بختیار گفت در مقابل هیتلر، رضاشاه و شاه ایستادگی کرده ام و در مقابل آیت الله خمینی و بازرگان نیز مقاومت خواهم کرد.(19بهمن1357ش)

بختیار گفت در مقابل هیتلر، رضاشاه و شاه ایستادگی کرده ام و در مقابل آیت الله خمینی و بازرگان نیز مقاومت خواهم کرد.(1357ش)

در کشور واحدی چون ایران دو دولت را نمی پذیرد و دولتی را که گویا مهندس بازرگان درصددتشکیل آن است به رسمیت نمی شناسد.

شاپور بختیار (۴ تیر ۱۲۹۳ شهرکرد – ۱۵ مرداد ۱۳۷۰ پاریس)[۱] سیاست‌مدار ایرانی، دبیرکل سابق حزب ایران،[۲] عضو اخراج‌شده جبهه ملی ایران،[۳] بنیان‌گذار نهضت مقاومت ملی ایران (در سال ۱۳۵۹) و آخرین نخست‌وزیر ایران، پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران بود.[۴][۵] در ۱۵ دی ۱۳۵۷ با شاه بر سر نخست‌وزیری به توافق رسید.[۶] پس از پذیرش نخست‌وزیری، در جلسه شورای مرکزی جبهه ملی ایران، اخراج بختیار به دلیل عدم رعایت انضباط سازمانی، زیرپاگذاشتن مصوبات قبلی شورای مرکزی (مبنی بر غیرقانونی‌بودن سلطنت پهلوی)[۷] و عدم کسب اجازه از شورای مرکزی جبهه ملی برای ریاست دولت،[۸] به رأی گذاشته شد و با رأی اکثریت قاطع اعضا، بختیار از جبهه ملی اخراج شد.[۹][۱۰] حکومت بختیار نخستین دولت مخالف نحوهٔ حکومت شاه پس از کودتای ۲۸ مرداد بود.[۱۱] او هم‌چنین در زمان نخست‌وزیری، در میان مردم از حمایت بسیار کمی برخوردار بود.[۱۲]

«شاپور بختیار»؛ ملی‌گرایی که ناگهان ضدّ ملت شد.

آخرین نخست‌وزیر رژیم پهلوی «شاپور بختیار» بود. شخصیتی که سابقه عضویت در جبهه ملی و مصدقی بودن داشت اما دهه آخر عمرش را در تضاد با دهه‌های پیشین زندگی سر کرد.

گروه تاریخ انقلاب خبرگزاری تسنیم- سال آخر حکومت محمدرضا شاه نخست‌وزیران مختلفی بر سر کار آمدند تا به نحوی رژیم سلطنت را از تقابل با انقلاب نجات دهند. از جعفر شریف امامی که قصد داشت خود را چهره‌ای مذهبی و همراه با مردم نشان دهد اما فاجعه 17 شهریور موجب برکناری او شد تا ارتشبد غلامرضا انصاری که با تز دولتی نظامی روی کار‌ آمد تا از طریق ارعاب مردم انقلاب را خنثی کند. 

با عدم موفقیت ازهاری و استعفای وی در 11 دی‌ماه 57، گزینه شاه این‌بار در میان چهره‌هایی بود که سابقه مبارزه داشتند تا به‌نحوی بتواند انقلاب را مهار کند. دایره انتخاب شاه از میان مبارزان وابسته به جبهه ملی بودند و شخصیت‌هایی بود که به مبارزه در چارچوب قانون اساسی و حفظ نظام سلطنت اعتقاد داشتند مانند احمد بنی‌احمد، کریم سنجابی، غلامحسین صدیقی، مظفر بقایی و داریوش فروهر.

کریم سنجانی با استناد به اعلامیه‌ای که سال 56 به‌اتفاق بختیار و فروهر در اعتراض به حکومت سلطنتی نوشته بود و همچنین مخالفت با باقی‌ماندن ارتش در خانواده سلطنتی و خودداری شاه از کناره‌گیری از سمت فرماندهی کل نیروهای مسلح حاضر به پذیرش این سمت نشد. غلامحسین صدیقی نیز شرط پذیرش نخست‌وزیری را ماندن شاه در ایران (جایی غیر از تهران مثل جزیره کیش) دانست چراکه  معتقد بود فرماندهان ارتش در نبود شاه از وی اطاعت نمی‌کنند. مظفر بقایی نیز شرطی مانند آنچه صدیقی گفته بود گذاشت.  فروهر نیز حاضر به پذیرش این سمت نشد.

