از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز 1

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز 2

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز 3

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز 4

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز 5

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز 6

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز 7

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز 8

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز

حضرت آدم صفی الله، نوح نجی الله، ابراهیم خلیل الله، موسی کلیم الله، عیسی روح الله و مریم، "یامَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ" ، محمد حبیب الله صلی الله علیه وآله" ، اسدالله الغالب علی بن ابیطالب ، سیدة النساء فاطمة الزهرا ، حسن المجتبی ، حسین الشهیدبکربلاء ، شهدای کربلا ، سیّدالساجدین زین العابدین علی ، الباقرالعلوم محمد ، جعفرالصادق البار ، موسی الکاظم ، الشمس الشموس سلطان طوس علی الرضا ، التقی الجواد محمد ، علی النقی الهادی ، حسن العسکری ، الحجة بقیة الله المنتظر صاحب العصر والزمان مهدی "م ح م د" عجل الله تعالی فرجه الشریف .

درزمان غیبت صغرای حضرت ولی عصر (عجّل ‌الله ‌فرجه ‌الشریف) که امام از نظرها غایب بوده است عثمان بن سعید عمرى، محمد بن عثمان بن سعید عمرى، ابوالقاسم حسین بن روح نوبختى و على بن محمد سمرى . نواب اربعه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه بوده اند: ابو عمرو عثمان بن سعید عَمری، ابو جعفر محمد بن عثمان بن سعید، ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی، ابوالحسن علی بن محمد سمری

و بعد از نائب چهارم و پایان غیبت صغری فقهای هر عصری بعنوان نائب امام عصر عجل الله تعالی فرجه انجام وظیفه میکرده اند :

با رحلت نائب چهارم غیبت کبری امام زمان علیه السلام آغاز شد. حضرت مهدی علیه السلام در توقیعی که به وی نوشت، زمان درگذشت وی رااعلام کردو به او دستور فرمود نائبی برای خود مشخص نکند. در بخشی ازاین توقیع آمده است: «ای علی بن محمد خداوند پاداش برادران دینی تو را در مصیبت تو بزرگ دارد. تا شش روز دیگر خواهی مرد. پس امر حساب و کتاب خود را مرتب کن و درباره جانشینی این مقام نیابت به کسی وصیت مکن. زیرا غیبت دومی فرا رسیده است...» در توصیه به ایشان آمده است : أمّا الحوادث الواقعة فارجعوا إلى رواة أحادیثنا فإنّهم حجتی علیکم و أنا حجةالله علیهم؛ از این پس در حوادث رخداده به راویان احادیث ما رجوع کنید، چرا که آنها حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر ایشانم .

بعضی از راویان وناقلان و گردآورندگان احادیث و علماء و فقهایی که از غیبت کبرای حضرت تا به امروز زعامت شیعیان را بر عهده داشته اند

شیخ طوسی در عصر غیبت با نوشتن کتاب مبسوط، ونوشتن کتاب خلاف و تالیف تهذیب و استبصار ازکتب اربعه و کتاب تبیان خدمت بزرگی به اسلام و شیعه کرد . و کلینی و صدوق نیز با نوشتن دوکتاب کافی و من لا یحضره الفقیه خدمت بزرگی به اسلام و شیعه کردند و کتب اربعه شیعه را در زمینه مسائل فقهی ، اخلاقی ، اجتماعی ، اقتصادی و... تکمیل کرده اند ،ابن ابی عقیل عمانی، حسن بن علی (متوفی ۳۴۰ قمری)؛ ابن قولویه، جعفر بن محمد (متوفی ۳۶۹ ق)؛ شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی (متوفی ۳۸۱ قمری)؛ شیخ مفید، محمد بن محمد نعمان (متوفی ۴۱۳ قمری)؛ سید مرتضى، علی بن حسین (متوفی ۴۳۶ قمری)؛ شیخ طوسى، محمد بن حسن (متوفی ۴۶۰ ق)؛ سلار بن عبدالعزیز، حمزه بن عبدالعزیز (م ۴۶۳ ق)؛ ابن براج، عبدالعزیز بن تحریر (م ۴۸۱ ق)؛ ابن زهره حلبی، ابوالمکارم حمزه بن علی (م ۵۸۵ ق)؛ ابن ادریس الحلی، محمد بن احمد (متوفی ۵۹۸ ق)؛ سید بن طاووس (متوفی ۶۶۴ ق)؛ محقق اول، جعفر بن حسن (محقق حلی) (متوفی ۶۷۶ ق)؛ علاّمه حلّی، حسن بن یوسف (متوفی ۷۲۶ ق)؛ شهید اول، محمد بن مکی (مقتول ۷۸۶ ق)؛ فاضل مقداد بن عبدالله (متوفی ۸۲۶ ق)؛ ابن فهد الحلی، احمد بن محمد (م ۸۴۱ ق)؛ محقق ثانی، علی بن عبدالعالی (متوفی ۹۴۰ ق)؛ شهید ثانی، زین الدین (مقتول ۹۶۶ ق)؛ مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (متوفی ۹۹۳ ق)؛ صاحب معالم، حسن بن زین الدین (متوفی ۱۰۱۵ ق)؛ شیخ بهایى، بهاءالدین محمد عاملی (متوفی ۱۰۳۱ ق)؛ محمد امین استرآبادی (مؤسس اخباریون) (متوفی ۱۰۳۶ ق)؛ مجلسی اول، محمدتقی بن مقصود (متوفی ۱۰۷۰ ق)؛ محقق سبزواری، ملا محمدباقر (متوفی ۱۰۹۰ ق)؛ فیض کاشانى، ملا محسن (متوفی ۱۰۹۱ ق)؛ محقق خوانساری، حسین بن جمال الدین (متوفی ۱۰۹۸ ق)؛ علامه مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (متوفی ۱۱۱۱ ق)؛ فاضل هندی، بهاءالدین اصفهانی (متوفی ۱۱۳۷ ق)؛ وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمد اکمل (متوفی ۱۲۰۵ ق)؛ ملا مهدی نراقی، مهدی بن ابی‌ذر (متوفی ۱۲۰۹ ق)؛ سید محمد مهدی بحرالعلوم (متوفی ۱۲۱۲ ق)؛ شیخ جعفر کاشف الغطاء (متوفی ۱۲۲۸ ق)؛ میرزای قمی، ابوالقاسم بن حسن (صاحب قوانین) (متوفی ۱۲۳۱ ق)؛ سید محمد مجاهد، محمد بن علی (متوفی ۱۲۴۲ ق)؛ ملا مهدی نراقی، (متوفی ۱۲۴۴ ق)؛ صاحب جواهر، محمدحسن (متوفی ۱۲۶۶ ق)؛ شیخ مرتضی انصاری (متوفی ۱۲۸۱ ق)؛ میرزا محمدحسن شیرازی (صاحب فتوای تنباکو)، (متوفی ۱۳۱۲ ق)؛ محمدکاظم آخوند خراسانی (متوفی ۱۳۲۹ ق)؛ سید محمدکاظم طباطبائی یزدی (متوفی ۱۳۳۷ ق)؛ میرزا محمدتقی شیرازی؛ میرزای دوم (متوفی ۱۳۳۸ ق)؛ میرزا محمدحسین نائینی (متوفی ۱۳۵۵ ق)؛ شیخ عبدالکریم حائری یزدی (متوفی ۱۳۵۵ ق)؛ محمدحسین غروی اصفهانی کمپانی (متوفی ۱۳۶۱ ق)؛ سید ابوالحسن اصفهانی (متوفی ۱۳۶۵ ق)؛ محمدحسین کاشف الغطاء (متوفی ۱۳۷۳ ق) ؛ سید حسین بروجردی (متوفی ۱۳۸۱ ق-۱۳۴۰ ش)؛ سید محسن حکیم (متوفی ۱۳۹۰ ق-۱۳۴۹ ش)؛ سید ابوالقاسم خویی (متوفی ۱۴۱۳ ق-۱۳۷۱ ش)؛ سید محمدحسین فضل‌الله (تولد ۱۹۳۵ م-متوفی ۲۰۱۰ م)؛ علی صافی گلپایگانی (تولد ۱۹۱۲ م-متوفی ۲۰۱۰ م)؛ سید حسین طباطبایی قمی (تولد ۱۹۱۱ م-متوفی ۲۰۰۷ م)؛ میرزا جواد تبریزی (تولد ۱۹۲۶ م-متوفی ۲۰۰۶ م)؛ سید شهاب الدین مرعشی نجفی (تولد ۱۹۰۲ م-متوفی ۱۹۹۰ م)؛ علامه سید محمدحسین طباطبائی (تولد ۱۸۹۲ م-متوفی ۱۹۸۱ م)؛ امام موسی صدر (تولد ۱۹۲۸ م)؛ سید محمد رضا گلپایگانی (متوفی ۱۴۱۴ ق-۱۳۷۲ ش)؛ محمد علی اراکی (متوفی ۱۴۱۵ ق-۱۳۷۳ ش)؛ محمدفاضل لنکرانی (متوفی ۱۴۲۸ ق-۱۳۸۶ ش)؛ محمد تقی بهجت (متوفی ۱۴۳۰ ق-۱۳۸۸ ش)؛ لطف‌الله صافی گلپایگانی (سال تولد ۱۹۲۰)؛ عزالدین حسینی زنجانی (سال تولد ۱۹۲۱)؛ میرزا محسن کو چه با غی تبر یز ی (سال تولد ۱۹۲۴)؛ حسین وحید خر ا سانی (سال تولد۱۹۲۴)؛ محمد حسینی شا هر و د ی (سال تولد ۱۹۲۵)؛ محمد صادق ر و حا نی (سال تولد۱۹۲۶)؛ عبد الکریم موسوی ارد بیلی (سال تولد ۱۹۲۶)؛ حسین نوری همدانی (سال تولد۱۹۲۶)؛ محمد علی علوی گرگانی (سال تولد ۱۹۲۶)؛ ناصر مکارم شیرازی (سال تولد۱۹۲۷)؛ سید موسی شبیری زنجانی (سال تولد ۱۹۲۸)؛ جعفر سبحانی (سال تولد۱۹۲۸)؛ سید علی حسینی سیستانی (سال تولد ۱۹۳۰)؛ عبدالله جوادی آملی (سال تولد ۱۹۳۳)؛ حسین مظاهری اصفهانی (سال تولد ۱۹۳۴)؛ جواد غروی علیاری (سال تولد ۱۹۳۵)؛ آصف محسنی (سال تولد ۱۹۳۶)؛ حضرت امام خمینی (متوفی ۱۴۰۹ ق-۱۳۶۸ ش)؛ سید علی حسینی خامنه‌ای (سال تولد ۱۹۳۹)؛

از حضرت آدم تا خاتم و تا امروز

ر زمان غیبت امام عصر (عجّل‌الله‌فرجه ‌الشریف) حاکمیت با فقیه جامع الشرایط به نیابت از معصوم (علیه‌السّلام) است .

استدلال به آیه اولو الامر با‌ اندک دقت در آیه «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم. (نحل/سوره۱۶، آیه۴۴) ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا و پیامبر خدا و اولی الامرتان پیروی کنید، پس، اگر در چیزی نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بازگردانید اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید، این، برای شما بهتر و پایانش نیکوتر است.

امام‌ خمینی با استناد به آیه یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اَطِیعُوا اللهَ وَاَطِیعُوا الرَّسُولَ وَاُولِی الاَمْرِ مِنْکمْ بر این اعتقاد است که امر در این آیه به اطاعت از اولوالامر، شناخت آن‌ را بر ما واجب می‌کند و انسان به حکم عقل نمی‌تواند به‌مجرد ادعای اولو الامر بودن، این ادعا را بپذیرد. بنابراین شناخت اولوالامر و امام واجب است، حتی اگر کسی این دو عنوان را جزء دین نداند، البته به نص قرآن این امور جزء دین هستند. (خمینی، روح‌الله، کشف الاسرار، ص۱۷۵-۱۷۶) به اعتقاد ایشان اولوالامر به‌ جهت اینکه جانشین نبی است، باید حاکم عادل باشد و از همین‌ رو در برخی روایات از نشانه‌ شناخت اولو الامر عدل و احسان، معرفی شده‌ است. (خمینی، روح‌الله، مصباح الهدایه، ص۴۱)

ولایت فقیه عادل اثبات می‌شود. توقیع امام عصر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، شیخ حر عاملی محدث شیعی این حدیث شریف را از کمال الدین شیخ صدوق، الاحتجاج طبرسی و کتاب «الغیبه» شیخ طوسی نقل کرده و سپس نوشته است: در سفه این حدیث از نظر جمیع علمای شیعی هیچ‌گونه خدشه و اشکالی در کار نیست. خلاصه حدیث چنین است: محمد بن یعقوب از اسحاق بن یعقوب نقل می‌کند که از محمد بن عثمان عمری (نایب دوم امام زمان خواستم تا نوشته‌ای از امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) در باب چند مسئله از جمله در باب اوضاع زمان غیبت برایمان دریافت نماید. وی نوشته‌ای به خط مبارک امام (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) برایمان آورد که آن حضرت نوشته بودند: « و اما الحوادث الواقعة، فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجة الله. (حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۸، ص۱۰۱) در باب جمیع شئون زندگی در زمان غیبت به راویان حدیث ما رجوع کنید همانا آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدایم.» امام (علیه‌السّلام) در آخر حدیث نوشته بود: محمد بن عثمان عمری که خدا از او خشنود باد مورد وثوق من است و نوشته وی، نوشته من است. (حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۸، ص۱۰۱)

قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ اللَّهُمَّ ارْحَمْ خُلَفَائِي قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ خُلَفَاؤُكَ قَالَ الَّذِينَ يَأْتُونَ مِنْ بَعْدِي يَرْوُونَ حَدِيثِي وَ سُنَّتِي‌ (رواه في الأمالي و العيون بطرق عديدة( در این حدیث، فقها خلیفه رسول خوانده شده‌اند.

قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): العلماء ورثه الانبیاء.)کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۲( رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: علماء وارثان انبیاء هستند. و مفاد آن انتقال ولایت از انبیاء به علما و فقها است.

قال علی (علیه‌السلام): العلماء حکام علی النّاس (محدث نوری، مستدرک الوسایل، ج۱۷، ص۳۲۱) علی (علیه‌السلام) فرمود: علما حاکمان بر مردم‌اند. مفهوم حاکم کاملاً روشن است و دلالت آن بر ولایت فقیه، امری غیرقابل تردید است.

«قال الحسین (علیه‌السلام) مجاری الامور بید العلماء باللاه الامناء علی حلاله و حرامه. (محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۳۱۵.) (امام حسین (علیه‌السلام) فرمود: زمام امور مردم به دست عالمانی است که علمشان از سرچشمه وحی گرفته شده باشد و امین بر حلال و حرام خدا باشند.

قال الصادق (علیه‌السلام) ینظر انّ من کان منکم ممّن قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا و عرف احکامنا فلیرضوا به حکماً فانّی قد جعلته علیکم حاکماً. (کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۶۷) ) امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: مردم باید دقت کنند و از میان فقهایی که راوی حدیث ما هستند و در احکام حلال و حرام ما صاحب نظرند و به احکام اهل بیت (علیهم‌السلام) آشنایی دارند، فقیهی را انتخاب کنند و او را در میان خود حاکم قرا دهند؛ چراکه من او را بر شما حاکم قرار دادم. بدین ترتیب فقها از جانب ائمه معصومین (علیه‌السلام) به عنوان حکام تعیین شده‌اند و مردم هر کسی را که از میان فقها انتخاب نمایند، هم او منتخب و نایب امام نیز هست.

