اربعین حسینی چهلمین روز شهادت امام حسین(ع)

اربعین حسینی چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) که مصادف است با ۲۰ صفر

از حضرت امام صادق (ع) نقل کرده:  «يَا زُرَارَةُ إِنَّ السَّمَاءَ بَكَتْ عَلَى الْحُسَيْنِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِالدَّمِ وَ إِنَّ الْأَرْضَ بَكَتْ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِالسَّوَادِ وَ إِنَّ الشَّمْسَ بَكَتْ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِالْكُسُوفِ وَ الْحُمْرَةِ وَ إِنَّ الْجِبَالَ تَقَطَّعَتْ وَ انْتَثَرَتْ وَ إِنَّ الْبِحَارَ تَفَجَّرَتْ وَ إِنَّ الْمَلَائِكَةَ بَكَتْ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً عَلَى الْحُسَيْنِ و...» (کامل الزیاره، ص 81 و مستدرک الوسائل، ج 2، ص 215) اى زراره آسمان تا چهل روز بر حسين بن على عليهما السّلام خون باريد و زمين تا چهل روز تار و تاريك بود و خورشيد تا چهل روز گرفته و نورش سرخ بود و كوه ها تكه تكه شده و پراكنده گشتند و درياها روان گرديده و فرشتگان تا چهل روز بر آن حضرت(ع) گريستند.امام صادق علیه السلام إنَّ السَّماءَ بَكَت عَلَى الحُسَينِ بنِ عَلِيٍّ عليه السلام ويَحيَى بنِ زَكَرِيّا عليه السلام ، ولَم تَبكِ عَلى أحَدٍ غَيرِهِما. قُلتُ: وما بُكاؤُها؟ قالَ: مَكَثوا أربَعينَ يَوما تَطلُعُ الشَّمسُ بِحُمرَةٍ وتَغيبُ بِحُمرَةٍ . «آسمان بر حسين‌بن‌على و يحيى بن زكريّا گريست و براى هيچ‌كس جز اين دو گريه نكرد». گفتم: گريه‌اش چگونه بود؟ فرمود: «چهل روز خورشيد با سرخى بر مردم طلوع مى‌كرد و با سرخى غروب مى‌نمود» . كامل الزيارات : ص 186 ح 260.امام حسن عسکری علیه‌السلام فرمودند: «عَلاماتُ المؤمنِ خَمسٌ: صَلَواتُ إحدي و خَمسينَ، و زيارةُ‌ الأربعينَ، و التَّخَتُّم بِاليَمينِ، و تَعفيرُ الجَبينِِ، و الجَهْرُ بِبسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ» ؛ (إقبال الأعمال، ج 3، ص 100) نشانه‌های مؤمن و شیعه، پنج چیز است: اقامه نماز پنجاه و یک رکعت، زیارت اربعین حسینی، انگشتر در دست راست کردن، سجده بر خاک و بلند گفتن «بسم‌اللّه‌الرحمن‌الرحیم».