در این میان تنها گزینه باقی‌مانده از میان اعضای جبهه ملی، شاپور بختیار دبیرکل حزب ایران بود.  شخصیتی که یک سال پیش از آن در بیست و دوم خرداد 56 در نامه‌ای مشترک با سنجابی و فروهر به شاه "تنها راه باز گشت و رشد ایمان و شخصیت فردی و همکاری ملی و خلاصی از تنگناها و دشواریهایی که آینده ایران را تهدید می‌کند ترک حکومت استبدادی، تمکین مطلق به اصول مشروطیت، احیای حقوق ملت، احترام واقعی به قانون اساسی و اعلامیه جهانی حقوق بشر، انصراف از حزب واحد، آزادی مطبوعات، آزادی زندانیان و تبعید شدگان سیاسی و استقرار حکومتی که متکی بر اکثریت نمایندگان منتخب از طرف ملت باشد" دانستند. 

نهضت آزادی ایران ,

محمدرضا پهلوی درباره انتخاب بختیار می‌نویسد: "با بی میلی و اکراه و به خاطر فشار خارجی، با انتصاب بختیار به سمت نخست وزیری موافقت کردم."

شاپور بختیار متولد سال 1293 فرزند سردار فاتح بختیاری بود. طایفه بختیاری در دوران رضاشاه از جمله مخالفان سرسخت وی بودند و پدر بختیار و چند تن از خویشاوندان او نیز در سال 1313 در راستای سیاست سرکوب عشایر اعدام شده بودند. وی پسرعموی تیمور بختیار بود که ریاست اداره اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) را برای 4 سال برعهده داشت اما بعدها به صف مخالفان محمدرضاشاه پیوست و در عراق علیه رژیم پهلوی فعالیت می‌کرد. 

بختیار سال 1318 از دانشگاه سوربن پاریس با مدرک کارشناسی فارغ‌التحصیل شد. در آن زمان با شروع جنگ جهانی دوم، وارد نهضت مقاومت ملی فرانسه شد و به‌عنوان یک سرباز فرانسوی علیه اشغال این کشور می‌جنگید. بختیار سال 1324 دکترای خود را در رشته حقوق و علوم سیاسی  دریافت کرد. 

بختیار بعد از بازگشت به ایران در وزارت کار مشغول شد. او اولین حیات سیاسی‌اش را با حزب ایران آغاز کرد و در دوران نخست‌وزیری محمد مصدق معاون وزیر کار شد. در آن دوران تعدادی از یاران نزدیک مصدق با استناد به اسناد محرمانه شرکت منحله نفت ایران و انگلیس، بختیار را به دریافت مقرری از این شرکت و همکاری با آن متهم کردند. بختیار به‌دلیل نسبت فامیلی با همسر دوم محمدرضا شاه(ثریا اسفندیاری) و پسرعمویش تیمور بختیار(رئیس ساواک) از جمله گزینه‌هایی بود که فضل‌‌الله زاهدی قصد داشت با‌ آنها در صورت ترتیب دادن کودتا همکاری کند اما بختیار این پیشنهاد را نمی‌پذیرد. 

با کودتای 28 مرداد و بازگشت محمدرضا شاه به کشور وی به‌مدت 5 سال و هشت ماه به زندان افتاد. بعد از سال 42 و تشکیل جبهه ملی دوم نیز بختیار همراه با دیگر رهبران جبهه ملی به زندان افتاد. اعضای جبهه ملی اگرچه جزو مخالفان اولیه شاه به‌شمار می‌رفتند اما هیچ‌گاه به سمت مبارزه قهرآمیز نرفتند و در چارچوب قانون اساسی نقش اپوزیسیون رژیم پهلوی را بازی می‌کردند. شاه نیز اگرچه آنها را وارد قدرت نمی‌کرد اما رفتار محترمانه‌ای با این گروه داشت و اجازه زندگی آبرومندانه را به آنها می‌داد. این تعامل شاه و جبهه ملی شاید موجب شد تا وی برای دورانی که می‌خواست ایران را ترک کند یکی از آنها را به‌عنوان نخست‌وزیر برگزیند. به گفته هوشنگ نهاوندی از اعضای دربار پهلوی انتخاب بختیار با پیشنهاد فرح پهلوی بود. محمدرضا پهلوی نیز درباره انتخاب بختیار می‌نویسد: "با بی میلی و اکراه و به خاطر فشار خارجی، با انتصاب بختیار به سمت نخست وزیری موافقت کردم. همیشه او را فردی دوستدار انگلیس و جاسوس پترولیوم انگلیس می‌دانستم... اما بالاخره بعد از دیدار با لرد جرج براون وزیر امور خارجه وقت انگلیس تصمیم گرفتم نام بختیار را به عنوان نخست وزیر اعلام کنم."

