تراشيدن ريش از منظر قرآن

سوال: آيا قرآن اشاره اي به حرمت ريش تراشيدن كرده است؟

جواب: آري. در چند آيه از قرآن مي رساند كه تراشيدن ريش حرام است.

« و اذا ابتلي ابراهيم ربه بكلمات فاتمهن»(1)

در کتاب گرانسنگ و ارزشمند وسائل الشیعه از تفسیر علی بن ابراهیم قمی (ره) که در وثاقت و اعتبار او حرفی نیست در ذیل آیه ی شریفه از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمودند:

وقتي خداوند حضرت ابراهيم علیه السلام را خوب مورد امتحان قرار داد به اينكه فرزندش اسماعيل را ذبح كند، حضرت ابراهيم علیه السلام پس از بيدار شدن تصميم بر ذبح فرزند خويش گرفت و پروردگار هم به جهت پاداش حضرت ابراهيمعلیه السلام فرمود:

ما تو را امام بر مردم قرار داديم و سپس «حنيفيت» يعني پاكيزگي كه ده چيز پاك است را بر او نازل كرد، حضرت هم آنها را با خود آورد كه تاكنون نسخ نشده و تا روز قيامت هم نسخ نشده و تا روز قيامت هم نسخ نخواهد شد كه پنج چيز آن راجع به سر می باشد و عبارت است از:

1- گرفتن شارب (سبيل) 2- ريش گذاشتن 3- تراشيدن موي سر 4- مسواك كردن 5 - خلال نمودن.

و پنج چيز ديگر آن مربوط به بدن است كه عبارتند از:

1- تراشيدن موهاي زائد بدن 2- ختنه كردن 3- ناخن گرفتن 4- غسل جنابت 5- طهارت با آب. (2)

تا اینجا معلوم شد که بنا به فرموده ی حضرت امام صادق علیه السلام یکی از احکام دهگانه ی آئین ابراهیمی ریش گذاشتن است که خداوند بر حضرت ابراهیم علیه السلام نازل فرموده است.

خداوند تبارک و تعالی در سوره نحل می فرماید:

اتبع مله ابراهيم حنيفا.(3)

ترجمه: (اي رسول ما از آئين حنيف و پاك حضرت ابراهيم علیه السلام تبعيت كن).

و معلوم شد يكي از احكام اين آئين ابراهيمي گذاشتن ريش است.

حال آیا تنها پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله مامور به پیروی از آئین ابراهیمی می باشند؟ خیر خداوند در سوره آل عمران فرموده:

«قل صدق الله فاتبعوا مله ابراهیم حنیفاً»(4)

ای پیامبر به امت خود بگو، راست گفت خدا: از آئین پاک ابراهیم علیه السلام پیروی کنند.

« و ما اتئكم الرسول فخذوه و ما نهئكم عنه فانتهوا».

ترجمه: آنچه را پيغمبر براي شما آورده (از حكم) آنرا بگيريد و از آنچه شما را نهي فرموده است خودداري كنيد).

و ما روایات زیادی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله داریم پیرامون نهی از تراشیدن نهی و امر نمودن به گذاشتن ریش

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده اند:

ده عمل زشت و گناه باعث عذاب قوم لوط شد، يكي عمل لواط و آن حضرت بقيه اعمال آنها را شمرد تا اينكه فرمود: و تراشيدن ريش و بلند گذاشتن سبيل ها دو عمل و گناهي بود كه سبب از بين رفتن قوم لوط شد.(14)

از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل است که فرمودند:

سبیل هایتان را کوتاه نمایید و محاسن و ریش های خود را بلند کنید و خود را شبیه یهودیان نکنید!

پیامبر(صلی الله علیه و آله)کسانی را که خود را مثل بیگانگان از یهود و مجوس در می آورند از خود نمی داند و نمی توان گفت آنها مسلمان واقعی هستند.

از پیامبر (صلی الله علیه و آله)

مجوسیان ریش های خود را می تراشند و سبیل ها را بلند نگه می دارند ولی ما مسلمین عکس آنها سبیل های خود را کوتاه و محاسن را بلند نگه می داریم و ریش داشتن و کوتاه کردن سبیل مطابق فطرت انسانی است.

مضرات ريش تراشـــي از نظر علمي و ديني

دکتر ((فینکور جرج)) میگوید : برای ریش منافع بسیاری است مانند نگه داری دهان، مانع شدن از رطوبت اضافی دهان، سلامتی دندان و غده های لعابی.

نویسنده کتاب تراش ریش از نظر بهداشت می نویسد :

تغییر قیافه و رنگ، پیدایش بعضی از امراض دهان و گلو، چایشهای صورت و گلو، جوشهای مخصوصی که در اطراف گلو پیدا میشود، گاهی درد دندانهای بسیار سخت و ناگوار و بعضی از زکام ها، طبق کشفیات علم روز بسیاری از اوقات در اثر تراشیدن ریش پیدا میشود.