بیستم ماه صفر، چهل روز پس از شهادت امام حسین علیه السلام و یاران با وفای آن حضرت، در تاریخ به «اربعین» حسینی مشهور شده است . اربعین در لغت به معنی چهلم است و در اصطلاح اسلامی، به بیستم صفر ۶۱ هجری قمری، چهلمین روز بعد از کشته‌شدن حسین بن علی فرزند علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا، امام سوم شیعیان در واقعه کربلا اطلاق می‌گردد . اربعین به معنای چهلم است، و ۲۰ صفر را که چهل روز بعد از شهادت امام حسین(ع) در روز عاشورا است اربعین حسینی یا روز اربعین می‌نامند.[۱] . چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) که با ۲۰ صفر مصادف است. اهمیت این روز به این دلیل است که طبق نقل‌های تاریخی جابر بن عبدالله انصاری، در این روز به‌عنوان اولین زائر بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شده است.[۲] . در برخی منابع، علاوه بر جابر، گفته شده است بازماندگان حادثه کربلا نیز در این روز به کربلا بازگشته و قبر امام حسین(ع) و سایر شهدای کربلا را زیارت کرده‌اند.[۳] . جابر بن عبدالله انصاری که از صحابه پیامبر اسلام(ص) است به عنوان نخستین زائر امام حسین(ع) شناخته می‌شود. او در اولین چهلم شهادت امام حسین(ع)، یعنی ۲۰ صفر سال ۶۱ق، به همراه عطیه عوفی به کربلا آمد و قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد.[۵] . جابر بن عبدالله انصاری صحابی رسول خدا صلوات الله علیه از مدینه برای زیارت قبر امام حسین علیه السلام به کربلا امد و او اولین زائری بود که قبر شریف ان حضرت را زیارت کرد. در این روز زیارت امام حسین علیه السلام مستحب است و زیارت اربعین همین است.»[۱۹] . «عطیّة بن سعد» که جابر بن عبدالله انصاری را در این سفر همراهی می نمود چگونگی زیارت «جابر» را چنین نقل می نماید[۱۰]: «ما همراه جابر بن عبدالله انصاری به قصد زیارت قبر امام حسین علیه السلام حرکت کردیم؛ چون به کربلا رسیدیم، جابر نخست در کنار رودخانه فرات «غسل زیارت» نمود و پیراهن پاکیزه ای پوشید (همانند مُحْرِم، دو جامه سفید پوشید) و از کیسه ای عطرش را بیرون آورد (از من درخواست عطر کرد...) سپس لباس و بدنش را خوشبو ساخت و با پای برهنه به جانب قتلگاه حرکت کرد، در حالی که زبانش به نام و یاد الهی مترنّم بود.» هنگامی که نزدیک قبر مطهّر سید الشّهدا علیه السلام رسیدیم، جابر به من گفت: دستم را روی قبر بگذار.[۱۱] وقتی دستش را بر تربت آرامگاه امام نهادم، به یکباره از اعماق دل آهی کشیده و بی هوش شد؛ لذا بر سر و صورتش آب پاشیدم. چون به هوش آمد، سه بار فریاد برآورد: «یاحسین!» آنگاه خطاب به آرامگاه امام، عرضه داشت: «حَبیبٌ، لا یُجیبُ حَبیبَه؛ آیا دوست، جواب سلام دوستش را نمی دهد؟!» ولی بعد از لحظه ای، با حالتی غمزده گفت: «و أنّی لک بالجواب و قد شُحّطت اوداجک علی اثباجک و فرّق بین بدنک و رأسک؛ حسین جان! من خود، جوابم را می دهم؛ چرا که می دانم رگهای گردنت را بریده اند و بین پیکر و سرت جدایی افکنده اند.» جابر در مرحله بعد، این گونه به پیشگاه سید الشّهدا علیه السلام سلام کرد: «... فأشهد أنّک ابن خاتم النّبیّین[۱۲] و ابن سید المؤمنین[۱۳] و ابن حلیف التّقوی و سلیل الهدی و خامس اصحاب الکساء و ابن سید النّقباء و ابن فاطمة سیدة النّساء... فعلیک سلام الله و رضوانه، و أشهد أنّک مضیت علی ما مضی علیه اخوک یحیی بن زکریّا؛ من گواهم که تو فرزند بهترین پیامبران و پسر سرور مؤمنان می باشی. تو فرزند هم پیمان تقوا و سلاله هدایتی و پنجمین نفر از اصحاب کساء و فرزند سرور نقیبان و پسر فاطمه سیده بانوان هستی. و چرا چنین نباشی، که سالار پیامبران با دست خود غذایت داده و در دامان پرهیزگاران پرورش یافته ای و از سینه ایمان شیر خورده ای و از دامان اسلام بر آمده ای! خوشا به حال تو در حیات و ممات که پاکیزه زیستی و پاک از دنیا رفتی! اما دل مؤمنان در فراق تو اندوهگین است؛ با این حال، شکّ ندارم که آنچه بر شما گذشت، خیر بوده است.... پس سلام و رضوان الهی بر تو باد. و گواهی می دهم که تو همان راه را رفتی، که برادرت یحیی بن زکریّا علیه السلام پیمود.»[۱۴] سپس به پیشگاه شهدای کربلا چنین سلام فرستاد: «السّلام علیکم[۱۵] ایّتها الأرواح الّتی حلّت بفناء الحسین[۱۶] و اناخت برحله، أشهد أنّکم أقمتم الصّلوة و آتیتم الزّکوة و أمرتم بالمعروف و نهیتم عن المنکر و جاهدتم الملحدین و عبدتم الله حتّی أتاکم الیقین، والّذی بعث محمداً بالحقّ نبیّاً لقد شارکناکم فیما دخلتم فیه؛ سلام بر شما ای جانهای پاک که در آستان حسین علیه السلام نزول کرده و آرمیده اید! گواهی می دهم که شما نماز را برپاداشته، زکات را ادا نموده، امر به نیکی و نهی از پلیدی کرده و با ملحدان مبارزه کرده اید و خدا را تا هنگام شهادت، پرستش و عبادت نموده اید. سوگند به آن خدایی که محمّد صلی الله علیه وآله وسلم را به حقّ برگزیده و مبعوث کرد! ما نیز در آنچه شما شهیدان در آن وارد شده اید، شریک هستیم.» جابر در فراز پایانی زیارتنامه اش گفته بود: «سوگند به آن خدایی که محمّد صلی الله علیه وآله را به حق برگزیده و مبعوث کرد! ما نیز در آنچه شما شهیدان در آن وارد شده اید، شریک هستیم.» از این رو، عطیّه و دیگر زائران شگفت زده شده بودند. گرچه آنها به صداقت صحابی سرشناس و عارف پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم باور داشتند، اما سزاوار است که پاسخی برای این ابهام و سؤال دریابند؛ لذا عطیّه می پرسد: چگونه با آنان شریک هستیم و حال آنکه نه دشتی پیموده ایم، نه از بلندی و کوهی بالا رفته ایم و نه در راه خدا شمشیری زده ایم؛ اما اینان کسانی هستند که بین سرها و پیکرشان جدائی افتاده و شهید شده اند، فرزندان آنها یتیم گشته و همسران آنان بیوه شده اند؟! جابر پاسخ داد: ای عطیّه! من از حبیبم رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم شنیدم که می فرمود: «من أحبّ قوماً حشر معهم، و من أحبّ عمل قوم اُشرک فی عملهم؛ هرکس گروهی را دوست بدارد، با آنان محشور می شود. و هرکس کار عدّه ای را دوست بدارد، در عمل آنها شریک خواهد بود.» جابر بعد از بیان حدیث نبوی، گفت: «والّذی بعث محمّداً بالحقّ نبیّاً انّ نیّتی و نیّة اصحابی علی ما مضی علیه الحسین علیه السلام و اصحابه؛ سوگند به خدایی که محمّد را به پیامبری برگزید! نیّت و انگیزه من و یارانم همان چیزی است که حسین علیه السلام و یارانش داشتند.» . عطیّه عوفی در پایان گزارش «زیارت اربعین» می گوید: جابر به من گفت: اکنون مرا به طرف خانه های مردم کوفه ببر. بعد از پیمودن مسافتی، خطاب به من گفت: ای عطیّه! آیا به تو سفارش و وصیّتی بکنم؟ چرا که گمان دارم پس از این سفر، دیگر تو را نبینم و باهم دیداری نداشته باشیم! [عرض کردم: بفرمایید. در این موقع، آن صحابی جلیل القدر گفت:] «أحبب محبّ آل محمّد صلی الله علیه وآله ما أحبّهم، و أبغض مبغض آل محمّد ما أبغضهم و إن کان صوّاماً قوّاماً، و أرفق بمحبّ محمّد و آل محمّد فإنّه إن تزلّ له قدم بکثرة ذنوبه ثبتت له اُخری بمحبّتهم، فإنّ محبّهم یعود الی الجنّة و مبغضهم یعود الی النّار؛ دوستدار آل پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را دوست بدار مادامی که ایشان را دوست می دارد، و دشمن خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را دشمن بدار مادامی که با ایشان دشمنی می کند ولو اینکه فراوان روزه بگیرد و نماز بگزارد. با دوست محمّد و اهل بیتش مدارا کن؛ چرا که اگر در اثر زیادی گناهش یک پایش بلغزد، به واسطه دوستی اش با آنان، پای دیگرش استوار بماند. بنابراین، دوستدار پیامبر و آلش به سوی بهشت می رود و بازگشت و سرانجام دشمن آنها، دوزخ خواهد بود.» . روایتی دیگر از زیارت جابر : علامه مجلسی در کتاب تحفةالزّائر، در ضمن بیان «زیارت اربعین»، داستان سفر زیارتی جابر را از زبان فردی به نام «عطا»[۱۷] می نویسد؛ که او نیز همچون «عطیّه» از همسفران جابر بود. در این گزارش، مطالب دیگری وجود دارد که می تواند موضوع این مقاله را تکمیل سازد؛ از جمله اینکه: جابر در کنار قبر امام، سه مرتبه «الله اکبر» گفت و سپس بیهوش شد. وی بعد از به هوش آمدن، این گونه سلام داد: السّلام علیکم یا آل الله، السّلام علیکم یا صفوة الله... دو طرف صورتش را بر قبر مطهّر حضرت کشیده، آنگاه چهار رکعت نماز خواند. سپس نزد قبر حضرت علی اکبر علیه السلام آمده و عرضه داشت: السّلام علیک یا مولای وابن مولای، لعن الله قاتلک، لعن الله ظالمک، أتقرّب الی الله بمحبّتکم و أبرء الی الله من عدوّکم. و بعد از خواندن دو رکعت نماز، به پیشگاه شهدای کربلا چنین درود فرستاد: السّلام علی الأرواح المُنیخة بقبر ابی عبدالله، السّلام علیکم یا شیعة الله و شیعة رسوله و شیعة امیرالمؤمنین و الحسن والحسین، السّلام علیکم یا طاهرون، السّلام علیکم یا مهدیّون، السّلام علیکم یا ابرار، السّلام علیکم و علی ملائکة الله الحافّین بقبورکم، جمعنی الله و ایّاکم فی مستقرّ رحمته تحت عرشه. سپس به جانب آرامگاه حضرت عباس علیه السلام رفته و این زیارتنامه را زمزمه کرد: السّلام علیک یا اباالقاسم، السّلام علیک یا عبّاس بن علی، السّلام علیک یابن امیرالمؤمنین، أشهد لقد بالغت فی النّصیحة و أدّیت الأمانة و جاهدت عدوّک و عدوّ أخیک، فصلوات الله علی روحک الطّیّبة و جزاک الله من أخٍ خیراً.[۱۸] جابر بن عبدالله انصاری بعد از خواندن دو رکعت نماز و درخواست حوائج از درگاه الهی، با شهدای کربلا وداع نمود.[۱۹][۲۰] .

مشهور است که اسیران کربلا روز ۲۰ صفر سال ۶۱ قمری در بازگشت از شام، برای زیارت مدفن امام حسین(ع) به کربلا رفتند؛ البته گروهی از علما همچون شیخ مفید و شیخ طوسی تصریح کرده‌اند که اسرا در بازگشت از شام به مدینه رفتند. همچنین جابر بن عبدالله انصاری، در این روز به‌عنوان اولین زائر بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شده است . سید محمدعلی قاضی طباطبایی (۱۲۹۳-۱۳۵۸ش) در کتاب تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سیدالشهداء(ع)، بازگشت اسرا به کربلا در اولین اربعین را اثبات کرده است. برخی نیز با توجه به شواهد و قراینی همچون الحاق سر امام حسین(ع) به بدنش در روز اربعین، محل دفن سر مطهر و وجه استحباب زیارت اربعین حضور اسرا در کربلا را پذیرفتنی دانسته‌اند.[۸] . نظر مؤلف ناسخ التواریخ و علامه شعرانی در دمع السجوم نیز آن است که کاروان اسرا در مسیر رفت در روز اربعین به کربلا رفته‌اند.[۹] یعنی از کسانی که آنها را به شام می برده اند خواسته اند که آنها را در مسیر از کربلا عبور دهد تا بتوانند با کشتگان خویش وداع و بر آنها مویه کنند . براساس قول مشهور، سر امام حسین(ع) که در روز عاشورا جدا شده بود، در روز اربعین به بدنش ملحق شد.[۱۵] . شیخ صدوق[۱۸] و پس از او، فتال نیشابوری[۱۹] در این باره می‌نویسند: «علی بن حسین همراه زنان (از شام) خارج شد و سر حسین(ع) را به کربلا باز گرداند». سید مرتضی در این باره می‌گوید: «روایت کرده‌اند که سر امام حسین علیه‌السلام با جسد در کربلا دفن شد».[۲۰] ابن شهر آشوب بعد از نقل سخن فوق از سید مرتضی، از قول شیخ طوسی نقل کرده است که به سبب ملحق شدن سر امام به بدن و دفن آن، زیارت اربعین توصیه شده است.[۲۱] . در «لهوف» سید بن طاووس آمده است: راوى گفت چون زنان و عيال حضرت ابى عبد اللّه عليه السّلام از شام بازگشتند و به عراق رسيدند، به آن راهنما كه همراه آنان بود گفتند: ما را از راه كربلا ببر؛ و چون به مصرع رسيدند جابر بن عبد اللّه انصارى را يافتند که با چند تن از بنى هاشم و خاندان پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم براى زيارت حسين عليه السّلام آمده بودند و با هم بدان مقام مبارك رسيدند، بگريستند و زارى كردند و سيلى بر روى زدند، ناله‏ هاى جانسوز سر دادند و زنان آن ناحیه به ايشان پيوستند و چندى بماندند.[۳] . و در مقتل ابن نما موسوم به مثیر الاحزان آمده است: و چون خانواده حسین علیه السلام به كربلا رسیدند با جابر بن عبد اللّٰه و گروهى از بنى هاشم روبرو شدند كه در همان وقت به زيارت آن حضرت آمده بودند؛ پس دو گروه با موجى از غم و اندوه و آه و نالۀ جانسوز در این مصیبت كه جگر همۀ محبین را سوزاند با هم ملاقات نمودند.[۴]

