#دعای روز هفدهم ماه رمضان

اَللّٰهُمَّ اهْدِنِى فِيهِ لِصالِحِ الْأَعْمالِ، وَاقْضِ لِى فِيهِ الْحَوائِجَ وَالآمالَ، يَا مَنْ لا يَحْتاجُ إِلَى التَّفْسِيرِ وَالسُّؤالِ، يَا عالِماً بِما فِى صُدُورِ الْعالَمِينَ، صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّاهِرِينَ. خدایا مرا در این ماه بسوی اعمال صالحه وکارهای شایسته هدایت فرما، و حاجت‌ها و آرزوهایم را برآورده ساز‌، ای کسی که نیازمند شرح و تفسیر سؤال بندگان نیستی، ‌ای خدایی که به آنچه در سینه جهانیان است از حاجات و اسرار آگاهی، بر محمد و آل اطهار او درود فرست.

دراين دعاچندنکته وجوددارد، 1: راهنمایی شدن بندگان به اعمال صالحه وکارهای شایسته، 2: برآورده شدن حاجت‌ها و آرزوهاتوسط خداوند، 3: بی نیازی خداوند از شرح و تفسیر سؤال بندگان چون خودش همه چیزرامیداند، 4: و به آنچه در سینه جهانیان است از حاجات و اسرار آگاه است، 5: درود و صلوات بر محمد و آل طاهرینش .

راهیابی به اعمال صالح : «اللّهم اهدنی فیه لصالح الاعمال» . خدایا من را راهنمایی کن تا اعمال صالح انجام دهم. در دعای روز نهم ماه مبارك رمضان وَ اهْدِنِی فِیهِ لِبَرَاهِینِکَ السَّاطِعَةِ . خدایا من را هدایت کن به ادله روشن خودت . درتعقیبات مشترکه است : اللَّهُمَّ اهْدِنِي مِنْ عِنْدِكَ . در اعمال روز جمعه است : اللَّهُمَّ اهْدِنِي لِلرَّشَادِ . در دعای ماه رجب که با خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ شروع میشود : اللَّهُمَّ فَاهْدِنِي هُدَى الْمُهْتَدِينَ . رسول خدا (ص) در قنوت وتر خود می گفت: اللَّهُمَّ اهْدِنِي فِيمَنْ هَدَيْتَ...«اللَّهُمَّ اهْدِنِي» یعنی یا الله مرا بر هدایت ثابت قدم بگردان یا بر اسباب هدایت من بیفزای. «فِيمَنْ هَدَيْتَ» یعنی مرا در جمله ی کسانی قرار بده که آنان را هدایت نمودی؛ یا مرا در کنار پیامبران و اولیایی قرار بده که آنان را هدایت نمودی. از علی بن ابی طالب رضی الله عنه روایت است که می گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم به من فرمود: «بگو: اللَّهُمَّ اهْدِنِي، وسَدِّدْنِي»: پروردگارا، مرا هدايت فرما و محکم و ثابت قدم گردان . و در روايتی ديگر آمده است: «اللَّهمَّ إنِّي أسْألُكَ الهُدَى والسَّدَادَ». من هدايت و استقامت را از تو مسألت دارم.  [صحیح مسلم] .

اعمال صالح : اعمال صالح نشان‌ها و ویژگی‌های خاص دارد: از ایمان جدا نیست (یعنی فقط مؤمن عمل صالح می‌تواند انجام دهد)، از روی شعور و ادراک است، به قصد قرب الهی انجام می‌گیرد (یعنی خالصانه است)، لغو و بیهوده نیست و نتیجه‌بخش است، به موقع و شایسته است و در خدمت اجتماع است و دور از خود محوری و خودخواهی. آنچه در عمل اسلامی، ارزش آفرین است، زمینه‌های عمل، انگیزه‌ها و نیت آن است نه منافع آن. آن‌چه امروزه رفتار برخی انسان‌ها را از عمل صالح دور می‌کند بی‌توجهی به همین نکته ارزشمند است. از خدا می‌خواهیم ضمیر ما را آگاه و پاک قرار دهد و نیت‌های ما را با عمل خداپسندانه، در خدمت به خلق و در راستای رضا و قرب خویش همراه کند. اگر امید دارید که کسی دیگری بغیر از خدا دعایتان را استجابت می‌کند، دعایتان مستجاب نمی‌شود. در این ماه مبارک وقت سحر بلند ‌شوید و نماز صبح خود را اول وقت بخوانید. سحر بلند شوید و دعا بخوانید. خودتان دعا را بخوانید نه اینکه فقط از رادیو و تلویزیون گوش بدهید. دعای افتتاح، دعای ابوحمزه ثمالی، دعاهای سحر را بخوانید و از خدا بخواهید که شما را با بلاهایی مانند سیل و زلزله عذاب ندهد.

