المبین، استیصال و انهدام دشمن و برتری نظامی جمهوری اسلامی بود. یکی از کارشناسان نظامی دنیا، با نگاهی عمیق به فتح المبین، اقدامات بعدی دشمن یعنی عقب نشینی و فرار به پشت مرزهایش را متأثّر از همین عملیات دانسته، می نویسد: «عملیات فتح المبین، خفّت بارترین شکست را از آغاز جنگ تاکنون نصیب عراق نمود. این تهاجم، به عقب نشینی عراق در سرتاسر خط جبهه، در طول مرز ایران و عراق و نابودی سه لشگر عراق منجر شد».

فرازهایی از پیام حضرت امام رحمه الله به مناسبت عملیات ظفرمندانه فتح المبین

«مبارک باد بر شما عزیزان افتخارآفرین، پیروزی بزرگی را که با یاری ملائکة اللّه و نصرت ملکوت اعلی نصیب اسلام و کشور عزیز ایران، کشور بقیة اللّه الاعظم ـ ارواحنا له الفداء ـ نمودید. رحمت واسعه خداوند به آن مادران و پدرانی که شما شجاعان نبرد در میدان کارزار و مجاهدان با نفس در شب های نورانی را در دامن پاکشان تربیت نموده اند. این جانب از دور دست و بازوی قدرتمند شما را که دست خداوند بالای آن است می بوسم و بر این بوسه افتخار می کنم. شما دِین خود را به اسلام عزیز و میهن شریف ادا کردید و طمع ابرقدرت و مزدوران آنان را از کشور خود بریدید و سخاوتمندانه در راه شرف و عزّت اسلام جهاد کردید».

طرح آزادسازی خرمشهر

طرح ریزی عملیات بیت المقدس (طرح کربلا ـ 3) بلافاصله پس از نبرد فتح المبین در تاریخ 10 فروردین 1361 آغاز گردید. تدبیر کلی این بود که قبل از آن که دشمن به خود آمده، کمر راست کند، و در زمانی کوتاه تر از آنچه دشمن برآورد می کرد، با هجوم سنگین بر یگان های متجاوز و انهدام آنها، سوّمین منطقه راه بردی خوزستان را از چنگال دشمن بیرون آورند. خرمشهر مظهر مقاومت شجاعانه ایران و پیروزی بر عراق به شمار می رفت. به همین دلیل عملیات بیت المقدس و نتایج آن به یک معنا می توانست سرنوشت جنگ و موقعیت سیاسی نظام عراق را مشخص نماید. مواضع و استحکامات عراق در خرمشهر، این امیدواری را برای اربابان صدام به وجود آورده بود که عراق با حفظ خرمشهر در برابر تهاجم رزمندگان اسلام افزون بر فرسایش توان نظامی ایران، فرصت لازم را برای آمادگی ارتش عراق فراهم خواهد ساخت. علی رغم پیش بینی های نیروهای بعثی و تلاش آنها برای حفظ خرمشهر، عملیات بیت المقدس، در بامداد دهم اردیبهشت 1361، با رمز یا علی بن ابی طالب علیه السلام آغاز شد.

آزادی خرمشهر

سرانجام در سوم خرداد 1361 خرمشهر، شهر خون و حماسه، پس از 578 روز، از اشغال نیروهای بعثی درآمد و به فرمایش حضرت امام رحمه الله : «خرمشهر را خدا آزاد کرد». عملیات بیت المقدس در 25 روز و طی سه مرحله انجام شد. در این عملیات رزمندگان اسلام در قالب سه قرارگاه «قدس»، «فتح» و «نصر»، در برابر سه لشکر و چهارده تیپ پیاده، زرهی، نیروی مخصوص و گارد ریاست جمهوری عراق وارد عمل شدند. در این عملیات علاوه بر آزادسازی حدود 5400 کیلومتر مربع از اراضی اشغالی، خرمشهر پس از 20 ماه اشغال و اسارت، به آغوش میهن اسلامی بازگشت و تلفات و ضایعات بسیار سنگینی بر دشمن وارد آمد.

بمباران شهرها

تشدید جنگ نفتکش ها از سوی عراق در سال 63 و مقابله به مثل ایران و احتمال مسدود کردن تنگه هرمز از سوی جمهوری اسلامی و فشارهای آمریکا، اوضاع منطقه را بحرانی تر نمود. در 25 مهرماه 63 عملیات میمک اجرا شد و باز هم عراق از گلوله های حاوی گازهای شیمیایی به صورت گسترده استفاده کرد. سپس زمزمه حمله به اماکن غیرنظامی از سوی عراق آغاز شد و هدف آن فشار روانی ـ اجتماعی بر مردم و مسئولان و تصمیم گیرندگان برای پایان دادن به جنگ بود. صدام اعلام کرد: «ما دو راه بیشتر نداریم: یا مصالحه و یا این که برای حل مسئله جنگ، شهرهای ایران را بمباران کنیم». پس از آن بود که عراق جنگ را به داخل شهرهای ایران کشاند و بارهاوبارها با حملات هوایی و موشکی خود موجب به خون غلتیدن هم وطنان بی گناهمان شد.

پاسخ به حملات هوایی عراق

اقدام تلافی جویانه ایران در برابر حمله عراق به شهرها، منجر به شلیک سیزده فروند موشکِ زمین به زمین اسکار به شهرهای کرکوک و بغداد شد. این عملیات توسط یگان موشکی سپاه پاسداران اجرا شد. اولین موشک در نیمه شب 23 اسفند 63 به بانک رافدین در بغداد اصابت کرد. عراق، پس از وقوع چهار انفجار در بغداد هم چنان اصابت موشک به بغداد را تکذیب می کرد و انفجار را حاصل اقدامات خراب کارانه اعلام می نمود.

این انفجارها باعث ترس و نگرانی سیاست مداران غربی ساکن در بغداد شده بود، به طوری که روزها در شهر تردّد نمی کردند. عراق، تصوّر نمی کرد که ایران توانایی حمله موشکی به بغداد را داشته باشد و کاملاً غافل گیر شد. هم چنین سیستم موشکی سام 2 (زمین به هوا) توسط سپاه فعال شد و دفاع از تهران در برابر حملات هوایی عراق تقویت گردید. این دو عامل سبب ناکام ماندن عراق از دست یابی به اهداف خود شد.

عملیات بدر

عراق نتوانست ایران را وادار به پذیرش صلح نماید. در پی عملیات بدر در تاریخ 20 اسفند 63، ضربه سنگین دیگری بر پیکر نظام بعثی وارد آمد. این عملیات که با رمز «یا فاطمة الزهرا» در شرق رودخانه دجله صورت گرفت، بخش وسیعی از مناطق مهم و نفت خیز هورالهویزه، چندین روستا و ده ها پاسگاه دشمن را از لوث دشمن بعثی پاک نمود. هم چنین رزمندگان اسلام با عبور از دجله و قطع جاده راه بردی بصره ـ بغداد ضربه سختی بر دشمن وارد آوردند. در این نبرد شش روزه فرماندهان دلاور و شجاع سپاه، مهدی باکری (فرمانده لشگر 31 عاشورا)، عباس کریمی (فرمانده لشگر 27 محمدرسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلم ) و ابراهیم جعفرزاده (فرمانده تیپ 18 الغدیر) به شهادت رسیدند.

گذشته جنگ و روند آن

سردار محسن رضایی در آن ایام روند گذشته را چنین تشریح کرد: «سال اولِ جنگ ما می خواستیم با شیوه دشمن حمله کنیم، لذا شکست خوردیم. سال دوّمْ جنگ جدیدی را آغاز کردیم که دشمن فکر آن را نکرده بود و پیروز شدیم. در سال سوم و چهارم دشمن روش جنگ ما را فهمید و روی جنگ مطالعه کرد و با به کارگیری [بمب های] شیمیایی، جنگ [نیروی] علیه پیاده را اجرا کرد. در سال پنجم رفتیم در هور؛ جایی که توان دشمن ضعیف بود. ما هور را به عنوان یک گذر در نظر گرفتیم و قصدمان نبود [در] آن جا بمانیم، ولی به هر حال به یک نوع جنگ جدیدی دست زدیم... این به ما فرصت می داد ابتکار عمل را به دست بگیریم. در هرحال، با جنگ در هور به عنوان یک جنگ جدید، می خواستیم استفاده کنیم. ما یک جنگ انقلابی و مردمی داریم. اگر توان مناسب با این جنگ را بتوانیم ارائه بدهیم موفّق خواهیم بود».

جنگ در آیینه آمار و ارقام

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران 2887 روز به طول انجامید که طی آن هزار روز نبرد فعال صورت گرفت که 793 روز حمله از سوی رزمندگان اسلام بود و 207 روز از سوی ارتش متجاوز بعثی. در طول جنگ شمار 381 هزار و 680 نفر از نیروهای دشمن کشته و یا زخمی شدند و 72 هزار نفر به اسارت نیروهای اسلام درآمدند. در این هشت سال 371 فروند هواپیما و 82 فروند بالگرد دشمن منهدم شد. 1700 دستگاه تانک و نفربر، 480 قبضه توپ و سه هزار و 363 دستگاه خودرو نظامی به غنیمت رزمندگان دلاور ایرانی درآمد و پنج هزار و 758 دستگاه تانک و نفربر، 532 قبضه توپ و پنج هزار و 152 دستگاه خودرو نظامی دشمن منهدم گردید. مقاومت دلیرانه رزمندگان اسلام سبب شد تا ذخایر ارزی عراق که در ابتدای جنگ در خارج از این کشور حدود سی میلیارد دلار بود، پس از شکست در عملیات بیت المقدس و فتح خرمشهر به صفر رسد و پس از پایان جنگ، این کشور بیش از هفتاد میلیارد دلار بدهی داشته باشد.

ارمغان جبهه ه

لحظه به لحظه هشت سال دفاع مقدّس و وجب به وجب سرزمین اسلامی، گویای رشادت ها و ایثارگری های هزاران دلاورمردی است که دست از جان شستند و به دنیا پشت کردند. آنها با بذل جان و قطرات خون خویش امنیت امروز و یکپارچگی کشور را برای نسل حاضر و نسل های آینده به ارمغان آوردند. هرچند تاکنون برای ثبت وقایع هشت سال دفاع مقدس، صدها کتاب، جزوه، مقاله، نشریه و برنامه های گوناگون سمعی ـ بصری تهیّه و عرضه گردیده است ـ که هرکدام در جای خود ارزشمند هستند ـ ولی هیچ یک از آنها قادر نخواهند بود تمام ابعاد دفاع مقدس و حوادث مختلف آن را که بعد از پیروزی انقلاب در جای جای میهن اسلامی به وجود آمد، به تصویر بکشند.

یادی از راوی فتح

در فروردین سال 65 پخش مستند روایت فتح با تلاش گروه تلویزیونی جهاد سازندگی و همّت شهید سیدمرتضی آوینی آغاز شد و تا پایان جنگ ادامه داشت. شهید آوینی علاوه بر حضور در جبهه و نظارت بر تولید، تدوین و نگارش، گویندگی متن فیلم ها را نیز بر عهده داشت. در اواخر سال 70 به فرمان مقام معظّم رهبری و با حمایت نیروی مقاومت بسیج، مؤسسه روایت فتح تأسیس شد.

تهیه مجموعه «شهری در آسمان» درباره خرمشهر و مجموعه های دیگر آغاز شد؛ اما فقط تولید شش برنامه از مجموعه شهری در آسمان با نظارت و کارگردانی سید شهیدان اهل قلم به پایان رسید و راوی فتح در 20 فروردین 1372 در حال تهیه برنامه در قتلگاه فکّه به یاران خویش پیوست.

بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس

با تأکید مقام معظم رهبری بر حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس و این نکته که هنوز یک درصد از عظمت و ارزش های دفاع مقدس حفظ و ثبت نشده است، در سال 69 بنیادی تحت عنوان «بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس» وابسته به ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل و آغاز به کار نمود. مأموریت این بنیاد حفظ آثار معنوی و ارزش های دفاع مقدس و نیز حفظ آثار به جا مانده از هشت سال جنگ تحمیلی است. این بنیاد تاکنون ده ها کتاب تدوین و منتشر نموده و هم چنین اقدام به تهیه فیلم، ساخت موزه، برپایی یادمان، مراسم و همایش، در زمینه شعر، موسیقی و تئاتر نموده است. هم چنین چند فیلم سینمایی درباره دفاع مقدس با حمایت این بنیاد ساخته شده است.

تأکید مقام عظمای ولایت بر گرامی داشت روزهای جنگ

«بعضی هستند که امروز در دنباله کارهای فرهنگی خطرناک، می خواهند یاد آن روزها را از خاطره ملت ایران ببرند. از تکرار اسم جنگ و اسم مناطق جنگی و خرمشهر و شلمچه و دوکوهه و امثال این چیزها عصبانی می شوند. از نام آنچه که ذهن مردم را به یاد آن روزها بیندازد خشمگین می شوند و بدشان می آید. اینها چه کسانی هستند؟ اینها کسانی هستند که در آن دوران، خجالت زده و شرم زده بودند؛ چون حضوری نداشتند؛ چون در آن دوران آنچه اتفاق می افتاده، مایه خجلت آنها بوده است و علیه کسانی بود که اینها دلشان با آنها بوده است. لذاست که از تکرار آنها ناراحت می شوند و می خواهند این را از خاطره ملت ایران حذف کنند. باید درست به عکس انجام بگیرد؛ یعنی بایستی خاطره درخشان روزهای بزرگ دفاع مقدس، با قوّت و قدرت هرچه بیشتر و روشن و همانی که بوده است، باقی بماند».

برکات جنگ در کلام حضرت امام خمینی رحمه الله

«هرروز ما در جنگ برکتی داشته ایم که در همه صحنه ها از آن بهره جسته ایم، ما مظلومیت خویش و ستم متجاوزان را در جنگ ثابت نموده ایم، ما در جنگ پرده از چهره تزویر جهان خواران کنار زده ایم. ما در جنگ دوستان و دشمنان را شناخته ایم. ما در جنگ به این نتیجه رسیده ایم که باید روی پای خودمان بایستیم. ما در جنگ ابهت دو ابرقدرت شرق و غرب را شکستیم، ما در جنگ ریشه های انقلاب پربار اسلامی مان را محکم کردیم. ما در جنگ حس برادری و وطن دوستی را در نهاد یکایک مردمان بارور کردیم. ما در جنگ به مردم جهان، و خصوصا مردم منطقه نشان دادیم که علیه تمامی قدرت ها و ابرقدرت ها سالیان سال می توان مبارزه کرد. جنگ ما فتح فلسطین را به دنبال خواهد داشت....

جنگ ما جنگ حق و باطل بود و تمام شدنی نیست. جنگ ما جنگ فقر و غنا بود. جنگ ما جنگ ایمان و رذالت بود و این جنگ از آدم تا ختم زندگی وجود دارد. چه کوته نظرند آنهایی که خیال می کنند چون ما در جبهه به آرمان نهایی نرسیده ایم، پس شهادت و رشادت و از خودگذشتگی و صلابت بی فایده است.»

