مصادیق كسب حرام

ربا : از مصاديق بارز و روشن كسب حرام ك در كتاب الهى و روايات اهل بيت عليهم السلام به شدت مورد نهى واقع شده ، رباست . ربا، علاوه بر حرمت و ممنوعيت فقهى و ترتب آثار سوءاقتصادى ، از منظر اخلاقى به شدت مذمت شده است . مرحوم شيخ حر عاملى عليه الرحمة در كتاب ((وسايل الشيعه)) روايتى از امام صادق عليه السلام نقل نموده اند كه حضرت فرمودند: انَّما حرّم اللّه الرِّبا كيلا يَمتَنَعوا من صَنَائِعِ المعروف (381). خداوند متعال ، ربا را حرام كرد تا اين كه خلق و خوى معروف و اقدام به خير در ميان مردم فراموش نشود .

غش در معامله : از ديگر مصاديق درآمدهاى نامشروع كه از نظر فقهى و اخلاقى مورد نهى قرار گرفته ، غش در معامله است . در روايتى از رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم وارد شده است : اءَلا و مَن غشِّنا فليس منّا قالها ثلاث مرّات و مَن غشّ اءَخاه المسلم نزع اللّه بركة رزقه و اءَفسد عليه معيشته و وَكلَه الى نفسه (394). كسى كه در معاملاتش ، غش كند از زمره مسلمين محسوب نخواهد شد. حضرت اين جمله را سه بار تكرار كردند. كسى كه با برادر مسلمانش غش در معامله كند، خداوند بركت را از مال او برمى دارد؛ اگرچه با اين عمل ، درآمد بسيارى تحصيل كند زندگى را بر او سخت مى كند و علاوه بر اين ، او را در زندگى به حال خود واگذار مى كند . چه بسا افرادى كه در معاملات اين روش را پيشه كرده اند، اما در قنوت نماز مى گويند: اللّهم لا تكلنا الى انفسنا طرفة عين ابدا. خدايا! ما را يك لحظه به خودمان وامگذار؛ در حالى كه اين رها كردن انسان ، اثر وضعى اعمال خود اوست . در روايتى از رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم وارد شده است : من غش مسلما فى شراء اءو بيع فليس منا و يحشر يوم القيامة مع اليهود لانهم اءغش الخلق للمسلمين (395). كسى كه در خريد و فروش با مسلمانى ، غش در معامله داشته باشد از زمره مسلمين خارج شده ، روز قيامت با قوم يهود محشور خواهد شد؛ زيرا از ميان همه اقوام و فرق ، يهود بيش از همه به مسلمانان غش و خيانت كردند . خيانت به مسلمانان ، خصوصيت قوم يهود است و اگر انسان مسلمانى متصف به اين خصيصه اخلاقى شود، در قيامت با آن قومى كه اين ويژگى در انحصار آنها بوده محشور خواهد شد. بنابراين از مصاديق و درآمدهاى ممنوع ، خيانت در معامله با برادر مسلمان است كه در شرع مقدس به هيچ وجه جايز نيست .

رشوه : يكى ديگر از مصاديق ممنوع و ناروا، رشا و ارتشا است ؛ يعنى رشوه دادن و گرفتن . در تفسير آيه شريفه : اءكّالون للسُّحت (396) روايتى از امام هشتم اباالحسن الرضا عليه السلام وارد شده است كه ايشان از اميرالمومنين عليه السلام نقل كرده اند كه حضرت درباره كسانى كه حرام خوارى مى كنند، فرمودند: هو الرجل يقضى لاخيه الحاجة ثمّ يقبل هديته (397). انسان نيازمند و گرفتار دست به سوى برادر مسلمانش دراز مى كند كه مشكلش حل شود؛ و او در قبال قضاى حاجت برادر مومن خود، مطالبه اجر و مزد مى كند .
اسم اين عمل رشوه است كه از نظر اخلاقى مذموم است و از نظر فقهى مورد اشكال است . در روايتى از امام صادق على عليه السلام وارد شده است : من اءَكَلَ السُّحت الرشوة فى الحكم (398). رشوه گرفتن در دادرسى از مصاديق حرام خوارى است . يكى ديگر از مصاديق حرام خوارى ، رشوه گرفتن در امر قضا است كه واقعا از مواردى است كه در روايات با لحن تندى از آن ياد شده است . از رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم روايت شده است كه فرمودند: لعن اللّه الرّاشى و المرتشى و من بينهما يمشى (399). كسى كه رشوه مى دهد يا ميگيرد و هم آن كه در اين بين ، دلالى مى كند، همه به لعنت الهى مبتلا و از رحمت او دور هستند . بنابراين ، هر چيزى كه روح ظريف و بلند انسانى را از نظر اخلاقى تحت تاثير قرار داده ، از اوج عظمت روحى ساقط كند منع شده است ؛ هرچند از زاويه فقهى گاهى منتهى به حرمت شده و گاهى در مرتبه كراهت مى ماند.

