آیه: أَطِيعُوا اللَّـهَ وَأَطِيعُوا الرَّ‌سُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ‌ مِنكُمْ (سوره نساء : 59) «أَطِيعُوا اللَّـهَ» یعنی مطیع خدا باشید. «وَأَطِيعُوا الرَّ‌سُولَ» مطیع رسول باشید. «وَأُولِي الْأَمْرِ» مطیع «أُولِي الْأَمْرِ» باشید...

این «أُولِي الْأَمْرِ» چه کسی است؟ در این آیه اطاعت از اولی‌الامر هم ردیف اطاعت از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌آمده و با یک صیغه‌ خداوند متعال، امر به اطاعت بی قید و شرط از آن‌ها کرده است که نشانه یکسانی اطاعت از آن‌ها و عصمتشان می‌باشد. چنان که حتی بعضی از مفسران بزرگ سنی نیز از آیه، عصمت، اولی‌الامر را فهمیده و به آن تصریح کرده‌اند.[۳] [۴] . و طبق آیه تطهیر ،[۵] . این مقام (عصمت)، مخصوص ائمه اهل بیت علیهم‌السّلام می‌باشد. و طبق روایات شیعه [۶] [۷] [۸] و سنی[۹] [۱۰] . مراد از اولی‌الامر در آیه شریفه، ائمه اهل بیت علیهم‌السّلام می‌باشد که در برخی از آن‌ها، نام همه آن‌ها هم به ترتیب ذکر شده است. اولین نفر از ائمه بعد از پیامبر امام علی علیه السلام است ...

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ‌ ... فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْ‌ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ‌ ... إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ...؛[۹۹] . ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را ...و هر گاه در چیزی نزاع کردید آنرا به خدا ...ارجاع دهید اگر ایمان به خدا و روز رستاخیز دارید...

وَ أَطِيعُوا اللَّهَ‌ ... ذلِكَ أَدْنى‌ أَنْ يَأْتُوا بِالشَّهادَةِ عَلى‌ وَجْهِها أَوْ يَخافُوا أَنْ تُرَدَّ أَيْمانٌ بَعْدَ أَيْمانِهِمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اسْمَعُوا ...؛[۱۰۰] [۱۰۱] . و اطاعت خدا کنید... این کار بیشتر سبب می‌شود که به حق گواهی دهند (و از خدا بترسند) و یا (از مردم) بترسند که دروغشان فاش گردد و سوگندهائی جای سوگندهای آنها را بگیرد، و از مخالفت خدا بپرهیزید و گوش فرا دهید...

وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ؛[۱۰۲] . ...و اطاعت خدا و پیامبرش را کنید اگر ایمان دارید.

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ‌ ... يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ‌ ...؛[۱۰۳] [۱۰۴] . ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید اطاعت خدا را کنید ...ای کسانی که ایمان آورده‌اید دعوت خدا ...را اجابت کنید ...

وَ اتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَ‌ ...؛[۱۳۱] . و هرگاه آنها تلاش كنند كه موجودي را شريك من قرار دهي كه از آن آگاهي نداري (بلكه مي‌داني باطل است) از آنها اطاعت مكن، ولي با آنها در دنیا به طرز شايسته‌ اي رفتار كن، و پيروي از راه كساني بنما كه به سوي من آمده‌ اند، سپس بازگشت همه شما به سوي من است... مقصود از «من أناب إلىّ» پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله و مؤمنان است. [۱۳۲]

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ؛[۱۶۶]. اي كساني كه ايمان آورده‌ ايد از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد و با صادقان باشيد. در روايتى از امام صادق علیه‌السلام مقصود از «كونوا مع الصّادقين» در آيه به اطاعت از آنان تفسير شده است. [۱۶۷] .

وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ‌ ...؛[۱۷۲] . و اينكه اين راه مستقيم من است از آن پيروي كنيد...