دفاع مقدّس ملّت ایران سرمشق مقاومت امّت اسلامی

«این جنگ، یک جنگ دفاعی بود ... جنگ تدافعی و دفاعی، محلّ بُروز غیرت و تعصّب و وفاداری عمیق انسانها به آرمانهایی است که به آنها پایبندند؛ حالا یا این آرمانها وطن است یا بالاتر از آن؛ یعنی دین و عقیده و اسلام. در جنگ تهاجمی، این مطرح نیست.» ۱۳۸۵/۷/۲۹ ایستادگی در برابر تهاجم دشمنان به معنای «دفاع از وطن، دفاع از هویّت ملّی و دفاع از ارزشهایی است که این به آن پایبند است.» ۱۳۸۵/۷/۲۹ جنگ دفاعی با چنین ویژگی‌هایی، در دوران هشت‌ساله، درس‌های بزرگ و فراوانی را در خود جای دارد. دفاع مقدّس، «این تجربه‌ی درس‌آموز، سرمشق همیشگی ملّت بزرگ ایران و الگوی موفّقی در برابر چشم همه‌ی ملّتهای مسلمان است.» ۱۳۸۲/۷/۳
درس اوّل: دوره دفاع مقدس، نیروی محرکه تاریخ انقلاب است
«اگرچه کسی از جنگ ــ از حیث جنگ ــ خوشش نمی‌آید، ... لیکن آن هشت سال جنگ بایستی تاریخ ما را تغذیه کند. ما باید از آنچه در این هشت سال جنگ اتّفاق افتاده، آن روحیه‌ی مقاومت، آن روحیه‌ی فداکاری همراه با اخلاص ... استفاده کنیم. ۱۳۷۰/۴/۲۵ در حقیقت، «این دوره، دوره‌ی ذخیره‌ی نیروى محرّکه‌ی تاریخ و الهام‌بخش امم است.» ۱۳۶۸/۶/۳۰ حقیقت این است که «جبهه‌ی اسلامی باید میتوانست در صحنه‌ی سیاست جهانی دست‌وپا بزند، پرواز کند و عالم‌گیر بشود. مقدّمه‌ای لازم داشت، این مقدّمه را دشمن ما به صورت زودرس خودش برای ما تدارک دید و فراهم کرد.» ۱۳۵۹/۷/۴
درس دوّم: قدرتمان را آشکار کنیم
دوّمین درس دفاع مقدّس این است که هیچ گاه اظهار ضعف نکنیم، بلکه خود را قوی کنیم؛ چرا که «جنگ تحمیلی به خاطر این اتّفاق افتاد که دشمن در ما احساس ضعف کرد. اگر دشمن بعثی و محرّکینش خاطر‌جمع نبودند که سرِ چند روز به تهران خواهند رسید ــ آنها این‌‌جوری فکر میکردند ــ این جنگ انجام نمیگرفت؛ ... احساس ضعف شما موجب تشویق دشمن به حمله‌ی به شما است؛ این یک قاعده‌ی کلّی است.» ۱۳۹۵/۱۲/۱۶ «دفاع مقدّس این سرمایه را برای ما به وجود آورد که بدانیم بعضی کارها هست که بظاهر نشدنی است امّا در واقع اگر همّت کنیم، شدنی است.» ۱۳۹۹/۶/۳۱ اساساً «ادبیّات جنگ، به طور کلّی ادبیّات بشارتی است؛ ... قرآن هم درباره‌ی شهدا ... نفی این دو آفت را بشارت میدهد: یکی ترس، یکی اندوه؛ ... اگر ما نشاط اجتماعی میخواهیم، اگر امید و شادابی و سرزندگی میخواهیم، اگر طراوت در نسلهای جوانمان میخواهیم، باید به این گزاره‌ی ملکوتی و قرآنی ایمان بیاوریم.» ۱۳۹۹/۶/۳۱
درس سوّم: استعدادهایمان را بشناسیم
شناخت هویّت ملّی و استعدادهای نهفته در مردم، یکی دیگر از مهم‌ترین درس‌های دفاع مقدّس است. دشمن، در همان قدم‌های اوّل، خیلی زود به داخل خاک ایران پیشروی کرد؛ امّا با نهیب امام، مردم و نیروهای نظامی «از قوّتی که در آنها نهفته بود و آن را کشف نکرده بودند استفاده کردند.» ۱۳۹۵/۱۲/۱۶ و این «وسیله‌ای شد برای اینکه استعدادهای مکنون در انسانها، به شکل عجیبی بُروز کند.» ۱۳۹۲/۹/۲۵ این استعداد و قوّت «فقط قوّت جنگیدن و شجاعت و به میدان رفتن نبود، یکی از آنها این بود؛ قوّت مدیریّت،

درس چهارم: کارها را به مردم بسپاریم
یکی دیگر از مهم‌ترین درس‌های جنگ، تقویت مشارکت مردمی در عرصه‌های اجتماعی است. یکی از غفلت‌های زیان‌بار ابتدای جنگ که منجر به از دست دادن خرّمشهر شد، «طرز فکر غلطى بود که آن روز بر دستگاه اداره‌ى جنگ و اداره‌ى نیروهاى مسلّح حاکم بود. در آن روزها ... آن دستگاهى که سیاست جنگ و اداره‌ى جنگ با او بود، عقیده‌ى به اینکه نیروهاى مردمى قادرند دفاع کنند نداشت و موجب مى‌شد که امکانات به اینها نمى‌داد.» ۱۳۶۴/۳/۳ این در حالی است که «کار وقتی دست مردم باشد، وقتی استعدادهای مردمی و حضور مردمی میدان پیدا کند که وارد عرصه شود، این غفلتها پیش نمی‌آید.» ۱۳۹۰/۷/۲۱ لذا «بتدریج، عظمت نیروهای مردمی، خود را نشان داد.» ۱۳۸۱/۳/۱ تا جایی که «جنگ را مردم اداره کردند؛ مردم پای کار بودند.» ۱۳۹۰/۷/۲۰ نکته‌ی مهم‌تر اینکه «در دفاع مقدّس، برای حضور مردمی یک مدل‌سازی جدیدی انجام گرفت. نحوه‌ی حضور مردمی یک نحوه‌ی شگفت‌آوری است.» ۱۳۹۹/۶/۳۱ در این مدل جدید، اوّلاً «همه میتوانستند همکاری کنند، همه میتوانستند هم‌افزایی کنند ... بعد، در این حرکت دسته‌جمعی چه استعدادهایی ناگهان پیدا بشود.» ۱۳۹۹/۶/۳۱ «این مدل ابتکاری از حضور مردم همیشه میتواند مطرح باشد. امروز هم ما میتوانیم. اگر همّت بکنیم و با نگاه درست به مردم و مسائل نگاه کنیم، میتوانیم از این مدل استفاده کنیم.» ۱۳۹۹/۶/۳۱
درس پنجم: به جوانان میدان بدهیم
در دوران دفاع مقدّس، جوانان نقش مؤثّرتری ایفا کردند. «جنگ هشت‌ساله ... با همه‌ی این سختی‌ها این حُسن بزرگ را داشت که به جوان ایرانی نشان داد که قادر است، که میتواند، اگر اراده بکند و در یک میدانی وارد بشود، خواهد توانست بر رقیب و حریف خودش فائق بیاید.» ۱۳۹۵/۷/۲۸ مثلاً «جوانی از مجموعه‌ی یک روزنامه، که مشغول فعّالیّت مطبوعاتی است، برود جبهه و بعد از مدّت کوتاهی بشود مثلاً شهید حسن باقری، نابغه‌ی اطّلاعات جنگ!» ۱۳۹۹/۶/۳۱ «این مجموعه‌ی جوان ... جزو معجزات انقلاب در زمان ما است.» ۱۳۷۰/۱۱/۳۰ در حقیقت، «پایه‌گذاری امثال قاسم سلیمانی‌ها، در جنگ و در دوران دفاع مقدّس گذاشته شد.» ۱۳۹۹/۶/۳۱
درس ششم: معنویّتمان را تقویت کنیم
مهم‌ترین درس دفاع مقدّس تقویت اخلاق و معنویّت در زندگی است. از طرفی، «در دفاع مقدّس، عالی‌ترین فضایل اخلاقی بُروز کرد؛ هم فضایل اخلاقی، هم معنویّات و عروج معنوی و تعالی روحی.» ۱۳۹۹/۶/۳۱ از طرفی دیگر، «سبک زندگی اسلامی در رفتار رزمندگان ما و شهدای ما یک چیز برجسته‌ای است.» ۱۴۰۰/۸/۳۰ دفاع مقدّس «مظهری از برترین صفاتی است که یک جامعه میتواند به آنها ببالد و از جوانان خودش انتظار داشته باشد.» ۱۳۸۸/۶/۲۴ «آن حالات معنوی، آن گریه‌های نیمه‌شب، آن سحرخیزی‌ها، آن شور و عشق توحیدی، آن بی‌اعتنائی به زیورهای دنیوی، و در مواردی هم اتّصال به غیب؛ بعضی از این عزیزان، این جوانهای عارف ... در جبهه کارشان به جایی رسیده بود که آینده را میدیدند.» ۱۳۹۹/۶/۳۱
خلاصه‌ی درس‌های دفاع مقدّس
نکته‌ی پایانی اینکه شاید بتوان درس اصلی دفاع مقدّس را چنین خلاصه کرد که «دفاع مقدّس یک اصل را برای ملّت ایران ثابت کرد و آن اصل، این است که صیانت کشور و بازدارندگی کشور از دست‌اندازی دشمن با مقاومت به دست می‌آید نه با تسلیم؛ ... این احساس که باید مقاومت کرد، موجب شد که هم اطمینان و اعتماد به نفْس داخلی به وجود بیاید ــ یعنی در داخل، سیاسیّون کشور، عناصر فعّال کشور، فعّالان فرهنگی کشور، یک اعتماد به نفْسی پیدا کنند در همه‌ی قضایای گوناگونی که برای یک کشور پیش می‌آید و یک اطمینانی پیدا کنند ــ و هم به دشمن یاد داد که در محاسبات خودش قدرت داخلی ایران را به حساب بیاورد، مقاومت ایران را به حساب بیاورد.» ۱۴۰۱/۶/۳۰

هدف فوری صدام حسین برای حمله به ایران

با گذشت زمان، مواضع خصمانه عراق نسبت به جمهوری اسلامی صریح‌تر شد. صدام حسین برای اولین بار در ۱۸ فروردین یعنی همزمان با قطع ارتباط ایران و آمریکا، اعلام داشت که ایران باید از سه جزیره تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی خارج شود!

به گزارش «تابناک» به نقل از فارس، جنگ تحمیلی در واقع پیامد یک سلسله ناکامی‌ها و شکست‌های استکبار جهانی به رهبری آمریکا در مواجهه با انقلاب اسلامی بود. رشد نیروهای مؤمن به انقلاب در زیر چتر حمایت رهبری امام خمینی (ره)، لاجرم به فتح لانه جاسوسی، حذف لیبرال‌های حاکم بر مقدرات کشور و تشکیل کابینه مردمی و ضد آمریکایی شهید رجایی انجامید.

روند این تحولات برای استکبار جهانی تردیدی باقی نگذاشت که در صورت عدم مقابله فیزیکی همه‌جانبه، جاذبه و نفوذ انقلاب اسلامی به مثابه یک پدیده غیرقابل‌کنترل و گسترش یابنده در سطح وسیعی، منافع ابرقدرت‌ها به‌ خصوص غرب را به خطر خواهد انداخت.

زمینه‌سازی هجوم

از اوایل سال ۱۳۵۸ و با روی کار آمدن صدام، اقداماتی آشکار علیه جمهوری اسلامی آغاز شد که به‌ منظور کسب آمادگی و ایجاد زمینه لازم برای مبادرت به یک جنگ گسترده علیه ایران صورت می‌گرفت. در این چهارچوب علاوه بر ایجاد تحرکاتی در مرزهای خود با ایران، اقدامات گسترده‌ای را در داخل ایران آغاز کرد که می‌توان به پشتیبانی و تحریک نیروهای ضدانقلاب داخلی، به‌ویژه در کردستان و خوزستان اشاره کرد.

اگر چه سرمایه‌گذاری عراق در کردستان ایران در ابتدا به دلیل وجود زمینه مساعد، آثار فوری‌تری بر جا می‌گذاشت، لیکن عراق اهداف عمده‌تری را در جنوب ایران دنبال می‌کرد که از نظر جغرافیایی و سیاسی و اقتصادی در مقایسه با غرب، از اهمیت بسیار برخوردار بود.

روابط گسترده با گروه‌ها و شیوخ قبایل مختلف خوزستان و اشتراک زبان مردم این منطقه از جمله عواملی بود که حرکت مورد نظر عراق را تسهیل می‌کرد، از این‌ رو این کشور ضمن برقراری ارتباط وسیع با سران قبایل مختلف عرب، به آموزش، تسلیح و تحریک آنان پرداخت تا علاوه بر بهره‌گیری از آنان در جهت راه‌اندازی درگیری‌های منطقه‌ای و انفجار در شهرها و تأسیسات نفتی، زمینه‌هایی را نیز برای جداسازی خوزستان فراهم سازد.

با گذشت زمان، مواضع خصمانه عراق نسبت به جمهوری اسلامی صریح‌تر شد. صدام حسین برای اولین بار در ۱۸ فروردین ماه سال ۱۳۵۹ یعنی همزمان با قطع ارتباط ایران و آمریکا، اعلام داشت که ایران باید از سه جزیره تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی خارج شود و چندی بعد نیز در یک سخنرانی تأکید کرد که عراق آماده است اختلافات خود را با ایران با زور حل کند.

در پی این موضع‌گیری‌ها تحرکات مرزی ارتش عراق نیز افزایش یافت. تقویت و افزایش توان و سازمان رزم ارتش نیز ازجمله اقدامات دیگر رژیم بعث بود و به دلیل آنکه منافع استکبار جهانی نیز با این اقدام هماهنگی داشت، با انعقاد قراردادهای نظامی، این کشور در مدت کوتاهی به سلاح‌های جدید و پیشرفته مجهز شد و در پی آن، سازمان رزم ارتش عراق به‌ طور گسترده دستخوش تغییر و تحول شد.

صدام به حمایت‌های استکبار دلخوش بود

صدام همزمان با آمادگی در مرز و ایجاد درگیری‌های متوالی و نیز فراهم کردن شرایط سیاسی، با طرح بهانه‌هایی، سرانجام در تاریخ ۲۰ شهریور ماه سال ۱۳۵۹ در جمع وزرای خارجه کشورهای عربی، ضمن درخواست کمک و یاری از آنان اعلام داشت که: خاکمان را از ایران باز پس می‌گیریم و در تاریخ ۲۷ شهریور ماه، سه روز قبل از آغاز رسمی جنگ، قرا داد تعیین حدود مرزی دولتین ایران و عراق را که به نام قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر معروف است، ملغی کرد و نهایتاً ارتش عراق در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ تهاجم گسترده خود را از هوا، دریا و زمین به خاک جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد.

اهداف و استراتژی نظامی عراق در حمله به ایران

با تضعیف نظام جمهوری اسلامی ایران، عراق می‌توانست ضمن ممانعت از صدور انقلاب اسلامی، به موقعیت برتری در میان جهان عرب دست یابد و نقش ژاندارمی منطقه را به پاس این خدمت به خود اختصاص دهد.

در مجموع اهداف و انگیزه‌های دشمن را از حمله به ایران می‌توان در سه مورد دسته‌بندی کرد:

۱ـ حاکمیت بر اروند و حل‌وفصل دعاوی مرزی
۲ـ جداسازی استان خوزستان
۳ـ تضعیف منجر به سقوط جمهوری اسلامی

قبل از پرداختن به هریک از اهداف یادشده لازم است توجه شود که اولین هدف، هدف قطعی و فوری عراق و هدف دوم، هدف ایده‌آل عراق بوده است؛ اما هدف سوم، علاوه بر این‌که موردنظر عراق بود، از تبعات اهداف اول و دوم شمرده می‌شد و هدف اصلی غرب را از درگیر کردن ۲ کشور تشکیل می‌داد. اشتراک در این هدف، پشتوانه اصلی و مجوز جنگ‌افروزی عراق به شمار می‌رفت و تضمین پیروزی آن محسوب می‌شد.

