کم‌ فروشی – کم ‌فروشی – گران ‌فروشی- احتکار - احتکار

بنا بر روایتی از پیامبر ص ، فرد یا افرادی که موجب گرانی در بازار مسلمانان شوند، مستحق عذاب جهنم‌ هستند. امام صادق ع در روایتی، فریب دادن مسترسل (کسی که در قیمت کالا به فروشنده اعتماد کرده) را حرام دانسته است. بنا به نظر فیض کاشانی، گران فروختن کالا به مسترسل، یکی از مصادیق فریب دادن (غبن) او بوده و معامله باطل و حرام است. امام خمینی و آیت ‌الله خامنه ‌ای، گران‌فروشی را در صورتی که به حد اجحاف به مشتری برسد و یا خلاف مقررات دولت اسلامی باشد، جایز ندانسته ‌اند. بنا به نظر آیت ‌الله سیستانی، گران‌ فروشی در صورتی که خلاف عرف و مقررات نباشد، [به لحاظ فقهی] جایز است؛ اما [به لحاظ اخلاقی] کاری ناشایست و خلاف اخلاق است. در قانون نظام صنفی کشور جمهوری اسلامی ایران برای گران‌فروش، با عنایت به میزان گران‌فروشی و دفعات تکرار در طول سال، مجازات‌هایی مانند: پرداخت خسارت به مشتری، جریمه نقدی، تعلیق پروانه کسب و پلمب محل کسب، در نظر گرفته شده است. در روایات نقل شده از پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم ع گران‌فروشی شدیداً نکوهش شده است. برخی از این روایات عبارتند از: در روایتی از پیامبر ص در نکوهش گران‌فروشی نقل شده که «هر کسی به هر عنوانی، سبب گرانی در بازار مسلمانان شود، بر خداوند لازم است او را در بزرگ‌ترین جایگاه جهنم سرنگون کند. [۵] . پیامبر(ص) در روایتی، ارزانی را نشانه رضایت خداوند و گرانی را نشانه غضب خداوند دانسته است.[۶] . روایتی را کلینی در کتاب الکافی نقل کرده که امام صادق ع در برخورد با خدمتگزارش مُصادِف- که با پول امام(ع) کالایی را خریداری کرده و آن کالا کمیاب شده بود و مصادف به اتفاق دیگر تاجران و هم‌سوگند با آنها، آن کالا را به دو برابر سود فروخته بود-می‌گوید: «سُبْحَانَ اللهِ، تَحْلِفُونَ عَلی قَوْمٍ مُسْلِمِینَ أَلاَّ تَبیعُوهُمْ إِلاَّ بِرِبْحِ الدِّینَارِ‌ دینَاراً؛ سبحان الله! به زیان مردمی مسلمان، هم قسم شده‌ اید که کالای خویش را به کمتر از دو برابر قیمت خرید نفروشید؟» سپس امام(ع) پول خود را برداشته و می‌گوید: هذَا رَأْسُ مَالِی وَلَا حَاجَةَ لَنَا فِی هذَا الرِّبْحِ؛ این سرمایه (اصل پول) من است و ما را به چنین سودی نیازی نیست. [۷] . در علم کلام قدیم بحثی با عنوان إسعار(نرخ، قیمت) مطرح شده و درباره این مسئله که «گرانی و ارزانی کالا فعل خدا است یا فعل انسان» بحث شده است.[۸] اشاعره با استناد به روایت پیامبر ص خداوند قیمت‌گذار (مُسعِر) است او تنگ می‌گیرد و گشایش می‌دهد و او روزی‌رسان است. [۹] و با استدلال به این که فعل بندگان مخلوق خداوند است، گرانی و ارزانی کالا را به خدا نسبت داده ‌اند.[۱۰] از نظر متکلمین شیعه، گرانی و ارزانی کالاها به کسی که اسباب گرانی یا ارزانی را فراهم کرده، نسبت داده می‌شود. اگر سبب آن فعل خدا باشد که از روی مصلحت است، پس به او نسبت می‌دهیم و اگر سبب آن فعل انسان باشد به انسان‌ها نسبت می‌دهیم.[۱۱] . گران ‌فروشی یکی از معضلات اقتصادی جامعه به شمار می‌رود که نتایج مخرب آن بر زندگی اقشار ضعیف اثر می‌گذارد.[۱۲] امام خمینی در پیامی خطاب به اصناف و کسبه در فروردین ماه ۱۳۵۸ش در اعتراض به برخی کسبه که کالای خود را گران‌تر از قیمت تعیین شده از طرف دولت، به مردم می‌فروخته ‌اند، این عمل را نوعی اجحاف و تعدی و مخالف با موازین شرعی و اخلاق دانسته است.[۱۳] . آیت‌ الله خامنه‌ ای طی پیامی در مهر ۱۳۷۳ش خطاب به رئیس جمهور وقت اکبر هاشمی رفسنجانی ، گران‌فروشی‌ را پدیده‌ای زشت‌ و ظالمانه‌ که‌ بار سنگین‌ آن‌ بر دوش‌ مردم‌ ضعیف‌ قرار می‌گیرد، دانسته و مبارزه‌ با آن را مبارزه‌ با یک‌ ظلم‌ مضاعف‌ دانسته است‌.[۱۴] . در قانون تعزیرات حکومتی مصوب ۱۳۶۷ش مجمع تشخیص مصلحت نظام[۱۵] و در قانون نظام صنفی کشور مصوب ۱۳۹۲ش مفهوم «گران‌فروشی» تعریف شده و به عنوان یک جُرم، برای آن مجازات‌ هایی در نظر گرفته شده است.[۱۶] . برخی از فقها، براساس روایتی از امام صادق ع "غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ سُحْتٌ"؛ مغبون ساختن (فریب دادن) مسترسل حرام است.»[۱۷] گران‌فروشی را حرام دانسته‌ اند. فیض کاشانی در کتاب الوافی بعد از ذکر این روایت، در تعریف «مُستَرسِل» می‌گوید: «مسترسل کسی است که به فروشنده اطمینان کرده و در تعیین قیمت کالا بر او اعتماد کرده است. »[۱۸] از نظر فیض کاشانی، یکی از موارد غبنِ مسترسل (فریب مشتری که به فروشنده در قیمت کالا اعتماد کرده) این است که فروشنده، کالا را گران ‌تر و به قیمت بیشتر از ارزش واقعی آن به او بفروشد.[۱۹] در این حالت، معامله حرام و باطل است.[۲۰] برخی از فقها با وجود حرمت معامله آن را صحیح دانسته و برای مشتری مغبون (فریب‌خورده) اختیار فسخ معامله در نظر گرفته ‌اند.[۲۱] . بر اساس استفتائی از امام خمینی درباره حکم گران فروشی، اگر گران‌فروشی به حد اجحاف به مشتری برسد و یا خلاف مقررات دولت اسلامی باشد، جایز نیست.[۲۲] . آیت‌ الله خامنه ‌ای در جواب استفتائی درباره تعیین مقدرار سود از فروش کالا گفته است: سود گرفتن تا وقتی که به حدّ اجحاف نرسیده و بر خلاف مقرّرات دولت هم نباشد، اشکال ندارد، ولی افضل بلکه مستحب آن است که فروشنده به آن مقدار سودی که هزینه‌ هایش را تأمین می‌کند، اکتفا نماید.[۲۳] . از نظر آیت‌ الله سیستانی، گرانفروشی در صورتی که خلاف عرف و مقررات نباشد، [به لحاظ فقهی] جایز است؛ اما [به لحاظ اخلاقی] کاری ناشایست و خلاف اخلاق است.[۲۴] . آیت‌الله مکارم شیرازی، در تعیین مقدار سود از فروش کالا بر این نظر است که سود میزان معینی ندارد و بستگی به رضایت طرفین دارد، مگر در کالاهایی که از سوی نظام اسلامی قیمت خاصّی برای آن تعیین شده باشد. ولی رعایت انصاف در هر حال بسیار خوب است.[۲۵] . مطابق استفتائی از آیت‌الله صافی گلپایگانی، فروشنده کالا شرعاً مختار است که کالای خود را به هر قیمتی که می‌خواهد بفروشد و خریدار هم چنانچه راضی به آن قیمت باشد و معامله انجام گیرد معامله صحیح است؛ اما اگر بعد از معامله کشف شود که مشتری مغبون شده است مشتری حق فسخ معامله را دارد البته باید دقت شود که اِجحاف و بی‌انصافی صورت نگیرد.[۲۶] . مطابق ماده ۵۷ قانون نظام صنفی کشور مصوب ۱۳۹۲ش، مجازات و جریمه گران‌فروشی با عنایت به دفعات تکرار در طول سال به شرح زیر است:[۲۷] . متخلف علاوه بر الزام به پرداخت خسارت وارد‌شده به خریدار یا مصرف‌کننده در مرتبه اول به دو برابر مبلغ گران‌فروشی جریمه می‌شود. در مرتبه دوم به چهار برابر مبلغ گران‌فروشی جریمه می‌گردد. در مرتبه سوم به شش برابر مبلغ گران ‌فروشی جریمه می‌شود و علاوه بر پرداخت جریمه پارچه یا تابلو بر سر در محل کسب به عنوان متخلف صنفی به‌ مدت دو هفته نصب می‌شود. در مرتبه چهارم به هشت برابر مبلغ گران‌فروشی جریمه می‌شود و پارچه یا تابلو بر سر در محل کسب به‌عنوان متخلف صنفی به ‌مدت یکماه نصب می‌شود. در مرتبه پنجم و مراتب بعدی به ده‌ برابر مبلغ گران ‌فروشی جریمه می‌شود و پارچه یا تابلو بر سر در محل کسب به‌ عنوان متخلف صنفی به ‌مدت دو ماه نصب می‌شود؛ همچنین به مدت شش‌ماه، پروانه کسب وی تعلیق و محل کسب تعطیل می‌گردد.[۲۸] . منبع

مذمت گران‌ فروشی

گفتنی است، گران‌ فروشی، کم‌ فروشی و احتکار از آن دسته جرایمی است که عنصر تقلب برای بردن مال دیگران در آنها نقش اساسی دارد. جرایم یا ذاتاً دارای قبح هستند و یا از حیث وضع و قرارداد. از آن‌جا که گران‌فروشی متضمن تقلب است، از جرایم ذاتاً قبیح است؛ زیرا فطرت بشر با آن مخالف است و عقل سلیم آن را مذموم می‌داند؛ از این جهت است که هم شرع و هم عرف آن را مذموم و ممنوع و قابل مجازات دانسته ‌اند.

