#دعای روز هشتم ماه رمضان

اَللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ رَحْمَةَ الاْیتامِ، وَاِطْعامَ اْلطَّعامِ، وَاِفْشآءَ السَّلامِ، وَصُحْبَةَ الْکِرامِ، بِطَوْلِکَ یا مَلْجَاَ الاْمِلینَ . خدایا در این ماه روزیم کن رحمت و مهرورزی نسبت به یتیمان را، و خوراندن طعام به گرسنگان و مسکینان و یتیمان و اسیران را، و به آشکارا سلام کردن به دیگران را، و رفیق و هم ‌نشین شدن با کریمان را، به فضل و کرمت‌ ای پناهگاه آرزومندان.

دراين دعاچندنکته وجوددارد، 1: رحمت و مهروزی به یتیمان و کودکانی که پدر ومادر خود را در حادثه ها وسانحه ها وبلایای طبیعی از دست داده اند، 2: خوراندن طعام به گرسنگان و مسکینان ویتیمان واسیران، 3: سلام کردن آشکارا به دیگران و پیش دست شدن در سلام کردن، 4: همنشین شدن با کریمان و افراد نیک و بزرگوار، 5: رحمت و فضل و احسان و نعمت فراوانِ پناهگاه آرزومندان .

مهرورزی به یتیمان : «اَللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ رَحْمَةَ الاْیتامِ» خدایا در ماه رمضان مهرورزی نسبت به یتیمان را روزی ‌ام گردان. یتیمان با اینکه به ظاهر سرپناه و سرپرستی برای خود ندارند اما خداوند برای آنان ارزش بسیاری قائل است به طوری که در قرآن خداوند (عزوجل) خطاب به پیغمبر خود می‌فرماید: «أَلَمۡ يَجِدۡكَ يَتِيمٗا فَـَٔاوَىٰ؛  [ضحی، آیه6] آیا خداوند تو را یتیمی نیافت که در پناه خود جای داد» که با توجه به این آیه می‌بینیم که خداوند پیغمبر خود را به دوران یتیمی‌اش (که پدر و مادر خویش را از دست داده بود و سرپناهی جز خداوند نداشت) تذکر می‌دهد تا یادآور شود که چگونه خداوند او را یاری نمود و او را از گزند دشمنان در امان داشت و به لطف و رحمتش به مقام نبوت برگزید. تا اینکه پیغمبر نیز به یاد یتیمان بوده و از آنان دلجویی کند.در آیه دیگر می‌فرماید: «فَأَمَّا ٱلۡيَتِيمَ فَلَا تَقۡهَرۡ؛  [ضحی، آیه9] هرگز یتیمی را میازار؛ به یتیم ستم مكن؛ يتيم را فرو مشكن و (حقّ او بازمگير)؛ يتيم را زبون مدار (و اموال و دارايى ايشان را با قهر و زور مگير و تصرّف مكن)؛». در تفسير خسروى جلد 8 ، صفحه 571 و امّا يتيم را مقهور مساز يعنى حقّ او را از مالش به واسطه ناتوانيش از بين مبر (چنانكه رسم عرب در جاهليت بوده است) و بقولى يعنى يتيم را حقير مشمار و خوار مكن (چه تو خود يتيم بوده اى و طعم يتيمى چشيده اى) از عبد اللّه بن مسعود مروى است كه رسول خدا فرمود: (هركس دستى به سر يتيمى بكشد بهر موئى كه از زير دست او بگذرد براى او روز قيامت نورى خواهد بود) و فرمود: (من و متكفل يتيم در بهشت مانند اين دو هستيم در صورتى كه او تقوى خداى عزّ و جلّ داشته باشد و اشاره به سبابه و وسطى خود فرمود) . شیخ صدوق در ثواب الاعمال، ص۱۹۹: حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ وَ لَا مُؤْمِنَةٍ يَضَعُ يَدَهُ عَلَى رَأْسِ يَتِيمٍ تَرَحُّماً لَهُ إِلَّا كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ شَعْرَةٍ مَرَّتْ يَدُهُ عَلَيْهَا حَسَنَةً. هر مرد و زن با ایمانی که از روی مهربانی دست خود را روی سر یتیمی بکشد، خدای متعال به عدد هر مویی که دست خود را روی آن می‌گذارد، یک ثواب برای او می‌نویسد». و شیخ صدوق در ثواب الاعمال، ص۱۹۹: عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «مَا مِنْ عَبْدٍ مَسَحَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِ يَتِيمٍ رَحْمَةً لَهُ إِلَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ بِكُلِّ شَعْرَةٍ نُوراً يَوْمَ الْقِيَامَةِ. هر بنده ای که از روی مهربانی دست خود را روی سر یتیمی بکشد، خدای متعال به عدد هر مویی که دست خود را روی آن می‌گذارد، نوری در قیامت به اوعطا میکند» . شیخ صدوق در امالی، ص۴۷۳ : امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود : «من اراد ان یدخله الله عزوجل فی رحمته و یسکنه جنته فلیحسن خلقه... و لیرحم الیتیم؛ کسی که بخواهد مشمول رحمت خداوند گردد و وارد بهشت شود... باید نسبت به یتیمان دلسوز و مهربان باشد.» . و مجلسی در بحار الأنوار، ج۱، ص۱۷۳. رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: « كن لليتيم كالاب الرحيم ، واعلم أنك تزرع كذلك تحصد. برای یتیم چون پدر مهربان باش و بدان که هر چه کشت کنی همان را درو خواهی کرد.» در نامه ۴۷ نهج البلاغه ـ وصيّت امام علی (ع) پس از ضربت ابن ملجم لعنه الله : «...اللَّهَ اللَّهَ فِي الْأَيْتَامِ فَلَا تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لَا يَضِيعُوا بِحَضْرَتِكُمْ... خدا را! خدا را! درباره یتیمان، نکند که آنان گاهی سیر و گاه گرسنه بمانند و حقوقشان ضایع گردد!» . در قرآن مجید درباره ایتام آیات متعددی دیده می‌شود که در پاره‌ ای از آیات، بی اعتنایی به یتیمان را علامت کفر و نفاق می‌شمارد و می‌فرماید: «درسوره ماعون آیه۱و2 : ارایت الذی یکذب بالدین؛ آیا دیدی آن را که دین و روز قیامت را دروغ می‌پندارد، فذلک الذی یدع الیتیم؛ پس او کسی است که یتیم را از خود می‌راند.» . و در سوره فجر آیه۱۷ : «کلا بل لا تکرمون الیتیم؛ چنان نیست که شما خیال می‌کنید بلکه شما یتیمان را گرامی نمی‌دارید» ودرسوره بقره آیه۲۲۰ : «... یسـلونک عن الیتـمی‌قل اصلاح لهم خیر وان تخالطوهم فاخوانکم...از تو درباره یتیمان می‌پرسند، بگو: اصلاح کار آنان بهتر است و اگر زندگی خود را با زندگی آنها بیامیزید، آنها برادران دینی شما هستند.» از آیه یاد شده بر می‌آید که بهترین محیط برای کودکان یتیم، محیط طبیعی خانواده است و پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جای دادن یتیم در منزل و تامین نیازمندی‌های او را باعث قبولی اعمال در پیشگاه خداوند دانسته است. قال رسول الله (صلى الله عليه وآله): ألا من كان في منزله يتيم فأشبعه أو كساه ولم يؤذه ولم يضربه يقبل منه عمله [مشکاه الانوار، ص۲۹۱] . در حدیث دیگری فرموده: «در خانه‌ای که یتیم باشد، رحمت و برکت الهی در فضای آن خانه حاکم خواهد شد.» و باز می‌فرمایند: «من و سرپرست یتیم، در بهشت در کنار هم خواهیم بود.» ["خير بيت في المسلمين بيت فيه يتيم يحسن إليه وشر بيت في المسلمين بيت فيه يتيم يساء إليه - ثم قال بأصبعه - أنا وكافل اليتيم في الجنة هكذا ". تفسیر ابن کثیر، ج۴، ص۵۴۴] . سعدی در بوستان باب دوم در احسان در بخش گفتار اندر نواخت ضعیفان : پدرمرده را سایه بر سر فکن - غبارش بیفشان و خارش بکن . چو بینی یتیمی سر افکنده پیش - مده بوسه بر روی فرزند خویش . یتیم ار بگرید که نازش خرد؟ - وگر خشم گیرد که بارش برد؟ . الا تا نگرید که عرش عظیم - بلرزد همی چون بگرید یتیم . به رحمت بکن آبش از دیده پاک - به شفقت بیفشانش از چهره خاک . اگر سایه خود برفت از سرش - تو در سایه خویشتن پرورش .

