روایاتی که در شأن و منزلت زن در منابع روایی ذکر شده بسیار است که به ذکر چند نمونه بسنده می‌کنیم:
«هرگاه زن نماز پنج‌گانه خود را بخواند و روزه ماه رمضانش را بگیرد، و حج خانه خدا را (در صورت استطاعت) انجام دهد، و از شوهر خود اطاعت کند و دارای ولایت امیرمؤمنان علی علیه‌السلام باشد، پس از هر دری از درهای بهشت که بخواهد داخل بهشت شود». [۴]
« رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله از جهاد یاد کرد. زنی به رسول خدا گفت: ای رسول خدا! از این جهاد (چیزی) برای زنان نیست؟ پیامبر فرمود: برای زن در فاصله حاملگی تا زایمانش و تا از شیر گرفتن فرزندش اجری است چونان اجر کسی که خود را در راه خدا (و جهاد) قرار داده است، پس اگر در این فاصله بمیرد موقعیت شهید را دارد».[۵]
مردی خدمت پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آمد و گفت: همسری دارم که چون به خانه درمی‌آیم به استقبالم می‌شتابد و چون بیرون می‌آیم مرا بدرقه میکند و چون مرا غصه‌دار می‌بیند می‌پرسد که چه غصه‌ای داری؟ اگر به خاطر روزیت غصه می‌خوری که دیگری (خدا) آن را برای تو به عهده گرفته است و اگر در ارتباط با امور آخرتت غصه می‌خوری خداوند بر غصه‌ات بیفزاید، رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «خداوند کارگزارانی دارد و این زن از کارگزاران خداست و نیمی از اجر شهیدان از آن اوست».[۶]
ابوحمزه گوید: از جابر انصاری شنیدم که می‌گفت: ما همراه پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نشسته بودیم سخن از زنان و فضیلت برخی از آنان بر بعضی بود. رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «آیا شما را از بهترین زنانتان با خبر سازم. گفتیم: آری ای رسول خدا! حضرت به ما خبر داد و فرمود: از بهترین زنان شما همان زنی است که در فرزند‌آوری سستی نکند، بسیار مهرپیشه، پوشیده و خویشتن‌دار باشد در میان بستگان، وزین و گران‌قدر بوده و با شوهرش فروتن باشد. خود را برای شوهرش بیاراید، اما خویشتن را از دید دیگران مصون نگه‌دارد، به سخن شوهرش گوش فرا دهد و خواهش او را بپذیرد و هنگامی که با او خلوت کند، نیازهای جنسی شوهرش را برطرف کند...».[۷]
نام بعضی از زنان و دختران در قرآن
در قرآن نام برخی از زنان و دختران یا صریح آمده و یا با اشاره بیاناتی دارد.
از بین زنان فقط حضرت مریم اسم او در قرآن آمده است اسم حضرت مریم (علیه‌السّلام) ۳۴ بار در قرآن آمده است.
مادر مریم (همسر حضرت عمران): «اذ قالت امرات عمران رب انی نذرت لک ما فی بطنی محررا فتقبل منی؛ [۱] یاد کن آن گاه که زن عمران گفت پروردگارا من عهد کردم فرزندی که در رحم دارم، از فرزندی او را در راه خدمت تو آزاد گردانم این عهد من را بپذیر.»
صفو دختر حضرت شعیب (زن موسی): «فجاءته احداهما تمشی علی استحیاء؛ [۲]
موسی دید که یکی از آن دو دختر با کمی حیا باز آمده.» «قال انی ارید ان انکحک احدی ابنتی هاتین؛ [۳] شعیب گفت: من اراده آن دارم که یکی از این دو دخترم را به نکاح تو درآورم.»
«و قالت لاخته قصیه فبصرت به عن جنب و هم لا یشعرون؛ [۵] (مادر موسی) به خواهر او گفت: وضع حال او را پیگیری کن او نیز از دور ماجرا را مشاهده کرد در حالی که بی خبر بودند.»
آسیه (همسر فرعون): «و ضرب الله مثلا للذین آمنوا امرات فرعون؛ [۶] و خداوند برای مؤمنان زن فرعون (آسیه) را مثل آورد.»
«یا ایها النبی قل لازواجک و بناتک؛ [۷] ای پیامبر به زنان و دختران خود بگو.»
«و قال یا قوم هؤلاء بناتی هن اطهر؛ [۸] گفت: ای قوم من این‌ها دختران منند برای شما پاکیزه ترند.»
«و امراته قائمة فضحکت فبشرناها باسحاق و من وراء اسحاق یعقوب؛ [۹] زن ابراهیم (ساره) ایستاده بود که متبسم گردید که ما آن را به فرزندی به نام اسحاق و پس به یعقوب بشارت دادیم.»
«و قلنا یا آدم اسکن انت و زوجک الجنة؛ [۱۰] و گفتیم‌ای آدم تو با جفت خود (حواء) در بهشت جای گزینید.»
دختر در احادیث و روایات
در اندیشه اسلام؛ دختر از آنچنان جایگاهی برخوردار است که آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مهمترین مسائل اجتماعی آنان را وارد می سازد در قضیه مباهله دخترش حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را همراه خورد برد در حالی که در آن زمان اعراب دختران را زنده به گور میکردند.
{۱} دختران فرزندانی خوب و با برکت
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِيِّ عَنِ اَلسَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم): نِعْمَ اَلْوَلَدُ اَلْبَنَاتُ مُلْطِفَاتٌ مُجَهِّزَاتٌ مُونِسَاتٌ مُبَارَكَاتٌ مُفَلِّيَاتٌ.
دختران چه فرزندان خوبى هستند! انسان‌هاى لطيفى كه آماده انجام امور پدر و مادر خود بوده و انس‌گيرنده، بابركت و نوازش‌دهنده هستند.
الکافی، ج۶، ص ۵. - فروع کافی مترجم ج ۷ ص ۳۱.
{۲} خوشحال کردن زن و دختر در خانه موجب خوشحالی قیامت
إنّ اللّه َ تباركَ و تعالى علَى الإناثِ أرأفُ مِنهُ علَى الذُّكورِ ، و ما مِن رجُلٍ يُدخِلُ فَرحَةً علَى امرأةٍ بَينَهُ و بَينَها حُرمَةٌ ، إلاّ فَرَّحَهُ اللّه ُ تعالى يَومَ القِيامَةِ.
خداوند تبارك و تعالى به زنان مهربانتر از مردان است. هيچ مردى نيست كه زنى از محارم خود را خوشحال سازد، مگر اينكه خداوند متعال در روز قيامت او را شادمان گرداند.
الکافی، ج۶، ص ۶.
{۳} تربیت کردن دختر سپر آتش جهنم
مَن كانتْ لَه ابنةٌ فأدّبَها و أحْسَنَ أدَبها ، و علّمَها فأحْسَنَ تعليمَها ؛ فأوسَعَ علَيها مِن نِعمِ اللّه ِ الّتي أسبَغَ علَيهِ ، كانَتْ لَه مَنَعةً و سِتْرا مِن النّارِ.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه دخترى داشته باشد و خوب تربيتش كند و او را به خوبى دانش بياموزد و از نعمتهايى كه خداوند به او عطا كرده به وفور بهره مندش سازد، آن دختر، سپر و پوشش پدر در برابر آتش دوزخ خواهد بود.
میزان الحکمه، ج۱، ص ۱۰۷.
{۴} دختران را بد ندانید
لا تَكرَهوا البَناتَ؛ فإنَّهُنَّ المُؤنِساتُ الغالِياتُ.
دختران را بد ندانيد؛ زيرا آنها مونس هاى گران بهايى هستند.
مسند ابن حنبل : ج ۶ ص ۱۳۴ ح ۱۷۳۷۸ ،
المعجم الكبير : ج ۱۷ ص ۳۱۰ ح ۸۵۶ ،
كنز العمّال : ج ۱۶ ص ۴۴۹ ح ۴۵۳۷۴.
{۵} دختران، دلسوز، مددكار و بابركت اند
البَناتُ هُنَّ المُشفِقاتُ المُجَهِّزاتُ المُبارَكاتُ، مَن كانَت لَهُ ابنَةٌ واحِدَةٌ جَعَلَهَا اللّه ُ لَهُ سِترا مِنَ النّارِ، و مَن كانَت عِندَهُ ابنَتانِ اُدخِلَ الجَنَّةَ بِهِما، و مَن كانَت عِندَهُ ثَلاثُ بَناتٍ أو مِثلُهُنَّ مِنَ الأخَواتِ وُضِعَ عَنهُ الجِهادُ وَ الصَّدَقَةُ.
دختران، دلسوز، مددكار و بابركت اند. هر كس يك فرزند دختر داشته باشد، خداوند، آن را پوششى از دوزخ قرار مى دهد و هر كس دو دختر داشته باشد، به خاطر آنان وارد بهشت شود و هر كس سه دختر يا مانند آن خواهر داشته باشد، جهاد و صدقه [ى استحبابى ] از او برداشته مى شود.
كنز العمّال : ج ۱۶ ص ۴۵۴ ح ۴۵۳۹۹.
{۶} دختر را اذیت و تحقیر نکنید
مَن وُلِدَت لَهُ ابنَةٌ فلَم يُؤذِها و لَم يُهِنْها و لَم يُؤثِرْ وُلدَهُ علَيها ـ يَعني الذُّكورَ ـ أدخَلَهُ اللّه ُ بِها الجَنَّةَ.
هر كس كه برايش دختر به دنيا آيد و او را اذيّت نكند و حقيرش نشمارد و فرزندان ـ يعنى پسران ـ خود را بر او ترجيح ندهد، خداوند به واسطه آن دختر او را به بهشت مى برد.
همان، ح ۴۵۴۰۰.
{۷} دخترانِ با حيا فرزندان خوب
نِعمَ الوَلَدُ البَناتُ المُخَدَّراتُ، مَن كانَت عِندَهُ واحِدَةٌ جَعَلَها اللّه ُ سِترا لَهُ مِن النّارِ.
چه خوب فرزندانى هستند دخترانِ با حيا. هر كس يكى از آنها را داشته باشد، خداوند آن دختر را براى او مانعى در برابر آتش دوزخ قرار مى دهد.
مكارم الأخلاق : ۱/۴۷۲/۱۶۱۳.
{۸} خداوند تبارك و تعالى به زنان مهربانتر از مردان است
إنّ اللّه َ تباركَ و تعالى علَى الإناثِ أرأفُ مِنهُ علَى الذُّكورِ ، و ما مِن رجُلٍ يُدخِلُ فَرحَةً علَى امرأةٍ بَينَهُ و بَينَها حُرمَةٌ ، إلاّ فَرَّحَهُ اللّه ُ تعالى يَومَ القِيامَةِ.
خداوند تبارك و تعالى به زنان مهربانتر از مردان است. هيچ مردى نيست كه زنى از محارم خود را خوشحال سازد، مگر اينكه خداوند متعال در روز قيامت او را شادمان گرداند.
الكافی، ۶/۶/۷.
{۹} دختر بهترين فرزندان
عَنْ حُذَيْفَةَ اَلْيَمَانِيِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ و سلّم): خَيْرُ أَوْلاَدِكُمُ اَلْبَنَاتُ.
بهترين فرزندان دختر است.
مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری، ج ۱، ص ۴۱۹.
