عکس: میثم دهقانی
مسعود حمیدی / « اگر یک نانوایی روزی تنها یک کیسه آرد خود را به‌جای پخت، به بازار آزاد بفروشد ماهانه 18 میلیون تومان سود می‌کند، حال تصور کنید اگر این نانوا بخواهد نیمی از 10 کیسه سهمیه روزانه‌اش را به بازار آزاد بفروشد چه سودی خواهد برد... بسیار وسوسه کننده است.»
دولت برای اصلاح یارانه‌ها باهدف توزیع عادلانه آن و حذف رانت و ویژه خواری‌ها، طرح اصلاح قیمت کالاهای اساسی و یارانه‌ها را از ابتدای امسال اجرا کرد. یکی از این اصلاحات در قیمت آرد صورت گرفت و با توجه به قیمت 12 هزارتومانی گندم، آرد برای واحدهای صنعتی و صنوف غیراز نانوایی‌های یارانه‌ای و نیمه یارانه‌ای حدود 16 هزار تومان قیمت‌گذاری شد. تا پیش‌ازاین قیمت آرد برای نانوایی‌ها 825 تومان و برای دیگر صنوف و صنعت 1200 تومان بود و امروز قیمت آرد برای نانوایی‌ها همان 825 تومان و برای نیمه یارانه‌ای 1200 تومان است ولی آرد برای دیگر صنوف 16 هزار تومان است. چند روزی است که شهروندان مشهدی برای تهیه یک قرص نان شاید ساعت‌ها در صف نانوایی می‌ایستند یا به در بسته می‌خورند، درحالی‌که انجمن آرد مدعی است 10 درصد بیشتر از سهمیه به نانوایی‌ها آرد داده است، پس دلیل این شلوغی، صف‌های طولانی و تعطیلی نانوایی‌ها به هر دلیل چیست؟ «مشتریان آرد نانوایی‌ها به‌صف شده‌اند» آن‌طور که رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: درآمد یک نانوا از پخت یک کیسه آرد با کسر همه هزینه‌ها بین 75 تا 85 هزار تومان است یعنی درآمد یک نانوا از پخت 10 کیسه آرد در روز حداقل 750 هزار تومان با کسر همه هزینه‌ها خواهد بود.
مشتریان آرد نانوایی
اما اولین مشتری آرد نانوایی‌ها دلال است. یعنی نانوا اگر بخواهد تنها یک کیسه از سهمیه 10 کیسه روزانه خود را پخت نکند، دلال آن را باقیمت 600 هزارتومان خریداری می‌کند و به واحدهای صنعتی حداقل 700 هزار تومان می‌فروشد، با یک حساب سرانگشتی خواهیم دید درآمد ماهانه یک نانوا از فروش روزانه تنها یک کیسه آرد به دلال حدود 18 میلیون تومان خواهد بود. مشتریان خریدار این آرد از دلال چهارگروه هستند؛ قاچاقچیان اولین مشتریان دلالان‌اند، قیمت هر کیسه آرد 10 کیلویی در مرز افغانستان 750 هزار تومان، در مرز پاکستان تا 900 هزار تومان، در مرز ترکیه تا 1.2 میلیون تومان و در مرز عراق تا 1.4 میلیون تومان است. یعنی یک کیسه آرد که نانوا 36 هزار تومان از دولت خریداری کرده، در مرز عراق 1.4 میلیون تومان آب می‌خورد. دامداران مشتری بعدی این آرد هستند؛ هم اکنون یک کیلو جو 12 هزار تومان در بندر قیمت‌گذاری شده و تا به دست دامدار برسد قیمت آن 14 هزار تومان خواهد بود. حال اگر یک دامدار نان را از نانوایی خریداری و خشک کند و به دامداری خود ببرد 3 برابر سود خواهد کرد. مشتری بعدی صنایع غذایی استان هستند؛ استان خراسان رضوی قطب صنایع غذایی کشور است که ماهانه 4200 تن آرد مصرف می‌کنند. تا پیش‌ازاین هر کیسه آرد برای این صنایع 170 هزار تومان قیمت داشت، الآن هر کیسه آرد برای این صنایع تا 670 هزار تومان آب می‌خورد. گروه بعدی مشتری آرد نانوایی‌ها، واحدهای پخت نان حجیم و نیمه حجیم‌اند، در خراسان رضوی 118 واحد پخت نان فانتزی فعالیت می‌کنند که مصرف ماهانه آرد آن‌ها 2100 تن است. تا پیش‌ازاین هر کیسه آرد برای این واحدها 50 هزار تومان بود و الآن حدود 670 هزار تومان است. به این چهار گروه فست فودها و ساندویچی‌ها را باید اضافه کرد که تا پیش‌ازاین هر نان باگت را هزار تومان خریداری می‌کردند و الآن ناچار هستند برای جبران هزینه‌ها و متضرر نشدن از نان لواش برای تهیه ساندویچ استفاده کنند.
