سه‌ـ تفاوت‌هاي جنگ ابتدايي و جنگ دفاعي
«مرحوم كاشف الغطاء چهارده وجه به‌عنوان تفاوت بين اين دو ذكر فرموده است كه بدين شرحند:
1. شرط جهاد ابتدايي، حضور امام معصوم و يا نائب خاص اوست، ولي در جهاد دفاعي اين شرط وجود ندارد، بلكه با وجود نائب عام آن حضرت دفاع بايد انجام بگيرد.
2. جهاد ابتدايي بر زنان و بردگان و خنثي و مريضان و پيرمردان فرسوده، واجب نيست و نيز بر كسي كه واجب عيني، مانند اداي ديون و نفقه واجب و... بر عهده دارد، ولي در جهاد دفاعي تنها ملاك، قدرت و توان لازم است.
3. در جهاد ابتدايي تخلف از عقد ذمه، امان، صلح و پيمان جايز نيست، ولي در دفاع اگر خوف [از] قدرت دشمن در بين باشد، تخلف از اين امور و نظاير بر آن جايز است.
4. در جهاد ابتدايي، جنگ اختصاص به كفار دارد كه به منظور جلب آنان به اسلام انجام مي‌گيرد، ولي جهاد دفاعي ممكن است با مسلمانان دنياپرست كه اهداف كفار را تعقيب مي‌كنند نيز رخ دهد.
5. جهاد ابتدايي آن‌گاه واجب است كه نيروي انساني دشمن، از دو برابر نيروهاي سپاه اسلام تجاوز نكند، ولي در جهاد دفاعي اين تحديد شرعي وجود ندارد و ملاك، توان دفاع يا عدم آن است. به هر صورت كه توان و قدرت جنگي فراهم آيد، دفاع لازم است.
6. جهاد ابتدايي در ماه‌هاي حرام «ذي‌قعده، ذي‌حجه، محرم و رجب»، حرام است، ولي رعايت اين شرط در جهاد دفاعي، الزامي نيست؛ زيرا در جهاد دفاعي، جنگ با كسي است كه براي اين ماه‌ها حرمتي قائل نيست.
7. برخلاف جهاد دفاعي كه مشروط به نياز است، جهاد ابتدايي در طول سال، يك بار بيشتر وجوب ندارد.
8. پيش از مقابله در جهاد ابتدايي، واجب است كفار به اسلام دعوت شوند و اگر قبول نكردند، آن وقت با آنان مقابله شود، ولي در جهاد دفاعي، دعوت به اسلام نيست.
9. امام مسلمين در جهاد ابتدايي نمي‌تواند به قهر و غلبه، هزينه جهاد را از اموال مسلمين تأمين كند، ولي در دفاع، جايز است.
10. در جهاد ابتدايي، پافشاري كفار در كفرشان موجب نقض عقد ذمه، امان، صلح و عهد نمي‌شود، ولي در جهاد دفاعي، به مجرد هجوم دشمن، اين عقود نقض مي‌شود.
11. در جهاد ابتدايي هر‌كس وظيفه دارد براي هزينه جنگ از مال خود انفاق كند و در صورت بروز كمبود مالي، پرداخت هزينه‌هاي جنگ بر او واجب نيست، ولي در دفاع، ولو منجر به ضرر مالي هم شود، لازم است.
12. غنايم در جهاد ابتدايي، واجب است به تفصيلي كه در محل خود ذكر شده، تقسيم شود، ولي در دفاع، اگر فتح و پيروزي متوقف باشد، به صرف غنايم در تجهيز نيروي رزمي، تقسيم نمي‌گردد.
13. در جهاد ابتدايي، سزاوار نيست به دشمن شبيخون زده شود يا توسط سمومات كشته شود، بلكه جمعي از فقها در صورتي كه ضرورتي وجود نداشته باشد، حكم به حرمت كرده‌اند، ولي در دفاع، تفاوتي بين اوقات نيست.
14. جهاد ابتدايي اگر بدون اذن امام باشد، تمامي غنايم متعلق به امام است، ولي در دفاع، در صورت لازم نبودن مال براي تجهيزات رزمي و امور مشابه، غنايم با اذن امام، بين مقاتلين تقسيم مي‌شود».1
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: جـهــاد جـــانـی،مـالـی و زبـانـی