قال الامام موسی بن جعفر (علیهما‌السلام) لاّن المؤمنین الفقهاء حصون الاسلام کحصن سور المدینة لها. (کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۳۸) ( امام موسی بن جعفر (علیه‌السلام) فرمود: مؤمنان فقیه برای اسلام چون دژ و دیوار محافظ شهرند که اسلام را در برابر دشمنان نگهبان‌اند.

امام حسن عسکری از امام جعفر صادق (علیهما‌السلام) نقل می‌کند: من کان من الفقهاء صائناً لنفسه و حافظاً لدینه و مخالفاً علی هواه و مطیعاً لامر مولاه فللعوامّ ان یقلّدوه و ذلک لا یکون الاّ بعض فقهاء الشیعة. (شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۷، ص۱۳۱) از فقها آن کس که پرهیزکار و حافظ دین و مخالف هوای نفس و مطیع اوامر و احکام خدا باشد، عامه مردم باید از او تقلید نمایند. تقلید کامل در تمامی افعال به معنی آن است که در همه ی امور، مرجع و مقلد مسلمین فقیه است، و اداره امور اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، و مدیریت جامعه اسلامی باید به دست فقیه انجام گیرد.

توقیع شریف

و امّا الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا (احادیثنا) فانّهم حجتی علیکم و انا حجّة الله. (شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۷، ص۱۴۰) در حوادث و پیش‌آمدها به راویان حدیث ما رجوع کنید؛ زیرا آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدایم. منظور از حوادث واقعه، تنها مسائل و احکام شرعیه نیست؛ زیرا از واضحات است که در این مورد باید به فقیه مراجعه نمود، بلکه مقصود از آن، پیشامدهای اجتماعی و گرفتاریهایی است که برای مردم و مسلمین روی می‌دهد. در چنین مواردی وظیفه آن است که مردم به فقها مراجعه کنند. همان طوری که امام (علیه‌السلام( حجت خداست و معنی آن تنها بیان احکام کلی اسلام نیست؛ بلکه شامل ولایت امر به مفهوم زمام‌داری امور مسلمین نیز هست، فقها نیز چنین حجت‌هایی هستند که مردم در تمام امور خود باید به آنها مراجعه کنند. مفهوم این کلام، آن است که فقها از طرف امام (علیه‌السلام) حجت بر مردم هستند و همه امور مسلمین و تمام کارها و شئون اجتماعی به آنان واگذار شده است.

حدیث منزلت فقیه در خبر مرسله ای که در فقه رضوی ذکر شده نیز اینطور آمده که: منزلة الفقیه فی هذا الوقت کمنزلة الانبیاء فی بنی‌اسرائیل. (مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۷۸، ص۳۴۶) جایگاه فقیه در این وقت مانند منزلت انبیاء در میان بنی‌اسرائیل است. بی‌شک جایگاه انبیای بنی‌اسرائیل، مقام ولایت و زمام‌داری امور بنی‌اسرائیل بوده است.

امام خمینی در باب ماهیت ولایت فقیه نوشته است: خلافت و ولایت را دو معنی در کار است: یکی ولایت الهی تکوینی که این نوع ولایت مختص پیامبر اکرم و سایر معصومان ‌(علیهم‌السّلام) است؛ دو دیگر ولایت اعتباری جعلی بسان جعل پیامبر که حضرت امیر را به خلافت جعل فرمودند؛ بنابراین، ریاست ظاهری جمیع امامان (علیه‌السّلام) جز اجرای احکام حق تعالی چیز دیگری نبود. (امام خمینی، ۱۳۶۳: ۴۶۶/ ۲)

سیدمرتضی ، شیخ طوسی ، خواجه نصیرالدین طوسی ، شیخ حسن زین‌الدین، ابن ادریس ، امین الاسلام فضل بن حسن طبرسی ، ابن حمزه عماد طوسی ، سلاردیلمی ، ابوصلاح حلبی، ابوالفتوح رازی ، قطب‌الدین راوندی ، ابن شهر آشوب ، ابن زهره ، قاضی ابن برّاج ، محقق حلّی ، علامه حلّی ، شیخ مفید ، شیخ صدوق ، علی بن بابویه قمی ، شیخ کلینی ، شیخ‌ طوسی ‌، محمدباقر مجلسی ، آقابزرگ طهرانی ، میرزا محمدتقی شیرازی ، صاحب جواهر محمدحسن نجفی ، آخوند ملامحمدکاظم خراسانی ، سید محمدکاظم طباطبائی یزدی ، حاج آقا رضا همدانی ، حاج میرزا حسین سبزواری ، سید محمد فشارکی رضوی ، حاج میرزا حسین نوری ، شیخ حسن کاشف الغطاء ، سیدعبدالله شُبَّر ، شیخ مرتضی انصاری ، میرزا حبیب‌الله رشتی ، حاج شیخ فضل‌الله نوری ، سید اسماعیل صدر ، ملافتحعلی سلطان‌آبادی ، میرزا محمدحسن آشتیانی ، خواجه نصیرالدین طوسی ، علی بن طاووس ، احمد بن طاووس ، فخرالمحققین محمدبن حسن حلی ، شهید اوّل محمدبن جمال مکی عاملی ، فاضل مقداد ، ابن فهد حلّی ، قاضی نورالله شوشتری ، شیخ یوسف بحرانی ، شیخ بهایی ، ابن طاووس ، علامه بحر العلوم ، آخوند کاشی ، شیخ عباس قمی ، میرزا ابوالمعالی کلباسی ، سید محمدتقی مدرس ، سید محمدباقر درچه‌ ای ، جهانگیرخان قشقایی ، آخوند کاشی ملا محمد ، آخوند خراسانی ، آیت‌الله شیخ الشریعه اصفهانی ، آیت‌الله آقا ضیاء‌الدین عراقی ، آیت‌الله سید اسماعیل صدر ، سید کاظم یزدی ، حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی ، سید ابوالحسن اصفهانی ، سیّد صدرالدین صدر ، سیّد محمدحجت کوه کمری ، سید محمدتقی خوانساری ، آیت الله سیدابوالقاسم کاشانی ، آیت‌الله حاج سید مصطفی کاشانی ، شیخ علی‌اکبر نهاوندی ، سیّد محمد طباطبائی ، حاج آقا حسین قمی ، آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی ، امام روح الله موسوی خمینی، و در حال حاضر مقام معظم رهبری حضرت آیت الله سید علی حسینی خامنه ‌ای ادام الله طول بقائه الشریف ادامه دهنده راه فقها و علمای چهارده قرن گذشته .

شهدایی که در راه اسلام و آزادی در طول این چهارده قرن جانشان را فدا کردند تا اسلام و قرآن و راه محمد صلی الله علیه وآله و علی و زهرا علیهما السلام زنده بماند

در غزوه بدر عده ای از رزمندگان مسلمان به شهادت رسیدند. شهادت ۱۴ تن از مسلمانان (۶ تن از مهاجران و ۸ تن از انصار) در غزوه بدر . شهدای بدر از مهاجران: عبیده بن حارث، عُمَیر بن ابی وقاص، عُمَیر بن عبد عمرو بن نضله خزاعی، عاقل بن بُکیر، مِهجَع غلام عمر بن خطاب، صفوان بن بیضا. شهدای بدر از انصار: سعد بن خُثیمه، مُبشر بن عبدالمنِذر بن زُنبُر، یزید بن حارث بن فُسحُم، عُمیر بن حُمام، رافع بن مُعلی، حارثه بن سُراقه بن حارث، عوف بن حارث بن رُفاعه، معوَّذ بن حارث بن رفاعه.

در جنگ احد تعدادی از مهاجر و انصار، همچنین حمزه عموی پیامبر به شهادت رسیدند. سید الشهدای میدان احد، حمزه، فرزند عبدالمطلب، عموی رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بود. به جز حمزه، نزدیک به هفتاد نفر از مهاجر و انصار و بیشتر آنان از انصار، در اُحد به شهادت رسیدند. عبدالله بن عمرو بن حِزام نخستین شهید احد . مُصْعَب بن عمیر وی از اشراف‌زاده‌های مکه بود . حنظله غسیل الملائکه رادمردی که شب نبرد به کابین ازدواج گام نهاد، شب را کنار همسرش ماند و فردای آن روز، با دلی لبریز از عشق به اسلام به آوردگاه نبرد رفت و شَهْدِ شهادت نوشید. عبدالله بن جَحْش بن رباب اَسَدی از دیگر شهدای مهاجر است که در کنار حمزه مدفون شد . شمّاس بن عثمان قرشی او مجروح به مدینه آمد و یک شبانه روز بعد درگذشت و حضرت او را برای دفن به احد بازگرداند. انس بن نضر انس بن نضر که هشتاد و چند جای ضربه و زخم بر بدنش بود. سعد بن ربیع ،سعد بن ربیع از نقبای مردم مدینه بود. خارجة بن زید که او را همراه سعد بن ربیع در یک قبر نهادند. عمرو بن جمُوح او فردی لنگ بود و چهار فرزندش مانع از رفتن او به جبهه جنگ بودند. پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: شما او را منع نکنید، چه بسا خداوند شهادت را نصیب او کند. مالک بن سنان مالک پدر ابوسعید خُدْری بود. در این جنگ حدود هفتاد تن از مهاجر و انصار به شهادت رسیدند؛

درغزوه احزاب یا غزوه خندق : شش تن از مسلمانان به شهادت رسیدند. ۱-سعد بن معاذ ۲-أَنَسُ بْنُ أَوْسِ، ۳-عَبْدُ اللهِ بْنُ سَهْلٍ الْأَشْهَلِيّ، ۴-طفَيْلُ بْنُ النّعْمَانِ، ۵-ثَعْلَبَةُ بْنُ غَنَمَةَ، ۶-كَعْبُ بْنُ زَيْدٍ .

در غزوه خیبر پانزده یا هجده تن از مسلمانان به شهادت رسیدند.

در جنگ جمل ، تعداد کشتگان از سپاه امام علی (علیه‌السّلام) در جنگ جمل از سپاه علی (ع) تعدادی کم‌تر از ده نفر کشته داشت ، در جنگ جمل، پنج هزار نفر کشته شدند با آغاز جنگ، به سرعت تمامی خوارج کشته و یا زخمی شدند، زخمی‌ها به تعداد چهارصد نفر، به خانواده‌هایشان تحویل داده شدند .

درجنگ صفین از طرفین هفتاد هزار نفر کشته شدند ، که از این تعداد بیست و پنج هزار نفر از لشکر امام علی(ع) چهل و پنج هزار نفر از لشکر معاویه بودند . از جمله شهدای سپاه امام علی (ع)، بیست و پنج نفر از بدریون (کسانی که در جنگ بدر در رکاب پیامبر اکرم(ص) جنگیدند) بودند که در جنگ صفین به دست شامیان کشته شدند. از جمله: عمار یاسر ، خزیمه ذوالشهادتین ، هاشم بن عتبه ، سهیل بن عمرو انصاری ، عبدالله بن کعب مرادی ، ابوحازم بجلی ، یعلی بن امیه .

در جنگ نهروان از خوارج نهروان کم‌تر از ۱۰ نفر فرار کردند که یکی از آنان عبدالرحمن بن ملجم مرادی قاتل امام علی(ع) بود ، در مدّت کوتاهى تمام چهار هزار نفرخوارج ـ جز نه نفر که فرار نمودند ـ کشته شدند .

در واقعه کربلا تعداد شهدای کربلا بنا بر مشهور ۷۲ تن، و با شمارش دقیق بیش از ۱۵۰ نفر است. که افراد شاخص پنج کودک به نام های علی اصغر علیه السلام (عبدالله) فرزند شیرخوار امام حسین علیه السلام، عبدالله بن حسن، محمدبن ابی سعیدبن عقیل، قاسم بن حسن و عمرو بن جناده انصاری در کربلا شهید شدند.

شهدای بنی هاشم در کربلا ۱۰ نفر از فرزندان امیرالمومنین علیه السلام، چهار نفر از فرزندان امام حسن علیه السلام، سه نفر از فرزندان سیدالشهدا علیه السلام، ۱۲ نفر از فرزندان عقیل و چهار نفر نیز از فرزندان جعفر طیار بودند ، علی بن الحسین علی اکبر ، علی بن الحسین علی اصغر ، ابراهیم بن الحسین ، قاسم بن حسن ، عبدالله بن حسن ، عون بن عبدالله بن جعفر ، محمد بن عبدالله بن جعفر ، مسلم فرزند عقیل ،عبدالرحمن بن عقیل ، جعفر بن عقیل ، محمد بن ابی سعید بن عقیل ، عبدالله بن مسلم بن عقیل ، محمد بن مسلم بن عقیل .

و خود امام ابوعبدالله حسین بن علی علیه ‌السلام که »ملقب به «سید الشهداء شد .

امام حسن مجتبی(ع) ، امام زین العابدین(ع) ، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) همه به زهر شهید شدند ، و پس از شهادت در قبرستان بقیع دفن گردیده اند .

امام کاظم علیه السلام، وامام جواد علیه السلام به زهر شهید و پس از شهادت در مقابر قریش (کاظمین) دفن شدند .

امام رضا علیه السلام در طوس مسموم و شهید و در باغ حمیدبن قحطبه از باغات سناباد مدفون گردید .

امام علی النقی الهادی و امام حسن عسکری در سامرا مسموم و در منزل خود دفن شدند .

امام مهدی عجل الله فرجه الشریف پس از شهادت پدر در سرداب خانه پدر غائب شد و دوغیبت داشت ، غیبت صغری و غیبت کبری و شیعیان همچنان در انتظار ظهورش بسر میبرند .

شهدای عالمان شیعه از قرن ۴ق. به بعد

شهدای پانزده خرداد 1342، دربارهٔ تعداد شهدای این قیام آمار متفاوتی ذکر شده‌است. به گزارش برخی از تاریخ‌نگاران و شاهدان عینی در این حادثه هزاران نفر کشته و زخمی شدند.[۸۲] روزنامه الاهرام مصر تعداد شهدا را صدها تن می‌داند[۸۳] و برخی بین چهار تا پانزده هزار نفر ذکر می‌کنند.[۸۴] امام‌خمینی در موارد گوناگون به مناسبت پانزده خرداد، شهدای این قیام را با تعبیر «بنا به نقل» یا «آنچه مشهور است»، پانزده هزار تن ذکر کرده‌است.[۸۵] که نشان‌دهنده عدم اعتماد به این رقم است. خبرگزاری فرانسه بدون در نظرگرفتن اجسادی که پنهانی دفن شده‌اند، تعداد شهدای سراسر کشور را ۱۵۰ نفر و شهدای قم و تهران را ۸۶ نفر اعلام کرد. در اسناد ساواک تعداد کشتگان صدها تن ذکر شده‌است.[۸۶] پیکرهای شهدای تهران را پس از جمع‌آوری به شکل دسته‌جمعی در گورستان مسگرآباد تهران در منطقه مشیریه دفن کردند.[۸۷]

شهدای زندانهای ساواک محمدرضا شاه پهلوی

۶۰،۰۰۰ شهید؛ بهایی که ملت برای انقلاب پرداخت! /(بررسی آمار واقعی شهدای انقلاب ۵۷)

نهال انقلاب پس از «یک سال و اندی» مبارزه مستمر و پیگیر با باروری از خون بیش از ۶۰ هزار شهید و ۱۰۰ هزار زخمی و معلول و با بر جای نهادن میلیاردها تومان خسارت مالی در میان فریادهای «استقلال، آزاد-ی، حکومت اسلامی» به ثمر نشست و ...»