انسان، صاحب اختیار است می‌تواند رفتار خوب داشته باشد و «صالح» شود یا به عکس طالح باشد و جز «شر» از او صادر نشود. آنچه در عمل اسلامی، ارزش آفرین است، زمینه‌های عمل، انگیزه‌ها و نیت آن است نه منافع آن. آن‌ چه امروزه رفتار برخی انسان‌ها را از عمل صالح دور می‌کند بی‌توجهی به همین نکته ارزشمند است. از خدای خود می‌خواهیم راهنمای ما برای رسیدن به اعمال شایسته باشد راه‌یابی به عرصه «اعمال صالح» توفیق بزرگی است. صالحات، همان کارهای خوب و شایسته است اعمالی که فرد و اجتماع را برای رسیدن به سعادت (که حد اعلا و هدف اصلی آدمی در زندگی است) آماده و نزدیک کند. «عمل صالح» هشتاد و هفت بار به صورت‌های گوناگون مانند «العمل الصالح» «عمل صالحا» و «عملوا الصالحات» و «یعلمون الصالحات» و نظایر اینها در قرآن آمده است و این خود می‌رساند که عنایت اسلام به مساله «عمل صالح» کمتر از عنایت آن بر «ایمان» نیست. اگر بخواهیم فهرستی از اعمال صالح را پیدا کنیم باید به سه منبع مراجعه کرد، واجبات در فقه، مستحبات در فقه و بخش سوم اعمالی که در فقه نامی از آنها برده نشده است و در کتب اخلاقی به آنها اشاره شده است.

«عمل صالح» افعال اختیاری انسان است که همراه با «صلاح» باشد؛ یعنی دارای نظم و اعتدال بوده و هیچ گونه خللی در آن وارد نشود و فسادی در آن نباشد. امیرالمؤمنین (علیه السّلام) در فرمان به مالک اشتر یک عبارتی دارند که من یادداشت کرده‌ام؛ در همان اوایل فرمان به مالک اشتر -که میدانید دیگر، خیلی طولانی و مفصّل است- در همان فِقرات اوّل، عبارتی که ذکر میکنند این است که میفرمایند: فَلیَکُن اَحَبَّ الذَّخائِرِ اِلَیکَ ذَخیرَةُ العَمَلِ الصّالِح؛(نامه ۵۳ :عهد نامه مكتوب آن حضرت است براى مالك اشتر نخعى- رحمه اللّه-) بهترین یا محبوب‌ترین ذخیره‌ای که در این مأموریّتی که به تو دادیم، تو برای خودت میخواهی فراهم بکنی، ذخیره‌ی عمل صالح باشد؛ یعنی کار خوب انجام بده، عمل صالح انجام بده . امیر مومنان -ع -می فرماید : ثمن الجنه العمل الصالح . بهای بهشت عمل نیک است . و نیزمیفرماید : القرین الناصح العمل الصالح . همدم دلسوز و خیر خواه عمل نیکو است . و نیزمیفرماید: انفع الذخائر صالح الاعمال . سودمندترین ذخیره ها اعمال صالح است . (تصنیف غرر الحکم ص 154) .