گران فروشی در قرآن

اگر چه در قرآن کریم گران فروشی به صراحت با این واژه نیامده، اما مسائل مرتبط با آن که با گران فروشی در ارتباط است و نتیجه اش همان گران فروشی است؛ یعنی کم فروشی و احتکار به صراحت ذکر شده است. به عبارت دیگر؛ ادله منع احتکار و خطاکار یا ملعون دانستن محتکر در حقیقت به معنای نکوهش و منع گران فروشی است؛ زیرا که قصد محتکر از مخفی کردن ارزاق عمومی تشدید مضیقه و ازدیاد تقاضا و بالا بردن قیمت کالای احتکار شده است که در حقیقت احتکار مقدمه گران فروشی است. این عدم تصریح شاید از آن جهت باشد که؛ روش قرآن در بیان مسائل نوعاً بیان کلیات بوده و بر عهده مفسران قرآن یعنی ائمه (ع) بوده که این کلیات را تبیین کنند و ائمه نیز در تبیین حقایق اسلام از جمله چیزهایی که بر آن تاکید ورزیده اند دوری از گران فروشی بوده است. البته قرآن چهار چوب هایی را در باب معاملات بیان کرده که می توانند در جهت پیش گیری از گران فروشی، بسیار راهگشا باشند؛ نظیر دوری از حرص، طمع، ظلم، احتکار، بخس و داشتن انصاف و...

کم ‌فروشی در قرآن : در قرآن کریم به‌ طور صریح و مکرر به کم‌ فروشی اشاره شده و به ‌شدت مذمت شده است و کم‌ترین مجازات دنیوی آن را ویران شدن شهر مدین و نابود شدن قوم آن معرفی کرده است. مسئله کم ‌فروشی در قرآن در سورهای و آیات زیر آمده است:

سوره مطففین : این سوره به نام کم‌فروشان نام ‌گذاری شده است:"وای بر کم‌فروشان. آنان که وقتی برای خود پیمانه می‌کنند، حق خود را به‌ طور کامل می‌گیرند؛ اما هنگامی‌که می‌خواهند برای دیگران پیمانه یا وزن کنند، کم می‌گذارند. آیا آنها گمان نمی‌کنند که برانگیخته می‌شوند. در روزی بزرگ. روزی که مردم در پیشگاه پروردگار جهانیان می‌ایستند". [۱]

سوره اسراء : " وَ أَوْفُوا الْکَیْلَ إِذا کِلْتُمْ وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقیمِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْویلا "؛ [۲] . چون چیزی را پیمانه کنید، پیمانه را کامل گردانید و با ترازویی درست وزن کنید که این بهتر و سرانجامش نیکوتر است‌.

سوره الرحمن : " والسماء رفعها و وضع المیزان. الا تطغوافی المیزان. واقیموا الوزن بالقسط ولاتخسروا المیزان "؛[۳] . و آسمان را برافراشت و میزان و قانون (در آن) گذاشت، تا در میزان طغیان نکنید (و از مسیر عدالت منحرف نشوید) و وزن را براساس عدل برپا دارید و میزان را کم نگذارید!

سوره اعراف : در این سوره خداوند خطاب به قوم شعیب اهالی شهر مدین می‌فرماید:"پیمانه و وزن را تمام و کمال تحویل بدهید و در مال مردم نقصان روا مدارید و در پهنه زمین پس از آن‌که صلاح و اصلاح برقرار شد، فساد را منتشر نکنید و این امر برای شما بهتر است، اگر ایمان داشته باشید".[۴] .

سوره هود : در این سوره نیز خداوند داستان قوم مدین و رفتار ناهنجار آنان را با شعیب پیغمبر و سرنوشت وحشتناک آنها را بازگو می‌کند و در خصوص کم‌فروشی می‌فرماید:" وَ إِلی‌ مَدْیَنَ أَخاهُمْ شُعَیْباً قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ وَ لا تَنْقُصُوا الْمِکْیالَ وَ الْمیزانَ إِنِّی أَراکُمْ بِخَیْرٍ وَ إِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ مُحیطٍ "؛ و به‌سوی "مدین" برادرشان شعیب را (فرستادیم) گفت:"ای قوم من! خدا را پرستش کنید، که جز او، معبود دیگری برای شما نیست! پیمانه و وزن را کم نکنید (و دست به کم‌فروشی نزنید)! من (هم اکنون) شما را در نعمت می‌بینم، (ولی) از عذاب روز فراگیر، بر شما بیمناکم![۵] . و ای قوم من! پیمانه و وزن را با عدالت، تمام دهید! و بر اشیا (و اجناس) مردم، عیب نگذارید و از حق آنان نکاهید! و در زمین به فساد نکوشید! من شما را در حال و روز خوبی می‌بینم؛ ولی برای شما بیم دارم از فرا رسیدن روزی که عذاب آن شما را هر طرف دربرگیرد. ای قوم پیمانه و ترازو را از روی عدالت به تمام و کمال ادا کنید و حق مردم را ضایع نکنید و در روی زمین فساد را پراکنده نسازید. آنچه که بدون کم‌فروشی و با اطاعت از دستورات الهی برای شما باقی می‌ماند متضمن خیر و برکت بیشتر می‌باشد اگر ایمان داشته باشید و من مأمور مراقبت شما نیستم؛ بلکه خدا ناظر و مراقب شماست و من اخطار کننده‌ ام و بس.[۶] .

سوره انعام : " واوفوا الکیل و المیزان بالقسط "؛[۷] . پیمانه را تمام و وزن را درست و عادلانه تحویل بدهید. در این سوره خداوند آنچه را بر بندگان خود حرام کرده است، برمی‌شمرد: خودداری از شرک، احسان به والدین، خودداری از کشتن اولاد خود از ترس فقر و تنگ‌ دستی، خودداری از فحشای ظاهر و باطن، قتل نفس ، خودداری از تجاوز و دست‌ درازی به مال یتیم و سرانجام صحت پیمانه و وزن و خود داری از کم ‌فروشی.
توجه به این نکته شایان دقت و تأمل است که شمردن کم‌فروشی در کنار گناهان بزرگ نشان از اهمیت این موضوع دارد.

علت بیان نشدن مسئله گران ‌فروشی در قرآن

گفتنی است؛ اگر مسئله گران‌فروشی در قرآن کریم مستقیماً و به ‌طور صریح بیان نشده، این شاید از آن جهت باشد که: دلیل اول - همان‌گونه که می‌دانید روش قرآن در بیان مسائل نوعاً بیان کلیات بوده و مسائل جزئی را به عهده مفسران قرآن یعنی ائمه واگذار نموده. به اعتقاد ما فرقی میان قرآن و سنت وجود ندارد، بسیاری از مسائل که در قرآن بیان نشده و یا به ‌صورت کلی آمده، تبیین آن به عهده سنت گذاشته شده است و این مسئله گران ‌فروشی نیز در زمره آن دسته از مسائلی است که حکمش توسط ائمه بیان شده است؛ مانند آنچه را که امام صادق ـ علیه ‌السلام ـ در جریان تجارت با مصادف برخورد کرد.[۸] . و این منافات با جامعیت قرآن ندارد؛ زیرا اگرچه خدای متعال هر چیزی را که مردم تا روز قیامت نیاز دارند، در قرآن آورده و برای پیامبرش بیان کرده، اما این بدان معنا نیست که قرآن یک دایرة المعارف بزرگ است که تمام جزئیات علوم ریاضی و جغرافیایی و... در آن آمده است؛ بلکه قانون‌های کلی اساسی؛ مانند مالیات، قانون قضا، قانون معاملات از قبیل تجارت، اجاره، صلح و ... قوانین عمومی مانند حدود، قصاص و... قانون کلی عبادات؛ مانند نماز ، روزه ، حج ، وضو ، غسل و امثال آنها، همه در قرآن آمده است؛ اما جزئیات این مسائل به عهده ائمه گذاشته شده است. دلیل دوم - در زمان نزول قرآن مرجع و نهادی برای تعیین و تثبیت قیمت‌ها وجود نداشته و نرخ اجناس را در آن محیط کوچک و محدود نظام عرضه و تقاضا تعیین می‌کرد؛ اما از آن‌جا که قرآن کریم جامع تمام نیازهای بشری است و حکم هر مسئله یا چیزی در آن یافت می‌شود در خصوص کم ‌فروشی ملاحظه می‌شود که خیلی صریح و روشن مورد بحث قرار گرفته و به‌طور مکرر و موکد مورد نکوهش واقع شده است و عاقبت آن بسیار شوم و نابود‌کننده معرفی شده است. حال اگر این مطلب را در نظر بیاوریم که حاصل کم‌ فروشی و گران‌فروشی عدم تعادل و توازن کالا و قیمت است (دریافت وجه بیشتر برای کالای معین که گران‌فروشی است یا تحویل کالای کمتر برای قیمت معین که کم‌فروشی است) در آن صورت با توجه به وضع اجتماع و طرز خرید و فروش جامعه امروزی و تنقیح مناط قطعی و استنباط ملاک مشترک می‌توانیم از باب اقتضای زمان، مصلحت جامعه و حکم عقل ، احکام وارده در باب کم ‌فروشی را برگران‌فروشی تطبیق نماییم . دلیل سوم - از همه اینها که بگذریم، قرآن چهار‌چوب‌هایی را در باب معاملات از جنبه اخلاقی بیان کرده که می‌توانند در جهت پیش‌گیری از گران‌فروشی، بسیار راه‌گشا باشند؛ نظیر دوری از حرص، طمع ، ظلم ، احتکار ، بخس و داشتن انصاف و... همچنین ادله منع احتکار و خطاکار یا ملعون دانستن محتکر [۹] [۱۰] . در حقیقت به معنای نکوهش و منع گران‌فروشی است؛ زیراکه قصد محتکر از مخفی کردن ارزاق عمومی تشدید مضیقه و ازدیاد تقاضا و بالا بردن قیمت کالای احتکار شده است که در حقیقت احتکار مقدمه گران‌فروشی است.