آنچه خواندید بخشی از مقدمه قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸ (و بازنگری ۱۳۶۸) بود که به صراحت «تعداد شهیدان و زخمی‌ها و مجروحان» درگیری‌های یک‌سال و اندی (۱۳ ماه) منتهی به پیروزی انقلاب ذکر شده است.

از جمله موضوعات مهم و مورد مناقشه تاریخ انقلاب، آمار دقیق تعداد شهیدان انقلاب در حوادث خونین ۱۳ ماه منتهی به پیروزی انقلاب، از ۱۹ دی ۱۳۵۶ در قم تا ۲۲ بهمن ۵۷ می‌باشد.

صرف‌نظر از تعداد مجروحان (۱۰۰ هزارنفر)، اگر رقم ۶۰ هزار شهید را در مدت ۱۳ ماه درست بدانیم، بدان معناست که هر ماه در کل کشور به طور میانگین ۴۶۱۵ شهید داده‌ایم، یعنی روزانه ۱۵۰ نفر!

اگر چنین عددی صحیح باشد، نام این شهدا و مزار آنها کجاست؟

آمار ۶۰ هزارنفر شهید در مدت ۱۳ ماه براساس کدام مستندات بوده و کجا نگهداری می‌شوند؟
بررسی اسناد تاریخی، مشاهدات میدانی مردمی در دوران انقلاب و‌ نیز آمار و اطلاعات بنیاد شهید، ‌گویای اختلاف فاحش ارقام و اعداد است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌گردد:

عمادالدین باقی، روزنامه‌نگار و تاریخ‌پژوه، در کتاب خود با عنوان «بررسی انقلاب ایران» با استناد به آمار بنیاد شهید، سازمان بهشت زهرا، پزشکی قانونی و سایر منابع، آماری از شهدای مبارز قبل از انقلاب ارائه داده است.

طبق تحقیقات باقی، آمار شهدای انقلاب اسلامی به این شرح است:

تعدادکل قربانیان‌ انقلاب‌ از سال‌ ۴۲ تا ۵۷ بالغ‌ بر ۳۱۶۴ نفر می‌گردد.

از این‌ تعداد، «۲۷۸۱ نفر» مربوط به‌ انقلاب‌ در دو سال‌ ۵۶ و ۵۷ در تمام‌ کشور است‌. (دقت کنید ۲۷۸۱ نفر نه ۶۰،۰۰۰ نفر)

۳۲ نفر دیگر نیز، متعلق‌ به‌ روز ۱۵ خرداد ۴۲ در ۱۹ نقطه مختلف‌ تهران‌ است‌ که‌ همگی‌ مذکر بودند و عمده‌ آنها در جنوب‌ شهر واقع‌ می‌شد. گرچه‌ شایعات‌ و روایات‌ برخی‌ کتب‌ تا ۱۵ هزار شهید را در این‌ روز مطرح‌ کرده‌اند. کتاب‌ «نهضت‌ ‌خمینی‌» درباره‌ ۱۵ خرداد تهران می‌نویسد: «رگبار گلوله‌ تانک‌ها و توپ‌ها از کشته‌ها پشته‌ ساخته‌ و در خیابان‌ها و کوچه‌های‌ تهران‌ جوی‌ خون‌ جاری‌ شد.»

حتی‌ در گزارش‌ برخی‌ فرستادگان‌ نهادهای‌ بین‌المللی‌ حقوق‌ بشر مانند خانم‌ لافو ورون‌، تعداد ۱۵،۰۰۰ نفر کشته‌ در تظاهرات‌ سرکوب‌ شده‌ سال‌ ۴۲ مطرح‌ گردیده‌ است‌.

از تعداد کل ۲۷۸۱ جان‌باخته، در کتاب درسی تاریخ معاصر پایه یازدهم، وزارت آموزش و پرورش، چاپ ۱۳۹۹، نیز به تعداد ۱۴ نفر شهید حادثه قم در روز ۱۹ دی ۵۶ اشاره شده است.

۶۴ نفر دیگر نیز متعلق‌ به‌ حادثه‌ میدان‌ ژاله‌ تهران (‌میدان‌ شهدا) در روز ۱۷ شهریور ۵۷ معروف‌ به‌ «جمعه‌ سیاه‌» می‌باشند که‌ از این‌ تعداد ۲ نفر مونث‌ (یک‌ زن‌ و یک‌ دختربچه‌) هستند.

البته‌ در همان‌ روز ۱۷ شهریور در ۱۵ نقطه دیگر تهران‌ نیز مجموعاً ۲۴ نفر در درگیری‌ها کشته‌ شدند که‌ یک‌ نفر آنها زن‌ بود.

گرچه این‌ آمار بنیاد شهید با آمار اعلام‌ شده‌ فرمانداری نظامی دولت‌ وقت‌ (شریف امامی) تا حدودی‌ مطابقت دارد و همدیگر را تایید می‌کنند و از دقت‌ آمار بنیاد شهید حکایت‌ دارند ولی هیچ‌کس در آن ایام، آمار کشته‌شدگان را از زبان مسئولان رژیم شاه باور نکرد. حیرت‌انگیز این است که آمار رسمی و آنچه در اطلاعیۀ فرمانداری نظامی تهران دربارۀ تعداد کشته‌ها ذکر شد، «درست» بود و تعداد شهدا با احتساب مجروحانی که بعداً به شهادت رسیدند نزدیک به ۱۰۰ نفر است نه چند هزار نفر که مردم می‌گفتند. منتها چون ۱۰۰ کشته در تظاهرات شهری عدد بالایی است، تا چند هزار نفر در نظر آمد. مهم‌تر این که مردم در طول سال‌ها به رسانه‌های حکومتی بی‌اعتماد شده و مجموع آمار ۱۰۰ نفر را باور نکردند. (با احتساب درگیری‌های پراکنده در آن روز تا ۱۲۰ نفر هم ذکر شده)

این که پایان روز ۱۷ شهریور، حکومت نظامی آمار کشته‌ها را با دقت و منطبق با گزارش پزشکی قانونی اعلام کند ولی مردم نپذیرفتند ثمرۀ سال‌ها استفاده تبلیغاتی از رسانه‌ها و بی‌اعتمادی مردم به آن‌ها بود. مطابق آمار بنیاد شهید تعدادکل شهدای یک‌سال (۱۳۵۷)، چهار هزار نفر هم نیست چه رسد به یک روز (۱۷ شهریور). ضمن این که قریب به اتفاق آنان، ساکن تهران بودند و در بهشت زهرا به خاک سپرده شده‌‌اند و تعداد کاملا مشخص است. اگر مردم به رسانه‌های رسمی اعتماد داشتند آماری را که همان شب اعلام شد باور می‌کردند.

«شایعات‌» وسیع‌ در همان‌ روزها حاکی‌ از رقم‌ بیش‌ از ‌۳ هزار شهید بود و حتی‌ برخی‌ رقم‌ بیش‌ از ۴ هزار و یا ۱۰ هزار شهید را هم‌ ذکر کرده‌ و گفته‌اند فقط‌ ۱۰۰ کودک‌ کمتر از ۲ سال‌ کشته‌ شده‌ است.

میشل‌ فوکو، فیلسوف و تاریخدان برجسته فرانسوی که از چهره‌های مطرح جهانی بود نیز که‌ یک‌ هفته‌ پس‌ از واقعه‌ ۱۷ شهریور به‌ منظور تهیه‌ گزارشی‌ برای روزنامه ایتالیایی کوریره دلا سرا درباره‌ اوضاع‌ ایران‌ به‌ این‌ کشور سفر کرده‌ بود، از کشته‌ شدن‌ ۲ تا ۳ هزار نفر سخن‌ گفته‌ است‌ و در نوشته‌ دیگری‌ هم‌ می‌گوید: «در ۱۷ شهریور ۴ هزار نفر کشته‌ شدند ولی‌ از ترس‌ در مردم‌ خبری‌ نبود».(روزنامه همدلی، ۹۸/۵/۲۲)

مهدی ایزدی معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید نیز تحقیقات باقی را تأیید کرده و آمار شهیدان حوادث دوران انقلاب از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ و تا قبل از شروع جنگ تحمیلی ایران و عراق را در مجموع ۶۶۶۳ نفر اعلام کرده است. (ایران آنلاین، ۹۶/۱۱/۲۱)

روایت عبدالله نوری از اعلام تعداد شهدای ۱۷ شهریور و اینکه چرا ارقام واقعی شهدا را مردم و انقلابیون نپذیرفتند، شنیدنی و نکاتی قابل‌ توجه دارد:

او می‌گوید خاطرم هست، پس از فاجعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷، جامعه روحانیت مبارز تهران بیانیه‌ای ‏صادر و در آن بیانیه، تعداد تقریبی شهدای میدان ژاله را نیز اعلام کرد. در دیداری با آیت‌الله بهشتی با ناراحتی به ایشان گفتم چرا در بیانیه شما، تعداد شهدا کم ذکر شده؟

ایشان از من ‏پرسیدند پس چه عددی باید می‌نوشتیم؟

من در جواب گفتم باید ده برابر این تعداد می‌نوشتید.

ایشان در جواب فرمودند: آقای نوری! شهدای میدان ژاله این تعداد هم نبوده ‏است.

عبدالله نوری دلیل این آمارسازی را تخریب بیشتر رژیم شاه، عنوان می‌کند و می‌گوید گاه احساس ‏وظیفه می‌کردیم که یک شهید را ده برابر کنیم یا آنچه بر زبان و قلم‌‌مان جاری می‌شود، بگوییم و بنویسیم و احساس می‌کردیم چون ما روحانی یا انقلابی ‏هستیم یا اهل نماز و روزه و به عبارتی ظاهر الصلاح هستیم، خدا هم با ماست و ما ‏مشمول عفو پروردگار خواهیم شد.

اما سال‌ها بعد که تب و تاب انقلاب فرو نشست، به فکر فرو رفتم که مگر اتهام‌ زدن درباره همه انسان‌ها، غیراخلاقی و حرام نیست؟ مگر اتهام‌ زدن و نسبت ناروا‌ دادن حتی به ‏رژیم پهلوی و اعوان و انصارش مجاز است؟ بر مبنای کدام مستند دینی می‌توان نسبت ‏به انسان غیر‌مؤمن، نسبت خلاف واقع داد؟ (عصر ایران، ۱۱ خرداد ۱۳۹۶)

دکتر یدالله کریمی‌پور، استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی، سال‌ها پیش در پژوهشی دانشگاهی و آماری، طی مقاله‌ای با عنوان: "تحلیل آماری از شهیدان جنگ"، که در شماره ۵۳۷، ژورنال معتبر علمی-پژوهشی تحقیقات جغرافیایی،۱۳۸۰، منتشر شد، با استناد به آمار دریافت شده از اداره آمار بنیاد شهید، شمار شهیدان پیش از انقلاب اسلامی را ۲۸۳۸ تن یا تنها ۱/۳ درصد از مجموع شهیدان ایران ذکر کرده است.

او‌ می‌گوید: پس از مطالعه قانون اساسی، در پی کندوکاو بیشتر پیرامون ارزیابی عدد ۶۰ هزار مندرج در این بالاترین سند ملت ایران برآمدم؛ نخست با دو تن از نمایندگان ادوار مجلس گفتگو کردم. در کمال شگفتی هر دو تن، آوردن اعداد در قانون اساسی را کاملا منکر شده و آن را کسر شأن این قانون دانستند؛ ولی پس از این که متن قانون را نشان دادم، در صدد توجیه برآمدند.

سپس در وهله دوم، با این ذهنیت که بنیاد شهید اشتباه کرده است، با پیگیری فراوان کوشیدم مأخذ خود و مقاله را پس از دو دهه، نوسازی و به‌روز کنم. ولی با شگفتی، آماری کمتر از دو دهه پیش دریافت کردم. بر پایه آمار ارائه شده در پاییز ۱۳۹۹، شمار شهیدان پیش از انقلاب اسلامی، یعنی از سال ۱۳۰۰ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ شمسی، حدود ۲۵۴۶ تن شمرده شده است. یعنی کمی بیش از ۱٪ از کل شهیدان پیش و پس از انقلاب اسلامی از دیدگاه این بنیاد مسئول.

او در ادامه از مسئولان مؤثر در تصمیم‌سازی کشور می‌خواهد که یا آمار شهیدان انقلاب اسلامی ارائه شده توسط بنیاد شهید را اصلاح کرده و آن را به رقم مندرج در قانون اساسی برسانند.(شاید در بنیاد کم شماری شده است) و یا در صورت درستی آمار بنیاد شهید، قانون اساسی را تا جایی‌که به این رقم بر می‌گردد، اصلاح نمایند. چرا که این سند نما و آبروی بیرونی ملت ایران است)(کانال یدالله کریمی‌پور)

اکنون با گذشت بیش از چهار دهه از انقلاب و با احترام به همه شهیدان می‌توان این پرسش را از منظر تاریخی مطرح کرد که آیا شمار شهیدان همان است که در آمارهای رسمی اعلام شده یا ۶۰،۰۰۰ هزار نفری که در افواه پیچید و در مقدمه قانون اساسی نقل شده و اگر این دومی است چرا بنیاد شهید انقلاب اسلامی که به گفته اولین رئیس آن در اسفند ۱۳۵۸ آمار و اسامی همه شهیدان مربوط به انقلاب اسلامی را استخراج و تنظیم کرده بود بر آن صحه نمی‌گذارد؟

اگر تنها در یک روز ۴ هزار نفر شهید شدند چرا رهبرفقید انقلاب در روایت خود از ماجراهای انقلاب در دهم مهر ۱۳۵۸ و در دیدار با اعضای دولت موقت بر «کم ضایعه» بودن انقلاب تاکید دارند و آیت‌الله خامنه ‌ای نیز که در آن زمان در جیرفت در تبعید بودند در تحلیل‌ها و سخنرانی‌های بعدی عدد مشخصی ذکر نکرده‌اند؟

گرامی‌داشت و تاکید بر اهمیت وقایع انقلاب منوط به تاکید بر عدد ۶۰،۰۰۰ هزار شهید یا هزاران نفر نیست و با انتشار اسامی قطعی شهیدان نیز می‌توان از این نقطه عطف سخن گفت. ضمن این که در این صورت هویت یکایک شهیدان در جامعه بیشتر شناخته می‌شود تا هنگامی که از تعبیر هزاران نفر استفاده می‌کنیم.