{۱۰} دختر يك دسته گل
أُتِيَ رَجُلٌ وَ هُوَ عِنْدَ النَّبِيِّ (صلى الله عليه و آله و سلّم) فَأُخْبِرَ بِمَوْلُودٍ أَصَابَهُ فَتَغَيَّرَ وَجْهُ الرَّجُلِ فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ ع مَا لَكَ فَقَالَ خَيْرٌ فَقَالَ قُلْ قَالَ خَرَجْتُ وَ الْمَرْأَةُ تَمْخَضُ فَأُخْبِرْتُ أَنَّهَا وَلَدَتْ جَارِيَةً فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ ص الْأَرْضُ تُقِلُّهَا وَ السَّمَاءُ تُظِلُّهَا وَ اللَّهُ يَرْزُقُهَا وَ هِيَ رَيْحَانَةٌ تَشَمُّهَا.
مردى در خدمت آقا رسول اکرم (صلى الله عليه و آله و سلّم) بود كه خبر به دنيا آمدن فرزندش را به او دادند. رنگش دگرگون شد. پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلّم): تو را چه شد؟
عرض كرد: خير است. آقا رسول اکرم (صلى الله عليه و آله و سلّم) فرمود: بگو. عرض كرد: وقتى از خانه بيرون آمدم همسرم درد زايمان داشت و حالا برايم خبر آوردند كه دختر زاييده است!
آقا رسول اکرم (صلى الله عليه و آله و سلّم) فرمود:
سنگينى اش بر روى زمين است و سايه بانش آسمان و روزى دهنده اش خدا و او يك دسته گل است كه تو او را مى بويى.
الکافی ج 6 ص4 باب فضل بنات.
{۱۱} اگر برای فرزندان خرید کردید اول به دختران تقدیم کنید
مَن دَخَلَ السّوقَ فَاشتَرى تُحفَةً ، فحَمَلَها إلى عِيالِهِ، كانَ كَحامِلِ صَدَقَةٍ إلى قَومٍ مَحاويجَ، و ليَـبدَأ بِالإِناثِ قَبلَ الذُّكورِ ؛ فَإنَّهُ مَن فَرَّحَ اُنثى فَكَأنَّما عَتَقَ رَقَبَةً مِن وُلدِ اسماعيلَ، و مَن أقَرَّ بِعَينِ ابنٍ فَكَأنَّما بَكى مِن خَشيَةِ اللّه ِ، وَ مَن بَكى مِن خَشيَةِ اللّه ِ أدخَلَهُ اللّه ُ جَنّاتِ النَّعيمِ.
هر كس وارد بازار شود و چيزى خريده ، و آن را براى خانواده اش ببرد ، مانند كسى است كه صدقه اى را براى گروهى نيازمند مى برد و بايد پيش از پسران ، از دختران آغاز كند ؛ چرا كه هر كس دخترى را شاد كند ، گويا برده اى از فرزندان اسماعيل را آزاد كرده است و هر كس چشمِ پسرى را روشن كند ، گويا از ترس خداوند گريسته است و هر كس از ترس خداوند بگِريد ، خداوند ، او را وارد بهشت هاى پُر نعمت مى سازد.
ثواب الأعمال: ص239 ح1، الأمالي للصدوق: ص672 ح904 كلاهما عن ابن عبّاس.
{۱۲} خداوند متعال به دختران مهربانتر است تا پسران
عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِيِّ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ سُلَيْمَانَ بْنِ مُقْبِلٍ اَلْمَدَائِنِيِّ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِيِّ عَنْ أَبِي اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا (عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ و سلّم): إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَى اَلْإِنَاثِ أَرْأَفُ مِنْهُ عَلَى اَلذُّكُورِ وَ مَا مِنْ رَجُلٍ يُدْخِلُ فَرْحَةً عَلَى اِمْرَأَةٍ بَيْنَهُ وَ بَيْنَهَا حُرْمَةٌ إِلاَّ فَرَّحَهُ اَللَّهُ تَعَالَى يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ.
خداوند متعال به دختران مهربانتر است تا پسران. و هر مردى كه زن محرمى را خوشحال كند خداوند در روز قيامت آن مرد را خوشحال خواهد نمود.
الکافی، ج6، ص ۶. - ترجمه فروع کافی، ج ۷، ص ۳۲.
{۱۳} رحمت خدا بر پدر دختر دار
رَحِمَ اللّه ُ اَبَا الْبَناتِ، اَ لْبَناتُ مُبارَكاتٌ مُحَبِّباتٌ وَ الْبَنونَ مُبَشِّراتٌ وَ هُنَّ الْباقياتُ الصّالِحاتُ.
رحمت خدا بر پدرى كه دخترانى دارد! دختران، با بركت و دوست داشتنى اند و پسران، مژده آورند. دختران، باقيات الصالحات (بازماندگان شايسته)اند.
مستدرك الوسائل، ج 15، ص 115.
{۱۴} هر روز دوازده برکت ورحمت از آسمان بر خانه ای که دختر دارد نازل می شود
مَا مِنْ بَيْتٍ فِيهِ الْبَنَاتُ إِلَّا نَزَلَتْ كُلَّ يَوْمٍ عَلَيْهِ اثْنَتَا عَشْرَةَ بَرَكَةً وَ رَحْمَةً مِنَ السَّمَاءِ وَ لَا يَنْقَطِعُ زِيَارَةُ الْمَلَائِكَةِ مِنْ ذَلِكَ الْبَيْتِ يَكْتُبُونَ لِأَبِيهِمْ كُلَّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ عِبَادَةَ سَنَةٍ.
هیچ خانه ای نیست که در آن دخترانی باشد مگر آن که هر روز دوازده برکت ورحمت از آسمان برآن نازل می شود،ودائم مورد زیارت ملائکه قرار دارد ،برای پدرشان هر روز وشب ثواب یک سال عبادت می نویسند.
مستدرك الوسائل، ج 15، ص 116.
چهار حدیث از آقا أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در باره دختران
{۱} دختر دسته گلی است که روزيش با خداوند است
كانَ رسولُ اللّهِ (صلى الله عليه و آله و سلّم) إذا بُشِّرَ بِجارِيَةٍ قالَ: رَيحانَةٌ و رِزقُها علَى اللّه عَزَّ و جلَّ.
نقل کرده اند هرگاه به رسول خدا صلى الله عليه و آله مژده مى دادند كه برايش دخترى به دنيا آمده است، مى فرمود: دسته گل است و روزيش را خداوند عزّ و جلّ مى دهد.
میزان الحکمة ج 13ص 443.
{۲} دختر را از خود نرانید و اهانت نكنید
مَنْ كانَ لَهُ أُنْثى فَلَمْ يَنْبِذْها وَ لَمْ يُهِنْها وَ لَمْ يُؤْثِرْ وَلَدَهُ عَلَيْها اَدْخَلَهُ اللّهُ الْجَنَّةَ.
آنكه داراى دختر است، او را از خود نراند، اهانتش نكند، پسران را بر او مقدم ندارد، خداوند وى را وارد بهشت مى كند.
میزان الحکمة ج 13ص 442.
{۳} اجر زیاد دختر دار
مَنْ كانَتْ لَهُ اِبْنَةٌ واحِدَةٌ كانَتْ خَيْراً لَهُ مِنْ اَلْفِ حِجَّة وَ اَلْفِ غَزْوَة وَ اَلْفِ بَدَنَة وَ اَلْفِ ضِيافَة.
كسى كه يك دختر دارد اجر او از هزار حج، و هزار جهاد، و هزار قربانى و هزار مهمانى بيشتر است!
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۱۵ ، ص ۱۱۵.
{۴} شاد کردن دختر مانند آزاد کردن فرزندان اسماعيل (علیه السلام)
مَنْ دَخَلَ السُّوقَ فَاشْتَرَى تُحْفَةً فَحَمَلَهَا إِلَى عِيَالِهِ ، كَانَ كَحَامِلِ صَدَقَةٍ إِلَى قَوْمٍ مَحَاوِيجَ ، وَ لْيَبْدَأْ بِالْإِنَاثِ قَبْلَ الذُّكُورِ ، فَإِنَّ مَنْ فَرَّحَ ابْنَتَهُ فَكَأَنَّمَا أَعْتَقَ رَقَبَةً مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِيلَ .
كسى كه بازار مى رود و تحفه اى براى خانواده خود مى خرد، همچون كسى است كه مى خواهد به نيازمندانى كمك كند (یعنی همان پاداش را دارد) و هنگامى كه مى خواهد تحفه را تقسيم كند، نخست بايد به دختر و بعد به پسران بدهد چرا كه هر كس دخترش را شاد و مسرور كند چنان است كه گويى كسى از فرزندان اسماعيل (علیه السلام) را آزاد كرده باشد.
مكارم الاخلاق صفحه ۵۴.
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: یلدا شب چله
ادامه مطلب را ببينيد
شب یَلدا یا شب چلّه یکی از جشن‌های ایرانی است.[۱] در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیمکرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود.[۲] شب چله از غروب آفتاب ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) آغاز می‌شود و تا طلوع آفتاب ۱ دی (نخستین روز زمستان) ادامه می‌یابد. خانواده‌های ایرانی معمولاً در این شب، انواع میوه‌ها و رایج‌تر از همه هندوانه و انار و خرمالو را مهیا و دور هم میل می‌کنند. شاهنامه‌خوانی[۳] و قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای خانواده و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ نیز رایج است.[۱] شب چله در نیمکرهٔ جنوبی برخلاف نیمکرهٔ شمالی کوتاه‌ترین شب سال است.[۴] آیین شب چله در ۹ آذر ۱۴۰۱ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به شکل مشترک بین ایران و افغانستان ثبت شد؛ همچنین تولد یلدا آقا فضلی[۵] از جان‌باختگان خیزش سراسری ۱۴۰۱ ایران[۶] در شب یلدا، به نماد ایرانیان [۷]اپوزیسیون رژیم جمهوری اسلامی تبدیل گشت.[۸]
ریشهٔ نام
«یلدا» برگرفته از واژهٔ سریانی ܝܠܕܐ به‌معنای زایش است.[۹] ابوریحان بیرونی از این جشن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از آن را «میلاد خورشید» دانسته است.[۱۰] در آثارالباقیه بیرونی، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده است. در قانون مسعودی نسخهٔ موزه بریتانیا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده شده است.[۱۱] واژه «شب چله» یا «شب چله کلان» هم که در فرهنگ عامه مردم مترادف با شب یلدا بکار می‌رود از آن روست که چهل روز اول زمستان را «چله بزرگ» و بیست روز بعد از آن را «چله کوچک» نامیده‌اند.[۱۲] و در قدیم گاهشمار باستانی در بین کشاورزان تقسیم‌بندی چهل داشته است. چلّه، دو موقعیت گاهشمار در طول یک سال خورشیدی با کارکردهای فرهنگ عامه، یکی در آغاز تابستان (تیرماه) و دیگری در آغاز زمستان (دی‌ماه)، هریک متشکل از دو بخش بزرگ (چهل روز) و کوچک (بیست روز) است. واژهٔ چلّه برگرفته از چهل[۱۳] و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهندهٔ گذشت یک دورهٔ زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.[۱۴]
یلدا یعنی چه؟
یلدا واژه‌ای سُریانی به معنای زایش و تولد است. سریانی زبانی بود که در میان مسیحیان رواج داشت. این معنا، از بررسی و تحقیق در واژه‌نامه‌ها و کتاب‌های تاریخی به دست آمده است. ابوریحان بیرونی، دانشمند همه فن حریف و تقویم‌شناس، از شب یلدا با نام میلاد اکبر یاد میکند و منظور از این نام را میلاد خورشید دانسته است. کتاب آثار الباقیه نوشته اوست. کتاب به عربی نوشته شده و در حال حاضر، چند ترجمه فارسی از آن منتشر می‌شود. ابوریحان در این کتاب گاهشماری و تقویم اقوام مختلف را بررسی کرده است. اگر علاقمند باشید می‌توانید مراسمات و جشن‌های اقوام باستان را در این کتاب مطالعه کنید.