سرابی که هیچ گاه صدام حسین به آن نرسید

۱ـ حاکمیت بر اروند و حل دعاوی مرزی

عراق پس از عقد قرارداد ۱۹۷۵ همواره مدعی بود که قرارداد یادشده به نفع ایران بوده و عراق تحت‌فشار آن را امضاءکرده است. این‌گونه برخوردها عمدتاً به‌منظور زمینه‌سازی برای طرح حاکمیت عراق بر اروند بوده است که از مطامع دیرینه این کشور است.

به دلیل موقعیت جغرافیایی عراق در جنوب و اهمیت وافر دسترسی و تردد این کشور به خلیج‌فارس که امری حیاتی برای اقتصاد عراق است، امکان آزادی عمل کامل در رودخانه اروند، فی‌المثل برای استفاده از بندر مهمی همچون بصره حائز اهمیت استراتژیک برای کشور عراق بوده و هست.

همچنین عمق بخشیدن به مرزهای شرقی این کشور نیز از جمله مواردی است که مدنظر حاکمان عراق قرار داشته است. از نظر آنان، موقعیت جغرافیایی کشور عراق و به‌ ویژه سرزمین‌های شرقی آن همواره وضعی مخاطره‌آمیز را یادآوری می‌کند، زیرا قواره جغرافیایی عراق به‌گونه‌ای است که مراکز حیاتی آن چون بصره (مرکز اقتصادی)، بغداد (مرکز سیاسی) و کرکوک (مرکز نفتی) در فاصله‌ای حداکثر ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتر از مرزهای شرق ایران قرار دارد که با هرگونه حرکت نظامی از سوی ایران می‌تواند با خطر جدی مواجه شود.

بر این اساس عمق بخشیدن به سرزمین‌های شرقی و ایجاد تأمین برای مراکزی چون بصره، بغداد و کرکوک از جمله مطامع مقاصد سران این کشورها بوده است.

۲ـ جداسازی استان خوزستان

در مرحله‌ای بالاتر و در افقی وسیع‌تر، تجزیه ایران و جداسازی استان خوزستان، مهم‌ترین هدفی بود که عراقی‌ها با انگیزه‌های نظامی، سیاسی و اقتصادی بر آن اصرار می‌ورزیدند.

از سوی دیگر خوزستان به دلیل وجود مراکز اقتصادی و نفتی و نیز دارا بودن موقعیت جغرافیایی، اهمیت خاصی داشت. تصرف این استان، به عراق امکان می‌داد تا ضمن حل بزرگ‌ترین مشکل خود، در دسترسی به خلیج‌فارس، صاحب مخازن و منابع سرشار نفتی شود.

تسلط عراق بر خوزستان و حضور گسترده در خلیج‌فارس، ضمن اینکه یک پیروزی مهم از حیث جغرافیای نظامی محسوب می‌شد، امکان گسترش سلطه این رژیم را تا کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس میسر می‌ساخت.

و حالا صدام حسین در زباله‌دان تاریخ است

۳ـ تضعیف منجر به سقوط نظام جمهوری اسلامی ایران

تضعیف جمهوری اسلامی که در نهایت منجر به سقوط این نظام نوپای انقلابی شود، هر چند به دلایل ایدئولوژیک نیز مطلوب رژیم عراق بود، اما جنبه مهم‌تر این مسأله، سیاست خصمانه قدرت‌های غربی، به‌ خصوص آمریکا و تأمین‌کننده اهداف استکبار جهانی بود.

مهار و در صورت امکان نابودی انقلاب اسلامی عاملی بود که ارتجاع منطقه و قدرت‌های استکباری را پشت سر عراق قرار می‌داد و به عبارت بهتر، عراق را در نظر آن‌ها به‌ عنوان اهرم اجرای سیاست‌های خویش قرار می‌داد. با تضعیف نظام جمهوری اسلامی ایران، عراق می‌توانست ضمن ممانعت از صدور انقلاب اسلامی، به موقعیت برتری در میان جهان عرب دست یابد و نقش ژاندارمی منطقه را به‌پاس این خدمت به خود اختصاص دهد.

منبع: مهدی انصاری، حسین یکتا، هجوم سراسری: روزشمار جنگ ایران و عراق، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.

هفته جنگ ودفاع ازميهن است

هفته جنگ ودفاع ازميهن است - هفته كوبيدن اهريمن است

هفته جنگ و دفاع ازدين بود - چون دفاع ازجمله آئين بود

هفته جنگ و دفاع ازانقلاب - خاطراتش هست در صدها كتاب

هفته ياد آور جانبازي است - هفته سرداري و سربازي است

هفته ياد آوري از ياوران - جمله همرزمان و آن هم سنگران

خاطرات هشت سال پرغرور - ميكنيم ازبعد جنگ اينك مرور

خاطرات ياوران ، هم سنگران - حفظ آن بس قيمتي هست و گران

يادي از ياران و همرزمان كنيم - يادي از گُردانِ هم پيمان كنيم

ياد قرآن و دعاها ياد باد - ناله ها در نيمه شبها ياد باد

ياد باد آن دوره هشت سال جنگ - آن دلاورهاي چون شيرو پلنگ

عابدان در شام تار جبهه ها - دائمًا در انتظار حمله ها

شامگاه حمله ها هم سنگران - الوداعي داشتند آن دلبران

ياد باد آن شام تار جبهه ها - ياد باد آن صبحهاي حمله ها

يادي از فتح المبينها ميكنيم - از رصدها و كمينها ميكنيم

ازطريق القدس ها يادي كنيم - بهر استقلال خود شادي كنيم

مطلع الفجر و همي والفجر تو - در طريق القدس طالع فجرتو

از طلائيه ز فكه ياد كن - از دوكوهه و هويزه ياد كن

از شلمچه هم زبستان ياد كن - قصرشيرين قصه از فرهاد كن

تنگه چزابه و بازي دراز - واكن از هور العظيم اينك تو راز

خيز و خونين شهر را آباد كن - در حسينيه نگر فرياد كن

چار زبر دشمن فتاده در كمين - بعد والفجر اين بود فتحي مبين

گاه درغرب و گهي هم درجنوب - خاطرات بچه ها باشد چه خوب

گاه در بيجار‏ و گاهي دهلران‏ - درمريوان و روانسر، چالدران

كشوري بين و بروجردي ببين - پيچك و صياد و شيرودي ببين

ياد سربازو بسيج مستقر - درنگهباني اطراف مقر

ياد غّرشهاي توپ از هرطرف - قلب دشمن درگِرا و در هدف

ياد همّتهاي همت ياد باد - ياد دوران و شريعت ياد باد

بالگردي بال ميزد در هوا - پر بُد ازشورو شعف در جبهه ها

غُرّش بوئينگ و ميگ از آسمان - از شجاعت بود دراحساس مان

با مسلسلها و ژ3 و كلاش - بود سرباز و بسيجي درتلاش

چون كه آر پي جي به دوش پاسدار - ميشد او آماده از بهرشكار

يادي از چزّابه و بازي دراز - يادي از ياران در راز و نياز

در هويزه ياد مجنون ميشود - در شلمچه قلبها خون ميشود

در طلائيّه زبستان ياد كن - دارخوين و فكّه را فرياد كن

ياد خونين شهر خرمشهرما - آن سه راهي شهادت بهرما

يادي ازفتح المبين والفجرها - در طريق القدس خوان والعصررا

هم تو از بيت المقدّس ياد كن - برسر دشمن بزن فرياد كن

يادي از همسنگران نامدار - يادي از نام آوران روزگار

يادي از نام آوران جبهه ها - يادي از دلدادگان حمله ها

يادي از تسبيح گويان سحر - از شهيدان چون رجائي ، باهنر

از حماسه آفرينان وطن - از عزيزان به تن كرده كفن

ياد اشترهاي ميدان جهاد - ياد بوذرها و سلمانهاي راد

ازجهان آرا و احمد يادكن - يادي از آويني و صياد كن

ازبرونسي و رفيعي ، باكري - از جهان آرا و كاوه ، باقري

يادي از فهميده آن شيرژيان - تانك دشمن دود كرد آن نوجوان

يادي از سردار خيبر ميكنيم - ياد آن شيردلاور ميكنيم

ياد ابراهيم همّت ميكنيم - كام دل را پر حلاوت ميكنيم

يادي از عباس دوران ميكنيم - يادي از صيّاد و چمران ميكنيم

ياد خرّازي ، شريعت ياد باد - ياد شيرودي و همّت ياد باد

ياد جانبازي كه شد بي پا ودست - در ره حق داده است او هر چه هست

آنكه با يك پا و با يك دست خويش - جبهه ها را پر نمود از هست خويش

يادغوّاصان بي نام و نشان - دل به كارون ميزدند آن مه وشان

يادي از جمله شهيدان وطن - در ره حق جملگي گلگون كفن

جان خود دادند در راه خدا - بهر استقلال و دين جانها فدا

یاد آن آزادگان نامدار - سالها بودند دور از این دیار

یاد اردوگاه موصل ، نهروان - کمپ الانبار و کمپ نهروان

الرّمادی بود همچون الرّشید - بچه ها بعضی شدند آنجا شهید

کمپ 1 و2 و3 و4 و پنج - بچه ها میسوختند همچون سپنج

کمپ 6 و 7 و 8 و9 و ده - بود بهر بچه ها ظلمتکده

کمپ 11 تا که 20 و یک وبیست - بود یک جائی که انسانی نزیست

درغُرَیب و دولتو و الرّشید - نان و حلوا آب و دارو کس ندید

بچه ها با صبر و با حلمی عجیب - دائمًا ذکر و دعا ام من یجیب

روز پر شورو غرور بازگشت - شد پر از لاله همه صحرا ودشت

خاطرات هشت سال پرغُرور - بعد چندین سال شد اینک مرور

استقامت هشت ساله پُرتوان - این چنین جنگی نبوده در جهان

آفرین بر غیرت مردان ما - شرق و غرب عالمی حیران ما

آفرین بر همّت شیرانِ نر - درس همّت داد بر نوع بشر

آفرین بر استقامت ، بَر تَوان - از بسیجیهای بی نام و نشان

از کمیته ، از جهاد ، از پاسدار - ارتشی و از صغار و از کبار

عزم آن فرمانده کلّ قُوا - عزم آن فرماند هان جبهه ها

عزم آن تازه جوان پر زشور - آرزوی دشمنان کرده بگور

آفرین بر غیرت و مردانگی - در ره حق بین چنین دلدادگی

در ره حق بین چنین عِزّ و شرف - ایستادن ، صبر کردن برهدف

آخر صبر و وفا بهروزی است - عاقبت للمُتّقین پیروزی است

مفلحون شد وعده بر حزب خدا - حزب حق از حزب شیطان شد جدا

باقری در شعر خود اینسان سرود - بر تمامی یاوران حق درود

هست برما از شهیدان این پیام - بر امام و رهبرم از ما سلام

سروده شده توسط حجّة الاسلام سيدمحمد باقري پور جهة ياد آوري رشادتهاي دليرمردان جانباز و آزاده و زنده و شهيد هشت سال دفاع مقدس درهفته دفاع مقدس سال 94

ازکتاب مجموعه اشعارباقری

http://dl.hodanet.tv/fileshtml/asharebageri.htm

هفت خاطره‌ی رهبر انقلاب از دوران دفاع مقدس

به مناسبت هفته‌ی دفاع مقدس، پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR هفت خاطره‌ی رهبر انقلاب اسلامی از دوران دفاع مقدس را منتشر می‌کند.

هفت خاطره رهبر معظم انقلاب ا ز دوران د فا ع مقد س - ایسنا

سینه رزمندگان اسلام مملو از خاطرات دوران دفاع مقدس است

زنی که تمام هستی‌اش را به جبهه فرستاده بود+ فیلم

ویژه نامه هفته دفاع مقدس

ویژه نامه هفته دفاع مقدس

مـقـاومـت و دفــاع مـقـدس

راهیان نور جلوه‌ ای از دفاع ...

كتاب موبايل دفاع مقدّس ...

انقلاب و دفاع مقدس

یادی از هشت سال دفاع مقدس

اخبار دفاع مقدس

مناطق عملیاتی سالهای ...

جـهــاد جـــانـی،مـالـی و ...

فــرهـــنـــگ جـــبــهــه

سرود ها و نواهای دفاع مقدس

شهدای مدافع حرم

فـرهـنـگ جـهـاد و شـهـادت

فرهنگ جبهه

شعر : هفته جنگ ودفاع ازميهن است

تصاوير ويژه دفاع مقدس

دفاع مقدس؛ مايه رشد و بالندگي جامعه ايران

جنگهاي صدر اسلام

جنگ‌ مشروع‌ در راه‌ خدا و عنوان‌ يكي‌ از ابواب‌ فقه‌ اسلامي‌

بذل جان و مال در راه خدا در جنگ با دشمن اسلام و مسلمانان

تفاوت هاى جهاد اصغر با جهاد اكبر

نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران

دیدار جمعی از پیشکسوتان و فرماندهان دفاع مقدس با رهبر انقلاب

هفت خاطره‌ی رهبر انقلاب از دوران دفاع مقدس

​ حمله رژيم بعث عراق به جمهوري اسلامي ايران و آغاز جنگ تحميلي هشت ساله (31شهریور1359 ش)

​ آغاز هفته دفاع مقدس (31شهریور)

گفت وگو با سرلشکر رحیم صفوی درباره آغاز جنگ، سقوط و آزاد سازی خرمشهر و بازگشت آمریکا به برجام

8 سال دفاع برای 80 سال امنیت

فرماندهان ما همه زیر 30 سال و 25 سال بودند ولی فکر ما و طرح ریزی‌های عملیاتی ما از عراق بهتر بود و جنگ کلاسیک را با قدرت طرح ریزی‌های عملیاتی و اشراف اطلاعاتی تبدیل به جنگ انقلابی کردیم

عکس: فرهاد سپندار

هادی محمدی-  هر سال سوم خرداد که می‌شود همه به یاد روزی بزرگ  در تاریخ ایران عزیز می‌افتند، روزی که یک شادی سراسری در کشور شکل گرفت تا مردم ایران برای آزادی و بازپس گیری خرمشهر از دست دشمن بعثی، جشنی تاریخی بگیرند. این روز بهانه خوبی است تا با گفت‌وگو با پیش کسوتان آزادسازی  خرمشهر، ضمن مرور خاطرات و ویژگی‌های دفاع مقدس، به ابهامات درباره جنگ تحمیلی که کم هم نیستند، پاسخ دهیم. سرلشکر پاسدار سید یحیی رحیم صفوی فرمانده اسبق کل سپاه پاسداران و دستیار و مشاور فرمانده معظم کل قوا در امور نیروهای مسلح از جمله کهنه سربازانی است که همیشه خاطرات و حرف‌های نابی از دفاع مقدس و وضعیت ژئوپلیتیک و دفاعی کشورمان دارد. در یک گفت‌وگوی یک ساعته با او از علت شروع جنگ و این که واقعا کدام طرف مقصر بود، پرسیدیم. از این که آیا مقامات کشور هم فرزندان خود را به جنگ فرستادند، سخن گفتیم و این که برای امیدآفرینی در نسلی که جنگ را ندیده چه باید بکنیم. صحبت مان به بحث‌های روز هم کشیده شد. مشاور رهبر انقلاب معتقد است در برجام آمریکا کاری را که صدام کرد، دوباره تکرار می‌کند و به برجام برمی گردد و درباره سپاه تاکید دارد آمریکا با قراردادن سپاه در فهرست تروریسم اصول بین‌المللی را زیر پا گذاشته و این به ضرر خودش تمام خواهد شد. او که سال‌ها از نزدیک  با مقام معظم رهبری  روابط و تعامل داشته، حرف‌های جالب و ناشنیده‌ای نیز از ایشان و زندگی شخصی رهبر انقلاب نقل می‌کند که شنیدنی است.

به دلیل عوض شدن نسل‌ها و هجمه‌ای که رسانه‌های معاند دارند، برخی ابهامات در حوزه دفاع مقدس در جامعه مشاهده می‌شود از جمله مقصر آغاز جنگ. اصولا شروع جنگ تقصیر ایران بود یا عراق؟ 

بسم ا... الرحمن الرحیم. ابتدا سالگرد حماسه سوم خرداد را خدمت ملت بزرگ ایران تبریک عرض می‌کنم. از نظر عقلانی کشور و ملت ما تازه انقلاب کرده بود و همه فکر مسئولان کشور این بود که ساختار حکومت را ایجاد کنند و اصولا این که سیاست ایران به خصوص سیاست حضرت امام این باشد که ما به یک جنگ برون مرزی بپردازیم نه در فکر امام   و نه در فکر دولت موقت مرحوم بازرگان و حتی بنی صدر بود که رئیس‌جمهور و با حکم امام فرمانده کل قوا شد. سایر مقامات جمهوری اسلامی نیز چنین برنامه و فکری نداشتند. ارتش و سپاه ما هم ضعیف بودند. سپاه یک نیروی امنیتی محسوب می‌شد که بیشتر با ضد انقلاب در کردستان می‌جنگید و ارتش هم مخصوصا بعد از کودتای نوژه وضعیت مناسبی نداشت یعنی نیروهای مسلح ما وضع و حال خوبی نداشتند. بنابراین این که می‌گویند ایران آغازگر جنگ بوده، جزو اشتباهات بزرگ است. دلیل دیگر این که آقای خاویر پرز دکوئیار دبیرکل وقت سازمان ملل متحد براساس یکی از بندهای قطعنامه 598 شورای امنیت به دبیرکل ماموریت می‌دهد تا آغازگر جنگ را مشخص کند و آقای دکوئیار نیز در سال 1370 رسما دولت عراق و صدام را به عنوان آغازگر جنگ به دنیا معرفی کرد.

البته برخی هم به سخنان مقامات ایران مثل بحث صدور پیام انقلاب یا حمایت‌هایی که از جنبش‌های آزادی بخش در کشورهای دیگر به ویژه اسلامی داشتیم استناد می‌کنند و همین باعث افتادن ترس در دل کشورهای اطراف شد.

بله این حرف درست است. من در خاطرم هست که قبل از پیروزی انقلاب رئیس رژیم صهیونیستی گفت اگر انقلاب پیروز شود، زلزله خواهد شد. شاهان کوچک منطقه احساس نگرانی می‌کردند البته ممکن است ما در نماز جمعه‌های خودمان شعارهایی هم می‌دادیم اما نمازجمعه که سیاست خارجی ما نیست ضمن این که من دلیل بسیار واضحی   دارم. فردی هست به نام صلاح الدین عمر العدی، عضو شورای رهبری حزب بعث عراق، او می‌گوید در کنفرانس غیرمتعهدها در هاوانا در شهریور 1358 یعنی یک سال قبل از آغاز جنگ، صدام بعد از ملاقات با مرحوم دکتر یزدی وزیرخارجه وقت ایران با من صحبت کرد و نظر من را خواست، گفتم ملاقات مثبتی بود و ما و ایرانی‌ها باید روابط دوستانه و صلح آمیزی برقرار کنیم. صدام سکوت معنا داری کرد و سپس گفت: ببین صلاح متوجه باش ما الان با یک فرصت طلایی روبه رو هستیم و ممکن است در هر صد سال یک بار این فرصت پیدا شود. ما می‌توانیم سر ایرانی‌ها را با سنگ بکوبیم و اهواز و محمره را آزاد و بر شط العرب اعمال حاکمیت کنیم، دیگر هم از تو از این حرف‌ها نشنوم، از صلح با ایرانی‌ها حرف نزن و از خیالت دور کن.

یک نظریه وجود دارد که کشورهای بزرگ شرق و غرب آن زمان نگاهی داشتند که ایران قوی که انباری از تجهیزات نظامی است و در طرف مقابل عراق قوی را با یک جنگ فرسایشی ضعیف کنند. این نظریه تا چه حد درست است؟

من به جای مبانی نظری، واقعیت‌ها را به شما می‌گویم. هم آمریکایی‌ها از ما عصبانی بودند، هم شوروی، هم صهیونیست‌ها و هم کشورهای عربی. دانشجویان خط امام لانه جاسوسی را تصرف کرده بودند و حمله طبس هم شکست خورده بود و این یعنی تحقیر آمریکا. شوروی افغانستان را اشغال نظامی کرده بود و در آن زمان ما آموزش نظامی به افغانستانی‌ها می‌دادیم، سلاح می‌دادیم و از افغانستان در مقابل ارتش سرخ شوروی حمایت می‌کردیم. برای همین شوروی از ما ناراحت بود. رژیم‌های جنوبی خلیج فارس هم نگران ما بودند. اسرائیلی‌ها هم طبیعتا از انقلاب ایران می‌ترسیدند و می‌دانستند این انقلاب ضد آمریکایی و ضد صهیونیستی است. بنابراین از نظر من ائتلافی بین آمریکا، شوروی سابق، کشورهای عربی، اروپایی‌ها که سرمایه گذاری در عراق داشتند و نگران انقلاب ایران بودند و حتی باقی مانده رژیم پادشاهان مثل شاپور بختیار و غلامعلی اویسی در کنار صدام، شکل گرفت و همه این‌ها او را تشویق می‌کردند تا به ایران حمله کند.

چرا خرمشهر که یکی از کلیدی‌ترین شهرهای کشور محسوب می‌شد، به راحتی به اشغال نیروهای بعث درآمد؟ این که گفته می‌شود خرمشهر با خیانت عده‌ای اشغال شد، درست است یا مشکلات دیگری وجود داشت؟

واقعا خرمشهر و آبادان شهرهای آبادی بودند و زندگی در آن جا جریان داشت. رژیم عراق بیش از هفت لشکر خودش را برای تصرف خوزستان آماده کرده بود و حداقل چیزی که می‌خواستند تصرف آبادان و خرمشهر و تسلط بر دو طرف اروند رود برای گرفتن یک ساحل مناسب در خلیج فارس و بیشتر از آن گرفتن اهواز و دزفول و لغو قرارداد 1975 بود که بدون گرفتن خرمشهر و آبادان این نقشه امکان اجرا نداشت. خرمشهر تا مرز عراق در شلمچه فقط 17 کیلومتر فاصله داشت. عراق فکر می‌کرد 48 ساعته خرمشهر را بگیرد ولی با از جان گذشتگی  مردم، دانشجویان دانشگاه افسری امام علی و حضور زنان و مردان خرمشهری و آبادانی و بسیجیان و پاسداران، 34 شبانه روز مقاومت کردیم. برای درک بیشتر این زمان بهتر است بدانید عراق وقتی به کویت حمله کرد از مرز صفوان در شمال عراق تا مرکز کویت را که 130 کیلومتر می‌شود، در کمتر از 7 ساعت پیمود و به مرکز کویت رسید و کویت 7 ساعت هم دوام نیاورد اما ما هشت سال دوام آوردیم و پیروز شدیم. به عقیده من هشت سال دفاع مقدس تضمین کننده 80سال دفاع و امنیت ایران بود. از نظر نظامی ما آمادگی نداشتیم و از نظر اطلاعاتی و آمادگی عملیاتی، دچار غافل گیری استراتژیک شدیم. ما نمی‌دانستیم گرفتار یک جنگ بزرگ خواهیم شد.  زور عراق از نظر نظامی بر زور نیروهای نظامی ما می‌چربید البته مقاومت شد اما بیش از آن دیگر امکان نداشت. سرلشکر فلاحی رئیس ستاد مشترک ارتش، فرمان عملیات صادر کرده بود اما زور عراق بیشتر بود و ما هم آمادگی اطلاعاتی در سطح سیاسی و نظامی نداشتیم. عراقی‌ها قبل از جنگ 65 میلیارد دلار ذخیره ارزی داشتند و 57 درصد درآمد ناخالصشان را در طول جنگ استفاده نظامی کردند ولی ما فقط 12 درصد استفاده کردیم. عراق بین 85 تا 90میلیارد دلار از کویت و عربستان و دیگران وام یا وام بلاعوض گرفت. تا سال 61 که خرمشهر را آزاد کردیم قطعنامه‌ها می‌گفتند ایجاد وضعیت و نمی‌گفتند عراق متجاوز است ولی درباره حمله عراق به کویت در همان هفته اول، عراق متجاوز اعلام شد و تحت ماده 42 فصل 7منشور سازمان ملل رفت در حالی که در زمان جنگ، فقط سوریه و لیبی دوست ما بودند.

برخی می‌گویند فرزندان مسئولان در جنگ نبودند و بچه‌های مردم را به جنگ فرستادند. مثالی دارید؟ 

بله. مقام معظم رهبری که رئیس‌جمهور ایران بودند، دو فرزند خودشان را به جبهه فرستادند. یکی آقا مصطفی که من در کنار رودخانه دجله ایشان را دیدم. تا ایشان را دیدم که بالای تپه‌ای بود، گفتم بیا پایین که به محض پایین آمدن یک تیر مستقیم بالای تپه خورد. گفتم آقا مصطفی شما اگر شهید شوید می‌گویند پسر رئیس‌جمهور را کشتیم و اگر اسیر شوی هم می‌گویند پسر رئیس‌جمهور را گرفتیم. آقا مجتبی پسر دوم رهبری را هم در مهران دیدم یعنی جنگی بود که دو پسر رئیس‌جمهور در خطوط مقدم جبهه حضور داشتند، آن هم با لباس بسیجی نه پاسدار. در تاریخ نداریم که دو فرزند پادشاهان و رهبران یک کشور در خط مقدم جبهه باشند.

وقتی جنگ شروع شد و صدام پیشروی کرد و خرمشهر را گرفت، چقدر احتمال می‌دادید زمانی بتوانید ارتش صدام را از خاک ایران خارج کنید؟ چقدر امید به پیروزی داشتید؟ به این دلیل می‌پرسم که الان و در این شرایط سخت نیاز به امید مهم‌ترین نیاز جامعه ماست و شاید تجربه شما در آن شرایط بحرانی به درد این روزهای کشور بخورد.

من از همان ماه‌های اول جنگ با 28 سال سن در کردستان می‌جنگیدم و دوره‌های نظامی را هم زمان شاه به عنوان افسر وظیفه تیپ هوابرد شیراز گذرانده بودم. ما یک سری مبانی اعتقادی و ایدئولوژیک داشتیم و آن چه را که از قرآن می‌فهمیدیم و آن چه را که امام به عنوان رهبر انقلاب اسلامی می‌گفت، قبول داشتیم. ایشان فرمود ما صدام را یک سیلی می‌زنیم که دیگر از جایش بلند نشود. مبانی اعتقادی ما هم این بود که جهاد و شهادت در راه خدا را یک امر واجب می‌دانستیم. دولت و رئیس‌جمهور ما هم بعد از فرار بنی صدر پشت جنگ بودند و حمایت کردند. اتحاد و وحدت ارتش و سپاه به خصوص بعد از خرداد 60که بنی صدر عزل شد، افزایش یافت و زمانی که صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش شد، انسجام بسیار خوبی ایجادشد و حمایت مردم را هم داشتیم. ما شب‌های عید در سال‌های جنگ هیچ گاه در خانه هایمان نبودیم. بنده سه فرزند دارم اما زمان به دنیا آمدن این‌ها من پیش همسرم نبودم. شب عید داشتم یک کیسه آجیل را باز می‌کردم که دیدم یک نامه مچاله شده در کیسه آجیل است که نوشته «من زهرا هستم پدرم تصادف کرد و کشته شد، من و برادرانم قالی بافی می‌کنیم و این هدایا را برای شما فرستادیم و خواهش داریم ما را کربلا ببرید.» یک ملتی پشتیبان جنگ بود که هم نیروی انسانی و جوان و هم تدارکات می‌داد. فرماندهان لشکرهای عراقی روبه روی ما از 40 سال به بالا بودند و فرماندهان ما همه زیر 30 سال و 25 سال ولی فکر ما و طرح ریزی‌های عملیاتی ما از عراق بهتر بود و جنگ کلاسیک را با قدرت طرح‌ریزی‌های عملیاتی و اشراف اطلاعاتی تبدیل به جنگ انقلابی کردیم. قدرت فکری و روحی ما و شجاعت ما ایرانی‌ها مثال زدنی بود. عمق جبهه ها، روستاها، مدارس و دانشگاه‌ها بود. 36هزار شهید دانش آموز و پنج هزار شهید دانشجو داریم و بیشتر فرماندهان ما یا دانشجو بودند یا دانش آموخته دانشگاه. این جوان‌هایی که وارد جنگ و فرمانده شدند، استعداد و علم و نبوغ داشتند. شجاعت داشتند و از مردن هم نمی‌ترسیدند. یکی از علت‌هایی که فرماندهان ما زیاد شهید می‌شدند برای این بود که فرماندهان ما در خط مقدم در کنار بسیجیان می‌جنگیدند. اصولا بسیجیان تا فرمانده پاسدار خود را کنارشان نمی‌دیدند، درست نمی‌جنگیدند. در شب هم باید صدای فرمانده خودشان را می‌شنیدند. ما در عملیات کربلای 5 در دی ماه 1365 چهارصد فرمانده شهید داشتیم. از فرمانده دسته تا فرمانده گردان و فرمانده لشکر. از لشکر ثارا... کرمان به فرماندهی حاج قاسم سلیمانی، 14 فرمانده اش به شهادت رسیدند البته هدف ما پیروزی بود و هیچ طرح ریزی عملیاتی نمی‌کردیم مگر این که به پیروزی آن اطمینان داشتیم. اصولی که داشتیم این بود تا کمتر شهید دهیم و کمتر زخمی داشته باشیم. بیمارستان‌های خودمان را به خط مقدم برده بودیم تا در کمتر از یک ساعت مجروح منتقل شود و سه لایه بتنی برای دفاع از بیمارستان‌ها داشتیم به شکلی که تیم‌های جراحی ما عمل قلب و مغز انجام می‌دادند. یک ملتی ایستادند تا این جنگ پیروز شد.

رمز پیروزی در شرایط فعلی هم همین ایستادگی و انسجام است؟

الان آرایش سیاسی دشمنان ما عوض شده است. در جنگ، شوروی سابق پشت سر صدام بود اما الان روسیه فعلی با ما همکاری و هماهنگی دارد و در سوریه هم دیدیم که این همکاری باعث شکست داعش و ائتلاف آمریکا، اروپا و سعودی شد. از نظر وضعیت نظامی ما از ابتدا تا آخر جنگ وضعیت خوبی نسبت به عراق نداشتیم ولی الان وضع بسیار بهتری داریم. الان از نظر اقتصادی هم وضع بهتری داریم. سال‌های اول جنگ فروش نفت ما سالانه 12 میلیارد دلار بود اما عراق با میراژهای فرانسوی جزیره خارک ما را زد و از سال 65 به بعد کمتر از یک میلیون بشکه نفت فروختیم، عربستان صادراتش را بیشتر کرد و فروش نفت ما به زیر 10میلیارد دلار در سال رسید و به 7 میلیارد و پایین‌تر هم رسید. یکی از دلایل پذیرفتن قطعنامه 598،  وضعیت اقتصادی ما بود، طوری شده بود که تا یک هفته بیشتر گندم نداشتیم.

در شرایط امروز،  قبلا مقام اول را در تحریم داشتیم و الان روسیه اول شده ولی تولید ما نسبتا خوب و جمعیت هم زیاد شده است. انسجام ما خیلی خوب است و وضعیت اقتصادی هم خوب می‌شود. الان روزی دو میلیون بشکه نفت می‌فروشیم و پول‌هایی هم از خارج، وارد می‌شود. من امروز در 70سالگی به مردم عزیزمان می‌گویم که آینده را بسیار روشن می‌بینم. یک مقدار سختی داریم و باید همان مقاومت زمان جنگ را داشته باشیم و یکی دو سال صبر کنیم تا دولت و وزیران مستقر شوند.

