رجب نام نهري است در بهشت

رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرموده ‏اند : «رجب ماه بزرگ خداست و هيچ ماهي در حرمت و فضيلت‏ به پايه آن نمي ‏رسد و قتال با کافران در اين ماه حرام است، آگاه باشيد که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسي در ماه رجب حتي يک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهي از او دور مي‏گردد» . امام هفتم (عليه السّلام) فرموده ‏اند : رجب نام نهري است در بهشت که از شير، سفيدتر و از عسل، شيرين‏تر است; هر کس يک روز از آن را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او بياشامد. از امام صادق (عليه السّلام) نقل شده که حضرت محمد (صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرمود : رجب ماه استغفار امت من است، پس در اين ماه طلب آمرزش کنيد که خداوند آمرزنده و مهربان است و رجب را «اصب‏» مي‏گويند زيرا که رحمت ‏خداوند در اين ماه بر امت من بسيار ريخته مي‏شود پس بسيار بگوئيد استغفر الله و اسئله التوبة .

امام كاظم(عليه السلام) مى فرمايد: رجب، نام نهرى در بهشت است كه از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر است; بنابراين هركس يك روز از ماه رجب را روزه بدارد، خداوند از آن نهر به او خواهد نوشاند.

رجب«رجب الفرد الاصب»«شهرالله الأصمّ»«شهر الاستغفار»

در روايات منقول از پيامبر اکرم (ص) و اهل بيت (ع) نام هايي براي «رجب» ذکر شده است از جمله آنها «رجب الفرد الاصب» مي باشد، زيرا در اين ماه رحمت الهي همچون باراني که از آسمان مي آيد بر بندگانش فرو مي ريزد، به اين ماه «اصم» هم گفته اند زيرا از نظر فضيلت کمتر ماهي به آن مي رسد و حتي در زمان جاهليت مورد تعظيم و احترام اعراب بوده و حرمت آن را نگه مي داشته اند . رجب به «شهر الاستغفار» هم معروف است زيرا در اين زمان عباد خداوند با طلب آمرزش و مغفرت از سيئات فاصله مي گيرند و به رحمت الهي نزديک مي شوند و در واقع در اين جويبار روح و روان خويش را از هرگونه آلودگي منزه ساخته و رذائل و خباثت ها را از قلب خود مي زدايند، در برخي منابع روايي اين ماه را «شهر اميرالمؤمنين (ع)» ناميده اند يعني ماه ولايت زيرا در سيزدهم رجب ولادت آن امام متقين و پيشواي پرهيزگاران روي داده است همچنان که شعبان را ماه رسول خدا (ص) و رمضان را ماه خدا گفته اند، رجب را «حبل الهي » نيز ناميده اند، زيرا ريسمان رحمت الهي و لطف ربوبي براي بندگان از عالم ملکوت آويخته مي شود تا هر کس بخواهد توسط آن به مقام قرب راهي يابد ، از خاتم رسولان روايت شده است: خداوند را در آسمان هفتم فرشته اي به نام «داعي » است، هرگاه ماه رجب فرا برسد در تمامي ليالي آن از آغاز تا بامداد اين ملک چنين ندا مي دهد: ذاکران، مطيعان، مستغفران، توبه جويان، مژده، مژده، بشارت، بشارت، من مانوس با کسي هستم که با من همنشين شود و مطيع کسي هستم که از من پيروي کند، بخشنده آنم که از من طلب بخشش کند، ماه من است و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من است، هر کس مرا در اين ماه بخواند او را اجابت مي کنم و هر فردي که از من چيزي بخواهد خواسته اش را برآورده مي نمايم، هر کس از من راه بخواهد، هدايتش مي نمايم،

پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله)مى فرمايد: رجب، «شهرالله الأصمّ» است; و بدان سبب آن را «اصمّ» ناميدند كه هيچ ماهى به پايه عظمت آن نمى رسد; مردم زمان جاهليت به رجب حرمت مى نهادند و آنگاه كه اسلام درخشيدن گرفت، بر حرمت آن افزود. بدانيد كه رجب، ماه خدا شعبان، ماه من و رمضان، ماه امت من است پس هركس يك روز از رجب را روزه بدارد، مستحقّ رضوان الهى گردد و روزه اش غضب الهى را خاموش كند و خداوند درى از درهاى جهنّم را بر او ببندد. اگر كسى به اندازه تمام زمين طلا انفاق كند، برتر از روزه يك روز آن نخواهد بود... هرگاه شب شود، دعايش مستجاب خواهد بود: يا در دنيابه او عطا خواهد شد و يا براى آخرت او ذخيره مى شود... حضرت رسول خدا(صلى الله عليه وآله) سپس ثواب دو، سه، چهار، پنج، تا سى روز، روزه ماه رجب را تك تك با توضيح كامل بيان فرمود.

پيامبر(صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرمودند: رجب براي امّت من ماه استغفار است پس در اين ماه به محضر پروردگار از گناهان خويش پوزش طلبيد که خداوند بخشنده‏ اي مهربان است .

ماه رجب، به دليل برخورداري از مزاياي گوناگون و توجه به ابعاد معنوي آن، نام‏هاي ديگري نيز دارد؛ نام‏هايي مثل ماه آمرزش خواهي (شهرُ الاستغفار)؛ ماه تک (رَجَبُ الفَرد) به دليل تنها واقع شدن و جدا شدن آن از ساير ماه‏هاي حرام؛ سرشار (رَجَبُ الاَصَبّ) به دليل نزول سرشار رحمت الهي؛ ماه اميرمؤمنان (شهرُ اميرِالمؤمنين)، ريسمان الهي و اَصَمْ يعني برخوردار از فضيلت‏هاي بسيار .

در حديث است که حضرت نوح(عليه السّلام) روز اول اين ماه سوار بر کشتي شد و نجات يافت و فرمودند: کساني که با او هستند روزه بدارند و هر که اين روز را روزه بدارد آتش عذاب يک سال از او دور مي ‏شود و نيز طبق سخن حضرت صادق(عليه السّلام) خواندن زيارت امام حسين(عليه السّلام) در روز اول اين ماه مستحب و تأکيد شده است .

ماه رجب، يکي از چهار ماه حرام

ماه رجب، يکي از چهار ماه حرام است که در آن از جنگ و خون‏ريزي نهي شده است. تحريم جنگ در اين چهار ماه، يکي از راه‏هاي پايان دادن به جنگ‏هاي طولاني و وسيله‏ اي براي دعوت به صلح و آرامش بود؛ زيرا هنگامي که جنگ‏جويان چهار ماه از سال اسلحه را بر زمين گذاشته و صداي چکاچک شمشيرها خاموش گردد و مجالي براي تفکر و انديشه به وجود آيد، احتمال پايان يافتن جنگ بسيار زياد است. اسلام در هر سال براي پيروان خود يک آتش ‏بس چهارماهه اعلام مي‏دارد که اين خود نشانه روح صلح‏ طلبي اسلام است. البته اگر دشمن بخواهد از اين قانون اسلامي سوء استفاده کند و حريم ماه‏هاي حرام را بشکند، اجازه مقابله به مثل به مسلمانان داده شده است.

ماه‌های حرام، ماه‌هایی است که خداوند رعایت حرمت آن‌ها را بر مؤمنان واجب کرده است. این ماه‌ها عبارتند از: رجب، ذی القعده، ذی‌الحجه (پایان سال قمری قبلی) و محرم (آغاز سال قمری جدید) . از زمان حضرت ابراهیم، این ماه‌ها دارای حرمت بودند. از جمله احکام فقهی ماه‌های حرام، حرمت جنگ و تشدید دیه قتل است.

در خطبه حجة الوداع که پیامبر (ص) در منا ایراد نمود، آمده است: «السّنة اثناعشر شهراً منها أربعة حُرُم، ثلاث متوالیات: ذوالقعدة و ذوالحجة و المحرّم و رجب مُضَر الّذی بین جمادی و شعبان: سال دوازده ماه است که چهار تای آن [ماه‌های] حرام‌اند. سه تا پشت سر هم‌اند: ذوالقعده، ذوالحجه و مُحرّم، و ماه رجب مُضَر که بین جمادی [الثانی] و شعبان قرار گرفته است».

برخى قائلند حرمت این ماه‌ها از شریعت حضرت ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) بود و عرب آن را به ارث برد و همواره حتی در زمان جاهلیت نیز حرمت آنها را حفظ می کرد؛ به طوری که به جهت حرمت این ماه‏‌ها اگر قاتل پدر خود را در این دوره زمانی مشاهده می‏‌کرد، متعرض او نمی شد. این سنت ابراهیمی تا ظهور اسلام همچنان در میان عرب رایج و محترم بود تا اینکه قرآن کریم آن را تأیید و امضاء کرد.

در آیه ۳۶ سوره توبه بیان شده است: إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ‌ عِندَ اللَّـهِ اثْنَا عَشَرَ‌ شَهْرً‌ا فِي كِتَابِ اللَّـهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضَ مِنْهَا أَرْ‌بَعَةٌ حُرُ‌مٌ . در حقيقت، شماره ماه‌ها نزد خدا، از روزى كه آسمانها و زمين را آفريده، در كتاب [علم‌] خدا، دوازده ماه است؛ از اين [دوازده ماه‌]، چهار ماه، [ماهِ‌] حرام است.

أين الرجبيّون؟

در كرامت و فضيلت اين ماه، حضرت امام صادق(عليه السلام) نيز مى فرمايد: آن گاه كه قيامت برپا شود، منادى الهى فرياد زند: «أين الرجبيّون؟»; كجايند آنانكه ماه رجب را گرامى داشتند و از آن، بهره ها بردند؟ از آن انبوه جمعيت، گروهى برخيزند كه نور جمالشان محشر را روشن كند. بر سر آنان تاج هاى شاهى كه مرصّع به درّ و ياقوت است، قرار دارد و در طرف راست هرنفر از آنان هزار فرشته، در سمت چپ نيز هزار فرشته به او كرامت و تعظيم الهى را تبريك گويند. از جانب الهى ندا آيد: بندگان و كنيزانم، به عزت و جلالم سوگند، شما را جاى و مقام گرامى و عطاياى فراوان دهم و شما را در جايى جاى دهم كه از زير آن نهرها جارى است و شما در آن جاويد خواهيد بود زيرا شما داوطلبانه براى من در ماهى كه من بزرگش داشتم روزه گرفتيد. سپس، خطاب به فرشتگان فرمايد: فرشتگان من! بندگان و كنيزان را به بهشت داخل كنيد.