آیات مربوط به گرانفروشی و کم فروشی پرسش و پاسخ آیات مربوط به گرانفروشی و کم فروشی در چندین سوره از قرآن آیاتی در مورد گرانفروشی و کم فروشی آمده است...

کم فروشی در قرآن پرسش و پاسخ قرآن کریم در سوره مطففین نسبت به کم فروشی در داد و ستدهای اقتصادی هشدار می دهد و می فرماید: «وَیْلٌ ...

چرا خداوند کاسبان گران ‌فروش را نفرین می‌کند؟/ گناهی که به عذاب قوم شعیب(ع) گرفتارمان می‌کند

حرام ‌بودن غش

غش در معامله هم حرام است، در صورتی‌که مقداری از جنس دیگر را که ازشش کمتر است جزء آن کند و به همان وزن مورد نظر به مشتری تحویل دهد غش در معامله کرده مثلا صد من گندم اعلا را می‌فروشد در حالی‌که ده من گندم متوسط بآن ضمیمه‌کرده یا یک من روغن حیوانی اعلا می‌فروشد در حالی‌که مقداری روغن نباتی یا پیه به آن مخلوط کرده و نظائرش تمام حرام و غش در معامله است. دیدگاه شیخ انصاری : شیخ در مکاسب محرمه می‌فرماید: اخباری که در حرمت غش رسیده متواتر است از آن جمله صدوق نقل نموده که رسول خدا (صلی ‌الله ‌علیه ‌و‌آله ‌وسلّم) فرمود: من غش مسلماً فی بیع او شراء فلیس منا و یحشر مع الیهود یوم القیمة لانه من غش الناس فلیس بمسلم الی ان قال (صلی ‌الله ‌علیه ‌و‌آله ‌وسلّم) و من غشنا فلیس منا قالها ثلاثاُ و من غش اخاه المسلم نزع الله برکة رزقه و افسد معیشته و و کله الی نفسه؛ کسی‌که با مسلمانی در خرید و فروش غش کند از ما نیست و روز قیامت با طایفه یهود محشور می‌شود زیرا کسی‌ که با مردم غش می‌کند مسلمان نیست و سه مرتبه فرمود کسی‌که با ما غش کند از ما نیست و کسی‌که با برادر مسلمانش غش کند خداوند برکت را از روزیش برمی‌داردومعیشت وزندگیش را خراب فرموده و به خودش واگذارش می‌فرماید. [۶]

غش در روایات : ازحضرت باقر علیه ‌السّلام روایت نموده که رسول خدا (صلی‌ الله‌ علیه‌ و‌آله‌ وسلّم) در بازار مدینه به گندم ‌فروشی عبور کرد و فرمود خوب گندمی داری پس دست وسط آن نمود و مقداری بیرون آورد دید وسطش گندم خرابی است پس به صاحب آن فرمود ما اریک الاوقد جمعت خیانة و غشاً؛ خیانت کردی و با مسلمانان غش نمودی. [۷] . و در روایت حلی است که از حضرت صادق (علیه ‌السّلام) پرسید از شخصی که دو نوع از یک جنس دارد یکی گران و خوب و دیگری پست و ارزان پس هر دو را مخلوط کند و بیک قیمت بفروشد فرمود: فقال (علیه‌ السّلام) لا یصلح له ان یغش المسلمین حتی یبینه؛ نباید با مسلمانان غش کند و این‌طور معامله نکند مگراینکه مخلوط ‌بودن آن‌را به مشتری بگوید. [۸]

داود بن سرحان از آن حضرت پرسید که دو قسم مشک داشتم یکی تر و دیگری خشک پس مشک تر را فروختم و مشک خشک را به‌ همان قیمت نمی ‌خرند آیا جایز است که آن ‌را تر کنم تا به مصرف فروش برسد حضرت فرمود جایز نیست مگر آن ‌که مشتری را خبر دهی که آن‌را تر کرده‌ ای.

غش در معامله از دیدگاه فقه

یکی از کسب‌های حرام، غشّ (تقلّب) در معامله است؛ یعنی انسان عیب جنسی را که می‌خواهد بفروشد، پنهان ساخته و به صورت یک جنس خوب به مشتری عرضه کند. یا عیب پولی را که می‌خواهد به طرف بدهد، مخفی کند و در قالب یک چیز درست و صحیح ارائه دهد. این، از مصادیق کسب حرام محسوب می‌گردد. اسلام، غشّ و تقلّب در معامله را حرام دانسته و به شدت از آن نهی کرده است. در رساله‌های عملیه نیز همه علما به حرمت این معامله فتوا داده‌اند. امام راحل در تحریر الوسیله آن را حرام دانسته‌اند. به هر حال تردیدی در حرمتش نیست. فقها هم در کتاب‌های خود گفته‌اند که غشّ یعنی انسان عیب جنس خود را بپوشاند و به صورت جنس خوب عرضه بدارد، که مصداق‌هایش را خودتان می‌توانید پیدا کنید. یکی از مصادیق هم در روایتی که بیان شد، آب داخل کردن در شیر بود. یا مثلاً اگر در روغن حیوانی مقداری روغن نباتی، یا دنبه آب کرده بریزد و بعد به نام روغن حیوانی بفروشد، یا سیب‌زمینی را داخلِ روغن کند و به اسم روغن بفروشد، یا فرش پاره شده را کاملاً رفو کند و به مشتری ارائه دهد و عیبش را نگوید، یا جنسِ معیوب را طوری درست کند که خریدار خیال کند بی‌عیب است و... اینها هم از غلّ و غشّ و تقلّب و حرام است. یا عیب پارچه معیوب را در کارخانه یا مغازه‌اش برطرف و رفو کند و در قالب پارچه سالم عرضه می‌دارد، یا در جعبه‌ های پرتقال و سیب و خرما جنس بد را زیر خوب می‌چینند که وقتی انسان در نگاه نخست، ظاهر آن‌ها را زیبا و خوب می‌بیند، اما وقتی زیرشان را بررسی می‌کند، می‌فهمد معیوب است.

غشّ در معامله

یکی از مصادیق کم فروشی غشّ در معامله است. غشّ اصطلاحاً آمیخته کردن چیزی سالم با معیوب یا درجه یک با درجه دو، و یا پوشاندن عیب جنس و فروش آن به عنوان مبیع مرغوب می باشد. غشّ کننده کالائی که عرفاً ارزش برابری با ثمن را ندارد می فروشد، و لذا در واقع کالا در مقابل جزئی از پول قرار می گیرد و این مصداق بارزی از کم فروشی است. روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله از بازار مدینه می گذشتند، به غذائی که جلوه می نمود بر خوردند و آن را پاکیزه یافتند، و از قیمتش پرسیدند، خدای تبارک و تعالی به وی وحی رساند که دست به زیر کالا ببرد، حضرت چنین کرد و جنسی پست یافت. فروشنده چهره های زیبای کالا را بالا گذاشته بود و ردیف های زیرین رااز جنس نامرغوب پر کرده بود، حضرت به صاحب کالا فرمودند: ما اراک الّا وَ قَدْ جَمَعْتَ خِیانةً وَ غِشّاً لِلْمُسْلِمینَ [1] نمی بینم تو را مگر اینکه، خیانت و غشّ به مسلمانان را با هم جمع کرده ای. پیامبر صریحاً از مخلوط کردن شیر با آب و عطر با چیزی دیگر نهی می فرمود: قال الصادق علیه السلام: نَهی رَسُولُ اللَّه صلی الله علیه و آله انْ یشابَ اللَّبَنُ بِالْماءِ لِلْبَیعِ [2] رسول خدا صلی الله علیه و آله، نهی می فرمود از اینکه شیر را با آب برای فروش مخلوط کنند. آن حضرت به «زینب "عطّاره"عطر فروش» می فرماید: اذا بِعْتِ فَاحْسِنی وَ لاتَغُشّی فَانَّهُ اتْقی (لِلّهِ) وَ ابْقی لِلْمالِ [3] وقتی می فروشی به نیک بفروش و غشّ مکن که آن سبب تقوای الهی و موجب بقاء سرمایه است. مستفاد از این خبر این است که غشّ موجب زوال مال می گردد. گویند: شیر فروش هر صبح شیر را با آب مخلوط می نمود و به عنوان شیر خالص می فروخت، از قضا روزی سیل آمد و گاو را با خود برد. شیرفروش به شدّت سر بفکر داشت و زانوی غم در بغل گرفته بود و برای یگانه سرمایه اش اندوهگین بود، دختر زیرکش پدر را دلداری داد و گفت: آبی که همه عمر در شیر می ریختی، اینک جمع شد و گاو را با خود برد! در همین باره امام صادق علیه السلام می فرماید: ایاک وَ الغِشَّ فَانَّهُ مَنْ غَشَّ غُشَّ فی مالِهِ فَانْ لَمْ یکنْ لَهُ مالٌ غُشَّ فی اهْلِهِ [4] از غشّ بپرهیز که هرکس غشّ کند در مالش غشّ می شود و اگر سرمایه ای نداشته باشد در اهلش(عیالش) غشّ می شود. انسانی که می توانست دعای ملائک را شامل حال خود کند، با انجام چنین گناهی برای جلب سرمایه دنیوی دائماً تحت نفرین آنان قرار می گیرد. قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله: مَنْ باعَ عَیباً لَمْ یبَینْهُ لَمْ یزَلْ فی مَقْتِ اللَّهِ وَ لَمْ تَزَلِ الْمَلائِکةُ تَلْعَنُهُ [5] کسی که کالائی معیوب را بفروشد و عیب آن را آشکار ننماید، دائماً در غضب خداست و همیشه مورد لعن ملائک است. و اینک عذاب اخروی غشّ را ملاحظه فرمائید. قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله: وَ مَنْ غَشَّ مُسْلِماً فی شِراءٍ اوْ بَیعٍ فَلَیسَ مِنَّا وَ یحْشَرُ یوَمَ الْقِیمَةِ مَعَ الْیهُودِ لِانَّهُمْ اغَشُّ الْخَلقِ لِلْمُسلِمینَ [6] کسی که در خرید و فروش با مسلمانی غشّ کند، از ما نیست، و روز قیامت با یهود محشور می شود چون آنان غشّ کننده ترین مردم با مسلمانان بودند.