در کل استان خراسان رضوی بیش از 5660 نانوایی فعالیت می‌کنند که برای نظارت بر این تعداد نانوایی باید به همین میزان بازرس وجود داشته باشد، آن‌هم با در نظر گرفتن این که این بازرس به‌هیچ‌عنوان وسوسه نخواهد شد. بنابراین نظارت بر این تعداد نانوایی شاید غیرممکن نیست بلکه بسیار دشوار است. به همین دلیل است که برخی نانوایی‌ها در طول روز ساعت کار خود را کاهش می‌دهند تا حجم کمی از آرد سهمیه را مصرف کنند و بقیه را به دست پنج مشتری آزاد برسانند. البته بنا بر اذعان رئیس انجمن آرد استان و رئیس سازمان جهاد کشاورزی زنجیره تخلف محدود به نانوایی‌ها نیست بلکه متشکل از کارخانه‌های آرد، شبکه توزیع و حمل‌ونقل و خود نانوایی‌هاست و نانوا به‌تنهایی نمی‌تواند بدون دردسر آرد سهمیه‌ای را خارج از شبکه به دست دلال برساند. نکته مهم دیگر این که همه نانوایی‌های استان و مشهد را نمی‌توان متهم به عرضه آرد خارج از شبکه کرد و بی‌شمارند نانوایی‌هایی که بسیار مقید هستند. علاوه بر این نانوایی‌ها نیز مطالبات به حقی دارند ازجمله افزایش دستمزدشان یا حمایت‌های دولتی که در جای خودش نیازمند توجه است.
راه حل‌های پیش رو
برخی مسئولان می‌گویند راه‌حل جلوگیری از خروج و عرضه آرد نانوایی خارج از شبکه «تک‌نرخی کردن» آرد است مانند طرحی که دولت در سیستم کارت‌خوان‌های نانوایی‌ها ایجاد کند اما این طرح خود ایرادهای زیادی دارد و باید با دقت بیشتری زمینه اجرای آن را فراهم کرد به چند دلیل؛ این که گاه آمارهای دولت در خصوص سرشماری خانوارها، سرانه‌های مصرف و افراد نیازمند حمایت و یارانه دقیق نیست و اجرای ناقص این طرح به ایجاد نارضایتی جدی از سوی مردم به ویژه اقشار کم درآمد منجر خواهد شد. برخی نیز معتقدند باید بر اساس کارکرد دستگاه کارت‌خوان به نانوایی‌ها سهمیه داد و آن‌ها را حساب کشی کرد که البته این طرح اگر درست اجرا شود مفید است اما اثبات این که هر تراکنش حتماً در قبال نان خریداری‌شده بوده سخت است و ممکن است نانوا از یک کارت شخص ثالث استفاده کند و آرد را به شخص دیگری با نرخ آزاد به فروش برساند. برخی نانوایی‌ها به سیستم شمارش چانه نان مجهز هستند که در طول روز مشخص می‌کند چه تعداد نان فروخته شده، شاید تعمیم این سیستم به همه نانوایی‌ها مفید باشد. برخی هم می‌گویند به‌جای حضور در نانوایی‌ها یک دوربین مداربسته نظارت در نانوایی‌ها تعبیه شود تا بتوان از راه دور میزان ورود و خروج آرد از نانوایی‌ها را کنترل کرد که این کار هزینه‌های خود را دارد.
برکناری130 مدیر ناکارامد در 10 ماه
عراق فقط برای یک ماه گندم د ا ر د
ثبت‌نام جدید یارانه‌ها به‌زودی آغاز می‌شود
کشف انبار بزرگ کالاهای احتکاری در مشهد
آغاز ثبت‌نام از جاماندگان یارانه/ جزئیات اعلام شد
پس لرزه اصلاحات یارانه ا ی در بازارهای همسایه
دستور ویژه رئیس‌جمهور برای اختصاص یارانه کاغذ
کشف بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ تن انواع کالای اساسی احتکاری
کمک معیشتی ماه اول به حساب معترضان حذف یارانه واریز شد
وزیر اقتصاد: اصلاح تخصیص ارز ترجیحی خواسته فعالان اقتصادی بود
همخوانی باشکوه سرود سلام فرمانده توسط دهه نودی‌ها در مشهد
فرق است بین صبح جمعه خبردار شدن و صبح جمعه در میان مردم بودن
کاهش صف در نانوایی‌های مشهد | تخلف نانوا مساوی با ابطال مجوز است
مخبر: قیمت نان نباید یک‌ریال تغییر کند| "مقابله با فقر مطلق" مهمترین اثر مردمی‌سازی یارانه‌ها
ادامه شلوغی صف های نان در مشهد | فرماندار: صف های نانوایی ها خلوت می شود
تنور داغ تقاضا در بازار نان مشهد
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: گــزیــده خـبــرهــا و نـشـریــات