کسب و کار، درآمد حلال و حرام

https://hawzah.net/Image/Article/01%D9%84%D9%82%D9%85%D9%87%20%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84.jpg

کسب درآمد از راه ارائه برخی خدمات و داد و ستد بعضی کالاها، ممنوع و حرام است و در اصطلاح فقهی به این منابع درآمد، مکاسب محرمه گفته می شود. این مقاله ابتدا به ضرورت کار و تلاش از دیدگاه اسلام پرداخته و سپس به نفی طمع ورزی نسبت به اموال مردم اشاره دارد. در ادامه به درآمد های حرام پرداخته و ضمن برشمردن مکاسب محرمه به دو مورد از درآمد های حرام که متاسفانه گریبانگیر برخی می گردد اشاره نموده است. بخش پایانی هم به پیامدهای فردی و اجتماعی درآمدهای حرام اختصاص یافته است.

کسبهای حرام خرید و فروش اعیات نجس‏

مکاسب مُحَرَّمه

مکاسب مُحَرَّمه به تجارت‌هایی گفته می‌شود که دین اسلام، آنها را حرام اعلام کرده است. در فقه از تجارت‌های حرام با عنوان مکاسب محرّمه یاد می‌شود. خرید و فروش مشروبات الکلی، خوک و آلات قمار و همچنین رشوه و فروش سلاح به دشمنان دین، از مکاسب محرمه است. در کتاب‌های فقهی، از پنج نوع از مکاسب محرمه نام برده می‌شود. فقیهان ‌موضوع تجارت را به لحاظ حکم شرعی، به سه دستهٔ حرام و مکروه و مباح تقسیم کرده ‌اند.[۱] به آن دسته از تجارت‌ها که دین آنها را حرام اعلام کرده است، تجارت‌ها یا کسب‌های حرام گفته می‌شود.[۲] در فقه از تجارت‌های حرام با عنوان مکاسب محرّمه یادمی‌شود و خرید و فروش مشروبات الکلی، خوک و آلات قمار و همچنین رشوه و فروش سلاح به دشمنان دین، از جمله مکاسب محرمه هستند.

انواع مکاسب محرمه

تجارت‌های حرام، بخش بزرگی از مبحث مکاسب یا تجارت‌ها را در فقه در برگرفته است. این بخش با نام مکاسب محرمه شناخته می‌شود. کتاب‌های فقهی، مکاسب محرمه را در پنج دسته، بررسی کرده ‌اند:[۳] . نوع اول: تجارت چیزی که در شرع، عین نجس به شمار می‌آید؛ مانند: خرید و فروش بَول(ادرار)، خون نجس، منی، مردار، سگ و خوک و مشروبات الکی؛ نوع دوم: تجارت چیزی که استفادهٔ حرام از آن قصد شده است؛ مانند خرید و فروش آلات قمار، فروش انگور به کسی که قصد دارد آن را تبدیل به شراب کند و فروش سلاح به دشمنان دین؛ نوع سوم: تجارت چیزی که فایده چندانی ندارد؛ مانند چیزهایی که منفعت کمی دارند، مانند دانه‌ های کمی از جو یا گندم، اگرچه از نظر عرف و شرع مال به حساب می‌آیند، اما به‌دلیل کم بودنشان از دایره قابل استفاده خارج می‌شوند. همچنین چیزهای بی‌ارزش و ناپسند مثل حشرات هم شامل این دسته هستند.[۴] . نوع چهارم: تجارت با عمل حرام؛ مانند نوشتن کتاب‌های گمراه‌کننده، رشوه، دشنام‌دادن به مؤمنان، جادوگری و قمار؛ پذیرش مقام یا مسئولیت از طرف حاکم ظالم"ولایت جائر"؛ نوع پنجم : تجارت با کارهایی که انجام آن بر انسان واجب است؛ مانند پول‌گرفتن برای خواندن نماز، دفن مَیِّت.[۵] .

