آخوند ملاحسينقلي همداني در حدود سال 1202 ش (1239 ق) در يكي از روستاهاي اطراف همدان به دنيا آمد. وي روزگار كودكي را به اقتضاي محل سكونت به شباني گذراند. آن‏گاه به تهران رفت و پس از فراگيري مقدمات، وارد حوزه درس شيخ عبدالحسين تهراني معروف به شيخ العراقين شد و دروس معقول را پشت سر گذاشت. آخوند همداني سپس عازم سبزوار گرديد و نزد حاج ملاهادي سبزواري، حكمت و فلسفه را فرا گرفت. وي پس از مدتي به نجف اشرف رفت و ضمن حضور در محضر درس فقه و اصول شيخ مرتضي انصاري، بسياري از تقريرات استاد را به رشته تحرير درآورد. آخوند ملاحسينقلي همداني همچنين در محضر آقا سيد علي شوشتري به سير و سلوك پرداخت و نزد وي مقام و مرتبتي عظيم يافت. آخوند، به اخلاق و تهذيب نفس توجه تام داشت و علوم ظاهري را برخلاف اكثر عرفا و متصوفه، حجاب نمي‏دانست. اين عارف بزرگ، از اينكه به عنوان قطب و مرشد مطرح گردد پرهيز مي‏كرد و تنها خود را بنده‏اي از بندگان خدا مي‏دانست. در محضر درس عرفان او شاگردان فاضلي پرورش يافتند كه شيخ محمد بهاري، سيد احمد تهراني، ميرزا جواد ملكي تبريزي، سيدجمال الدين اسدآبادي، سيد مرتضي كشميري، سيد محسن امين عاملي و... از بقيه مشهورترند. همچنين از آخوند ملاحسينقلي همداني آثاري برجاي مانده كه نامه‏ها و مُنشآت، تذكرةُ المتّقين، تقريرات در اخلاق و مناجات‏ها از آن جمله‏اند. اين عارف باللَّه سرانجام در 16 اسفند 1272ش (28 شعبان 1311ق) در هفتاد سالگي جان از قفس تن به در بُرد و در كربلاي معلي به خاك سپرده شد.

حکایاتی از زندگی آیت الله آخوند ملا حسینقلی همدانی - ره

فیش‌های آخوند ملاحسینقلی همدانی - Khamenei

ملاحسینقلی همدانی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

زندگی‌نامه و آثار ملاحسینقلی همدانی - تبیان

ملا حسینقلی همدانی - دانشنامه‌ی اسلامی

زندگی نامه ملاحسينقلي همداني - تبیان

ملا حسینقلی همدانی - ويکی شيعه

دستورالعلمل ملاحسینقلی همدانی

ملا حسینقلی همدانی - ویکی فقه