به تازگی در صحبتی گفتید آمریکا سرانجام برجام را می‌پذیرد. این حرف در فضای سرد فعلی مذاکرات غلوآمیز به نظر می‌رسد. تحلیل شما پشت این حرف چیست؟

این ترامپ بود که از برجام خارج شد مثل صدام که قرارداد 1975 را پاره کرد و بعدا در نامه‌ای که به آقای هاشمی رفسنجانی نوشت گفت ما همه آن چه را که شما می‌خواستید می‌دهیم.  این {اتفاق}تکرار خواهد شد. 

این پیش بینی است یا تحلیل یا خبر ؟

دنیای سیاست دنیا ژله‌ای است و ممکن است اتفاق نیفتد زیرا در دنیای سیاست به صورت قطعی نمی‌شود حرف زد. اولا رئیس‌جمهور آمریکا یک رئیس‌جمهور ضعیف است و دو سال قبل شکافی که در انتخابات ایجاد شد، همچنان وجود دارد. درون آمریکا یک شکاف طبقاتی و تنش سیاسی بین جمهوری خواهان و دموکرات‌ها هست. ثانیا حمله روسیه به اوکراین و واکنش نشان ندادن ناتو و آمریکایی ها، نشان داد آمریکا ضعیف شده است و الان اروپایی‌ها احساس می‌کنند آمریکا از آن‌ها حمایت نمی‌کند. کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و رژیم صهیونیستی هم همین حس را دارند و به چین و روسیه گرایش پیدا می‌کنند. آمریکا میلیاردها دلار سلاح به اوکراین داد اما به زودی اوکراین شرقی به صورت یک کشور مستقل شکل می‌گیرد. تصور من این است که هم آمریکا به برجام نیاز دارد، هم ما نیاز داریم و هم روندی که می‌بینیم حمایت چین و روسیه از ماست که در معادلات جهانی موثر است.

یکی از موانع اصلی در توقف مذاکرات به ادعای طرف مقابل موضوع حضور سپاه در فهرست ادعایی گروه‌های تروریستی آمریکاست. نظر شما به عنوان یک پاسدار قدیمی و فرمانده اسبق سپاه چیست و چگونه می‌توان چنین موضوعی را حل کرد؟ 

اجازه بدهید این سوال را جواب ندهم ولی جزو بزرگ‌ترین اشتباهات آمریکایی‌ها از زمان ایجاد سازمان‌های بین‌المللی تاکنون است چون تا به حال سابقه نداشته نیروی مسلحی را که در قانون اساسی یک کشور آمده، به عنوان یک گروه تروریستی مطرح کنند و سابقه نداشته رئیس‌جمهوری مثل ترامپ دستور کشتن یک فرمانده عالی رتبه کشور دیگری را در یک کشور ثالث بدهد. این‌ها ساختارهای نظام بین‌الملل را به هم می‌ریزند و این ساختارشکنی شامل خود آمریکا هم خواهد شد. امروز ایران یک کشور قدرتمند است و نظام سیاسی ایران قدرت دارد. ما یک قدرت جهانی هستیم و صفحه نفوذ معنوی ما در منطقه و جهان گسترش پیدا کرده و این را آمریکایی‌ها خوب می‌فهمند. از همه مهم‌تر این که ملت ما ملتی مقاوم است. هر کشوری چنین تحریمی داشت تاکنون از پا افتاده بود.

سوال آخر این که شما مشاور رهبری درخصوص نیروهای مسلح هستید. روابط و تعامل شما با ایشان چگونه است و چگونه مشورت می‌دهید؟ در صورت امکان خاطراتی از این روابط و جزئیات بگویید. 

حدود 15 سال است که در حوزه‌های امنیتی و دفاعی و این که بیشتر چه باید کرد، راه حل‌هایی به رهبر انقلاب ارائه می‌دهم البته من دو صفحه بیشتر نمی‌نویسم و ایشان عنایتی دارند که ظرف 48 ساعت روی نظرات من به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی یا ستاد کل نیروهای مسلح یا رئیس‌جمهور یا معاون اول دستور می‌دهند. من غیر از این که هر ماه یک گردش کار می‌فرستم، سالانه هم یک گزارش یک ساله خدمت ایشان می‌فرستم و قبل از کرونا هر هفته یک شنبه‌ها خدمت ایشان می‌رسیدم و هنگام نماز اگر دستوری داشتند، می‌گفتند یا اگر پیشنهادی داشتم شفاهی ارائه می‌کردم. ما حدودا 200کشور مستقل در جهان داریم و با علم رهبران و روسای جمهور و پادشاهان این کشورها را با رهبری خودمان مقایسه کردم و دیدم رهبری خودمان از نظر علم، دانایی، خردمندی، آینده نگری، رئوف و مهربان بودن و شناختن محیط بین‌المللی نظیر ندارند. یک رهبر جامع، شجاع، متقی و حکیم. صحبت‌های ایشان را با صحبت‌های بایدن یا پادشاهان اطراف و حتی کشورهای قدرتمند مقایسه کنید. ایشان به معنای واقعی دلسوز مردم هستند. زمانی که فرمانده کل سپاه بودم ملاقات حضوری با آقا داشتم. دیدم گرفته هستند، گفتند خواب به چشمم نمی‌آید. فرمودند چرا ما نمی‌توانیم کاری کنیم که هیچ کسی سر بی شام روی زمین نگذارد. واقعا دلسوز ملت هستند و زندگی مردمی دارند. چند وقت پیش که بیت بودم فرزند بزرگ ایشان را دیدم که می‌گفتند در آشپزخانه منزل پدر ما میز و صندلی پلاستیکی قراردارد. زمان جنگ که رئیس‌جمهور بودند، خدمت ایشان در منزلشان رسیدم. بعد از نماز مغرب و عشا آقا فرمودند آقا رحیم شام می‌مانید، گفتم شام علما برکت دارد. گفتند از بیرون سفارش بدهم یا هر چه در خانه است، می‌خورید؟ گفتم هر چه در خانه است کفایت می‌کند. سفره را‌انداختند، یک املت ساده با مقداری سبزی خوردن، شام رئیس‌جمهور ایران بود. قالیچه‌ای در اتاق ایشان وجود داشت که تقریبا ریش ریش شده بود و این هم وضعیت خانه رئیس‌جمهور بود. فرزندانشان هم همین نوع زندگی را دارند.

اگر خرمشهر آزاد نمی‌شد

نویسنده : کورش شجاعی shojaee@khorasannews.com

اگر خرمشهر عزیز از چنگال رژیم بعث عراق آزاد نمی‌شد و این پاره تن ایران به آغوش وطن باز نمی‌گشت، فقط خدا می‌داند که چه بر سر کشورمان می‌آمد و بر منطقه چه تاثیراتی می‌گذاشت و در معادلات بین‌المللی چه اتفاقاتی می‌افتاد.  به یقین درباره آن «پیروزی بزرگ» لااقل می‌توان ده‌ها جلد کتاب تحقیقی، تحلیلی، توصیفی، تبیینی، وقایع‌نگاری،  رمان و کتاب‌هایی مبتنی بر خاطره نگاری و امثال این‌ها نوشت و همچنین می‌توان فیلم‌های سینمایی و سریال‌های فاخر تلویزیونی ساخت که البته کارهای در خوری هم در این زمینه انجام شده، اما به  نظر می‌رسد هنوز برای معرفی شایسته و بایسته آن «فتح سرنوشت ساز» به نسل‌های فعلی و آینده و جهانیان راه‌های نرفته بسیاری داریم و اما آن چه در این سطور به آن اشاره‌ای می‌شود تنها چند پاسخ اجمالی به سوال «اگر خرمشهر آزاد نمی‌شد» است آن هم در حد بضاعت‌اندک نگارنده.

1 – پر واضح است که اگر خرمشهر توسط غیورمردان ایران زمین از چنگ صدامیان متجاوز آزاد نمی‌شد و آن پیروزی بزرگ رقم نمی‌خورد احتمال گسترش اشغالگری افزایش می‌یافت کما این که شاهد بودیم شهرهایی مانند آبادان، سوسنگرد و. .. نیز در محاصره و خطر سقوط قرار گرفت.

2 – پیروزی فرزندان این سامان بر خصم متجاوز در باز پس گیری خرمشهر باعث افزایش فوق العاده اعتماد به نفس و توان و روحیه نیروهای مدافع اسلام و ایران شد و ادامه مقاومت و نبرد برای بیرون راندن دشمن از وجب به وجب نقاط اشغال شده و محاصره شده مرهون آن فتح بزرگ بود.

3 – صدام جنایتکار پس از اشغال خرمشهر، آن قدر به توان نیروها،  استحکاماتی که ایجاد کرده بود و همچنین حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از خود اطمینان داشت که گفته بود اگر ایرانیان بتوانند خرمشهر را (که او محمره می‌خواند) پس بگیرند، کلید بصره را به آنان می‌دهم این نکته نیز نشان دهنده جایگاه ویژه خرمشهر در تعیین سرنوشت جنگ بود.

4 – آزادسازی خرمشهر پس از 21 ماه اشغال در عملیات بزرگ و شگفت انگیز و البته خدایی بیت المقدس علاوه بر این که روحیه رزمندگان را مضاعف کرد و مُهر باطل بر رویاهای متجاوزان زد و نشان غیرت ایرانی شد، درعمل و در «میدان» گزینه «ما می‌توانیم» را اثبات کرد  و اگر آن حماسه آفریده نمی‌شد قطعا به خیلی از دستاوردها و موفقیت‌ها در عرصه‌های گوناگون دست نمی‌یافتیم.

5 – اگر نمی‌توانستیم پاره تن ایران را به «مام میهن» بازگردانیم و در دفاع مقدس پیروز شویم نه تنها رویای جداسازی خوزستان از ایران و تقسیم کشورمان به پنج کشور امکان تحقق می‌یافت بلکه آن موقع نه فقط عراق که حتی «شیخک نشین های» منطقه شاید برای کندن قطعه‌ای از سرزمین ما دندان تیز می‌کردند، قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی که جای خود دارند.

6 – اگر خرمشهری را که متجاوزان خونریز به «خونین شهر» تبدیل  کرده بودند  آزاد نمی‌کردیم، اشرار نیز در خوزستان و دیگر نقاط کشور به طمع شرارت بیشتر و شورش می‌افتادند و با چراغ سبز و کمک بیگانگان به تحرکاتی برای جداسازی مناطقی از کشور اقدام می‌کردند (مروری حتی اجمالی به وقایع سال‌های اول پیروزی انقلاب اثبات کننده این مدعاست) 

و البته که سند روشن دیگر این ادعا پیوستن منافقین به صدام و کمک به او برای شکست کشورمان است.

7 – اگر خرمشهر که فقط یک قسمت از خاک کشورمان یا فقط یک شهر نیست بلکه مانند دیگر نقاط وطن هرجا و نقطه و منطقه این سرزمین، «ایران» است در آن حماسه تاریخی و سرنوشت ساز آزاد نمی‌شد، لکه ننگی می‌شد بر تاریخ ایران در حاکمیت جمهوری اسلامی، مانند لکه‌های ننگینی همچون «گلستان» و «ترکمانچای» که در زمان قاجار بر تاریخ این حاکمیت نشست و ثبت شد.

8 – اگر رشادت و غیرت و ایمان و شجاعت و جان‌فشانی رزمندگان و در نتیجه فتح خرمشهر نبود، مردم این «کهن بوم و بر» تا همیشه تاریخ دچار سرخوردگی و تحقیر می‌شدند و در عرصه هر «میدان» و «میز و مذاکره ای» مدعیان منطقه‌ای و جهانی به چشم یک ملت خوار و شکست خورده به ایشان می‌نگریستند.

9 – اگر خرمشهر عزیز آزاد نمی‌شد رویاهای خام صدامیان و حامیان منطقه‌ای و بین‌المللی اش برای تصمیم ایران و نابودی انقلاب و جمهوری اسلامی به واقعیت بسی نزدیک می‌شد اما زهی خیال باطل که نه تنها ایران و ایرانی در مقابل تجاوز و ظلم ظالمان و تحریم‌های ناجوانمردانه تسلیم نمی‌شود بلکه با توکل به خداوند یکتا و عبرت گرفتن از تاریخ و حفظ وحدت و انسجام و تلاش بیش از پیش برای حفظ امنیت و استقلال و سرافرازی آزادی کشورشان، «تهدیدها» را به «فرصت» تبدیل می‌کنند و با «قدردانستن» الطاف الهی مانند آن چه از آزادسازی خرمشهر به وقوع پیوست، پرچم غیرت و عزت ایرانی را تا ابد همچنان برافراشته و در اهتزاز نگاه می‌دارند.

مقاومت‌ رزمندگان در آزادسازی خرمشهر حماسه ای فراموش نشدنی است

فتح خرمشهر موجب ظهور قدرت دفاعی و افزایش اعتبار سیاسی ایران شد

آزادسازی خرمشهر یک فصل به یادماندنی از حماسه‌آفرینی مردم است

بازخوانی فتح خرمشهر الهام‌بخش رویارویی با بیگانگان خواهد بود

هیچ نیروی دیگری به جز خداوند نمی‌توانست خرمشهر را آزاد کند

معجزه آیه"وجعلنا"درعملیات بیت المقدس/اگر خرمشهر به وقت ...

نقش کلیدی نیروی هوایی ارتش درپیروزی خرمشهر-خبرگزاری ...

محسن رضایی:«رمزورازهای آزادی خرمشهرنوشته شود-تاریخ ...

همشهری جوان روایتی تازه از آزادسازی خرمشهر منتشر کرد

چرا بعد از فتح خرمشهر جنگ متوقف نشد؟ - تاریخ ایرانی

خرمشهر‌های پیش‌ رو به وسیله جوانان فتح خواهند شد

«ایمان به خدا، اراده و حکمت الهی» لازمه پیروزی است

حماسه آزادسازی خرمشهر، نماد غیرت ملی است

فتح خرمشهر رویدادی بی‌نظیر در تاریخ معاصر است

آزادسازی خرمشهر جز با اراده الهی میسر نمی‌شد

خرمشهر را فتح کردیم،گره اقتصاد را هم باز می‌کنیم

اگر خرمشهر آزاد نمی شد دنیا ما را باور نمی کرد

سنگر‌به‌سنگر تا فتح خرمشهر - روزنامه جوان

دلیل فتح خرمشهر - ديگران - KHAMENEI.IR

اهمیت فتح خرمشهر - امام خمینی

آزادسازی خرمشهر - ویکی شیعه

چرا «خدا» خرمشهر را آزاد کرد؟

روز مقاومت و پيروزي (3خرداد)

آزادسازي خرمشهر پس از 578 روز اسارت در جريان عمليات بيت‏ المقدس (1361ش)

چهارمين مرحله عمليات پيروزمندانه بيت المقدس در اول خرداد 1361 به قصد آزادسازي خرمشهر آغاز گشت. اين عمليات كه با رمز "يا محمدبن عبداللَّه(ص)" شروع شد در مراحل اوليه با تصرف پاسگاه مرزي كوشك همراه بود. همچنين ضربات هولناك و سختي بر تيپ‏هاي گارد مرزي دشمن وارد آمد و تعداد كثيري از مزدوران بعثي به اسارت لشكريان جبهه توحيد درآمدند كه در ميان آنها افسران عالي‏رتبه رژيم بعثي نيز به چشم مي‏خوردند. به دنبال اين پيروزي‏هاي بزرگ بود كه خاكريزهاي دشمن يكي پس از ديگري به تصرف قواي اسلام درآمد و فرماندهان مزدور عراقي در اوج وحشت و هراس، پي در پي فرمان عقب‏نشيني صادر مي‏كردند. در ساعت 6 و 15 دقيقه بامداد روز يكشنبه دوم خرداد سال 1361 شمسي سپاهيان اسلام، خرمشهر را به محاصره خويش درآورند و دشمن زبون را كه چاره‏اي جز فرار نداشت با بلندگو دعوت به تسليم كردند. تا ساعت 9 بامداد بيش از 5/000 نفر از قواي كفر به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند. روز سوم خرداد، مزدوران بعثي كفر به قصد باز پس‏گيري مناطق آزاد شده اقدام به پاتك نمودند كه با هوشياري دلاوران اسلام اين پاتك دفع شد و تعداد زيادي از آنان كشته و زخمي و بيش از 3/000 نفر ديگر به اسارت درآمدند. الطاف و امدادهاي غيبي الهي ادامه داشت تا اين كه خرمشهر پس از 578 روز اسارت در چنگال دشمن بعثي آزاد شد و به آغوش ميهن اسلامي ايران بازگشت. نتايج نهايي عمليات بزرگ بيت المقدس عبارتند از: آزادسازي 5400 كيلومتر مربع از خاك ميهن اسلامي از جمله خرمشهر و تأمين 180 كيلومتر خط مرزي؛ 19 هزار اسير و 16 هزار كشته و زخمي از دشمن؛ انهدام 60 فروند هواپيما، 3 فروند هلي كوپتر، 418 دستگاه تانك و ده‏ها دستگاه خودرو؛ به غنيمت درآوردن يك فروند هلي كوپتر، 105 دستگاه تانك و نفربر، 95 هزار عدد انواع مين و هزاران قبضه سلاح انفرادي. سالروز آزادسازي خرمشهر، به عنوان يك روز ملي - مذهبي در كشور گرامي داشته مي‏شود و از رشادت‏ها و شجاعت‏هاي رزمندگان اسلام و شهيدان سرافراز، تجليل به عمل مي‏آيد. امام خميني(ره) در اين باره فرمودند: "خرمشهر را خدا آزاد كرد".