گرچه همه زمان ها مخلوق خداست ليكن برخى از آنها از شرافت و ويژگى خاصى برخوردار است. درست است كه همه ماه هاى سال، پرتوى از قدرت جهان آفرين است; امّا سه ماه رجب، شعبان و رمضان، داراى امتياز و برجستگى ويژه اى هستند. در عصر جاهليت، مردم ماه رجب را گرامى مى داشتند.

بارى در كرامت و فضيلت اين ماه، حضرت امام صادق(عليه السلام) نيز مى فرمايد: آن گاه كه قيامت برپا شود، منادى الهى فرياد زند: «أين الرجبيّون؟»; كجايند آنانكه ماه رجب را گرامى داشتند و از آن، بهره ها بردند؟ از آن انبوه جمعيت، گروهى برخيزند كه نور جمالشان محشر را روشن كند. بر سر آنان تاج هاى شاهى كه مرصّع به درّ و ياقوت است، قرار دارد و در طرف راست هرنفر از آنان هزار فرشته، در سمت چپ نيز هزار فرشته به او كرامت و تعظيم الهى را تبريك گويند. از جانب الهى ندا آيد: بندگان و كنيزانم، به عزت و جلالم سوگند، شما را جاى و مقام گرامى و عطاياى فراوان دهم و شما را در جايى جاى دهم كه از زير آن نهرها جارى است و شما در آن جاويد خواهيد بود زيرا شما داوطلبانه براى من در ماهى كه من بزرگش داشتم روزه گرفتيد. سپس، خطاب به فرشتگان فرمايد: فرشتگان من! بندگان و كنيزان را به بهشت داخل كنيد. در اينجا حضرت صادق(عليه السلام) فرمود: اين پاداش، براى كسى است كه گرچه يك روز از اول يا وسط يا آخر ماه رجب را روزه بدارد.

ليلة الرغائب شب جمعه اول ماه رجب

گرچه تمام ماه رجب، نزد خداوند و اولياء گراميش عزيز و ارجمند است ليكن برخى از اوقات آن، فضيلت ويژه اى دارد; مثلا اوّلين شب جمعه ماه رجب، داراى امتيازى بزرگ است. پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: از اولين شب جمعه ماه رجب غافل نشويد; فرشتگان آن را «ليلة الرغائب» مى نامند. چرا كه وقتى يك سوم از شب گذشت، هيچ فرشته اى نيست مگر اينكه در كنار كعبه مشرفه آيد; آنگاه خداوند نظر مرحمت به آنان كند و فرمايد: فرشتگانم! هرچه خواهيد از من بخواهيد. فرشتگان گويند: بارالها حاجت و خواسته ما آن است كه روزه داران ماه رجب را بيامرزى; خداوند متعال فرمايد: آمرزيدم.

و از براى آن عملى از حضرت رسول صلى الله عليه و آله وارد شده با فضيلت بسيار كه سيد در اقبال و علامه در اجازه بنى زهره نقل كرده‏اند از جمله فضيلت او آنكه گناهان بسيار به سبب او آمرزيده شود و آنكه هر كه اين نماز را بگزارد چون شب اول قبر او شود حق تعالى بفرستد ثواب اين نماز را به سوى او به نيكوتر صورتى با روى گشاده و درخشان و زبان فصيح پس با وى گويد اى حبيب من بشارت باد تو را كه نجات يافتى از هر شدت و سختى گويد تو كيستى به خدا سوگند كه من رويى بهتر از روى تو نديدم و كلامى شيرين‏تر از كلام تو نشنيده‏ام و بويى بهتر از بوى تو نبوييدم گويد من ثواب آن نمازم كه در فلان شب از فلان ماه از فلان سال بجا آوردى آمدم امشب به نزد تو تا حق تو را ادا كنم و مونس تنهايى تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دميده شود من سايه بر سر تو خواهم افكند در عرصه قيامت پس خوشحال باش كه خير از تو معدوم نخواهد شد هرگز .

و كيفيت آن چنان است كه روز پنجشنبه اول آن ماه را روزه مى‏دارى چون شب جمعه داخل شود ما بين نماز مغرب و عشاء دوازده ركعت نماز مى‏گزارى هر دو ركعت به يك سلام و در هر ركعت از آن يك مرتبه حمد و سه مرتبه إنا أنزلناه و دوازده مرتبه قل هو الله أحد مى‏خوانى و چون فارغ شدى از نماز هفتاد مرتبه مى‏گويى : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِىِّ الْأُمِّىِّ وَ عَلَى آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ] . پس به سجده مى‏روى و هفتاد مرتبه مى‏گويى : سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَ الرُّوحِ . پس سر از سجده بر مى‏دارى و هفتاد مرتبه مى‏گويى : رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِىُّ الْأَعْظَمُ . پس باز به سجده مى‏روى و هفتاد مرتبه مى‏گويى : سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَ الرُّوحِ . پس حاجت خود را مى‏طلبى كه إن شاء الله برآورده خواهد شد) .

و بدان نيز كه در ماه رجب زيارت حضرت امام رضا عليه السلام مندوب است و اختصاصى دارد چنانچه عمره در اين ماه فضيلت دارد و روايت شده كه تالى حج است در فضيلت و منقول است كه: جناب على بن الحسين عليهما السلام معتمر شده بود در ماه رجب و شبانه روز نماز در نزد كعبه مى‏گزاشت و پيوسته در سجده بود در شب و روز و اين ذكر از آن حضرت شنيده مى‏شد كه در سجده مى‏گفت عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِكَ .

اعمال و دعاهای مشتركه ماه رجب

بخوانید در عقب نمازهاى روز و شب این دعا را که سيد بن طاوس روايت كرده از محمد بن ذكوان كه معروف به سجاد است براى آنكه آنقدر سجده كرد و گريست در سجود كه نابينا شد گفت: عرض كردم به حضرت صادق عليه السلام فداى تو شوم اين ماه رجب است تعليم بنما مرا دعايى در آن كه حق تعالى مرا به آن نفع بخشد حضرت فرمود بنويس

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ بگو در هر روز از رجب در صبح و شام در عقب نمازهاى روز و شب :

يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ كُلِّ شَرٍّ يَا مَنْ يُعْطِى الْكَثِيرَ بِالْقَلِيلِ يَا مَنْ يُعْطِى مَنْ سَأَلَهُ يَا مَنْ يُعْطِى مَنْ لَمْ يَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ تَحَنُّنًا مِنْهُ وَ رَحْمَةً أَعْطِنِى بِمَسْأَلَتِى إِيَّاكَ جَمِيعَ خَيْرِ الدُّنْيَا وَ جَمِيعَ خَيْرِ الآخِرَةِ وَ اصْرِفْ عَنِّى بِمَسْأَلَتِى إِيَّاكَ جَمِيعَ شَرِّ الدُّنْيَا وَ شَرِّ الآخِرَةِ فَإِنَّهُ غَيْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَيْتَ وَ زِدْنِى مِنْ فَضْلِكَ يَا كَرِيمُ .

اى خدايى كه براى هر نيكى به تو اميد مى‌بندم و به هنگام هر بدى از خشم تو امان مى‌جويم. ى خدايى كه در برابر كم، بسيار مى‌بخشى، اى خدايى كه به هركس از تو نياز خواهد، بخشش مى‌كنى. اى خدايى كه به هركس از تو درخواست نكند و حتى تو را نشناسد، نيز از سر دلسوزى و مهرورزى بخشش مى‌كنى. اينك به من كه از تو نياز مى‌خواهم، همه‌ى نيكى‌هاى دنيا و آخرت را عطا كن؛ و از من كه از تو درخواست مى‌كنم، همه‌ى بدى‌هاى دنيا و آخرت را دور دار؛ زيرا آنچه تو بخشيده‌اى كاستى نمى‌پذيرد و از افزون‌بخشى‌ات، بهره‌ى مرا بيفزا، اى بزرگوار.

راوى گفت پس گرفت حضرت محاسن شريف خود را در پنجه چپ خود و خواند اين دعا را به حال التجا و تضرع به حركت دادن انگشت سبابه دست راست پس گفت بعد از اين :

يَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِكْرَامِ يَاذَا النَّعْمَاءِوَالْجُودِيَاذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَيْبَتِى عَلَى النَّارِ

در تمام ايام ماه رجب بخوانید اين دعا را كه روايت شده حضرت امام زين العابدين عليه السلام در حجر در غره رجب خواند :

يَا مَنْ يَمْلِكُ حَوَائِجَ السَّائِلِينَ وَ يَعْلَمُ ضَمِيرَ الصَّامِتِينَ لِكُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْكَ سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِيدٌ اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِيدُكَ الصَّادِقَةُ وَ أَيَادِيكَ الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُكَ الْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِىَ حَوَائِجِى لِلدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ .

در هر روز ماه رجب بخوانيد اين دعا را كه حضرت صادق عليه السلام در هر روز ماه رجب مى‏خواندند :

خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَكَ وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلّا بِكَ وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِينَ وَ خَيْرُكَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِينَ وَ فَضْلُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِينَ وَ نَيْلُكَ مُتَاحٌ لِلْآمِلِينَ وَ رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ وَ سَبِيلُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ اَللَّهُمَّ فَاهْدِنِى هُدَى الْمُهْتَدِينَ وَ ارْزُقْنِى اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِينَ وَ لا تَجْعَلْنِى مِنَ الْغَافِلِينَ الْمُبْعَدِينَ وَ اغْفِرْ لِى يَوْمَ الدِّينِ .

