ماهواره نظامی نور در مدار 425 کیلومتری زمین؛ پرتاب آن از یک لانچر متحرک و نیز مداری که «نور» در آن قرار گرفته از ابعاد قابل توجه این دستاورد مهم است که جزئیات آن را بررسی کرده ایم

امیرحسین یزدان‌پناه - سپاه پاسداران در یک اقدام غافلگیرانه و دور از رصد دستگاه های اطلاعاتی دشمن، نخستین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران را در فضا قرار داد تا به این ترتیب چشم استراتژیک ایران حالا از مدار زمین، به دامنه تحت سیطره نیروهای دفاعی ایران باز شود. این اتفاق فارغ از جنبه های اطلاعاتی و نظامی که برخی آن را «شاهکار» توصیف کرده اند و در این گزارش به آن خواهیم پرداخت، از منظر علمی و تکنولوژیکی نیز یک اتفاق و دستاورد بسیار مهم محسوب می شود که جزئیات قابل انتشار آن را در ادامه می خوانید. پرتاب ماهواره «نور» توسط ماهواره بر «قاصد» و قرارگرفتن آن در مدار زمین درحالی انجام شد که طی سال های اخیر دو بار تلاش برای قرار گرفتن دو ماهواره در مدارزمین با شکست مواجه شده است. با این حال بامداد دیروز، نخستین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران با عنوان «نور» توسط سپاه پاسداران با استفاده از ماهواره بر ۳ مرحله‌ای «قاصد» و از کویر مرکزی ایران با موفقیت پرتاب و در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار گرفت. با گزارش پیش رو در پنج بخش ابعاد مهم این دستاورد علمی و دفاعی را مرور می کنیم

ویژگی های ماهواره بر و پیشران جدید ایران

* بعد از پرتاب موفق دیروز می توانیم بگوییم که در کنار «سفیر» و «سیمرغ»، کشورمان حالا یک پرتابگر مدرن و جدید در اختیار دارد که «قاصد» نام دارد که البته ماهواره بر ۳ مرحله ای است. بر اساس اطلاعات اعلام شده این پرتابگر در مرحله اول خود از سوخت مایع و در دو مرحله دیگر نیز از سوخت جامد بهره می برد.

* بر اساس اعلام سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در این ماهواره بر از پیشران غیر فلزی و کامپوزیتی استفاده شده و در مرحله سوم آن نیز از موتور فضایی سلمان برای رساندن محموله به مدار استفاده شده است. این سیستم پیشران کامپوزیتی «زهیر» نام دارد. این مسئله به این معنی است که هم در سیستم پیشران و هم بدنه به طور کامل از مواد کامپوزیتی با استفاده از فناوری الیاف کربن استفاده شده که باعث کاهش شدید وزن پرتاب گر نسبت به حامل های عادی می شود.

* الیاف کربن یکی از محصولات استراتژیک و مهم در صنعت نظامی است تاجایی که گستره بسیار وسیعی از وسایل نظامی با استفاده از الیاف کربن ساخته می شود. همچنین بدون داشتن این ماده رسیدن به بحث فناوری پنهان کاری میسر نیست. البته در این جا ذکر این نکته بسیار مهم است که الیاف کربن در صنعت هسته ای و بحث ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته نیز بسیار مهم است. بر اساس اعلام صنایع دفاعی کشور ایران از سال ۱۳۹۳ به این فناوری دست پیدا کرده است.

* پیشران فضایی سوخت جامد سلمان که دارای نازل متحرک است در دهه فجر رونمایی شد. این پیشران به واسطه نازل (خروجی) متحرک با بهره وری بالاتری امکان تغییر و اصلاح مسیر را در خارج از جو دارد. احتمال دارد که از پیشران سلمان در مراحل بالایی ماهواره‌بر قاصد استفاده شده باشد.

دستاوردهای اطلاعاتی، علمی، نظامی و سیاسی پرتاب ماهواره نور

* یکی از مسائل مهم در خصوص پرتاب های فضایی و البته آزمایش های موشکی برای کشوری مثل ایران، رعایت مسئله حفاظتی و پنهانکاری است. در چند سال اخیر برنامه فضایی کشور ما دچار مشکلاتی شده و چند پرتاب قبلی با عدم توفیق کامل مواجه شدند. با حرکت اخیر، به نوعی سپاه نه فقط از حرکت دشمن برای ایجاد جنگ روانی و ایجاد مانور برتری اطلاعاتی نسبت به ایران جلوگیری کرد، بلکه با غافلگیر کردن آن ها توان پنهانکاری و حفاظت اطلاعات خود را به رخ دشمن کشیده و به نوعی یک آفند روانی اطلاعاتی را علیه آن ها انجام داده است.

* از دوره جنگ سرد تا به امروز بسیاری از مناقشات جهانی توسط تصاویر ماهواره ای کشف شده و در خیلی از پرونده های مهم بین المللی این تصاویر ماهواره ای بودند که باعث شدند حقیقت آشکار شود.