به نظر می‌رسد هدف از اعلام ارقام بسیار بالای کشته‌شدگان درگیری‌های انقلاب، مشروعیت‌زدایی از رژیم شاه و سفاک و خونریز نشان دادن او و عمالش بوده که با توجه به باورپذیری اجتماعی در آن زمان، شاهدی بر کاهش شدید مقبولیت و مشروعیت نظام پادشاهی بوده است. لیکن صرفنظر از درستی یا نادرستی اعلام چنین ارقام غیرواقعی در آن دوره پرالتهاب، نسل امروز که فضای انقلاب را درک نکرده و با درایت، عقل و منطقِ بیشتر، تاریخ انقلاب را مورد مطالعه و مداقه قرار می‌دهد، نسبت به این روایت‌های خلاف واقع، همدلی و همراهی نداشته و چه بسا به گسترش بی‌اعتمادی به دیگر سخنان و روایت‌های نسل انقلاب که بسیاری از کارگزاران نظام جمهوری اسلامی بوده و هستند، منجر شود.

آیا پس از گذشت بیش از چهار دهه از وقایع انقلاب، وقت آن نرسیده است که آمار دقیق تعداد شهیدان و حتی فهرست اسامی منتشر شود و در اعلام شمار شهدای آن واقعه نیز دقت لازم به عمل آید؟ زیرا به نظر می‌رسد از یک سو عدد ۶۰ هزار نفر اغراق‌آمیز است و از سوی دیگر فهرست کامل اسامی شهیدان را نیز بنیاد شهید در اختیار دارد.

تعداد کل شهدای‌ انقلاب‌ از سال‌ 42 تا 57

تعداد کل شهدای‌ انقلاب‌ از سال‌ 42(که 15 خرداد آن مبدا نهضت اسلامی و آغاز کشتار وسیع مردم تلقی می شود) تا سال 57 بالغ‌ بر 3164 تن‌ می‌گردد.

حدودا 9 سال پیش روزنامه ایران - شاید برای اولین بار- در ویژه نامه هفته دفاع مقدس خود، آمار کل شهدای جنگ ایران و عراق و شمار شهدای انقلاب اسلامی را به نقل از بنیاد شهید انقلاب اسلامی منتشر کرد و مشخص شد در جنگ تحمیلی ۱۷۲۰۵۶ نفردر درگیری با دشمن و ۱۵۹۵۹ نفر در بمباران شهرها به شهادت رسیده اند که در مجموع شهدای گلگون کفن جنگ به ۱۸۸۰۱۵ نفر بالغ می گردد و شمار شهدای انقلاب در سال ۱۳۵۷(سال پیروزی انقلاب اسلامی) ۲۸۳۸ نفر اعلام شد.

با این حساب تعداد کل شهدای‌ انقلاب‌ از سال‌ 42(که 15 خرداد آن مبدا نهضت اسلامی و آغاز کشتار وسیع مردم تلقی می شود) تا سال 57 بالغ‌ بر 3164 تن‌ می‌گردد.

البته‌ این‌ رقم‌ فقط‌ شامل‌ آنهایی‌ است‌ که‌ در بنیاد شهید پرونده‌ دارند و با توجه‌ به‌ گستره‌ جغرافیایی‌ این‌ بنیاد و نیز گذشت‌ بیش‌ از دو دهه‌ از انقلاب‌ در آن مقطع، ممکن‌ است‌ فقط‌ نام‌ تعداد‌ بسیار کمی از شهدا‌ ضبط‌ نشده‌ باشد.

این در حالی است که برخی آمارهای اغراق آمیز نظیر آمار70 هزار شهید توسط کمیسیون ویژه دوره اول مجلس شورای اسلامی بیان شد که بر اساس‌ شایعات‌ بوده‌ و بیان‌ چنان‌ ارقام‌ غلوآمیزی‌ در بحبوحه‌ انقلابها‌ امری‌ ط‌بیعی‌ و معمول‌ است‌.

آمار شهدای تهران

از مجموع‌ شهدای‌ انقلاب‌ در دوره‌ پانزده‌ ساله‌ یعنی‌ 3164 تن‌ بیشترین‌ آنها مربوط‌ به‌ تهران‌ بزرگ‌(شامل‌ شهر ری‌، تهران‌ و شمیران‌) برابر با 731 شهید می‌باشد که‌ حدود 14 درصد کل‌ کشور است‌. ولی‌ عمده‌ شهدای‌ تهران‌ بزرگ‌ در تهران‌ مرکزی‌ و جنوب‌ شهر که‌ منط‌قه‌ محروم‌ است‌ بوده‌اند.

تعداد شهدای 15 خرداد

از این‌ تعداد 32 شهید متعلق‌ به‌ روز 15 خرداد 1342 در 19 نقطه مختلف‌ تهران‌ است‌ که‌ همگی‌ مذکر بودند و عمده‌ آنها در جنوب‌ شهر واقع‌ می‌شد. گرچه‌ شایعات‌ و روایات‌ برخی‌ کتب‌ تا 15 هزار شهید را در این‌ روز مط‌رح‌ کرده‌اند. حمید روحانی در کتاب‌ نهضت‌ امام‌خمینی‌ می‌نویسد: «در روز 15 خرداد در قم‌ صدها کشته‌ و زخمی‌ بر جای‌ مانده‌» و درباره‌ 15 خرداد تهران‌ آورده‌ است‌: «رگبار گلوله‌ تانک‌ها و توپ‌ها از کشته‌ها پشته‌ ساخته‌ و در خیابان‌ها و کوچه‌های‌ تهران‌ جوی‌ خون‌ جاری‌ شد» و در مورد صدها تن‌ از دهقانان‌ ورامین‌ که‌ به‌ سوی‌ تهران‌ می‌آمدند می‌گوید که‌ این‌ صدها «تن‌ به‌ خاک‌ و خون‌ کشیده‌ شدند» و «قتل‌ عام‌ شدند» نه‌ تنها در کتاب‌ها و نشریات‌ داخلی‌ حتی‌ در گزارش‌ برخی‌ فرستادگان‌ نهادهای‌ بین‌المللی‌ حقوق‌ بشر مانند خانم.‌ لافو ورون‌ تعداد 15000 کشته‌ در تظ‌اهرات‌ سرکوب‌ شده‌ سال‌ 42 مط‌رح‌ گردیده‌ است‌.

آمار شهدای 17 شهریور

64 تن‌ از مجموع‌ شهدا نیز متعلق‌ به‌ حادثه‌ میدان‌ ژاله‌ تهران‌ «میدان‌ شهدا» در روز 17 شهریور 57 معروف‌ به‌ جمعه‌ سیاه‌ می‌باشند که‌ از این‌ تعداد دو نفر مونث‌ «یک‌ زن‌ و یک‌ دختربچه‌» هستند. البته‌ در همان‌ روز 17 شهریور در 15 نقطه دیگر تهران‌ نیز مجموعاًً 24 نفر در درگیری‌ها کشته‌ شدند که‌ یک‌ نفر آنها زن‌ بود. بنابراین‌ تعداد کل‌ شهدای‌ 17 شهریور سال‌ 57 در سراسر تهران‌ 88 نفر است‌ که‌ فقط‌ 64 تن‌ متعلق‌ به‌ واقعه‌ میدان‌ ژاله‌ هستند.

جالب اینجاست که این‌ آمار بنیاد شهید با آمار اعلام‌ شده‌ رژیم پهلوی تاحدودی‌ مطابقت دارد و همدیگر را تأیید می‌کنند. وزیر کشور وقت‌ اعلام‌ کرده‌ است‌ 86 نفر کشته‌ و 205 نفر زخمی‌ شده‌اند. اما هیچکس‌ آمار کشته‌های‌ 17 شهریور را از زبان‌ حکومت‌ باور نکرد و شایعات‌ وسیع‌ در همان‌ روزها حاکی‌ از رقم‌ بیش‌ از سه‌ هزار شهید بود و حتی‌ برخی‌ رقم‌ بیش‌ از چهارهزار و یا ده‌ هزار شهید را هم‌ ذکر کرده‌ و گفته‌اند فقط‌ یکصد کودک‌ کمتر از دوسال‌ کشته‌ شده‌اند. میشل‌ فوکو نیز که‌ یک‌ هفته‌ پس‌ از واقعه‌ 17 شهریور به‌ منظ‌ور تهیه‌ گزارشی‌ درباره‌ اوضاع‌ ایران‌ به‌ این‌ کشور سفر کرده‌ بود از کشته‌ شدن‌ 2 تا 3 هزار نفر سخن‌ گفته‌ است‌. و در نوشته‌ دیگری‌ هم‌ می‌گوید: «در 17 شهریور چهارهزار نفر کشته‌ شدند ولی‌ از ترس‌ در مردم‌ خبری‌ نبود».

شهدای راهپیمایی، شکنجه و عملیات چریکی

در فاصله‌ سال‌های‌ میان‌ واقعه‌ سیاهکل «در بهمن‌ 1349» تا مهرماه‌ 1356 که‌ راهپیمایی‌های‌ خیابانی‌ آغاز شد 341 چریک‌ و اعضای‌ مسلح‌ گروه‌های‌ سیاسی‌ جان‌ خود را از دست‌ دادند. از این‌ شمار 177 تن‌ در درگیری‌ها کشته‌ شدند. 91 نفربرخی‌ بدون‌ محاکمه‌ و برخی‌ دیگر هم‌ پس‌ از محاکمه‌ پنهانی‌» در دادگاه‌های‌ نظ‌امی‌ اعدام‌ شدند. 42 نفر زیر شکنجه جان‌ باختند 15 نفر دستگیر شدند و هرگز دیده‌ نشدند 7 نفر دیگر خودکشی‌ کردند تا به‌ چنگ‌ ماموران‌ امنیتی‌ نیفتند 9 نفر هم‌ هنگام‌ فرار از پای‌ درآمدند. البته‌ رژیم‌ شاه‌ برای‌ جلوگیری‌ از اعتراض‌ جهانی‌ و محکومیت‌ از سوی‌ نهادهای‌ حقوق‌ بشر به‌ اعدام‌ زندانیان‌ سیاسی‌، اعلام‌ کرد این‌ نه‌ نفر که‌ به‌ گروه‌ بیژن‌ جزنی معروف‌ بودند هنگام‌ فرار روی‌ تپه‌های‌ اوین‌‌ تیرباران‌ شده‌اند ولی‌ این‌ ادعا دروغ‌ بود.

در بین‌ 341 چریک‌ کشته‌ شده‌، 172 نفر از فدائیان (50 درصد)، 73 نفر از مجاهدین‌ خلق (21 درصد پیش‌ از تغییر دادن‌ ایدئولوژی)‌ و 38 نفر (11 درصد) از گروه‌های‌ کوچک‌ مارکسیست‌، 30 نفر (9 درصد از مجاهدین‌ مارکسیست‌ بعد از تغییر ایدئولوژی)‌ و 28 نفر دیگر (8 درصد) از گروه‌های‌ کوچک‌ اسلامی‌ بودند. آمار گفته‌ شده‌ را می‌توان‌ بسط‌ داد و تکمیل‌ کرد. پیش‌ از واقعه‌ سیاهکل‌ چهارتن‌ به‌ نام‌های‌ صادق‌ امانی‌‌، رضا صفار هرندی‌، محمد بخارایی و مرتضی‌ نیک‌نژاد به‌ جرم‌ ترور حسنعلی‌ منصور، نخست‌وزیر پس‌ از محاکمه‌ در تاریخ‌ 26 خرداد 1344 اعدام‌ شدند. در 21 فروردین‌ 1344 (10 آوریل‌ 1965) نیز رضا شمس‌آبادی‌ از افراد گارد سلط‌نتی‌ که‌ جزو محافظان کاخ‌ مرمر بود شاه‌ را در هنگام‌ پیاده‌ شدن‌ از اتومبیل‌ و ورود به‌ کاخ‌ به‌ مسلسل‌ بست‌. شاه‌ جان‌ سالم‌ بدربرد ولی‌ شمس‌آبادی‌ با تیراندازی‌ محافظان شاه‌ کشته‌ شد، اگر رقم‌ این‌5 نفر را هم‌ به‌ 341 تن‌ بیفزاییم‌ می‌توان‌ گفت‌ که‌ از زمان‌ تبعید امام‌ خمینی‌ در آبان‌ 1343 که‌ فعالیت‌های‌ چریکی‌ شروع‌ شد تا مهر ماه‌ 1356 که‌ راهپیمایی‌های‌ عمومی‌ آغاز گردید جمعاًً 346 تن‌ در تمام‌ دوره‌ مبارزات‌ چریکی‌ جنبش‌ مسلحانه‌ اعم‌ از مسلمان‌ و مارکسیست‌، در جریان‌ مبارزه‌، اعدام‌ یا در درگیری‌های‌ مسلحانه‌ کشته‌ شدند.

با توجه‌ به‌ اینکه‌ در قیام‌ پانزده‌ خرداد سال‌ 42 نیز 32 نفر کشته‌ شدند. روز 16 خرداد 42 یک‌ تن‌ در مقابل‌ پامنار و روز 17 خرداد نیز یک‌ تن‌ در نقط‌ه‌ای‌ نامعلوم‌ و در 11 آبان‌ 42 فردی‌ به‌ نام‌ محمد اسماعیل‌ رضایی در زندان‌ کشته‌ شدند و در همان‌ روز تاج‌ محمدرضا طیب در پادگان‌ حشمتیه‌ تیرباران‌ شد و غلامرضا تختی‌قهرمان‌ کشتی‌ ایران در 16 فروردین‌ 1346 به‌ قتل‌ رسید.

البته نباید فراموش‌ کرد که‌ کمی‌ و بیشی‌ آمار قربانیان‌ هیچ‌ تغییری‌ در این‌ اصل‌ به‌ وجود نمی‌آورد که‌ "کشتن‌ یک‌ بیگناه‌ نیز برابر کشتن‌ همه‌ مردم‌ است‌ چنانکه‌ اگر هرکه‌ نفسی‌ را حیات‌ بخشد مانند آن‌ است‌ که‌ همه‌ مردم‌ را حیات‌ بخشیده‌ است‌"

تعداد شهدای انقلاب در روزهای ۲۱ و ۲۲ بهمن ۵۷

بر اساس آماری که تا ساعت ۱۰/۳۰ به کیهان رسیده، بر اثر حوادث ۴۸ ساعت اخیر تنها در ۳۸ بیمارستان تهران تعداد ۶۵۴ نفر به شهادت رسیده و تعداد ۲۷۰۳ نفر مجروح بستری هستند.

بر اساس گزارش‌های رسیده از شهرستان‌ها که در همین شماره چاپ شده است، تا این ساعت (۱۰/۳۰) در شهرستان‌ها ۳۱۰ نفر کشته شده‌اند. در تهران و شهرستان‌ها جمعا ۱۴ مأمور ساواک کشته‌ شده‌اند و باین ترتیب تا زمان نوشتن این خبر انقلاب مردم در دو روز گذشته ۹۵۰ شهید داشته‌اند.

کشته ‌شدگان انقلاب ۱۳۵۷ افرادی هستند که در جریان انقلاب ۱۳۵۷ در ایران یا اتفاقات پس از آن، جان خود را از دست داده‌اند.

عمادالدین باقی: از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷، تعداد قربانیان انقلاب ۳۱۶۴ نفر است/ آماری که من داده‌ام بیان یک واقعیت تاریخی است/ کشتن یک نفر هم به اندازه کشتن یک ملت است/ انقلاب اسلامی تا سال ۵۷ نسبت به انقلابات دیگر جزو انقلابات خشونت بار نبوده است .