دقیقا مشخص نیست که واژه یلدا چه زمان و چطور وارد زبان فارسی شده است. از تاریخ این‌طور بر‌می‌آید که مسیحیان اولیه که در روم زندگی سختی داشتند و عده‌ای از آنان به ایران مهاجرت می‌کنند. به علت نزدیکی فرهنگی، این واژه سریانی به فارسی راه پیدا میکند.
شب چله یعنی چه؟
شب چله در حقیقت همان شب یلدا است. چون از فردای این شب، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود به آن شب چله می‌گویند.
ایرانیان در زمان‌های قدیم، یک نوع تقویم کلی نگر هم داشتند. این تقویم بیشتر در کار‌های کشاورزی و دامپروری کاربرد داشت. آنها دو موقع از سال را به نام چله می‌شناختند. چله تابستان که از تیر شروع می‌شد و چله زمستان که از دی‌ماه. چله‌ها هر کدام به دو دوره تقسیم می‌شدند؛ چله بزرگ و چله کوچک. چهل روز ابتدایی را چله بزرگ و بیست روزِ بعد را چله کوچک می‌نامیدند.
چله بزرگ زمستان که درست بعد از شب یلدا آغاز می‌شود؛ شروع زمستان است و شدت سرما در آن بیشتر است. چله بزرگ تا دهم بهمن طول می‌کشد. پس از آن، چله کوچک شروع و تا اول اسفند ادامه دارد. شدت سرما در چله کوچک کمتر است و آسیب کمتری هم می‌رساند. چهار روز پایان چله بزرگ، و چهار روز آغاز چله کوچک را، چهار چهار می‌گویند که نهایت شدت سرما در این مدت اتفاق می‌افتد.
پیشینه
شب یلدا در گاهشماری ایرانیان باستان از سال ۵۰۲ پیش از میلاد در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافت.[۱۵][منبع بهتری نیاز است] چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است.[نیازمند منبع] مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند. مردم در جغرافیای ایران به‌ویژه در حوزه تمدن زاگرس رافدین بیش از سه هزار سال پیش با پدیده‌های خورشیدی مانند بزرگ‌ترین شب- بزرگ‌ترین روز - اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی آشنا بودند. و از یک دوره ای این ایام ویژه یا پدیده خورشیدی جنبه تقدس و دینی به خود گرفته است. مردم به‌ویژه در تمدن زاگرس رافدین در دوره یکجانشینی (شهرنشینی) متوجه شدندکه در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکشند. مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی - هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شبها کوتاهتر می‌شوند، از همین رو آن را شب زایش خورشید (مهر) نامیده و آن را آغاز سال قرار دادند کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین اعتقاد دارد.[۱۶][۱۷] در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد و در اوستا، واژه «سَرِدَ» (Sareda) یا «سردَ» (Saredha) که مفهوم «سال» را افاده میکند، خود به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است.[۱۸]
در برهان قاطع ذیل واژه «یلدا» چنین آمده است:[۱۱] یلدا، شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب‌هاست در تمام سال و در آن شب یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل میکند و گویند آن شب به‌غایت شوم و نامبارک می‌باشد و بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است.
تاریکی نماینده اهریمن بود و چون در طولانی‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی بیشتر می‌پاید، این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می‌رسید، آتش می‌افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیطانی نابود شده و بگریزند، مردم گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن، شادی و پایکوبی و گفتگو به سر می‌آوردند و خوانی ویژه می‌گستردند، هرآنچه میوه تازه فصل که نگاهداری شده بود و میوه‌های خشک در سفره می‌نهادند. سفره شب یلدا، «میَزد» Myazd نام داشت و شامل میوه‌های تر و خشک، نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان، «لُرک» Lork که از لوازم این جشن و ولیمه بود، به افتخار و ویژگی «اورمزد» و «مهر» یا خورشید برگزار می‌شد.[۱۹][منبع بهتری نیاز است] در آیین‌های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی می‌گستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآورده‌ها و فراورده‌های خوردنی فصل و خوراک‌های گوناگون، خوراک مقدس مانند «میَزد» نیز نهاده می‌شد.
شب یلدا را شب میلاد خدای خورشید، عدالت، پیمان و جنگ هم می‌دانند. دربارهٔ آن دو روایت عمده رایج است. اول آنکه در این شب مهر، میترا یا آن‌چنان‌که در اوستا و نوشته‌های پادشاهان هخامنشی آمده، میثرَه (Mithra) به جهان بازمی‌گردد. او که از ایزدان باستانی هند و ایرانی است ساعات روز را طولانی کرده و در نتیجه برتری خورشید پدیدار می‌شود.[۱۲][منبع بهتری نیاز است]
آئین مهرپرستی یا آئین مهر برپایه پرستش میترا در دوران پیش از آئین زرتشت شکل گرفته است و در اروپا به آئین میتراییسم هم گفته می‌شود.[منبع بهتری نیاز است]
بعضی پژوهشگران هم بر این باورند که در شب یلدا، پیامبری زاده می‌شود: «در سال ۵۱ پادشاهی اشکانیان که مصادف است با سال ۱۹۶ میلادی، پیامبری در شب یلدا زاده می‌شود. او را دو دولفین از آب بیرون می‌آورند، چه آنکه براساس آئین مهر، آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است.»[۱۲][منبع بهتری نیاز است]
در هردو روایت، شب یلدا شب تولد مهر است و این بازمانده از آداب مهری است که در شرق مدیترانه به‌طور وسیعی رایج بوده و آثارش از جمله در معابد مهری باقی‌مانده در پالمیرا در اردن فعلی دیده می‌شود.[۱۲][منبع بهتری نیاز است]
خوراکی‌ها
در کل، خوراکی‌هایی چون آجیل، انار، هندوانه، سبزی‌پلو با ماهی و گاهی آش رشته، به همراه نوشیدن شراب سرخ همگی از رسم‌هایی هستند که در شب یلدا خانواده‌های ایرانی را گرد هم می‌آورند.[۲۰] انار از میوه‌های پرهوادار در شب یلدا است. میوه‌ای که خاستگاهش ایران است و به همین دلیل در فرهنگ ایرانی و شعر و ادبیات فارسی ریشه دوانده است.[۲۳]
برای جشن گرفتن میلاد مهر، سفره‌ای پهن می‌شود که به آن سفرهٔ یلدا یا چله می‌گویند و با گونه‌هایی از خشکبار، انار دان شده یا هندوانه تزئین می‌شود.[۱۲] انار و هندوانه از مهمترین پیش‌نیازهای شب یلدا هستند. همچنین خشکبار مانند برگهٔ هلو و زردآلو و آجیل شب یلدا نیز در ایران هواداران بسیاری دارد.
برای نیاکان ایرانی‌ها که به آئین مهر دلبستگی داشتند، رنگ سرخ (نماد نور خورشید) گرامی بود. رنگ سرخ انار و هندوانه و گزینش سیب سرخ و سنجد در سفرهٔ شب یلدا چه بسا اشاره به همین موضوع داشته است.[۲۱]
شاهنامه خوانی
شاهنامه‌خوانی از دیگر رسم‌هایی است که از دیرباز در میان ایرانیان رایج بوده و بخش جدایی‌ناپذیر شب یلدا دانسته شده است. در آموزشگاه‌ها نیز به مناسبت شب یلدا مراسم مختلفی برگزار می‌شود که شاهنامه‌خوانی، کاردستی‌سازی، انشانویسی و اجرای سرود از بخش‌های اصلی این برنامه‌ها هستند.[۲۲]
فال حافظ
مرسوم است که در این شب بزرگ خانواده تفألی به دیوان حافظ می‌زنند و اهل ذوق و شاعری، سروده‌های خود را برای دیگران می‌خوانند. در مجموع این‌ها آدابی هستند که از فرهنگ باستانی مهر در میان مردم باقی مانده و هر سال با شب یلدا نو می‌شوند.[۱۲]
یلدا در اشعار شاعران
سعدی : روز رویش چون برانداخت نقاب از سر زلف/ گویی از روز قیامت شب یلدا برخاست
سعدی: باد آسایش، گیتی نزند بر دل ریش / صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود
سعدی: هنوز با همه دردم امید درمان است / که آخری بود آخر شبان یلدا را
حافظ: صحبت حکام ظلمت شب یلداست/ نور ز خورشید جو بو که بر آید
اوحدی مراغه‌ای: شب هجرانت ای دلبر شب یلداست پنداری/ رخت نوروز و دیدار تو عید ماست پنداری
سنایی : به صاحب دولتی پیوند اگر نامی همی جویی/ که از پیوند با عیسی چنان معروف شد یلدا
سهراب سپهری: دختر شبهای سرد ماه دی/خو گرفت با شعر تو در ماه دی | حرف دل را از دلت تو پس زدی/ غم به روی غم، غمی را پس زدی | من به دنیای تو مجذوبم هنوز/ به دیار قلب تو، حس دارم هنوز
خواجوی کرمانی: هست در سالی شبی ایام را یلدا ولیک / کس نشان ندهد که ماهی را دو شب یلدا بود
خواجو کرمانی: مهره مهر چو از حقه مینا بنمود / ماه من طلعت صبح از شب یلدا بنمود
عبید زاکانی: با زلف تو قصه ایست ما را مشکل / همچون شب یلدا به درازی مشهور
سلمان ساوجی: شب یلداست هر تاری ز مویت، وین عجب کاری/ که من روزی نمی‌بینم، خود این شبهای یلدا را
فیض کاشانی: چه عجب گر دل من روز ندید/ زلف تو صد شب یلدا دارد
وحشی بافقی: شام هجران تو تشریف به هرجا ببرد / در پس و پیش هزاران شب یلدا ببرد
عرفی شیرازی: آبروی شمع را بیهوده نتوان ریختن. / صد شب یلداست در هر گوشهٔ زندان مرا
فروغی بسطامی : من از روز جزا واقف نبودم / شب یلدای هجران آفریدند
امیرخسرو دهلوی: بر رخ تو کآفت جان من است / از شب یلدا سپه آورده‌ای!
اقبال لاهوری: اشک خود بر خویش می‌ریزم چو شمع / با شب یلدا درآویزم چو شمع
چشم جان را سرمه‌اش اعمی کند / روز روشن را شب یلدا کند
قاآنی: بر من و یاران شب یلدا گذشت/ بس که ز زلف تو سخن رفت دوش
پروین اعتصامی: دور است کاروان سحر زینجا / شمعی بباید این شب یلدا را[۲۴]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: یلدا شب چله
ادامه مطلب را ببينيد
آیین‌های رایج چله در آذربایجان (شرقی و غربی)
در آذربایجان رسم بر این است که در این شب خوانچه‌ای تزیین شده به خانهٔ تازه‌عروس یا نامزد خانواده بفرستند. مردم آذربایجان در سینی خود هندوانه‌ها را تزئین می‌کنند و شال‌های قرمزی را اطرافش می‌گذارند. درحالی که مردم شمال یک ماهی بزرگ را تزئین می‌کنند و به خانهٔ عروس می‌برند.
آیین‌های رایج چله در اردبیل
در اردبیل رسم است که خانواده‌ها شب یلدا دور هم جمع می‌شوند و تا پاسی از شب با هم شب‌نشینی می‌کنند. هندوانه، انار، پرتقال، تخمه، ماهی پلو و… از جمله خوراکی‌هایی هستند که در استان اردبیل مرسومند. در شب یلدا برای تازه‌عروس هندوانه تزئین می‌کنند و به همراه هدایای دیگر از طرف خانواده داماد فرستاده می‌شود.