غش در معامله

شخصی خوراکی می فروخت. پیامبر(ص) بخاطر اینکه روی جنس او با زیر آن تفاوت داشت، فروشنده را سرزنش کرد. سنن الدارمی عن ابن عمر: إنَّ رَسولَ اللّهِ (ص) مَرَّ بِطَعامٍ بِسوقِ المَدینَةِ فَأَعجَبَهُ حُسنُهُ، فَأَدخَلَ رَسولُ اللّهِ (ص) یدَهُ فی جَوفِهِ، فَأَخرَجَ شَیئا لَیسَ بِالظّاهِرِ، فَأَفَّفَ لِصاحِبِ الطَّعامِ. ثُمَّ قالَ: لا غِشَّ بَینَ المُسلِمینَ، مَن غَشَّنا فَلَیسَ مِنّا . سنن الدارمی ـ به نقل از ابن عمر: پیامبر خدا (ص) در بازار مدینه بر گندم (موادّی خوراکی) گذشت که خوش ظاهر بود و از آن خوشش آمد. دستش را داخل آن بُرد و مقداری از آن را بیرون آورد که با ظاهرش فرق می کرد. پس به صاحب گندم، اُف گفت و سپس فرمود: مسلمان، غلّ و غش نمی کند. هر کس با ما غلّ و غش کند، از ما نیست . ([۱]. سنن الدارمی: ج ۲ ص ۶۹۸ ح ۲۴۴۶، تاریخ أصبهان: ج ۱ ص ۲۹۸ الرقم ۵۱۵، کنز العمّال: ج ۴ص ۱۵۸ ح ۹۹۷۰ نقلاً عن ابن النجار وکلاهما نحوه؛ مسند زید: ص ۲۷۵ عن الإمام زین العابدین عن أبیه عن الإمام علی(ع)، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۷، ص ۲۱۶) .

غشّ در معامله

پیغمبر اکرم«صلّی‌ الله‌ علیه ‌وآله ‌وسلّم» از کسی که غش در معامله کند، سلب ایمان کرده و فرموده‌ اند: «أَلَا وَ مَنْ‏ غَشَّنَا فَلَيْسَ مِنَّا». [وسائل الشيعة، ج‏17، ص283 ] . راوی می‌گوید: پیامبر گرامی«صلّی‌ الله ‌علیه ‌وآله ‌وسلّم» از بازار مدینه رد می‌شدند و دیدند میوه ‌فروشی میوه‌ هایش جلوۀ خاصی دارد. جلو رفتند و دست زدند زیر میوه‌ها و دیدند زیر و رو دارد و زیرش خراب است. پیغمبر اکرم«صلّی‌ الله‌ علیه ‌وآله ‌وسلّم» فرمودند: چرا اینطور است؟ بعد فرمودند: این کار تو جمع بین خیانت و غشّ در معامله است. [ الكافي، ج‏5، ص161] . در روایت دیگری از قول امام صادق«سلام‌ الله ‌علیه» نقل شده که پیغمبر اکرم «صلّی ‌الله ‌علیه ‌وآله ‌وسلّم» به یک مرد خرما فروش که ظاهراً خرمای او زیر و رو داشته، فرموده ‌اند: مگر نمی‌دانی اگر غشّ در معامله کنی، مسلمان نیستی؟! [الكافي، ج‏5، ص 160] . کسی که غشّ در معامله کند، کسی که مشتری را گول بزند و جنس بد را به جای جنس خوب بفروشد و بالاخره مشتری را فریب دهد، کسی که در اداره، ارباب رجوع را فریب دهد، این شخص مسلمان نیست. چندین روایت از پیغمبر اکرم«صلّی ‌الله ‌علیه ‌وآله ‌وسلّم» و از ائمۀ طاهرین«سلام ‌الله ‌علیهم» داریم که غشّ در معامله را از مفاسد اجتماعی دانسته ‌اند و گناه ایجاد مفسده در اجتماع را بزرگ شمرده‌ اند. گناهانی نظیر غشّ در معامله، امنیّت اقتصادی را مختل می‌کند و امنیّت اقتصادی، اگر از امنیّت اجتماعی مهم‌تر و بالاتر نباشد، کمتر نیست.

غش در معامله

یکی از کسب های حرام، غشّ (تقلّب) در معامله است؛ یعنی انسان عیب جنسی را که می خواهد بفروشد، پنهان ساخته و به صورت یک جنس خوب به مشتری عرضه کند. یا عیب پولی را که می خواهد به طرف بدهد، مخفی کند و در قالب یک چیز درست و صحیح ارائه دهد. این، از مصادیق کسب حرام محسوب می گردد. اسلام، غشّ و تقلّب در معامله را حرام دانسته و به شدت از آن نهی کرده است. در رساله های عملیه نیز همه علما به حرمت این معامله فتوا داده اند. امام راحل در تحریر الوسیله آن را حرام دانسته اند. به هر حال تردیدی در حرمتش نیست. فقها هم در کتاب های خود گفته اند که غشّ یعنی انسان عیب جنس خود را بپوشاند و به صورت جنس خوب عرضه بدارد، که مصداق هایش را خودتان می توانید پیدا کنید. یکی از مصادیق هم در روایتی که بیان شد، آب داخل کردن در شیر بود. یا مثلاً اگر در روغن حیوانی مقداری روغن نباتی، یا دنبه آب کرده بریزد و بعد به نام روغن حیوانی بفروشد، یا سیب زمینی را داخلِ روغن کند و به اسم روغن بفروشد، یا فرش پاره شده را کاملاً رفو کند و به مشتری ارائه دهد و عیبش را نگوید، یا جنسِ معیوب را طوری درست کند که خریدار خیال کند بی عیب است و… اینها هم از غلّ و غشّ و تقلّب و حرام است. یا عیب پارچه معیوب را در کارخانه یا مغازه اش برطرف و رفو کند و در قالب پارچه سالم عرضه می دارد، یا در جعبه های پرتقال و سیب و خرما جنس بد را زیر خوب می چینند که وقتی انسان در نگاه نخست، ظاهر آن ها را زیبا و خوب می بیند، اما وقتی زیرشان را بررسی می کند، می فهمد معیوب است.

روایات غش در معامله

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام لَوْ لَا أَنَّ الْمَكْرَ وَ الْخَدِیعَةَ فِی النَّارِ لَكُنْتُ أَمْكَرَ النَّاس [الكافی ج 2 ص 336] هشام بن سالم در حدیثى مرفوع از امیر المؤمنین علیه السلام حدیث كند كه فرمود: اگر نبود كه مكر و فریبكارى در آتشند من مكر اندیش ترین مردمان بودم.

عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وسلم یَجِی ءُ كُلُّ غَادِرٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِإِمَامٍ مَائِلٍ شِدْقُهُ حَتَّى یَدْخُلَ النَّارَ وَ یَجِی ءُ كُلُّ نَاكِثٍ بَیْعَةَ إِمَامٍ أَجْذَمَ حَتَّى یَدْخُلَ النَّار[الكافی ج 2 ص337] حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) فرمود: بیاید هر كه عهدشكنى كند در روز قیامت با امامى كه دهن او كج باشد تا داخل آتش گردد، و بیاید هر كه بیعت امامى را شكسته دست بریده تا بهمان حال داخل آتش شود. شرح : ممكن است از لحاظ ادبى كلمه بامام متعلق به قادر باشد و مقصود از امام امام حق باشد چنانچه مجلسى (ره) گفته، و پس از این در خبر بیاید و بنا بر این معناى حدیث چنین شود: كه هر كه بامامى و پیشواى حقى از پیشوایان عهدشكنى كند با دهن كج وارد صحراى محشر گردد و بهمین حال باشد تا بدوزخ رود، و ممكن است حرف باء در بامام بمعناى مع باشد و متعلق به یجی ء باشد و مقصود از امام امام ضلالت و گمراهى باشد چنانچه فیض (ره) گفته، و بنا بر این معنى چنین است: كه هر كه عهدشكنى كند بیاید در روز قیامت در زیر پرچم امامى دهن كج تا بهمان وضع با او بدوزخ رود.

عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وسلم لَیْسَ مِنَّا مَنْ مَاكَرَ مُسْلِما [الكافی ج 2 ص 336] امام صادق علیه السلام فرمود: كه رسول خدا (ص) فرموده: از ما نیست كسى كه با مسلمانى نیرنگ كند.

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَرْیَتَیْنِ مِنْ أَهْلِ الْحَرْبِ لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُمَا مَلِكٌ عَلَى حِدَةٍ اقْتَتَلُوا ثُمَّ اصْطَلَحُوا ثُمَّ إِنَّ أَحَدَ الْمَلِكَیْنِ غَدَرَ بِصَاحِبِهِ فَجَاءَ إِلَى الْمُسْلِمِینَ فَصَالَحَهُمْ عَلَى أَنْ یَغْزُوَ مَعَهُمْ تِلْكَ الْمَدِینَةَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لَا یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِینَ أَنْ یَغْدِرُوا وَ لَا یَأْمُرُوا بِالْغَدْرِ وَ لَا یُقَاتِلُوا مَعَ الَّذِینَ غَدَرُوا وَ لَكِنَّهُمْ یُقَاتِلُونَ الْمُشْرِكِینَ حَیْثُ وَجَدُوهُمْ وَ لَا یَجُوزُ عَلَیْهِمْ مَا عَاهَدَ عَلَیْهِ الْكُفَّار[الكافی ج 2 ص 336] طلحة بن زبیر گوید: از حضرت صادق علیه السلام پرسیدم: دو شهر است و اهل هر دو كافر حربى هستند، و براى هر كدام پادشاهى جدا است، (اهل آن دو) با هم جنگ كردند سپس سازش نمودند، پس از آن یكى از آن دو پادشاه برفیقش (یعنى بپادشاه دیگرى) خدعه زد و آمد با مسلمانان سازش كرد كه بوسیله آنها با آن شهر دیگر جنگ كند؟ حضرت صادق علیه السلام فرمود: براى مسلمین نشاید كه خدعه كنند، و نه دستور بخدعه دهند، و نه جنگ كنند با آنان كه نیرنگ زنند (و عهدشكنى كنند) ولى میتوانند هر جا كه مشركین را یافتند با آنها بجنگند، و آنچه كفار بر آن پیمان بسته اند بر آنان گذرا (و نافذ) نیست. (یعنى پیمان مشركین و سازششان با یك دیگر صحیح نیست و مانع از جنگ مسلمانان با آنها نیست، و هر كجا كه مشركین را یافتند میتوانند با آنها جنگ كنند).