در ماه رجب بخوانيد این دعارا که شيخ در مصباح فرموده معلى بن خنيس از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود: بخوان در ماه رجب :

اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ صَبْرَ الشَّاكِرِينَ لَكَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِينَ مِنْكَ وَ يَقِينَ الْعَابِدِينَ لَكَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظِيمُ وَ أَنَا عَبْدُكَ الْبَائِسُ الْفَقِيرُ أَنْتَ الْغَنِىُّ الْحَمِيدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِيلُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاكَ عَلَى فَقْرِى وَ بِحِلْمِكَ عَلَى جَهْلِى وَ بِقُوَّتِكَ عَلَى ضَعْفِى يَا قَوِىُّ يَا عَزِيزُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِيَاءِ الْمَرْضِيِّينَ وَ اكْفِنِى مَا أَهَمَّنِى مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ .

هر روز اين دعا رابخوانيد که شيخ فرموده مستحب است بخوانند در هر روز اين دعا را :

اَللَّهُمَّ يَا ذَا الْمِنَنِ السَّابِغَةِ وَ الآ لاءِ الْوَازِعَةِ وَ الرَّحْمَةِ الْوَاسِعَةِ وَ الْقُدْرَةِ الْجَامِعَةِ وَ النِّعَمِ الْجَسِيمَةِ وَ الْمَوَاهِبِ الْعَظِيمَةِ وَ الْأَيَادِى الْجَمِيلَةِ وَ الْعَطَايَا الْجَزِيلَةِ يَا مَنْ لا يُنْعَتُ بِتَمْثِيلٍ وَ لا يُمَثَّلُ بِنَظِيرٍ وَ لا يُغْلَبُ بِظَهِيرٍ يَا مَنْ خَلَقَ فَرَزَقَ وَ أَلْهَمَ فَأَنْطَقَ وَ ابْتَدَعَ فَشَرَعَ وَ عَلا فَارْتَفَعَ وَ قَدَّرَ فَأَحْسَنَ وَ صَوَّرَ فَأَتْقَنَ وَ احْتَجَّ فَأَبْلَغَ وَ أَنْعَمَ فَأَسْبَغَ وَ أَعْطَى فَأَجْزَلَ وَ مَنَحَ فَأَفْضَلَ يَا مَنْ سَمَا فِى الْعِزِّ فَفَاتَ نَوَاظِرَ [خَوَاطِرَ] الْأَبْصَارِ وَ دَنَا فِى اللُّطْفِ فَجَازَ هَوَاجِسَ الْأَفْكَارِ يَا مَنْ تَوَحَّدَ بِالْمُلْكِ فَلا نِدَّ لَهُ فِى مَلَكُوتِ سُلْطَانِهِ وَ تَفَرَّدَ بِالآ لاءِ وَ الْكِبْرِيَاءِ فَلا ضِدَّ لَهُ فِى جَبَرُوتِ شَأْنِهِ يَا مَنْ حَارَتْ فِى كِبْرِيَاءِ هَيْبَتِهِ دَقَائِقُ لَطَائِفِ الْأَوْهَامِ وَ انْحَسَرَتْ دُونَ إِدْرَاكِ عَظَمَتِهِ خَطَائِفُ أَبْصَارِ الْأَنَامِ يَا مَنْ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِهَيْبَتِهِ وَ خَضَعَتِ الرِّقَابُ لِعَظَمَتِهِ وَ وَجِلَتِ الْقُلُوبُ مِنْ خِيفَتِهِ أَسْأَلُكَ بِهَذِهِ الْمِدْحَةِ الَّتِى لا تَنْبَغِى إِلّا لَكَ وَ بِمَا وَأَيْتَ بِهِ عَلَى نَفْسِكَ لِدَاعِيكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ بِمَا ضَمِنْتَ الْإِجَابَةَ فِيهِ عَلَى نَفْسِكَ لِلدَّاعِينَ يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ وَ أَبْصَرَ النَّاظِرِينَ وَ أَسْرَعَ الْحَاسِبِينَ يَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِينَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ وَ اقْسِمْ لِى فِى شَهْرِنَا هَذَا خَيْرَ مَا قَسَمْتَ وَ احْتِمْ لِى فِى قَضَائِكَ خَيْرَ مَا حَتَمْتَ وَ اخْتِمْ لِى بِالسَّعَادَةِ فِيمَنْ خَتَمْتَ وَ أَحْيِنِى مَا أَحْيَيْتَنِى مَوْفُورا وَ أَمِتْنِى مَسْرُورا وَ مَغْفُورا وَ تَوَلَّ أَنْتَ نَجَاتِى مِنْ مُسَاءَلَةِ الْبَرْزَخِ وَ ادْرَأْ عَنِّى مُنْكَرًا وَ نَكِيرًا وَ أَرِ عَيْنِى مُبَشِّرًا وَ بَشِيرَا وَ اجْعَلْ لِى إِلَى رِضْوَانِكَ وَ جِنَانِكَ [جَنَّاتِكَ‏] مَصِيرًا وَ عَيْشًا قَرِيرًا وَ مُلْكًا كَبِيرًا وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ كَثِيرا .

هر روز از ايام رجب بخوانيد این دعارا که شيخ روايت كرده كه: بيرون آمد از ناحيه مقدسه بر دست شيخ كبير ابى جعفر محمد بن عثمان بن سعيد رضى الله عنه :

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِمَعَانِى جَمِيعِ مَا يَدْعُوكَ بِهِ وُلاةُ أَمْرِكَ الْمَأْمُونُونَ عَلَى سِرِّكَ الْمُسْتَبْشِرُونَ بِأَمْرِكَ الْوَاصِفُونَ لِقُدْرَتِكَ الْمُعْلِنُونَ لِعَظَمَتِكَ أَسْأَلُكَ بِمَا نَطَقَ فِيهِمْ مِنْ مَشِيَّتِكَ فَجَعَلْتَهُمْ مَعَادِنَ لِكَلِمَاتِكَ وَ أَرْكَانًا لِتَوْحِيدِكَ وَ آيَاتِكَ وَ مَقَامَاتِكَ الَّتِى لا تَعْطِيلَ لَهَا فِى كُلِّ مَكَانٍ يَعْرِفُكَ بِهَا مَنْ عَرَفَكَ لا فَرْقَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهَا إِلّا أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ فَتْقُهَا وَ رَتْقُهَا بِيَدِكَ بَدْؤُهَا مِنْكَ وَ عَوْدُهَا إِلَيْكَ أَعْضَادٌ وَ أَشْهَادٌ وَ مُنَاةٌ وَ أَذْوَادٌ وَ حَفَظَةٌ وَ رُوَّادٌ فَبِهِمْ مَلَأْتَ سَمَاءَكَ وَ أَرْضَكَ حَتَّى ظَهَرَ أَنْ لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ فَبِذَالِكَ أَسْأَلُكَ وَ بِمَوَاقِعِ الْعِزِّ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ بِمَقَامَاتِكَ وَ عَلامَاتِكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَزِيدَنِى إِيمَانًا وَ تَثْبِيتًا يَا بَاطِنًا فِى ظُهُورِهِ وَ ظَاهِرًا فِى بُطُونِهِ وَ مَكْنُونِهِ يَا مُفَرِّقًا بَيْنَ النُّورِ وَ الدَّيْجُورِ يَا مَوْصُوفًا بِغَيْرِ كُنْهٍ وَ مَعْرُوفًا بِغَيْرِ شِبْهٍ حَادَّ كُلِّ مَحْدُودٍ وَ شَاهِدَ كُلِّ مَشْهُودٍ وَ مُوجِدَ كُلِّ مَوْجُودٍ وَ مُحْصِىَ كُلِّ مَعْدُودٍ وَ فَاقِدَ كُلِّ مَفْقُودٍ لَيْسَ دُونَكَ مِنْ مَعْبُودٍ أَهْلَ الْكِبْرِيَاءِ وَ الْجُودِ يَا مَنْ لا يُكَيَّفُ بِكَيْفٍ وَ لا يُؤَيَّنُ بِأَيْنٍ يَا مُحْتَجِبًا عَنْ كُلِّ عَيْنٍ يَا دَيْمُومُ يَا قَيُّومُ وَ عَالِمَ كُلِّ مَعْلُومٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَلَى عِبَادِكَ الْمُنْتَجَبِينَ وَ بَشَرِكَ الْمُحْتَجِبِينَ وَ مَلائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ وَ الْبُهْمِ الصَّافِّينَ الْحَافِّينَ وَ بَارِكْ لَنَا فِى شَهْرِنَا هَذَا الْمُرَجَّبِ الْمُكَرَّمِ وَ مَا بَعْدَهُ مِنَ الْأَشْهُرِ الْحُرُمِ وَ أَسْبِغْ عَلَيْنَا فِيهِ النِّعَمَ وَ أَجْزِلْ لَنَا فِيهِ الْقِسَمَ وَ أَبْرِرْ لَنَا فِيهِ الْقَسَمَ بِاسْمِكَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَجَلِّ الْأَكْرَمِ الَّذِى وَضَعْتَهُ عَلَى النَّهَارِ فَأَضَاءَ وَ عَلَى اللَّيْلِ فَأَظْلَمَ وَ اغْفِرْ لَنَا مَا تَعْلَمُ مِنَّا وَ مَا لا نَعْلَمُ وَ اعْصِمْنَا مِنَ الذُّنُوبِ خَيْرَ الْعِصَمِ وَ اكْفِنَا كَوَافِىَ قَدَرِكَ وَ امْنُنْ عَلَيْنَا بِحُسْنِ نَظَرِكَ وَ لا تَكِلْنَا إِلَى غَيْرِكَ وَ لا تَمْنَعْنَا مِنْ خَيْرِكَ وَ بَارِكْ لَنَا فِيمَا كَتَبْتَهُ لَنَا مِنْ أَعْمَارِنَا وَ أَصْلِحْ لَنَا خَبِيئَةَ أَسْرَارِنَا وَ أَعْطِنَا مِنْكَ الْأَمَانَ وَ اسْتَعْمِلْنَا بِحُسْنِ الْإِيمَانِ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ الصِّيَامِ وَ مَا بَعْدَهُ مِنَ الْأَيَّامِ وَ الْأَعْوَامِ يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ.