آیین‌های رایج چله در اصفهان
شب یلدا (شب چله) در شهرستان دهاقان اصفهان: مانند دیگر مناطق ایران، فامیل و بستگان به خانهٔ پدربزرگ‌ها یا مادربزرگ‌ها می‌روند و دور هم پای کرسی جمع می‌شوند. صاحب‌خانه نیز با آجیل و میوه از مهمان‌ها پذیرایی میکند و آنها تا پاسی از شب و گاهی تا نزدیک صبح می‌نشینند، شاهنامه می‌خوانند و فال حافظ می‌گیرند. بزرگترها داستان یا خاطره نقل می‌کنند. تازه‌دامادها با هدیه یا خوانچه به خانه عروس می‌روند. آجیل شب یلدا، کشمش، گردو، بادام، قیسی، برگه زردآلو یا برگه گلابی، جوزقند و انجیر و خرما است. میوه شب یلدا هم انار، هندوانه، سیب، گلابی انباری (سیبری) است. همچنین نوشیدنی شب یلدا به‌طور معمول چای و شربت و چنانچه برف باشد مخلوط برف و شیره انگور هستند. غذای شب چله (یلدا) چنانچه مقدور باشد، پلو ماهی و در غیر این صورت یکی از غذاهای محلی: مانند کوفته، گندی، دلمه، چرب و شیرین یا غیره است.
آیین‌های رایج چله در بوشهر
مردم استان بوشهر نیز همچون دیگر ایرانی‌ها، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگترها می‌گذرانند. هندوانه در شب یلدا در بوشهر کاربرد زیادی دارد.
آیین‌های رایج چله در چهارمحال و بختیاری
اولین شب زمستان در بین بختیاری‌ها با نام شب چله معروف شده است. شب چله، دور هم‌نشینی و جشن شبانه همراه بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید در اولین روز زمستان است. لازمه آن جمع شدن تمام فامیل و خانواده در منزل بزرگترها و ریش سفیدان به عنوان نماد کهنسالی خورشید در پایان پاییز، نشستن در زیر کرسی و همچنین خوراکی‌های فراوان برای بیداری دراز مدت همچون هندوانه، انار، انگورهای بسته با نخ به سقف خانه‌های چوبی، کشمش، بادام، گردو، سنجد، گندم برشته، شاهدانه و کشک و تنقلاتی است که مادر بزرگ‌ها از تابستان فراهم کرده و بر روی سفره شب چله و بیشتر بر روی کرسی چوبی قرار می‌دهند.
گرفتن فال حافظ یکی از رسوم شب چله است که بزرگتر فامیل برای تک تک افراد خانواده انجام می‌دهد و با قرائت و تعبیر این فال، سبب شادی آنها می‌شود. کسانی که شاهنامه، مثنوی و دیوان حافظ را از حفظ هستند یا توان شاهنامه خوانی، مثنوی خوانی و حافظ خوانی دارند، آن را برای دیگران می‌خوانند.
پختن نانی قطور به نام گرده که در میان آن مهره‌ای آبی قرار می‌دهند از دیگر آیین‌هاست، سپس این نان را بین افراد خانواده تقسیم کرده و فردی که مهره آبی در تکه نانش به عنوان فرد خوش‌شانس معرفی می‌کنند.
یکی دیگر از رسم‌های جالب چهارمحال و بختیاری در شب یلدا، آب‌پز کردن کدوتنبل است. بختیاری‌ها در این شب کدو تنبل‌های بزرگی که نماد خورشید را برای آنها دارد، آب‌پز می‌کنند و می‌خورند.
همچنین در استان چهار محال و بختیاری در شب یلدا آش‌کشک درست می‌کنند، یکی از مواد تشکیل دهنده این آش، همان کدو تنبل آب‌پز شده است؛ بدین صورت که بعد از آب‌پز کردن کدو تنبل، آن را ریز کرده و در داخل آش‌کشک می‌ریزند.
برپا کردن کرسی با آتش زغال و چوب افرا، پختن آش‌کشک و بو دادن گندم و برنج و شاهدانه که این کار را بیشتر زنان خانه برعهده دارند؛ از جمله ایین‌های شب یلدار در این استان است …
در حال حاضر «شب چله» در استان چهارمحال و بختیاری، بدون کرسی‌های چوبی قدیم برگزار می‌شود و بسیاری از این آیین‌ها، رو به فراموشی رفته است.
این مراسم و سنتهای زیبا که بخش زیادی از آن با تغییر سبک زندگی، رو به تغییر گذاشته است، علاوه بر ایجاد صفا و صمیمیت و انجام سنت حسنه صله ارحام، سبب رفع کدورت‌ها و دلخوری‌های فامیلی و خانوادگی از یکدیگر نیز می‌شود.
بختیاری‌ها در قدیم برای برپایی شب چله، بخشی از محصولات خود مانند بادام و گندم را بو داده و در شب یلدا می‌خوردند و بخشی از این محصولات تفت داده شده هم به عنوان هدیه به تازه عروس و داماد تقدیم می‌شد.
علاوه بر این هدایا، شامی که معمولاً برنج با مرغ است را به همراه شیرینی و میوه برای نو عروس و داماد آماده می‌کنند.
بختیاری‌ها اعتقاد دارند خوردن ماست، شیر، پنیر، کنجد، کدو و نان جو در شب یلدا موجب فراوانی نعمت تا پایان سال می‌شود و سبب می‌شود که وجود این نعمت‌ها تا سال بعد را تضمین کند.
از دیگر سنتهای شب یلدا در استان چهار محال و بختیاری قرائت قرآن و بیداری تا سحرگاه و نیایش برای سلامتی حاضران و آرزوی این است که این شب آغازگر زمستانی پر برف و باران برای رونق مزارع و کشتزارها و پربار شدن تابستان باشد.[۲۵]
آیین‌های رایج چله در خراسان
در ادبیات خراسان واژهٔ یلدا به ندرت به‌کار برده شده است بلکه در تمام ادوار تاریخی تا آنجا که اسناد شفاهی و مکتوب وجود دارد شب چله یا چله نشینی بکار رفته. در این شب طولانی آیین‌ها و مراسم‌های ویژه وجود داشته که شاید در سایر مناطق ایران کمتر مرسوم بوده است به آن شب چراغانی چله یا شب چراغ نیز می‌گفته‌اند. در قدیم از آنجا که هر میهمانی برای رفتن به شب نشینی، چراغی را همراه خود می‌برده است و به دلیل فراوانی چراغ‌ها عبارت چهل چراغ که نشانه کثرت است نیز بکار می‌بردند. انار و هندوانه در اکثر مناطق رایج بوده است اما در خراسان علاوه بر انار و خربزه بیشتر لبو یا چغندر پخته، شلغم پخته و پختیک (لبوی خشک شده)، برگه‌های خشک شده زردآلو و هلو … و شربت و شیرینی «کف» کفبیخ مرسوم بوده است.[۲۶][۲۷] کفبیخ یا بیخ زنی در شب چله در زیبد.
شیرینی سنتی کفبیخ در خراسان
تهیهٔ شیرینی کفبیخ یکی از آیین‌های ضروری و فرح بخش شب چله در منطقه جغرافیایی قهستان و خراسان قدیم است. کفبیخ یک نوع شیرینی یا شربت سنتی است. یکی از آیین‌های ویژه شب چله در استان خراسان رضوی و خراسان جنوبی برگزاری مراسم «کف زدن» کفبیخ است. در این مراسم ریشه گیاهی به نام چوبک را که در این دیار به «بیخ» مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی به نام «تغار» می‌ریزند. مردان و جوانان فامیل با دسته‌ای از چوب‌های نازک درخت انار به نام «دسته گز» مایع مزبور را برای ساعتها هم می‌زنند تا به صورت کف سفت درآید و این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبور کف و سپس سفت شود که تا حدودی مانند گز اصفهان می‌شود. در این میان گروهی از جوانان در مراحل نخست کف زنی و قبل از شیرین کردن کفها مجاز هستند با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و صورت یکدیگر شادی و نشاط را به جمع مهمانان بیافزایند. با آماده شدن کفها و در پایان با مخلوط کردن مقداری زعفران پودر شده یا شکر یا شیره انگور این شیرینی ویژه آماده خوردن می‌شود اما ممکن است بعضی آن را مغز گردو و پسته آسیاب شده نیز تکمیل نمایند اما در هر شرایطی از اضافه کردن هر گونه مواد چرب باید خودداری کرد زیرا کفها را آب میکند. یکی از سنتهای مهم برگزاری مراسم عروسی در ایام جشن‌های چله بوده است که سه روز طول می‌کشیده است مراسم سرحمومی در شب چله از آن جمله بوده است. سرحمومی مراسمی است که داماد در حمام عمومی مردانه و عروس در حمام زنانه طی مراسم با شکوهی به حمام می‌بردند و با رقص و پایکوبی و چوب بازی مراسم حنا بندان بعد از شستن و کیسه کشی داماد انجام می‌دادند و در مراسم حنا بندان آواز امشب حنا می‌بندیم… بر دست و پا می‌بندیم … را به صورت گروهی می‌خواندند؛ و در پایان لباس نو بر عروس و داماد و اقوام نزدیک آنها می‌پوشانند که این مراسم گاهی تا سحر طول می‌کشید و مقدمه مراسم عروسی است که در بعد از ظهر روز بعد برگزار می. افراد دعوت شده در صحن حمام جمع می‌شدند اما جوانان و افراد غیر مدعو تا پایان مراسم در بیرون از حمام جمع می‌شدندو شوخی و بازی سیاه بازی و انتر بازی درمی‌آوردند.[۲۴]
بردن هدایا و خمچه برای عروس
خمچه (خُنچه) عروس یکی از سنتهای واجب شب چله در تمام خراسان بزرگ است. خمچه به سینی بزرگی گفته می‌شده است که هدایای عروس و داماد را در آن حمل میکردند و امروزه کادو می‌گویند. معمولاً اقوام داماد هدایا و پیشکش‌هایی از جمله لباس و کفش زمستانی و کادوهای دیگر را به خانه پدر عروس می‌برند و شام را میهمان آنها هستند. آنها نیز متقابلاً به داماد هدیه‌ای می‌دهند.
هدیه‌دادن داماد برای نامزدش نیز یک سنت اجباری بوده است که هنوز هم اجباری است در این شب به داماد این امتیاز بزرگ داده می‌شده است که با بردن هدیه برای نامزدش بتواند شب در خانه با او در یک اتاق و دوتایی بخوابد. داماد تا قبل از شب زفاف فقط در مناسبتهای خاص و از جمله شب چله مجاز به خوابیدن با نامزدش بوده است که به آن نامزدبازی می‌گفتند. در شهرهای خراسان خواندن شاهنامهٔ فردوسی و حافظ و اشعار محلی در این شب مرسوم است.
یکی دیگر از جشن‌های ایرانی چله تموز است که عکس چله زمستان است و آن طولانی‌ترین روز سال است که هنوز هم در خراسان جنوبی گرامی داشته می‌شود.[۲۴]
آیین‌های رایج چله در خوزستان
مردم خوزستان تا سحر انتظار می‌کشند تا از قارون افسانه‌ای استقبال کنند. قارون در لباس هیزم‌شکن برای خانواده‌های فقیر تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به طلا تبدیل می‌شوند و برای آن خانواده، ثروت و برکت به همراه می‌آورند.[نیازمند منبع] به خانه بزرگترها رفته و دور هم جمع شده به شوخی خنده گذرانده، آجیل هندوانه انار شیرینی و خرما و لبو و آش و شیرینی‌های مختلف از جمله خوراکی‌های این آیین کهن است. پدربزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها در خوزستان براساس سنتی دیرینه، در شب یلدا با پذیرایی از فامیل با تنقلات محلی و آجیل، کانون گرم خانه را برای پذیرایی از فرزندان و نوه‌های خود مهیا می‌کنند.
