عزاداری یا سوکواری به مراسمی آیینی گفته می‌شود که به یادبود فرد درگذشته و به منظور صبر بر مصیبت وارد شده برگزار می‌شود.[۱][۲][۳]
تاریخچه
عزاداری در اقوام و ملل گوناگون سابقه طولانی دارد.[۴] در دره زرافشان در حوالی سمرقند، نقش‌برجسته‌ای مربوط به دهه‌های پیش از میلاد وجود دارد که مجلس عزاداری‌ای را برای سیاوش نمایش می‌دهد.[۵]
آیین‌ها و رسوم
مراسم عزاداری در سراسر جهان دارای ریشه‌های مشترک بوده ولی رسوم و آیین‌ها بسته به زمان، مکان و فرهنگ متفاوت است.[۶]
در بسیاری از مناطق ایران رسم بر این است که دوستان و اقوام فرد درگذشته پس از تدفین وی به منزل صاحبان عزا رفته و با خواندن نماز میت به وی تسلیت می‌گویند. سپس در مجالس متعدد (مانند سوم، شب هفت، چهلم و سال) وی شرکت کرده و با خواندن سوره فاتحه الکتاب برای روح مرده طلب مغفرت می‌نمایند. تسلیت به بازماندگان با گفتن جملاتی نظیر «تسلیت عرض می‌کنم» و «خداوند رحمت کند» صورت می‌گیرد.[۷]
گاهی دعوت از آشنایان برای شرکت در مزاسم عزاداری به وسیله چاپ آگهی فوت و ترحیم صورت می‌گیرد. در این‌صورت، چاپ آگهی ترحیم، یکی از اولین اقداماتی است که پس از مرگ متوفی و توسط خانواده و دوستان وی صورت می‌پذیرد.[۸]
عزاداری مذهبی و سیاسی
گاهی برگزاری مراسم عزاداری جزئی از فرهنگ یک قوم می‌شود. عزاداری برای سیاوش نه تنها هزاران سال است که ادامه دارد، بلکه منشاء خلق یکی از قدیمی‌ترین نمایشنامه‌های تاریخ بشر بوده و بر عزاداری تاریخی و مهم دیگری همچون عاشورا نیز تاثیر گذاشته‌است.[۹][۱۰][۱۱]
در مذهب شیعه عزاداری برای شهیدان واقعه عاشورا نوعی عمل مذهبی تلقی می‌شود که توسط مختار ثقفی پایه گذاری شده و تا به امروز ادامه یافته‌است.[۱۲] گاهی نیز مراسم عزاداری جنبه سیاسی به خود گرفته و کارکردی به کلی متفاوت می‌یابد. قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ با واقعه مدرسه فیضیه قم در یک مجلس عزاداری آغاز گردید.[۱۳] مراسم بیست و یکمین سالگرد درگذشت آیت‌الله خمینی در سال ۱۳۸۹ در تهران نمونه دیگری از غلبه سیاست بر جنبه سوگواری مراسم است.[۱۴]
لباس عزاداری
یکی از روش‌های عزاداری پوشیدن لباس مخصوص عزا است. اگرچه پوشیدن لباس سیاه به عنوان لباس عزا بسیار متداول است،[۱۵] ولی لباس‌های دیگری نیز برای عزاداری مورد استفاده قرار می‌گیرند.[۱۶] در بخش‌هایی از اروپا و در سده های میانی لباس رسمی عزاداری سفید بوده‌است. با اینحال، رسم پوشیدن لباس تیره و بخصوص لباس سیاه، به پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. لباس عزا می‌تواند شامل لباس کامل، کلاه، عینک و دستکش باشد. در برخی از نقاط جهان، زنان بیوه برای مابقی عمر خود فقط نوع خاصی از لباس می‌پوشند.[۱۷]
آرایش عزاداری
امروزه تظاهر به غمگین بودن و نقش و کارکرد نمایشی مراسم عزاداری چنان اهمیت یافته‌است که برخی برای غمگین نشان داده شدن، مجبور به انجام آرایش مخصوص عزا می‌شوند. اگرچه آرایشگاه‌ها رسماً آرایش عزا نمی‌کنند، ولی مشتریان خاص خود را نیز دارند. نحوه آرایش فرد عزادار در مجالس گوناگون تفاوت می‌کند. برای مثال برای مجلس سوم، آرایش باید فرد را پریشان‌تر نشان دهد و به همین دلیل مدل موهای باز توصیه شده‌است. در عوض در مجالس هفت یا چهلم موهای بسته و رنگ پریده توصیه می‌شود. آرایش و گریم افراد برای عزا از گران قیمت‌ترین گریم‌هاست.[۱۸]
منابع
- «عزا». لغتنامه دهخدا. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- «عزاداری چیست». سایت تخصصی امام حسین. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- Wikipedia, the free encyclopedia →Mourning (بازدید: ۲۰ خرداد ۱۳۸۹)
- «عزاداری». تبیان. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- «تاریخ». روزنامه اعتماد. بازبینی‌شده در ۲۰ خرداد ۱۳۸۹.
- Wikipedia, the free encyclopedia →Mourning (بازدید: ۲۰ خرداد ۱۳۸۹)
- «فرهنگ عامه». پایگاه اطلاع رسانی شهرستان گناباد. بازبینی‌شده در ۲۰ خرداد ۱۳۸۹.
- «بررسی اعلامیه های مرگ (با مطالعه در پنج شهر ایران)». سایت انسان شناسی و فرهنگ. بازبینی‌شده در ۲۰ خرداد ۱۳۸۹.
- «حکایت سیاوش گمشده انسان‌ها». آفتاب. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- «تورهای عاشورا در ابیانه و یزد برگزار می‌شود». خبرگزاری میراث فرهنگی. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- «نمایش ایران قبل از اسلام». تبیان. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- «پیشینه عزاداری امام حسین(ع)». سایت موعود.
- «فاجعه مدرسه فیضیه». دانشنامه رشد. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- «سخنرانی سیدحسن ناتمام ماند». جهان نیوز. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- «فلسفه لباس سیاه در عزاداری». مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- «لباس جدید برای عزاداری». خبرگزاری البرز. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹.
- Wikipedia, the free encyclopedia →Mourning (بازدید: ۲۰ خرداد ۱۳۸۹)
- «مدل جدید گریم و آرایش مجالس سوگواری». خبرگزاری رهوا. بازبینی‌شده در ۲۰ خرداد ۱۳۸۹.
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: محرّم ، امام حسين(ع)و واقعه عاشورا و کربلا