معاملات حرام یا مکاسب محرمه محرمات

معاملات حرام یا مکاسب محرمه چند دسته هستند:[۲۱] . دسته اول : معامله کردن چیزهایی که عین نجس هستند. مانند سگ و خوک خشکی، مردار، شراب و سایر مایعات مست‌کننده. البته این حکم در صورتی است که خرید و فروش این چیزها، به قصد استفاده حلال و عقلایی دیگری نباشد. مثلا خرید و فروش خون در صورتی که به قصد استفاده در بیمارستان و تزریق به بیماران باشد، یا خرید و فروش مردار در صورتی‌ که برای آموزش دانشجویان پزشکی باشد، حرمت ندارد. دسته دوم: خرید و فروش چیزهایی که طرفین می‌خواهند از آن‌ها استفاده حرام کنند یا این که از اساس کاربردی به جز کاربرد حرام ندارند. مانند خرید و فروش ابزار و آلات قمار، ابزار موسیقی لهوی، ظرف‌های طلا و نقره، صلیب، و بت. و مانند فروش انگور به کسی که قصد ساخت شراب را دارد. دسته سوم: خرید و فروش چیزهایی که فایده‌ای عقلانی ندارند. مانند: خرید و فروش مار، عقرب. البته اگر در زمان یا مکانی، این چیزها فایده عقلایی داشته باشند، خرید و فروش آن‌ها ایرادی ندارد.م انند موردی که صاحب مزرعه‌ای برای پاکسازی زمینش از عقرب و موش آنها را افرادی که جمع‌آوری کنند خریداری کند. [۲۲] . دسته چهارم: کسب درآمد از کارهایی که خود آن کارها حرام است. مانند: تطفیف "کم ‌فروشی"، تنجیم "پیش‌گویی بر اساس نجوم"، رشوه، دشنام به مومنان، سحر و جادو، شعبده، غَشّ "آمیختن و مخلوط ساختن جنسی به جنس دیگر" و کلاهبر‌داری در معامله، غناء، غیبت، قمار .

مصادیق مال حرام را براساس آیات قرآن چنین گفته ‌اند: ربا، [۶] --- رشوه، [۷] --- غصب،[۸] --- پول قمار،[۹] --- کسب مال از راه باطل،[۱۰] --- کسب مال از راه دزدی و سرقت، [۱۱] --- کسب مال از راه قسم دروغ ، [۱۲] --- کسب مال با کم‌ فروشی ، [۱۳] --- مال مصرف شده در فحشا ، [۱۴] --- مال یتیم .[۱۵] [۱۶] --- مقدمه --- تعریف حرام خواری --- حرام خواری در قرآن --- حرام خواری در روایات --- حرام خواری در فقه --- مصادیق کسب درآمد حرام --- تاثیر طعام در روح و جسم انسان --- عواقب و پیامدهای کسب درآمد حرام --- احتیاط‌های ناروا --- پاداش --- ترک حرام خواری --- جبران کسب درآمد حرام --- راهکار رهایی از کسب درآمد حرام --- اقدامات فردی --- اقدامات نهادهای فرهنگی --- اقدامات نهادهای دولتی و اجرایی

کسب و کار های حرام

ضرورت معرفی مصادیق امروزی کسب‌های حرام

آثار و پیامدهای کسب حرام

کسب درآمد از راه های حرام چه اثراتی دارد؟

https://rasekhoon.net/_files/thumb_images700/article/Image-compressed(1).jpg

https://nidamat.com/wp-content/uploads/2022/10/D8B3D8A8D8A8-D981D982D8B1-D986D8AFD8A7D8B1DB8C.jpg