شرط اطاعت از اولواالامر

مشروط بودن اطاعت از اولواالامر به عملكرد آنان، در چارچوب اصول مشخّص شده از جانب خدا و رسول صلى‌الله‌عليه‌وآله: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْ‌ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ...؛[۵۵] . ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و صاحبان امر را، و هر گاه در چیزی نزاع کردید آنرا به خدا و پیامبر ارجاع دهید اگر ایمان به خدا و روز رستاخیز دارید... [۵۶] [۵۷]

لزوم پيروى از امامان معصوم عليهم السلام: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْ‌ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ذلِكَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِيلًا؛ [۱۱]. اى کسانى که ایمان آورده‌ايد! اطاعت کنيد خدا را! و اطاعت کنيد پيامبر خدا و اولوا الأمر (اوصياى پيامبر) را! و هرگاه در چيزى نزاع داشتيد، آن را به خدا و پيامبر باز گردانيد (و از آنها داورى بطلبيد) اگر به خدا و روز رستاخیز ايمان داريد! اين (کار) براى شما بهتر، و عاقبت و پايانش نيکوتر است. [۱۲] [۱۳] . بنا بر روايتى از امام باقروامام صادق ليهماالسلام مراد از اولواالامرائمّه و امامان از آل محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله هستند كه خداوند اطاعت آنان را به طور مطلق واجب نموده است. [۱۴] . وهمچنین امام باقر علیه‌السلام فرموده است: اولوا الامر، امامان از نسل علی علیه‌السلام و فاطمه علیهاالسلام اند. [۱۵]

آیه: أَطِيعُوا اللَّـهَ وَأَطِيعُوا الرَّ‌سُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ‌ مِنكُمْ (سوره نساء : 59) «أَطِيعُوا اللَّـهَ» یعنی مطیع خدا باشید. «وَأَطِيعُوا الرَّ‌سُولَ» مطیع رسول باشید. «وَأُولِي الْأَمْرِ» این «أُولِي الْأَمْرِ» چه کسی است؟ از خود قرآن دربیاوریم که «أُولِي الْأَمْرِ» چه کسی است.

اولی الامر کسی است که این صفات زشت و خبیثه را که در سطور بعدی میآید نداشته باشد

آثِمًا أَوْ كَفُورً‌ا نباشد

وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورً‌ا (سوره انسان : 24) «أَطِيعُوا» یعنی اطاعات کن. «لَا تُطِعْ» یعنی اطاعت نکن. «آثِم» یعنی گنهکار. «كَفُور» هم از کفر و کفران است. فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا . پس در برابر فرمان پروردگارت شکیبا باش، و از هیچ گنهکار یا کافری از آنان اطاعت مکن،

مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً نباشد

آیه: وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ (سوره کهف : 28) ازکسی که قلبش غافل است، اطاعت نکن. «وَاتَّبَعَ هَوَاهُ» اگر کسی هواپرست است، اطاعت نکن. «وَكَانَ أَمْرُ‌هُ فُرُ‌طًا» اگر آدم افراطی است. تندرو است اطاعت نکن . وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُريدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُريدُ زينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً . با كسانى باش كه پروردگار خود را صبح و شام مى‌خوانند، و تنها رضاى او را مى‌طلبند؛ و هرگز به خاطر زيورهاى دنيا، چشمان خود را از آن‌ها برمگير. و از كسانى كه قلبشان را از يادمان غافل ساختيم و از هواى نفس پيروى كردند، و كارشان افراطى است، اطاعت مكن.

حَلَّافٍ مَّهِينٍ هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنِيمٍ نباشد

آیه: وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَّهِينٍ (سوره قلم : 10) از«حَلَّافٍ» کسی که دائماً قسم می‌خورد، اطاعت نکن. از«مَّهِينٍ» ، از کسی که فرومایه و بی‌شخصیت است. یک بستنی به او بدهی، سی دروغ برایت می‌گوید. اطاعت نکن . هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ «11» مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ «12» عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنِيمٍ «13»

من الْكَافِرِ‌ينَ وَالْمُنَافِقِينَ نباشد

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَ لا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ الْمُنافِقِينَ‌ ...؛[۲۷۲] . اي پيامبر تقوي الهي پيشه كن و از كافران و منافقان اطاعت منما...