در آن زمان از کوفه تا شام سه مسیر وجود داشت : 1- راه بادیه: که میانبر اما بیابانی بود. این راه حدود 923 کیلومتر مسافت داشته است . 2- راه کناره فرات: این مسیر، ابتدا از کوفه به مقدار زیادى به سوى شمال غرب مى رود و سپس از آن جا به سوى جنوب، بر مى گردد و با گذر از بسیارى از شهرهاى شام، به دمشق مى رسد. این راه، انشعاب هاى متعدّد داشته و با طول تقریبى 1190 تا 1333 کیلومتر، جاىگزین مناسبى براى راه کوتاه، امّا سختِ بادیه بوده است . 3- راه کناره دجله: این راه، مسیر اصلى میان کوفه و دمشق نبوده است و باید پس از پیمودن مقدار کوتاهى از آن، کم کم به سمت غرب پیچید و پس از طىّ مسیر نه چندان کوتاهى، به راه کناره فرات پیوست و از آن طریق، وارد دمشق شد. این مسیر را مى توان سه ضلع از یک مستطیل دانست که ضلع دیگر طولىِ آن را راه بادیه و سه ضلع یاد شده آن را (مسافت پیموده شده از کوفه به سمت شمال، راه پیموده شده به سمت غرب، و راه پیموده شده به سمت جنوب) ـ که بازگشت به بخشى از مسیر پیموده شده قبلى است ـ، تشکیل مى دهند. از این رو، از همه راه هاى دیگر، طولانى تر است و طول آن، حدود 1545 کیلومتر است. این راه را «راه سلطانى» نامیده اند.[۵] .

سید ابن طاووس در لهوف نقل کرده است هنگامی که اسیران کربلا در راه بازگشت از شام، به عراق رسیدند، به راهنمایشان گفتند «ما را از راه کربلا ببر». پس هنگامی که آنها به قتلگاه رسیدند، جابر بن عبدالله انصاری و برخی از بنی‌هاشم را دیدند که برای زیارت قبر امام حسین(ع) آمده بودند. پس با گریه و اندوه مجلس عزایی برپا کردند و پس از چند روز به مدینه بازگشتند.[۶]

آیین بزرگداشتی به نام اربعین فقط برای امام حسین(ع) برگزار می‌شود. بر اساس تبیین آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه، این اختصاص، ریشه در نقش فوق العاده قیام امام حسین(ع) در استمرار اسلام دارد. علّت آن نقش بسيار مهمّى بود كه شهادت امام حسين(ع) در بقای اسلام داشت. به علاوه مصائب آن حضرت، قابل مقايسه با مصائب هيچ يك از معصومان (ع) نيست.[۱]

زیارت اربعین از اعمال خاص این روز است و بنابر روایتی از امام حسن عسکری(ع) از نشانه‌های مؤمن دانسته شده است. در حدیثی از امام حسن عسکری(ع) پنج نشانه برای مؤمن شمرده شده است . یکی از این پنج نشانه زیارت اربعین است.[۲۲] . هم چنین زیارت‌نامه‌ای برای روز اربعین از امام صادق(ع) نقل شده است.[۲۳] شیخ عباس قمی این زیارت‌نامه را در مفاتیح الجنان در باب سوم بعد از زیارت عاشورا غیر معروفه، با عنوان زیارت اربعین نقل کرده است.[۲۴] . به گفته قاضی طباطبایی زیارت روز اربعین در نزد شیعیان زیارت «مَرَدّ الرَّأس» نیز خوانده می‌شود.[۲۵] مَرَدُ الرأس یعنی بازگرداندن سر، و منظور آن است که در این روز که اسرای اهل بیت به کربلا بازگشتند سر امام حسین(ع) را نیز به کربلا آوردند و دفن کردند.

سه روایت و گزارش در موضوع اربعین حسین بن علی آمده‌است : روایت اول : روایت حسن عسکری: «علامات المؤمنین خمس: صلاةُ الإحدی و الخمسین، و زیارةُ الاربعین، والتـَختم فی الیَمین، و تـَعفیرُ الجبین، و الجهر بِبِسم الله الرحمن الرحیم: علامات مؤمن پنج چیز است: اقامه پنجاه و یک رکعت نماز در شبانه روز (هفده رکعت واجب و سی و چهار رکعت نافله)، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، جبین را در سجده بر خاک گذاشتن، در نماز بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.» که شیخ طوسی در کتاب تهذیب الاحکام[۸] و شیخ حرّ عاملی در وسائل الشیعه[۹] این روایت را آورده‌اند. در این گزارش به متن خاصی برای زیارت اربعین اشاره نشده و می‌توان اینطور برداشت کرد که مطلق زیارت به معنای عرفیِ آن، در روز اربعین دارای این ویژگی است که زائر را دارای نشان ایمان می‌نماید. خصوصاً با ضمیمه روایات دیگر که زیارت اباعبدالله را مختص به حضور در کربلا ندانسته و بر سلام از راه دور هم زیارت اطلاق کرده‌اند.[۱۰] برای نمونه: «قال اباعبدالله: إصعد فوق سطحک، ثم التفت یمنة و یسرة، ثم ترفع رأسک إلی السماء، ثم تنحو نحو القبر فتقول: السلام علیک یاأباعبدالله السلام علیک ورحمة الله وبرکاته، تکتب لک زورة، والزورة حجة وعمرة»[۱۱] . روایت دوم : روایتی است که از جابر بن عبدالله انصاری، اولین یا از اولین زائران حسین بن علی در اربعین نقل شده‌است. در این گزارش آمده‌است که وقتی جابر به غاضریه رسید در آب فرات غسل کرد، پیراهن پاکیزه‌ای پوشید، آنگاه قدری از بوی خوش بر سر و بدن پاشید و پابرهنه روانه شد تا نزد سر حسین ایستاد و سه مرتبه اللّه اکبر گفت. پس افتاد و بیهوش شد، چون به هوش آمد می‌گفت: «السّلام علیکم یا ال اللّه…» جملات جابر در اینجا تقریباً همان زیارت حسین در نیمه رجب است و جز در چند کلمه تفاوت ندارد، که احتمالاً ناشی از اختلاف نسخه هاست. متن کامل این زیارت را علامه مجلسی در بحارالانوار آورده‌اند.[۱۲] . روایت سوم : این روایت در کتاب تهذیب الاحکام و … آمده که صفوان از جعفر صادق نقل می‌کند و می‌گوید: «مولایم امام صادق علیه السّلام دربارهٔ زیارت اربعین به من فرمود: هنگامی‌که قسمت قابل توجهی از روز برآمده، این زیارت را بخوان…»[۱۳] و این همان زیارت معروف اربعین است. متن این زیارت در ذیل آمده‌است.

السَّلامُ عَلَى وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَى خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَى صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَى أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَیْتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّدا مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِدا مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِدا مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِکَ مِنَ الْأَوْصِیَاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ [لِلنَّارِ] فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّى سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْنا وَبِیلا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَابا أَلِیما السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِینُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیدا وَ مَضَیْتَ حَمِیدا وَ مُتَّ فَقِیدا مَظْلُوما شَهِیدا وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ وَ مُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُورا فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ [الطَّاهِرَةِ] لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیَابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَى وَ أَعْلامُ الْهُدَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لا مَعَ عَدُوِّکُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِکُمْ وَ أَجْسَادِکُمْ [أَجْسَامِکُمْ] وَ شَاهِدِکُمْ وَ غَائِبِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.

زيارتِ اربعين در خانه ها بخوانيم - اربعين آمد عزا ازسر گرفت - اشعاراربعين - اشعاراربعينی باقري پور  - اربعين آمد اربعين آمد _ باز عزايِ آن شاهِ دين آمد

برای شنیدن و خواندن هم زمان زیارت اربعین با صدای استاد .محمدقرهمند آزاد. و .سیدمهدی میرداماد.  و .محمودکریمی.  و .میثم مطیعی.  و .حاج منصورارضی. روی هریک کلیک کنید .