بختیار البته تلاش داشت به‌نوعی حمایت مذهبیون و انقلابی‌ها را جلب کند و در این راستا صحبت از تاسیس حکومت دینی در قم (مانند‌ آنچه در واتیکان است) می‌داد. ساواک را منحل کرد و تعداد زیادی از زندانی‌های سیاسی را آزاد کرد با این‌حال امام خمینی که عمر حکومت شاهنشاهی را پایان یافته می‌دانست دولت بختیار را نامشروع اعلام کرد. به استناد صحیفه نور، اَبدال خان پسر عموی شاپور بختیار و حاج امان‌اللّه‌ خان مستوفی به دیدار آیت‌الله پسندیده (برادر امام راحل) می‌روند و اظهار محبت و فروتنی از طرف خود و بختیار می‌کنند و می‌گویند ما در اختیار شما هستیم و هر دستوری دارید بدهید!

امام خمینی دولت بختیار را به‌خاطر آنکه منصوب شاه بود فاقد مشروعیت می‌دانست: "این دولت به تعیین شاه آمده است و شاه به حَسَب رفراندمی که شد قانونیت ندارد و غاصب است و یاغی است و شاه نیست؛ بنابراین دولتی که به تعیین او آمده باشد قانونی نیست. و به پشتیبانی از مجلسیْن آمده است، مجلسیْن هم از باب اینکه برگزیده ملت نیستند و ملت اصلاً از این وکلا اطلاعی ندارد و آنها را تعیین نکرده است، مجلسیْن هم قانونی نیستند و دولت برگزیدۀ مجلسیْن هم نمی‌‌تواند قانونی باشد."(1357/10/24)

امام خمینی در مصاحبه‌ای با خبرنگار سی بی اس آمریکا هم درباره دولت بختیار، اظهار می‌دارند: "اولاً بختیارمخالف شاه نیست. او می‌خواهد شاه را نگه دارد. ایشان با آمریکا بند و بست دارد. و ثانیاً بر فرض‌اینکه مخالف شاه باشد خودش مخالف قانون است. مجلسین مخالف قانونند و شاه هم مخالف قانون است. از این جهت ما مخالف او هستیم."(1357/10/22)

با انتصاب مهندس بازرگان از سوی امام به ریاست دولت موقت، ارکان حکومت بختیار بیش از پیش به لرزه درآمد. با افزایش اعتراضات عمومی و همچنین فرار بازماندگان رژیم سلطنت و همچنین بیانیه بی‌طرفی ارتش که شامگاه 22 بهمن به امضای سران ارتش شاهنشاهی رسید، بختیار حوالی ظهر 22 بهمن از کاخ نخست‌وزیری فرار کرد.

براساس یادداشت جواد خادم وزیر مسکن بختیار، او با کمک عوامل باقی‌مانده موساد(سازمان اطلاعات اسرائیل) در داخل ایران فرار کرد.

نخست وزیری که آخرین ترکش شاه در برابر انقلاب بود - مشرق ...

گزارش: «شاپور بختیار»؛ ملی‌گرایی که ناگهان ضدّ ملت شد- ...

دکتر شاپور بختیار به روایت اسناد ساواک+اولین شرط قبولی ...

شاپور بختیار پس از فرار از ایران به چه سرنوشتی دچار شد ...

افشای نقش موساد در خروج مخفیانه بختیار از ایران - تاریخ ...

آخرین نخست وزیر ایران (مرغ طوفان) را چقدر می‌شناسید؟

پشت صحنه نخست وزیر شدن شاپور بختیار در گفت ...

ناگفته های زندگی شاپور بختیار پس از پیروزی انقلاب

راهکارهای بختیار برای جلوگیری از ورود امام به تهران

برچسب ها - بختیار - مرکز اسناد انقلاب اسلامی

در مورد شاپور بختیار در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

مرغ طوفان (افسانه‌ای) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شاپور بختیار؛ مرغ ناکام طوفان +تصاویر | رویداد24

مهندسی که ۲۷۲ روز نخست وزیر شد - ایسنا

دست‌بوسی‌های "هویدا" تاعربده کشی بختیار

بختیار | امام خمینی (س) imam Khomeini

شاپور بختیار - ویکی‌ پدیا ، دانشنامهٔ آزاد

۱۵دی۱۳۵۷شاپور بختیارنخست وزیرشد

مهندسی که ۲۷۲ روز نخست وزیر شد

خبر دستگیری و فرار شاپور بختیار

شاپور بختیار - ویکی فقه

فرار مشکوک


اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: وقایع تاریخی ماههای شمسی

تاريخ : جمعه ۱۷ بهمن ۱۳۹۹ | 21:32 | تهيه وتنظيم توسط : حُجَّةُ الاسلام سیدمحمدباقری پور |