مفهوم جمهوری اسلامی

هدف پایانی در شعارهای مردم، جمهوری اسلامی بود. کلمه «جمهور» به معنای توده مردم است و گنجانده‌شدن چنین کلمه‌ای برای نظامِ بعد از انقلاب، مردمی بودن آن را نشان می‌دهد و تاثیر رای مردم را در سرنوشت خودشان، بیان می‌کند. واژه «اسلامی» نیز آن را از دیگر نظام‌های جمهوری جدا می‌نماید و بر حاکمیت ارزش‌های الهی و قرآنی بر اجزای نظام دلالت می‌کند.

نیاز به جمهوری اسلامی

ولی فقیه، بر اساس قانون الهی، ولایت امر و امامت اُمت را بر عهده می‌گیرد و علاوه بر تامین زندگی مردم، مسؤول هدایت آنان نیز هست. بدین‌ترتیب، برای تحقق چنین امر بزرگی، باید رسما نظام مشخصی بر ایران حاکم می‌شد تا زمینه دست‌یابی به آن هدف‌های بزرگ را فراهم آورد. این‌گونه بود که ۱۲ فروردین پدید آمد و نظام جمهوری اسلامی، بر کشور ایران سایه افکند.

حکومت خدایی و مردمی

با پیروزی انقلاب اسلامی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی (رحمة‌الله)نظریه در آمیختن حقوق خدا و مردم را در یک حکومت، مطرح کردند و آن را در قالب نظام جمهوری اسلامی، به جهانیان عرضه داشتند که مورد استقبال مردم و فرهیختگان مذهبی قرار گرفت.
نظامی که بر اساس یک انقلاب مردمی استوار است، می‌بایست در جهت خواسته‌های همان مردم گام بردارد. خواسته مردم انقلابی ایران، در شعار استقلال آزادی جمهوری اسلامی تجلّی یافت. از این‌رو، نظام جمهوری اسلامی برای تحققِ اهداف مردم، بر پا گردید و در روز ۱۲ فروردین با رای میلیون‌ها، انسان آزاده رسمیت یافت.

ارزش رای مردم

در نظام جمهوری اسلامی، به رای و نظر یکایک مردم ارج گذاشته می‌شود و حاکمانِ برخاسته از میان مردم مسلمان، در جهت تحقق آرمان‌های اسلامی کوشش می‌کنند، برنامه‌های حیات بخش اسلام را فرا روی خود قرار می‌دهند و اینگونه، شرع و مردم، هر دو در ساختن جمهوری اسلامی سهیم می‌شوند، و نظامی مردمی را بر اساس آموزش‌های دینی، بنیان می‌گذارند.

واقعه شگرف

روز ۱۲ فروردین، نظام جمهوری اسلامی با ۹۸/۲ درصد آرای ملت مسلمان تثبیت شد و بار دیگر واقعه‌ای مهم در تاریخ به وقوع پیوست، واقعه‌ای شگرف که هرگز استکبار جهانی، آن را پیش‌بینی نمی‌کرد. سرکردگان کفر و الحاد جهانی که از دیدگاه آنان، هیچ ملتی نباید سرنوشت خود را به دست گیرد سعی و تلاش می‌کردند تا از ادامه نظام جمهوری اسلامی در ایران جلوگیری نمایند، اما بی‌خبر از آن که انقلاب اسلامی، از قیام امام حسین (علیه‌السّلام) الگو گرفته است.

جمهوری اسلامی محصول تاریخ ایران

در طول تاریخ، ایرانیان، همواره عدالت، اخلاق و حق را خواسته‌اند. اسلام نیز از احکام استوار بر حق و عدل و تاکید بر صلاحیت زمام‌داران سرشار است. بنابراین، معقول است که مردم حکومت اسلامی و حاکم عادل بخواهند، تا آرمان‌های مادی و معنوی ایشان برآورده شود، این خواسته‌ای بود که ملت مسلمان ایران با رای مثبت به حکومت دینی در ۱۲ فروردین بدان دست یافت.