آمار شهدای ۱۷ شهریور هیچگاه به صورت دقیق مشخص نشد و آمار مختلفی برای آن ذکر شده است.[۴۴] فرمانداری نظامی تهران معتقد بود ۸۷ کشته و ۲۰۵ مجروح از این تظاهرات به جا ماند؛ اما مخالفان حکومت تعداد کشته‌شدگان را بین ۳ تا ۵ هزار نفر اعلام کردند.[۴۵] گفته شده شهدا توسط کامیون‌های ارتش به نقاط خازج شهر منتقل و به صورت دسته‌جمعی دفن شدند.[۴۶] میشل فوکو اندیشمند فرانسوی که به‌عنوان خبرنگار یک روزنامه ایتالیایی به محل حوادث رفته بود، مدعی شد که ۴۰۰۰ تن در این روز هدف گلوله قرار گرفته‌اند.[۴۷] سفیر انگلیس تعداد شهدا را صدها نفر و سفیر آمریکا بیش‌ از دویست‌ نفر اعلام کردند.[۴۸]

نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران در بخش دیگری از سخنانش گفت: در مجموع در دوران انقلاب ، دفاع مقدس ،حوادث جنبی و فتنه های داخلی 220 هزار شهید تقدیم انقلاب شده است و آمار جانبازان حدود 400 هزار نفر و آزادگان 42 هزار نفر است.

به گزارش خبرگزاری برنا درجنگ تحمیلی هشت ساله تعداد ۱۹۶۸۳۷ تن از هوطنان ما شهید شدند که ۱۰۱۹۶ تن از آن‌ها شهدای حملات هوایی و موشکی به شهر‌های ایران بودند. بیشترین تعداد شهدا مربوط به استان‌های اصفهان با ۲۱۸۰۷ شهید، تهران ۲۰۳۱۵ شهید و خراسان رضوی با ۱۵۱۳۸ شهید بودند.

آمار شهدای جنگ تحمیلی هشت ساله : مطابق گزیده‌های آماری بنیاد شهید در اسفند ۱۳۸۰ بیش از ۲۱۶ هزار نفر به عنوان شهید به ثبت رسیده است. نزدیک به ۸۷% از این شهدا یعنی بیش از ۱۸۸ هزار نفر کسانی بوده‌اند که در جنگ ایران و عراق به شهادت رسیده‌اند. از این تعداد بیش از ۱۷۲ هزار نفر کسانی بوده‌اند که در درگیری با دشمن به شهادت رسیده بودند (۹۲%) و نزدیک ۱۶ هزار نفر کسانی بودند در بمباران موشکی شهرهای ایران به شهادت رسیده بودند.

آمار واقعی شهدای جنگ؛ ۱۹۰ یا ۲۲۰ هزار نفر؟

شهدای جنگ ۸ ساله ایران و عراق چند سال سن داشتند؟

شهدای انقلاب : در خصوص شهدای انقلاب (مبارزه با رژیم طاغوت از سال ۱۳۴۲ تا زمان پیروزی آن در بهمن ۱۳۵۷) پیش‌تر بنیاد شهید عدد ۲۸۰۰ شهید را اعلام کرده بود که قاعدتاً این آمار تغییر خاصی نمی‌کند. اما همانطور که اواسط دهه ۹۰ رسماً توسط خود بنیاد شهید اعلام شد، تحقیقات بعدی نشان داده که شهدای انقلاب تا سال ۵۷ بسیار بیشتر از ۲۸۰۰ نفر بود. (رئیس وقت بنیاد شهید در سال ۹۵ اعلام کرد که طبق برخی از آمارها، بیش از ۱۰ هزار ایرانی تا سال ۱۳۵۷ به شهادت رسیده‌اند.)

شهدای دفاع مقدس : اما در مورد دفاع مقدس چنانچه در بحث مفقودین دیدیم، آمار شهدای جنگ به مرور زمان تغییرات قابل توجهی پیدا کرد. اگر در سال ۱۳۸۰ اعلام شده بود که آمار شهدای جنگ ۱۸۸ هزار نفر است، اکنون تازه‌ترین آمارها خبر از شهادت ۱۹۶هزارو۸۳۷ نفر از هموطنانمان در دفاع مقدس می‌دهند. اما همین آمار ۱۹۶ هزار نفری نیز از سوی برخی دیگر از نهادهای فرهنگی مورد تردید قرار می‌گیرد و برخی از همین نهادها رقم ۲۱۳ هزار شهید دفاع مقدس را درست‌تر می‌دانند.

شهدای ترور : در بحث شهدای ترور، قول معروفی در فضای فرهنگی کشور از سال‌ها پیش مشهور بود به این مضمون که ایران در حدود ۱۶ هزار شهید ترور دارد.

بعدها این آمار در جریان اقدامات شرورانه گروهک‌هایی مثل جندشیطان، پژاک، منافقین، اغتشاشات مقطعی در نواحی مرزی و... افزایش پیدا کرد و به بیش از ۱۷ هزار نفر رسید. (حتی در مقطعی از ۱۸ هزار شهید ترور نیز یاد می‌شد(

از اواسط دهه ۹۰ با تفکیک‌های خوبی که در حوزه شهدا و نحوه شهادتشان شکل گرفت، اکنون همان رقم ۱۷ هزار شهید ترور گویا به صحت نزدیک‌تر است. اکنون بنیاد هابیلیان که در زمینه شهدای ترور فعالیت می‌کند، اسامی تمامی ۱۷ هزار شهید ترور کشور را در سایت خود منتشر کرده است که این آمار به‌روزرسانی می‌شود.

شهدای مدافع حرم : در خصوص شهدای مدافع حرم در سال ۱۳۹۵ از سوی رئیس وقت بنیاد شهید مرحوم حجت‌الاسلام شهیدی اعلام شد که ایران ۲۱۰۰ شهید مدافع حرم دارد. البته خود شهیدی همان زمان اعلام کرد که در شهادت در این جبهه همچنان مفتوح است و این آمار تغییر خواهد کرد. چنانکه بعدها شاهد بودیم پس از سال ۹۵ نیز جبهه دفاع از حرم شهدای دیگری داد.

مصداق بارز این شهدا، سردار حاج قاسم سلیمانی بود که نحوه ترور ناجوانمردانه ایشان توسط امریکایی‌ها، به نوعی در تداوم بحث دفاع از حرم و حریم اسلام و مسلمین صورت گرفت؛ بنابراین می‌توانیم آمار شهدای مدافع حرم پس از سال ۱۳۹۵ را حداقل ده‌ها نفر دیگر بیفزایم و آن را بین ۲۱۰۰ نفر تا ۲۵۰۰ نفر تخمین بزنیم. (این آمار دقیق نیست)

همچنین در وقایع دیگری، چون فاجعه منا که بیش از ۴۷۰ نفر از هموطنانمان جان باختند، بنیاد شهید همگی آن‌ها را به عنوان شهید پذیرفت.

آمار کلی : در یک نگاه کلی اگر حد پایین شهدای انقلاب، مدافع حرم، شهدای ترور و... را جمع بزنیم، تقریباً ۲۲۰ هزار نفر ایرانی در عمر ۴۲ ساله نظام اسلامی به شهادت رسیده‌اند. اما اگر حداکثر این آمارها را یک جمع و تفریق ساده کنیم، به آمار ۲۳۰ الی ۲۵۰ هزار نفری نیز می‌رسیم.

به گزارش پایگاه خبری دفتر تبلیغات اسلامی ) تبلیغ نیوز (، در آستانه برگزاری کنگره ۴۰۰۰ شهید روحانی آمار تفصیلی از شهدای روحانی از اوائل نهضت مشروطه تا ایام دفاع مقدس و مدافعان حرم منتشر شد.

جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 45 ساله خود شاهد دلاوری، شهامت و شجاعت ورزی های بسیار زیادی بوده است. افرادی که جان خویش را در کف دست گرفته اند و برای رضای خدا با ارزش ترین دارایی خویش را فدا می کنند. کشور ایران در این مدت 45 ساله حدود 220 تا 250 هزار شهید را برای سربلندی اسلام و دین خدا تقدیم کرده است.

بررسی تازه‌ترین آمارهای شهدای دفاع مقدس خبر از شهادت ۱۹۶هزارو۸۳۷ نفر از هموطنانمان می‌دهند که این بالاترین آمار تعداد شهدای کشور است.

همچنین در بحث شهدای ترور، قول معروفی در فضای فرهنگی کشور از سال‌ها پیش مشهور بود به این مضمون که ایران در حدود ۱7 هزار شهید ترور دارد.

تعداد شهدا مدافع جان (شهدا مبارزه با مواد مخدر و روانگردان) در تاریخ 45 ساله جمهوری اسلامی ایران 3864 نفر تا پایان سال 1402 بوده است.

در خصوص شهدای مدافع حرم از سوی رئیس وقت بنیاد شهید مرحوم حجت‌الاسلام شهیدی اعلام شد که ایران حدود ۲5۰۰ شهید مدافع حرم دارد.

شهدا حادثه منا نیز 470 نفر از هموطنان مان بودند.

تعداد شهدای مدافع سلامت به اذعان وزیر بهداشت در مردادماه 1402 که در بنیاد شهید احراز شده اند، حدود ۳۰۰ نفر هستند.

تعداد شهدا مدافع امنیت کشور نیز که در جریان فتنه سال 1401 خون پاک شان برای روشنگری و حمایت از امنیت مردم بر زمین ریخته شد نیز 86 نفر ذکر شده است (اگر شهدا فتنه های سال 1398، 1396، 1388 و ... به آنها اضافه شود ممکن است این تعداد افزایش داشته باشد).

شهدا مدافع جان در نقاط مختلف کشور خون پاک شان بر زمین ریخته و پرچم مبارزه با مواد مخدر که همان حفاظت از روح، روان و جسم فرزندان و جوانان کشور است را بالا نگه دارند. بیشترین تعداد شهدای مدافع جان را در استان هایی تقدیم کرده ایم که بیشترین آسیب مرتبط با اعتیاد و مواد مخدر را دارند و این نشان دهنده عزم و اراده جدی جمهوری اسلامی ایران در راه مبارزه با مواد مخدر و نجات جان انسان هاست.

به ترتیب سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان رضوی بیشترین تعداد شهدا مدافع جان را دارد. همینطور دستگاه های اجرایی که بیشترین تعداد شهید مدافع جان دارند به ترتیب فراجا با تعداد 3017 نفر، سازمان بسیج مستضعفین با تعداد 430 نفر (شهید محمد عبدی و شهید محسن سیفی نیز به عنوان نیروی بسیجی در این راه شهید شدند)، ارتش جمهوری اسلامی با تعداد 142 نفر، وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران با تعداد 87 نفر و سایر دستگاه ها نیز با تعداد 188 نفر شهید را در این راه تقدیم کرده اند.

آمار تفصیلی از شهدای روحانی یکصد سال اخیر

آمار تفصیلی شهدای روحانیت بدین شرح است؛

الف) کنگره ملی ۳۸۸۸ روحانی (۳۷۳۹ نفر روحانی شیعه و ۱۴۹ نفر اهل سنت) شامل:

شهدای عصر مشروطه (سال ۱۲۷۵) تا وقوع انقلاب اسلامی (سال ۱۳۵۷) : ۵۷ نفر

شهدای انقلاب اسلامی تا قبل از شروع دفاع مقدس: ۴۰ نفر

شهدای دوران دفاع مقدس تا پایان سال ۱۳۶۷: ۳۶۴۱ نفر

شهدای پس از دوران دفاع مقدس تاکنون (شهدای ترور): ۱۱۱ نفر

شهدای پس از دوران دفاع مقدس تاکنون (شهدای مدافع حرم): ۳۸ نفر

شهدای غیرایرانی که در ایران مدفون هستند ۴۸ نفر

شهدای روحانی مفقودالاثر: ۹۳ نفر

شهدای شاخص ارتش جمهوری اسلامی ایران در آینه کتاب

سرداران و فرماندهان شهيد

عنوان : امير سرتيپ شهيد احمد كشوري

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : شهيد اميد آزاديخواه

عنوان : ناصر كاظمي

تاريخ : 1386/06/21

عنوان : شهيد محمد بروجردي

تاريخ : 1386/06/24

عنوان : شهيد سرتيپ يدالله كلهر

تاريخ : 1386/06/24

عنوان : شهيد مهدي باكري

تاريخ : 1386/08/23

عنوان : محمد رضا دستواره

تاريخ : 1386/08/23

عنوان : شهيد حسين غفاري

تاريخ : 1386/08/24

عنوان : شهيد حسين حسيني

تاريخ : 1386/08/23

عنوان : شهيد مجيد بقايي

تاريخ : 1386/08/23

عنوان : شهيد اسماعيل دقايقي

تاريخ : 1386/08/23

عنوان : حسين علم الهدي و شهداي حماسه ساز هويزه

تاريخ : 1386/08/23

عنوان : شهيد علي رضائيان

تاريخ : 1386/08/24

عنوان : شهيد تيمسار شريف اشراف

تاريخ : 1386/08/24

عنوان : شهيد سيد محسن صفوي

تاريخ : 1386/08/24

عنوان : شهيد غلامحسين افشردي (باقري)

تاريخ : 1386/08/26

عنوان : مهندس شهيد محمد طرحچي طوسي

تاريخ : 1386/08/26

عنوان : تيمسار سرلشگر حسن آبشناسان

تاريخ : 1386/08/26

عنوان : سپهبد اميرعلي صياد شيرازي

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : حسن اقارب پرست

تاريخ : 1386/09/05

عنوان : علي چيت سازيان

تاريخ : 1386/09/04

عنوان : سردار سرلشكر پاسدار شهيد محمدعلي جهان آرا

تاريخ : 1386/09/04

عنوان : شهيد محمد منتظري

تاريخ : 1386/09/04

عنوان : سرلشگر پاسدارشهيد محمد حسن طوسي

تاريخ : 1386/09/03

عنوان : محسن وزوايي

تاريخ : 1386/09/03

عنوان : سردار سرلشكر پاسدار احمد كاظمي

تاريخ : 1386/09/03

عنوان : سـردارحاج حسين بصير

تاريخ : 1386/08/30

عنوان : سردار سرتيپ پاسدار سيد كاظم كاظمي

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : سرلشكر خلبان مصطفي اردستاني

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : سردار سرلشگر پاسدار شهيد يوسف كلاهدوز

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : سرهنگ خلبان عباس دوران

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : شهيد محمد ولي قرني

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : سردار شهيد حاج يونس زنگي آبادي

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : شهيد سرلشكر منصور ستاري

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : امير سرلشكر ولي الله فلاحي

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : امير سرتيپ خلبان جواد فكوري

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : امير سرلشكر شهيد سيد موسي نامجو

تاريخ : 1386/08/30

عنوان : امير سرتيپ شهيد علي اكبر شيرودي

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : عباس كريمي قهرودي

تاريخ : 1386/08/29

عنوان : سردار ناصر جام شهرياري

تاريخ : 1390/10/20

عنوان : سردار شهيد حسين غنيمت پور

تاريخ : 1390/10/20

عنوان : «مروري بر زندگي سردار شهيد سيد محمد صنيع خاني»

تاريخ : 1390/10/19

عنوان : شهيد سيدحسن شاهچراغي

تاريخ : 1390/10/19

عنوان : شهيد مرتضي ساده ميري (معروف به شهيد هَلَتي)