در این شب شاید بیشترین وانت‌های حامل هندوانه، شب یلدا در اهواز دیده شوند. در بسیاری از نقاط این شهر، وانت‌بارهای حامل هندوانه و خربزه دیده می‌شوند که مردم را به خرید آن دعوت می‌کنند و شور و حال خاصی میان مردم این شهر برای برگزاری آیین شب یلدا به وجود می‌آورند.
غیر از اهواز، دزفول هم از شهرهای استان خوزستان است که بیشترین خرید و فروش هندوانه در آن دیده می‌شود. چله‌نشینی جایگاه ویژه‌ای بین مردم دزفول دارد؛ دزفولی‌ها این رسم به جامانده از نیاکان‌شان را جزو لاینفک آدابشان می‌دانند.
مردم خوزستان تا سحر انتظار می‌کشند تا از قارون افسانه‌ای استقبال کنند. قارون در لباس هیزم‌شکن برای خانواده‌های فقیر تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به طلا تبدیل می‌شوند و برای آن خانواده، ثروت و برکت به همراه می‌آورند. به خانه بزرگترها رفته و دور هم جمع شده و شب را به شوخی و خنده می‌گذرانند. آجیل، هندوانه، انار، شیرینی و خرما و لبو و آش و شیرینی‌های مختلف از جمله خوراکی‌های این آیین کهن است.
فال حافظ و خاطره گویی بزرگترها در کنار بخاری‌هایی که جایگزین کرسی‌های قدیم شده‌اند، از رسوم شهروندان آبادان و خرمشهر در شب یلدا است. مردم آبادان و خرمشهر نیز همچون مردم اقصی نقاط کشور از چند روز قبل خریدهای شب یلدا را آغاز می‌کنند. شهروندان آبادان و خرمشهر همچون ایرانیان قدیم معتقد هستند که یلدا باید سرخ باشد و به این اعتقاد خود با خرید هندوانه‌های سرخ، انار قرمز و آجیل‌های رنگارنگ جامه عمل می‌پوشانند.
شاهنامه خوانی و شعرخوانی و شکستن فندق در شب یلدا از دیگر آیین‌های طولانی‌ترین شب سال در این استان است.[۲۸]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: یلدا شب چله
ادامه مطلب را ببينيد
آیین‌های رایج چله در سیستان
در سیستان دو چله؛ چله کوچک که اصطلاح قدیمی آن «چله خرد» و چله بزرگ که به «چله کلو» معروف است و این چله کوچک و بزرگ از اول دی ماه آغاز می‌شود و تا ۱۰بهمن ماه ادامه دارد شب اول دی ماه بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین شب سال و آغاز انقلاب زمستانی در تقویم ایرانی شناخته شده است. شب یلدا در واقع شبی است که فردای آن تولد خورشید و نور و روشنایی است، در ایران باستان خورشید و نور جایگاه ویژه‌ای دارند و در باورهای ایران باستان نیز وجود دارد که خورشید نقش بسزایی در حیاط و تداوم زیست‌بوم و زندگی آنها داشته است. در شب یلدا تسلط تاریکی بر زمین از تسلط نور خورشید و روشنایی می‌کاهد و چون فردای این شب روشنایی بر ظلمت غالب و روز طولانی می‌شود، مردم سیستان خورشید را که مظهر روشنایی است جشن می‌گیرند.
در این شب مردم از شیرینی‌هایی مانند ستو، شیرینک و حلوا و انواع تخمه‌های هندوانه، خربزه، عناب و پسته را در این شب فراهم و شب را تا صبح سحر می‌کنند. اگر این شبها با مراسم مذهبی همزمان نمی‌شد، با دهول و ساز و چوب بازی شب را به صبح می‌رساندند.
آیین شب یلدا در سیستان از دیرباز در سه شب متوالی با عناوین شب «چله‌بزرگ» و «چله متوسط» و «چله کوچک» برگزار می‌شود و خویشان و دوستان سفره‌ای از مهر را می‌گشودند و از هر دری سخن می‌گفتند. یکی از آیین‌های ویژه یلدا در سیستان دیدار بزرگان و سالخوردگان فامیل بوده است، در شبهای چله افراد فامیل در همایشی صمیمی دور کرسی چوبی جمع می‌شدند و به قصه‌های بزرگترها گوش می‌دادند. حافظ در شب یلدا در میان مردم سیستان نقش بسزایی دارد. در شب یلدا در منطقه سیستان رسم بر این است که صاحب‌خانه، دیوان حافظ را به بزرگتر فامیل که سواد دارد، می‌دهد، سپس هر یک از میهمانان نیت کرده و بزرگ مجلس، این جمله را می‌گوید و تفألی به گنجینه حافظ می‌زند: «ای حافظِ شیرازی/ تو محرم هر رازی/ بر ما نظر اندازی/ قسم به قرآن مجیدی که در سینه داری…» یا هر چیزی شبیه به این رسم یکی از رسوم پرطرفدار شب یلداست و سرگرمی خوبی برای خانواده‌ها در این شب بلند سال است. واژه «یلدا» به معنای «زایش زادروز» و تولد است، ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و جشن بزرگی برپا می‌کنند و از این رو به دهمین ماه سال دی (به معنای روز) می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود.
آیین‌های رایج چله در فارس
سفرهٔ مردم شیراز مثل سفرهٔ نوروز رنگین است. مرکبات و هندوانه برای سردمزاج‌ها و خرما و رنگینک برای گرم‌مزاج‌ها موجود است. حافظخوانی جزو جدانشدنی مراسم این شب برای شیرازی‌هاست. البته خواندن حافظ در این شب نه تنها در شیراز مرسوم است، بلکه رسم کلی چله‌نشینان شده است.
آیین‌های رایج چله در قزوین
مردم استان قزوین نیز، این آیین کهن را با رفتن به خانهٔ بزرگترها می‌گذرانند. به عقیدهٔ بزرگترها، آوردن میوه‌های مختلف خشک و تر و میوه‌های سرخ‌فام، که به «شب‌چره» معروف است، همراه با خوراکی‌های دیگر شگون دارد و زمستان پربرکتی را نوید می‌دهد. در میهمانی شب یلدا، که همه دورِ هم جمع می‌شدند، مادربزرگ‌ها نقش محوری داشتند. در گلپایگان، به‌خصوص در بعضی مواقع که مادربزرگ‌ها در آوردن تنقلات تأخیر می‌کنند، کوچک‌ترها شعر «هرکه نیارد شب‌چره – انبارشو موش بچره» سر می‌دهند، تا مادربزرگ در آوردن «شب‌چره» تعجیل کند. در این شب، اغلب مردم قزوین با خوردن سبزی‌پلو با ماهی‌دودی و سپس هندوانه، انار، انواع تنقلات ازجمله کشمش، گردو، تخمه، آجیل مشکل‌گشا و انجیر خشک، شب‌نشینی خود را به اولین صبح زمستانی گره می‌زنند. به عقیدهٔ مادربزرگ‌های قزوینی، اگر در این شب ننه‌سرما گریه کند، باران می‌بارد؛ اگر پنبه‌های لحاف بیرون بریزد، برف می‌آید؛ و اگر گردنبند مرواریدش پاره شود، تگرگ می‌آید. یکی دیگر از آداب و رسوم «شب یلدا»، فرستادن «خونچه چله» از سوی داماد به‌عنوان هدیهٔ زمستانی برای عروس است. در این خونچه، برای عروس پارچه، جواهر، کله‌قند و هفت نوع میوه مثل گلابی، هندوانه، خربزه، سیب و به با تزئینات خاصی فرستاده می‌شود.
آیین‌های رایج چله در کردستان
در کردستان نیز مانند سایر مناطق کوهستانی ایران این آیین تاریخ کهنی دارد که به همان نام قدیمیش «شو چله» خوانده می‌شود و در شهر سنندج مرکز استان کردستان از قدیم اکثر خانه‌ها غذای دلمه و نان سنگک برای پذیرایی از مهمان‌ها آماده می‌کنند و این به صورت سنتی در این شهر تبدیل شده است.
آیین‌های رایج چله در گلستان
در استان گلستان شب یلدا بسیار بااهمیت و گرامی داشته می‌شود. در این شب همه مردم به خانه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها رفته و ضمن دورهم‌نشینی پیرامون کرسی و خواندن فال حافظ و فردوسی‌خوانی و نَقل‌اندازی (داستان‌های شفاهی) به خوردن تنقلات و میوه‌جات خصوصاً میوه‌های باغی و جنگلی از قبیل هندوانه، انار، لیمو و پرتقال، ولیک و کندس و شیرینی‌هایی مانند مَت و کَسمَک می‌پردازند و با خوردن و نوشیدن و شنیدن صحبتها و داستان‌های بزرگترها، شب را به صبح می‌رسانند و معتقدند که صبح بعد از یلدا روز پیروزی خورشید بر سیاهی و تاریکی‌ها است.
آیین‌های رایج چله در گیلان
در گیلان هندوانه را حتماً فراهم می‌کنند و معتقدند که هرکس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» (آو= آب و کونوس = ازگیل) یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می‌شود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌کنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اتاق می‌گذارند. ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود. آوکونوس در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت می‌شود و هر وقت هوس کنند ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه‌کش آفتاب می‌خورند.[۲۹]
در گیلان مرسوم است در خانواده‌هایی که در همان سال پسرشان را داماد یا نامزد کرده‌اند طبقی برای خانواده نوعروس می‌فرستند. به طوری که میوه‌ها به همراه آجیل و شیرینی در اطراف این طبق چیده می‌شوند و در وسط طبق نیز یک ماهی بزرگ (معمولاً ماهی سفید) تازه و خام که با سبزیجات تزئین شده قرار می‌گیرد که معتقدند باعث برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس می‌گردد.[۲۹]
آیین‌های رایج چله در لرستان
شب چله در لرستان دارای آداب و رسوم خاصی است و به آن شو چله یا «شو اول قاره» می‌گویند. شب نشینی، دیدوبازدید اقوام، فال چهل‌سرو لکی، فال حافظ، پختن غذاهای خاص این شب، دراز کردن شال یا چادری از پشت بام همسایه (در لکی:شال دورانی، شال دورکی) برای دریافت آجیل و میوه از سوی دیگر همسایگان و خواندن اشعاری به همین منظور از برنامه‌های ویژه شب یلدا در شهرهای مختلف این نواحی است. در این شب همچنین مردم با استفاده از گندم، شاهدانه، کنجد و گردو، تنقلاتی خاص تهیه می‌کنند و با جمع شدن افراد خانواده کنار هم از آن استفاده می‌کنند.[نیازمند منبع]
در لرستان شب چله (شو اول قاره لری) گندم شیره هم می‌خورند که از این طریق گندم را در شیره می‌خیسانند و زردچوبه و نمک را با آن مخلوط می‌کنند سپس آن را روی ساج برشته می‌کنند و همراه بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط می‌کنند. در گذشته لرستانیها، شب چله، نوجوانان و جوانان با رفتن به پشت بام همسایه خود و دراز کردن شالی، اشعار زیر را بلند بلند می‌خوانند و همسایه در شال آنها آجیل، شیرینی و میوه و گندم شاهدانه می‌گذارد. در مناطق لرنشین اشعاری به این ترتیب خوانده می‌شود: «امشب اول قاره، خیر د هونت بواره» امشب اول یلدا یا اول زمستان است خیر از خانه ات ببارد. «نون و پنیر و شیره _ کیخا هونت نمیره» نان و پنیر و شیره کدخدا (صاحب خانه) خانه ات نمیرد. «چی به علی کوشک بیاره» چیزی بده علی کوچک یا بچه ات بیاورد… صاحب خانه کمی آجیل گندم برشته با میوه و شیرینی در شال بچه‌ها می‌گذارد و بچه‌ها ضمن بالا کشیدن شال و محتویاتش به عنوان تشکر از صاحب خانه، اشعار بالا را تکرار می‌کنند،
سپس، شال را برمی‌دارند و به روی پشت بام‌های دیگر می‌روند و دوباره ترانه فوق را می‌خوانند.[۳۰]
آیین‌های رایج چله در مازندران
مردم مازندران به شب یلدا، «چله شو» می‌گویند. یکی از آداب و رسوم چله شو در غرب مازندران بویژه منطقه کلارستاق این است که حتماً برای شام ویژه چله شو غذای سنتی سبزی پلو با ماهی، اردک یا مرغ بخورند و با خوردن این غذا به استقبال زمستان بروند. برخی دیگر از خانواده‌های طبری برای شام «برنج با گوشت خروس» آماده می‌کنند.