عدد دوازده

چه زیبا و خاطره انگیز است، عدد دوازده: شمار ماه‌های سال در نزد خدا ۱۲ ماه است؛ دوازده برگزیده خداوند، در میان بنی اسرائیل؛ دوازده چشمه که به فرمان خدا برای بنی اسرائیل در دوران سرگردانی از زمین جوشید؛ دوازده برج فلکی و آن‌گاه دوازده امام معصوم که درود خدا بر آنان باد. دوازدهم بهمن نیز، روز فرود خمینی کبیر بر ایران است و اینک دوازدهمین روز از فروردین؛ روز جمهوری اسلامی ایران.

دیدگاه رهبر معظم انقلاب

مقام معظم رهبری(دام‌ظله‌العالی) در تبیین واژه جمهوری اسلامی چنین می‌فرمایند:
«
جمهوری اسلامی، از لحاظ معنای تحت اللفظی بر دو پایه استوار است: یکی جمهور مردم؛ یعنی آحاد مردم و جمعیت کشور، این‌ها هستند که امر اداره کشور و تشکیلات دولتی و مدیریت کشور را تعیین می‌کنند، و دیگری اسلامی؛ یعنی این حرکت مردم، بر پایه تفکر اسلام و شریعت اسلامی است. این یک امر طبیعی است. در کشوری که اکثریت قریب به تمام آن مسلمان هستند، آن هم مسلمان مؤمن و معتقد و عامل، که در طول زمان، ایمان عمیق خودشان را به اسلام ثابت کرده‌اند و نشان داده‌اند، در چنین کشوری، اگر حکومتی مردمی است، پس اسلامی هم هست مقام معظم رهبری حضور گسترده مردم در یوم اللّه ۱۲ فروردین و رای قاطع آنان را رای اسلام و‌ اندیشه‌های اسلامی برشمرده و می‌فرمایند: «مردم اسلام را می‌خواهند. این از روز اوّل گفته شد و در طول سال‌های متمادی نیز تجربه گردید. امروز هم واضح‌ترین حقیقت در نظام ما این است که آحاد و توده مردم از نظام حاکم بر کشور می‌خواهند که مسلمان باشد... و اسلام را در جامعه تحقق ببخشد. این حکومت و این نظام، با این نام در دنیا اعلام شد و تشکیل گردید. مردم هم رای دادند، و نام جمهوری اسلامی را حاکی از اسلام دانستند لذا آرایشان را به نام جمهوری اسلامی در صندوق ریختند.

دیدگاه شهید مطهری

استاد شهید مطهری(رحمةالله) واژه «جمهوری اسلامی» را چنین تفسیر می‌کنند:
«
مساله جمهوری مربوط است به شکل حکومت؛ یعنی این که مردم حق دارند سرنوشت خود را خودشان در دست بگیرند و کلمه «اسلامی» محتوای این حکومت را بیان می‌کند. به این ترتیب، جمهوری اسلامی؛ یعنی حکومتی که شکل آن انتخاب رئیس حکومت، از سوی عامه مردم است و محتوای آن هم اسلامی است و با اصول و مقررات اسلام اداره می‌شود

نتایج رسمیت‌یافتن جمهوری اسلامی

با رسمیت‌یافتن جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ فروردین نتایجی حاصل شد.

تثبیت نظام

نهال انقلاب اسلامی، سرانجام در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به بار نشست و با پیروزی انقلاب اسلامی زمینه مهم‌ترین همه‌پرسی تاریخ ایران زمین، جهت تعیین نوع حکومت، فراهم شد.
در این روز، ساختار جدید سیاسی و اجتماعی، بر مبنای آرای اکثر مردم (۹۸/۲ درصد) تثبیت شد و رسما نظام جمهوری اسلامی را، ملت مسلمان ایران تایید کرد.

بر ملا شدن توطئه‌ها

۱۲ فروردین، به زیبایی، توطئه‌های دشمنان را از میان برد و آنان را که حکومتِ جمهوری را بی اسلام می‌خواستند، به کناری افکند. این مردم بودند که در روزهای دهم و یازدهم فروردین ۱۳۵۸ با حضوری آگاهانه و تصور ناشدنی، در پای صندوق‌های رای، پیروزی انقلاب اسلامی را تحقق بخشیدند.