تاريخ : 1389/09/15

عنوان : مهدي زين الدين

تاريخ : 1386/04/26

عنوان : بنامعلي محمدزاده

تاريخ : 1388/02/20

عنوان : جاسم امامي

تاريخ : 1387/07/08

عنوان : عبدالرضا اسماعيلي

تاريخ : 1387/07/08

عنوان : حميدرضا دستگير

تاريخ : 1387/07/08

عنوان : غلام ملاحي

تاريخ : 1387/07/08

عنوان : عباس آقايي

تاريخ : 1387/07/08

عنوان : هادي شهبازي

تاريخ : 1387/07/08

عنوان : مهندس حسين ناجيان

تاريخ : 1387/03/08

عنوان : سيد محمد صنيع خاني

تاريخ : 1386/09/17

عنوان : محمد باقر پور رشيد

تاريخ : 1386/09/18

عنوان : جليل آريا نژاد

تاريخ : 1386/09/17

عنوان : حسين شهرام فر

تاريخ : 1386/09/06

عنوان : عليرضا موحد دانش

تاريخ : 1386/09/05

عنوان : اصغرارسنجاني

تاريخ : 1386/09/05

عنوان : سردار محمد تقي رضوي

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : شهيد محمود كاوه

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : شهيد سيد باقر طباطبايي نژاد

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : شهيد عباس بابايي

تاريخ : 1386/06/22

عنوان : حجةالاسلام آقاي شيخ مهدي شاه آبادي

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : سرلشكر حاج جواد حاج خداكرم

تاريخ : 1386/06/22

عنوان : حاج احمد متوسليان

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : حسن شفيع زاده

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : شهيد محمد ابراهيم همت

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : شهيد دكتر مصطفي چمران

تاريخ : 1386/08/27

عنوان : شهيد حسين خرازي

تاريخ : 1386/08/28

۱۵ فرمانده جوان دفاع مقدس را بشناسید

۱-سردار سرلشکر احمد کاظمی : سردار سرلشکر پاسدار احمد کاظمی از فرماندهانی است که در سال‌های جوانی به نقش‌آفرینی در جبهه‌های جنگ علیه رژیم بعث عراق پرداخت. او در ابتدای پیروزی انقلاب برای مقابله با دشمنان داخلی انقلاب در اوایل ۱۳۵۹ به کردستان رفت. او که جزء اولین اعضای سپاه پاسداران بود، به همراه یک گروه ۵۰ نفره در آبادان حضور یافت؛ گروهی که پس از مدتی لشکر زرهی ۸ نجف اشرف به فرماندهی احمد کاظمی شد و صدها تانک و نفربر و ماشین‌آلات جنگی از نیروهای عراقی به غنیمت گرفت. دو سال فرماندهی جبهه فیاضیه آبادان و ۶ سال فرماندهی لشکر ۸ نجف اشرف از سمت‌های او در جنگ تحمیلی و همچنین یک سال فرماندهی لشکر ۱۴ امام حسین علیه‌السلام، هفت سال فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهداء و قرارگاه رمضان و همچنین پنج سال فرماندهی نیروی هوایی سپاه، بخشی از مسئولیت‌های او بوده است. حاج احمد کاظمی از ناحیه پا، دست و کمر بارها مجروح و انگشت دستش نیز قطع شد. یکی از جوان‌ترین فرماندهان دفاع مقدس سرانجام در ۱۹ دی ۱۳۸۴ در جریان سانحه هوایی سقوط هواپیمای فالکن در نزدیکی ارومیه به هم‌رزمان شهیدش پیوست.

۲- سرلشکر سید علیرضا یاسینی : سید علیرضا یاسینی در سال ۱۳۳۰ در شهرستان آبادان دیده به جهان گشود. او در سال ۱۳۴۸ وارد دانشگاه خلبانی نیروی هوایی شد و پس از گذراندن دوره مقدماتی پرواز با هواپیمای اف-۳۳ برای تکمیل دوره تکمیلی به کشور آمریکا رفت. با شروع جنگ ایران و عراق از جمله خلبانانی بود که در عملیات ۱۴۰ فروندی در حمله به خاک عراق نقش مهمی ایفا کرد و به علت شایستگی‌های نشان‌داده در ۱۰ اسفند ۱۳۷۲ به سمت رئیس ستاد و معاون هماهنگ‌کنندهٔ نیروی هوایی ارتش ایران منصوب شد و تا هنگام شهید شدن، این سمت را بر عهده داشت. شهید یاسینی در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۷۳ در یک سانحه هوایی به همراه چند نفر از فرماندهان عالی‌رتبه نیروی هوایی به شهادت رسید. او در زمره فرماندهان جوانی به حساب می‌آید که در سن ۳۳ سالگی یعنی در سال ۱۳۶۳ فرماندهی پایگاه‌های شکاری همدان و چابهار و در سال ۱۳۶۷ فرماندهی پایگاه ششم شکاری بوشهر را برعهده می‌گیرد.

۳- سرلشکر یوسف کلاهدوز : سرلشکر پاسدار یوسف کلاهدوز متولد یکم دی ۱۳۲۵ از شهرستان قوچان است.او با چند واسطه با حضرت امام(ره) ارتباط برقرار می‌کرد. طراحی به رگبار بستن ده‌ها نفر از افراد عالی‌رتبه گارد در پادگان لویزان و از کار انداختن تانک‌های رژیم پهلوی در شب ۲۱ بهمن ۱۳۵۷، که قرار بود محل استقرار حضرت امام(ره) و چند نقطه حساس شهر تهران را تصرف کنند، ازجمله کارهای انقلابی این شهید بزرگوار است. اما از جمله اقدامات شهید کلاهدوز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شرکت در تشکیل کمیته نظامی در مدرسه علوی (اقامتگاه حضرت امام خمینی(ره))، تشکیل سپاه پاسداران به فرمان حضرت امام(ره) و راه‌اندازی واحدهای آموزشی سپاه و توسعه آنهاست. همچنین او در تدوین اساسنامه سپاه نقش اساسی داشت. آخرین مسئولیت وی، قائم‌مقامی فرماندهی سپاه در بود. شهید کلاهدوز در کنار این وظیفه حساس، در شورای‌عالی دفاع نیز نقش مؤثری را بر عهده داشت. سرانجام در روز هفتم مهر ماه ۱۳۶۰ یعنی در سن ۳۴ سالگی، هنگامی‌که به همراه گروهی نظامی و غیرنظامی در پرواز هرکولس سی-۱۳۰ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۰ عازم تهران بودند بر اثر سقوط این هواپیما به درجه رفیع شهادت نایل می‌آیند.

۴- سردار سرلشکر پاسدار قاسم سلیمانی : سردار سرلشکر پاسدار «قاسم سلیمانی» یکی دیگر از فرماندهان جوان جنگ تحمیلی بوده که در ۲۰ اسفند ۱۳۳۵متولد شد و در عملیات‌های فتح فاو، کربلای ۴ و ۵ و همچنین تک شلمچه حضور داشت. او که در ابتدای انقلاب برای مبارزه با جدایی‌طلبان به مهاباد رفته بود، پس از بازگشت به ریاست پادگان قدس سپاه در کرمان منصوب شد و با آغاز جنگ به آموزش چندین گردان از سپاهیان کرمان می‌پردازد. سردار سلیمانی پس از جنگ به مبارزه با اشرار در کرمان پرداخت و از سال ۱۳۷۶ همزمان با اوج‌گیری طالبان در افغانستان به فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد.

۵- امیر دریابان علی شمخانی : امیر دریابان «علی شمخانی» دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران، از پایه‌گذاران سپاه پاسداران و فرمانده سپاه در استان خوزستان بود که در آغاز جنگ تحمیلی ۲۵ سال داشت و پس از پایان جنگ با انتقال به ارتش، به فرماندهی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی منصوب شد.

۶- سردار محمدباقر قالیباف : سردار «محمدباقر قالیباف» هم در سال ١٣٦١ در حالی که تنها ۲۱ سال سن داشت، به‌عنوان فرمانده تیپ امام رضا(ع) و یک سال بعد در جایگاه فرمانده لشکر ٥ نصر خراسان انتخاب شد.

۷- سردار حسین دهقان : سردار حسین دهقان وزیر سابق دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در سال ۱۳۳۵ در شهرضا دیده به جهان گشود. او دارای مدرک دکترای مدیریت از دانشگاه تهران است. دهقان در مقام فرماندهی سپاه تهران در سال‌های دهه ۶۰ که تحولات بسیار مهمی در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و امنیتی در مرکز کشور در جریان بود، ضمن قرار گرفتن در جایگاه مدیریت شرایط بحرانی ناشی از تحرکات ضدانقلاب، نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد امنیت پایدار در تهران ایفا کرد؛ او در این مقطع حدود ۳۰ سال سن داشت. در همین راستا سردار دهقان با فرماندهی سپاه یکم و قرارگاه عملیاتی ثارالله در سال‌های دفاع مقدس، فرماندهی عالی مجموعه یگان‌های رزمی استان تهران را عهده‌دار شد. پیروزی‌های غرورآفرین لشکرها و تیپ‌های این استان در عملیات‌های متعدد نشان روشنی از شایستگی‌هایش در مقام فرماندهی یگان‌های عملیاتی به حساب می‌آید. فرماندهی نیروی هوایی سپاه که اولین یگان بهره‌بردار از موشک‌های زمین‌به‌زمین در مجموعه نیروهای مسلح بود ضمن به محک زدن توانمندی ایشان در توسعه و هدایت یک یگان رزمی نوین که تجربه مشابهی در کشور نداشته است، قدرت فرماندهی و مدیریت او را در هدایت عملیاتی یکی از مؤثرترین یگان‌های رزمی نیروهای مسلح به نمایش گذاشت. سردار دهقان در طول سال‌های پس از پایان دفاع مقدس با پذیرش مسئولیت جانشینی ستاد مشترک سپاه و بنیاد تعاون این نهاد انقلابی در سازماندهی جدید سپاه متناسب با شرایط پس از جنگ و همچنین فعال‌سازی ظرفیت‌های سپاه در حوزه سازندگی و خدمات‌رسانی به کارکنان آن نیز پایه‌گذار فعالیت‌ها و اقدامات نوینی در کشور شد.

۸- شهید محمدابراهیم همت : شهید محمدابراهیم همت در سال ۱۳۳۴، در شهر قمشه اصفهان، به دنیا آمد. او پس از ابراز لیاقت در طول مبارزات و فعالیت‌ها، چه قبل و چه پس از انقلاب اسلامی، در تشکیل سپاه پاسداران قمشه نیز نقش چشمگیری داشت و عضویت در شورای فرماندهی سپاه پاسداران و مسئولیت واحد روابط عمومی را برعهده گرفت و فعالیت‌های خود را بُعدی تازه بخشید. به‌دنبال غائله کردستان، به شهرستان پاوه عزیمت کرد و مسئولیت روابط عمومی سپاه آنجا را برعهده گرفت، اما با شهادت ناصر کاظمی به فرماندهی سپاه پاوه منصوب شد و تا آغاز جنگ تحمیلی در این سمت باقی ماند. با شروع عملیات رمضان، در تاریخ ۲۳ تیر ماه ۶۱ در منطقه شرق بصره، فرماندهی تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله(ص) را در سن ۲۷ سالگی برعهده گرفت و بعدها با ارتقای این یگان به لشکر، تا زمان شهادتش، در سمت فرماندهی آن لشکر انجام وظیفه کرد.

۹- شهید مهدی باکری : شهید مهدی باکری متولد ۳۰ فروردین ۱۳۳۳ از شهرستان میاندوآب است که در ۲۵ اسفند ۱۳۶۳ در جزیره مجنون به شهادت می‌رسد. او از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خلال جنگ ایران و عراق بود و فرماندهی لشکر ۳۱ عاشورا را برعهده داشت. شهید باکری در عملیات‌های فتح‌المبین، بیت‌المقدس، رمضان، مسلم بن‌عقیل، والفجر مقدماتی، والفجر ۱، ۲، ۳ و ۴، همچنین عملیات خیبر حضوری فعال داشت و در خلال عملیات بدر در روستای حریبه، بر اثر اصابت تیر مستقیم، به درجه رفیع شهادت نایل می‌آید و پیکرش در اروندرود مفقود می‌شود.

۱۰- شهید محمد جهان‌آرا : شهید محمد جهان‌آرا متولد ۹ شهریور ۱۳۳۳ در خرمشهر است که در ۷ مهر ۱۳۶۰ در تهران به شهادت می‌رسد. او از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ ایران و عراق به شمار می‌آمد و در سال‌های نخست جنگ تحمیلی به‌عنوان فرمانده سپاه پاسداران خرمشهر فعالیت می‌کرد و در عملیاتی چون نبرد خرمشهر و حصر آبادان، نقشی کلیدی ایفا کرد. اما در هشتم مهرماه سال ۱۳۶۰ درحالی‌که سرداران و سربازان فاتح ارتش اسلام پس از رزمی بی‌امان با بعثیان متجاوز، با سرافرازی از جبهه نبرد حق علیه باطل باز می‌گشتند، هواپیمایی که این عزیزان را به تهران می‌آورد، در حوالی کهریزک دچار سانحه غم‌انگیزی شد و سقوط کرد. در این حادثه، علاوه بر شهید شدن تعدادی از رزمندگان اسلام، فرمانده سرافراز و نامور سپاه خرمشهر، محمدعلی جهان‌آرا به همراه چهار سردار بزرگ اسلام سرلشکر فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش، سرتیپ نامجو وزیر دفاع، سرتیپ فکوری جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش و شهید یوسف کلاهدوز قائم مقام فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به شهادت رسیدند.

۱۱- سردار سرلشکر غلامعلی رشید : سردار سرلشکر پاسدار غلامعلی رشید متولد ۱۳۳۲ در دزفول است که هم‌اکنون به‌عنوان فرمانده قرارگا‌ه مرکزی خاتم‌الانبیاء و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) و دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی فعالیت می‌کند، همچنین معاونت امور دفاعی دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی را برعهده دارد. او دانش‌آموخته کارشناسی و کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی از دانشگاه تهران و دکتری جغرافیای سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس است. رشید در طول جنگ ایران و عراق از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به شمار می‌آمد و در اغلب عملیات‌های اصلی سپاه پاسداران حضور فعال داشت. پس از پایان جنگ او به ستاد سپاه پاسداران منتقل شد و از ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ معاون عملیات ستاد مشترک سپاه پاسداران بود. رشید از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸ معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح را برعهده داشت و در فاصله سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۵ برای مدت ۱۷ سال نیز، جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بود. رشید یکی از ۱۴ نظامی کشورمان با درجه سرلشکری است.

۱۲- سردار سرلشکر سیدیحیی صفوی : سردار سرلشکر پاسدار سید یحیی صفوی متولد ۱۳۳۱ در اصفهان است که که هم‌اکنون به‌عنوان دستیار و مشاور عالی فرمانده معظم کل قوا در امور نیروهای مسلح و نیز استاد دانشگاه جامع امام حسین(ع) و دانشگاه عالی دفاع ملی است. او در طول جنگ ایران و عراق از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و از ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷ جانشینی فرمانده نیروی زمینی سپاه و از ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ فرماندهی نیروی زمینی سپاه را برعهده داشت. صفوی در فاصله سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ به‌عنوان جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران فعالیت می‌کرد و برای مدت یک دهه از ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۶ نیز فرمانده کل سپاه پاسداران بود. او دانش‌آموخته کارشناسی زمین‌شناسی از دانشگاه تبریز، کارشناسی‌ارشد جغرافیای سیاسی از دانشگاه امام حسین(ع) و دکتری جغرافیای سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس است و نیز یکی از ۱۴ فرمانده ارشد نظامی با درجه سرلشکری در نیروهای مسلح کشورمان است.

