عزاداري، آيين و رسم ديرينه پيروان مکتب اهل بيت (ع) است که با سنت هاي بومي درآميخته وجزئي ازفرهنگ ملي ما شده است. به همين دليل، همواره سعي شده اين سنت کهن وريشه دارکه آثار سياسي، فرهنگي واجتماعي بسياري درجامعه ايران داشته و به فرموده حضرت امام خميني (ره) اسلام را زنده نگه داشته است، درمدار موازين شرعي قرارداشته باشد و با وزانت و فخامت برگزار شود.در همين راستاست که فقها ومراجع عظام تقليد به عنوان مرزبانان شريعت وراهنمايان ملت همواره ازاين ميراث عظيم اسلامي ورسانه کارآمد ديني، صيانت وازاين شجره طيبه، آسيب زدايي کرده اند. مهم ترين توصيه ها وچارچوب هايي که فقهاي عظام درباره عزاداري مطرح کرده اند ،آن است که اولاً، نبايد عزاداري به گونه اي انجام شود که وهن اسلام را درپي داشته باشد وثانياً،محتواي مداحي ها وسخنراني ها درچارچوب اصول اعتقادي و به دورازمطالب خرافي وسست وبي پايه باشد .

مجالس عزاداري از دو رکن معرفتي و رفتاري تشکيل مي شود؛ به همين دليل بايدها ونبايدهاي رفتاري ،بخشي ازاحکام عزاداري را دربر مي گيرد. اين بايد ها ونبايد ها در پاسخ مراجع عظام تقليد به استفتائات مطرح شده است که به برخي ازآن ها اشاره مي شود.

از جمله رفتارهايي که کم وبيش در برخي مجالس عزاداري ديده مي شود ،برهنه شدن(درآوردن پيراهن وزيرپوش) هنگام سينه زني است .درپاسخ به اين که آيا چنين کاري جايزاست يانه، بايد گفت که براساس فتواي حضرت آيت ا...مکارم شيرازي،چنين کاري اشکال دارد و حضرت آيت ا...خامنه اي نيز هرچندآن را منع نکرده اند ولي به عزاداران توصيه کرده اند که برهنه نشوند .آيت ا...مکارم شيرازي در پاسخ به استفتايي چنين فتوا داده اند:« سوال :لخت شدن در مجالس سينه زني اشکالي دارد؟

جواب: در صورتي که زنان حضور داشته باشند اين کار حرام است و اگر زنان هم نباشند اشکال دارد.»

همچنين، حجت الاسلام فلاح زاده از رهبرانقلاب نقل کرده است:« حضرت آقا توصيه فرمودند به برخي از مداحان که در عزاداري ها برهنه نشوند. اما اين به عنوان يک فتواي فقهي نيست که ما بگوييم حرام است. خب اگر نامحرماني نيستند، اگر مسئله سويي بر آن مترتب نيست، دشمنان سوءاستفاده نمي کنند خب ممکن است بگوييم حرام هم نباشد؛ مثلا يک جمع محدودي هستند فيلمبرداري هم نمي کنند، فقط مردان هستند حالا پيراهن را از تن درآوردند و سينه مي زنند؛ اما به طور کلي توصيه ايشان اين هست - به عنوان يک توصيه - که در عزاداري ها مردها برهنه نشوند. چرا؟ چون ممکن است هم در معرض ديد نامحرمان باشند و هم دشمنان باز از اين مسئله سوءاستفاده کنند براي تبليغ عليه مکتب اهل بيت عليهم السلام.»

يکي ديگرازرفتارهاي مورد سؤال، ايراد ضرب وجرح بربدن چه ازطريق قمه زني و چه از طريق زنجيرزني ومانند آن است .مراجع عظام تقليد درپاسخ به اين گونه رفتارها ،انجام هرکاري را که موجب وهن اسلام شود ، منع کرده وايراد ضرب وجرح غيرمتعارف بربدن را جايزندانسته اند.