۱۲ فروردین روز تحقق آرمان‌های بلند مردم بود؛ مردمی که در راه انقلاب، زندان‌ها، تبعیدها، شکنجه‌ها، سختی‌ها و محرومیت‌های زیادی کشیدند و شهادت بهترین فرزندان خود را دیدند، بعد از پیروزی انقلاب، در یک همه‌پرسی تاریخی، برای تحقق آرمان‌های والای شهیدان، به استقرار جمهوری اسلامی، رای دادند.

ناکامی مستکبرین

بعد از ۲۲ بهمن تا روز انتخابات ۱۲ فروردین، گروهک‌های وابسته به استکبار غرب و شرق، با استفاده ناشایست از فضای آزاد سیاسی آن زمان، شرکت در انتخابات را تحریم کردند و دروغ‌ها و شایعه‌های بی‌اساس را میان مردم پخش کردند تا جو مسموم جامعه، از شرکت مردم در انتخابات جلوگیری کند، خوش‌بختانه پس از شمارش رای‌ها و اعلام نتیجه‌های درخشان آن. وابستگان به استعمار، تمامی رؤیاهای خویش را برای جلوگیری از برپایی نظام اسلامی در ایران، نقش بر آب دیدند و با شرم‌ساری برای کاهش رسوایی، این انتخابات را از دیدگاه جهانی ناپذیرفتنی دانستند.

ناکامی گروهک‌ها

بعضی از گروهک‌های منافق، می‌خواستند کلمه «اسلامی» را از «جمهوری اسلامی» حذف کنند. آنان در روزنامه‌ها و اعلامیه‌های خیابانی، برای راست‌شدن این هدف، تلاش فراوانی نمودند، اما امام خمینی در پیامی کوتاه، نقشه آنان را برملا نمودند و فرمودند: وقتی رفراندوم شد، رای من حکومت جمهوری اسلامی است. هر کس تبعیت از اسلام دارد، باید جمهوری اسلامی را برگزیند.

ناکامی ابر قدرت‌ها

رای ۹۸/۲ درصدی مردم در ۱۲ فروردین هم‌چون خاری در چشم دو ابر قدرت آن روز بود. از این رو، بر آن شدند که با برپایی بلوا، در گوشه و کنار کشور، مساله اصلی را فرعی نشان دهند تا پیش درآمدی بر تجزیه و از هم پاشیدگی نظام اسلامی بشود. با وجود این، زنجیره توطئه آمریکا که از کردستان و گنبد و خوزستان و... آغاز می‌شد و تا جنگ تحمیلی ادامه می‌یافت. با رهبری قاطع امام امت و مجاهدت‌های ملت خداجوی، از هم گُسست و مردم پس از آن نیز با دیگر «آری» گفتن‌ها به نظام جمهوری اسلامی و بیعت‌های نوبه‌نو با خون شهیدان، هم‌چنان استوار به سوی هدف مقدس خود و استقرار کامل نظام عدل اسلامی می‌شتابند.

تثبیت پایه‌های فکری در بعد داخلی

پایه‌های فکری جمهوری اسلامی ایران در بُعد داخلی: انقلاب اسلامی ایران، نظامی سیاسی، اجتماعی را پدید آورد که بر دیانت اسلام و بازگشت به سنت‌های پسندیده استوار است. این نظام که در ۱۲ فروردین ۵۸، رسمیت یافت، دغدغه‌ها و دل مشغولی‌های نخبگان جامعه را به دنبال داشت. آنان برای یافتن روش‌ها و پاسخ‌های در خور اسلامی و علمی، درباره پدیده‌ها و حادثه‌های جدید، از نظریه‌های امام خمینی الهام گرفتند و حکومتی پا بر جا و رخنه‌ناپذیر با پشتوانه مردمی نیرومند پدید آوردند و آن را الگوی ملت‌های جهان نشان دادند.

