روایت فلکه حضرت و بالا خیابان وپائین خیابان در هفتاد سال پیش

آنچه در لینکهای پائین صفحه ملاحظه می‌فرمایید تا اندازه ای اینجانب «سیدمحمدباقری پوربچه محله امام رضا علیه السلام» به خاطر دارم :
در سال ۱۳۳۷ که مرحوم داییم شیخ غلام رضا در بست پایین خیابان سرای عبدالخان مغازه کفاشی داشت «هم روحانی بود وهم کفشدوز» و من ۷ ساله بودم با ایشان میرفتم مغازه اش شاگردی میکردم گاهی هم میرفتم جلو کاروانسرا خیابان سنگ فرش را که از وسط آن نهر آب میگذشت و حاشیه دو طرف جوی خیابان درختهای بلندی بود و درشکه ها وکالسکه ها و گاری‌های اسبی وخری و دوچرخه سوارها را نگاه میکردم .
مشهد کلا سه تا خیابان داشت ؛ یکی از دروازه بالا خیابان از میدان توحید فعلی تا بست بالا خیابان «که مسافرین قوچان و... واردمیشدند» و یکی هم از دروازه پایین خیابان از پنج راه فعلی «که میگفتند بهره یا پی بهره» تا بست پایین خیابان «که تجار و مسافرین از سرخس و... واردمیشدند» ویکی هم خیابان تهران{طهران} از گل ختمی ونخریسی و فلکه برق تا فلکه آب «که مسافرین نیشابور و... وارد میشدند» .
خیابانها سنگ فرش بود وسط خیابان جوی آب بود «که نهرگناباد یا چشمه گیلاس «نهرنادری» از بست بالا خیابان و از زیر ساعت وارد و از داخل صحن کهنه می‌گذشت میرفت از زیر نقاره خانه و بست پائین و دروازه پایین خیابان خارج میشد» دوطرف جوی درخت‌های بلندی بود که در سایه آنها هرکسی به کاری مشغول بود ، یکی سلمانی، یکی واکسی، یکی خیاطی، یکی جگرکی، یکی دست فروشی و... وسیله های رفت و آمد و بار بری گاری خری و اسبی بود و وسیله سواری درشکه و کالسکه «کالسکه مال اعیان و اشراف و تجار بود» و چند تا ماشین مثل قوطی کبریت هم بود که به آن پابدا میگفتند ، آنها را بزرگان و اعیان و اشراف و صاحب منصبان سوار میشدند .
بعضی ها هم دو چرخه سوار میشدند «دوچرخه های قدیمی که الآن عتیقه شده اند» . اینها فقط از دروازه پایین و بالا تا جلو بست بالا و پائین می‌آمدند و برمیگشتند از داخل صحن نمیتوانستند رد بشوند آن طرف ، باید پیاده سلامی به حضرت میدادند و رد میشدند .
از درب صحن که وارد میشدی دو تا زنجیر به چپ و راست آویزان بود که میگفتند مجرمین دستشان به آن زنجیر که می‌رسید در امان بود تا از حرم خارج شود .
خیابان طبرسی تا فلکه طبرسی بود آن طرف تا راه آهن «قطار ذغال سنگ سوز یا ماشین دودی» و شرکت نفت سمت راست خانه بود و سمت چپ بیابان بود و نوغان از شهر جدا بود .
خیابان تهران هم تا میدان بسیج فعلی «فلکه برق کارخانه برق خسروی» وکارحانه نخریسی و گاراژدارها بود بود .
محل خیابان خسروی «طرف باب الجواد» آن طرف بازار بزرگ و سرشور میدان چرخ بود که جمعه ها چرخ سوارها می‌رفتند مسابقه و تمرین و کرایه کردن دوچرخه .
ایستگاه سراب مظهر قنات سناباد «محل خروجی قنات» بود . در محل بازارچه سراب کوچه و محله سراب بود .
از داخل صحن عتیق«کهنه» یک بازار به طرف فلکه حضرت شمالی و باغ رضوان از ضلع شمالی صحن، بازار سنگ تراشها و از زیر ساعت «بازارساعت» بود و یک بازار به طرف طبرسی از زیر نقارخانه «بازارنقارخانه» و یک بازار از غرب صحن به طرف مسجد گوهرشاد بازار زنجیر .
و ...
عجب دورانی بود .
گذشت آن زمانی که آن سان گذشت .
از آن زمان ۶۵ سال میگذرد .
آن بنده خدا می‌گفت : مییییییییییییییییییگذرد

مروری بر تاریخچه «بالاخیابان» و «پایین‌خیابان» که نخستین خیابان مشهد است

مروری بر معماری کوچه‌های قدیم مشهد که دو یادگار از آنان هنوز باقی است

محله پایین خیابان مشهد از محلات قدیمی مشهد است

محله های شهر هزارساله یادگار سنت های ناب رضوی

آب چشمه‌گیلاس چگونه از مشهد سر درآورد؟

روزگار سپری‌شده بیماری‌ ها در مشهد قدیم

طرح انتقال آب چشمه گیلاس به مشهد

نام قدیم و جدید خیابان های مشهد

محلات قدیمی مشهد

محله پایین‌خیابان

تصاویری از بالا خیابان و بست بالا خیابان و پائین خیابان وبست پائین خیابان

مشهدامام رضا علیه السلام ازهفتاد سال قبل