یاسه چای روستای سرپوشیده چهارمحال و بختیاری

روستای تاریخی و بدون کوچه « یاسه چای » ( یاسه چاه ) از توابع شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری است که در حاشیه رودخانه زاینده رود و در محدوده کوهستانی شمال این شهرستان قرار دارد. این روستا در فاصله 38 کیلومتری شهر سامان و 50 کیلومتری شهرکرد ( مرکز استان چهارمحال و بختیاری ) واقع شده است. روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه )، حدود 400 سال قدمت دارد و وجه تسميه اين روستا هم به موقعیت جغرافیایی آن برمی گردد. « ياسه چاي » کلمه مرکب ترکي و به معنای جایی است که پهنای رودخانه زیاد می شود. « ياسو » به معني « پهن » و « چاي » به معني « رودخانه » است.

مردم روستای « ياسه چای » به زبان ترکي سخن می گويند. روستای « ياسه چای » ( یاسه چاه ) در حال حاضر، بیش از 800 نفر جمعیت دارد که مسلمان و شیعه هستند. يکي از ويژگي هاي منحصر به فرد روستاي « ياسه چای » ( یاسه چاه )، بافت قديمي مسکوني متراکم است. روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه ) در نگاه نخست، فاقد هر گونه خیابان و معبر به چشم می آید، بنابراین « روستای بدون کوچه ایران » هم گفته می شود. این آبادی، دارای کوچه هاي سرپوشیده و دالان های قدیمی و بافت معماری خاص است که آن را به یک روستای هدف گردشگری تبدیل کرده و سالانه هزاران گردشگر به این روستا سفر می کنند. 

مردم اين روستا از طريق چهار دالان سرپوشيده كه درب همه خانه های روستا به داخل آنها باز مي شود، رفت و آمد مي كنند. آنها در گذشته براي پوشش امنيتي، کوچه هاي روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه ) را سرپوشيده و به صورت دالان هايي ساخته اند که اين دالان هاي تونل شكل خشت و گلي که از ابتدا تا انتهاي روستا احداث شده، با گذشت حدود يک قرن، همچنان پا برجا و ديدني است. مسير اصلي اين دالان به طول 400 متر، شمال و جنوب روستای « ياسه چای » را به هم متصل كرده و 5 دالان فرعي، راه هاي ارتباطي خانه هاي بافت فديم را به هم وصل مي كند.

دو دروازه اصلی هم در روستا وجود دارد که در زمان حمله و هجوم اقوام بیگانه در ادوار گذشته، توسط اهالی بسته می شده است.خانه هاي اين روستا، به دلیل استقرار آبادی در اقلیم سرد و کوهستانی، كمبود زمين برای ساخت مسكن و ناامنی در گذشته، در دامنه کوه در کنار هم و به طور پلکاني ساخته شده و برخي خانواده ها، از پشت بام ديگري براي محوطه حياط استفاده می کنند. محدوده‌ تاريخي روستای « ياسه چای » ( یاسه چاه )، به وسعت سه و چهار دهم هکتار، با گونه مسکوني و معابر سرپوشيده‌ خشتی، در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.مصالح به کار رفته در خانه های بافت تاریخی و قدیمی روستای « یاسه چای » ( یاسه چاه )، خشت، گل، چوب و سنگ است.طاق های ضربی و چشمه ای، دالان های تاریکی اصلی و فرعی، فضای کالبدی و معماری خاص منازل به عنوان ویژگی منحصر به فرد در « یاسه چای » خودنمایی می کند.

روستای « ياسه چاي » از دو قسمت بافت تاريخي و قديمي، و بافت جديد ( از آجر، گچ، آهن، سنگ و سيمان ) تشکیل شده که در شيب دامنه کوه در کنار هم به صورت پلکاني و با ديد مشرف به مناظر طبيعي روستا و زاينده رود ساخته شده اند.اصلي ترين مزيت گردشگري روستای « ياسه چای » ( یاسه چاه ) در کنار بافت تاریخی، به جاذبه هاي طبيعي اختصاص دارد.روستای « ياسه چای » ( یاسه چاه ) در گذرگاه کمربند سبز حاشیه رودخانه زاینده رود با طول تقریبی 50 کیلومتر جاده ای در امتداد رودخانه ( که پل زمانخان را به سد زاینده رود متصل می کند ) قرار گرفته است.

این روستا به لحاظ اقلیم و طبیعت مساعد، چشم اندازهای شگفت ‌انگيزی در همه فصول سال دارد و گردشگران در مسير مفرح پل تاریخی زمانخان، پس از عبور از دالان هاي سبز جاده در حاشیه رودخانه زاینده رود، در ميان منطقه ای بکر و زیبا و بیشه زارها و باغ های انبوه، به هم پيوسته و وسیع از انواع درختان گردو، بادام، هلو، انگور، آلوچه، زردآلو، گیلاس، سیب و ... به این آبادی تاریخی می رسند و همگونی طبیعت و معماری را به نظاره می نشینند. تنوع گل ها و گیاهان خودرو، همراه با گونه های متنوع جانوری از قبیل شغال، گرگ، روباه، خرگوش و کبک، جلوه جالب توجهی و زيبايي چشم نوازي به منطقه اطراف روستای « ياسه چای » بخشیده است. معروف ترین سوغات روستای « ياسه چای » ( یاسه چاه ) را خشکبار و انواع ميوه جات تر و خشک تشکیل مي دهد.