*به طور مشخص این بخش از توانایی ها در رده دارایی های استراتژیک بوده و کمتر کشوری حاضر است آن را با دیگر کشورها به اشتراک بگذارد. ورود این توانایی به دارایی های سپاه پاسداران دریچه جدیدی را به روی فرماندهان نظامی و اطلاعاتی ایران باز کرده و به آن ها کمک می کند تا در طرح ریزی های نظامی و اطلاعاتی خود با دقت بسیار بیشتری عمل کنند و برآورد بهتری از نقاط حساس در اطراف ایران و در کل جهان داشته باشند.

* این نخستین بار است که جمهوری اسلامی ایران یک ماهواره را با کاربردهای دفاعی به فضا پرتاب می‌کند. همچنین در سابقه برنامه فضایی ایران، پیش از این ماهواره‌برهای سفیر برای مدار ۲۵۰ کیلومتری زمین و سیمرغ برای مدار ۵۰۰ کیلومتری مورد استفاده قرار گرفت که در پرتاب‌های ماهواره‌بر سیمرغ با وجود آن که در آخرین تلاش این ماهواره‌بر، ماهواره ظفر را تا ارتفاع ۵۴۰ کیلومتری سطح زمین رساند، اما موفق به تزریق این ماهواره در مدار نشد. بنابراین روز گذشته نیروی هوافضای سپاه با پرتاب ماهواره نور و تزریق آن به مدار توسط ماهواره‌بر قاصد برای نخستین بار توانست مداری بالاتر از ۲۵۰ کیلومتر یعنی مدار ۴۲۵ کیلومتری را برای کشورمان تثبیت کند.

ویژگی ها و وظایف ماهواره نور

* هرچند درباره توانایی و امکانات ماهواره نور هنوز اطلاعاتی منتشر نشده اما این جمله سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه حاوی نکته مهمی است که نشان می دهد باید منتظر ماند تا ابعاد این دستاورد علمی-دفاعی تشریح شود: «امروز ما می توانیم جهان را از فضا رویت کنیم و این به معنای گسترش اطلاعات راهبردی نیروی دفاعی قدرتمند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.»

* با این حال پیش بینی می شود که ماهواره نور، دارای حداقل یک سیستم تصویربرداری پیشرفته است و به سپاه توانایی رصد نقاط مختلف در کره زمین را می دهد.

* بخش عمده نیازهای فضاپایه نظامی شامل رصد تصویری با دید مرئی و حرارتی و رصد راداری سطح زمین، مخابرات امن و رله ارتباطات بین واحدهای مختلف سطحی و هوایی و مراکز فرماندهی و نیز کمک به موقعیت یابی برای ادوات و تسلیحات است.

مدار 425 کیلومتری چه ویژگی هایی دارد؟

* مداری که ماهواره نور در آن قرار گرفته است، 425 کیلومتر اعلام شده که احتمالاً مدار دایروی است یعنی در تمام مدت حرکت، ماهواره ارتفاع ثابتی نسبت به زمین خواهد داشت. پیش از این ماهواره های امید، رصد، نوید و فجر در مدار بیضوی 250 در 375 کیلومتر قرار گرفته بودند.

* در مداربیضوی، ماهواره روی یک مسیر بیضوی به دور زمین گردش می کند.درنتیجه طی حرکت خود در کمترین فاصله 250 کیلومتر و بیشترین فاصله 375 کیلومتر در حال جابه جایی است.همین عبور از ارتفاعات کمتر سبب کاهش عمر مداری ماهواره می شود به طوری که تمام چهارماهواره فوق طول عمر سه ماه یا کمترداشتند. در مدار حدود 425 تا 450 کیلومتری که ماهواره نور در آن قرار گرفته است، عمر مداری در حدود نهایتاً سه سال قابل تخمین است. امری که البته باز هم به واسطه عمر تجهیزات نصب شده به عمر عملیاتی منجر می شود.

ناگفته هایی درباره فرماندهی فضایی سپاه

* سپاه طی 10 سال گذشته به دور از نمایش‌های رسانه‌ای با تشکیل فرماندهی فضایی در نیروی هوافضای سپاه مشغول تحقیق، توسعه و ایجاد ظرفیت‌های گسترده فضایی به عنوان یک ضرورت بوده است.

* برای نخستین بار در سال 1388 فرمانده معظم کل قوا، در حکم انتصاب فرمانده «نیروی هوایی سپاه»، از عنوان «نیروی هوافضای سپاه» استفاده کردند و بدین ترتیب اولین جرقه ورود سپاه پاسداران به فعالیت های حوزه فضایی به شکل ساختار یافته ایجاد شد. به دنبال این تغییر عنوان، در آذر ماه ۱۳۹۱ فرماندهی فضایی نیروی هوافضای سپاه در یک ساختار موقت شروع به کار کرد و اقدامات متعدد خود را در حوزه پژوهش، تحقیقات، احصاء دانش و تولید ماهواره و ماهواره‌بر ادامه داد.