اهمیت اطعام طعام : «وَاِطْعامَ اْلطَّعامِ» خدایا روزی کن که من اطعام طعام کنم و افطاری دهم. در ماه مبارک رمضان یکی از چیزهایی که بسیار اهمیت دارد اطعام نمودن و سفره میهمانی پهن کردن برای فقیران و مستمندان در راه رضای خداوند است که از ثواب و منزلت بسیار بالایی برخوردار است. تا آنجایی که نبی مکرم اسلام در خطبه شعبانیه که در روزهای پایانی ماه شعبان در رابطه با فضائل و اعمال ماه مبارک رمضان ایراد فرمودند در ارتباط پاداش افطاری دادن به روزه داران در ماه رمضان فرمودند: هرکس در این ماه مبارک روزه داری را طعام و افطاری دهد، روز قیامت که قدم‌ها بر صراط می‌لغزد قدم او نخواهد لغزید. در این هنگام یکی از مسلمانان سؤال کرد: یا رسول الله اگر چنانچه کسی این توانایی را نداشته باشد که دیگران را مهمان کند و به آنان طعام داده، آن‌ها را سیر کند چه کند؟ حضرت فرمودند: حتی اگر می‌تواند که به نصف خرما یا جرعه آبی دیگران را مهمان کند برای دوری از آتش جهنم، انجام دهد. در ماه مبارک رمضان یکی از چیزهایی که بسیار اهمیت دارد اطعام نمودن و سفره میهمانی پهن کردن برای فقیران و مستمندان در راه رضای خداوند است که از ثواب و منزلت بسیار بالایی برخوردار است. وقتى از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مى پرسند: كدام صدقه برتر است؟ مى فرمايد: «صَدَقَةٌ فى رَمَضان».[شهراللّه ،ص190] خوراك دادن به گرسنگان و سير كردن روزه داران، پاداشى بزرگ و ثوابى عظيم دارد.[امام صادق عليه السلام: مَن فطّر صائماً فَلَهُ مثلُ اَجرِه شهراللّه ، ص 188] . حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: مَا أَجْوَدَ يَدَهُ! وَهُوَ عَنْ ذَاتِ اللهِ بَخِيلٌ! فَمَنْ آتَاهُ اللهُ مَالا فَلْيَصِلْ بِهِ الْقَرَابَةَ، وَلْيُحْسِنْ مِنْهُ الضِّيَافَةَ؛ یعنی دست سخاوتمندی ندارد آن کس که از بخشش در راه خدا بخل می‌ورزد! آن کسی که خدا او را مالی بخشید، پس باید به خویشاوندان خود بخشش نماید و سفره میهمانی خوب بگستراند. [نهج ‌البلاغه، ترجمه دشتی، ص130] . البتّه وقتى اين كار، ارزش خواهد داشت، كه با مسأله «اطعام»، عده اى گرسنه و نيازمند، سير شوند و به نوايى برسند، وگرنه بساط سفره هاى رنگين و سورهايى كه همه از دوستان و سرمايه داران و طبقات مرفّه دعوت شود و گرسنه اى نيازمند و فردى از طبقات پايين و محروم جامعه بر سر آن سفره نباشد، چنين سفره اى قابل تمجيد و ستايش نيست.

آشکارا سلام کردن : «وَاِفْشآءَ السَّلامِ» خدایا روزی کن با صدای بلند سلام کنم. آنچه در این دعا بر آن تاکید شده و از خدا در خواست شده تنها توفیق سلام کردن نیست بلکه افشاء سلام یعنی بلند و آشکار سلام کردن می‌باشد. در روایتی از امام باقر (علیه‌السلام) وارد شده که حضرت فرمودند: ان الله عزوجل یحب افشاء السلام: خداوند عزوجل آشکارا سلام کردن را دوست می‌دارد. [وسائل الشیعه، ج12، ص58] . برخی عارشان می‌شود که اول سلام کنند؛ اما هستند برخی که در سلام کردن با صدای بلند پیش‌ دستی می‌کند. همچنین باید سلام را به درستی یعنی «سلامٌ علیکم» جواب داد و از بیان عبارت‌های دیگر مثل «سلام از ماست» جلوگیری کنیم.همچنین سلام کردن مستحب و جواب سلام دادن واجب است. کلمه سلام بیش از (چهل) بار در قرآن کریم بکار رفته است. در آیه‌ای خداوند می‌فرماید: «فاذا دخلتم بیوتا فسلموا علی انفسکم تحیه من عندالله مبارکه طیبه؛ [نور، آیه61]» وارد خانه که می‌شوید سلام کنید «فسلموا علی انفسکم» مفسران فرموده ‌اند که این آیه از مواردی است که همه مؤمنین به منزله یکدیگر حساب شده ‌اند. و سلام کردن به دیگران سلام کردن به خود تلقی شده است و بعضی گفته‌ اند که از این آیه استفاده می‌شود که اگر کسی هم در خانه نباشد بر خودتان سلام کنید. رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إذا دَخَلَ أحَدُكُم بَيتَهُ فَلْيُسَلِّمْ ؛ فإنَّهُ يَنزِلُهُ البَركَةُ ، و تُؤنِسُهُ الملائكةُ .[بحار الأنوار :76/7/25] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هرگاه يكى از شما وارد خانه خود شد ، سلام كند ؛ زيرا سلام بر آن بركت فرود مى آورد و فرشتگان با آن انس مى گيرند . الإمامُ الباقرُ عليه السلام ـ في قولِ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ : «فَإذا دَخَلْتُمْ بُيُوتا فَسَلِّمُوا على أنْفُسِكُم» ـ : هُو تَسليمُ الرَّجُلِ على أهلِ البيتِ حينَ يَدخُلُ ، ثُمَّ يَرُدُّونَ علَيهِ ، فهُو سَلامُكُم عَلى أنفُسِكُم .[بحار الأنوار :76/5/16] امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه : «هرگاه وارد خانه هايى شديد، به خودتان سلام كنيد» ـ فرمود : منظور سلام كردن مرد بر اهل خانه است به هنگام ورود و جواب دادن اهل خانه است به او . پس ، اين سلام شماست به خود شما . عنه عليه السلام ـ أيضا ـ : إذا دَخَلَ الرَّجُلُ مِنكُم بَيتَهُ ، فإن كانَ فيهِ أحَدٌ يُسَلِّمُ علَيهِم ، و إن لَم يَكُن فيهِ أحَدٌ فَلْيقُلْ : السلامُ علَينا مِن عِندِ رِبِّنا، يقولُ اللّهُ : «تَحِيّةً مِنْ عِنْدِ اللّهِ مُبارَكَةً طَيِّبَةً».[بحار الأنوار :76/3/3] امام باقر عليه السلام ـ درباره همين آيه ـ فرمود : هرگاه مردى از شما به خانه خود وارد شد ، اگر كسى در خانه بود به آنها سلام كند و اگر كسى نبود بگويد : «السلامُ علينا من عند ربّنا؛ سلام بر ما از جانب پروردگارمان» كه خداوند مى فرمايد : «[كه آن] تحيّتى است مبارك و پاكيزه از جانب خدا» .

