برگزاری انتخابات اولين دوره مجلس شورای ملي در ايران (25شهریور1285 ش)
برگزاری انتخابات اولين دوره مجلس شورای ملي در ايران (1285 ش) پس از صدور فرمان مشروطيت و تصميمگيري درباره تأسيس مجلس شوراي ملي، در روز 25 شهريور 1285ش، دوره نخست انتخابات مجلس در تهران و سراسر كشور برگزار شد. انتخاب چنين روزي كه با 27 رجب 1324 ق، سالروز مبعث پيامبر اسلام(ص) همزمان بود، در جلسه روزهاي گذشته اشراف و اعيان به تصويب رسيده بود. نمايندگان دروه اول بر اساس ماده نخست نظامنامه تدوين شده، نه بر اساس رأي مردم، كه با رأي اصناف، شاهزادگان، علما، تجار و ملاّكين انتخاب ميشدند. با اين تصور كه هر صنف و طبقه، بهتر از سايرين، نسبت به مشكلات خود، آگاه است. همچنين از تهران سي و دو نفر و از ساير شهرستانها، به ميزان جمعيت بين شش تا دوازده تن برگزيده شدند. حداكثر نمايندگان مجلس نيز برابر نظامنامه، دويست نفر بود.
آنچه مشخص و به اثبات رسیده‌است اینکه اولین مجلس شناخته شده در تاریخ ایران زمین به زمان اشکانیان باز می‌گردد. در این دوران مجلس مهستان از میان بزرگان و اشراف ایرانی تشکیل می‌شده‌است. پس از حمله اعراب به ایران بساط مجلس در حکومت‌های ایران برای بیش از هزار سال برچیده شد . اولین مجلس شناخته شده در تاریخ ایران به زمان اشکانیان بازمی‌گردد. در این دوران مجلس مهستان از میان بزرگان و اشراف ایرانی به دو دسته بزرگان و شاهی تقسیم می‌شده‌است. پس از حمله اعراب به ایران بساط مجلس در حکومت‌های ایران برای بیش از ۱۲ قرن برچیده شد. در زمان ناصرالدین شاه وی در چند مورد مجوز تشکیل مجالسی را صادر کرد. از جمله مجلس ۲۵ نفره «مصلحت خانه» یا به اختصار «مجلس مشورت»[۱] و مجلس وکلای تجار[۲].
در زمان ناصرالدین شاه وی در چند مورد مجوز تشکیل مجالسی را صادر کرد. در ۲۳ محرم ۱۲۷۵ هجری قمری در روزنامه وقایع اتفاقیه فرمانی از ناصرالدین شاه منتشر شد که وظایف حکومت را میان وزارت خانه‌های امورخارجه، جنگ، مالیه، عدلیه و فواید عامه تقسیم نمود و در این میان میرزا جعفرخان مشیرالدوله (دیپلمات تحصیل کرده بریتانیا) نیز به عنوان رئیس مجلس ۲۵ نفره «مصلحت خانه» یا به اختصار «مجلس مشورت» معرفی شده بود.[۱] . هرچند این مجلس مشورتی همانگونه که از نامش پیدا بود بیشتر جنبه تشریفاتی داشت، اما به هر حال پس از چندین قرن می‌توان آن را بارقه‌ای از اصلاح ساختار سیاسی ایران دانست. پس از آن و در شوال ۱۳۰۱ قمری، جمعی از تجار و بازرگانان نیز توانستند اجازه تأسیس مجلس وکلای تجار ایران را از ناصرالدین شاه بگیرند که مرامنامه آن بسیار مترقی و برخوردار از جنبه پررنگ اصلاح‌طلبانه بود.[۲]
اما تشکیل اولین مجلس ملی کشور به انقلاب مشروطه باز می‌گردد که فرمان تشکیل آن در روز ۱۶ مرداد سال ۱۲۸۵ توسط مظفرالدین شاه به امضا رسید.[۳] نظامنامه مجلس شورای ملی نیز در روز ۱۷ شهریور ۱۲۸۵ به امضای مظفرالدین شاه رسید.[۳]
تهیه طرح کامل قانون اساسی ایران[۴] و همزمان تصحیح، تکمیل و تنقیح،[۵] اساسنامه مجلس مقدس شورای ملی توسط شیخ فضل‌الله نوری صورت گرفت