برای شنیدن روضه اربعین با صدای استاد : .محمودکریم.زینب آمد به کربلا . .محمودکریمی.نگاه گریه داری داشت رینب . .محمودکریمی.اربعینی زتوجداماندم . و .طاهری.ازبعداین اسارت ..طاهری.چهل شب و روز . و .حدادیان.کرببلاکرببلاوای . و .حاج حسن خلج.روضه اربعین . .خلج.گریه میکنم برای حسین . و .حاج مهدی سلحشور.چهل روزه که چشمام . .سلحشور.یاحبیبی حسین . .سلحشور.پرکشیدم سمت کرببلا . و .سیدمهدی میرداماد.غریب مادرمن . .میرداماد.چهل روزه که بوی گل نیومد . .میرداماد.فاتح شامم و آمدم ازشام حسین . .میرداماد.روضه اربعین . و .حاج حسین سیب سرخی.برادرببین خواهرت ازسفررسیده . و .عبدالرضاهلالی.یک اربعین برای تو نالم حسین . .کربلایی جواد مقدم.گذشته به من این چهل روز غم . و .حاج میثم مطیعی.چهل شب است که پای غم تو سوخته ایم  . و .محمدحسین پویانفر.بتو از دور سلام . .حاج احمدکافی.روضه اربعین  . .حاج احمدکافی.نوروجودازظلوع روی حسین است . حاج احمدکافی رو ضه امام حسین . حاج احمدکافی تنورخولی . روی هریک کلیک کنید .

اختصاص «أربعين» به سيّد الشّهداء عليه السّلام شعار شيعه است

یادداشت از استاد انصاریان : اهمیت زیارت اربعین در روایات

آیا می‌توان برای امام علی و دیگر معصومان مراسم اربعین...

چرا فقط براى امام حسين (ع) روز اربعين تعيين شده و ...

چرا فقط برای امام حسین علیه السلام اربعین می گیریم؟

چرا به جز امام حسین (ع)،حتی پیامبر هم اربعین ندارد

چر ا تنها بر ا ی امام حسین (ع) اربعین گرفته می‌شود؟

چرا فقط امام حسین علیه السلام مراسم اربعین دارد؟

آیا اربعین گرفتن جز برای امام حسین (علیه السلام) ...

فلسفه اربعین گرفتن برای امام حسین(علیه السلام)

زیارت اربعین؛ قوی‌ترین سلاح در مقابل دشمن

زیارت اربعین یک دوره امام شناسی است

زیارت اربعین امام حسین علیه السلام

چرا فقط اربعین امام حسین (ع)؟

اهمیت ز یا ر ت اربعین د ر روایات

رساله اربعین د ر فرهنگ شيعه

زبان حال زينب كبري سرقبرامام

مداحی اربعین امام حسین (ع)

اربعین ، اجتماعی امنیت‌ آور

نوحه اربعین حسینی جدید

ا شعا ر منا سبتی اربعین

نوحه های سینه زنی ایام اربعین

اربعین؛از دیرباز تا امروز

نخستین زائر اربعینی

  اربعين آمد اربعين آمد _ باز عزايِ آن شاهِ دين آمد

‏اربعين آمد اربعين آمد _ باز عزايِ آن شاهِ دين آمد

باز تجديدِ حزن و غم گشته _ گويي عاشورا باز بر گشته

نينوا از غم پُر شرر گشته _ باز عزاي آن شاهِ دين آمد

اربعين آمد اربعين آمد

قبر پاكِ آن طيّب و طاهر _ شد پذيرايِ اوّلين زائر

اولين زائر گشته است جابر _ باز عزاي آن شاهِ دين آمد

اربعين آمد اربعين آمد

او به قبرِ شَه یک اشارت كرد _ مرقدِ شه را او زيارت كرد

او زيارت را با طهارت كرد _ باز عزاي آن شاهِ دين آمد

اربعين آمد اربعين آمد

با کمکهایِ خالقِ علّام _ شامیان گشتند عاقبت بد نام

اهلبیتِ شَه باز گشت از شام _ باز عزاي آن شاهِ دين آمد

اربعين آمد اربعين آمد

اهلبیتش با زينب و سجّاد _ رسته از قیدِ ظلم و استبداد

از اسارتها گشته اند آزاد _ باز عزاي آن شاهِ دين آمد

اربعين آمد اربعين آمد

زینب و سجّاد، باقر و کلثوم _ بر سرِ قبرِ آن شَهِ مظلوم

گریه ها دارند بهرِ آن معصوم _ باز عزاي آن شاهِ دين آمد

اربعين آمد اربعين آمد

یادِ عاشورا باز شد زنده _ علقمه گشته باز شرمنده

نامِ شاهِ دین هست پاینده _ باز عزاي آن شاهِ دين آمد

اربعين آمد اربعين آمد

شد چهل روز از قتلِ شاهِ دین _ اربعین شد یک سُنَّت و آئین

باقری بهرِ اربعین غمگین _ باز عزاي آن شاهِ دين آمد

اربعين آمد اربعين آمد

سروده شده توسط حجة الاسلام باقری پور اربعین سال 1399

 اربعين آمد عزا ازسر گرفت

‏

اربعين آمد عزا از سر گرفت _ انس و جن را ماتمي ديگر گرفت

اربعين چون روزِ عاشورا شده _ بارِ ديگر در جهان غوغا شده

هر خيابان, هر محل, هرخانه اي _ گشته از بهرِ حسين غمخانه اي

روضه خوان و نوحه خوان و سينه زن _ جمله از پير و جوان و مرد و زَن

جملگي بر اهلبيتِ مصطفا _ روضه خوان و سينه زن, نوحه سرا

كربلا از بهر عبّاس و حسين _ جملگي از مرد و زن در شور و شين

با تویریجی ها دوان با هَروَلَه _ تا حَرَم سینه زنان در کَربَلَه

جملگی با هَروَلَه سویِ حرم _ در عزا بر آن امامِ محترم

جابرِ انصاری از آن راهِ دور _ آمده بهرِ زیارت در حضور

با عطیّه آمده در کربلا _ آن مُحِبِّ عاشقِ غم مبتلا

آمدند از شام هم، با شور و شين _ آن اسيران بر سرِ قبرِ حسين

آري آرى آمدند از شامِ غم _ بر سرِ قبرِ حسین، اهلِ حرم

با ورودِ اهلبيتِ مصطفا _ شد سرِ قبر حسين، غوغا بپا

دید زینب در محلِّ قتلگاه _ مرقدِ پاکِ حسین، با شور و آه

رویِ قبرش، پرچمی با سوز و ساز _ تا قیامت آن عَلَم در اهتزاز

در کنارش قبرِ هفتادو دو تن _ جملگی آسوده از رنج و محن

اهلبیتِ مصطفی خُرد و کلان _ در زمینِ کربلا شیون کُنان

شد مجدّد مجلسِ و بزمِ عزا _ بر شهیدان و حسین آندم بِپا

هر یکی بهرِ شهیدی نوحه گر _ نی نوا هم در عزا شد سَر بِسَر

دِجله هم گریان شده بهرِ فُرات _ هم بهشت و کوثر و آبِ حیات

آن زنان و کودکان، سینه زنان _ هر یکی بهرِ شهیدی نوحه خوان

آن يكي  گويد، كجا بودي پدر _ بعد تو ماها اسير و در بدر

وان يكي گويد، به آه و شورو شين _ اي عزيزم، اي برادر اي حسين

وان يكي گويد كجايي اصغرم _ ديگري گويد علي، اي اكبرم

وان یکی گوید به عبّاسِ رشید _ مادرت شد از غمت مویش سپید

وان يكي گويد كه قاسم در كجاست _ حجله يِ قاسم کجایِ خيمه هاست

ناگهان زینب صدا زد «یا حسین» _ شد زمین و آسمان در شور و شین

هم نوا با زینبِ کبرا شدند _ عرش و فرش و جمله ما فیها شدند

اَلغَرَض اي باقري در كربلا _ اربعين برپا بُوَد بزمِ عزا

سروده شده توسط حجة الاسلام باقری پور ماه صفر سال 1399

کتاب مجموعه اشعار باقری را اینجا ببینید

  امسال هم به حسرت در خانه ها بمانیم - زيارتِ اربعين در خانه ها بخوانيم

فیش موضوعی حادثه کرونا - حماسه راهپیمایی اربعین

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص مسئله‌ی اربعین نیز گفتند: ملت ایران عاشق امام حسین و زیارت اربعین هستند اما قضیه‌ی راه‌پیمایی اربعین صرفاً متوقف به صلاحدید مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا است که تاکنون با انجام آن مخالفت کرده‌اند، بنابراین همه باید تابع و تسلیم باشند. ایشان با انتقاد از حضور برخی افراد در مرزها برای اظهار ارادت به امام حسین (علیه‌السلام)، گفتند: اظهار ارادت باید از منازل انجام شود همچنان‌که در روز اربعین چند زیارت وارد است و مردم میتوانند با خواندن آنها، به پیشگاه حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) شکوه کنند که ما آرزوی حضور داشتیم اما با این وضع مقدور نشد؛ تا ان‌شاءالله آن حضرت عنایت و کمکی بفرمایند.