۱۳- شهید صیاد شیرازی : امیر سپهبد شهید صیاد شیرازی در سال ۱۳۲۳ در شهرستان درگز در استان خراسان دیده به جهان گشود. از مهم‌ترین اقدامات او پس از پیروزی انقلاب اسلامی، می‌توان به تهیه طرح‌های عملیاتی که منجر به شکستن حصر شهرهای سنندج و پادگان‌های مریوان، بانه و سقز شد، اشاره کرد. شهر سنندج با تشکیل ستاد عملیات مشترک ارتش و سپاه پاسداران توانست پس از ۲۱ روز مقاومت و دفاع از سوی مدافعان خویش، کاملاً از تصرف و تسلط نیروهای ضد‌انقلاب خارج شود. پس از تحقق و اجرای موفق این طرح‌ها، شهید صیادشیرازی، با ۲ درجه ارتقاء، با درجه سرهنگ تمامی به فرماندهی عملیات غرب کشور منصوب شد. او در آخرین ماه‌های ریاست‌جمهوری بنی‌صدر به‌دلیل برخورداری از روحیه انقلابی و مقابله با خیانت‌های او از سمت مذکور عزل شد و پس از آن تا عزل بنی‌صدر و فرار مفتضحانه او به فرانسه، به دعوت شهید کلاهدوز در ستاد مرکزی سپاه پاسداران به خدمت پرداخت. سپهبد علی صیاد شیرازی پس از خلع بنی‌صدر، برای پایان دادن به ناهماهنگی ارتش و سپاه در آن دوران، قرارگاه مشترک عملیاتی سپاه و ارتش را راه‌اندازی کرد و به‌عنوان فرمانده ارشد در آن قرارگاه مشغول به فعالیت شد. او در مهرماه سال ۱۳۶۰ به پیشنهاد رئیس شورای‌عالی دفاع از سوی امام خمینی به فرماندهی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی منصوب شد. در این منصب فرماندهی نیروهای ارتش اسلام در عملیات‏های پیروزمند ثامن‌الائمه، طریق القدس، فتح‌المبین و بیت‌المقدس را برعهده داشت. شهید صیاد شیرازی در ۲۳ تیرماه ۱۳۶۵ در حکمی از سوی حضرت امام خمینی(ره) به عضویت‏ شورای‌عالی دفاع منصوب شد. سپس در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۶۶ به همراه تعدادی دیگر از فرماندهان ارتش با پیشنهاد رئیس شورای‌عالی دفاع و موافقت امام خمینی(ره) به درجه سرتیپی ارتقای مقام یافت. آن شهید در مهرماه سال ۱۳۶۸ به درخواست رئیس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح و موافقت مقام معظم ‏رهبری و فرماندهی کل‏ قوا به سمت معاونت ‏بازرسی ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح و سپس در شهریورماه سال ۱۳۷۲ با حکم فرماندهی معظم کل قوا به سمت جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب شد. شهید سپهبد علی صیادشیرازی روز شنبه ۲۱ فروردین ماه ۱۳۷۸ در حوالی خانه‌اش مورد سوء‌قصد عوامل تروریست قرار گرفت و به شهادت رسید.

۱۴- سردار سرلشکر پاسدار محسن رضایی : سرلشکر محسن رضایی متولد شهریور ۱۳۳۳ در مسجد سلیمان است. وی از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۷۶ فرمانده کل سپاه بوده و نقش مهمی در هدایت نیروهای مسلح کشورمان در دفاع مقدس برعهده داشته است. رضایی هنوز هم در جلسات و نشست‌های فرماندهان عالی‌رتبه نیروهای مسلح با رهبر معظم انقلاب حضور فعال دارد و عضو ثابت جلسات پیشکسوتان دفاع مقدس و هم‌اکنون دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام است.

۱۵- شهید محمد بروجردی : شهید محمد بروجردی در سال ۱۳۳۳ در روستای «دره گرگ» از توابع شهرستان بروجرد به دنیا آمد. او در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، زمانی‌که عوامل داخلی ابرقدرت‌ها، فتنه و آشوب را در مناطق کردنشین به راه انداختند، با فرمان تاریخی حضرت امام(ره) مبنی بر مقابله و سرکوب ضدانقلاب، عازم پاوه شد. پس از تصویب طرح تشکیل سازمان پیشمرگان کرد مسلمان، مسئولیت این کار از طرف شهید آیت‌الله بهشتی و مرحوم هاشمی‌رفسنجانی به او سپرده شد. شهید بروجردی در کردستان تمام حرکات ضدانقلاب را به‌عنوان فرمانده عملیات زیرنظر داشت. در جریان درگیری پاوه، درگیری سنندج و حوادث دردناک شهرهای کردستان همواره یکه‌تاز مقابله با ضدانقلاب بود و شهرها یکی پس از دیگری با دلاوری‌های محمد بروجردی و یارانش آزاد شد. او که در این مدت با تشکیل یک ستاد عملیاتی در شمال غرب، فرماندهی پاسداران و بسیجیانی را که به کردستان می‌رفتند برعهده گرفته بود، موفق شد تا بیشتر مناطق آلوده را پاکسازی کند. محمد بروجردی پس از شهادت شهید کاظمی و شهید گنجی‌زاده مستقیماً فرماندهی عملیات بسیار سخت و صعب‌العبور مسیر پیرانشهر و سردشت را برعهده گرفت و شجاعانه در کنار رزمندگان اسلام لرزه بر اندام ضدانقلابیان انداخت. شهید محمد بروجردی سرانجام اول خرداد ۱۳۶۲ درحالی‌که با عده‌ای دیگر از هم‌رزمانش در مسیر جاده مهاباد، نقده حرکت می‌کردند بر اثر انفجار مین به آرزوی دیرینه‌اش رسید و به فوز عظیم شهادت نایل آمد.

سرداران شهید سپاه پاسداران

فرماندهان شهید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فرماندهان مختلفی را از زمان آغاز به فعالیت خود تا به امروز در جنگ تحمیلی و یا حتی در دفاع از حرم و مبارزه با داعش و ... به خود دیده است، فرماندهای غیور و مجرب که هر کدام توانسته است برای این مرز و بوم افتخار آفرینی کنند و یا در جبهه های حق علیه باطل به پیروزی دست یافته و یا به شهادت برسند که اگر بخواهیم نام تعدادی از این شهدای بزرگ و والامقام را ذکر کنیم، می توانیم از شهدای زیر نام ببریم:

شهید مصطفی چمران؛ زمان شهادت: بهار 60

شهید محمد منتظری ؛ زمان شهادت: تابستان 60

سرلشکر پاسدار سید محمدعلی جهان‌آرا معروف به محمّد جهان‌آرا ؛ زمان شهادت: پاییز 60

سرلشکر یوسف کلاهدوز؛ زمان شهادت: پاییز 60

شهید محسن وزوایی ؛ زمان شهادت: بهار 61

سردار سرلشکر پاسدار غلامحسین افشردی معروف به حسن باقری ؛ زمان شهادت: زمستان 61

سردار سرلشکر پاسدار محمّد بروجردی ؛ زمان شهادت: تابستان 62

سرلشکر محمد ابراهیم همت؛ زمان شهادت: زمستان 62

شهید مهدی باکری؛ زمان شهادت: زمستان 63

شهید حسين بصير؛ زمان شهادت: بهار 66

سرلشکر محمدرضا دستواره ؛ زمان شهادت: تابستان 65

سرلشکر حسین خرازی؛ زمان شهادت: زمستان 65

شهید علی چیت‌سازیان؛ زمان شهادت: پاییز 66

سردار حاج داود کریمی ؛ زمان شهادت: تابستان۸۳

سرتیپ پاسدار شهید احمد کاظمی ؛ زمان شهادت: تابستان 84

سردار عبدالله اسکندری؛ زمان شهادت: بهار 93

سردار محمدعلی الله‌دادی؛ زمان شهادت: زمستان 93

سردار هادی کجباف؛ شهادت: بهار 94

سردار فرشاد حسونی زاده؛ زمان شهادت: پاییز 94

سردار حمید مختاربند؛ زمان شهادت: پاییز 94

سردار حسین همدانی ؛ زمان شهادت: پاییز 94

سردار سعید سیاح طاهری؛ زمان شهادت: زمستان 94

سردار حسنعلی شمس آبادی؛ زمان شهادت: زمستان 94

سردار غلامرضا سمایی ؛ زمان شهادت: پاییز 95

سردار غلامعلی قلی‌زاده ؛ زمان شهادت: زمستان 95

شهید سعید انصاری؛ زمان شهادت :97

پاسدار شهید حمید محمدرضایی؛ زمان شهادت :97

پاسدار شهید محمد قنبریان؛ زمان شهادت :97

پاسدار شهید سید جواد اسدی؛ زمان شهادت :97

شهید میثم نظری؛ زمان شهادت :97

مدافعان حرم

مدافعان حرم، مدافعان حرم حضرت زینب(س) یا مدافعان حرم اهل بیت، گروه‌هایی که عمدتا پس از تخریب مقبره حجر بن عدی توسط گروه‌های تکفیری ـ تروریستی و تهدید این گروه‌ها مبنی بر حمله به حرم حضرت زینب (س)، با هدف مقابله با داعش و دیگر گروه‌های مهاجم و جلوگیری از پیشروی آنها، به سوریه رفتند. عبارت مدافعان حرم، از اوایل ۱۳۹۲ش وارد ادبیات اجتماعی در ایران شد.

مدافعان حرم در واکنش به حمله گروه‌های تندرو تکفیری به سمت حرم حضرت زینب(س) شکل گرفت. ۱۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۲ش، گروه تروریستی تکفیری جبهه النصره شاخه القاعده در سوریه، علاوه بر نبش قبر حجر بن عدی،[۲][۳] تهدید به تکرار این اقدام در حرم حضرت زینب (س) کرد.[۴] سید حسن نصرالله، در اولین واکنش‌ها، ضمن آنکه حمله به حرم حضرت زینب را دارای پیامدهای بسیار خطرناک دانست، از کسانی سخن گفت که در حال دفاع از حرم حضرت زینب هستند و در این راه به شهادت می‌رسند.[۵]

پیش از نبش قبر حجر بن عدی، در۳ شهریور ۱۳۹۱ش، مزار محسن بن حسین(ع) در منطقه المشهد حلب در سوریه، مورد حمله نیروهای مخالف دولت سوریه قرار گرفت و پس از آن بود که گروه‌هایی برای جلوگیری از تکرار این اقدام درباره حرم سکینه دختر امام علی(ع)، اقدام به دفاع از آن کردند. تشکیل تیپ ابوالفضل العباس در عراق، و اعزام به سوریه برای دفاع از حرم حضرت زینب(س) هم اقدامی بود که در بهمن ۱۳۹۱ رخ داد، اما استفاده از عبارت «مدافعان حرم»، اواخر اردیبهشت ۱۳۹۲ش در رسانه‌های ایرانی و فارسی‌زبان رایج شد.

به تدریج، پایگاه‌های اینترنتی مختلف و برخی نهادهای رسمی و غیررسمی، برای ثبت‌نام از علاقمندان به حضور در سوریه و دفاع از حرم‌های اهل بیت، تشکیل شد.[۶] اولین همایش با عنوان «مدافعان حرم»، ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲ از سوی «کنگره بین المللی امام علی النقی(ع)» و با هدف «اعلام محكومیت جنایات فوق و اعلام آمادگی برای دفاع از حرم حضرت زینب(س)» برگزار شد.[۷] برخی منابع، از حضور ده هزار نفری مردم در این همایش خبر دادند.[۸] همایش‌ها و برنامه‌های مختلفی با عنوان «مدافعان حرم» در نقاط مختلف ایران برگزار شده است. با این حال اما هیچگاه شیوه‌ای رسمی برای ثبت‌نام اعلام نشده و دست‌کم در یک مورد، یک پایگاه اینترنتی که با هدف ثبت‌نام از داوطلبان راه‌اندازی شد و بر اساس اعلام مدیران آن، مورد استقبال فراوان قرار گرفت[۹] در ایران مسدود شد.[۱۰]

مهم‌ترین گروه‌های مربوط به نیروهای داوطلب مردمی شیعه در سوریه شامل موارد زیر است:

تیپ زینبیون که از شیعیان و نیروهای داوطلب پاکستانی تشکیل شده است.

تیپ حیدریون که از نیروهای عراقی تشکیل شده است.

تیپ فاطمیون که از نیروهای افغانی تشکیل شده و چندین گردان دارد.

تیپ حزب الله که از عناصر حزب الله لبنان و حزب الله سوریه بویژه اهالی نبل و الزهرا تشکیل شده است.

لشکر فاطمیون

لشکر فاطمیون: لشکر فاطمیون، در سال ۱۳۹۰ش در یک گروهان شکل گرفت[۱۱] به تدریج تبدیل به تیپ شد و از سال ۱۳۹۴ش با عنوان لشکر شناخته می‌شود.[۱۲] فاطمیون، شیعیان افغانستانی هستند و هسته اولیه آن، اعضای «سپاه محمد(ص)» و «تیپ ابوذر» و همچنین افغانستانی‌های مقیم سوریه بوده‌اند. سپاه محمد(ص)، در جریان مبارزه مردم افغانستان با نیروهای شوروی سابق شکل گرفت. هسته اولیه فاطمیون با ۲۵ نفر شکل گرفته و در اوایل سال ۱۳۹۲ش،[۱۳] به سوریه اعزام شد. آنها ابتدا در کنار گروه‌های عراقی مانند کتائب سیدالشهدا به مبارزه با معارضان سوری پرداختند. اعضای این گروه به‌تدریج افزایش یافت. افغانستانی‌های مقیم سوریه که غالبا در اطراف زینبیه زندگی می‌کردند هم به این جمع پیوستند. علیرضا توسلی ملقب به ابوحامد، فرمانده و بنیانگذار فاطمیون، ۹ اسفند ۱۳۹۳ در سوریه شهید شد.[۱۴]

لشکر زینبیون

لشکر زینبیون: لشکر زینبیون از گروه‌های در حال جنگ با نیروهای معارض سوری است و اعضای آن شیعیان منطقه شیعه‌نشین پاراچنار و برخی دیگر از مناطق پاکستان هستند.[۱۵] و در سال ۱۳۹۲ش ایجاد شد .هفت تن از نیروهای عضو این تیپ، فروردین ۱۳۹۴ در قم به خاک سپرده شدند.[۱۶]

گروه‌های دیگر: به نظر می‌رسد گروه‌ها و نیروهایی از مسلمانان کشورهای دیگر نیز در دفاع از حرم اهل بیت (ع)‌ حضور داشته باشند که آمار موثقی در این زمینه یافت نشده است

زندگینامه 10 تن از شهدای معروف حرم

طی سالیان گذشته تعداد زیادی از جوانان برومند کشورمان عاشقانه برای دفاع از حرم و مبارزه با تروریست‌های تکفیری در سوریه و عراق داوطلب شدند. برخی از این جوانان طی مبارزه با تروریست های تکفیری به فیض شهادت نائل شدند. در این بخش از دیبامگ به معرفی 10 شهید شاخص حرم میپردازیم.

