توضیح الحکم شرح حکمتهای نهج البلاغه تهیه کننده حجة الاسلام سیدمحمدباقری پور

http://dl.hodanet.tv/fileshtml/toziholhekam.htm

http://hedayat.blogfa.com/post/13668

کتاب

توضیح الحِکَم

شرح وتوضیح480 حکمت نهج البلاغه

با480 عنوان اعتقادی، اخلاقی واجتماعی

تهیه وتنظیم توسّط

حجّة الاسلام سیدمحمّدباقری پور

درمؤسّسه فرهنگی هدایت

www.hedayat.tv

دیباچه کتاب

بِسمِ اللّه ِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ والسلام على أشرف الأنبیاء والمرسلین سیدنا محمد و آله أجمعین . وامّا بعد این کتاب مستطاب توضیح الحِکَم «شرح 480 حکمت نهج البلاغه با 480 عنوان اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی» است ، هرچند که ران ملخی است نزد سلیمان بردن ، ولکن امیداست که ذخیره یوم لاینفع مالٌ ولابنون باشد انشاءالله .

نظر به اینکه اینجانب سیدمحمد باقری پور «طلبه ای از جمع طلّاب و فضلای حوزه علمیّه مشهد مقدّس فرزند شهید سیدرضا باقری پور و نوه حجّة الاسلام شیخ محمد حسین سیّاره از باز ماندگان واقعه مسجد گوهرشاد مشهد در 21 تیر 1314 که قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب رضاخانی بوقوع پیوست» ، از سال 1350 تحصیل در حوزه علمیه مشهدرا آغاز کردم . و سالهای 1350 تا 1356 که طلیعه یِ انقلاب اسلامی آغاز شد مجالس وعظ و خطابه و به اصطلاح روضه خوانی در تکایا و بعضی از سراها «کاروانسراهای آن زمان که محل تجمّع تجار و کسبه و بُنَکداران بود بجای پاساژهای امروزی» زیاد شده بود مخصوصًا در ماه محرم وصفر و دهه فاطمیه ، و استقبال خوبی هم میشد و بیشترین مجالس مشهد به منبرهای مرحوم کافی اختصاص پیداکرده بود البته غیراز ایشان وعّاظ دیگری هم مانند موسوی محبّ الاسلام ، دانش سخنور ، شیخ عبدالله یزدی سخنرانی داشتند ، اینجانب که اوائل طلبگی ام بود به منبرهای مرحوم كافی علاقه بیشتری داشتم هرموقع شب یاروز كه ایشان جائی منبرداشتند اینجانب حضورپیدا میکردم «معمولًا محرم یا صفر و دهه فاطمیه هرسال حدود پنج سال قبل از انقلاب تا زمان شهادتشان مشهد میآمدند از ساعت هشت ونُه قبل از ظهر تا دوازده شب گاهی یک بعد از نصف شب سخنرانی داشتند» و همچنین از بیانات  شیخ عبدالله یزدی ، موسوی محبّ الاسلام صاحب کتاب اقوال الائمّه، دانش سخنورفردوسی ، علامه بهلول گنابادی ، شیخ محمد رضا نوغانى هروقت درمشهد سخنرانی داشتند استفاده میكردم

لذا بعد از گذشت چهل سال ، انگیزه ای درونی مرا برآن داشت که شنیده های ازاین بزرگان را که بعدًا با خواندن احادیث در کتب روائی مورد نظر تطبیق میشد را تحت عنوان مباحث منبری به رشته تحریر درآورم و احادیثی را که در اکثر منابر از آنها استفاده میشد را شرح دهم که دوستان اهل منبر و خطباء وسخنرانان و مبلّغین رسالات الله از آن استفاده نمایند و اینجانب را هم دردعای خیرخود شریک فرمایند.

کتابهای چاپ شده از تهیّه کننده این کتاب: مبانی اسلام«شرح حدیث بُنِی الْإِسْلَامُ على خَمْسٍ از امام باقرعلیه السّلام» ، بانوان وجامعه امروز«شرح حدیث کَیفَ بِکُم إذا فَسَدَت نِساؤُکُم» ، قصّه های قرآنی«شرح حال مختصر پیامبران درآیات قرآنی» ، مردان و زنان بافضیلت «شرح آیه 35 سوره احزاب» ، هفت پایه اسلام«شرح حدیث شریف قَواعِدُ الإسلامِ سَبعَةٌ ازامام علی علیه السّلام» ، چهارپایه دین ودنیا«شرح حدیث قِوَامُ الدِّینِ وَالدُّنْیا بِأَرْبَعَةٍ از امام علی علیه السّلام» ،  شرح حدیث شریف سلسلة الذّهب از امام رضا علیه السلام درباب توحید وامامت و... ، ذکرخدا«دعاهای مورد نیاز مؤمنین درطول هفته» مکالمات عربی ، شهررمضان«درباب اعمال ودعاهای ماه مبارک رمضان» ، حدیث زیارت ، کتاب مختصردعاهای ماه رجب،شعبان ورمضان ، زیارتنامه امام رضاعلیه السلام ، روضه های محرم وصفر ،  همراه زائرین عتبات عالیات،  همراه زائرین مشهد الرضاعلیه السّلام ، همراه زائرین حضرت معصومه،شاه عبدالعظیم وشاه چراغ علیهم السلام، همراه زائرین مکه ومدینه«برای آشنائی زائرین با عربستان، مکه، مدینه ومختصرمناسک حج وعمره» ، مجموعه اشعارباقری ، پرسشهاوپاسخهای حقوقی ، مواعظ حسنه ، چنته حکایات باقری ، کشکول حکایات باقری، کشکول اشعار باقری، کشکول مواعظ باقری ، کشکول مدایح ومراثی باقری ، کشکول ضرب المثلها ، بزرگان علم ودین ، مردان وزنان با فضیلت ، آداب اسلامی ، وظایف انسانی ، توصیه های اخلاقی ، احادیث مناسبتها ، مقالات تاریخی ایران وجهان ، شرح حدیث عبدالعظیم حسنی از امام رضاعلیه السلام ، شرح دعای اللهم ارزقنا ، دعاهای مجالس ، تعقیبات نمازها ، صرف افعال عربی ، احکام اموات ، توضیح الحِکَم شرح وتوضیح480 حکمت نهج البلاغه ، توضیح الا ربعین «شرح چهل حدیث» ، توضیح الجنود«شرح حدیث جنود عقل و جهل» ، طبّ المعصومین بیان نظرات استاد آیت الله سید حسن ضیایی ، توضیح الحِکَم «شرح وتوضیح480 حکمت نهج البلاغه با 480 عنوان اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی» . وبعضی ازکتابهای موبایلی ساخته شده که در آخرکتاب اسامی آنها ذکر شده و قبلًا در سایت هدایت انتشار یافته است آماده ویراستاری و فهرست بندی و ... است برای چاپ کاغذی انشاء اللّه تعالی. وما توفیقی الّا باللّه علیه توکّلت والیه انیب. تحریر شد در نوروز 1397- مشهد مقدس پایتخت معنوی جمهوری اسلامی ایران ، سیدمحمد باقری پور