وَ لا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ الْمُنافِقِينَ‌ ...؛[۲۷۳] . و از كافران و منافقان اطاعت منما...

من الْمُسْرِ‌فِين نباشد

آیه: وَلَا تُطِيعُوا أَمْرَ‌ الْمُسْرِ‌فِين (سوره شعراء : 151) ازمسرف، اسراف‌کار، اطاعت نکن.

الْمُفْسِدِينَ نباشد

وَ لا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ‌ الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَ لا يُصْلِحُونَ؛[۲۵۱] [۲۵۲]. و اطاعت فرمان مسرفان نکنید. همانها که در زمین فساد می‌کنند و اصلاح نمی‌کنند. [۲۵۳] [۲۵۴]

من الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ نباشد

آیه: وَلَا تَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ (سوره یونس : 89) ازافرادی که سوادی ندارند،علم ندارند، پیروی نکن. قَالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيمَا وَلَا تَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ [خدا] فرمود: دعای شما دو نفر پذیرفته شد؛ بنابراین [در ابلاغ پیام خدا] پابرجا واستوار باشید واز روش کسانی که جاهل و نادانند، پیروی نکنید. أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّيْلِ ساجِداً وَ قائِماً يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ يَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ آیه ۹ - سوره زمر . آيا [چنين كسى با ارزش است يا] كسى كه در ساعات شب درحال سجده و قيام به عبادت مشغول است و از عذاب آخرت مى‌ترسد و به رحمت پروردگارش اميدوار است؟! بگو: آيا كسانى كه مى‌دانند باكسانى كه نمى‌دانند يكسانند؟! تنها خردمندان متذكّر مى‌شوند.

من قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِن قَبْلُ نباشد

آیه: وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِن قَبْلُ (سوره مائده : 77) ازافرادی که قبلاً گمراه بوده‌اند. «ضَلُّوا مِن قَبْلُ» قبلاً گمراه بوده‌اند. (اگر کسی سابقه‌ی گمراهی دارد)، اطاعت نکن. پیروی نکن . قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا كَثِيرًا وَضَلُّوا عَنْ سَوَاءِ السَّبِيلِ . بگو: ای اهل کتاب! به ناحق در دینتان غلوّ نکنید، و از امیال و هوس های گروهی که یقیناً پیش از این گمراه شدند وبسیاری را گمراه کردند و از راه راست دور شدند، پیروی مکنید.

من الْمُفْسِدِينَ نباشد

وَ لا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ؛[۲۴۸] ...و از روش مفسدان پیروی منما.[۲۴۹] [۲۵۰] . وَوَاعَدْنَا مُوسَىٰ ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ۚ وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ . و با موسی [برای عبادتی ویژه و دریافت تورات] سی شب وعده گذاشتیم و آن را با [افزودن] ده شب کامل کردیم، پس میعادگاه پروردگارش به چهل شب پایان گرفت، و موسی [هنگامی که به میعادگاه می رفت] به برادرش هارون گفت: در میان قومم جانشین من باش و به اصلاح برخیز و از راه و روش مفسدان پیروی مکن . وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ ۖ وَلَا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا ۖ وَأَحْسِنْ كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ ۖ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ . در آنچه خدا به تو عطا کرده است سرای آخرت را بجوی، و سهم خود را از دنیا فراموش مکن، و نیکی کن همان گونه که خدا به تو نیکی کرده است، و در زمین خواهان فساد مباش، بی تردید خدا مفسدان را دوست ندارد. ...إِنَّ اللَّهَ لَا يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِينَ . قطعاً خدا، کار مفسدان را [که برای تقویت طاغیان انجام می دهند] به سامان نمی آورد.

من الْمُسْرِفِينَ‌ الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَ لا يُصْلِحُونَ نباشد

حرمت اطاعت از اسراف‌ كنندگان: وَ لا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ؛[۱۶] و اطاعت فرمان مسرفان نكنيد. الَّذِینَ یفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ و لا یصْلِحُون» [شعراء۱۰] همان‌ها که در زمین فساد می‌کنند و اصلاح نمی‌کنند!‌ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ . و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید؛ زیرا خدا اسراف کنندگان را دوست ندارد. و إِنَّ فِرْعَونَ لَعالٍ فِی الْأَرْضِ و إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِین‌» [یونس۲۷] زیرا فرعون ، برتری‌جویی در زمین داشت و از اسرافکاران بود.

من الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا نباشد

وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا ...؛[۲۵۵] . ...و از هوی و هوس کسانی که آیات ما را تکذیب کردند ... [۲۵۶] [۲۵۷] . وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَهُمْ بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ . و از هواهای نفسانی آنان که آیات ما را تکذیب کردند، و کسانی که به آخرت ایمان ندارند، و برای پروردگارشان شریک و همتا قرار می دهند، پیروی مکن.

من الْمُكَذِّبِينَ نباشد

فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ؛[۲۵۸]. حال که چنین است از تکذیب کنندگان اطاعت مکن. [۲۵۹] [۲۶۰]

آثما اوکفورا نباشد

فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لا تُطِعْ مِنْهُمْ آثما اوکفورا؛[۲۷۸]. پس در (تبليغ و اجراي) حكم پروردگارت شكيبا باش، و از هيچ گنهكار و كافري از آنان اطاعت مكن.

مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ نباشد

وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ‌ ...؛[۳۰۴] . با کسانی باش که پروردگار خود را صبح و عصر می‌خوانند، و تنها ذات او را می‌طلبند، هرگز چشمهای خود را، بخاطر زینتهای دنیا، از آنها برمگیر، و از کسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن... [۳۰۵] [۳۰۶]

وَلا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً؛[۱۸۹] . و ازکسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن، همانها که پیروی هوای نفس کردند، و کارهایشان افراطی است. [۱۹۰] [۱۹۱]

مَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ نباشد

وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ‌ ...؛[۳۰۷] ...و از هوا و هوسهای آنان پیروی مکن...

وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ؛[۳۰۸] ...و از هوسهای سرکش کسانی که آگاهی ندارند پیروی مکن! [۳۰۹] [۳۱۰]

متَّبِعُوا السُّبُلَ نباشد

وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ‌ ...؛[۶۶] . و اينكه اين راه مستقيم من است از آن پيروي كنيد و از راههاي مختلف (و انحرافي) پيروي نكنيد كه شما را از راه حق دور مي‌سازد...

متَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ نباشد

ثُمَّ جَعَلْناكَ عَلى‌ شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْها وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ؛[۱۷] سپس تو را بر شریعت و آئین حقی قرار دادیم از آن پیروی کن و از هوسهای سرکش کسانی که آگاهی ندارند پیروی مکن! [۱۸] [۱۹] .

تُرِيدُ زِينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً نباشد

وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً؛[۲۰] . با کسانی باش که پروردگار خود را صبح و عصر می‌خوانند، و تنها ذات او را می‌طلبند، هرگز چشمهای خود را، بخاطر زینتهای دنیا، از آنها برمگیر، و از کسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن، همانها که پیروی هوای نفس کردند، و کارهایشان افراطی است. [۲۱] [۲۲]

مِن مَنْ كَذَّبَ وَ تَوَلَّى نباشد

اطاعت از اعراض‌ كنندگان از حق: أَ رَأَيْتَ إِنْ كَذَّبَ وَ تَوَلَّى‌ كَلَّا لا تُطِعْهُ‌ ...؛[۲۳] [۲۴] . به من خبر ده اگر (اين طغيانگر) تكذيب حق كند و به آن پشت نمايد (چه سرنوشت دردناكي خواهد داشت ؟). چنان نيست كه او مي‌پندارد، هرگز او را اطاعت مكن ...

مِن مُتَّبِعُونَ الظَّنَّ نباشد

وَ إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ؛[۲۵] . و اگر اکثر کسانی را که در روی زمین هستند اطاعت کنی تو را از راه خدا گمراه می‌کنند، آنها تنها از گمان پیروی می‌کنند و از تخمین و حدس "واهی"[۲۶] [۲۷]