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْأَشْعَثِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ یَحْیَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وسلم یَجِی ءُ كُلُّ غَادِرٍ بِإِمَامٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَائِلًا شِدْقُهُ حَتَّى یَدْخُلَ النَّار [الكافی ج 2 ص338] حضرت صادق علیه السّلام فرمود: كه رسول خدا (ص) فرمود: هر كه با امامى بیوفائى (و عهدشكنى كند) با دهن كج وارد محشر گردد تا بدوزخ رود.

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْعَبْدِیِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام ذَاتَ یَوْمٍ وَ هُوَ یَخْطُبُ عَلَى الْمِنْبَرِ بِالْكُوفَةِ یَا أَیُّهَا النَّاسُ لَوْ لَا كَرَاهِیَةُ الْغَدْرِ كُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ أَلَا إِنَّ لِكُلِّ غُدَرَةٍ فُجَرَةً وَ لِكُلِّ فُجَرَةٍ كُفَرَةً أَلَا وَ إِنَّ الْغَدْرَ وَ الْفُجُورَ وَ الْخِیَانَةَ فِی النَّار[الكافی ج 2 ص 336] اصبغ بن نباته گوید: روزى امیر المؤمنین علیه السلام بر منبر كوفه خطبه خواند و فرمود: اى گروه مردم اگر عهدشكنى بد نبود من سیاستمدارترین مردم بودم، آگاه باشید كه هر عهدشكنى تباه كارى و هرزه گى است، و هر تباه كارى ناسپاسى و كفرى در بردارد، آگاه باشید كه بیوفائى و تباه كارى و خیانت در آتش است .

عن أمیر المؤمنین علیه السلام:... ِ إِیَّاكَ وَ الْخَدِیعَةَ فَإِنَّهَا مِنْ خُلُقِ اللَّئِیمِ [الكافی ج8 ص24] بر تو باد به نیرنگ بازى كه این كار اخلاق مردم پست است.

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ لَیْسَ مِنَّا مَنْ غَشَّنَا [الكافی ج5 ص160] امام صادق علیه السلام : از ما نیست كسى كه با ما دغلكارى كند.

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وسلم لِرَجُلٍ یَبِیعُ التَّمْرَ یَا فُلَانُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ لَیْسَ مِنَ الْمُسْلِمِینَ مَنْ غَشَّهُمْ [الكافی ج5 ص160] رسول خدا صلی الله علیه و آله به مردی خرما فروش فرمود: آیا نمی دانی که کسی که در معامله با مسلمانان فریبکاری کند از آنان نیست؟!

مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ سِجَادَةَ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ قَالَ كُنَّا عِنْدَ أَبِی الْحَسَنِ علیه السلام فَإِذَا دَنَانِیرُ مَصْبُوبَةٌ بَیْنَ یَدَیْهِ فَنَظَرَ إِلَى دِینَارٍ فَأَخَذَهُ بِیَدِهِ ثُمَّ قَطَعَهُ بِنِصْفَیْنِ ثُمَّ قَالَ لِی أَلْقِهِ فِی الْبَالُوعَةِ حَتَّى لَا یُبَاعَ شَیْ ءٌ فِیهِ غِشٌّ [الكافی ج5 ص160] نزد موسی بن جعفر علیهما السلام بودم که مقداری دینار پیش حضرت بود؛ یکی از آنها را برداشت و دو نیم کرد و به من فرمود: این را در چاه دستشویی بینداز تا چیزی که در آن ناخالصی هست معامله نشود.

أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ دَخَلَ عَلَیْهِ رَجُلٌ یَبِیعُ الدَّقِیقَ فَقَالَ إِیَّاكَ وَ الْغِشَّ فَإِنَّ مَنْ غَشَّ غُشَّ فِی مَالِهِ فَإِنْ لَمْ یَكُنْ لَهُ مَالٌ غُشَّ فِی أَهْلِهِ [الكافی ج5 ص160] مردی آرد فروش به محضر امام صادق علیه السلام وارد شد حضرت فرمود: از ناخالصی(غش) و فریب در معامله پرهیز کن! که براستی کسی که با دیگران غش کند در مالش دچار غش شود (یعنی دیگران با او چنین کنند) و اگر در مالش نشود در اهل و عیالش می شود!

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وسلم عَنْ أَنْ یُشَابَ اللَّبَنُ بِالْمَاءِ لِلْبَیْعِ [الكافی ج5 ص160] رسول خدا صلی الله علیه و آله از اینکه برای فروختن شیر در آن آب مخلوط شود نهی فرمود.

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ قَالَ كُنْتُ أَبِیعُ السَّابِرِیَّ فِی الظِّلَالِ فَمَرَّ بِی أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى علیه السلام فَقَالَ لِی یَا هِشَامُ إِنَّ الْبَیْعَ فِی الظِّلِّ غِشٌّ وَ إِنَّ الْغِشَّ لَا یَحِلُّ [الكافی ج5 ص160] ام كاظم علیه السلام ـ چون بر هشام بن حكم كه در سایه (تاریكى) مشغول فروختن پارچه شاپورى بود، گذشت ـ فرمود : اى هشام! فروختن كالا در سایه، دغلى است، و دغلى [در معامله] روا نیست.

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ مَرَّ النَّبِیُّ صلی الله علیه وآله وسلم فِی سُوقِ الْمَدِینَةِ بِطَعَامٍ فَقَالَ لِصَاحِبِهِ مَا أَرَى طَعَامَكَ إِلَّا طَیِّباً وَ سَأَلَهُ عَنْ سِعْرِهِ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَنْ یَدُسَّ یَدَیْهِ فِی الطَّعَامِ فَفَعَلَ فَأَخْرَجَ طَعَاماً رَدِیّاً فَقَالَ لِصَاحِبِهِ مَا أَرَاكَ إِلَّا وَ قَدْ جَمَعْتَ خِیَانَةً وَ غِشّاً لِلْمُسْلِمِینَ [الكافی ص161] امام باقر علیه السلام : پیامبر صلى الله علیه و آله در بازار مدینه از كنار بار گندمى عبور كرد. به صاحب آن فرمود: مى بینم گندم خوب و مرغوبى دارى. و از قیمت آن پرسید. پس، خداوند عزّ و جلّ به آن حضرت وحى فرمود كه دستت را داخل ظرف فرو بَر. پیامبر صلى الله علیه و آله این كار را كرد و گندمِ نا مرغوبى بیرون آورد. پس، به صاحب آن فرمود: مى بینم كه با مسلمانان غلّ و غش مى كنى .

[الخصال ] لی، [الأمالی للصدوق ] عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ إِنْ كَانَ الْعَرْضُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَقّاً فَالْمَكْرُ لِمَا ذَا [بحارالأنوار ج 72 ص284] امام صادق (علیه السلام) فرمود: اگر عرضه بر خدا درست است پس مكر و نیرنگ براى چه؟!

[عیون أخبار الرضا علیه السلام ] لی، [الأمالی للصدوق ] مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَعْبَدٍ عَنِ ابْنِ خَالِدٍ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وسلم مَنْ كَانَ مُسْلِماً فَلَا یَمْكُرُ وَ لَا یَخْدَعُ فَإِنِّی سَمِعْتُ جَبْرَئِیلَ علیه السلام یَقُولُ إِنَّ الْمَكْرَ وَ الْخَدِیعَةَ فِی النَّارِ ثُمَّ قَالَ علیه السلام لَیْسَ مِنَّا مَنْ غَشَّ مُسْلِماً وَ لَیْسَ مِنَّا مَنْ خَانَ مُسْلِماً ثُمَّ قَالَ علیه السلام إِنَّ جَبْرَئِیلَ الرُّوحَ الْأَمِینَ نَزَلَ عَلَیَّ مِنْ عِنْدِ رَبِّ الْعَالَمِینَ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ عَلَیْكَ بِحُسْنِ الْخُلُقِ فَإِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ یَذْهَبُ بِخَیْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَلَا وَ إِنَّ أَشْبَهَكُمْ بِی أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً [بحارالأنوار ج 72 ص284] رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) فرمود: هر كه مسلمانست نه مكر كند و نه گول زند كه من شنیدم جبرئیل میگفت: مكر و خدعه در دوزخ است سپس فرمود: از ما نیست كسى كه دغلى كند با مسلمانى، و از ما نیست آنكه خیانت كند با مسلمانى سپس فرمود: جبرئیل روح الامین نزد من فرود آمد از نزد رب العالمین و گفت: اى محمد بر تو باد بخوشخوئى كه بدخوئى خیر دنیا و آخرت را ببرد. آگاه باشید كه شبیه ترین شما به من خوشخوترین شما است .

[الأمالی للصدوق ] فِی مَنَاهِی النَّبِیِّ صلی الله علیه وآله وسلم أَنَّهُ قَالَ مَنْ غَشَّ مُسْلِماً فِی شِرَاءٍ أَوْ بَیْعٍ فَلَیْسَ مِنَّا وَ یُحْشَرُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ الْیَهُودِ لِأَنَّهُمْ أَغَشُّ الْخَلْقِ لِلْمُسْلِمِینَ وَ قَالَ علیه السلام مَنْ بَاتَ وَ فِی قَلْبِهِ غِشٌّ لِأَخِیهِ الْمُسْلِمِ بَاتَ فِی سَخَطِ اللَّهِ وَ أَصْبَحَ كَذَلِكَ حَتَّى یَتُوبَ [بحارالأنوار ج 72 ص284] در مناهى پیغمبر است كه فرمود: هر كه دغلى كند با مسلمانى در خرید و یا فروش از ما نباشد و روز قیامت با یهود محشور شود زیرا آنها از همه مردم با مسلمانها دغلكارترند، و فرمود: هر كه شب گزارد و در دلش دغلى با برادر مسلمانش دارد در خشم خدا شب گزارنده و صبح كند چنین تا توبه كند.