‏امسال هم به حسرت در خانه ها بمانیم - زيارتِ اربعين در خانه ها بخوانيم

امسال هم به حسرت، در خانه ها بمانيم _ زيارتِ اربعين، در خانه ها بخوانيم

امسال هم بماندیم، در حسرتِ زیارت - با این ویروسِ منحوس، ماندیم از این عبادت

در اربعینِ امسال، از خانه، زار و حزین _ از رَهِ دور بخوانیم، زیارتِ اربعین

از رَهِ دور گوئیم، سلام ای حسین جان _ شنو زِ نوکرت این، پیام ای حسین جان

از رَهِ دور و منزل، همه كنيم زيارت _ زيارتِ اربعين، خوانيم با نيابت

نيابت از شهيدان، خوانيم ما دعا را _ خواهيم از خداوند، ثوابِ كربلا را

خواهیم از خداوند، هم سفریِ جابر _ در حرَمِ حسینی، ماها شویم حاضِر

خواهیم از خداوند، هم سفریِ زینب _ در همه یِ زمانها، درهمه روزوهرشب

خواهیم از خداوند، زیارت و دعا را _ در یک زمانِ نزدیک، سفر به کربلا را

درحرمِ حسینی، زیارتِ اربعین _ خوانیم انشاء الله، با همه یِ زائرین

ما ملّتِ حسینیم هر شهر و هركُجاييم _ بهرِ حسينِ مظلوم، دَر شورودَرنوائيم

ایستاده پایِ کاریم بهرِ حسین مظلوم _ ما اِقتِدا نمائیم بر آن اِمامِ معصوم

ما زائرِ پياده، در سالهايِ ديگر _ باشيم انشاء الله، از همه جا سراسر

چون كرونا هم اكنون، بسته است راهِ ما را _ مسدود كرده بر ما، طريقِ كربلا را

از كرونا بترسيم، با ماسك و با فاصله _ در مترو اتوبوس، باشيم با حوصله

در صفِ هياتيها، در جمعه و جماعت _ از كرونا بترسيم، باشيم در سلامت

اي باقري اربعين، خوانیم در منازِل _ زیارتِ اربعین هم با زبان و هم دِل

سروده شده توسط حجة الاسلام باقری پور ماه صفر سال 1399اصلاحیه سال 1400

اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا اَبا عَبْدِاللّهِ وَ عَلَى الاَرْواحِ الَّتى حَلَّتْ بِفِنآئِكَ عَلَيْكَ مِنّى سَلامُ اللّهِ اَبَداً ما بَقيتُ وَ بَقِىَ اللَّيْلُ وَ النَّهارُ وَلا جَعَلَهُ اللّهُ آخِرَالْعَهْدِ مِنّى لِزِيارَتِكُمْ اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَوْلادِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَيْنِ

سلام ما به حسین و به یاورانِ حسین - به آن یلان و جوانان، دلاورانِ حسین

سلامِ ما به علی اکبر و علی اصغر - سلام ما به شهیدانِ سبطِ پیغمبر

سلامِ ما به حبیب و زُهیرو برعبّاس _ به قاسم و به وهب، آن جوانِ پُراِحساس

سلامِ ما به دو دستِ جدا شده از تن _ سلامِ ما به اسیرانِ دستِ اهریمن

سلامِ ما به رُقَیّه، به زینب و کلثوم _ سلامِ ما به نبی و چهارده معصوم

سلام گویم و خواهم جوابِ با برکات _ به قبرِ پاکِ حسین و علیِّ اکبرش صلوات

سلام باقریا از جمیعِ سینه زنان _ به احمد و به علی و امامِ پاکِ زمان

سروده شده توسط حجة الاسلام باقری پور ماه صفر سال 1399

کتاب مجموعه اشعار باقری را اینجا ببینید

• جلوه‌های تمدنی اربعین در زیارت از راه دور
• زیارت اربعین؛ عهدی با ولایت معصومین
• باید چتر انقلاب را گسترده کنیم
• «داروینیزم اجتماعی»، ریشه تبعیض‌ها در جامعه آمریکا
• اتحادیه اسلامی؛ آرمانی برای جهان اسلام
• نگاه تشکیلاتی به جهان اسلام
• شعار تقریب مذاهب را جهانی کرد
• فریب اروپایی
• پایان ابرقدرتی
• مقاومت اسلامی فلسطین
• افول آمریکا
• تعامل با دنیا
• عبرتهای عاشورا
• عوام و خواص
• عزت و افتخار حسینی
• تمدن‌سازی نوین اسلامی
• شعار مرگ بر آمریکا
• تجربه برجام

ميكنم اي شه خوبان بتو از دور سلام

‏

بُعدِ منزل نَبُوَد در سفرِ روحاني _ ميكنم اي شَهِ خوبان بِتو از دور سلام

گرچه  دوریم بِیادِ تو سُخن میگوئیم _ یادِ تو هست مرا در دِلِ پُر نور سلام

از غمِ دوريِ تو ما همگي مهجوريم _ ميدهم از رَهِ دوري مَنِ مهجور سلام

نرسد دستِ من امسال به آن پنجره هات _ از همینجا بدهم با دل مكسور سلام

نشد امسال بيايم ز نجف تا حرمت _ از همينجا بنمایم مَنِ رنجور سلام

گرچه بينام، ولي نوكرِ جابر هستم _ همچو جابر بدهم بادل پُر شور سلام

ما چوموریم وسلیمان تویی ازلطف وکَرَم _ هست چون دانه یِ گندم زِمَنِ مورسلام

نَبُوَد لایِقِ آن شاه سلامِ مَنِ زار _ لیک دارم بِتو من در حَدِ مقدور سلام

رهبرم گفت زمنزل همه خوانيم دعا _ طبق فرموده يِ رهبر كُنَم از دور سلام

‏من زشهر و وطنِ خود كنم امسال سلام _ بِبَر اي موسِیِ ما بر جَبَلِ طور سلام

كرونا مانعِ من شد كه بيايم نزديك _ فُطرُس آرد بتو از من زِ رَهِ دور سلام

گفت فُطرُس که به هرجا که سلامی باشد _ برساند به شما آن مَلَک و حور سلام

اربعين است و زيارت همه خوانيم زِ دور _ باقري هم دَهَدَت با دِلِ رنجور سلام

سروده شده توسط حجة الاسلام باقری پور اربعین سال 1399

کتاب مجموعه اشعار باقری را اینجا ببینید

مداحی محمدحسین پویانفر بتو از دور سلام

https://cdn.yjc.ir/files/fa/news/1397/10/26/9275380_884.mp3

بیست صفر اربعین حسینی

اربعين حسيني "روز زيارتي مخصوص حضرت سيدالشهدا"

اربـعین در لغت، به معنای چهل، چهار دهه (لغت نامه دهخدا، 5/164) و در اصطلاح، سپری شدن چهل روز از مرگ کسی و بر پای داشتن مراسمی برای بزرگداشت اوست. این واژه در اصطلاح شیعه، به طـور خـاص بـر روز بـیـسـتـم مـاه صـفـر یـعـنـی چـهـل روز پـس از واقـعـه عـاشـورا و شهادت امام حسین (ع) و یارانش ...

ورود اهل‏بيت سيدالشهداء به كربلاي حسيني (61 ق)

بنا بر روايتي مقارن چهلمين روز شهادت امام حسين(ع) كاروان اهل بيت پيامبر(ص)، پس از افشاي ماهيت ضد اسلامي يزيد و حقانيت امام حسين(ع)، به سرزمين كربلا بازگشتند. بنابر همين روايت، خاندان امام حسين(ع) در آنجا با صحابي بزرگ پيامبر، جابر بن عبداللَّه انصاري و عده‏اي ديگر از ياران امام(ع) ...

ورود "جابربن عبداللَّه انصاري" به سرزمين كربلا و زيارت قبر مبارك امام حسين(ع) (61 ق)

اربعین حسینی-اربعین حسینی - ويکی شيعه-اربعین - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ورود خاندان اهل بیت امام حسین (ع) به کربلا در اوّلین اربعین

سخنی در باره بازگشت اهل بیتِ امام حسین(ع) به كربلا و ...

قرب - آیا اهل بیت روز اربعین به کربلا رسیدند؟/ ملاقات جابر ...

عبرت - بازگشت کاروان اهل بیت امام حسین(ع) ازشام به کربلا

آیا کاروان اهل بیت(ع) اربعین از شام به کربلا رسیدند - ...