مقدمه ای برکتاب شریف توضیح الحِکَم

شیخ آقا بزرگ تهرانی در کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه این بیت شعر را در وصف کلام امام علی علیه السلام می آورد که: «کلام علی کلام علی - وما قاله المرتضی مرتضی» . «سخن علی سخنی برتر است و آنچه مرتضی گفته پسندیده است» (سیری درنهج البلاغه ص 39) . خود امام علی علیه السلام می فرماید: «إنّا لاُمَراءُ الكلامِ، و فینا تَنَشَّبَتْ عُروقُهُ و علَینا تَهَدَّلَتْ غُصونُهُ» و ما (خاندان رسالت) امیران سخن هستیم (سخن در فرمان ماست) و ریشه های آن در ما فرو رفته و شاخه هایش بر ما گسترده شده (هر مطلبی را می توانیم در موقع مقتضی با منتهی درجه ی فصاحت و بلاغت و جامعیت بیان کنیم) . (خطبه ی 224 نهج البلاغه ی فیض الاسلام، ص 684). ایضًا امام علی علیه افضل الصلوات والتحیات مى‏فرماید : «یَنْحَدِرُ عَنِّی السَّیْلُ وَ لَا یَرْقَى إِلَیَّ الطَّیْرُ»؛ یعنی سیل‌هاى خروشان و چشمه‌هاى علم و فضیلت از دامنه کوهسار وجودم پیوسته جارى است و مرغ دور پرواز اندیشه به قلّه (وجود) من نمی‌رسد. «ینحدر»، به معنای «فرو می‌ریزد و پایین می‌آید»، و «و لا یرقى»، به معنای «بالا نمی‌رود» است که در دو جهت مختلف و در برابر هم قرار گرفته و بیانگر نکته لطیف و ظریفى است و آن این‌که وجود امام، به کوه عظیمى تشبیه شده، که داراى قلّه بسیار مرتفعى است و طبیعت این گونه کوه‌ها و قلّه‌ها این است که نزولات آسمانى را در خود جاى می‌دهد و سپس به صورت مستمرّ به روى زمین‌هاى گسترده و دشت‌ها جارى می‌سازد و گل‌ها و گیاهان و درختان را بارور می‌کند و از سوى دیگر هیچ پرنده دور پروازى، نمی‌تواند به آن راه یابد. این تشبیه اشاره به همان چیزى است که در قرآن مجید درباره نقش کوه‌ها در آرامش و آبادى زمین آمده: «وَ أَلْقى‏ فِی الْأَرْضِ رَواسِیَ أَنْ تَمِیدَ بِکُمْ وَ أَنْهاراً وَ سُبُلًا لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ»؛[نحل 15] . آر ی ، حضرتش باب مدینه علم وحکمت پیامبراست و همه علوم اسلامى طبق تصریح جمعى از دانشمندان اسلامى از وجود او سرچشمه گرفته و او بنیان‌گذار این علوم محسوب می‌شود . تنها مطالعه خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار آن‌حضرت در نهج البلاغه براى پى بردن به این حقیقت کافى‏ است. ومفهوم جمله «ینحدر عنّى السّیل، و لا یرقى الىّ الطّیر»، ظاهراست و آشکار.[ر.ک: پیام ‏امام (‏شرح ‏تازه ‏و جامعى ‏برنهج ‏البلاغه)، «از استاد معظّم ومرجع عالی قدرحضرت آیة الله مکارم» ج1ص323– 327]

وشرح کلمات امیر الکلام و کلماتی که فوق کلام المخلوق ودون کلام الخالق است ، خود توانائی و زبردستی خاصی لازم دارد که تنها بزرگان علم ودانش از عهده یِ آن برمیآیند ، و یکی از این شروح پیام امام امیرالمؤمنین برنهج البلاغه است که نسبت به شروح دیگر روانتر وقابل فهم تر برای خواص وعوام است . لذا این بنده یِ کمترین گزیده یِ بخش کلمات قصار«حکمتهای نهج البلاغه» را ازاین کتاب شریف انتخاب وتنظیم نمودم و آن را «توضیح الحِکَم» نامیدم که هم علماء وهم کسانی که سواد حوزوی ندارند ازآن بهره مند شوند .                       سیدمحمّدباقری پور- پائیز 1397