یکی از مهمترین آداب و رسوم چله شو در مازندران «شب‌نشینی» است. در شب‌نشینی‌ها برای سرگرمی شب چله با هم کشتی می‌گیرند یا مچ می‌اندازند، شعرها و آوازهای قدیمی برای چله شو به زبان طبری و منظومه‌های امیری و طبری می‌خوانند. یکی از شعرهایی که اقوام طبری به شکل آواز در مراسم چله شو دورهم می‌خوانند این شعر است:
اَی بیَمو چِلّه شو |
بَخِر بَخِره نصفه شو |
کئی تیم و اِنارتیم |
دَکِردِمه شه بِتیم |
بِشتِزیک بَوین جان |
دِرِس هَکرده می نَنجان |
هندونه رِه قف بَزِن |
قَچِل قَچِل تب بَزِن |
تا سِواءی کِرسی بِن |
هَی شون بَکِش می اِشکِم |
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: یلدا شب چله
ادامه مطلب را ببينيد
چله شو دور یک «می‌زد» یلدایی
در بین اقوام طبری بجای سفره یک «می‌زد» که معمولاً روی یک کرسی که پر است از هندوانه، انار، مرکبات و مغزها و آجیل چیده می‌شود. گذاشتن سبزه روی می‌زد یک رسم دیگر در میان آداب و رسوم شب چله در مازندران است.
اعتقادات طبری‌ها در مورد هندوانه شب چله
آملی‌ها معتقدند اگر در شب چله هندوانه بخورند در طول سال دچار سکته قلبی و خفقان نمی‌شوند. اهالی تنکابن هم معتقدند خوردنی‌های شب چله چهل عدد است و مهمترین آن هم هندوانه است.
فال گردو از آداب رسوم شب چله در مازندران
مردم مازندران علاوه بر فال حافظ، یک فال جالب با گردو نیز در شب چله می‌گیرند. یکی دیگر از شیوه‌های جالب فال گرفتن در مازندران «فالگوش ایستادن» است.[۳۱]
آیین‌های رایج چله در همدان
همدانی‌ها فالی می‌گیرند با نام فال سوزن. در گلپایگان قدیم هم شب یلدا این رسم بود. همه دور تا دور اتاق می‌نشینند و پیرزنی به‌طور پیاپی شعر می‌خواند. دختر بچه‌ای پس از اتمام هر شعر بر یک‌پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و مهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند شعرهای پیرزن را فال خود می‌دانند. همچنین در مناطق دیگر همدان تنقلاتی که مناسب با آب‌وهوای آن منطقه است در این شب خورده می‌شود. در تویسرکان و ملایر، گردو و کشمش و مویز نیز خورده می‌شود که از معمول‌ترین خوراکی‌های موجود در این شهرستانهاست. همچنین درآجین میوه و تنقلات برای دختری که نامزد شده از طرف خانواده داماد برده می‌شود و این از رسوم قدیم به جامانده است.
شب چله در سرپل ذهاب
شب چله در حوزه ایران بزرگ
در خراسان بزرگ تا کشمیر شب چله بزرگ مورد تکریم بوده است. به‌خصوص در افغانستان، بخش‌هایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر به شب یلدا شب چله کلان (تلفظ به انگلیسیchillai kalan) می‌گویند. به‌خصوص در میان تاجیکان شب چله کلان (بزرگ) با آیین‌هایی همراه است. این آیین‌ها شباهت زیادی به آیین‌های شب چله ایرانی دارد.
در مزار شریف، همه ساله با نزدیک شدن به آخرین و طولانی‌ترین شب از فصل پاییز که چله بزرگ نام دارد، مردم فرهنگ دوست ولایت بلخ در شمال افغانستان با آداب و رسوم خاص خود به استقبال این شب می‌روند.[۳۲]
در دیگر کشورها
ژاپن
چیدن سفره یلدا توسط ایرانیان ژاپن
در سفر سال ۱۳۹۸ ریاست جمهوری ایران در مراسم شام شب یلدا که به افتخار سفر رئیس‌جمهوری و هیئت همراه ترتیب یافته بود میز شام به‌صورت میز یلدایی چیدمان شده و شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن ضمن تبریک یلدا به مردم ایران به هیئت ایرانی یادآوری کرد که سنتهای ایرانی مورد احترام است و در ژاپن قبلاً برنامه‌ای شبیه به یلدا وجود داشته است. به شب یلدا توجی می‌گفتند و مردم در این شب در وان حمام بنام اونسون میوه یوزو (شبیه به نارنج) yuzu که نوعی لیمو ترش یا نارنج است می‌ریزند و ساعتها در آب می‌مانند این میوه بوی و رایحه خوشبوی به آب می‌دهد و معتقدند حمام کردن در شب بزرگ‌سال انسان را از بیماری به‌ویژه سرماخوردگی مصون میکند. این رسم امروزه به دلیل تغییر الگوی زندگی کم رنگ شده ولی هنوز در اکثر مناطق ژاپن طرفدارانی دارد.[۳۳] وزیر امور خارجه ایران در پیامی در توئیتر از ژاپنی‌ها به دلیل جشن گرفتن یلدا در دیدار رئیس‌جمهور ایران و نخست‌وزیر ژاپن سپاسگذاری کرد. در شب یلدای سال ۱۳۹۹ اکثر سفرای مقیم ایران شب یلدا را طی پیام توئیتری یا اینستاگرام و در سایتهای سفارتخانه به ایرانیان تبریک گفتند.[۳۴]
شباهت یلدا با جشن‌های دیگر اقوام
جشن انقلاب زمستانی در بین دیگر اقوام باستان نیز رایج بوده است. در روم باستان و همزمان با ترویج مسیحیت، پرستش سول اینویکتوس (خورشید شکست ناپذیر) ایزد پاگان رومی بسیار شایع بود و رومیان میلاد او را در زمان انقلاب زمستانی جشن می‌گرفتند. سول اینویکتوس در آیین میتراییسم رومی نیز نقشی ویژه داشت و حتی میتراس (معادل یونانی میترا ایزد باستان ایرانی) لقب خورشید شکست ناپذیر را داشت.[۳۵]
محققان معتقدند که مسیحیت غربی چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده به مذاهب پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میتراییسم مدیون است و برای نمونه تقویم کلیساها، بسیاری از بقایای مراسم و جشن‌های پیش از مسیحیت به‌خصوص کریسمس را در خود نگاه داشته است و کریسمس به عنوان آمیزه‌ای از جشن‌های ساتورنالیا و زایش میترا در روم باستان در زمان قرن چهارم میلادی با رسمی شدن آیین مسیحیت و به فرمان کنستانتین به عنوان زادروز رسمی مسیح در نظر گرفته شد.[۳۶] هنگام توسعهٔ آیین‌های رازوری در اروپا و سرزمین‌های تحت فرمانروایی امپراتوری روم و پیش از پذیرفتن آیین مسیحیت، رومیان هر ساله در روز ۱۷ دسامبر در جشنی به نام ساتورنالیا به سیاره کیوان (ساتورن)، ایزد باستانی زراعت، احترام می‌نهادند. این جشن تا هفت روز ادامه می‌یافت و انقلاب زمستانی را شامل می‌شد. از آنجا که رومیان از گاهشماری یولیانی در محاسبات خود استفاده میکردند روز انقلاب زمستانی به جای ۲۱ یا ۲۲ دسامبر حدوداً در ۲۵ دسامبر واقع می‌شد.[۳۷]
فرانتس کومون، باستان‌شناس بلژیکی و بنیان‌گذار میتراپژوهی مدرن و دیگر میتراپژوهان همفکر او مفاهیم آیین میتراییسم روم را کاملاً برگرفته از آیین مزدیسنا و ایزد ایرانی میترا (مهر) می‌دانند اما این ایده از دهه ۱۹۷۰ میلادی به بعد به شدت مورد نقد و بازبینی قرار گرفته است و اکنون به یکی از مسائل بسیار مجادله‌برانگیز در زمینه پژوهش ادیان در دنیای روم و یونان باستان تبدیل شده است.[۳۸][۳۹] جشن تولد میترا تنها آئینی نیست که به مسیحیت راه پیدا کرده است. میان سنتهای مسیحیان و آئین میتراییسم شباهت‌های زیادی وجود دارد. امروزه تمام مسیحیانی که تولد عیسی مسیح را جشن می‌گیرند هنوز هم در روز جشن شومینه و شمع‌هایشان را روشن نگاه می‌دارند، درخت کریسمس را با چراغ‌های کوچک نورانی تزئین می‌کنند، شب زنده داری می‌کنند و غذاهای مخصوص و ویژه می‌خورند؛ به دید و بازدید یکدیگر می‌روند و این مناسبت را در کنار دوستان و اقوامشان جشن می‌گیرند؛ درست نظیر همان سنتی که ایرانیان باستان در شب یلدا برگزار میکردند. کریسمس و یلدا تنها نمونه‌ای از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نمادها، داستان‌ها و افسانه‌های مشترکی هستند که مردم ملل مختلف و مذاهب مختلف را به هم پیوند می‌زنند.[۲۴]
ثبت میراث فرهنگی و معنوی یونسکو
جمهوری آذربایجان در پی آن بود تا یلدا که یکی از آئین‌های باستانی و ملی ایران با قدمتی ۸ هزار ساله است را با نام خود ثبت کند.[۴۰]
وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان از ثبت شب یلدا/چله به گونه مشترک میان افغانستان و ایران در فهرست میراث‌های ناملموس فرهنگی جهان از سوی یونسکو خبر داد.[۴۱]
در روز ۹ آذر ۱۴۰۱ در جریان سومین روز از هفدهمین نشست «کمیتهٔ بین‌الدولی یونسکو برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس» در شهر رباط مراکش مراسم یلدا/چله به عنوان میراث مشترک دو کشور ایران و افغانستان به ثبت جهانی رسید.[۴۲]
یلدا در پیام مقامات سیاسی خارجی
مایکل پمپئو وزیر خارجه پیشین آمریکا روز ۳۰ آذر ۹۷ با انتشار یادداشت توئیتری شب یلدا را بر مردم ایران تبریک گفت و شعر نظامی گنجوی را به انگلیسی به این مناسبت منتشر کرد. «نظامی شاعر فارسی گفته است: در ناامیدی بسی امید است، پایان شب سیه سفید است.»[۴۳]
حواشی
تغییر نام شب یلدا
بر اساس تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۱۴۰۳ شب یلدا با نام جدید «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» در تقویم رسمی کشور ثبت می‌شود. این تصمیم با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی مردم مواجه شد که نشان می‌داد مردم ایران به این تغییر نام اهمیتی نمی‌دهند و به همان نام قدیمی و اصلی «شب یلدا» علاقه زیادی دارند.[۴۴][۴۵][۴۶]