* در سال ۱۳۹۶ از طرف رهبر معظم انقلاب تشکیل فرماندهی فضایی با رویکردی متمرکز در نیروی هوافضای سپاه و با هدف دستیابی به اهداف دفاعی در فضابه طور رسمی ابلاغ شد. از جمله اقدامات موثر این فرماندهی با همکاری سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی هوافضای سپاه را می‌توان تولید موتور فضایی و تمام کامپوزیتی سلمان برشمرد که به دلیل برخورداری از نازل متحرک قابلیت اصلاح مسیر در خارج از جو را دارد و از این پیشران هم در ماهواره‌بر قاصد استفاده شده است.

* این پرتاب از پایگاه پرتاب فضایی سپاه در منطقه شاهرود و در کویر مرکزی ایران انجام شد.

تحلیل فرمانده سپاه از دستاورد جدید

مهم ترین بخش های سخنرانی سرلشکر پاسدار حسین سلامی فرمانده کل سپاه پس از پرتاب و در مدار قرار گرفتن ماهواره نور:

* امروز ارتش های قدرتمند دنیا بدون قرار گرفتن در فضا دارای نقشه دفاعی جامعی نیستند.

* پس از این دستاورد مهم ما در عرصه گسترش قلمرو و توان اطلاعاتی راهبردی به یک جهش دست یافتیم.

* امروز ما می توانیم جهان را از فضا رویت کنیم و این به معنای گسترش اطلاعات راهبردی نیروی دفاعی قدرتمند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

* قرار گرفتن این ماهواره چند منظوره در فضا هم در عرصه IT و نبردهای اطلاعاتی می تواند برای ما ارزش افزوده استراتژیک تولید کند و هم در جنگ‌های اطلاعاتی زمینه‌های قدرتمندی را برای ما ایجاد می‌کند.

کدام کشورها ماهواره نظامی دارند؟

* آمریکا در حال اداره کردن حدود نیمی از تمام ماهواره‌های نظامی جهان است و سالانه بیش از 20 میلیارد دلار بابت فعالیت‌های فضایی هزینه‌ می‌کند.

* روسیه نیز دومین کشور دارای بیشترین ماهواره صرفاً نظامی فعال است. این کشور بیش از 150 ماهواره فعال در فضا دارد.

* چین (با حدود 300 ماهواره فعال در فضا)، اروپا، ژاپن، هند، رژیم اشغالگر قدس و بقیه کشورهای فعال در حوزه‌های فضایی (با حدود 700 ماهواره فعال در فضا) نیز در حال گسترش استفاده نظامی از فضا هستند تا از این رقابت مهم فضایی عقب نمانند.

*برخی دیگر از کشور ها هم دارای ماهواره نظامی هستند اما با این تفاوت که مصرف کننده و دریافت کننده اطلاعات مورد نیاز از دیگران هستند در حالی که اکنون ایران را نیز می توان در جمع کشورهایی به حساب آورد که خود توان ارسال و ناوبری ماهواره نظامی را دارند.

* پژوهشگران می‌گویند، آینده تسلیحات فضایی کشورها را قادر می‌کند تا علاوه بر حفظ امنیت جغرافیایی و سیاسی، دارایی‌های فضایی خود را محافظت کنند و همچنین آن ها را قادر می‌سازد تا در صورت لزوم به سرعت حمله‌هایی به نقاط مختلف زمین در وسعت مکانی گسترده‌ای انجام دهند. منابع: مشرق، تسنیم، فارس . خراسان : شماره : 20361 - ۱۳۹۹ پنج شنبه ۴ ارديبهشت

تشکر رهبر انقلاب از عملکرد سپاه

رییس ستادکل نیروهای مسلح پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره نظامی «نور ۱» را به فرمانده سپاه تبریک گفت

پرتاب موفق نخستین ماهواره نظامی ایران توسط سپاه پاسداران/ فرمانده کل سپاه: جهان را از فضا رؤیت می‌کنیم/ جزئیات فنی ماهواره نظامی ایران

پرتاب موفق اولین ماهواره نظامی ایران توسط سپاه

تصویری از حرکت ماهواره نور در فضا

پرتاب موفق نخستین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران - قدس ...

پرتاب موفق اولین ماهواره نظامی ایران توسط سپاه

نخستین تصاوير از ماهواره ايرانی در فضا

پاسخ جهرمی به پرسش خبرنگار آسوشیتدپرس درباره پرتاب ماهواره نظامی سپاه

تبریک وزیر ارتباطات به سپاه برای پرتاب ماهواره

چرا به ماهواره‌های نظامی در فضا نیاز داریم؟

فرمانده سپاه: می‌توانیم جهان را از فضا رؤیت کنیم