درهرروز از رجب بخوانید این دعا را که شيخ روايت كرده كه: بيرون آمد از ناحيه مقدسه بردست شيخ ابوالقاسم رضى الله عنه اين دعادرايام رجب:

اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِالْمَوْلُودَيْنِ فِى رَجَبٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ الثَّانِى وَ ابْنِهِ عَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ وَ أَتَقَرَّبُ بِهِمَا إِلَيْكَ خَيْرَ الْقُرَبِ يَا مَنْ إِلَيْهِ الْمَعْرُوفُ طُلِبَ وَ فِيمَا لَدَيْهِ رُغِبَ أَسْأَلُكَ سُؤَالَ مُقْتَرِفٍ مُذْنِبٍ قَدْ أَوْبَقَتْهُ ذُنُوبُهُ وَ أَوْثَقَتْهُ عُيُوبُهُ فَطَالَ عَلَى الْخَطَايَا دُءُوبُهُ وَ مِنَ الرَّزَايَا خُطُوبُهُ يَسْأَلُكَ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ وَ النُّزُوعَ عَنِ الْحَوْبَةِ وَ مِنَ النَّارِ فَكَاكَ رَقَبَتِهِ وَ الْعَفْوَ عَمَّا فِى رِبْقَتِهِ فَأَنْتَ مَوْلاىَ أَعْظَمُ أَمَلِهِ وَ ثِقَتِهِ [ثِقَتُهُ‏] اَللَّهُمَّ وَ أَسْأَلُكَ بِمَسَائِلِكَ الشَّرِيفَةِ وَ وَسَائِلِكَ الْمُنِيفَةِ أَنْ تَتَغَمَّدَنِى فِى هَذَا الشَّهْرِ بِرَحْمَةٍ مِنْكَ وَاسِعَةٍ وَ نِعْمَةٍ وَازِعَةٍ وَ نَفْسٍ بِمَا رَزَقْتَهَا قَانِعَةٍ إِلَى نُزُولِ الْحَافِرَةِ وَ مَحَلِّ الآخِرَةِ وَ مَا هِىَ إِلَيْهِ صَائِرَةٌ.

زيارت كن در هر مشهدى«وحرمی» كه باشى با این زیارت که شيخ روايت كرده از جناب ابو القاسم حسين بن روح رضى الله عنه كه نايب خاص حضرت صاحب الامر عليه السلام است كه فرمود: زيارت كن در هر مشهدى كه باشى از مشاهد مشرفه در ماه رجب به اين زيارت مى‏گويى چون داخل شدى :

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى أَشْهَدَنَا مَشْهَدَ أَوْلِيَائِهِ فِى رَجَبٍ وَ أَوْجَبَ عَلَيْنَا مِنْ حَقِّهِمْ مَا قَدْ وَجَبَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ وَ عَلَى أَوْصِيَائِهِ الْحُجُبِ اَللَّهُمَّ فَكَمَا أَشْهَدْتَنَا مَشْهَدَهُمْ [مَشَاهِدَهُمْ‏] فَأَنْجِزْ لَنَا مَوْعِدَهُمْ وَ أَوْرِدْنَا مَوْرِدَهُمْ غَيْرَ مُحَلَّئِينَ عَنْ وِرْدٍ فِى دَارِ الْمُقَامَةِ وَ الْخُلْدِ وَ السَّلامُ عَلَيْكُمْ إِنِّى [قَدْ] قَصَدْتُكُمْ وَ اعْتَمَدْتُكُمْ بِمَسْأَلَتِى وَ حَاجَتِى وَ هِىَ فَكَاكُ رَقَبَتِى مِنَ النَّارِ وَ الْمَقَرُّ مَعَكُمْ فِى دَارِ الْقَرَارِ مَعَ شِيعَتِكُمُ الْأَبْرَارِ وَ السَّلامُ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ أَنَا سَائِلُكُمْ وَ آمِلُكُمْ فِيمَا إِلَيْكُمُ التَّفْوِيضُ وَ عَلَيْكُمُ التَّعْوِيضُ فَبِكُمْ يُجْبَرُ الْمَهِيضُ وَ يُشْفَى الْمَرِيضُ وَ مَا تَزْدَادُ الْأَرْحَامُ وَ مَا تَغِيضُ إِنِّى بِسِرِّكُمْ مُؤْمِنٌ [مُؤَمِّمٌ‏] وَ لِقَوْلِكُمْ مُسَلِّمٌ وَ عَلَى اللَّهِ بِكُمْ مُقْسِمٌ فِى رَجْعِى بِحَوَائِجِى وَ قَضَائِهَا وَ إِمْضَائِهَا وَ إِنْجَاحِهَا وَ إِبْرَاحِهَا [إِيزَاحِهَا] وَ بِشُئُونِى لَدَيْكُمْ وَ صَلاحِهَا وَ السَّلامُ عَلَيْكُمْ سَلامَ مُوَدِّعٍ وَ لَكُمْ حَوَائِجَهُ مُودِعٍ [مُودِعٌ‏] يَسْأَلُ اللَّهَ إِلَيْكُمُ الْمَرْجِعَ وَ سَعْيَهُ [سَعْيُهُ‏] إِلَيْكُمْ غَيْرَ [غَيْرُ] مُنْقَطِعٍ وَ أَنْ يَرْجِعَنِى مِنْ حَضْرَتِكُمْ خَيْرَ مَرْجِعٍ إِلَى جَنَابٍ مُمْرِعٍ وَ خَفْضِ عَيْشٍ مُوَسَّعٍ وَ دَعَةٍ وَ مَهَلٍ إِلَى حِينِ [خَيْرِ] الْأَجَلِ وَ خَيْرِ مَصِيرٍ وَ مَحَلٍّ فِى النَّعِيمِ الْأَزَلِ وَ الْعَيْشِ الْمُقْتَبَلِ وَ دَوَامِ الْأُكُلِ وَ شُرْبِ الرَّحِيقِ وَ السَّلْسَلِ [السَّلْسَبِيلِ‏] وَ عَلٍّ وَ نَهَلٍ لا سَأَمَ مِنْهُ وَ لا مَلَلَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ وَ تَحِيَّاتُهُ عَلَيْكُمْ حَتَّى الْعَوْدِ إِلَى حَضْرَتِكُمْ وَ الْفَوْزِ فِى كَرَّتِكُمْ وَ الْحَشْرِ فِى زُمْرَتِكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِيَّاتُهُ وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ.

اعمال دیگر ماه رجب

هفتاد مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْه

بخوانید در وقت صبح و در وقت پسین هفتاد مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْه که روايت است: كسى كه در رجب در وقت صبح هفتاد مرتبه و در وقت پسين نيز هفتاد مرتبه بگويد أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ و چون تمام كرد دستها را بلند كند و بگويد اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى وَ تُبْ عَلَىَّ پس اگر در ماه رجب بميرد خدا از او راضى باشد و آتش او را مس نكند به بركت رجب .

صدمرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَه

بخوانید در هرروز از ماه رجب صد مرتبه أَسْتَغْفاری که از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت شده كه: هر كه در ماه رجب صد مرتبه بگويد : أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ و ختم كند آن را به صدقه ختم فرمايد حق تعالى براى او به رحمت و مغفرت و كسى كه چهار صد مرتبه بگويد بنويسد براى او اجر صد شهيد .

هزار مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللَّه

بخوان در ماه رجب هزار مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللَّه که از حضرت رسول صلى الله عليه مروى است كه: كسى كه بگويد در ماه رجب هزار مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ بنويسد خداوند عزوجل براى او صد هزار حسنه و بنا فرمايد براى او صد شهر در بهشت

هزار مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ذَا الْجَلالِ وَ...

بخوانید در ماه رجب هزار مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ذَا الْجَلالِ وَ... که کسی که در جميع اين ماه هزار مرتبه بگويد أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ مِنْ جَمِيعِ الذُّنُوبِ وَ الآثَامِ تا خداوند رحمان او را بيامرزد .

ده هزار مرتبه قل هو الله أحد

بخوانید در ماه رجب ده هزار مرتبه قل هو الله أحد که سيد در اقبال فضيلت بسيار از حضرت رسول صلى الله عليه و آله نقل كرده براى خواندن قل هو الله أحد ده هزار مرتبه يا هزار مرتبه يا صد مرتبه در ماه و نيز روايت كرده كه: هر كه در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه قل هو الله أحد بخواند براى او نورى باشد در قيامت كه او را به بهشت بكشاند .

روزه و چهار ركعت نماز

روزه و چهار ركعت نماز در ماه رجب که سيد روايت كرده كه: هر كه در ماه رجب يك روز روزه بدارد و چهار ركعت نماز گزارد بخواند در ركعت اول صد مرتبه آية الكرسى و در ركعت دوم دويست مرتبه قل هو الله أحد نميرد تا جاى خود را در بهشت ببيند يا ديده شود براى او .

روز جمعه ماه رجب چهار ركعت نماز ما بين ظهر و عصر

روز جمعه ماه رجب چهار ركعت نماز ما بين ظهر و عصر که سيد روايت كرده از حضرت رسول صلى الله عليه و آله كه: هر كه در روز جمعه ماه رجب چهار ركعت نماز كند ما بين ظهر و عصر بخواند در هر ركعتى حمد يك مرتبه و آية الكرسى هفت مرتبه و قل هو الله أحد پنج مرتبه پس ده مرتبه بگويد أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ بنويسد حق تعالى براى او از روزى كه اين نماز را گزارده تا روزى كه بميرد هر روزى هزار حسنه و عطا فرمايد او را به هر آيه كه خوانده شهرى در بهشت از ياقوت سرخ و به هر حرفى قصرى در بهشت از در سفيد و تزويج فرمايد او را حور العين و راضى شود از او به غير سخط و نوشته شود ازعابدين و ختم فرمايد براى او به سعادت و مغفرت الخبر.

صد مرتبه قل هو الله أحد در دو ركعت نماز

صد مرتبه قل هو الله أحد در دو ركعت نماز که از حضرت رسول صلى الله عليه و آله مروى است كه: كسى كه در يك شب از ماه رجب بخواند صد مرتبه قل هو الله أحد در دو ركعت نماز پس گويا صد سال روزه گرفته در راه خدا و حق تعالى در بهشت صد قصر به او مرحمت فرمايد هر قصرى در جوار پيغمبرى از پيغمبران عليهم السلام .