[الخصال ] الْأَرْبَعُمِائَةِ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام الْمُؤْمِنُ لَا یَغُشُّ أَخَاهُ وَ لَا یَخُونُهُ وَ لَا یَخْذُلُهُ وَ لَا یَتَّهِمُهُ وَ لَا یَقُولُ لَهُ أَنَا مِنْكَ بَرِی ءٌ [بحارالأنوار ج 72 ص285] امیر مؤمنان (ع) فرمود: مؤمن دغل و خیانت نكند با برادرش و او را رها نكند و به او تهمت نزند و به او نگوید: من از تو بیزارم .

[عیون أخبار الرضا علیه السلام ] بِالْأَسَانِیدِ الثَّلَاثَةِ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ قَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه وآله وسلم لَیْسَ مِنَّا مَنْ غَشَّ مُسْلِماً أَوْ ضَرَّهُ أَوْ مَاكَرَهُ [بحارالأنوار ج 72 ص285] پیغمبر (ص) فرمود: از ما نیست كسى كه دغلى كند با مسلمانى یا زیانش زند یا نیرنگش بازد. [معانی الأخبار] عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وآله وسلم أَنَّهُ قَالَ لَا خِلَابَةَ یَعْنِی الْخَدِیعَةَ [بحارالأنوار ج 72 ص285] پیغمبر (ص) فرمود: نباید خدعه باشد.

[ثواب الأعمال ] مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنِ الْكُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُقْبَةَ رَفَعَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیه السلام أَنَّهُ كَانَ یَقُولُ الْمَكْرُ وَ الْخَدِیعَةُ فِی النَّارِ [بحارالأنوار ج 72 ص285] پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : نیرنگ و خدعه، در آتشند.

[ثواب الأعمال ] أَبِی عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وسلم لَیْسَ مِنَّا مَنْ مَاكَرَ مُسْلِماً [بحارالأنوار ج 72 ص285] رسول خدا صلى الله علیه و آله : از ما نیست كسى كه با مسلمانى مكر كند.

[ثواب الأعمال ] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ علیه السلام لَوْ لَا أَنَّ الْمَكْرَ وَ الْخَدِیعَةَ فِی النَّارِ لَكُنْتُ أَمْكَرَ الْعَرَبِ [بحارالأنوار ج 72 ص285] على (علیه السلام) فرمود: اگر نبود كه مكر و خدعه در دوزخند من مكركن ترین عرب بودم .

[ثواب الأعمال ] الْعَطَّارُ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ حَبِیبِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ زَاذَانَ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ لَوْ لَا أَنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وسلم یَقُولُ إِنَّ الْمَكْرَ وَ الْخَدِیعَةَ وَ الْخِیَانَةَ فِی النَّارِ لَكُنْتُ أَمْكَرَ الْعَرَبِ [بحارالأنوار ج 72 ص285] شنیدم على (علیه السلام ) میفرمود: اگر نشنیده بودم از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم كه مكر و خدعه و خیانت در دوزخند هر آینه مكارترین عرب بودم .

مسأله 17 ـ‏‏ غش به وسیلۀ آنچه که مخفی می باشد، در خرید و فروش حرام است،‏‎ ‎‏مانند مخلوط کردن شیر با آب و مخلوط نمودن گندم خوب با نامرغوب و ممزوج نمودن‏‎ ‎‏روغن با پیه یا با روغن نباتی و مانند این ها، بدون آن که طرف را آگاه کند. و معامله، با غش‏‎ ‎‏باطل نمی شود؛ اگرچه کارش حرام است و موجب خیار فسخ برای طرف معامله بعد از‏‎ ‎‏اطلاع از آن می گردد. البته اگر غش به این صورت باشد که چیزی را برخلاف جنسش‏‎ ‎‏نشان دهد، مانند فروش چیزی که آب (طلا یا نقره) داده شده به عنوان این که طلا یا نقره‏‎ ‎‏است و مانند آن، اصل معامله باطل می شود.‏ (ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی ج1)

مصادیق كسب حرام

ربا : از مصاديق بارز و روشن كسب حرام ك در كتاب الهى و روايات اهل بيت عليهم السلام به شدت مورد نهى واقع شده ، رباست . ربا، علاوه بر حرمت و ممنوعيت فقهى و ترتب آثار سوءاقتصادى ، از منظر اخلاقى به شدت مذمت شده است . مرحوم شيخ حر عاملى عليه الرحمة در كتاب ((وسايل الشيعه)) روايتى از امام صادق عليه السلام نقل نموده اند كه حضرت فرمودند: انَّما حرّم اللّه الرِّبا كيلا يَمتَنَعوا من صَنَائِعِ المعروف (381). خداوند متعال ، ربا را حرام كرد تا اين كه خلق و خوى معروف و اقدام به خير در ميان مردم فراموش نشود .

غش در معامله : از ديگر مصاديق درآمدهاى نامشروع كه از نظر فقهى و اخلاقى مورد نهى قرار گرفته ، غش در معامله است . در روايتى از رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم وارد شده است : اءَلا و مَن غشِّنا فليس منّا قالها ثلاث مرّات و مَن غشّ اءَخاه المسلم نزع اللّه بركة رزقه و اءَفسد عليه معيشته و وَكلَه الى نفسه (394). كسى كه در معاملاتش ، غش كند از زمره مسلمين محسوب نخواهد شد. حضرت اين جمله را سه بار تكرار كردند. كسى كه با برادر مسلمانش غش در معامله كند، خداوند بركت را از مال او برمى دارد؛ اگرچه با اين عمل ، درآمد بسيارى تحصيل كند زندگى را بر او سخت مى كند و علاوه بر اين ، او را در زندگى به حال خود واگذار مى كند . چه بسا افرادى كه در معاملات اين روش را پيشه كرده اند، اما در قنوت نماز مى گويند: اللّهم لا تكلنا الى انفسنا طرفة عين ابدا. خدايا! ما را يك لحظه به خودمان وامگذار؛ در حالى كه اين رها كردن انسان ، اثر وضعى اعمال خود اوست . در روايتى از رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم وارد شده است : من غش مسلما فى شراء اءو بيع فليس منا و يحشر يوم القيامة مع اليهود لانهم اءغش الخلق للمسلمين (395). كسى كه در خريد و فروش با مسلمانى ، غش در معامله داشته باشد از زمره مسلمين خارج شده ، روز قيامت با قوم يهود محشور خواهد شد؛ زيرا از ميان همه اقوام و فرق ، يهود بيش از همه به مسلمانان غش و خيانت كردند . خيانت به مسلمانان ، خصوصيت قوم يهود است و اگر انسان مسلمانى متصف به اين خصيصه اخلاقى شود، در قيامت با آن قومى كه اين ويژگى در انحصار آنها بوده محشور خواهد شد. بنابراين از مصاديق و درآمدهاى ممنوع ، خيانت در معامله با برادر مسلمان است كه در شرع مقدس به هيچ وجه جايز نيست .

رشوه : يكى ديگر از مصاديق ممنوع و ناروا، رشا و ارتشا است ؛ يعنى رشوه دادن و گرفتن . در تفسير آيه شريفه : اءكّالون للسُّحت (396) روايتى از امام هشتم اباالحسن الرضا عليه السلام وارد شده است كه ايشان از اميرالمومنين عليه السلام نقل كرده اند كه حضرت درباره كسانى كه حرام خوارى مى كنند، فرمودند: هو الرجل يقضى لاخيه الحاجة ثمّ يقبل هديته (397). انسان نيازمند و گرفتار دست به سوى برادر مسلمانش دراز مى كند كه مشكلش حل شود؛ و او در قبال قضاى حاجت برادر مومن خود، مطالبه اجر و مزد مى كند .
اسم اين عمل رشوه است كه از نظر اخلاقى مذموم است و از نظر فقهى مورد اشكال است . در روايتى از امام صادق على عليه السلام وارد شده است : من اءَكَلَ السُّحت الرشوة فى الحكم (398). رشوه گرفتن در دادرسى از مصاديق حرام خوارى است . يكى ديگر از مصاديق حرام خوارى ، رشوه گرفتن در امر قضا است كه واقعا از مواردى است كه در روايات با لحن تندى از آن ياد شده است . از رسول اكرم صَلَّى اللّه عَلَيهِ و آلِهِ و سَلَّم روايت شده است كه فرمودند: لعن اللّه الرّاشى و المرتشى و من بينهما يمشى (399). كسى كه رشوه مى دهد يا ميگيرد و هم آن كه در اين بين ، دلالى مى كند، همه به لعنت الهى مبتلا و از رحمت او دور هستند . بنابراين ، هر چيزى كه روح ظريف و بلند انسانى را از نظر اخلاقى تحت تاثير قرار داده ، از اوج عظمت روحى ساقط كند منع شده است ؛ هرچند از زاويه فقهى گاهى منتهى به حرمت شده و گاهى در مرتبه كراهت مى ماند.

کسب و کار، درآمد حلال و حرام

https://hawzah.net/Image/Article/01%D9%84%D9%82%D9%85%D9%87%20%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84.jpg

کسب درآمد از راه ارائه برخی خدمات و داد و ستد بعضی کالاها، ممنوع و حرام است و در اصطلاح فقهی به این منابع درآمد، مکاسب محرمه گفته می شود. این مقاله ابتدا به ضرورت کار و تلاش از دیدگاه اسلام پرداخته و سپس به نفی طمع ورزی نسبت به اموال مردم اشاره دارد. در ادامه به درآمد های حرام پرداخته و ضمن برشمردن مکاسب محرمه به دو مورد از درآمد های حرام که متاسفانه گریبانگیر برخی می گردد اشاره نموده است. بخش پایانی هم به پیامدهای فردی و اجتماعی درآمدهای حرام اختصاص یافته است.

