مشاوره حقوقي مادرم ۱۵ سال پيش مرحوم شد و ۸ سال بعد از فوتش، پدرم با خانمي ازدواج کرد

خراسان - مورخ چهارشنبه 1393/10/24 شماره انتشار 18882

پرسش:

مادرم ۱۵ سال پيش مرحوم شد و ۸ سال بعد از فوتش، پدرم با خانمي ازدواج کرد. اکنون پدرم نيز فوت کرده است. آيا به خاطر اينکه مهريه مادرم در زمان زنده بودنشان، از سوي پدرم پرداخت نشده بود، مي توانيم ادعايي داشته باشيم؟ آيا سهم الارث مادرم به ما تعلق مي گيرد؟ توضيح اين که همسر دوم پدرم از ايشان فرزندي ندارد.

پاسخ:

بلي، مي توانيد سهم خود از مهريه مادرتان را از محل اموال باقي مانده از پدر مرحومتان مطالبه کنيد. در صورتي که مهريه همسر دوم پدرتان پرداخت نشده باشد، ايشان نيز مي تواند مهريه خود را از محل ماترک پدرتان وصول کند.

با وقوعِ عقد ازدواج، زن مالک مهريه مي شود. (ماده ۱۰۸۲ قانون مدني) مهريه، دين و طلبي است که مانند ساير حقوق مالي، پس از عقد تا زمان پرداخت آن بر عهده شوهر مي باشد.

مطالبات مالي هر فرد با فوت وي به ورثه اش به ارث مي رسد. پس از فوت زن، مهريه نيز مانند ساير حقوق و مطالبات مالي وي، به ورثه اش به ارث خواهد رسيد. شوهر نيز خود يکي از وارثان همسرش مي باشد. سهم الارث شوهر از اموال و مطالبات مالي همسر خود (شامل مهريه) در صورتي که زن داراي اولاد يا نوه باشد، يک چهارم است و بقيه اموال بين ساير وارثان تقسيم مي شود.

در صورتي که طلبکار (مادر شما) فوت کند، ورثه اش مي توانند مهريه را از شوهر مطالبه کنند و در صورتي که بدهکار (پدر شما) فوت کند، بدهي وي، بايد از اموال باقي مانده از او (ماترک او) به طلبکار (زن) يا ورثه طلبکار پرداخت شود.

بنابراين با فوت مادرتان هر يک از ورثه او مي تواند به ميزان سهم الارث خود، مهريه پرداخت نشده را از پدرتان مطالبه کند و اگر پدر نيز فوت کرده باشد، مهريه از ماترک پدر پرداخت مي شود و اگر پس از پرداخت مهريه و ساير ديون و واجبات مالي، چيزي باقي ماند، باقي مانده بين ورثه پدرتان تقسيم خواهد شد.

ماده ۸۶۸ قانون مدني بيان مي کند: «مالکيت ورثه نسبت به ترکه متوفي مستقر نمي شود مگر پس از اداي حقوق و ديوني که به ترکه ميت تعلق گرفته.» به عبارت ديگر، پيش از آنکه ماترک پدرتان بين ورثه اش (يعني شما و همسر دوم ايشان) تقسيم شود، ابتدا، بدهي هاي ايشان (از جمله مهريه پرداخت نشده مادر شما و مهريه پرداخت نشده همسر دوم پدرتان) پرداخت مي شود و سپس آنچه باقي مي ماند، بين ورثه تقسيم خواهد شد.

مشاوره حقوقي پدرم سر عقد، مهريه عروسمان را بر عهده گرفت و در زمان حياتش به نحوي پرداخت کرد

خراسان - مورخ چهارشنبه 1393/10/24 شماره انتشار 18882

پرسش:

پدرم سر عقد، مهريه عروسمان را بر عهده گرفت و در زمان حياتش به نحوي پرداخت کرد. الان که پدرم فوت کرده است، عروسمان قصد دارد دوباره مهرش را بگيرد. ما هم به جز شاهد مدرکي نداريم. چه بايد کنيم؟

پاسخ:

هرگاه عروس شما عليه همسرش يا عليه پدر شما در دادگاه براي مطالبه مهريه اقامه دعوا کرد، آنها (شوهر و جانشينان قانوني پدر شوهر) مي توانند در دفاع، مدعي پرداخت مهريه شوند و براي اثبات اين ادعا به شهادت شهود استناد کنند. در نظام حقوقي ما دلايل اثبات دعوا در دادگاه از اين قرار است:

۱ - اقرار ۲ - اسناد کتبي ۳ - شهادت ۴ - امارات ۵ - قسم

بنابراين، شهادت شهود نيز در رديف ساير ادله اثبات دعوا مي تواند در دادگاه مورد استناد قرار گيرد. ماده ۱۳۱۳ قانون مدني براي شهود شرايط خاصي قرار داده است: «در شاهد، بلوغ، عقل، عدالت، ايمان و طهارت مولد شرط است.» طهارت مولد يعني اينکه شاهد زنازاده نباشد.

حداقل سن براي قبول شهادت ۱۵ سال تمام است. (ماده ۱۳۱۴ قانون مدني) شاهد نبايد در دعوا نفع شخصي مستقيم داشته باشد. به عبارت ديگر، شهادت خويشاوندان مثل پدر و پسر يا زن و شوهر در دادگاه به نفع يکديگر بلامانع است. خود شهادت نيز بايد داراي شرايطي باشد. «شهادت بايد از روي قطع و يقين باشد نه به طور شک و ترديد.» (ماده ۱۳۱۵ قانون مدني) به عبارت ديگر، شاهد بايد فقط به آنچه شاهد آن بوده و مستقيماً از آن آگاهي پيدا کرده است، شهادت دهد. شاهد نبايد به آنچه ديگران براي او نقل کرده اند، به عنوان آنچه مشاهده کرده است، شهادت دهد. شهادت دروغ جرم است و مرتکب آن به مجازات حبس و جزاي نقدي محکوم مي شود. ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامي مقرر کرده است: «هرکس در دادگاه نزد مقامات رسمي شهادت دروغ بدهد، به سه ماه و يک روز تا دو سال حبس و يا به يک ميليون و پانصد هزار تا دوازده ميليون ريال جزاي نقدي محکوم خواهد شد.»