پویش یلدای مهربانی
در آستانه شب یلدای ۱۴۰۲ حبیب‌الله آسوده، معاون توسعه مشارکت‌های مردمی کمیته امداد امام خمینی از پویشی تحت عنوان «یلدای مهربانی» خبر داد و ادعا کرد که هدف این پویش جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای خرید میوه و دادن آن به نیازمندان است. این اقدام با واکنش گسترده کاربران فضای مجازی همراه شد که از آن به عنوان «پویش یلدای گدایی» یاد کردند و آنرا در راستای نابود کردن تلاش و کوشش در جامعه ایران و ارتقاء فرهنگ فقیر پروری در ایران بسیار مؤثر دانستند.[۴۷][۴۸]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: یلدا شب چله
ادامه مطلب را ببينيد
یلدا شبِ پرطول و درازی است به هرسال
یلدا شبِ پرطول و درازی است به هرسال - یلدا شبِ بشگفتن رازی است به هرسال
یلدا شبِ آغازِ زمستان و یخ و برف - یلدا شبِ سرما ، شبِ کرسی است به هرسال
یلدا خبر از آمد جَدی است و مَهِ دی - یلدا خبر از یک مَهِ برفی است به هرسال
یلدا خبر از رفتنِ هفت رنگیِ پائیز - یلدا خبر از رنگ سفیدی است به هرسال
یلدا خبر از آمدن مویِ سپید است برادر - یلدا خبر از دوره یِ پیری است به هرسال
سروده شده درجمعه سی ام آذر1397
شبِ یلدا شبِ طولانیِ سال
شبِ یلدا شبِ طولانیِ سال - شبِ یلدا شبِ مهمانیِ سال
شبِ یلدا شبِ گفت و شنود است - شبِ قصّه، نصیحت، رهنمود است
شبِ یلدا شبِ از خود گذشتن - شبِ حرفِ بزرگترها شنفتن
نشستن پایِ حرفِ قصّه گوها - شنفتن قصّه یِ ژولیده موها
شنفتن قصّه هایِ شاهنامه - شنفتن طنزهایِ ماهنامه
موبایل و تبلت و بنموده خاموش - به حرفای بزرگان ساعتی گوش
یک امشب را کنارِ خانواده - صمیمی، دوستانه، صاف و ساده
بگوئیم و بخندیم و بکوشیم - به ابرازِ محبّتها بکوشیم
کدورت، کینه را از دل زدائیم - سرودِ دوستی با هم سرائیم
یکی اشعار شهنامه بخواند - یکی هم از علینامه بخواند
یکی از رستم و سهراب گوید - یکی از خیبر و محراب گوید
یکی با طنز خود بیداد کرده - یکی هم از گُل آقا یاد کرده
کنارِ کرسی و یک وَر لمیدن - زتلخی و زشیرینی شنیدن
شنیدن قصّه هایِ تلخ و شیرین - زبابا و نَنَه و از خاله نسرین
زپنجاه، شصت و ازهفتاد سالی - که بگذشته است درخواب وخیالی
زدورانی که بود اربابهایی - نبود از بهرِ دهقانان بهایی
یکی شامِ سموری داشت زیبا - یکی کنج تنوری بود شبها
یکی در دست شلّاق و تَبَر بود - خوراک دیگری خونِ جگر بود
یکی مانندِ حیوان کار میکرد - یکی محصول را انبار میکرد
یکی را سفره رنگا رنگ بودی - یکی با همسرش در جنگ بودی
بلی این بود ارباب و رعیّت - که بابا میکند از آن حکایت
چودیدی شامِ طولانیِ یلدا - بکن یادی زطولِ روزِ عقبا
بکن یادی زفردایِ قیامت که طولانی ترین روز است و ساعت
شبِ چلّه کنارِ کعبه بودن - دعا کردن غبار از دل زدودن
چه توفیقی در این شامِ دراز است - برایِ آنکه در رازو نیازاست
شبِ چلّه اگر باشی مدینه - ویا در کربلا این بهترینه
دراین شب کن پس اندازی زدنیا - توهم ای باقری از بهرِ عقبا
سروده شده درسحرگاه جمعه سی ام آذر1397
بهارم رفت و تابستان هم رفت
بهارم رفت و تابستان هم رفت - بِشُد پائیز و اکنون شامِ یلدا است
جوانی هم بهاری بود بگذشت - زتابستانِ ما هم ناله برخواست
چوشد پائیزِ عمرت دان غنیمت - دمی را که کنون تا شامِ یلدا است
جوانی را مده ای دوست از دست - خوشا حال کسی که فکرِ فرداست
جوانی وقتِ رویِش وقتِ کاراست - جوانی چون بهاری سبزو زیبا ست
جوانی را غمنیمت دان عزیزم - اَزیرا کَت توان و توش همراست
بشدچون وقتِ تابستانِ عمرت - غنیمت دان که یک محصولِ زیبا ست
هرآنچه کِشته ای اینک دروکن - پس اندازی بکن تا قوّه برجاست
چو تابستانِ عمرت رفت دیگر - فسوس و غصّه ات از چهره پیداست
چهل تا شصت تابستانِ عمراست - هنوزم قوّت و نیروت همراست
چو شصت آید نشست آید پدیدار - ولیکن سقفِ این ویرانه برپاست
چو شد هفتاد عمرت بهمن تواست - سپیدیها زموهایت هویداست
چو شد هشتاد دیگر آمد اسفند - دِگر وزنِ تو مانندِ پرِکاست
رسیدی گر نود شکرِ خداکن - که اینسان عمرِ طولانی تورا خواست
ولیکن چون اجل باشد مقدّر - به هرسنّی که باشی غصّه بیجاست
بخواه ای باقری توفیقی از حق - که با شی آنچنانی که خدا خواست
سروده شده آغاز زمستان 1397
سروده های باقری پور فاطمیه 1390
برای مشاهده اشعار روی لینک زیر کلیک فرمائید
http://dl.hodanet.tv/fileshtml/madayehezahra.htm
برای مشاهده اشعار روی لینک زیر کلیک فرمائید
http://dl.hodanet.tv/fileshtml/madayehezahra.pdf
برای مشاهده کتاب مجموعه اشعار باقری روی لینک زیر کلیک فرمائید
http://dl.hodanet.tv/fileshtml/asharebagheri.htm
http://asharebageri.blogfa.com
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: یلدا شب چله
ادامه مطلب را ببينيد
چگونه شب یلدا را به شبی مهدوی تبدیل کنیم؟
یلدای امسال با یک ویژگی خاص در تقویم جا گرفته است؛ جمعهای که همزمان با بلندترین شب سال، به انتظار ظهور حضرت مهدی (عج) پیوند خورده است.
زمان مطالعه: ۴ دقیقه
یلدای امسال با یک ویژگی خاص در تقویم جا گرفته است؛ جمعهای که همزمان با بلندترین شب سال، به انتظار ظهور حضرت مهدی (عج) پیوند خورده است. شب یلدا، این شب تاریک و طولانی، فرصتی است برای تجدید عهد با حضرت مهدی(عج) و امید به طلوع خورشید ولایت که شاید به‌زودی در صبحی از ظهور آن حضرت، تمامی ظلمت‌ها و تاریکی‌های جهان به پایان برسد.
شب یلدا امسال در جمعهای می‌افتد که با یاد و انتظار ظهور حضرت مهدی(عج) پیوند خورده است. در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر حسن ملایی، مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت قم به تحلیل معنوی این شب و ارتباط آن با مفهوم مهدویت پرداخته‌ایم. وی شب یلدا را فرصتی برای تجدید عهد با امام زمان(عج) و امید به طلوع خورشید ولایت ذکر کرد.
انتظار در دل شبهای تاریک یلدا
حجت‌الاسلام ملایی با اشاره به ویژگی خاص یلدای امسال و همزمانی آن با روز جمعه که در نگاه شیعیان به عنوان روز انتظار ظهور حضرت مهدی(عج) شناخته می‌شود، می‌گوید: ظهور امام زمان(عج) زمانی صورت خواهد گرفت که ظلم و تاریکی به اوج خود رسیده و انسان‌ها نیاز به تغییر و تحول پیدا کرده‌اند. در این راستا، شب یلدا که به‌طور سنتی طولانی‌ترین شب سال و آغاز بلندتر شدن روزهاست، می‌تواند نمادی از پایان شبهای ظلمانی و آغاز روز روشن ظهور حضرت مهدی(عج) باشد.
او می‌گوید: شب یلدا، به عنوان شب پایان تاریکی و آغاز روشنی، در معنای عمیق‌تری می‌تواند به شب غیبت امام زمان(عج) نیز تشبیه شود. همان‌طور که پس از شب یلدا، روزها بلندتر می‌شود ما نیز امیدواریم غیبت طولانی امام زمان(عج) به پایان رسیده و ظهور ایشان فرا برسد.
یلدا و فرهنگ اسلامی؛ هماهنگی میان سنت‌ها و آموزه‌های دینی
استاد مرکز تخصصی مهدویت قم در توضیحاتی درباره رویکرد اسلام به مناسبتهای فرهنگی می‌گوید: در اسلام نگرشی عقلانی و منطقی به فرهنگ‌های مختلف و سنتهای مردمی وجود دارد. اگرچه در بسیاری از آداب و رسوم جوامع، به‌طور مستقیم اشاره‌ای در متون دینی نداریم اما اسلام همواره به‌گونه‌ای با این فرهنگ‌ها تعامل کرده که هماهنگ با رشد و کمال انسانی باشد. شب یلدا یکی از این مناسبت‌هاست که در آن، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند. این گردهمایی‌ها که به تقویت روابط خانوادگی و صمیمیت می‌انجامد، در آموزه‌های اسلامی نیز مورد تأکید است. دین اسلام به اجتماع‌های خانوادگی و صله رحم اهمیت ویژه‌ای داده است و این شب فرصتی است برای تقویت این پیوندها. با این حال، باید مراقب باشیم از رفتارهای غیراخلاقی همچون غیبت و پشت سرگویی پرهیز کنیم و در این مناسبت‌ها به رعایت اصول اخلاقی توجه داشته باشیم.
چگونه شب یلدا را به شب مهدوی تبدیل کنیم؟
حجت‌الاسلام ملایی در ادامه سخنان خود، برای تبدیل این شب به شبی مهدوی پیشنهادهایی دارد. او می‌گوید: یلدا در زبان سریانی به معنای تولد و زایش است و این تولد را می‌توان با مفاهیم مهدوی پیوند داد. اگر چه شب یلدا در نگاه اول تنها به‌عنوان یک تغییر فصلی و طبیعی به نظر می‌رسد اما با نگاهی عرفانی و معرفتی می‌توان آن را به‌عنوان نمادی از پایان شب غیبت و آغاز طلوع خورشید ولایت امام مهدی(عج) در نظر گرفت. این شب، فرصتی طلایی است برای تجدید عهد با امام زمان(عج) و در دورهمی‌های خانوادگی می‌توانیم صحبت‌هایی از حضرت مهدی(عج) و اهمیت انتظار ظهور ایشان داشته باشیم، زیرا همان‌طور که در دعاهای مهدوی آمده است ما باید با قلبی پاک و آماده، منتظر آمدن آن یگانه منجی باشیم.