ناگفته‌هایی از «وحدت و همدلی» سپاه و ارتش در عملیات بیت المقدس...

روایت یک رزمنده از لحظه به لحظه آزادسازی خرمشهر / همه جا پر از ...

خرمشهر از سجده معراج چه کسانی خونین‌شهر شد | خبرگزاری فارس

فرماندهان عملیات آزادسازی خرمشهر چه کسانی بودند؟/ روزی که ...

حال و هوای رزمندگان ‌پس از آزادسازی خرمشهر / در ‌عملیات بیت ...

خرمشهر چگونه آزاد شد؟ - خبرگزاری شبستان ، رسانه حوزه دین ...

اسامی شهدای لشکر ثارالله در عملیات بیت المقدس آزاد سازی ...

فاتحان  خونین  شهر  (1) /  شهیدان شامگاه پیروزی - نوید شاهد

فاتحان خونین شهر (2)؛ خرمشهری های مدافع وطن - نوید شاهد

دلایل تداوم جنگ پس از آزادسازی «خرمشهر»/ فتح خرمشهر ...

چرا بعد از آزادی خرمشهر «صدام» را تعقیب کردیم؟-مشرق نیوز

تعداد شهدای آزادسازی خرمشهر چند نفر بودند؟ - مشرق نیوز

نخستین شهید عملیات آزادسازی خرمشهر چه کسی بود؟

عملیات آزادسازی خرمشهر چگونه نام گذاری شد؟ - ایسنا

خرمشهر را خدا آزاد کرد ... | خبرگزاری صدا و سیما

خرمشهر چگونه آزاد شد؟! - خبرگزاری دفاع مقدس

۳ خرداد ۱۳۶۱ | خرمشهر آزاد شد - تاریخ ایرانی

خرمشهر را خدا آزاد کرد | خبرگزاری صدا و سیما

فرماندهان فاتح خرمشهر +عکس - مشرق نیوز

حال صدام ۲۴ ساعت پس از آزادی خرمشهر!

«خرمشهر را خدا آزاد کرد» به چه معناست؟

آزادسازی خرمشهر - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

سالروز فتح خرمشهر بدون سردار دلها - ایرنا

صدام بعد از فتح خرمشهر چه کرد؟ + عکس

خرمشهر چگونه آزاد شد؟ | اعتمادآنلاین

خرمشهر چگونه آزاد شد؟ - مشرق نیوز

خرمشهر را خدا آزاد کرد - خبرگزاری برنا

تصاویر/ شهدای شهر خرمشهر (۵)

تصاویر/ شهدای شهر خرمشهر (۴)

تصاویر/ شهدای شهر خرمشهر (۳)

تصاویر/ شهدای شهر خرمشهر (2)

تصاویر/ شهدای شهر خرمشهر (1)

آزادسازی خرمشهر - ویکی فقه

خرمشهر را خدا آزاد کرد - ایمنا

چرا خرمشهر را خدا آزاد کرد؟

خرمشهر چگونه آزاد شد؟

وبلاگ دفاع مقدس

بامديريت حجّة الاسلام حاج سيدمحمدباقري پور

وبلاگ دفاع مقدس

کانال یار خراسانی رهبر

شعر : هفته جنگ ودفاع ازميهن است

تصاوير ويژه دفاع مقدس

دفاع مقدس؛ مايه رشد و بالندگي جامعه ايران

جنگهاي صدر اسلام

جنگ‌ مشروع‌ در راه‌ خدا و عنوان‌ يكي‌ از ابواب‌ فقه‌ اسلامي‌

بذل جان و مال در راه خدا در جنگ با دشمن اسلام و مسلمانان

تفاوت هاى جهاد اصغر با جهاد اكبر

نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران

ویژه نامه دفاع مقدس

ویژه نامه دفاع مقدس

	پنج سرمشق طلایی در دفتر زندگی شهدا
	سبک زندگی شهدا، برای هر گوشه از زندگی مطلوب و حیات طیبه، نکته ناب و سرمشق طلایی را در پیش روی جویندگان سعادت قرار داده است، سرمشق‌های ناب و ماندگاری که ادامه ...
	دفاع مقدّس عرصه تربیت انسان
	وقتی جامعه اسلامی از قرآن فاصله گرفت، و ظالمان و کافران بر آنان مسلّط شدند، در نظر جامعه اسلامی، کافر و ظالم، موجودی ابر قدرت و دست نیافتنی جلوه می نماید ادامه ...
	جایگاه دفاع مقدس در تمدن نوین اسلامی
	ملت ایران پس از انحطاط تمدنی در قرون اخیر، با انقلاب اسلامی مسیر احیای تمدنی را پیش گرفت. در این مسیر جنگ تحمیلی هرچند ضربه های فراوانی بر تمدن نوپای ادامه ...
	خودسازی و تربیت اخلاقی به سبک شهدا
	یکی از مهارت های بسیار مهم و اثر بخش در سلوک معنوی شهدا، استفاده بهینه و هوشمندانه از اسلحه اشک و انابه به درگاه الهی است، مهارت بسیار زیبا و اثربخشی که جلوه ادامه ...
	لشکری از اقشار مختلف
	شمارش اقشار مختلفی که در جنگ بودند کاری بس دشوار است اما همین قدر بدانیم که از روستاییان تا کارمندان از کشاورزان تا بازرگانان از پزشکان تا پرستاران و هر ادامه ...
	جنگی که پشیمانی نداشت
	ملت ایران از آنچه در هشت سال دفاع مقدس انجام داد به هیچ روی پیشیمان نیست زیرا چهار موضوع مهم را در پرتو دفاع مقدس پی گرفت: دفاع از انقلاب اسلامی و آرمان ادامه ...
	دستآوردهای طلایی دفاع مقدس(سیاسی، فرهنگی، اقتصادی)
	یکی از مهم ترین و کلیدی ترین موضوعات در شکوفایی اقتصادی و دست یابی به رونق اقتصادی تلاش در جهت خودکفایی، استقلال اقتصادی و نو آوری است، شاه کلید طلایی ادامه ...
	انواع ایثار و مواسات در دفاع مقدس
	هشت سال دفاع مقدس، مجموعه عظیمی از گنجینه های تجسم یافته اسلام ناب عاشورایی است که گوشه ای از آن، تجلی ارزش های ناب اسلامی است که بسیاری از آن ها ادامه ...
	گنجینه های اخلاقی دفاع مقدس
	هشت سال دفاع مقدس، سرمایه عظیمی از آداب، روش ها، رفتارها و معارف ناب اخلاق اسلامی است که با بازگشت حقیقی جامعه به آن ارزش ها، ایجاد حماسه هایی در حد ادامه ...

دفاع مقدس در یک نگاه
	تمامی ایمان در برابر تمامی کفر		نماهنگ زندگی پیروزمندانه
	روایت ایثار، از دفاع مقدس تا دفاع از سلامت		حق خانواده‌ شهدا بر گردن ایران و ایرانی
	چرا پس از آزادی خرمشهر، جنگ تمام نشد؟		اگر بشنویم این صداها را...
	جنایات بزرگ صدام در جنگ با ایران		تابلوی ایست جلوی عاشقان مذاکره با آمریکا!

	در سبک زندگی شهدا دقت کنیم/ امام خامنه ای
	نحوه دادن مسئولیت ها در دفاع مقدس

	جنگ تحریف
	اقتصاد جنگ به روایت آمار
	عقب ماندگی صدا و سیما از نشر فرهنگ دفاع مقدس!
	دست تحریف، در کمین دفاع مقدس
	چهل سال از روزهای شور و شعور گذشت
	مستند «کودتای خزنده» با گاف های متعدد تاریخی و اطلاعاتی مواجه است
	دانشجویی که حماسه هویزه را آفرید
	بدهی بزرگ ادبیات به روایت فتح
	وارونه نمایی در مستند «کودتای خزنده» بی بی سی!

ویژه نامه هفته دفاع مقدس

ویژه نامه هفته دفاع مقدس

مـقـاومـت و دفــاع مـقـدس

راهیان نور جلوه‌ ای از دفاع ...

كتاب موبايل دفاع مقدّس ...

انقلاب و دفاع مقدس

یادی از هشت سال دفاع مقدس

اخبار دفاع مقدس

مناطق عملیاتی سالهای ...

جـهــاد جـــانـی،مـالـی و ...

فــرهـــنـــگ جـــبــهــه

سرود ها و نواهای دفاع مقدس

شهدای مدافع حرم

فـرهـنـگ جـهـاد و شـهـادت

فرهنگ جبهه

ویژه نامه دفاع مقدس

ویژه نامه دفاع مقدس

	پنج سرمشق طلایی در دفتر زندگی شهدا
	سبک زندگی شهدا، برای هر گوشه از زندگی مطلوب و حیات طیبه، نکته ناب و سرمشق طلایی را در پیش روی جویندگان سعادت قرار داده است، سرمشق‌های ناب و ماندگاری که ادامه ...
	دفاع مقدّس عرصه تربیت انسان
	وقتی جامعه اسلامی از قرآن فاصله گرفت، و ظالمان و کافران بر آنان مسلّط شدند، در نظر جامعه اسلامی، کافر و ظالم، موجودی ابر قدرت و دست نیافتنی جلوه می نماید ادامه ...
	جایگاه دفاع مقدس در تمدن نوین اسلامی
	ملت ایران پس از انحطاط تمدنی در قرون اخیر، با انقلاب اسلامی مسیر احیای تمدنی را پیش گرفت. در این مسیر جنگ تحمیلی هرچند ضربه های فراوانی بر تمدن نوپای ادامه ...
	خودسازی و تربیت اخلاقی به سبک شهدا
	یکی از مهارت های بسیار مهم و اثر بخش در سلوک معنوی شهدا، استفاده بهینه و هوشمندانه از اسلحه اشک و انابه به درگاه الهی است، مهارت بسیار زیبا و اثربخشی که جلوه ادامه ...
	لشکری از اقشار مختلف
	شمارش اقشار مختلفی که در جنگ بودند کاری بس دشوار است اما همین قدر بدانیم که از روستاییان تا کارمندان از کشاورزان تا بازرگانان از پزشکان تا پرستاران و هر ادامه ...
	جنگی که پشیمانی نداشت
	ملت ایران از آنچه در هشت سال دفاع مقدس انجام داد به هیچ روی پیشیمان نیست زیرا چهار موضوع مهم را در پرتو دفاع مقدس پی گرفت: دفاع از انقلاب اسلامی و آرمان ادامه ...
	دستآوردهای طلایی دفاع مقدس(سیاسی، فرهنگی، اقتصادی)
	یکی از مهم ترین و کلیدی ترین موضوعات در شکوفایی اقتصادی و دست یابی به رونق اقتصادی تلاش در جهت خودکفایی، استقلال اقتصادی و نو آوری است، شاه کلید طلایی ادامه ...
	انواع ایثار و مواسات در دفاع مقدس
	هشت سال دفاع مقدس، مجموعه عظیمی از گنجینه های تجسم یافته اسلام ناب عاشورایی است که گوشه ای از آن، تجلی ارزش های ناب اسلامی است که بسیاری از آن ها ادامه ...
	گنجینه های اخلاقی دفاع مقدس
	هشت سال دفاع مقدس، سرمایه عظیمی از آداب، روش ها، رفتارها و معارف ناب اخلاق اسلامی است که با بازگشت حقیقی جامعه به آن ارزش ها، ایجاد حماسه هایی در حد ادامه ...

دفاع مقدس در یک نگاه
	تمامی ایمان در برابر تمامی کفر		نماهنگ زندگی پیروزمندانه
	روایت ایثار، از دفاع مقدس تا دفاع از سلامت		حق خانواده‌ شهدا بر گردن ایران و ایرانی
	چرا پس از آزادی خرمشهر، جنگ تمام نشد؟		اگر بشنویم این صداها را...
	جنایات بزرگ صدام در جنگ با ایران		تابلوی ایست جلوی عاشقان مذاکره با آمریکا!

	در سبک زندگی شهدا دقت کنیم/ امام خامنه ای
	نحوه دادن مسئولیت ها در دفاع مقدس

	جنگ تحریف
	اقتصاد جنگ به روایت آمار
	عقب ماندگی صدا و سیما از نشر فرهنگ دفاع مقدس!
	دست تحریف، در کمین دفاع مقدس
	چهل سال از روزهای شور و شعور گذشت
	مستند «کودتای خزنده» با گاف های متعدد تاریخی و اطلاعاتی مواجه است
	دانشجویی که حماسه هویزه را آفرید
	بدهی بزرگ ادبیات به روایت فتح
	وارونه نمایی در مستند «کودتای خزنده» بی بی سی!

آزمايش موفق موشك بالستيك ساخت جمهوري اسلامي ايران در جريان جنگ(12آذر1366ش)

آزمايش موفق موشك بالستيك ساخت جمهوري اسلامي ايران در جريان جنگ(1366 ش) در حالي كه جمهوري اسلامي ايران در جنگي نابرابر با ابرقدرت‏هاي دنيا، در حال دفاع از كيان اسلامي بود و دامنه تحريم‏ها عليه ايران رو به افزايش مي‏گذاشت، يكي از انواع موشك‏هاي زمين به زمين بالستيك، مراحل آزمايشي خود را با موفقيت به پايان رساند و نخستين توليدات آن در جنگ تحميلي مورد استفاده قرار گرفت. ايران اسلامي با موفقيت در اين آزمايش، در واقع به مرحله جديدي از توان رزمي براي حفظ كشور قدم گذاشت كه در سال‏هاي پس از جنگ با كمك كارشناسان توانمند داخلي به سرعت رشد و ارتقا يافت. كوشش در خودكفايي ايران در اين مرحله، تلاشي موفق براي تضمين مرزهاي جغرافيايي كشور بود كه از طريق ايجاد رعب در قلب دشمنان اسلام و به عنوان يك تهديد بالقوه و بازدارنده براي هر متجاوزي كه حتي فكر زورآزمايي با نظام اسلامي را در سر داشته باشد، عمل مي‏كند. تلاش گسترده جمهوري اسلامي ايران در صنايع تسليحاتي در ساخت برخي انواع هواپيماها، موشك‏ها و گلوله‏ ها و حتي زيردريايي، به نتايج درخشان و عظيمي رسيده است. البته تمام تلاش جمهوري اسلامي ايران در صنايع نظامي، زمينه‏اي دفاعي و بازدارندگي دارد و بارها بر تدافعي بودن تلاش‏هاي خود تصريح كرده است.