مصطفی صدرزاده : وی در ۱۹ شهریور سال ۶۵ در شهرستان شوشتر استان خوزستان به دنیا آمد. در ۱۱ سالگی به همراه خانواده به استان مازندران نقل مکان کرد و پس از دو سال، همراه خانواده در شهرستان شهریار استان تهران ساکن شد. سال ۸۷ وارد حوزه شد و حدود ۴ سال درحوزه علمیه امام جعفرصادق(ع) تهران درس خواند. سپس در رشته ادیان و عرفان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز تحصیل کرد. احترام به بزرگترها و مهربانی با کودکان و دست بوسی کوچکترها نسبت به بزرگترها سنتی بود که شهید صدرزاده در مسجد محله رسم کرده بود .سال ۸۸ در دفاع از انقلاب اسلامی تا مرز شهادت پیش رفت. سال ۹۲ راهی سوریه شد و با داشتن چندین مجروحیت، دست از امر به معروف و نهی از منکر برنداشت و مقاومت در برابر ظلم را سرلوحه کار خود قرار داد. صدرزاده در میدان رزم به شیر بیشه فاطمیون معروف بود. سیدمصطفی صدرزاده روز قبل از شهادت به دوستانش گفته بود که با یک گلوله شهید می‌شود و عاقبت در اول آبان سال ۹۴ در عملیات محرم در روز تاسوعا در مبارزه با تروریست‌های تکفیری در حومه حلب به شهادت رسید و پیکر مطهرش در گلزار شهدای بهشت رضوان شهریار به خاک سپرده شد.

پاسدار شهید محسن حججی : در ۲۱ تیر سال ۱۳۷۰ در شهرستان نجف آباد اصفهان به دنیا آمد. وی پس از سپری کردن دوره تحصیلات مقدماتی و هنرستان، موفق به اخذ مدرک دیپلم از شاخه کاردانش شد و نهایتا دانش خود را تا مقطع کاردانی رشته “تکنولوژی کنترل” از مرکز آموزش علمی کاربردی “علویجه” ارتقا داد. سال ۱۳۸۵، محسن حججی در موسسه تربیتی فرهنگی “شهید احمد کاظمی” (از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) حضور پیدا کرد. محسن حججی که از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود، اولین بار قبل از محرم سال ۱۳۹۴، برای دفاع از حرم عقیله حضرت زینب (س)، داوطلبانه به کشور “سوریه” رفت و به مدت ۴۵ روز در جبهه‌های حق علیه باطل جنگید. وی پس از بازگشت از این کشور، مجددا در ۲۷ تیر سال ۱۳۹۶، به “سوریه” اعزام شد. ۱۶ مرداد سال ۱۳۹۶ (۷ اوت سال ۲۰۱۷)، ارتش آمریکا با جمع آوری و اعطای اطلاعات به نیرو‌های تروریستی تکفیری “داعش” و از کار انداختن تجهیزات ارتباطی گروه “کتائب السید الشهداء” (یکی از گروه‌های مهم “حشد شعبی” و از گردان‌های حزب الله که همزمان با فتوای “آیت الله سیستانی” منشق شد و دبیر کل آن “الحاج ولاء” بود.) و هدف گیری هوشمند ماشین آلات نظامی و حمله توپخانه‌ای که موجب فلج کردن قدرت نظامی نیرو‌های “کتائب السید الشهداء” شد، زمینه حمله ددمنشانه عناصر “داعش” را به منطقه “تنف” در مرز کشور‌های “عراق و سوریه” فراهم کرد که در این میان محسن حججی دهمین عضو از لشکر زرهی ۸ نجف اشرف نیز در این حمله ابتدا به اسارت گرفته شد و سپس ۲ روز بعد، یعنی در ۱۸ مرداد همان سال، توسط نیرو‌های تروریستی تکفیری “داعش” با جدا شدن سر از بدن به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

شهید حرم محمد تقی سالخورده : دوم دی ۱۳۶۵، در روستای شهاب‌الدین از توابع شهرستان نکا به دنیا آمد. فرزند ششم خانواده بود، دو برادر و سه خواهر داشت. پدرش غلامرضا پاسدار بود و مادرش فرخ اسماعیلی نام داشت. فروردین ۱۳۸۵ وارد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد و تحصیلاتش را در مقطع لیسانس نظامی از دانشگاه امام حسین با موفقیت پایان رساند. مهر سال ۱۳۹۰ ازدواج کرد و صاحب یک دختر (زینب) شد. در لشکر۲۵کربلا، یگان ویژه صابرین به اسلام خدمت کرد. نوزدهم مهر ۱۳۹۴ به عنوان مستشار و به مدت دو ماه به کشور سوریه اعزام شد، دومین بار در چهاردهم فروردین ۱۳۹۵ به سوریه اعزام شد. بیست و یکم فروردین ۱۳۹۵ در شهرک خان‌طومان استان حلب در بیست و نه سالگی به شهادت رسید. وی دومین شهید مدافع حرم شهرستان نکا و هفدهمین شهید مدافع حرم استان مازندران هستند. بیست و چهارم فروردین ۱۳۹۵ آیت‌الله محمدباقر محمدی‌لائینی بر پیکرش نماز خواند و ساعت نه صبح از مقابل سپاه نکا به سمت زادگاهش تشییع و در گلزار شهدای شهاب‌الدین به خاک سپرده شد‌.

شهید حرم حسین هریری : تخریب چی شهید حسین هریری، متولد سال ۶۸ بود و کارشناسی حقوق را از دانشگاه قوه قضاییه دریافت کرد و در قطار شهری مشهد مشغول به کار بود؛ از کودکی در پایگاه بسیج مسجد هجرت حوزه یک عمار حضور و فعالیت داشت و در برپایی تمامی برنامه های قرآنی، نماز جماعت، نماز جمعه پیش قدم می شد. زیبایی چهره شهید حسین هریری باعث شده بود در جبهه مقاومت اسلامی به قمر فاطمیون معروف شود. او که به تازگی نامزد کرده بود، دوست نداشت ازدواجش مانعی برای دفاع از حریم اهل بیت شود. بنابراین با همسرش شرط کرد همچنان رزمنده مدافع حرم باشد و مدتی پس از نامزدی به سوریه رفت و قدم به حجله شهادت گذاشت. زهرا سادات رضوی همسر شهید متولد 1376 است. دختر جوانی که هنوز زندگی مشترکش را آغاز نکرده، همسر شهید شد. او در گفت وگو با جوان از شناخت یک شهید در دوران چهارماهه نامزدی اش می گوید که برای او یک عمر گذشته است.

شهید حرم بابک نوری هریس : شهید بابک نوری هریس، متولد 1371 در استان گیلان است که، به جمع مدافعان حرم در سوریه پیوست و توسط گروه داعش به شهادت رسید. دانشجوی غیور بسیجی و یکی از اعضای سپاه قدس بود که برای دفاع از حرم حضرت زینب (س) به سوریه رفت و در روز شهادت امام رضا (ع) در عملیات آزادسازی منطقه بوکمال در سن بیست و پنج سالگی به شهادت رسید.

شهید حرم محمودرضا بیضایی : شهید محمودرضا بیضایی در 18 آذر ماه سال 1360 در خانواده ای مذهبی و دارای ریشه روحانیت در تبریز متولد شد. تحصیلات خود را در تبریز گذراند. در دوره تحصیلات دبیرستان به عضویت پایگاه مقاومت شهید بابایی درآمد و حضور مستمر در جمع بسیجیان پایگاه، اولین بارقه های عشق به فرهنگ مقاومت و ایثار و شهادت را در او بوجود آورد. ورزشکار بود و به ورزش کاراته علاقه داشت و از 10 سالگی به این ورزش پرداخته بود. ایشان بعد از اتمام خدمت سربازی، علیرغم تشویق اطرافیان به ادامه تحصیل در دانشگاه، با اختیار خود، عضویت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را انتخاب نمود و در بهمن ماه سال 82 وارد دوره افسری دانشکده امام علی (ع) سپاه شد. علاقه و عشق وصف ناشدنی محمودرضا به آرمان جهانی امام خمینی (ره)، یعنی تشکیل نهضت جهانی اسلام، روحیه خاصی را در وی بوجود آورده بود که تا آغاز جنگ در سوریه، در جهت تحقق آن تلاش و مجاهدت شبانه روزی داشت. همواره مطالعه دینی و سیاسی داشت و به اخبار و وقایع داخلی و خارجی به خصوص تحولات جهان اسلام اشراف داشت و این وقایع را تحلیل میکرد. او به خاطر آشنایی با زبان عربی، با رزمندگان مقاومت اسلامی لبنان و رزمندگان حزب الله و همینطور با شیعیان مجاده عراقی و سوری ارتباطی تنگاتنگ داشت. با آغاز جنگ در سوریه از سال 90 برای دفاع از حرم های آل الله (ع) و یاری جبهه مقاومت، آگاهانه عازم سوریه شد. در آخرین اعزام خود در دیماه 92 به یکی ازیاران نزدیک خود اعلام کرد که این سفر برای او بی بازگشت است و از دو ماه پیش از اعزام بدنبال هماهنگی برای محل تدفین خود بود. سرانجام، بعد از دو سال حضور در جبهه سوریه، در بعدازظهر 29 دیماه 92 همزمان با سال روز میلاد پیامبر اعظم (ص) و امام جعفر صادق(ع) در اثنای درگیری با مزدوران تکفیری استکبار در اثر اصابت ترکش های یک تله انفجاری به ناحیه سر و سینه، به فیض شهادت نائل آمد.

شهید حرم محمد مسرور : طلبه شهید مدافع حرم محمّد مسرور در تاریخ 1/1/1366 در شهرستان کازرون در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشود .ایشان که کوچک ترین عضو و آخرین فرزند خانواده بود از همان کودکی روح او توسط پدر ومادر ودیگر اعضای خانواده با دین ومذهب و عشق به اهل بیت (علیه السلام) پرورش داده شد به گونه ای که از سن پنج سالگی علاقه شدیدی به مسجد داشتند وبا حضور در مسجد ملابرات وجود او با فضای پاک ومعنوی مسجد اجین شد . ایشان از سن نوجوانی در پایگاه مقاومت فجر مسجد ملابرات وبعد از آن در پایگاه مقاومت ثارالله مسجد حاج رضا مشغول به فعالیت های فرهنگی بودند وبیش تر اوقات زندگی پر برکت خود را در این فضا سپری می کردند . از همان دوران نوجوانی علاقه وعشق وافری به اهل بیت (علیه السلام) به خصوص ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) در وجود او موج می زد ودر مراسم های مذهبی به خصوص عزاداری ها حضور مستمر داشت .ایشان از آن جا که عاشق مجاهدت در راه خدا بودند ، هنگامی که خبر دار شدند که برای اعزام به سوریه ثبت نام می کنند از اولین افرادی بودند که از طریق تیپ تکاور امام سجاد(علیه السلام) کازرون اقدام نموده وبا اینکه بیش از چهار ماه از عقد ایشان نگذشته بود از همه چیز دل کندند وعازم میدان جنگ در سوریه شدند . و بعد ازحدو 50 روز حضور در مناطق جنگی سوریه سرانجام در روز جمعه 16/11/94 در منطقه رتیان بعد از عملیات آزاد سازی شهرای نبل و الزهرا به آرزوی خود و وعده ای که امام سجاد (علیه السلام) سال های قبل در خواب به او داده بود یعنی فیض عظیم شهادت نائل آمد و نام خود را در زمره یاران واقعی حضرت مهدی (علیه السلام) ثبت نمود .

شهید حرم مجید قربانخانی : بسیجی شهید مجید قربانخانی متولد ۲۹ مرداد ماه ۱۳۶۹ ه.ش. می باشد. «شهید مدافع حرم مرتضی کریمی با مجید دوست بود. گویا در بسیج با هم آشنا شده بودند. یک بار مرتضی از مجید می خواهد به هیئت آن‌ها برود. اسباب تحولات مجید از همین جا آغاز شد. البتّه ناگفته پیداست که منشأ اثر این تحولات ریشه در باورهایی داشت که سرشت شهید قربانخانی با آن‌ها آمیخته شده بود. نفس سلیم مجید مثل آتش زیر خاکستری بود که در انتظار یک تلنگر نشسته بود تا صفای وجودش را بروز دهد. مجید قربانخانی در ۲۱ دی‌ماه سال ۹۴ به همراه همرزمانش هم‌چون شهید مصطفی چگینی، شهید مرتضی کریمی و شهید محمد آژند در خان طومان حلب سوریه به شهادت رسیده و مفقود الاثر شد. ایشان پس از گذشت سه سال از شهادتش به وطن بازگشت. هویت شهید مجید قربانخانی در سال ۹۸ توسط گروه های تفحص شهدا کشف و توسط آزمایش “دی ان ای” شناسایی شد.

شهید حرم محمد بلباسی : محمد بلباسی متولد اسفندماه ۱۳۵۷ می باشد، این شهید بزرگوار دارای چهار فرزند به نام‌های فاطمه،مهدی،حسن و زینب است که زینب ۶ماه بعد از شهادت پدر به دنیا آمدند. شهید محمد بلباسی از شهدای لشکر عملیاتی ۲۵ کربلای مازندران و یکی از ۱۳ نفری بود که در روز ۱۷ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۵ در نبرد خان طومان به دست تکفیری ها به شهادت رسید.

شهید حرم محمد رضا دهقان امیری : شهید محمدرضا دهقان امیری، در خانواده ای مذهبی در سال 1374 در تهران به دنیا آمد. حضوردر خانواده ای متدین و معتقد باعث شد تعصب و غیرت خاصی نسبت به اهل بیت (ع) و سیدالشهدا (ع) پیدا کند. نمی توانست ببیند خواهر و مادرش در امنیت زندگی کنند اما حرم خواهر سیدالشهدا (ع) مورد حمله ی دشمنان و متجاوزان قرار بگیرد و به همین خاطر راهی سوریه شد. او از پایان دوره ابتدایی وارد بسیج شد و با پدر خود در مجالس مذهبی و هیئت های عزاداری و اردوهای راهیان نور شرکت می کرد. علاقه به معارف و تحصیلات خوزوی باعث شد رشته معارف را انتخاب کرده و در دانشگاه عالی شهید مطهری ادامه تحصیل دهد و دانشجوی سال سوم فقه و حقوق دانشگاه بود که عازم سوریه شد. محمدرضا وصیت کرده بود او را در امامزاده علی اکبر (ع) چیذر دفن کند. از صفات بارز اخلاقی او می توان به خوش خلقی و خلوص نیت در انجام وظایف دینی و امور خیر اشاره کرد. ایشان در بیست و یکم آبان ماه 94 به عنوان بسیجی تکاور راهی سوریه شد و همزمان با آخرین روزهای ماه محرم در نبرد با تروریست های تکفیری در حومه حلب طی عملیات محرم به شهادت رسید.

شهیدان مقاومت اسلامی

ابراهیم عقیل ، ابومهدی المهندس ، اسماعیل هنیه ، راغب حرب ، سمیر قنطار ، سید حسن نصرالله ، سید عباس موسوی ، سید هاشم صفی‌الدین ، عماد مغنیه ، فؤاد شکر ، قاسم سلیمانی، محسن حججی ، نبیل قاووق ، یحیی سنوار .