نویسنده کتاب تاریخ آمریکا ((سجعان ماریونی))

در کتابش راجع به منافع موی ریش و زیان تراش آن نوشته است که بعضی از مردم ریش داشتن را نمی پسندند و غافلند که داشتن ریش نافعتر است مخصوصا پزشک حاذق مشهور ویکتور ژورژ عقیده اش این است که ریش فوائد بسیاری دارد و مسلم است که ریش داشتن دهان را از دردهای چندی که متوجه دهان و اطراف آن است محافظت می نماید و هم از رطوبات زائدی که متوجه به جوانب دهان است جلوگیری میکند و پزشکان دیگر هم نقل کرده اند وقتی در فصل زمستان ریش تمام کارکنان راه آهن را تراشیدند پس از تراشیدن، اغلب آنها مبتلا به درد و آماس و ورمهای سختی شدند مخصوصا در غده هایی که چشمه های لعابی گلو و دهان است این دردها پدید می آید و نیز گفته اند که پزشک دیگری کسانی را که مبتلا به درد زکام شده بودند با امر کردن به گذاشتن ریش بیماری آنها را درمان کرد و لذا همه از شر این بیماری خلاص شدند.

یکی دیگر از منافع ریش که پزشکان به آن اعتراف کرده اند این است که در طولانی مدت پوست کسانی که ریش خود را نمی تراشند شاداب تر و سالم تر میماند چرا که امروزه ثابت شده است که موها دارای روزنه بسیار ریزی میباشند که هوا از آنها رد و بدل میشود و اکسیژن را به زیر پوست میرسانند و به همین جهت پوست کسانی که ریش میگذارند در طولانی مدت شاداب تر میماند.

: شانه كردن ريشها و چهارده منفعت آن

مخفي نماند كسي كه ريش خود را مي تراشد(به هر نحوي كه باشد با تيغ يا ماشين) از اين منافع بي بهره است و از بسياري از فوائد و بركات شانه كردن ريش به دور است. و شانه كردن ريش داراي چهارده منفعت است كه از روايات و احاديث اهل بيت  بدست آمده است.

14 فائده شانه كردن ريش

1- مو را نيكو مي كند 2- حاجت را بر مي آورد 3- در(نيروي) صلب او مي افزايد 4- بلغم را دفع مي كند 5- دندان را محكم مي كند 6- حافظه را زياد مي كند 7- شانه كردن ريش پي هر وضو فقر را بر طرف مي كند 8- درد را از جسد بيرون مي كند 9- كرم را از بيني دور مي كند 10و11- گوشت و لثه بين دندان و لثه را پاك مي كند 12- هر كس ريش خود را 70 بار شانه كند يكبار يكبار، شيطان چهل روز نزديك او نيايد 13- زرداب را خاموش مي كند 14- با شانه ي عاج (استخوان فيل) شانه كردن ، مو را در سر مي روياند.(36)

در روایات اسلامی آمده است که یکی از شیوه های درمان وسواس شانه کردن محاسن می باشد.(37)

ريش ها را نشسته شانه كنيد.

1- امام صادق علیه السلام فرمودند:

هر كس ايستاده محاسنش را شانه كند قرض او را فرا مي گيرد.(38)

2- امام صادق علیه السلام فرمودند:

در حمام محاسنت و موهايت را شانه نكن كه مو را سست مي كند.(39)

3- حضرت علي علیه السلام مي فرمايد:

شانه كردن ايستاده فقر مي آورد.(40)

4- حضرت امام كاظم علیه السلام مي فرمايد:

شانه كردن ريش در حال ايستاده دل را ضعيف و در حال نشسته دل را قوي مي كند.(41)

كمتر از حد عرفي نبودن

ريش بايد كمتر از حد عرفي نباشد يعني اينكه در عرف بگويند: فلاني ريش دارد و اين معنا وقتي تحقق پيدا مي كند كه موي صورت به اندازه اي بلند باشد كه بتوان با سر انگشتان آنها را گرفت

1- در بین مراجع موجود،کسی حکم به جواز نداده و نوعاً یا فتوا به حرمت داده ‏اند یا بنابر احتیاط واجب تراشیدن آن راجایز نمی‏دانند.
2- تراشیدن ریش خواه با تیغ باشد یا ماشین حرام است( بنابر فتوی یا احتیاط واجب).
3- به نظر مشهور مراجع تراشیدن مقداری از ریش (دو طرف گونه‏ ها) نیز حکم تراشیدن تمام آن را دارد.
آیت الله العظمی مکارم: اگر چانه و اطراف آن (یک چهارم صورت) تراشیده نشود، به طوری که صدق ریش کند، کفایت می‏کند.
4- هر وسیله‏ ای که موهای صورت را بتراشد به گونه ‏ای که عرف مردم بگویند ریش ندارد، خواه با تیغ باشد یا ماشین و یا هر ابزار دیگری.
5- تراشیدن روی گونه‏ ها (بصورت خط ریش) و زیرگلو اشکال ندارد.
6- تراشیدن سبیل و بلند گذاشتن آن اشکال ندارد ولی بلند نمودن آن به مقداری که هنگام خوردن و آشامیدن با غذا یا آب برخورد کند مکروه است. 

متن سوال: تراشيدن ريش تمام صورت، با ماشين يا تيغ چه حكمي دارد؟

متن پاسخ: همه مراجع به جز آيات عظام بهجت و صافي{ تراشيدن ريش - خواه با تيغ باشد يا ماشين - بنابر احتياط واجب حرام است }

دفتر آيت‏الله وحيد آيات عظام بهجت و صافي{ تراشيدن ريش حرام است }