در يك شب از شبهاى رجب ده ركعت نماز

در يك شب از شبهاى رجب ده ركعت نماز کند که از حضرت رسول صلى الله عليه و آله مروى است كه: هر كه در يك شب از شبهاى رجب ده ركعت نماز كند بخواند در هر ركعتى حمد و قل يأيها الكافرون يك مرتبه و توحيد سه مرتبه بيامرزد حق تعالى هر گناهى كه كرده الخبر .

در هر شب و هر روز ماه رجب سه مرتبه هر يك از حمد و

در هر شب و هر روز ماه رجب سه مرتبه هر يك از حمد و... که علامه مجلسى در زاد المعاد فرموده كه از حضرت امير المؤمنين عليه السلام منقول است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمود كه: هر كه در هر شب و هر روز ماه رجب و شعبان و رمضان سه مرتبه هر يك از حمد و آية الكرسى و قل يأيها الكافرون و قل هو الله أحد و قل أعوذ برب الفلق و قل أعوذ برب الناس بخواند و سه مرتبه بگويد سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ و سه مرتبه بگويد اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و سه مرتبه بگويد اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ و چهار صد مرتبه بگويد أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ خداوند تعالى گناهانش را بيامرزد اگر چه به عدد قطره‏هاى باران و برگ درختان و كف درياها باشد الخبر و نيز علامه مجلسى فرموده كه: در هر شب از شبهاى اين ماه هزار مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وارد شده است.

سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه روزه

سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه از ماه رجب روزه گرفتن كه روايت شده هر كه در يكى از ماههاى حرام اين سه روز را روزه بدارد حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت بنويسد .

شصت ركعت نماز

شصت ركعت نماز در تمام ماه رجب به اين طريق كه در هر شب آن دو ركعت بجا آورد بخواند در هر ركعت حمد يك مرتبه و قل يأيها الكافرون سه مرتبه و قل هو الله أحد يك مرتبه و چون سلام دهد دستها را بلند كند و بگويد : لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِى وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَىٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِىِّ الْأُمِّىِّ وَ آلِهِ . و بكشد دستها را به صورت خود از حضرت رسول صلى الله عليه و آله مروى است كه كسى كه اين عمل را بجا آورد حق تعالى دعاى او را مستجاب گرداند و ثواب شصت حج و شصت عمره به او عطا فرمايد .

اعمال شبها و روزهای ماه رجب

شب اول رجب شب شريفى است و در آن چند عمل است

1 : آنكه چون هلال را بيند بگويد اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ رَبِّى وَ رَبُّكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ و نيز از حضرت رسول صلى الله عليه و آله منقول است كه: چون هلال رجب را مى‏ديد مى‏گفت اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِى رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّيَامِ وَ الْقِيَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ

2 : غسل كند چنانكه بعضى از علما فرموده‏اند از حضرت رسول صلى الله عليه و آله مروى است كه: هر كه درك كند ماه رجب را و غسل كند در اول و وسط و آخر آن بيرون آيد از گناهان خود مانند روزى كه از مادر متولد شده .

3 : زيارت كند حضرت امام حسين عليه السلام را .

4 : بعد از نماز مغرب بيست ركعت نماز كند به حمد و توحيد و بعد از هر دو ركعت سلام دهد تا محفوظ بماند خود و اهل و مال و اولادش و از عذاب قبر در پناه باشد و از صراط بى‏حساب مانند برق بگذرد .

5 : بعد از نماز عشاء دو ركعت نماز كند بخواند در ركعت اول حمد و أ لم نشرح يك مرتبه و توحيد سه مرتبه و در ركعت دوم حمد و أ لم نشرح و توحيد و معوذتين را و چون سلام نماز داد سى مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ بگويد و سى مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالى گناهان او را بيامرزد مانند روزى كه از مادر متولد شده .

6 : آنكه بخواند سى ركعت نماز در هر ركعت حمد و قل يأيها الكافرون يك مرتبه و توحيد سه مرتبه .

7 : بجا آورد آنچه را كه شيخ در مصباح متهجد ذكر نموده [فرموده‏]. ذكر عمل شب اول رجب : روايت كرده است ابو البخترى وهب بن وهب از حضرت امام جعفر صادق از پدرش از جدش از حضرت امير المؤمنين عليه السلام كه: آن حضرت را خوش مى‏آمد كه فارغ سازد خود را چهار شب در تمام سال يعنى احيا بدارد آن شبها را به عبادت و آن چهار شب اول رجب و شب نيمه شعبان و شب عيد فطر و شب عيد قربان بود و روايت شده است از ابو جعفر ثانى حضرت امام محمد جواد عليه السلام كه فرمود : مستحب است كه هر آدمى بخواند اين دعا را در شب اول رجب [بعد از عشاء آخره‏] :

اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِأَنَّكَ مَلِكٌ وَ أَنَّكَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ مُقْتَدِرٌ وَ أَنَّكَ مَا تَشَاءُ مِنْ أَمْرٍ يَكُونُ اللَّهُمَّ إِنِّى أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ نَبِىِّ الرَّحْمَةِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَا مُحَمَّدُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّى أَتَوَجَّهُ بِكَ إِلَى اللَّهِ رَبِّكَ وَ رَبِّى لِيُنْجِحَ [لِى‏] بِكَ طَلِبَتِى اَللَّهُمَّ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ أَنْجِحْ طَلِبَتِى . پس سؤال كن حاجتت را .

و روايت كرده است على بن حديد كه: حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام بعد از فراغ از نماز شب در حال سجده مى‏گفت :

لَكَ الْمَحْمَدَةُ إِنْ أَطَعْتُكَ وَ لَكَ الْحُجَّةُ إِنْ عَصَيْتُكَ لا صُنْعَ لِى وَ لا لِغَيْرِى فِى إِحْسَانٍ إِلا بِكَ يَا كَائِنُ [كَائِنا] قَبْلَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ يَا مُكَوِّنَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ اَللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْعَدِيلَةِ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ مِنْ شَرِّ الْمَرْجِعِ فِى الْقُبُورِ وَ مِنَ النَّدَامَةِ يَوْمَ الْآزِفَةِ فَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ عَيْشِى عِيشَةً نَقِيَّةً وَ مِيتَتِى مِيتَةً سَوِيَّةً وَ مُنْقَلَبِى مُنْقَلَبا كَرِيما غَيْرَ مُخْزٍ وَ لا فَاضِحٍ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَئِمَّةِ يَنَابِيعِ الْحِكْمَةِ وَ أُولِى النِّعْمَةِ وَ مَعَادِنِ الْعِصْمَةِ وَ اعْصِمْنِى بِهِمْ مِنْ كُلِّ سُوءٍ وَ لا تَأْخُذْنِى عَلَى غِرَّةٍ وَ لا عَلَى غَفْلَةٍ وَ لا تَجْعَلْ عَوَاقِبَ أَعْمَالِى حَسْرَةً وَ ارْضَ عَنِّى فَإِنَّ مَغْفِرَتَكَ لِلظَّالِمِينَ وَ أَنَا مِنَ الظَّالِمِينَ اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى مَا لا يَضُرُّكَ وَ أَعْطِنِى مَا لا يَنْقُصُكَ فَإِنَّكَ الْوَسِيعُ رَحْمَتُهُ الْبَدِيعُ حِكْمَتُهُ وَ أَعْطِنِى السَّعَةَ وَ الدَّعَةَ وَ الْأَمْنَ وَ الصِّحَّةَ وَ الْبُخُوعَ وَ الْقُنُوعَ وَ الشُّكْرَ وَ الْمُعَافَاةَ وَ التَّقْوَى وَ الصَّبْرَ وَ الصِّدْقَ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَوْلِيَائِكَ وَ الْيُسْرَ وَ الشُّكْرَ وَ اعْمُمْ بِذَلِكَ يَا رَبِّ أَهْلِى وَ وَلَدِى وَ إِخْوَانِى فِيكَ وَ مَنْ أَحْبَبْتُ وَ أَحَبَّنِى وَ وَلَدْتُ وَ وَلَدَنِى مِنَ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُؤْمِنِينَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ.

ابن اشيم گفته: اين دعا بعد از هشت ركعت نماز شب و پيش از نماز وتر است آنگاه سه ركعت وتر را بجا مى‏آورى پس چون سلام دادى بگو در حالتى كه نشسته باشى :

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى لا تَنْفَدُ خَزَائِنُهُ وَ لا يَخَافُ آمِنُهُ رَبِّ إِنِ ارْتَكَبْتُ الْمَعَاصِىَ فَذَلِكَ ثِقَةٌ [ثِقَةً] مِنِّى بِكَرَمِكَ إِنَّكَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِكَ وَ تَعْفُو عَنْ سَيِّئَاتِهِمْ وَ تَغْفِرُ الزَّلَلَ وَ إِنَّكَ [فَإِنَّكَ‏] مُجِيبٌ لِدَاعِيكَ وَ مِنْهُ قَرِيبٌ وَ أَنَا تَائِبٌ إِلَيْكَ مِنَ الْخَطَايَا وَ رَاغِبٌ إِلَيْكَ فِى تَوْفِيرِ حَظِّى مِنَ الْعَطَايَا يَا خَالِقَ الْبَرَايَا يَا مُنْقِذِى مِنْ كُلِّ شَدِيدَةٍ [شِدَّةٍ] يَا مُجِيرِى مِنْ كُلِّ مَحْذُورٍ وَفِّرْ عَلَىَّ السُّرُورَ وَ اكْفِنِى شَرَّ عَوَاقِبِ الْأُمُورِ [فَإِنَّكَ‏] فَأَنْتَ اللَّهُ عَلَى نَعْمَائِكَ وَ جَزِيلِ عَطَائِكَ مَشْكُورٌ وَ لِكُلِّ خَيْرٍ مَذْخُورٌ .

روز اول رجب روز شريفى است و در آن چند عمل است

1 : روزه گرفتن روايت شده كه: حضرت نوح عليه السلام در اين روز به كشتى سوار شد و امر فرمود كسانى را كه با او بودند روزه بدارند هر كه اين روز را روزه بدارد آتش جهنم يك سال راه از او دور شود .

2 : غسل كند .