کسبهای حرام خرید و فروش اعیات نجس‏

مکاسب مُحَرَّمه

مکاسب مُحَرَّمه به تجارت‌هایی گفته می‌شود که دین اسلام، آنها را حرام اعلام کرده است. در فقه از تجارت‌های حرام با عنوان مکاسب محرّمه یاد می‌شود. خرید و فروش مشروبات الکلی، خوک و آلات قمار و همچنین رشوه و فروش سلاح به دشمنان دین، از مکاسب محرمه است. در کتاب‌های فقهی، از پنج نوع از مکاسب محرمه نام برده می‌شود. فقیهان ‌موضوع تجارت را به لحاظ حکم شرعی، به سه دستهٔ حرام و مکروه و مباح تقسیم کرده ‌اند.[۱] به آن دسته از تجارت‌ها که دین آنها را حرام اعلام کرده است، تجارت‌ها یا کسب‌های حرام گفته می‌شود.[۲] در فقه از تجارت‌های حرام با عنوان مکاسب محرّمه یادمی‌شود و خرید و فروش مشروبات الکلی، خوک و آلات قمار و همچنین رشوه و فروش سلاح به دشمنان دین، از جمله مکاسب محرمه هستند.

انواع مکاسب محرمه

تجارت‌های حرام، بخش بزرگی از مبحث مکاسب یا تجارت‌ها را در فقه در برگرفته است. این بخش با نام مکاسب محرمه شناخته می‌شود. کتاب‌های فقهی، مکاسب محرمه را در پنج دسته، بررسی کرده ‌اند:[۳] . نوع اول: تجارت چیزی که در شرع، عین نجس به شمار می‌آید؛ مانند: خرید و فروش بَول(ادرار)، خون نجس، منی، مردار، سگ و خوک و مشروبات الکی؛ نوع دوم: تجارت چیزی که استفادهٔ حرام از آن قصد شده است؛ مانند خرید و فروش آلات قمار، فروش انگور به کسی که قصد دارد آن را تبدیل به شراب کند و فروش سلاح به دشمنان دین؛ نوع سوم: تجارت چیزی که فایده چندانی ندارد؛ مانند چیزهایی که منفعت کمی دارند، مانند دانه‌ های کمی از جو یا گندم، اگرچه از نظر عرف و شرع مال به حساب می‌آیند، اما به‌دلیل کم بودنشان از دایره قابل استفاده خارج می‌شوند. همچنین چیزهای بی‌ارزش و ناپسند مثل حشرات هم شامل این دسته هستند.[۴] . نوع چهارم: تجارت با عمل حرام؛ مانند نوشتن کتاب‌های گمراه‌کننده، رشوه، دشنام‌دادن به مؤمنان، جادوگری و قمار؛ پذیرش مقام یا مسئولیت از طرف حاکم ظالم"ولایت جائر"؛ نوع پنجم : تجارت با کارهایی که انجام آن بر انسان واجب است؛ مانند پول‌گرفتن برای خواندن نماز، دفن مَیِّت.[۵] .

معاملات حرام یا مکاسب محرمه محرمات

معاملات حرام یا مکاسب محرمه چند دسته هستند:[۲۱] . دسته اول : معامله کردن چیزهایی که عین نجس هستند. مانند سگ و خوک خشکی، مردار، شراب و سایر مایعات مست‌کننده. البته این حکم در صورتی است که خرید و فروش این چیزها، به قصد استفاده حلال و عقلایی دیگری نباشد. مثلا خرید و فروش خون در صورتی که به قصد استفاده در بیمارستان و تزریق به بیماران باشد، یا خرید و فروش مردار در صورتی‌ که برای آموزش دانشجویان پزشکی باشد، حرمت ندارد. دسته دوم: خرید و فروش چیزهایی که طرفین می‌خواهند از آن‌ها استفاده حرام کنند یا این که از اساس کاربردی به جز کاربرد حرام ندارند. مانند خرید و فروش ابزار و آلات قمار، ابزار موسیقی لهوی، ظرف‌های طلا و نقره، صلیب، و بت. و مانند فروش انگور به کسی که قصد ساخت شراب را دارد. دسته سوم: خرید و فروش چیزهایی که فایده‌ای عقلانی ندارند. مانند: خرید و فروش مار، عقرب. البته اگر در زمان یا مکانی، این چیزها فایده عقلایی داشته باشند، خرید و فروش آن‌ها ایرادی ندارد.م انند موردی که صاحب مزرعه‌ای برای پاکسازی زمینش از عقرب و موش آنها را افرادی که جمع‌آوری کنند خریداری کند. [۲۲] . دسته چهارم: کسب درآمد از کارهایی که خود آن کارها حرام است. مانند: تطفیف "کم ‌فروشی"، تنجیم "پیش‌گویی بر اساس نجوم"، رشوه، دشنام به مومنان، سحر و جادو، شعبده، غَشّ "آمیختن و مخلوط ساختن جنسی به جنس دیگر" و کلاهبر‌داری در معامله، غناء، غیبت، قمار .

مصادیق مال حرام را براساس آیات قرآن چنین گفته ‌اند: ربا، [۶] --- رشوه، [۷] --- غصب،[۸] --- پول قمار،[۹] --- کسب مال از راه باطل،[۱۰] --- کسب مال از راه دزدی و سرقت، [۱۱] --- کسب مال از راه قسم دروغ ، [۱۲] --- کسب مال با کم‌ فروشی ، [۱۳] --- مال مصرف شده در فحشا ، [۱۴] --- مال یتیم .[۱۵] [۱۶] --- مقدمه --- تعریف حرام خواری --- حرام خواری در قرآن --- حرام خواری در روایات --- حرام خواری در فقه --- مصادیق کسب درآمد حرام --- تاثیر طعام در روح و جسم انسان --- عواقب و پیامدهای کسب درآمد حرام --- احتیاط‌های ناروا --- پاداش --- ترک حرام خواری --- جبران کسب درآمد حرام --- راهکار رهایی از کسب درآمد حرام --- اقدامات فردی --- اقدامات نهادهای فرهنگی --- اقدامات نهادهای دولتی و اجرایی

کسب و کار های حرام

ضرورت معرفی مصادیق امروزی کسب‌های حرام

آثار و پیامدهای کسب حرام

کسب درآمد از راه های حرام چه اثراتی دارد؟

https://rasekhoon.net/_files/thumb_images700/article/Image-compressed(1).jpg

https://nidamat.com/wp-content/uploads/2022/10/D8B3D8A8D8A8-D981D982D8B1-D986D8AFD8A7D8B1DB8C.jpg

درآمد حرام چه آثار شومی برای انسان به همراه دارد؟

یک کاسب در ناراستی، یک کارمند اداره ‌ای که از کار خود می‌زند، کارمند شرکتی که فاکتورسازی می‌کند و یا حتی نماینده مجلسی که با لابی ‌گری و صد تا حقه و نیرنگ درآمدش را افزایش می‌دهد دچار خوردن مال حرام می شود، مالی که آثار منفی هم در جنبه معنوی و هم ظاهری دارد.

اثر کسب حرام در انحراف نسل‌ آدم

https://newsmedia.tasnimnews.com/Tasnim/Uploaded/Image/1397/06/18/1397061807232057915291884.png

ابلیس براى فریب انسان از یک راه وارد نمى‌شود بلکه با ترفندهای مختلفی از جمله مشارکت در اموال که همان انحراف افراد از مسیر کسب رزق حلال است، انسان‌ها را به انحراف می‌کشاند.

امام علی (ع) در سخنی درباره کسب روزی از مسیر حرام چنین گفته‌ اند. مَن یَکتَسِبْ مالاً مِن غَیرِ حِلِّهِ یَصرِفْهُ فی غَیرِ حَقِّهِ؛ امام علی علیه السلام:کسی که مالی را از راه ناروایش به دست آورد، آن را به ناروا خرج کند. (غرر الحکم، ح8883) . حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله): مَنْ کَسَبَ مَالًا مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ أَفْقَرَهُ اللَّه . هر کس مالى را از غیر حلال کسب کند، خداوند او را فقیر گرداند. ‏ (الأمالی للطوسی: ۱۸۲/ ۳۰۶( . امام کاظم (علیه ‌السلام) در روایتی فرمود: اِنَّ الحَرامَ لا یُنمی، وَ اِن نَمی لا یُبارَکُ لَهُ فیهِ، وَ ما اَنفَقَهُ لَم یُوجَر عَلَیهِ وَ ما خَلَّفَهُ کانَ زادَهُ إلَی النّارِ «مال حرام رشد نمی‎کند، اگر هم رشد کند، برکتی در آن نیست. آدمی آنچه را هم که از حرام انفاق کند، پاداشی ندارد و آنچه را هم که باقی گذارد، ره توشه او به سوی آتش جهنم است.» (مسند امام کاظم(ع)، ج2، ص379)

براساس برخی احادیث، مصادیق مال حرام فراوان است.[۱۷] برخی از این موارد عبارتند از: رشوه در قضاوت، پول شراب، ربا، اجر زنا و کارهای خلاف عفت، مزد کاهن "پیشگو"، بهای سگ، بهای مردار.[۱۸]

حرام‌های فردی و اخلاقی

غیبت --- تهمت --- دروغ --- تمسخر دیگران --- شراب‌خواری --- اسراف --- تبذیر --- دزدی --- خوردن مردار --- بدگویی از دیگران --- تجسس --- زنا

حرام‌های عرضی و غیری

حرام‌های عَرَضی کارهایی هستند که ذاتاً حرام نیستند یعنی در قرآن و حدیث حرام نشده‌اند، ولی ممکن است به دلایلی حرام بشوند. مثلا اگر کسی نذر کند یا قسم بخورد که کار خاصی را ترک کند انجام آن کار برای او حرام خواهد شد هر چند که آن کار از نظر شرعی و به عنوان حکم اولی حرام نباشد؛ مانند این‌که کسی نذر کند یا قسم بخورد که عمل مکروهی را ترک کند که با این نذر و قَسَم آن کار حرام می‌شود.[۲۳] به این گونه از حرام، حرام عَرَضی گفته می‌شود. گاه نیز برخی از امور به این دلیل حرام می‌شوند که مقدمه انجام یک کار حرام دیگر هستند مانند کشتِ انگور به نیت فراهم کردن شراب[۲۴] که آن را حرامِ غیری خوانده ‌اند.