ماجرای پروژه موشکی محرمانه سپاه و دستیابی به موشک‌های ماهواره ...

مشخصات موشک محرمانه سپاه پاسداران / پیامی که موشک جدید به ...

توضیحات سردار حاجی‌زاده درباره موشک‌های محرمانه سپاه | موشکی ...

از دِمونتاژ محرمانه و مهندسی معکوس تا ساخت موشک‌های نقطه‌زن ...

مشخصات موشک‌های ایران در حملات هوایی به پایگاه‌های آمریکا در ...

نخستین شلیک مستقل موشکیِ ایران توسط طهرانی مقدم چگونه ...

ایران به فن آوری ساخت موشک با برد 12 هزار کیلومتر نزدیک می‌شود

اولین موشک ماهواره‌بر چهار مرحله‌ای ایران را ببینید - همشهری آنلاین

ماجرای اولین موشکی که ایران به سمت عراق شلیک کرد/ چگونه ...

«جهاد سازندگی» پیشگام در عرصه «مهندسی جنگ»/ از ساخت ...

ایران اکنون امکان شلیک موشک‌های قاره پیما را هم دارد - 55 آنلاین

همه موشک‌های ایران؛ از مافوق صوت‌ها تا موشک‌های قاره‌پیما ...

ماجرای اولین موشکی که ایران به سمت عراق شلیک کرد - YJC

ماجرای شلیک اولین موشک بالستیک توسط ایران - مشرق نیوز

پایگاه آمریکایی: موشک‌های ایران خاک آمریکا را تهدید می‌کند...

اولین موشک بالستیک نقطه‌زن ایرانی را بیشتر بشناسیم + ...

خبر سردارحاجی‌زاده درباره موشک های محرمانه سپاه - تابناک

گزارش: ماجرای شلیک اولین موشک بالستیک توسط ایران- ...

10000 "موشک غول پیکر قدر" آماده "پاسخ دندان‌شکن" به ...

صفر تا صد تاریخچه موشک‌ های ایرانی (+تصاویر) - جام جم

موشک‌های قاره‌پیمای ایران چه زمانی به آمریکا می‌رسند؟

همه موشک‌های ایران؛ از مافوق صوت تا قاره‌پیما - تابناک

دست یابی ایران به فناوری ساخت موشک‌های قاره پیما

16 موشک بالستیک ایرانی را بشناسید - خبرگزاری برنا

موشک‌های ساخت ایران را نام ببرید! - جهان نيوز

چه کشورهای موشک بالستیک دارند - جنگاوران

بازخوانی اولین گام موشکی ایران - ایسنا

جزییات جدید موشک محرمانه سپاه ایران

پرونده قیام موشکی 7 - بررسی عملکرد موشک بالستیک شهاب

پرونده قیام موشکی 4 - بررسی کاربردها و عملکردهای موشک بالستیک

پرونده قیام موشکی 3 - 13 مرد موشکی در سوریه؛ آموزش شلیک «اسکاد بی» در دمشق

پرونده قیام موشکی 6 - بررسی عملکرد موشک زلزال

پرونده قیام موشکی 5 - بررسی عملکرد راکت «نازعات»

پرونده ویژه قیام موشکی 2 - لیبی و موشک اسکاد؛ آغاز راه تبدیل ایران به قدرت موشکی

اعزام سپاه يكصد هزار نفري محمدرسول ‏اللَّه به جبهه‏ هاي جنگ حق عليه باطل (12آذر1365 ش)

اعزام سپاه يكصد هزار نفري محمدرسول ‏اللَّه به جبهه‏ هاي جنگ حق عليه باطل (1365 ش) در اين روز، در حالي كه بيش از شش سال از آغاز جنگ تحميلي عراق عليه جمهوري اسلامي ايران مي‏گذشت، ده‏ها هزار بسيجي داوطلب از سراسر كشور در قالب بيش از دويست گردان با نام سپاه يكصد هزار نفري محمد(ص) عازم جبهه‏ هاي نور عليه ظلمت شدند. حضور اين خيل عظيم مشتاقان جهاد و شهادت در صحنه‏ هاي نبرد، بار ديگر قدرت الهي ملت ايران را به نمايش گذاشت و اين حركت حماسي بي‏سابقه، وحشتي متزلزل كننده در دل دشمنان اسلام انداخت. با اعزام بزرگ يكصد هزار نفري سپاه حضرت محمد(ص)، و نيز گروه كثيري از نيروهاي آموزش ديده و اعزام مجدد در گردان‏هاي منظم، جهت حضور در جبهه‏ ها، شور و شوقي مقدس ايران اسلامي را فراگرفت.

12 آذرماه سالروز اعزام قوای یکصد هزار نفری محمد رسول‌الله(ص)؛روزی که «سپاه محمد» آمد + عکس

12آذر 1365- اعزام سپاه یکصد هزار نفری محمد رسول الله (ص) به جبهه...

نامه پاسدار شهید مهدی محمدباقری/ شرح حال اعزام رزمندگان اسلام ...

اعزام سپاه یکصد هزار نفری محمد رسول الله به جبهه‌های جنگ حق ...

اعزام به جبهه ها - نمایش محتوای تولیدات ویژه - صدا و سیمای همدان

پایگاه‌ های نماز جمعه پاتوق رزمندگان و محل اعزام نیروها به جبهه‌ ها ...

اعزام ۱۷۰۰ کامیون کمک‌های مردمی قزوین در یک روز به جبهه‌ها در ...

شهیدی که با تغيير د ر شناسنامه به هد فش ر سید - نوید شاهد فارس

نوجوان عاشق شناسنامه اش را دستکاری کرد تا به معشوق خود برسد

ماجرای جبهه رفتن نوجوان ۱۴ ساله/جنگ ادامه دارد - خبرگزاری مهر...

التماس و گریه برای اعزام به عملیاتی که در آن سند شهادتش امضا ...

با دستکاری شنا سنا مه و جابجایی پرونده راهی جبهه شدم/ دفاع ...

دستکاری شناسنامه برای اعزام به جبهه تانقاشی که گواه شهادت...

جهاد برای خردسال ترین رزمنده دفاع مقدس همچنان ادامه دارد - ایرنا

«یواشکی های» بچه های زمان جنگ برای رفتن به جبهه! - تابناک ...

پاسخ به درخواست اعزام ایشان به خطوط مقدم جبهه -امام خمینی

خاطراتی از اولین اعزام یک رزمنده؛ رسیدن به عملیاتی که توسط ...

مردی که کلکسیون تیر و ترکش بود/ با نفسش مین‌ها را رام می ...

خاطرات رزمندگان یزدی از اعزام به جبهه / وقتی شکست معنا ندارد

تصویب مواردی در جهت اعزام کارکنان و کارگران ... - مرکز پژوهشها

اربعین دفاع|رزمندگان چگونه به جبهه اعزام می‌شدند؟+عکس و ...

خاطرات کوچک‌ترین رزمنده ایران از جنگ تحمیلی- اخبار خواندنی ...

مجوزی معتبر برای نوجوانی سیزده ساله برای حضور در جبهه از...

تصاویری از اعزام رزمندگان به جبهه‌ - مرکز اسناد انقلاب اسلامی

اعزام نیروهای پرشور بسیجی از اسکله شرکت نفت به جبهه ...

فیلم/ گریه نوجوان اصفهانی برای رفتن به جبهه - نوید شاهد ...

داوطلبان بسیار مردمی برای اعزام به جبهه‌ها - انقلاب اسلامی

قرعه‌کشی برای اعزام به جبهه؛ سبقت برای ایثار بود/ وقتی ...

تصاویر ۱/ کاروان اعزام رزمندگان 8 سال دفاع مقدس به جبهه‌ها

معلم و شاگردی که با هم راهی جبهه‌های جنگ شدند - ایسنا

اعزام خودجوش کاروان 4 نفره‌ به جبهه - خبرگزاری دفاع مقدس

اکثر رزمندگان قبل از اعزام شکل آرپیچی را هم ندیده بودند - ...

پیغام فتح| از «دستکاری شناسنامه» برای اعزام به جبهه تا ...

ترفند های منحصر به فرد نوجوان 14 ساله برای اعزام به جبهه

قرعه‌کشی برای اعزام به جبهه؛ سبقت برای ایثار بود/وقتی...

خاطرات چند تن از رزمندگان دانشگاه یزد از زمان جنگ تحمیلی

از اعزام نیر و به جبهه تا تشییع پیکر شهدا - خبرگزاری مهر ...

ترفندهای اعزام به جبهه به روایت یک پزشک رزمنده- اخبار ...

اولین تلاش برای اعزام به جبهه؛ از اعتصاب غذا تا مذاکره ...

روایت تصویری از اعزام رزمندگان استان تهران به جبهه‌ (1)

روایت تصویری از اعزام رزمندگان استان تهران به جبهه‌ (2)

روایت تصویری از اعزام رزمندگان استان تهران به جبهه‌ (3)

از کوار تا اهواز ؛ خاطره جذاب یک رزمنده از اعزام به جبهه

می‌خواستم به جبهه بروم، اما... - خبرگزاری دفاع مقدس

عکس/ بازآفرینی اعزام رزمندگان به جبهه‌ها - مشرق نیوز

نهم مهر ۱۳۵۹/ اعلام آمادگی برای اعزام به جبهه جنگ

رفتم نان بگیرم از جبهه سردرآوردم-روزنامه دنیای اقتصاد

دلهره ر فتن به جبهه بدون اطلاع اولیای خانه و مدرسه

تغيير دادن تاريخ تولد در شناسنامه براى رفتن به جبهه

نذرهای یک شهید برای اعزام به جبهه - شهید آوینی

نذرهای یک نوجوان برای اعزام به جبهه - مشرق نیوز

برادرم با دستکاری شناسنامه‌اش به جبهه اعزام شد

بالا رفتن از دیوار برای اعزام به جبهه-خبرگزاری حوزه

چهارم مهرماه، روایت نخستین اعزام به جبهه - ایرنا

وقتی برادرم جعل سند کرد + عکس - مشرق نیوز

بهای قبولی در جبهه، مردود شدن در کلاس درس

نقش مردم و کمک های مردمی در دفاع مقدس

نوجوانی که برای رفتن به جبهه گریه می کرد!

‌اعزام به جبهه با نامه یک شهید - مشرق نیوز

خداحافظی یک زن از یک رزمنده

شهید سیزده ساله

آزادي سوسنگرد پس از يك ‏سال محاصره (26آبان1359 ش)

آزادي سوسنگرد پس از يك ‏سال محاصره (1359 ش) سوسنگرد در چنين روزي در سال 1359 ه ش ازاشغال نيروهاي رژيم بعثي به دست پرتوان رزمندگان اسلام آزاد شد . اين پيروزي بزرگ نتيجه قطعي همکاري و هماهنگي نزديک بين نيروهاي ارتشي و مردمي بود. سوسنگرد، نامي آشنا و حماسه ساز و حادثه‏اي شورانگيز از حماسه ‏هاي بلند دفاع مقدس ماست. سوسنگرد مرکز دشت‏آزادگان در غرب اهواز و در 65 کيلومتري آن واقع شده است. رود کرخه از شمال شهر و شعبه‏اي از آن به نام نيسان از درون شهر از شمال به جنوب مي‏گذرد. مردم سوسنگرد عموماً از شيعيان عرب زبان خوزستان وداراي سابقه‏اي درخشان در دفاع از کشور ايران بويژه در جنگ اول جهاني در مقابله با سربازان و نيروهاي انگليس و تحت زعامت علماي بزرگ وقت دارند. در نخستين روزهاي حمله عراق به ايران اسلامي ، نيروهاي عراقي از مرز چزابه وارد خاک جمهوري اسلامي ايران شدند و پس از اشغال بستان به سوي سوسنگرد روي آوردند. اين افراد مقاومت‏هاي پراکنده مدافعين محلي ورزمندگان را درهم شکستند و با عبور از سوسنگرد بطرف حميديه روانه شدند . اما در حميديه تانک‏هاي عراقي در گل‏ ولاي منطقه زمين‏گير شدند . نيروهاي عراقي مجدداً در اواخر آبان‏ماه سال1359، به سوسنگرد از غرب و جنوب حمله و بالاخره شهر را محاصره کردند. پس از آن بود که مردم سوسنگرد به محاصره دشمن افتادند و اين محاصره سه روز بطول انجاميد . در روز سوم تعدادي از تانک‏هاي عراقي وارد سوسنگرد شدند و رزمندگان بشدت مقابل آنها با سلاح‏هاي سبک و امکاناتي اندک و ناکافي مقاومت مي‏کردند . رزمندگان اسلام درحالي که نه مهماتي براي آنها مانده بود و نه حتي غذا داشتند و تعداد آنها از چند صد نفرهم تجاوز نمي‏کرد، ارتباط تلفني آنها در روز سوم هم قطع شد. اين مبارزه همچنان ادامه داشت تا اينکه حمله نيروهاي خودي بسوي سوسنگرد آغاز گشت و سرانجام پس از مجاهدت هاي فراوان در چنين روزي سوسنگرد آزاد شد .

در چنین روزی عراق در ادامه فعالیت و فشار خود برای تسخیر سوسنگرد، بار دیگر تانکها را وارد شهر کرد . چند دستگاه تانک تا ده متری مسجد جامع ( مقر نظامی شهر ) پیشروی کرد که با انهدام دو دستگاه آن، این حمله متوقف و به شکست منجر شد .

آزادسازی سوسنگرد؛ نقطه عطفی در پیروزی‌های راهبردی جمهوری ...

نامه آیت‌الله خامنه‌ای برای عملیات آزادسازی سوسنگرد +تصویر نامه

فیلم| نامه شدیداللحن آیت‌الله خامنه‌ای و دستنوشته صریح شهید ...

آزادسازی سوسنگرد کلید پیروزی‌های رزمندگان اسلام بود / هدف ...

ماجرای مخابره رمز آشوب توسط بنی صدر پس از فتح سوسنگرد ...

ماجرای مخابره رمز آشوب توسط بنی‌صدر پس از فتح سوسنگرد ...

روزی که آیت‌الله خامنه‌ای برخلاف نظر بنی‌صدر عمل کرد /تصویر ...

بنی صدر در واقعه ی سوسنگرد خیانت کرد/آزادی سوسنگرد با ...

افشاي اسناد خيانت بني صدر در سوسنگرد بعد از ۳۰ سال - ...

آزادی سوسنگرد به فرمان امام(ره) در یک روز- اخبار رسانه ها ...

چگونگی شکست حصر سوسنگرد از زبان رهبر معظم انقلاب ...

ببینید | روایت کمتردیده شده رهبر معظم انقلاب از آزادسازی ...