3 : زيارت امام حسين عليه السلام كند شيخ روايت كرده از بشير دهان از امام جعفر صادق عليه السلام كه فرمود: هر كه زيارت كند حسين بن على عليهما السلام را در روز اول رجب بيامرزد خداوند عالم او را البته .

4 : بخواند دعاى طويلى كه سيد در اقبال نقل فرموده .

5 : شروع كند به نماز سلمان رضى الله عنه بدين طريق كه ده ركعت نماز گزارد و بعد از هر دو ركعت سلام دهد و در هر ركعت يك مرتبه حمد و سه مرتبه سوره توحيد و سه مرتبه سوره قل يأيها الكافرون بخواند و بعد از هر سلام دستها را بلند كند و بگويد : لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِى وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَىٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ پس بگويد اللَّهُمَّ لا مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ وَ لا مُعْطِىَ لِمَا مَنَعْتَ وَ لا يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ . پس دستها را بر روى خود كشد و در روز نيمه ماه نيز اين نماز را به همين كيفيت بخواند لكن عوض اين دعا بعد از عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ بگويد : إِلَها وَاحِدا أَحَدا فَرْدا صَمَدا لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا . و در روز آخر ماه نيز چنين كند لكن بعد از عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ بگويد : وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ. پس دستها را بر روى خود بكشد و حاجت خود را بطلبد و از فوايد اين نماز نبايد غفلت نمود كه آن بسيار است . و بدانكه از براى حضرت سلمان نيز نماز ديگرى است در روز اول اين ماه ده ركعت در هر ركعت حمد يك مرتبه و توحيد سه مرتبه با فضيلت بسيار كه مجملش آمرزش گناهان و محفوظ بودن از فتنه قبر و عذاب روز قيامت و رفتن جذام و برص و ذات الجنب از خواننده آن است . و سيد نيز براى اين روز چهار ركعت نماز نقل كرده هر كه خواهد به اقبال مراجعه كند . و در اين روز بنا بر قولی سنه پنجاه و هفت بقولى ولادت حضرت باقر عليه السلام واقع شده و لكن مختار داعى شیخ عباس قمی در سوم صفر است .

روزدوم رجب

در روز دوم ماه رجب بنا بر قولى ولادت با سعادت حضرت امام على نقى عليه السلام است سنه 212 و شهادت آن حضرت درسوم سنه دويست و پنجاه و چهار در سر من رأى واقع شده .

روزدهم رجب

روز دهم بقول ابن عياش ولادت حضرت امام محمد تقى عليه السلام واقع شده است.

شب وروزسيزدهم رجب واعتکاف

شب سيزدهم رجب

بدانكه مستحب است در هر يك از ماه رجب و شعبان و رمضان آنكه در شب سيزدهم دو ركعت نماز بگزارند در هر ركعت حمد يكمرتبه و يس و تبارك الملك و توحيد بخوانند . و در شب چهاردهم چهار ركعت به دو سلام به همين كيفيت. و در شب پانزدهم شش ركعت به سه سلام به همين كيفيت . از حضرت صادق عليه السلام مروى است كه هر كه چنين كند جميع فضيلت اين سه ماه را دريابد و جميع گناهانش غير از شرك آمرزيده شود .

روز سيزدهم رجب اول أيام البيض است

ثواب بسيارى براى روزه اين روز و دو روز بعد وارد شده و اگر كسى خواهد عمل ام داود بجا آورد بايد اين روز را روزه بگيرد و در اين روز بنا بر مشهور بعد از سى سال از عام الفيل ولادت با سعادت حضرت امير المؤمنين عليه السلام در ميان كعبه معظمه واقع شده است .

سیزدهم ماه رجب و اعتکاف

از جمله فضيلت ماه رجب آن است که ايام البيض در آن واقع شده يعني روز سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم و اعتکاف براي خدا و روزه ‏داري، در آموزه‏ هاي ديني بر آن تأکيد و سفارش شده است .

اعتكاف وثواب آن

رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمود : "اعتکاف، در ده روز از روزهاي رمضان، معادل دو حج و دو عمره است". همچنين فرموده اند : "اعتکاف از روي ايمان و اخلاص باعث آمرزش گناهان گذشته مي شود". هم ايشان گفته اند : "فرد معتکفي که کليه گناهان را ترک کند؛ به او همچون کسي که همه کارهاي پسنديده را انجام داده، پاداش مي دهند". و در جاي ديگر نيز از ايشان نقل است : "خداوند متعال در هر روز صد و بيست رحمت بر خانه کعبه نازل مي فرمايد، شصت رحمت از آنِ طواف کنندگان، چهل رحمت از آن معتکفان و بيست رحمت از آن تماشاگران است".

اعتکاف، از نظر لغوي

اعتكاف مصدر باب افتعال از «عکف» است، که به معني درنگ کردن و ادامه دادن است. در دين اسلام، منظور از اعتکاف آن است که شخص به منظور عبادت در مسجد متوقف شود. اعتکاف کردن در صورت نذر بر شخص واجب مي‌گردد .

اعتکاف، در لغت ‏به معناى توقف در جايى است و در اصطلاح احکام ، عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند، با شرايطى خاص .

در تصوف، اعتکاف عبارت است از خالي نمودن قلب از مشغوليات دنيوي و تسليم نمودن نفس .

غفلت از"خود" و "خداى خود"، بستر مرگ ارزشهاى انسانى و نقطه سقوط از پايگاه بلند خردورزى و عشق عرفانى و عامل پيوستن به زندگى پست و حيوانى است . اعتکاف، بستر مناسب انديشه ، تفکر و خردورزى است. اعتکاف، تلاشى است ‏براى اينکه انسانهاى فرو رفته در غرقاب روزمر‏گى‏ها از فضاى پر التهاب روزانه به سوى‏ "خويش‏" و "خداى خويش‏" باز گردند . اعتکاف زمينه توبه و بازگشت است. بازگشت‏ به قرآن و معنويت، بازگشت ‏به دعا و استمداد از عالم غيب، بازگشت از"خودمدارى‏" به‏ "خداگرايى‏" ، شک نيست آنها که مسئوليتهاى حساس ‏تر و بزرگترى دارند، بيش از ديگران به اعتکاف و خودسازى نياز دارند . بى‏ جهت نيست که شخص رسول الله پس از هجرت، همه ساله دهه اول يا دوم و گاه هر دو دهه و در سالهاى آخر زندگى به طور منظم دهه سوم ماه مبارک رمضان را به‏" اعتکاف" مى‏ پردازد و به همه دست ‏اندرکاران و کارگزاران و رجال سياسى و اجتماعى درس معنويت گرايى و ذکر و نياش و روزه و تلاوت قرآن مى ‏دهد . اعتکاف، توقفى نا آگاهانه در مسجد نيست. صرف درنگ و مکث و"حبس خويشتن"درمسجد، بدون عشق به عبادت و قصد قربت نيست

مهم ترين ايام براي اعتكاف روزهاي سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم رجب و همچنين ده روز آخر ماه رمضان است. بنابر روايت اعتكاف بايد در مسجد جامع شهر صورت گيرد .

اقسام اعتكاف

اعتکاف بر دو نوع است : اعتکاف واجب که در اين صورت شخص بايد حتماً روزه‌دار باشد. و اعتکاف مستحب که روزه‌ دار بودن ضرورتي ندارد . اعتکاف در اصل، يك عمل مستحبي است، ولي ممكن است‏ به سببي واجب شود، كه از جمله اسباب وجوب اعتكاف، اين امور است : نذر، عهد يا قسم، مثلا انسان نذر كند يا با خداي خود عهد كند يا قسم بخورد كه اگر در فلان كار موفق شد، يا از فلان بيماري شفا پيدا كرد چند روز در مسجد معتكف شود. (در بحثهاي آينده خواهد آمد كه حداقل مدت اعتكاف سه روز است) . شرط ضمن عقد، مثلا هنگام قرار داد اجاره منزل، صاحب خانه شرط مي كند كه مستاجر هر سال پنج روز در مسجد معتكف شود و مستاجر نيز اين شرط را مي پذيرد . اجاره، مثلا شخصي اجير مي شود كه با دريافت مزد - يا بدون دريافت مزد- از طرف ميت در مسجد معتكف شود. (مانند نماز استيجاري) .

شرايط معتكف

1- عقل.(از ديوانه صحيح نيست) . 2- ايمان . (از غير مؤمن صحيح نيست) . 3- قصد قربت. (هر گونه ريا و خود نمايي، اعتكاف را باطل مي كند) . 4- روزه داري در ايام اعتكاف . 5- اجازه گرفتن از كسي كه اجازه او لازم است . در اعتكاف،بلوغ شرط نيست، بنابر اين اگر كودك مميز معتكف شود، صحيح است.

شرايط اعتكاف

1- از سه روز كمتر نباشد.(زمان) . 2- در مسجد جامع باشد.(مكان) . 3- ادامه ماندن در مسجد و خارج نشدن از آن . مدت اعتکاف حداقل سه روز است و در کمتر از آن صحيح نيست ولى در زياده حدى ندارد.ولى اگر پنج روز معتکف شود،روز ششم را نيز واجب است ‏بماند، بلکه بنابر احتياط واجب، هرگاه دو روز اضافه کرد، روز سومش هم بايد بماند، پس اگر هشت روز معتکف شد،روز نهم هم واجب است. اعتکاف تنها در مسجد صحيح است، بنابر اين اگر کسى در خانه خود يا در تکيه، حسينيه يا در حرم معتکف شود صحيح نيست و از مساجد نيز تنها در مساجد جامع اعتکاف صحيح است .

اجازه اعتكاف

اين افراد بدون اجازه نمي توانند معتكف شوند : الف : زن بدون اجازه شوهرش، در صورتي كه اعتكاف موجب از بين رفتن حق او باشد، بنابر احتياط واجب اجازه او لازم است . ب : فرزند بدون اجازه والدين، در صورتي كه اعتكاف او موجب اذيت و آزار آنان باشد و اگر موجب اذيت و آزار آنان باشد و اگر موجب اذيت و آزار آنها هم نباشد احتياط مستحب است اجازه بگيرد . ج : كسي كه در استخدام ديگري است،مانند برخي از كارگران و كارمندان، در صورتي كه قرار داد اجاره به گونه اي است كه منفعت اعتكاف را نيز در بر مي گيرد، يعنى اعتكاف با عمل به اجاره منافات دارد .