ایرانِ قبل از انقلاب مشروطیت، از پایه و اساسی حقوقی، که طبق آن کشور اداره و روابط بین سازمان‌های دولتی و میان دولت و ملت معین شود، بی‌بهره بود. در چنین نظامی به علت نبود ساختارهای قانونی، قانون اساسی و مجلس شورای ملی، مشارکت سیاسی مردم جایگاهی نداشت و به تبع آن موضوعیتِ قانون انتخابات نیز منتفی بود. به دنبال صدور فرمان اول و دوم مشروطیت، مجلس شورای ملی تأسیس شد و مقدمه شکل‌گیری مجلس شورا، تدوین قانون انتخابات بود که در 10 شهریور 1285ش انجام شد و به تاریخ 17 شهریور 1285ش به توشیح مظفرالدین‌شاه رسید و رسمیت قانونی یافت1 این نظامنامه در حقیقت ترجمه و اقتباسی از قوانین انتخاباتی برخی از کشورهای اروپایی بود که در دو فصل و 23 ماده تنظیم شد. باید توجه داشت که در بازه زمانی مذکور، هنوز اولین مجلس شورای ملی گشایش نیافته و متمم قانون اساسی مشروطه نیز تصویب نشده بود. بر اساس این نظامنامه، انتخابات در سراسر کشور طبقاتی و صنفی تعیین شد و مطابق ماده اول آن طبقات شش‌گانه زیر مجاز به شرکت در انتخابات شدند: «شاهزادگان و قاجاریه، علما و طلاب، اعیان و اشراف، تجار و ملاکین، فلاحین و اصناف».پس از امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه در مرداد ۱۲۸۵ ش یک مجلس موقت (که از آن با عنوان اولین مجلس مؤسسان نیز نام برده شده) برای تدوین نظامنامه انتخابات مجلس ملی در تهران گشایش یافت. مجلس شورای ملی پارلمان ایران بود که در جریان جنبش مشروطه و بر پایه اولین قانون اساسی ایران تشکیل شد. در دوران‌های آغازین مجلس، به احترام فرمان مشروطیت مظفرالدین‌شاه به مجلس شورای ملی ایران «دارالظفر» یا «عدل مظفر» نیز می‌گفتند.[۱] . مجلس اول پس از حمله قوای قزاق به مجلس در تیرماه ۱۲۸۷ تعطیل شد. دوره نخست مجلس شورای ملی ایران از ۱۸ شعبان ۱۳۲۴ (۱۴ میزان ۱۲۸۵/۷ اکتبر ۱۹۰۶) تا به توپ بسته شدنش در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ (۲ سرطان ۱۲۸۷/۲۳ ژوئن ۱۹۰۸) دایر بود. این تعطیلی تا زمان فتح تهران و تشکیل مجلس عالی ادامه یافت . مجلس دوم در آبان ۱۲۸۸ گشایش یافت . دوره سوم مجلس شورای ملی در ۱۷ محرم ۱۳۳۳ برابر با ۱۴ آذر ۱۲۹۳) . دوره چهارم مجلس شواری ملی در اول تیرماه ۱۳۰۰ خورشیدی مطابق با ۱۵ شوال ۱۳۳۹ . پنجمین مجلس در تاریخ ۲۲ بهمن ۱۳۰۲ خورشیدی مطابق با ۵ رجب ۱۳۴۲، مجالس ششم تا دوازدهم در دوره پادشاهی پهلوی اول برگزار شدند . . دوره سیزدهم مجلس روز ۲۲ آبان ۱۳۲۰ شروع به کار کرد .
مجلس اول نقش اول را در اداره کشور داشت/ چه کسانی با نخستین ...
اولین دوره مجلس شورای ملی در آیینه تصاویر - موسسه مطالعات ...
اولین مجلس شورا در تاریخ ایران - مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های ...
۸ دی ۱۲۸۵ | نخستین قانون اساسی ایران امضا شد - تاریخ ایرانی
روسای مجلس شورای ملی؛ از صنیع‌الدوله تا جواد سعید - تاریخ ...
قبض و بسط‌های یک انتخاب - موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
دوره نخست مجلس شورای ملی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نخستین انتخابات ایران؛ سرآغاز نظام پارلمانتاریسم - ایرنا
برگزاری انتخابات اولین دوره مجلس شورای ملی در ایران
تغییرات قانون اساسی در دوره پهلوی - ویکی فقه
پیشینه مجلس در ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
مجلس شورای ملی - پرتال جامع علوم انسانی
تصمیم های مجلس شورای ملی ۱۲۸۵-۱۳۵۷
مجلس شورای ملی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
مجلس سنای ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
انتخابات در ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
عصر پهلوی - پرتال جامع علوم انسانی
دوره نخست مجلس شورای اسلامی
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: وقایع تاریخی ماههای شمسی