هم‌نشینی با کریمان : «وَصُحْبَةَ الْکِرامِ» خدایا توفیق بده در ماه رمضان با افراد کریم و عالم و دانا و متدین هم‌نشین شوم. خدایا توفیق بده که با نیکان رفیق شوم. کاری کنید که رفیقتان یک درجه از شما جلوتر باشد. منظور از صحبه الکرام، هم کلام و هم‌نشین شدن با اهل کرم و بخشش است و علت این که این امر از خداوند متعال در این دعا درخواست شده این است که رفاقت و هم‌نشینی با دیگران موجب انتقال خصلت‌ها و خصوصیات دیگران به انسان می‌گردد و به خاطر همین تاثیر پذیری است که اسلام تاکید بسیاری بر دقت در انتخاب هم‌نشین دارد. لذا در این دعا از خداوند عزوجل درخواست توفیق هم‌نشینی با کریمان شده تا بدین واسطه نیز انسان متخلق به کرامت گردد. به فرموده پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، دوست و همنشين خوب مثل عطّار است كه اگر هم به انسان عطر نزند، بوى خوش او انسان را معطّر مى سازد:«مَثَلُ الجَليسِ الصّالِحِ مَثَلُ العَطّارِ، اِنْ لَم يُصِبْكَ مِن عِطرِهِ اَصابَكَ مِن ريحِهِ».[كنزالعمّال، ج 9 حديث 24676] همنشين تو، از تو بِهْ بايد - تا تو را عقل و دين بيفزايد . مصاحبت نيكان، و رفاقت و دوستى با انسان هاى نيك و شايسته، نعمتى است بزرگ كه بايد از خدا خواست تا روزيمان كند. دوستى كه عيوب انسان را بگويد، همنشينى كه چون آينه، ما را آنچنانكه «هستيم» به ما بنماياند و از تملّق و چاپلوسى و دروغ، دور باشد. چنين دوستانى، موهبتى هستند كه بايد قدرشان را شناخت. اينها خواسته هايى از درگاه پروردگار است كه آستانش محل اميد بستن و نياز خواستنِ آرزومندان است.

«بِطَوْلِکَ» به حق انعامت. به حق نعمت‌هایی که به ما دادی این دعاها را درباره ما مستجاب کن. ابن فارس و راغب «طول» را به فضل (فزونى نعمت) و گاهى به معنى نعمتى كه مدتى در دست صاحبش مى ماند تفسير كرده اند،

بِطَوْلِکَ یا مَلْجَاَ الاْمِلینَ . به فضل و کرمت‌ ای پناه آرزومندان.

http://dl.hodanet.tv/ebookmobile/sirozsidoaa5.htm

http://dl.hodanet.tv/ebookmobile/sirozsidoaa5.pdf

http://dl.hodanet.tv/ebookmobile/sirozsidoa.apk