احکام اعتکاف

سئوال 1. اعتکاف چيست؟

جواب _ اعتکاف، عبارت از ماندن در مسجد است، به قصد عبادت و تقرّب به درگاه الهي.

س 2. اعتکاف چه حکمي دارد؟

ج _ اين کار مستحب است و داراي اجر و ثواب بسيار زيادي مي باشد.

س 3. چه قسمتهايي جزء مسجد حساب مي شود؟

ج _ پشت بام مسجد، زير زمين و محراب آن جزء مسجد و هم چنين اگر مسجد توسعه پيدا کرده باشد.

س 4. در حين اعتکاف در چه وضعي بايد بود؟

ج _ فرقي نمي کند در حال اعتکاف ايستاده باشد يا نشسته، بيدار باشد يا خواب.

س 5. در چه اوقاتي، اعتکاف صحيح است؟

ج _ هر وقتي که روزه گرفتن صحيح باشد، اعتکاف نيز صحيح است.

س 6. بهترين اوقات اعتکاف چه هنگامي است؟

ج _ بهترين اوقات آن، ماه رمضان مي باشد.

س 7. در اعتکاف چند چيز شرط است؟

ج _ چند چيز در اعتکاف شرط مي باشد: 1. ايمان 2. عقل 3. نيت قربت 4. روزه گرفتن 5. کمتر از سه روز نباشد.

س 8. حکم روزه در اعتکاف چيست؟

ج _ روزه گرفتن در اعتکاف شرط است و حداقل آن سه روز مي باشد. چه روزه مستحب باشد و چه واجب.

س 9. آيا با روزه قضا و استيجاري اعتکاف صحيح است؟

ج _ حتي با روزه قضا و روزه استيجاري نيز اعتکاف صحيح است.

س 10. چه چيزهايي در اعتکاف لازم است؟

ج _ در اعتکاف اجازه پدر و مادر نسبت به فرزند در صوتي که اعتکاف باعث اذيت آنها شود و اجازه شوهر به زن و مولا به غلام خود لازم است.

س 11. حداقل اعتکاف چند روز است؟

ج _ حداقل اعتکاف سه روز است.

س 12. اگر فقط يک يا دو روز نيّت کند، اعتکاف چه حکمي پيدا مي کند؟

ج _ اعتکاف باطل است.

س 13. نيت بيش از سه روز اعتکاف چه حکمي دارد؟

ج _ بيشتر از سه روز اشکال ندارد.

س 14. انسان در مدت اعتکاف چه وظيفه اي دارد؟

ج _ در مدت اعتکاف، بايد در مسجد به قصد اعتکاف بماند، مگر براي انجام کاري لازم و ضروري يا براي کاري واجب مانند شهادت دادن يا کاري مستحب، مانند تشييع جنازه مؤمن يا صله ارحام بيرون رود.

س 15. اگر مکلف از روي ناداني و جهل در مدت اعتکاف از مسجد بيرون رود آيا اعتکاف او باطل مي شود؟

ج _ اگر از روي ندانستن مسأله يا فراموشي از مسجد بيرون برود اشکال ندارد.

س 16. بهترين مکان براي اعتکاف چه مکانهايي است؟

ج _ بهتر است اعتکاف در يکي از اين مساجد باشد: مسجد الحرام، مسجدالنبي، مسجد کوفه، مسجد بصره.

س 17. چند چيز معتکف حرام و اعتکاف را باطل مي کند؟

ج _ چهار چيز بر معتکف حرام است و اعتکاف را باطل مي کند.

س 18. اولين چيزي که باعث ابطال اعتکاف مي شود، چيست؟

ج _ جماع و بنابر احتياط در مدت اعتکاف مرد و زن نمي توانند يکديگر را ببوسند يا لمس کنند.

س 19. در هنگام اعتکاف، استمناء چه حکمي دارد؟

ج _ استمناء نيز حرام و بنابر احتياط اعتکاف را باطل مي کند.

س 20. دومين چيزي که باعث ابطال اعتکاف مي گردد و انجام آن حرام است چه مي باشد؟

ج _ بوئيدن عطر و چيزهاي خوشبو مانند گلها به منظور لذت.

س 21. سومين چيزي که بر معتکف حرام است، چه مي باشد؟

ج _ مجادله و بحث کردن، براي اظهار فضل، علم و برتري، اما اگر براي ثابت کردن حق باشد اشکال ندارد.

س 22. مورد چهارم که بر معتکف حرام مي باشد، چيست؟

ج _ خريد و فروش و بنابر احتياط واجب از هر نوع تجارت اجتناب نمايد، مگر براي کارهاي ضروري مانند خريد خوردني و آشاميدني براي خود.

س 23. آيا انجام چيزهايي که بر معتکف حرام است، در روز يا شب، باعث از بين رفتن حرمت آنها مي شود؟

ج _ چيزهاي که بر معتکف حرام است، فرقي نمي کند که شب مرتکب شود يا روز.

س 24. آيا چيزهايي که روزه را باطل مي کند، باعث ابطال اعتکاف نيز مي شود؟

ج _ چيزهايي که روزه را باطل مي کند و در احکام روزه بيان شد، اعتکاف را نيز باطل مي کند، چنانچه در روز مرتکب شود.

س 25. آيا مي توان اعتکاف مستحب را در دو روز اول قطع نمود؟

ج _ مي توان اعتکاف مستحب را در دو روز اول قطع نمود.

س 26. اگر دو روز اعتکاف مستحب گذشت، روز سوم چه حکمي پيدا مي کند؟

ج _ اگر دو روز گذشت، روز سوم واجب مي شود.

س 27. در هنگام نيت اعتکاف چه شرطي جايز است؟

ج _ جايز است در هنگام نيت اعتکاف شرط کند هر وقت خواست، حتي در روز سوم، از اعتکاف رجوع نمايد.

شب و روز نيمه ماه رجب

شب نيمه ماه رجب شب شريفى است و در آن چند عمل است

1 : غسل .

2 : احياء آن به عبادت شود .

3 : زيارت امام حسين عليه السلام .

4 : شش ركعت نماز كه در شب سيزدهم ذكر شد .

5 : سى ركعت نماز در هر ركعت حمد و ده مرتبه توحيد و اين نماز را سيد از حضرت رسول صلى الله عليه و آله نقل كرده با فضيلت بسيار .

6 : دوازده ركعت نماز هر دو ركعت به يك سلام و در هر ركعت هر يك از سوره حمد و توحيد و فلق و ناس و آية الكرسى و قدر را چهار مرتبه بخواند و بعد از سلام چهار مرتبه بگويد : اَللَّهُ اَللَّهُ رَبِّى لا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئا وَ لا أَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ وَلِيّا . و هر چه مى‏خواهد بخواند و اين نماز را بدين طريق سيد از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده و لكن شيخ در مصباح فرموده روايت كرده داود بن سرحان از حضرت صادق عليه السلام كه فرمود: بجا مى‏آورى در شب نيمه رجب دوازده ركعت نماز مى‏خوانى در هر ركعت حمد و سوره و چون فارغ شدى از نماز مى‏خوانى بعد از آن حمد و معوذتين و سوره اخلاص و آية الكرسى را چهار مرتبه و مى‏گويى بعد از آن سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ چهار مرتبه پس مى‏گويى اَللَّهُ اَللَّهُ رَبِّى لا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئا وَ مَا شَاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ و بجا مى‏آورى در شب بيست و هفتم نيز مثل اين را .

روز نيمه رجب روز مباركى است و در آن چند عمل است

1 : غسل .

2 : زيارت حضرت امام حسين عليه السلام از ابن ابى نصر منقول است كه گفت: سؤال كردم از حضرت امام رضا عليه السلام كه در چه ماه زيارت كنيم امام حسين عليه السلام را فرمود در نيمه رجب و نيمه شعبان .

3 : نماز سلمان به نحوى كه در روز اول گذشت .

4 : چهار ركعت نماز بخواندوبعدازسلام دست خود را پهن كند و بگويد:

اَللَّهُمَّ يَا مُذِلَّ كُلِّ جَبَّارٍ وَ يَا مُعِزَّ الْمُؤْمِنِينَ أَنْتَ كَهْفِى حِينَ تُعْيِينِى الْمَذَاهِبُ وَ أَنْتَ بَارِئُ خَلْقِى رَحْمَةً بِى وَ قَدْ كُنْتَ عَنْ خَلْقِى غَنِيّا وَ لَوْ لا رَحْمَتُكَ لَكُنْتُ مِنَ الْهَالِكِينَ وَ أَنْتَ مُؤَيِّدِى بِالنَّصْرِ عَلَى أَعْدَائِى وَ لَوْ لا نَصْرُكَ إِيَّاىَ لَكُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحِينَ يَا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعَادِنِهَا وَ مُنْشِئَ الْبَرَكَةِ مِنْ مَوَاضِعِهَا يَا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَ الرِّفْعَةِ فَأَوْلِيَاؤُهُ بِعِزِّهِ يَتَعَزَّزُونَ وَ يَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوكُ نِيرَ الْمَذَلَّةِ عَلَى أَعْنَاقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَوَاتِهِ خَائِفُونَ أَسْأَلُكَ بِكَيْنُونِيَّتِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَهَا مِنْ كِبْرِيَائِكَ وَ أَسْأَلُكَ بِكِبْرِيَائِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَهَا مِنْ عِزَّتِكَ وَ أَسْأَلُكَ بِعِزَّتِكَ الَّتِى اسْتَوَيْتَ بِهَا عَلَى عَرْشِكَ فَخَلَقْتَ بِهَا جَمِيعَ خَلْقِكَ فَهُمْ لَكَ مُذْعِنُونَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ . روايت است كه هر صاحب غمى اين دعا را بخواند حق تعالى او را از اندوه و غم آسايش بخشد) .

5 : عمل ام داود كه عمده اعمال اين روز است و براى برآمدن حاجات و كشف كربات و دفع ظلم ظالمان مؤثر است .