عترت امام حسين (ع) - تحقيقى در باره اربعين حسينى

آیا اهل بیت امام حسین(ع) اربعین اول در کربلا بودند؟ - وارث

اربعین حسینی؛ مغناطیس عشق و محبت (2) رسالت اهل بیت امام ...

هر كس در اربعين امام حسين(ع) را زيارت كند عاقبت به شر نمي ...

مركز تعليمات اسلامي واشنگتن - ورود خاندان مكرّم سيدالشهداء به كربلا در راه بازگشت از شام به مدينه در روز اربعين...

آنچه بعد از واقعه عاشورا بر سر اهل بیت امام حسین(ع) آمد

دانلود مداحی اربعین حسینی - Aviny.com

اشعار اربعین(مصیبت) - Aviny.com

مطالب اشعار و روضه های اربعین حسینی - بابُ الحرم" پایگاه ...

نینوا پایگاه اشعار و مرثیه اهل بیت - اشعار اربعين حسيني

شعر اربعين - من غلام قمرم_اشعار مذهبي

اشعار اربعین حسینی - سهیل عرب-گلچین مداحی اربعین

دانلود متن و صوت نوحه سینه زنی و زنجیر زنی برای اربعین

مجموعه 20 متن روضه و سینه زنی اربعین + دانلود سبک - مجمع ...

درباره اربعین امام حسین(ع)

اربعین حسینی - جستجوگر اخبار تی نیوز

ویژه برنامه‌های تلویزیون برای اربعین حسینی - فردا

اربعین- این سایت به موضوع اربعین امام حسین و پیاده روی اربعین می پردازد

ایسنا - کربلا در آستانه اربعین حسینی

تولد "ابو معشر بلخي" منجم شهير ايراني (19صفر171 ق)

ابومعشر بلخي به خاطر علاقه به ستاره‏شناسي به بغداد رفت و به تحصيل در اين رشته پرداخت. وي از منابع مختلفي كه به زبان‏هاي عربي، هندي، يوناني و سرياني نوشته شده بود، استفاده كردتا آن كه مشهورترين منجم عصر خود شد. آثار علمي ابومعشر بلخي تا قرن‏ها پس از مرگش در جهان اسلام و غرب، معتبر بود. بر اساس ديدگاه ابومعشر، همه‏ي معارف، منشاء الهي دارد و نشانه‏هاي وحي خداوندي در هر علمي، به چشم مي‏خورد. آثار ابومعشر به دليل برداشتن بخش هايي از متون كهني كه اصل آن‏ها از بين رفته، قابل توجه است. از مهم‏ترين آثار به جاي مانده از اين منجم مسلمان، مي‏توان به كتاب‏هاي اَلْمَدْخَلُ الكَبير و اَلْمَواليدُ الصَّغيرَةُ اشاره كرد.

ابومعشر بلخی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ابومعشر بلخی - پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت

ابومعشر بلخی - دانشنامه رشد

ابو معشر بلخی | پارسی ویکی - لغت نامه

ابومعشر بلخی - مركز تعليمات اسلامي واشنگتن

دائره المعارف اسلامی طهور : ابومعشر بلخی

اعتراض مردم تهران نسبت به كمبود نان و ارزاق عمومي (4مهر1304 ش)

در اواخر تابستان 1304، به علت كمبود گندم و آرد، ميزان دريافت آرد نانوايي‏هاي تهران از سهميه معين شده كمتر شد و تهيه نان در شهر با سختي روبرو گرديد. ادامه اين مشكل، موجب نارضايتي مردم از دولت شد. همزمان با گسترش دايره نارضايتي مردم، مأموران نظميه نيز با تحريك احساسات مردم و ايجاد ناامني كوشيدند كه مانع از بازگشت احمدشاه به كشور شوند. احمد شاه نيز كه در اروپا به سرمي‏برد با مشاهده اين اوضاع، از بازگشت به ايران منصرف شد. در روزهاي آغازين مهرماه، جمعيت زيادي از زنان و مردان معترض به منازل علما رفتند و در روز چهارم مهر جمعيتي در حدود بيست هزار نفر به سمت مجلس حركت كردند و در مقابل مجلس به نمايندگان اهانت نمودند. در اين حال، رضاخان سردار سپه، دستور تيراندازي داد و تعدادي كشته و مجروح شدند و حكومت نظامي اعلام شد. در اين فرصت حكومت نظامي، رضاخان مخالفان خود را به بهانه بازداشت عاملان بلواي نان دستگير نمود و آرامش را به تهران بازگرداند. در واقع سردار سپه با آشوب آفريني نسبت به تأمين نان، هم مجلس را مرعوب نمود، هم قدرت خود را نشان داد و هم موجبات تنفر و بدبيني مردم را نسبت به نمايندگان فراهم ساخت. اين جنبش‏ها در اواخر مهرماه به نهضتي بر ضد قاجار تبديل شد و رضاخان كه خود را فعّال مايشاء و همه كاره ايران مي‏دانست در تصميم خود بر انقراض قاجار و ايجاد سلسله پهلوي راسخ‏تر شد. تا اين كه يك ماه بعد در نهم آبان 1304 به آرزوي ديرينه خود يعني كسب قدرت مطلق رسيد.

اعتراض مردم به كمبود نان و ارزاق عمومي (1304 ش)-4 مهر - پورتال ...

اعتراض مردم تهران نسبت به كمبود نان و ارزاق عمومی (1304 ش)

جنبش نان، مقدمه ای برای سرنگونی قاجارها - موسسه مطالعات و ...

شورش نان در تهران(۱۳۲۱) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

بلوای نان تهران را فراگرفت - تاریخ ایرانی

بلوای 'نان' به سردستگی 'زنان' در تهران ناصری - فرارو

بلوای تهرانی‌ها برای نان - سایت خبری تحلیلی تابناك|اخبار ...

بلوای قحطی نان - مهمترین اخبار ایران و جهان

بلوای نان - جام جم آنلاین

علامه حسن‌زاده آملی دار فانی را وداع گفت

پیام تسلیت در پی درگذشت عالم ربانی و سالک توحیدی آیت‌الله حسن‌زاده آملی

اقامه نماز رهبر انقلاب بر پیکر آیت‌الله حسن‌زاده آملی

پیام تسلیت در پی درگذشت عالم ربانی و سالک توحیدی آیت‌الله حسن‌زاده آملی

پیام تسلیت رئیس قوه قضاییه به مناسبت رحلت علامه حسن‌زاده آملی

واکنش‌های توئیتری به درگذشت علامه حسن زاده آملی

اعلام یک هفته عزای عمومی در مازندران

پیام تسلیت شخصیت های استانی در پی ارتحال آیت الله حسن زاده آملی

پیام تسلیت شخصیت های کشوری در پی ارتحال آیت الله حسن زاده آملی

پیام تسلیت رئیس مجلس به مناسبت رحلت آیت الله حسن‌زاده آملی

پیام تسلیت رئیس جمهور به مناسبت رحلت علامه حسن‌زاده آملی

نقش آفرینی علامه حسن زاده در عرصه‌های انقلاب اسلامی الهام بخش بود

زندگینامه علامه حسن‌زاده آملی

نگاهی به زندگی مرحوم علامه آیت الله حسن زاده آملی

پیام تسلیت رهبر انقلاب اسلامی در پی درگذشت آیت‌الله حسن‌زاده آملی

خاکسپاری پیکر مرحوم علامه حسن زاده آملی در روستای ایرا

پیام تسلیت مراجع و علما در پی رحلت آیت الله حسن زاده آملی

پیام تسلیت مشترک نماینده ولی فقیه و استاندار مازندران در پی درگذشت حضرت آیت الله حسن زاده آملی

پیام تسلیت رئیس قوه قضاییه به مناسبت رحلت علامه حسن‌زاده آملی

شهادت اویس قرنی ، صحابي امام علي(ع) در جنگ صفين (18صفر37ق)

اویس بن عامر قَرَنی، از پارسایانِ نامدار صدرِ اسلام، مُلَقب به «سیّدُ التابعین» و از اصحاب و حواریون حضرت علی علیه السلام بود. وی در قَرَن، از نواحی یمن دیده به جهان گشود و زمانی که خبر رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به او رسید، ایمان آورد. اویس به دلیل پرستاری از مادر پیر و ناتوانش، موفق به زیارت ظاهری پیامبر اسلام نشد، ولی پیامبر او را «نَفَسُ الرحمان» نامید و فرمود: «من از سوی یمن، بوی خدا می شنوم». او سرانجام در جنگ صفین، به یاری حضرت علی علیه السلام شتافت و در نبردی سخت با سپاهیان معاویه، به درجه والای شهادت نایل آمد.