درآمد حرام چه آثار شومی برای انسان به همراه دارد؟

یک کاسب در ناراستی، یک کارمند اداره ‌ای که از کار خود می‌زند، کارمند شرکتی که فاکتورسازی می‌کند و یا حتی نماینده مجلسی که با لابی ‌گری و صد تا حقه و نیرنگ درآمدش را افزایش می‌دهد دچار خوردن مال حرام می شود، مالی که آثار منفی هم در جنبه معنوی و هم ظاهری دارد.

اثر کسب حرام در انحراف نسل‌ آدم

https://newsmedia.tasnimnews.com/Tasnim/Uploaded/Image/1397/06/18/1397061807232057915291884.png

ابلیس براى فریب انسان از یک راه وارد نمى‌شود بلکه با ترفندهای مختلفی از جمله مشارکت در اموال که همان انحراف افراد از مسیر کسب رزق حلال است، انسان‌ها را به انحراف می‌کشاند.

امام علی (ع) در سخنی درباره کسب روزی از مسیر حرام چنین گفته‌ اند. مَن یَکتَسِبْ مالاً مِن غَیرِ حِلِّهِ یَصرِفْهُ فی غَیرِ حَقِّهِ؛ امام علی علیه السلام:کسی که مالی را از راه ناروایش به دست آورد، آن را به ناروا خرج کند. (غرر الحکم، ح8883) . حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله): مَنْ کَسَبَ مَالًا مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ أَفْقَرَهُ اللَّه . هر کس مالى را از غیر حلال کسب کند، خداوند او را فقیر گرداند. ‏ (الأمالی للطوسی: ۱۸۲/ ۳۰۶( . امام کاظم (علیه ‌السلام) در روایتی فرمود: اِنَّ الحَرامَ لا یُنمی، وَ اِن نَمی لا یُبارَکُ لَهُ فیهِ، وَ ما اَنفَقَهُ لَم یُوجَر عَلَیهِ وَ ما خَلَّفَهُ کانَ زادَهُ إلَی النّارِ «مال حرام رشد نمی‎کند، اگر هم رشد کند، برکتی در آن نیست. آدمی آنچه را هم که از حرام انفاق کند، پاداشی ندارد و آنچه را هم که باقی گذارد، ره توشه او به سوی آتش جهنم است.» (مسند امام کاظم(ع)، ج2، ص379)

براساس برخی احادیث، مصادیق مال حرام فراوان است.[۱۷] برخی از این موارد عبارتند از: رشوه در قضاوت، پول شراب، ربا، اجر زنا و کارهای خلاف عفت، مزد کاهن "پیشگو"، بهای سگ، بهای مردار.[۱۸]

حرام‌های فردی و اخلاقی

غیبت --- تهمت --- دروغ --- تمسخر دیگران --- شراب‌خواری --- اسراف --- تبذیر --- دزدی --- خوردن مردار --- بدگویی از دیگران --- تجسس --- زنا

حرام‌های عرضی و غیری

حرام‌های عَرَضی کارهایی هستند که ذاتاً حرام نیستند یعنی در قرآن و حدیث حرام نشده‌اند، ولی ممکن است به دلایلی حرام بشوند. مثلا اگر کسی نذر کند یا قسم بخورد که کار خاصی را ترک کند انجام آن کار برای او حرام خواهد شد هر چند که آن کار از نظر شرعی و به عنوان حکم اولی حرام نباشد؛ مانند این‌که کسی نذر کند یا قسم بخورد که عمل مکروهی را ترک کند که با این نذر و قَسَم آن کار حرام می‌شود.[۲۳] به این گونه از حرام، حرام عَرَضی گفته می‌شود. گاه نیز برخی از امور به این دلیل حرام می‌شوند که مقدمه انجام یک کار حرام دیگر هستند مانند کشتِ انگور به نیت فراهم کردن شراب[۲۴] که آن را حرامِ غیری خوانده ‌اند.