اعمال ام داوود درايّام البيض

يکي از عبادتها و دعاهاي معروف که در ماه رجب به انجام آن تأکيد شده، اعمال ام‏ داوود است. در کتب حديث نقل شده، جواني در عراق که اهل معرفت بود به دست منصور دوانيقي به مدت طولاني در زندان او گرفتار شده بود که نامش داوود بود. مادرش تاب و توان خود را در فراق پسر از دست داده بود، روزي به خدمت امام صادق(عليه السّلام) رفت و داستان را نقل کرد و از آن حضرت چاره‏ جويي نمود. حضرت فرمود: آيا مي‏داني اين ماه، ماه رجب است و دعا در آن زود به اجابت مي‏رسد آنچه را که مي‏گويم دقيقاً انجام ده تا فرزندت از زندان رهايي يابد...

و كيفيت آن در مفاتیح ذکر شده

روز بيست و پنجم رجب

سنه صد و هشتاد و سه شهادت حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام به سن پنجاه و پنج سالگى در بغداد واقع شده و آن روزى است كه احزان آل محمد عليهم السلام و شيعيان ايشان تازه مى‏شود .

شب و روز بيست و هفتم رجب

شب بيست و هفتم رجب شب مبعث

شب بيست و هفتم شب مبعث و از ليالى متبركه است و در آن چند عمل است .

روز بيست و هفتم رجب

از جمله اعياد عظيمه است و روزى است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله در آن روز به رسالت مبعوث گرديد و جبرئيل به پيغمبرى بر آن حضرت نازل شد و از براى آن چند عمل است :

1 : غسل .

2 : روزه . و آن يكى از چهار روزى است كه در تمام سال امتياز دارد براى روزه گرفتن و برابر است با روزه هفتاد سال .

3 : بسيار صلوات فرستادن .

4 : زيارت حضرت رسول و امير المؤمنين عليهما السلام .

5 : شيخ در مصباح فرموده از ريان بن الصلت مروى است كه: حضرت امام جواد عليه السلام در زمانى كه در بغداد بود روز نيمه رجب و روز بيست و هفتم را روزه گرفت و جميع حشم آن حضرت روزه گرفتند و ما را امر فرمود كه بجا آوريم دوازده ركعت نماز كه خوانده شود در هر ركعت حمد و سوره و بعد از فراغ از نمازها خوانده شود هر يك از حمد و توحيد و معوذتين چهار مرتبه و لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ چهار مرتبه اَللَّهُ اللَّهُ رَبِّى لا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئا چهار مرتبه لا أُشْرِكُ بِرَبِّى أَحَدا چهار مرتبه .

6 : و نيز شيخ روايت كرده از جناب ابو القاسم حسين بن روح رحمة الله عليه كه فرموده بجا مى‏آورى در اين روز دوازده ركعت نماز مى‏خوانى در هر ركعت حمد و سوره ‏اى كه آسان باشد و تشهد مى‏خوانى و سلام مى‏دهى و مى‏نشينى و مى‏گويى بين هر دو ركعتى اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدا وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِى الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيرا يَا عُدَّتِى فِى مُدَّتِى يَا صَاحِبِى فِى شِدَّتِى يَا وَلِيِّى فِى نِعْمَتِى يَا غِيَاثِى فِى رَغْبَتِى يَا نَجَاحِى فِى حَاجَتِى يَا حَافِظِى فِى غَيْبَتِى يَا كَافِىَّ فِى وَحْدَتِى يَا أُنْسِى فِى وَحْشَتِى أَنْتَ السَّاتِرُ عَوْرَتِى فَلَكَ الْحَمْدُ وَ أَنْتَ الْمُقِيلُ عَثْرَتِى فَلَكَ الْحَمْدُ وَ أَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتِى فَلَكَ الْحَمْدُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْتُرْ عَوْرَتِى وَ آمِنْ رَوْعَتِى وَ أَقِلْنِى عَثْرَتِى وَ اصْفَحْ عَنْ جُرْمِى وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِى فِى أَصْحَابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِى كَانُوا يُوعَدُونَ .

پس چون فارغ شدى از نماز و دعا مى‏خوانى هر يك از حمد و اخلاص و معوذتين و قل يأيها الكافرون و إنا أنزلناه و آية الكرسى را هفت مرتبه و بعد مى‏گويى لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ هفت مرتبه و بعد مى‏گويى هفت مرتبه اَللَّهُ اللَّهُ رَبِّى لا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئا و مى‏خوانى هر دعا كه خواهى .

7 : در اقبال و در بعض نسخ مصباح است كه مستحب است در اين روز اين دعا را بخوانند :

يَا مَنْ أَمَرَ بِالْعَفْوِ وَ التَّجَاوُزِ وَ ضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَ التَّجَاوُزَ يَا مَنْ عَفَا وَ تَجَاوَزَ اعْفُ عَنِّى وَ تَجَاوَزْ يَا كَرِيمُ اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَكْدَى الطَّلَبُ وَ أَعْيَتِ الْحِيلَةُ وَ الْمَذْهَبُ وَ دَرَسَتِ الآمَالُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ إِلا مِنْكَ وَحْدَكَ لا شَرِيكَ لَكَ اللَّهُمَّ إِنِّى أَجِدُ سُبُلَ الْمَطَالِبِ إِلَيْكَ مُشْرَعَةً وَ مَنَاهِلَ الرَّجَاءِ لَدَيْكَ مُتْرَعَةً وَ أَبْوَابَ الدُّعَاءِ لِمَنْ دَعَاكَ مُفَتَّحَةً وَ الاسْتِعَانَةَ لِمَنِ اسْتَعَانَ بِكَ مُبَاحَةً وَ أَعْلَمُ أَنَّكَ لِدَاعِيكَ بِمَوْضِعِ إِجَابَةٍ وَ لِلصَّارِخِ إِلَيْكَ بِمَرْصَدِ إِغَاثَةٍ وَ أَنَّ فِى اللَّهْفِ إِلَى جُودِكَ وَ الضَّمَانِ بِعِدَتِكَ عِوَضا مِنْ مَنْعِ الْبَاخِلِينَ وَ مَنْدُوحَةً عَمَّا فِى أَيْدِى الْمُسْتَأْثِرِينَ وَ أَنَّكَ لا تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِكَ إِلا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْأَعْمَالُ دُونَكَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ أَفْضَلَ زَادِ الرَّاحِلِ إِلَيْكَ عَزْمُ إِرَادَةٍ يَخْتَارُكَ بِهَا وَ قَدْ نَاجَاكَ بِعَزْمِ الْإِرَادَةِ قَلْبِى وَ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ دَعْوَةٍ دَعَاكَ بِهَا رَاجٍ بَلَّغْتَهُ أَمَلَهُ أَوْ صَارِخٌ إِلَيْكَ أَغَثْتَ صَرْخَتَهُ أَوْ مَلْهُوفٌ مَكْرُوبٌ فَرَّجْتَ كَرْبَهُ أَوْ مُذْنِبٌ خَاطِئٌ غَفَرْتَ لَهُ أَوْ مُعَافًى أَتْمَمْتَ نِعْمَتَكَ عَلَيْهِ أَوْ فَقِيرٌ أَهْدَيْتَ غِنَاكَ إِلَيْهِ وَ لِتِلْكَ الدَّعْوَةِ عَلَيْكَ حَقٌّ وَ عِنْدَكَ مَنْزِلَةٌ إِلا صَلَّيْتَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ قَضَيْتَ حَوَائِجِى حَوَائِجَ الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ وَ هَذَا رَجَبٌ الْمُرَجَّبُ الْمُكَرَّمُ الَّذِى أَكْرَمْتَنَا بِهِ أَوَّلُ أَشْهُرِ الْحُرُمِ أَكْرَمْتَنَا بِهِ مِنْ بَيْنِ الْأُمَمِ يَا ذَا الْجُودِ وَ الْكَرَمِ فَنَسْأَلُكَ بِهِ وَ بِاسْمِكَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَجَلِّ الْأَكْرَمِ الَّذِى خَلَقْتَهُ فَاسْتَقَرَّ فِى ظِلِّكَ فَلا يَخْرُجُ مِنْكَ إِلَى غَيْرِكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرِينَ وَ تَجْعَلَنَا مِنَ الْعَامِلِينَ فِيهِ بِطَاعَتِكَ وَ الْآمِلِينَ فِيهِ بِشَفَاعَتِكَ اللَّهُمَّ وَ اهْدِنَا إِلَى سَوَاءِ السَّبِيلِ وَ اجْعَلْ مَقِيلَنَا عِنْدَكَ خَيْرَ مَقِيلٍ فِى ظِلٍّ ظَلِيلٍ فَإِنَّكَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ وَ السَّلامُ عَلَى عِبَادِهِ الْمُصْطَفَيْنَ وَ صَلَوَاتُهُ [صَلاتُهُ‏] عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ اللَّهُمَّ وَ بَارِكْ لَنَا فِى يَوْمِنَا هَذَا الَّذِى فَضَّلْتَهُ وَ بِكَرَامَتِكَ جَلَّلْتَهُ وَ بِالْمَنْزِلِ [الْعَظِيمِ‏] الْأَعْلَى أَنْزَلْتَهُ صَلِّ عَلَى مَنْ فِيهِ إِلَى عِبَادِكَ أَرْسَلْتَهُ وَ بِالْمَحَلِّ الْكَرِيمِ أَحْلَلْتَهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ صَلاةً دَائِمَةً تَكُونُ لَكَ شُكْرا وَ لَنَا ذُخْرا وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا يُسْرا وَ اخْتِمْ لَنَا بِالسَّعَادَةِ إِلَى مُنْتَهَى آجَالِنَا وَ قَدْ قَبِلْتَ الْيَسِيرَ مِنْ أَعْمَالِنَا وَ بَلَّغْتَنَا بِرَحْمَتِكَ أَفْضَلَ آمَالِنَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ .

مؤلف «مفاتیح» گويد كه اين دعا را حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام خواند در آن روزى كه آن جناب را به جانب بغداد حركت دادند و آن روز بيست و هفتم رجب بود و اين دعا از مذخور ادعيه رجب است .

8 : سيد در اقبال فرموده بخواند اللهم إنى أسألك بالنجل الاعظم الدعاء... و اين دعا به روايت كفعمى در اعمال شب اين روز گذشت