تثبیت پایه‌های فکری در بعد خارجی

پایه‌های فکری جمهوری اسلامی در بعد خارجی: پس از استقرار جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸، جنبش بیداری اسلامی در جهان بیش از پیش، شتاب گرفت و بسیاری از جوانان، دانشگاهیان، روحانیان و تحصیل کرد مسلمان، برای حل مشکلات مسلمانان، به اسلام توسّل جستند. این نهضت عظیم جهانی که با الهام از حرکت اسلامی امام خمینی ایجاد شد و رونق گرفت به تغذیه فکری پیاپی نیاز دارد. از مهم‌ترین منبع‌های آن، آثار و دیدگاه‌ها و نظریه‌های امام خمینی است که در دوراندیشی فکری و فرهنگی نهضت بیداری اسلامی معاصر، مؤثر خواهد افتاد.

بیداری جهان سوم

اعلام حکومت جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ فروردین، جوانه‌های‌ اندیشه و عمل را در جامعه‌های جهان سوم و ملت‌های مستضعف جهان، رویاند و شکوفا کرد؛ آنان را که از الگوهای غربی دل‌سرد و نومید شده بودند، به‌ اندیشه و اراده‌ای نیرومند برای ساختن جامعه‌ای نو و اسلامی، مجهز کرد. مسلمانان ستم‌دیده و محروم جهان، دریافتند که با پشتوانه آموزه‌های دینی و اراده ملّی همانند ملّت ایران، می‌توانند بر مشکلات پیروز شوند و حکومتی مردمی و دل خواه، تشکیل دهند. تشکیل جمهوری اسلامی نه فقط اراده ملت را بر سرنوشت خود به اثبات رساند و برای آنان استقلال و آزادی را به ارمغان آورد، بلکه امید را در دل محرومان و مستضعفان جهان برافروخت که آنان نیز می‌توانند بعد از قرن‌ها رنج و درد، جلوه‌ای از وعده خداوند تبارک و تعالی را ببینند؛ همان وعده پیروزی مستضعفان بر مستکبران را، که کتاب وحی، آن را نوید می‌دهد.

نظام جمهوری اسلامی ایران

نظام جمهوری اسلامی ایران، نظام‌ سیاسی‌ با قالب‌ جمهوری‌ و محتوای‌ اسلامی‌ برآمده‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ به‌ رهبری‌ امام‌ خمینی‌ در ایران‌، که‌ جانشین‌ نظام‌ سلطنتی‌ است.
بعد از تشکیل جمهوری اسلامی ایران و سقوط حکومت پهلوی در بهمن ماه سال ۱۳۵۷ ه.ش، قانون اساسی در همه‌پرسی‌ سال ۱۳۵۸ش‌. به‌ تصویب‌ ملت‌ رسید.

اصول‌ و مبانی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ متشکل از تعیین حاکمیت توسط مردم؛ اصول‌ عقاید اسلامی‌ شیعه‌؛ اصل آزادی‌ و استقلال‌ در همه زمینه‌ها؛ اصول‌ سیاست‌ خارجی‌ جمهوری‌ اسلامی‌، می‌باشد.

ارکان‌ حکومت‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌، تشکیل یافته از ولایت‌ و رهبری‌، قوه‌ مقننه‌، قوه مجریه، قوه قضائیه و نهادهای دیگر است که هر کدام وظیفه خاصی را دارا می‌باشند. در این نظام، سه‌ قوه‌ (مقننه‌، مجریه‌ و قضائیه‌) مستقل‌ از یکدیگر و تحت‌ نظارت‌ رهبری‌)ولی‌ فقیه‌(عمل می‌کنند.

جمهوری اسلامی ایران

جمهوری اسلامی ایران ، نظام سیاسی ایران است که پس از انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ش) از طریق همه‌پرسی جایگزین نظام شاهنشاهی پهلوی شد. بنیانگذار این نظام امام خمینی است که رهبری انقلاب اسلامی را بر عهده داشت. بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی(مصوب ۱۳۵۸ش)، مذهب رسمی نظام جمهوری اسلامی تشیع است و رهبری آن را فقیهی بر عهده دارد که با رأی نمایندگان مجلس خبرگان انتخاب می‌شود.


اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: ۱۲ فروردین ۱۳۵۸

تاريخ : شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۴ | 22:14 | تهيه وتنظيم توسط : حُجَّةُ الاسلام سیدمحمدباقری پور |