گفت‌وگو و مشاعره‌های مهدوی؛ ترویج فرهنگ انتظار در جمعهای خانوادگی
یکی از پیشنهادهای جالب این استاد حوزه و دانشگاه، استفاده از شب یلدا برای مشاعره‌های مهدوی است. او اضافه میکند: در بسیاری از خانواده‌ها، در شب یلدا مشاعره‌هایی برگزار می‌شود. این می‌تواند فرصتی باشد برای خواندن اشعار مرتبط با امام زمان(عج) و به‌ویژه اشعار شاعران مهدوی که در وصف حضرت مهدی(عج) سروده‌اند. این مشاعره‌ها می‌تواند به نوعی تجدید خاطره با امام زمان(عج) و یادآوری محبت به ایشان باشد. همچنین می‌توان از حافظ نیز بهره گرفت و در کنار فال گرفتن، به ابیاتی توجه کرد که عشق به امام زمان(عج) را در دل‌ها زنده میکند، چرا که شعر و ادب در فرهنگ ایرانی نقش مهمی دارد و می‌تواند ابزاری برای ترویج فرهنگ انتظار و محبت به امام زمان(عج) باشد.
جلسات احیای امر مهدویت؛ فرصتی برای ذخیره‌ای معنوی
یکی دیگر از نکات برجسته‌ای که حجت‌الاسلام ملایی به آن اشاره کرد، اهمیت احیای امر مهدویت در جمعهای خانوادگی و اجتماعی است. دکتر ملایی در پایان یادآور می‌شود: در روایات آمده است احیای امر امام زمان(عج) می‌تواند موجب رحمت خداوند شود. ما می‌توانیم در شب یلدا، با گفت‌وگوهای مهدوی و یاد امام زمان(عج) این امر را احیا کرده و دنیای خود را با معنویت پر کنیم. این جلسات، اگر با نیت پاک و در فضای محبت به امام زمان(عج) برگزار شوند، نه تنها در دنیا برای ما مفید هستند بلکه در آخرت نیز برای ما ذخیره‌ای ارزشمند خواهند بود.
شب یلدا امسال، که با روز جمعه و انتظار ظهور حضرت مهدی (عج) پیوند خورده است، فرصتی است برای تجدید عهد با امام زمان(عج) و یادآوری امید به ظهور ایشان. این شب می‌تواند به‌عنوان یک نماد از پایان شبهای تاریک غیبت و آغاز روز روشن ظهور حضرت مهدی(عج) در نظر گرفته شود. با برگزاری دورهمی‌هایی با محوریت یاد امام زمان(عج)، مشاعره‌های مهدوی و احیای امر ایشان، می‌توانیم این شب را به شبی مهدوی و پر از معنویت تبدیل کنیم و با امید به ظهور، دل‌هایمان را روشن‌تر از همیشه نگه داریم.
چرا امسال دو شب یلدا داریم
«شب یلدا» فرصتی برای ترویج گفت‌وگوی مهربانانه
یلدای گرانی هرسال طولانی‌تر می‌شود!
گرانی آجیل ربطی به شب یلدا ندارد/ خارجی‌ها همه را خریدند
انتخاب قصه‌گوی برتر سال در «یلدای دو صفر»/ ضابطیان: برنامه رنگارنگ و شادی داریم اما تجملی نه!
آجیل شب یلدا نرخ مصوب ندارد/فندق،پسته و بادام هندی نیم‌میلیونی شدند!
رسم اشتباه فضای مجازی در شب یلدا
چرا برخی تنقلات شب یلدا باید در این شب طولانی مصرف شوند؟
نگاهی به ویژه‌برنامه‌های تلویزیون در بلندترین شب سال
«یلدا» در شعر فارسی
آیین هزاران ساله "یلدای ایرانی" و فلسفه وجودی آن
آموزه‌های مهدوی در آینه کلام رضوی
نیمه شعبان را با کتاب‌ها جشن بگیریم
«چله مهدویت» در وزارت ارشاد الگو قرار داده شود
چرا باید ۹ ربیع را جشن بگیریم؟
مدعی واقعی «اَللّهُمَ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج» ظلم‌ستیز است
کشف یک مقبره نیمه‌کاره ۳,۸۰۰ ساله
فقط دو ثانیه اختلاف؛ آیا امسال دو شب یلدا داریم؟!
هلال ماه رمضان در عربستان فردا عصر رصد می‌شود
آیین هزاران ساله "یلدای ایرانی" و فلسفه وجودی آن
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: گــزیــده خـبــرهــا و نـشـریــات ، یلدا شب چله
ادامه مطلب را ببينيد
یلدای مادرانه ساده و مهربانانه
شب یلدا، بلندترین شب سال، از مهمترین جشن‌های سنتی ایرانیان است که ریشه در فرهنگ، تاریخ و هویت ما دارد. این شب زیباترین انگیزه برای گردهمایی خانواده‌ها، مهرورزی و لذت بردن از لحظات ساده زندگی است.
حسین گل‌محمدی
شب یلدا، بلندترین شب سال، از مهمترین جشن‌های سنتی ایرانیان است که ریشه در فرهنگ، تاریخ و هویت ما دارد. این شب زیباترین انگیزه برای گردهمایی خانواده‌ها، مهرورزی و لذت بردن از لحظات ساده زندگی است. اما امروزه با گرایش به تجمل‌گرایی و اسراف، برخی از جنبه‌های اصیل این جشن کمرنگ شده است. شب یلدا فرصتی برای بازآفرینی صمیمیت خانوادگی و بازگشت به ارزش‌های سنتی است و با تمرکز بر سادگی و پرهیز از اسراف می‌توانیم این شب را به تجربه‌ای زیبا و ماندگار تبدیل کنیم. در این زمینه مادران خانواده هم به عنوان کسانی که آیین شب یلدا را مدیریت می‌کنند، هم به عنوان محور اعضای خانواده، نقشی تعیین کننده دارند.
شب یلدا، از گذشته‌های دور، فرصتی برای نزدیکی دل‌ها و تأمل در زیبایی‌های زندگی بوده است. این جشن به دوران کهن برمی‌گردد، زمانی که مردم برای پاسداشت روشنایی به شادی و سرور می‌پرداختند. در این شب، خوراکی‌های ساده برای پذیرایی استفاده می‌شد. یادآوری ارزش‌های اصیل یلدا می‌تواند کمک کند تا این شب را از دید مادی‌گرایی دور کنیم و به سمت صمیمیت خانوادگی سوق دهیم. سادگی در شب یلدا به معنای حذف تجملات غیرضروری و تمرکز بر ارزش‌های انسانی و فرهنگی است. این شب فرصتی است برای قدردانی از طبیعت، میراث فرهنگی و روابط انسانی. پذیرایی ساده با خوراکی‌های محلی و استفاده از تزئینات دست‌ساز، به معنای بازگشت به اصالت یلدا و احترام به محیط‌زیست است. بدون تردید سادگی برگزاری جشن یلدا فوایدی ارزنده دارد. اجتناب از تجمل‌گرایی و تهیه خوراکی‌های بیش از حد می‌تواند فشار اقتصادی و روانی خانواده‌ها را کاهش دهد. وقتی تمرکز بر گفتگو و همدلی باشد، کیفیت روابط خانوادگی افزایش می‌یابد. مصرف کمتر مواد غذایی و جلوگیری از دورریز خوراکی‌ها به کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی نیز کمک میکند. در این زمینه والدین و به‌ویژه مادر نقش کلیدی در ترویج فرهنگ سادگی دارند. آموزش به فرزندان درباره اهمیت پرهیز از اسراف می‌تواند پایه‌گذار نسلی مسئولیت‌پذیرتر باشد. برنامه‌ریزی ساده، استفاده از منابع محلی و توجه به نیازهای واقعی اعضای خانواده، از راهکار‌های مؤثر در این زمینه است. تهیه مقدار مناسب خوراکی‌ها بر اساس تعداد میهمان‌ها، استفاده از ظروف دائمی به جای یک‌بار مصرف، اشتراک‌گذاری مواد غذایی اضافی با نیازمندان، استفاده از میوه‌های فصلی به جای خوراکی‌های تجملی، جشن گرفتن با خانواده یا دوستان نزدیک به جای میهمانی‌های بزرگ، استفاده از عناصر طبیعی مانند برگ‌های پاییزی یا پارچه‌های سنتی برای تزئین سفره به‌جای خریدهای بی‌مورد، از جمله راهکار‌هایی است که برای دوری از اسراف پیشنهاد می‌شود. یکی دیگر از راه‌های کاهش اسراف، بازگشت به سنتهای اصیل یلداست. این سنت‌ها شامل خواندن اشعار حافظ، نقل داستان‌های کهن و بازی‌های گروهی است که نیاز به هزینه‌های اضافی ندارند و به شادی جمعی کمک می‌کنند. فراموش نکنیم اسراف در شب یلدا نه تنها منجر به هدررفت منابع مالی می‌شود، بلکه اثرات منفی بر محیط‌زیست و جامعه نیز دارد. مواد غذایی دورریز، فشار بر سیستم‌های دفع زباله و افزایش آلودگی را به همراه دارد. همچنین رقابت سر تجملات می‌تواند باعث افزایش شکاف طبقاتی شود. پاسداشت یلدا به معنای حفظ تعادل میان شادی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و احترام به محیط‌زیست است. فرا رسیدن شب یلدا در آستانه فرخنده زادروز ساده زیست‌ترین و مهربان‌ترین مادر هستی حضرت فاطمه (س) و تقارن آن با روز زن و روز مادر، مناسبت خجسته‌ای است تا طولانی‌ترین شب سال را به دور از تجملات برگزار کنیم و به اصل آن که صمیمیت و همدلی است، بازگردیم.
یلدا را جذاب کنیم تا جوانان سراغ جشن‌های غیرایرانی نروند
یلدا نماد همبستگی خانوادگی و تعلق به فرهنگ و هویت ملی است
ظرفیت یلدا را برای قوام روابط نسل‌ها به کار گیریم
یلدا و نشانه‌شناسی
یلدا، میراثی برای آینده روشن
روشنایــی و نــــور در پس یلداهاست
روزهای بدون خاموشی دولت رئیسی چگونه ناترازی را مدیریت کرد؟
اخبار ویژه
رُنسانس «تکفیری‌ها» از سر بُریدن تا لیبرال‌نمایی (یادداشت روز)
آمریکا افسار «جولانی» را به «میت» ترکیه سپرده است
نشست D8 در قاهره فرصتی برای نزدیکی بیشتر کشورهای اسلامی به یکدیگر است
سفیر ایران در نشست شورای امنیت: استفاده از مکانیسم ماشه با پاسخ قاطع ایران مواجه خواهد شد
خروج از NPT نیاز حیاتی ما و پاشنه آشیل غرب(نکته)
قانون اساسی نگاه متعالی نسبت به زنان دارد
تنفس مصنوعی روحانی به جسد برجام
چه کسی نشریه مخفی دوران خفقان شاه را تهیه میکرد؟
هم‌افزایی کشورهای اسلامی برای مقابله با جنایات رژیم صهیونیستی ضروری است
آزارگر زنان تهرانی اعدام شد
یمن: هیچ چیز نمی‌تواند ما را از غزه جدا کند پیام بین ما و آمریکا، موشک است
کشف ۱۴۳۰۰ تن گوشت تنظیم بازاری احتکارشده
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: گــزیــده خـبــرهــا و نـشـریــات ، یلدا شب چله
ادامه مطلب را ببينيد