در قرآن کریم در آیاتی عمل صالح در کنار ایمان آمده است : إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ وَأَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكاةَ لَهُم أَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم وَلا خَوفٌ عَلَيهِم وَلا هُم يَحزَنونَ (سوره مبارکه البقرة آیه ۲۷۷) کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را برپا داشتند و زکات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است؛ و نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می‌شوند . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَهُم جَنّاتُ النَّعيمِ (سوره مبارکه لقمان آیه ۸) (ولی) کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، باغهای پرنعمت بهشت از آن آنهاست . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَهُم أَجرٌ غَيرُ مَمنونٍ (سوره مبارکه فصلت آیه ۸) امّا کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادند، پاداشی دائمی دارند! . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولٰئِكَ هُم خَيرُ البَرِيَّةِ (سوره مبارکه البينة آیه ۷) (امّا) کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، بهترین مخلوقات (خدا) یند! . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ سَيَجعَلُ لَهُمُ الرَّحمٰنُ وُدًّا (سوره مبارکه مريم آیه ۹۶) مسلّماً کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، خداوند رحمان محبّتی برای آنان در دلها قرار می‌دهد! . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ إِنّا لا نُضيعُ أَجرَ مَن أَحسَنَ عَمَلًا (سوره مبارکه الكهف آیه ۳۰) مسلّماً کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، ما پاداش نیکوکاران را ضایع نخواهیم کرد! . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ كانَت لَهُم جَنّاتُ الفِردَوسِ نُزُلًا (سوره مبارکه الكهف آیه ۱۰۷) امّا کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، باغهای بهشت برین محل پذیرایی آنان خواهد بود . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَهُم جَنّاتٌ تَجري مِن تَحتِهَا الأَنهارُ ۚ ذٰلِكَ الفَوزُ الكَبيرُ (سوره مبارکه البروج آیه ۱۱) و برای کسانی که ایمان آوردند و اعمال شایسته انجام دادند، باغهایی از بهشت است که نهرها زیر درختانش جاری است؛ و این نجات و پیروزی بزرگ است! . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ وَأَخبَتوا إِلىٰ رَبِّهِم أُولٰئِكَ أَصحابُ الجَنَّةِ ۖ هُم فيها خالِدونَ (سوره مبارکه هود آیه ۲۳) کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و در برابر پروردگارشان خضوع و خشوع کردند، آنها اهل بهشتند؛ و جاودانه در آن خواهند ماند! . وَالَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ وَآمَنوا بِما نُزِّلَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَهُوَ الحَقُّ مِن رَبِّهِم ۙ كَفَّرَ عَنهُم سَيِّئَاتِهِم وَأَصلَحَ بالَهُم (سوره مبارکه محمد آیه ۲) و کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و به آنچه بر محمد (ص) نازل شده -و همه حقّ است و از سوی پروردگارشان- نیز ایمان آوردند، خداوند گناهانشان را می‌بخشد و کارشان را اصلاح می‌کند! . وَالَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُم مِنَ الجَنَّةِ غُرَفًا تَجري مِن تَحتِهَا الأَنهارُ خالِدينَ فيها ۚ نِعمَ أَجرُ العامِلينَ (سوره مبارکه العنكبوت آیه ۵۸) و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادند، آنان را در غرفه‌هایی از بهشت جای می‌دهیم که نهرها در زیر آن جاری است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ چه خوب است پاداش عمل‌کنندگان! . إِنَّ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ يَهديهِم رَبُّهُم بِإيمانِهِم ۖ تَجري مِن تَحتِهِمُ الأَنهارُ في جَنّاتِ النَّعيمِ (سوره مبارکه يونس آیه ۹) (ولی) کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، پروردگارشان آنها را در پرتو ایمانشان هدایت می‌کند؛ از زیر (قصرهای) آنها در باغهای بهشت، نهرها جاری است.