محرمات

رشوه --- ربا --- احتکار --- مکاسب محرمه --- رشوه --- ربا --- احتکار --- درآمد نامشروع --- فالگیری --- مراجعه به فالگیران ---

فهرست کسبها

ضرورت شناخت احکام معاملات و تجارت --- اقسام مکاسب --- أ. کسب‌های‌ واجب --- ب. کسب‌های مستحب --- ج. کسب‌های حرام --- د. کسب‌های مکروه --- کسب‌های مباح .

انواع مکاسب محرمه

تجارت‌های حرام، بخش بزرگی از مبحث مکاسب یا تجارت‌ها را در فقه در برگرفته است. این بخش با نام مکاسب محرمه شناخته می‌شود. کتاب‌های فقهی، مکاسب محرمه را در پنج دسته، بررسی کرده ‌اند:[۳] . نوع اول: تجارت چیزی که در شرع، عین نجس به شمار می‌آید؛ مانند: خرید و فروش بَول(ادرار)، خون نجس، منی، مردار، سگ و خوک و مشروبات الکی ؛ نوع دوم: تجارت چیزی که استفادهٔ حرام از آن قصد شده است؛ مانند خرید و فروش آلات قمار، فروش انگور به کسی که قصد دارد آن را تبدیل به شراب کند و فروش سلاح به دشمنان دین ؛ نوع سوم : تجارت چیزی که فایده چندانی ندارد؛ مانند چیزهایی که منفعت کمی دارند، مانند دانه‌ های کمی از جو یا گندم، اگرچه از نظر عرف و شرع مال به حساب می‌آیند، اما به‌دلیل کم بودنشان از دایره قابل استفاده خارج می‌شوند. همچنین چیزهای بی‌ارزش و ناپسند مثل حشرات هم شامل این دسته هستند.[۴] ؛ نوع چهارم: تجارت با عمل حرام؛ مانند نوشتن کتاب‌های گمراه‌کننده، رشوه، دشنام‌دادن به مؤمنان، جادوگری و قمار؛ پذیرش مقام یا مسئولیت از طرف حاکم ظالم"ولایت جائر" ؛ نوع پنجم تجارت: با کارهایی که انجام آن بر انسان واجب است؛ مانند پول‌گرفتن برای خواندن نماز، دفن مَیِّت.[۵] .

المکاسب المحرمة تألیف امام خمینى

شامل مباحث مهمی درباره مکاسب و معاملات حرام است. مطالب کتاب شامل یک مقدمۀ مختصر، اقسام پنج ‌گانۀ معاملات حرام و یک خاتمه، در دو جلد است. الف. در جلد اول، مقدمه و سه قسمت و بخشى از قسمت چهارم مطرح شده است. در مقدمه، اشارۀ مختصرى به تقسیم مکاسب و مراد از تجارت حرام شده است، سپس: در قسم اول معاملات حرام "اکتساب به أعیان نجس"؛ در قسم دوم اکتساب به آنچه مقصود از آن حرام است؛ در قسم سوم اکتساب به آنچه که منفعت قابل توجهى در نزد عقلاء ندارد؛ در قسم چهارم اکتساب به آنچه بنفسه حرام است، مطرح شده است. این قسم داراى هفت مسأله است که در جلد اول سه مسأله از آن ذکر شده که عبارتند از: حرمت تصویر، حکم غناء و ماهیت آن و حرمت غیبت. ب. در جلد دوم، بقیۀ قسم چهارم که شامل چهار مسأله از محرمات (یعنى محرم بنفسه) است، و همچنین قسم پنجم و خاتمه ذکر شده است. چهار مسألۀ قسم چهارم عبارتند از: حرمت قمار، حرمت دروغ، حرمت یارى رساندن به ظالم و ولایت از طرف حاکم ظالم. سپس قسم پنجم که حرمت اکتساب از واجبات عینى، کفایى تعبدى یا کفایى توصلى است مطرح شده است. در خاتمه نیز دو مسألۀ حکم جوائز سلطان و حکم خراج و مقاسمه‌ اى که حاکم ظالم گرفته، بررسى شده است.