به گفته حجت الاسلام فلاح زاده، ازنظررهبرانقلاب قمه زني نه تنها عزاداري نيست بلکه تخريب عزاداري است .وي فتواي حضرت آيت ا...خامنه اي دراين باره را چنين نقل کرده است:

« ايشان اين کار را در وضعيت فعلي حرام مي دانند. تعبير ايشان اين بود که نه سابقه اي دارد - اين کار، حالا ممکن است يک سابقه اي داشته باشد اما در گذشته هاي دور يک چنين کارهايي مثل قمه زني سابقه اي بين مومنين نداشته است - افزون بر اينکه امروزه از اين عمل عليه مکتب اهل بيت عليهم السلام و عليه شيعيان سوءاستفاده مي شود. شما اگر مراجعه کنيد به برخي از سايت ها و کلمه شيعه را بزنيد، همين تصوير قمه زني ديده مي شود. فلذا بله اين کار به نظر حضرت آقا حرام است و بايد از اين کار پرهيز شود و فراتر از فتوا، ايشان تعبيرشان اين بوده که اين عزاداري نيست،بلکه تخريب عزاداري است.بنابراين همه مومنين و مقلدين ساير مراجع با کمال احترام به مراجع معظم تقليد، از اين دستور بايد تبعيت کنند و از اين گونه کارها در عزاداري که اين ها عزاداري نيست، بلکه به ضرر مکتب اهل بيت عليهم السلام است پرهيز کنند. و فرقي هم بين قمه زني مخفيانه يا علني نگذاشتند؛ بنابراين حتي جداگانه هم سوال شده است در مورد اينکه مخفيانه بروند قمه بزنند، فرمودند نه اين کار را هم نبايد بکنند و منع کردند.»

همچنين به گفته وي ،رهبرانقلاب ايراد ضرب وجرح بربدن درحد متعارف را جايزدانسته اند. فلاح زاده در همين زمينه افزوده است:« در حد کبود شدن که حالا ممکن است با زنجير زدن با سينه زدن بدن کبود شود، اگر ضرر معتنابهي براي بدن نداشته باشد به نظر حضرت آقا اشکالي ندارد. اما کارهايي فراتر از اين ها که ممکن است دشمنان سوء استفاده کنند، مثل مجروح کردن خود يا بدن را زخم کردن و قمه زدن يا مثل عبور از روي آتش و امثال اين ها که در بعضي جاها برخي از افراد انجام مي دهند، چون به هر حال اين ها اعمال مستندي نيست، در عزاداري ها نه وارد شده است، نه سيره بر اين بوده است و امروزه هم دشمنان از اين گونه اعمال عليه مکتب اهل بيت عليهم السلام و پيروان اهل بيت عليهم السلام سوءاستفاده مي کنند، اگر در آن حد باشد بله اشکال دارد. اما اگر در همين حد که متعارف است سينه مي زنند زنجير مي زنند بدنشان ممکن است سرخ شود کبود شود، در حد متعارفش که ضرر معتنابهي براي بدن نداشته باشد، اشکالي ندارد.»حضرت آيت ا...مکارم شيرازي هم ضرب وجرح درعزاداري را موجب وهن اسلام دانسته ونادرست شمرده اند:«سوال :حکم ضرب و جرح بدن در عزاداري اباعبدا...(ع) چيست؟ لطفا نظر خود را راجع به سينه زني ، زنجير زني و قمه زني به طور مجزا و شفاف بيان کنيد.

جواب:عزاداري خامس آل عبا از مهم ترين شعائر ديني و رمز بقاي تشيع مي باشد ولي بر عزاداران عزيز لازم است از کارهايي که موجب وهن مذهب مي گردد و يا آسيبي به بدن آن ها وارد مي کند خود داري کنند.»

برخي ازاحکام عزاداري به مسائل محتوايي ومعرفتي مراسم عزاداري مربوط مي شود،ازجمله نبايدهاي محتوايي مراسم عزاداري ،توهين به مقدسات سايرفرق اسلامي ،بيان کلمات غلوآميز ويا خرافي وغيرمستند است .

حجت الاسلام فلاح زاده درپاسخ به اين سوال که: نظررهبرانقلاب درمورد الفاظي که در عزاداري ها و نوحه ها استفاده مي شود و در شأن يک مسلمان و حتي انسان نيست و نسبت دادن يکسري الفاظ رکيک به خود چه حکمي دارد، برحفظ وزانت مراسم عزاداري تاکيد کرده و پاسخ داده است:«کلا در عزاداري آن نزاکت و سنگيني و وزانت عزاداري بايد حفظ شود. در پاسخ يکي از سوال ها ما اشاره کرديم که هم بايد از مطالبي که حرام است - مثل کذب مثل غلو نسبت به ائمه اطهار عليهم السلام - پرهيز شود و هم بايد از مطالبي که دون شأن يک مسلمان است، پرهيز شود. اصلا اسلام پيروان خودش را وزين ، سنگين و باوقار مي پسندد.... لذا در تعابيري که خوانده مي شود در نوحه ها ولو حالا در مقام اظهار ارادت به معصومين عليهم السلام يا به اباعبدا... عليه السلام باشد، اما در شأن يک مومن نيست چنين الفاظي به کار ببرد، و در عزاداري از آن پرهيز شود.»