در مورد آزادسازی سوسنگرد در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

آزادی سوسنگرد فتح‌الفتوحی برای عملیات بزرگ بعدی بود

آنچه در عملیات شکست حصر سوسنگرد گذشت - ایسنا

اتحاد رزمندگان اسلام منجر به آزادسازی سوسنگرد شد

عملیات آزادسازی سوسنگرد، جنگ تن با تانک‌ها بود

آشنایی با عملیات سوسنگرد - همشهری آنلاین

عملیات سوسنگرد - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

سوسنگرد شهر شهادت و پایداری - ایرنا

فتح سوسنگرد؛ نمونه بارز تدبیر جهادی

برچسب ها - آزادی سوسنگرد

فتح سوسنگرد - Khamenei.ir

فتح سوسنگرد

مابرای آنکه ایران بیشه یِ شیران شود

مابرای آنکه ایران بیشه یِ شیران شود - خون دلها خورده ایم

مابرای آنکه نگذاریم این ملک و وطن ویران شود - خون دلها خورده ایم

مابرای آنکه چون بحرین نگردد جائی از ایران جدا - خون دلها خورده ایم

مابرای آنکه نگذاریم همچون نخجوان گردد فدا - خون دلها خورده ایم

ما برای آنکه نگذاریم این ایران ایرانستان شود - خون دلها خورده ایم

مابرای آنکه نگذاریم ایران خانه یِ شیطان شود - خون دلها خورده ایم

مابرای حفظ استقلال آب و خاک این مام وطن - بس شهیدان داده ایم

ما برای راندن شیطان و شیطانک و یا هر اهرمن - بس شهیدان داده ایم

ما برای ثبت جمهوری اسلامی، هم احکام خدا - بس شهیدان داده ایم

ما برای اینکه گردد ملت ما یکدل و هم یک صدا - بس شهیدان داده ایم

ما برای حفظ اسلام و تشیّع ، حفظ قرآن کریم - بس شهیدان داده ایم

ما برای حفظ عفّت ، حفظ ناموس وطن بی ترس وبیم - بس شهیدان داده ایم

باقری ما بهر حفظ پرچم ایران و حفظ دین و حفظ اعتقاد - بس شهیدان میدهیم

ما برای حفظ جمهوری اسلامی و دین و هم حجاب و رهبرنیکو نهاد - بس شهیدان میدهیم

سروده شده توسط سیدمحمدباقری پوردهه فجر 1396

کتاب انقلاب اسلامی در قرآن وروایات

کتاب مجموعه اشعارباقری  اینجا مشاهده فرمائید

ما برای آنکه ایران گوهری تابان شود/آهنگ خون دلها خورده ایم

http://media.rasekhoon.net/009/34/Sound/192_MohammadNori_SafarBarayeVatan.mp3

***********

https://dl.ahaang.com/98/01/16/Vahid%20Aghajari%20-%20Ma%20Baraye%20Ankeh%20Iran.mp3

سلاح‌های ایرانی که خواب از چشم دشمنان می‌ربایند+تصاویر

خانواده موشکی تماما ایرانی شهاب که برد 350 تا یکهزار و 950 کیلومتر و سرعتی بالغ بر 5 هزار و 500 کیلومتر و توان حمل کلاهک تا 1 هزار و 200 کیلوگرم را دارد.

خانواده موشکی فاتح 110 ایران برد 200 تا 300 کیلومتر و سرعتی بالغ 3.5 ماخ دارد.

موشک نازعات ساخت ایران با برد 150 کیلومتر حامل سرجنگی بیش از 100 کیلوگرم است.

خانواده موشک قدر ایران با برد 1 هزار و 900 کیلومتر توان حمل کلاهک 650 کیلوگرمی را دارد.

موشک تماما ایرانی سجیل با برد 2 هزار کیلومتر و سرعت 13 ماخ توان حمل کلاهک 1 هزار کیلوگرمی را دارد.

موشک عماد ساخت ایران که برد 2 هزار کیلومتر

موشک ایرانی قیام با برد 800 کیلومتر وتوان حمل کلاهک 746 کیلوگرمی را دارد.

پهپاد تماما ایرانی سیمرغ با برد نامعلوم و پنهان‌کار و با سقف پروازی 18 کیلومتر

پهپاد صاعقه ایرانی با برد نامعلوم و پنهان‌کار و با سقف پروازی 18 کیلومتر

پهپاد چند منظوره شاهد 129 ساخت ایران با برد 1 هزار و 700 کیلومتر و با سقف پروازی بیش از 7 کیلومتر

پهپاد هجومی ساخت ایران کرار 4 با برد 25 کیلومتر و با سقف پروازی بین 7 و نیم تا 12 کیلومتر

پهپاد چند منظوره ایرانی مهاجر 6 با برد و سقف پروازی نامعلوم

ناوشکن تماما ایرانی جماران با سرعت بیش از 50 کیلومتر بر ساعت و برد 5 هزار و 500 کیلومتر

ناوشکن الوند ایران که سرعتی بالغ بر 31 تا 72 کیلومتر بر ساعت و برد تا 9 هزار کیلومتر دارد.

ناوشکن البرز ساخت ایران که دارای سرعت 72 کیلومتر بر ساعت است.

ناوشکن سبلان ایرانی که سرعتی بالغ بر 31 تا 72 کیلومتر بر ساعت و برد تا 9 هزار کیلومتر دارد.

ناوشکن دماوند ساخت ایران که سرعت 56 کیلومتر بر ساعت و پیشرفته‌ترین سیستم‌های دفاعی و راداری را دارا است.

ناوشکن تماما ایرانی سهند که سرعت 63 کیلومتری دارد و قادر به حمل پیشرفته‌ترین سیستم‌های دفاعی و راداری است.

ناوشکن بایندر ایران با سرعت 37 کیلومتر بر ساعت بردی بین 4 هزار و 500 تا 5 هزار و 500 کیلومتر دارد.

ناوشکن ساخت ایران نقدی

شناور تندروی ایرانی آذرخش که برد عملیاتی 500 کیلومتری دارد و با سرعت 93 کیلومتر بر ساعت می‌تواند در زمان کمتر از 6 ساعت 30 درصد ساحل خلیج فارس را به گشت‌زنی بپردازد.

شناور فوق پیشرفته ذوالفقار ایرانی با سرعت 95 کیلومتر بر ساعت و برد 600 کیلومتری کابوس ناوهای متخصام در خلیج فارس

شناور تندرو ایرانی عاشورا

شناور بردبلند تندر ایران با بیشینه سرعت 65 کیلومتر بر ساعت و برد تا 1 هزار و 480 کیلومتر

شناور تندور ساخت ایران با نام سراج که سرعت 130 کیلومتر بر ساعت که ایران برنامه ارتقای آن تا 180 را دارد.

شناور بردبلند و پیشرفته شهید ناظری ایران با بیشینه سرعت نامعلوم و برد 10 هزار کیلومتر

پنها‌ن‌کار تماما ایرانی قاهر 313 با بیشنیه سرعت نامعلوم و سقف پروازی 16 هزار متر

هواپیمای رادارگریز شفق ساخت ایران با بیشینه سرعت بیش از 737 کیلومتر در ساعت و سقف پروازی 16 هزار متر

خانواده هواپیمای صاعقه با بیشینه سرعت بیش از 2 ماخ و سقف پروازی بیش از 16 هزار متر

جنگنده آذرخش با بیشینه سرعت حدود 1 هزار و 700 کیلومتر در ساعت

تانک ایرانی ذوالفقار با برد 450 کیلومتر و سرعت 70 کیلومتر بر ساعت

تانک تماما ایرانی کرار با برد نامشخص و سرعت 70 کیلومتر بر ساعت

بالگردهای طوفان 1 و 2

بالگرد شاهد 285

بالگرد صبا

ساخت چنین تجهیزاتی نشان از سرعت بالای پیشرفت در کشور دارد و بیشک در آینده نه چندان دور باید منتظر ارتقای توان دفاعی ایران بیشتر از گذشته باشیم.

این راه ادامه دارد...

ما چه قدر خون دل می‌خوردیم تا یک خمپاره 81، یا خمپاره‌ی 120، یا یک توپ 106 برای سپاه بگیریم. بچه‌های سپاه در اهواز یا دزفول پیش ما می‌آمدند و می‌گفتند ما مثلاً 500 عدد برنو می‌خواهیم؛

رهبر انقلاب در دیدار جمعی از فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش: باید قوی شویم تا جنگ نشود و تهدید دشمن تمام شود - فیلم| رهبر انقلاب: باید قوی شویم تا جنگ نشود و تهدید دشمن تمام شود

ناکامی‌های اخیر آمریکا تنها بخشی از شکست‌های دشمن محسوب میشود و عصبانیت شیطان بزرگ و تلاشها و تحرکات نظامی پُرطمطراق اما توخالی دشمنان و عادی‌سازی روابط خیانت‌بار برخی از کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، تردیدی در برتری جبهه‌ی حق ایجاد نخواهد کرد.

من بارها گفته‌ام، ما یک وقت میخواستیم برای جبهه‌ها سیم خاردار - که در داخل کشور نداشتیم و تولید نمیشد - از جایی وارد کنیم. همین شوروی سابق اجازه نداد ما سیم خاردار را از داخل کشورش عبور دهیم و به ایران بیاوریم. گفت این وسیله‌ی جنگی است! یعنی ادّعا این بود که آنها به دو طرف جنگ کمک نمیکنند! این در حالی بود که هواپیمای روسی، موشک روسی، کارشناس روسی، افسر روسی، مواد منفجره‌ی روسی و تمام امکانات روسی، آن طرف جبهه در اختیار دشمن و طرف مقابل ما در این جنگ بود. همین اروپای به اصطلاح طرفدار حقوق بشر و در مقام صحبت، با نزاکت و ادب و اتو کشیده - چه قسمت شرقیشان؛ همین یوگسلاوی فعلی و بقیه کشورهای بلوک شرق آن روز، و چه قسمت غربیشان؛ یعنی همین آلمان و بقیه - آنچه توانستند، به عراق کمک کردند، ولی حاضر نبودند ساده‌ترین چیزها را به ایران بفروشند. بیانات در دیدار جمعی از مدیران و فعالان فرهنگی دفاع مقدس‌ ۱۳۷۹/۰۷/۰۶

فیش‌های کمبود امکانات در دفاع مقدس - Khamenei.ir - اتکاء به توان داخلی؛ رمز پیشرفت نظامی ایران - Khamenei.ir - اهداف و توطئه‌های مستکبرین در جنگ -  Khamenei.ir - حتی سیم‌خاردار هم نمی‌دادند - Khamenei.ir

کدام تجهیزات نظامی‌ ایران بعد از لغو تحریم‌های تسلیحاتی قابلیت تجاری‌سازی و صادرات دارند؟

برشی از خاطرات محسن رفیق‌دوست : اولین گام‌های خودکفائی در دوران دفاع مقدس / تلاش نخبگان ایرانی برای ساخت موشک تاو - ماجرای خرید سیم خاردار از زبان رفیقدوست - افکارنیوز - ما در دوران دفاع مقدس، حتی سیم خاردار هم نداشتیم اما ما ... - ناگفته‌های شنیدنی محسن رضایی از دوران دفاع مقدس +ویدیو ...

در نخستین ماه‌های جنگ شرایط سختی بر جبهه‌ها حاکم بود. کمبود امکانات و تسلیحات و سازماندهی نه چندان قوی نیروها از دلایل دشواری نبرد در جبهه‌ها به شمار می‌رفت.

برخی سفارشات لغو شده نظامی ایران در پی انقلاب اسلامی - ... - تانک های 50 ساله انگلیسی و شکایت 400 میلیون دلاری ایران - خرید تانک چیفتن انگلستان توسط ایران/استفاده از تانک انگلیسی در جنگ تحمیلی+ تصویر - سیر تا پیاز ماجرای بدهی انگلیس به ایران - بریتانیا پذیرفت: پرداخت 400 میلیون پوند بدهی تانک‌های چیفتن زمان شاه

گزارش کیهان از پایه‌گذاری خودکفایی نظامی در دفاع مقدس : آن روز مانع واردات سیم خاردار بودند، امروز نگرانند موشک صادر کنیم

هر ۸ روز تولید یک محصول جدید دفاعی/ ۱۸ دستاورد جدید نیرو‌های مسلح را بشناسید

خرید تسلیحاتی ایران از بریتانیا در جنگ تحمیلی+ تصاویر(البته بعضی را هم ندادند)

نمایش اقتدار صنعت هوافضای ایران در میان برترین‌ها جهان + تصاویر

اشنایی با محصولات نظامی جمهوری اسلامی ایران (بخش اول) - ...

اشنایی با محصولات نظامی جمهوری اسلامی ایران (بخش دوم) -...

چهار سلاح ایرانی که امریکا باید از آنها بترسد - دیپلماسی ایرانی

رونمایی ا ز تسلیحات پیشرفته ایران | برگ‌ های برنده ایران در ...

فهرست تجهیزات نظامی ساخت ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

سلاح‌های ایرانی که خواب از چشم دشمنان می‌ربایند+تصاویر

مرگبارترین تسلیحات استراتژیک ایران در جنگ احتمالی با ...

روسیه مشتریِ جدید تجهیزات نظامی ایرانی + تصاویر - YJC

ایران؛استقلال دفاعی-نظامی بعدازسالها تحریم تسلیحاتی

بازتاب لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران در رسانه‌های عراق

بازتاب پایان تحریم تسلیحاتی ایران در رسانه های جهان

گربه‌ های ایرانی ارتش حریف اِف ۱۶ آمریکایی + عکس

آمادگی ایران برای صادرات ادوات نظامی - مشرق نیوز

تجهیزات نظامی ایران - خبرگزاری تسنیم

فهرست تجهیزات نظامی ساخت ایران

تجهیزات نظامی ایران

رضاشاه چگونه بدون جنگ «چوب حراج» به خاک ایران زد - مشرق نیوز

در دوره رضاخان کدام بخش‌های ایران جدا شدند؟ +عکس - مشرق نیوز

حراج ناموس ایران - یادداشت مصطفی هدایی - شبکه خبری تهران ...

سلیمی نمین: فقط در زمان پهلوی بدون جنگ، بخش‌هایی از خاک ...

قراردادهای ننگین دوره رضاخان/ در دوره پهلوی اول، کجاها از خاک ...

چرا بحرین از ایران جدا شد؟ - موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران

تجزیه گام به گام سرزمین‌های ایران در دوران قاجاریه و پهلوی - ...

رضاشاه چگونه بدون جنگ «چوب حراج» به خاک ایران زد- اخبار...

تجزیه گام به گام سرزمین‌های ایران در دوران قاجاریه و پهلوی - ...

چگونه بحرین از ایران در زمان محمد‌رضا شاه جدا شد؟ - افکارنیوز

دستورات شاه برای جدایی بخش‌هایی از ایران در دوره پهلوی

پهلوی‌ها؛ زمین‌هایی که دادند و زمین‌هایی که خوردند

سرزمین جدا شده | گروه اینترنتی رهروان ولایت

ایران چرا و چگونه پاره پاره شد؟

دفاع مقدس، دفاع از تمامیت ارضی ایران

دفاع مقدس تمامیت ارضی ایران را حفظ کرد

سخنان رهبر دفاع مقدس - صدا و سیمای مرکزی

دفاع مقدس، دفاع از تمامیت ارضی ایران اسلامی بود

دفاع مقدس؛ یادآور شکوه بزرگ مردان افتخارآفرین - ایرنا

هشت سال دفاع مقدس - ویکی ایران - درگاه ملی خدمات ...

دفاع جانانه شهدا و ایثارگران باعث حفظ تمامیت ارضی ایران شد

نبرد 8 سال دفاع مقدس در تاریخ ایران بی نظیر است / جایگاه ...

دفاع مقدس درخشان ترین دوره حفظ تمامیت ارضی ایران است ...

دفاع مقدس گنجینه اتحاد ملی برای دفاع از استقلال کشور است ...

هشت سال دفاع مقدس، حدیث ماندگار پایداری، دلاوری و فداکاری ...

‌ملت ایران در 8 سال دفاع مقدس از استقلال، آزادی و تمامیت ارضی ...

سردارسیف الهی: مهمترین دستاورد دفاع مقدس حفظ تمامیت ارضی ...