اویس قرنی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

آشنایی با اویس قرنی - راسخون

یار یمنی(درگذشت اویس قرنی)

اویس قرنی - ويکی شيعه

اویس قرنی که بود؟ سرانجام او چه شد؟

زندگی نامه و شخصیت اویس قرنی را بیان کنید؛

زندگینامه اویس قرنی - همه نوع مطالب

انتخاب شهيد مهندس "محمدجواد تندگويان" به وزارت نفت دولت شهيد رجايي (3مهر1359 ش)

با انتخاب شهيد رجايي به نخست وزيري و معرفي كابينه به مجلس در مرداد 1359، برخي از وزارت‏خانه‏ ها از جمله وزارت نفت بدون وزير باقي ماند. در دوم مهر آن سال از سوي شهيد رجايي، مهندس محمد جواد تندگويان براي وزارت نفت معرفي شد. نخست وزير در معرفي ايشان به مجلس، از فعاليت‏هاي تخصصي وي در صنعت نفت ياد كرد و از مهار گاز يكي از چاه‏ها كه در مطبوعات خارجي نيز انعكاس يافت به عنوان بخشي از توانايي‏هاي ايشان نام برد. پس از سخنان موافق و مخالف، مهندس تندگويان با اكثريت قاطع آرا به عنوان وزير نفت دولت شهيد رجايي از مجلس رأي اعتماد گرفت. سرانجام چهل روز بعد در 12 آبان 1359 در جريان بازديد از مناطق نفتي خوزستان به همراه جمعي ديگر به اسارت نيروهاي متجاوز عراقي درآمد تا اين كه پس از تحمل شكنجه‏هاي بسيار و شهادت ايشان، جنازه شهيد تندگويان در سال 1370 به ايران منتقل شد و در بهشت زهرا مدفون گرديد.

محمدجواد تندگویان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

زندگینامه شهید محمدجواد تندگویان - آسمونی

شهید تندگویان - تاریخ ایرانی

زندگی نامه شهید محمد جواد تندگویان - نفت نیوز

مروری بر خاطرات وزیر شهید جوان محمد جواد تندگویان - وزارت نفت

شهید محمد جواد تندگویان | شخصیت نگار

وزير نفت شهيد رجايي چگونه به شهادت رسيد؟

نحوه شناسایی پیکر شهيد تندگويان - باشگاه خبرنگاران جوان

فیلم / معارفه شهيد محمد جواد تندگویان در مجلس

پیوندهای مرتبطخاطراتعکس ويژه

1400/7/2

[نمایش تمام تصاوير]|[دریافت تمام تصاویر (Zip)]|تصویر4

روایت تصویری ویژه از حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دوران دفاع مقدس؛

در لباس سربازی

مجموعه لوح «در لباس سربازی» یک روایت تصویری ویژه از حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در جبهه‌ها و ملاقات با فرماندهان و شهدای دفاع مقدس است که براساس خاطرات خودگفته‌ی رهبر انقلاب مخاطبان را با گوشه‌هایی از روایت آن روزهای حساس آشنا میکند.

پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR به مناسبت هفته‌ی دفاع مقدس این مجموعه‌ را به مرور منتشر خواهد کرد.

بخش اول «در لباس سربازی» روایتی از ملاقات رهبر انقلاب با «حاج احمد متوسلیان، شهید حسن باقری، شهید سیّدمحمدحسین علم‌الهدی، شهید مجید حدادعادل و شهید محسن وزوایی» است.

برچسب‌ها: شهید چمران؛ فرماندهان دفاع مقدس؛ ثبت جزئیات دفاع مقدس؛ هفته دفاع مقدس؛ دفاع مقدس؛ شهید حسن باقری؛ درس‌های دفاع مقدس؛ شهید صیاد شیرازی؛ شهید علم الهدی؛ احمد متوسلیان؛ شهید وزوایی؛ دزلی؛ تاریخ دفاع مقدس؛ شهید مجید حداد عادل؛ محصولات دفاع مقدس (فرهنگ جهاد و شهادت)؛

نقشه کرونایی کشور از شنبه 3 مهر 1400+ عکس نقشه

براساس آخرین آمار در حال حاضر ۲۹ شهرستان قرمز، ۲۲۴ شهرستان نارنجی ،  ۱۶۵ شهرستان زرد و  ۳۰ شهرستان در کشور آبی هستند. 

پایش سلامت ۶۳۳ هزار نفر در مرزها/ انتقال ۲۱۲ نفر به قرنطینه

گشایش بزرگ‌ترین مرکز واکسیناسیون کشور در مشهد

آغاز عمليات بزرگ ثامن الائمه و شكست حصر آبادان (5مهر1360 ش)

به فرمان امام خميني(ره)، رزمندگان دلير اسلام، در عملياتي سريع و هماهنگ عليه مواضع ارتش اشغالگر عراق، موفق به شكستن حلقه محاصره شهر آبادان شدند. اين شهر از ابتداي جنگ تحميلي به مدت حدود يك سال، در محاصره نيروهاي نظامي عراق بود و به خاطر وجود استحكامات متعدد دشمن، شكست محاصره آن بسيار دشوار به نظر مي‏رسيد. اما رزمندگان اسلام در عمليات ثامن‏الائمه با رشادت، اين محاصره را شكستند و اولين پيروزي بزرگ خود را در جنگ به ثبت رساندند. عمليات بزرگ ثامن‏الائمه با رمز نوراني "نصرُ من اللَّه و فتحٌ قريب" در جبهه جنوب و شمال آبادان در شرق رود كارون در وسعت 150 كيلومتر مربع از 5 مهر 1360، با هدف شكست حصر آبادان و با همكاري ارتش و سپاه انجام شد. بدين ترتيب، اولين همكاري سپاه و ارتش در اين عمليات و در مقياس وسيع به منصه ظهور رسيد و تحقق يافت. نتايج عمليات بزرگ ثامن الائمه: تلفات نيروي انساني دشمن: 1800 نفر اسير، 1500 تا 2000 نفر كشته و زخمي؛ ساير نتايج: آزادسازي 150 كيلومتر مربع از خاك ميهن اسلامي شامل دو جاده استراتژيك اهواز - آبادان و ماهشهر - آبادان و خروج شهر آبادان از محاصره؛ تجهيزات و امكانات: تانك و نفربر: 90 دستگاه انهدامي و 160 دستگاه اغتنامي، خودرو: 100 دستگاه انهدامي و 150 دستگاه اغتنامي و... .

عملیات ثامن الائمه(ع) - Aviny.com - شهید آوینی

عملیات ثامن الائمه(ع - موسسه شهید حسن باقری

عملیات ثامن‌الائمه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

عمليات ثامن الائمه، شكست حصر آبادان

تحلیلی بر عملیات ثامن‌الائمه(ع) - ایسنا

عملیات ثامن الائمه(ع) - تبیان

ثامن الائمه (ع) | دفاع‌مقدس

تولد "سلطان القُرّاء تبريزي" قاري شهير قرآن و دانشمند علم قرائت (17صفر1255 ق)

شيخ عبدالرحيم بن ابوالقاسم تبريزي معروف به سلطان القُرّا يا شاه قرآن خوانان در 1255 ق در تبريز به دنيا آمد. وي در علم تجويد در عصر خود استاد بود و شاگردان فاضلي در اين زمينه تربيت نمود. از تاليفات وي رساله‏اي است در علم تجويد به نام "دُرُّ المنثور" و رسايل ديگر. سلطان القرّاء پس از فراگيري اين علم نزد پدر، با شيخ شاميل داغستاني آشنا شد و هنگامي كه شيخ شاميل ارتشي فراهم آورده بود تا عليه روس‏ها قيام كند، وي براي همراهي با اين نهضت با شيخ شاميل به سوي داغستان عزيمت كرد. سپس به تبريز بازگشت و حوزه‏ي درسي جهت قرائت قرآن تشكيل داد و از آن زمان به برترين قاري قرآن كريم لقب يافت. سلطان القراء در سال 1336 ق در 81 سالگي درگذشت.

آیت الله میرزا جواد آقا سلطان القراء تبریزی(درگذشته 1376ش) ...

منتخبی از آثار قلمی آیت الله حاج میرزا جوادآقا سلطان القراء

نگارخانه علمای شیعه - آیت الله میرزا جواد سلطان القرایی ...