برآورده شدن حاجتها و آرزوها : «واقض لی فیه الحوائج و الامال» خدایا احتیاجات و آرزوهای من را برآورده کن. هرچه احتیاجات و آرزوهای شرعی دارم را برآورده کن. اگر امید داری که کسی دیگری غیر از خدا دعایت را استجابت می‌کند، دعایت مستجاب نمی‌شود. اگر می‌خواهی که دعایت مستجاب شود؛ ببین دلت چگونه است؟ اگر در دلت به هیچ کس غیر از خدا امید نداری، آنوقت خدا را صدا بزنی، خدا حاجتت را می‌دهد . حضرت امیرالمؤمنین فرمود: برای دعا چهار شرط است اول توجه کامل به خدا دوم سرشت با اخلاص سوم شناختن خدا چهارم انصاف در سؤال . حوائج به معنای نیازهایی است که انسان برای رسیدن به آنها تلاش و کوشش می نماید و آمال به معنای آرزوهاییست که انسان در طول عمر خویش انتظار رسیدن به آنها را می کشد. حوائج و آمال یا دنیوی است یا اخروی یا هم دنیوی است یا اخروی : 1-حوائج و آمال دنیوی ک گاهی اوقات انسان نیازها و آرزوهایی را دارد که فقط در دنیا به کار او می آید.مثل:«داشتن مال و ثروت،داشتن همسر،داشتن فرزند،و...»که به محض پایان رسیدن عمر او در دنیا ،این نیازها نیز از او برداشته می شود و به بیان دیگر به دنیا ختم می گردد که به دست آوردن این نوع نیازها و آرزوها اگر از راه حلال باشد ،زهی سعادت و اگر از راه حرام باشد،شقاوت و بدبختی است . 2-حوائج و آمال اخروی : در این نوع از حوائج و آمال ،انسان نیازها و آرزوهایی دارد که فقط در آخرت به آنها دست می یابد و به دست آوردن آنها در دنیای مادی امکان پذیر نمی باشد. مثل :«رسیدن به بهشت،دستیابی به حور العین،و ...» که به محض پایان یافتن عمر انسان در دنیا و شروع حیاتش در آخرت به آنها خواهد رسید و این امر مشروط بر آن است که انسان در دنیا از امانتهای الهی که برگرفته از حواج و آمال دنیوی او بوده است،به نحو احسن استفاده نموده و در ادای آن امانتها قصوری نورزیده باشد . 3-حوائج و آمال دنیوی و اخروی : انسان در برخی از نیازها و آرزوها،حوائج و آمالش برگرفته از دنیا و آخرت می باشد به طوری که انسان مصرّ در گرفتن مطلبی است که هم در دنیا برای او کاربرد دارد و هم در آخرت. مثل: «جلب رضایت پروردگار ،رسیدن به درجات عالی انسانی و...»که دستیابی به این نوع حوائج و آمال در دنیا و آخرت امکان پذیر است . المال والبنون زينة الحيوة الدنيا والباقيات الصالحات خير عند ربک ثوابا وخير املا . گرچه مال وفرزند زينت زندگي دنياست اما اعمال صالح (همچون نماز، روزه ، ذکر ، صدقات وغيره که زينت سفر آخرت وتا ابد ماندگارند) نيکوترين آرزوهاست . البته منظور از حوائج و آمال در این دعا و در روایات، حوائج و آمال شرعی است، نه حوائج و آمال غیر شرعی . امام معصوم (ع) به درگاه خدا عرضه می‌دارد: یا رب ان لنا فیک أملاً‌ طویلاً‌ کثیراً . خدای من در تو آرزوهای درازی دارم . پيامبراکرم صلي الله عليه واله مي فرمايند : الامل رحمة لامتي ولو لا الامل ما رضعت والدة ولدها ولا غرس غارس شجرا . اميد مايه رحمت امت من است اگر نبود آرزو، هيچ مادري فرزندش را شيروهيچ باغباني درختي را پرورش نمي داد. (بحارالانوار- ج77-ص173) .

عدم نیاز خدا به سؤال و تفسیر : «یا من لا یحتاج الی التّفسیر و السّؤال» ‌ای خدایی که احتیاج نداری من شرح بدهم. خدا خودش همه چیز را می‌داند و احتیاجی ندارد که ما تفسیر کنیم. نه تنها خدا به تفسیر و سؤال احتیاج ندارد، بلکه ائمه ما هم به آن احتیاج ندارند و از احوال ما باخبرند. اما چرا خدا احتیاج ندارد به سؤال و تفسیر؟ برای اینکه عالم است و به هر چیزی که در دل مردم عالم است، خدا آگاه است؛ اما باید با خدا باشیم تا کار ما را درست کند. بر اساس آیه شریفه «وَ عِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ» مشخص می‌شود که تنها خداوند متعال ازاسرارغیب آگاه است ولاغیر. یعنی هیچکسی جزخداوندرازهاواسرارغیب عالم را نمی‌داند و به آن دسترسی ندارد. إِنَّ اللَّهَ عالِمُ غَيْبِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ «فاطر38» همانا خداوند به غيب آسمانها و زمين آگاه است، بدون شك اوبه رازدلهاداناست. همچنین باید توجه داشت که خداونددرقرآن کریم،درآیات26و27 سوره مبارکه جن تأکید کرده است که:«عَالِمُ الْغَیبِ فَلَایظْهِرُ عَلَىٰ غَیبِهِ أَحَدًا؛إِلَّامَنِ ارْتَضَىٰ مِنْ رَسُولٍ...؛[خداوند]داناى غیب است وهیچکس را بر غیب خود آگاه نمی‌کند، مگر پیامبرانى را که [براى آگاه شدن از غیب] برگزیده است، ...».

«یا عالماً بما فی صدور العالمین» ای خدایی که ناگفته به حاجات و به اسرار خلق آگاهی.

http://dl.hodanet.tv/ebookmobile/sirozsidoaa5.htm

http://dl.hodanet.tv/ebookmobile/sirozsidoaa5.pdf

http://dl.hodanet.tv/ebookmobile/sirozsidoa.apk