رحلت آیت الله سلطان القرائی تبریزی

محاصره منزل "امام خميني"(ره) در نجف اشرف توسط رژيم بعث عراق (2مهر1357 ش)

محاصره منزل "امام خميني"(ره) در نجف اشرف توسط رژيم بعث عراق (1357 ش)

نيروهاي امنيتي دولت بعثي عراق به منظور همكاري با رژيم شاه و پيشگيري از پيروزي انقلاب اسلامي ملت ايران، بيت رهبر كبير انقلاب، حضرت امام خميني را در نجف محاصره كردند. دولت عراق بر اساس روابط حسنه‏اي كه با رژيم فاسد شاه داشت، از پيشواي نهضت اسلامي مي‏خواست از مصاحبه با خبرنگاران، صادر كردن اعلاميه و ايراد نطق و خطابه سياسي خودداري كند. امام در پاسخ فرمودند: "من هركجا كه باشم به وظيفه شرعي خود عمل مي‏كنم." اندكي پس از آن، رژيم بعث عراق، رهبر بزرگ انقلاب اسلامي را وادار به ترك عراق كرد و بدين ترتيب مقدمات هجرت تاريخي معظم‏له به پاريس و زمينه‏هاي اوج‏گيري و پيروزي نهضت اسلامي و رهايي‏بخش مردم مسلمان ايران فراهم شد.

"محاصره منزل امام"

محاصره منزل امام در نجف اشرف

امام خميني(ره) در نجف و رويارويي با حزب بعث-اخراج حدود هشت ...

محاصره منزل امام خمینی(ره) در نجف اشرف توسط رژیم بعث عراق - ...

محاصره منزل امام خميني(ره) در نجف اشرف توسط رژيم بعث عراق

پیام به مناسبت هفته دفاع مقدس و روز تجلیل از شهیدان و ایثارگران

پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به‌ مناسبت‌ روز تجلیل‌ از شهیدان‌ و ایثارگران‌ دفاع‌ مقدس‌که بعد از ظهر امروز (پنج‌شنبه) توسط حجت‌الاسلام والمسلمین شکری نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران، در گلزار شهدای بهشت زهرای تهران قرائت شد، به این شرح است:

بسم الله الرّحمن الرّحیم

هفته دفاع مقدس، مزین به نام و یاد شهیدان عالیمقام است. فداکاری مخلصانه‌ی آنان و دیگر ایثارگران، پیروزی را به ملت ایران هدیه کرد و خون مطهّر آنان حقانیت جمهوری اسلامی را بر جبین تاریخ ثبت کرد.

این درس بزرگ آن اسوه‌های ایثار است؛ هرجا تلاش مخلصانه باشد پیروزی و سربلندی نیز هست.

و ملت ایران این یادگار ارجمند را هرگز از خاطر نخواهد برد ان‌شاءالله.

سلام خدا بر شهیدان و بر شهیددادگان و بر همه‌ی ایثارگران و بر پیشوای آنان امام روح‌الله.

سیّدعلی خامنه‌ای
۱ مهر ۱۴۰۰ 

تسلط سپاهيان اسلام بر ناحيه‏ي "تخارستان" در خراسان (16صفر122 ق)

تُخارستان یا طُخارستان نام سرزمین باستانی وسیعی که قسمت‌های وسیعی از مناطق شرقی ایران باستان را دربر می‌گرفت. باختر از شمال با سرزمین سُغد و آمودریا و از مشرق با چین و از جنوب با هندوستان و رشته‌کوه هندوکش محدود بوده‌است.[۱] پایتخت آن شهر باختر (به یونانی: Βάκτρα باکترا) یا زاریاسپا (Zariaspa) بوده که اکنون بلخ می‌گویند و امروزه شهری کوچکی است در ولایت بلخ (به مرکزیت مزار شریف) در شمال افغانستان امروزی.[۲]  ۱ پیشینهٔ نام  ۲ تاریخچه  ۳ تخارستان  ۴ مذهب مردم تخارستان

از تبت تا تخارستان؛ ساسانیان و ایران شرقی – چهارراه

واپسین ساسانیان در تخارستان و چین و ژاپن - پژوهش های تاریخی

 تخارستان (یا: طخارستان ) - دانشنامه جهان اسلام

تخار در مسیر تاریخ - افغانستان در گذرگاه تاریخ

دائرة المعارف بزرگ اسلامی:تخارستان

باختر (بلخ) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

معنی تخارستان | لغت‌نامه دهخدا

اول مهرآغاز ثبت احوال و صدور شناسنامه به تصويب هيأت وزيران (1297 ش)

در شهريور 1295 ش، تصويب نامه‏اي مشتمل بر 41 ماده درباره آمار و ثبت احوال به تصويب هيئت وزيران رسيد ولي تا سال 1297 ش به اجرا در نيامد. در اين سال، ثبت احوال در وزارت داخله در تهران تأسيس شد و به تدريج در نقاط ديگر كشور توسعه يافت. در سال 1303ش، آيين نامه‏اي مفصل درباره سرشماري و جمع آوري آمارهاي گوناگون به تصويب هيئت وزيران رسيد. اداره ثبت احوال در آغاز "سِجِلِّ احوال" ناميده مي‏شد و گاهي تحت‏ نظر شهرداري و گاهي، يكي از اداراتِ وزارت كشور محسوب مي‏گرديد. اين اداره در سال 1307، به نام اداره احصائيه و سِجلِّ احوال كل مملكتي ناميده شد و در سال 1316 به "اداره آمار و ثبت احوال" تغيير نام يافت. در خرداد 1318، قانون سرشماري به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد و از آن تاريخ تا شهريور 1320، در 35 شهر، سرشماري به عمل آمد. در سال 1337، وظايف ادارات آمار و ثبت احوال از يكديگر تفكيك گرديد و تشكيلاتي با نام اداره كل ثبت احوال و نيز سازمان ثبت اسناد كشور تأسيس شد.

سازمان ثبت احوال كشور-ثبت احوال - سازمان ثبت احوال کشور

آغاز ثبت احوال و صدور شناسنامه به تصويب هيأت وزيران ... - ...

داستان تاسیس اداره ثبت احوال و اولین سرشماری در ایران ...

سازمان ثبت احوال ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اولین نامی که در ایران شناسنامه گرفت

اولین شناسنامه ایرانی برای چه کسی صادر شد؟ | پایگاه اطلاع ...

ایرانی ها چگونه صاحب فامیل شدند؟/اولین شناسنامه به نام «فاطمه ...

سازمان ثبت احوال كشور-ثبت احوال از گذشته تا امروز

آغاز خلافت "مروان حمار" آخرين خليفه‏ي ستمكار اموي (15صفر127 ق)

مروان بن محمد بن مروان، عامل خليفه در منطقه‏ي ارمنستان، پس از شنيدن خبر مرگ يزيد و جانشيني برادرش ابراهيم بن وليد، با سپاهي منظم و توانمند از ارمنستان به سوي شام عازم گرديد، تا قدرت را در دست گرفته و به خلافت امويان، استحكام بيشتري بخشد. وي كه به دليري و رزمندگي در ميدان مبارزه، مشهور بود و ابهت نام و حركت او، خليفه‏ي وقت را به تزلزل مي‏آورد، شهرهاي ميان ارمنستان و شام را يكي پس از ديگري گشود و با سپاه سليمان بن هشام بن عبدالملك كه از سوي ابراهيم بن وليد به نبرد او آمده بود، در مكاني به نام "عين الجرّ" كه ميان بعلبك و دمشق، در منطقه بقاع واقع است، درگير شد و سپاه خليفه را وادار به پذيرش شكست و عقب‏نشيني نمود. سپس به سوي دمشق، تهاجم نمود و از مردم اين شهر براي خويش بيعت گرفت. ابراهيم بن وليد كه در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته بود، چاره‏اي جز تسليم و پذيرش خلافت مروان نداشت. بدين جهت، خود را از خلافت، خلع و با مروان حمار بيعت كرد. آغاز خلافت مروان حمار پس از خلع ابراهيم، در روز پانزدهم صفر سال 127 ق واقع گرديد. مروان از سال 127 تا سال 132 ق در منصب خلافت قرار داشت و به حكومت امويان، قدرت و استحكام نسبي بخشيد، ولي در برابر جنبش سراسري عباسيان تاب مقاومت نياورد و سرانجام به دست آنان كشته گرديد. با كشته شدن وي، خلافت امويان كه از سال 41 ق، پس از صلح امام حسن مجتبي(ع)، آغاز گرديده بود، در سال 132 ق به پايان نكبت‏بار خويش رسيد و با سرافكندگي و شكست نظامي، سياسي، اجتماعي و عقيدتي در جامعه اسلامي مواجه گرديد.

آغاز خلافت "مروان حمار" آخرين خليفه ي ستمكار اموي (127 ق)

مروان دوم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

مروان بن محمد - دانشنامه رشد

مروان حمار-قتل عام بني اميه

درس شیرین تاریخ - مروان حمار

مقالات دینی و اخلاقی :: خلافت مروان حمار آخرین خلیفه ...

آل مروان و سرانجام آنها - کرب و بلا- سایت تخصصی امام حسین ...

چرا مروان را مروان حمار می نامیدند؟ - گفتگوی دینی