محرمات

رشوه --- ربا --- احتکار --- مکاسب محرمه --- رشوه --- ربا --- احتکار --- درآمد نامشروع --- فالگیری --- مراجعه به فالگیران ---

فهرست کسبها

ضرورت شناخت احکام معاملات و تجارت --- اقسام مکاسب --- أ. کسب‌های‌ واجب --- ب. کسب‌های مستحب --- ج. کسب‌های حرام --- د. کسب‌های مکروه --- کسب‌های مباح .

انواع مکاسب محرمه

تجارت‌های حرام، بخش بزرگی از مبحث مکاسب یا تجارت‌ها را در فقه در برگرفته است. این بخش با نام مکاسب محرمه شناخته می‌شود. کتاب‌های فقهی، مکاسب محرمه را در پنج دسته، بررسی کرده ‌اند:[۳] . نوع اول: تجارت چیزی که در شرع، عین نجس به شمار می‌آید؛ مانند: خرید و فروش بَول(ادرار)، خون نجس، منی، مردار، سگ و خوک و مشروبات الکی ؛ نوع دوم: تجارت چیزی که استفادهٔ حرام از آن قصد شده است؛ مانند خرید و فروش آلات قمار، فروش انگور به کسی که قصد دارد آن را تبدیل به شراب کند و فروش سلاح به دشمنان دین ؛ نوع سوم : تجارت چیزی که فایده چندانی ندارد؛ مانند چیزهایی که منفعت کمی دارند، مانند دانه‌ های کمی از جو یا گندم، اگرچه از نظر عرف و شرع مال به حساب می‌آیند، اما به‌دلیل کم بودنشان از دایره قابل استفاده خارج می‌شوند. همچنین چیزهای بی‌ارزش و ناپسند مثل حشرات هم شامل این دسته هستند.[۴] ؛ نوع چهارم: تجارت با عمل حرام؛ مانند نوشتن کتاب‌های گمراه‌کننده، رشوه، دشنام‌دادن به مؤمنان، جادوگری و قمار؛ پذیرش مقام یا مسئولیت از طرف حاکم ظالم"ولایت جائر" ؛ نوع پنجم تجارت: با کارهایی که انجام آن بر انسان واجب است؛ مانند پول‌گرفتن برای خواندن نماز، دفن مَیِّت.[۵] .

المکاسب المحرمة تألیف امام خمینى

شامل مباحث مهمی درباره مکاسب و معاملات حرام است. مطالب کتاب شامل یک مقدمۀ مختصر، اقسام پنج ‌گانۀ معاملات حرام و یک خاتمه، در دو جلد است. الف. در جلد اول، مقدمه و سه قسمت و بخشى از قسمت چهارم مطرح شده است. در مقدمه، اشارۀ مختصرى به تقسیم مکاسب و مراد از تجارت حرام شده است، سپس: در قسم اول معاملات حرام "اکتساب به أعیان نجس"؛ در قسم دوم اکتساب به آنچه مقصود از آن حرام است؛ در قسم سوم اکتساب به آنچه که منفعت قابل توجهى در نزد عقلاء ندارد؛ در قسم چهارم اکتساب به آنچه بنفسه حرام است، مطرح شده است. این قسم داراى هفت مسأله است که در جلد اول سه مسأله از آن ذکر شده که عبارتند از: حرمت تصویر، حکم غناء و ماهیت آن و حرمت غیبت. ب. در جلد دوم، بقیۀ قسم چهارم که شامل چهار مسأله از محرمات (یعنى محرم بنفسه) است، و همچنین قسم پنجم و خاتمه ذکر شده است. چهار مسألۀ قسم چهارم عبارتند از: حرمت قمار، حرمت دروغ، حرمت یارى رساندن به ظالم و ولایت از طرف حاکم ظالم. سپس قسم پنجم که حرمت اکتساب از واجبات عینى، کفایى تعبدى یا کفایى توصلى است مطرح شده است. در خاتمه نیز دو مسألۀ حکم جوائز سلطان و حکم خراج و مقاسمه‌ اى که حاکم ظالم گرفته، بررسى شده است.

شهردارشیعه درآمریکا

«زُهران قوام ممدانی» شهردار نیویورک!

انتخاب همزمان سه شهردار شیعه مذهب در ایالات متحده

عصر جدید نیویورک با مهاجری مسلمان

نخستین شهردار مسلمان نیویورک؛ زهران ممدانی کیست؟

یک شیعه شهردار نیویورک شد / زهران ممدانی کیست ؟

نمونه ای از کشف برنجهای احتکار شده از اول سال ۱۴۰۴ تا اول آبان ۱۴۰۴ را در لینکهای زیر مشاهده میکنید ، تازه اینها برنجهایی است که با گزارش‌های مردمی و اطلاع یافتن تعزیرات و پلیس و اطلاعات و ... کشف شده است ، چند برابر اینها در انبارهایی است که هنوز از احتکار آنها اطلاع حاصل نشده است و مردم با این گرانی دست و پنجه نرم میکنند ، و احتکار کنندگان به امید سود جوئی و دوبرابرشدن قیمت فعلی آنها را مخفی کرده اند ، حال چه کسانی این کار را میکنن؟! حتما اسرائیلی که نیستن! آمریکایی هم نیستن! ، پس به نظر شما چه کسانی هستن؟ کسانی که میخواهند مردم را به ستوه بیاورند! و به انقلاب و حکومت اسلامی بدبین کنند .

محتکر بزرگ در مکه حاجی شد! /کاریکاتور

کشف ۲۶ تُن برنج وارداتی در انبار غیرقانونی مشهد

https://media.khabaronline.ir/d/2025/08/18/2/6279083.jpg?ts=1755522614000

کشف بیش از ۲۶ هزار کیلوگرم برنج احتکارشده در مشهد (۱۰ مهر ۱۴۰۴)

https://shahraranews.ir/files/fa/news/1404/7/10/3249958_634.jpg

کشف ۱۴۰ تن برنج احتکارشده در مشهد

https://shahraranews.ir/files/fa/news/1404/7/24/3264005_610.jpg

کشف ۱۲ تن برنج ایرانی احتکارشده در یکی از شهرستان‌های خراسان رضوی (۷ آبان ۱۴۰۴)

https://shahraranews.ir/files/fa/news/1404/7/24/3264005_610.jpg

کشف ۲۶ تُن برنج وارداتی در انبار غیرقانونی مشهد - خبرآنلاین

11مهر ۱۴۰۴ - ۰۹:۵۱ مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف خراسان رضوی گفت: بیش از ۲۶ هزار کیلوگرم برنج وارداتی در یک انبار غیرمجاز در محدوده بولوار شهید شیرودی مشهد کشف و با ورود پلیس اقتصادی، محموله ضبط و انبار پلمب شد.

کشف انبار احتکار برنج در بهارستان / 147 تن برنج توقیف شد - تسنیم

کشف-انبار-احتکار-برنج-در-بهارستان-14... ‹ news ‹ www.tasnimnews.com

۷ فروردین ۱۴۰۴ · فرمانده انتظامی غرب استان تهران از کشف یک انبار بزرگ احتکار برنج در شهرستان بهارستان خبر داد و گفت: در این عملیات، 147 تن برنج خارج از شبکه ...

کشف انبار احتکار ۷۰۰ تنی برنج - آخرین خبر

کشف-انبار-احتکار-۷۰۰-تنی-برنج ‹ social ‹ akharinkhabar.ir

۲۹ تیر ۱۴۰۴ · مهر/ فرمانده انتظامی مازندران از کشف ۷۰۰ تن برنج خارجی و ایرانی احتکار شده از یک انبار در غرب استان خبر داد و ارزش آن را هزار و۷۰۰ میلیارد ...

کشف ۳۸۰۰ کیلوگرم برنج ایرانی و خارجی احتکار شده در شهر رشت

گیلان ‹ استانها ‹ www.mehrnews.com

۳۰ تیر ۱۴۰۴ · کشف ۳۸۰۰ کیلوگرم برنج ایرانی و خارجی احتکار شده در شهر رشت. رشت - رئیس پلیس امنیت اقتصادی استان گیلان از کشف انبار برنج در سطح شهرستان رشت خبر ...

کشف انبار احتکار برنج و روغن در فلاورجان - آخرین خبر

کشف-انبار-احتکار-برنج-و-روغن-در-فلاورجان ‹ local ‹ akharinkhabar.ir

۱۶ تیر ۱۴۰۴ · غریب نیا افزود: در این راستا و پیگیری گزارش مردمی با مراجعه به محل یک انبار موفق به کشف ۲۶۴ کیسه برنج ده کیلویی خارجی و ۱۳ حلب ۱۷ کیلویی روغن که ...

کشف ۲۵ تن برنج احتکار شده در خرم آباد - خبرآنلاین

لرستان ‹ اخبار استان ها ‹ www.khabaronline.ir

۱۶ تیر ۱۴۰۴ · فرمانده انتظامی استان از کشف ۲۵ تن برنج خارجی احتکار شده به ارزش ۱۷ میلیارد ریال از یک انبار در شهرستان خرم آباد خبر داد.

کشف برنج احتکار شده در خراسان‌شمالی - خبرگزاری صدا و سیما

اجتماعی ‹ خراسان شمالی ‹ www.iribnews.ir

۱۸ تیر ۱۴۰۴ · سرپرست اداره کل تعزیرات حکومتی خراسان‌شمالی از محکومیت بیش از ۸۳۸ میلیون ریالی برای احتکار کننده برنج خبر داد. کشف برنج احتکار شده در ...

کشف انبار احتکار برنج و روِغن در فلاورجان - طلوع خوزستان

کشف-انبار-احتکار-برنج-و-روِغن-در-فلاورج ‹ www.tolokhuzestan.ir

۱۸ تیر ۱۴۰۴ · گشت مشترک نظارتی تعزیرات حکومتی فلاورجان در بازرسی از یک انبار ۲۶۴ کیسه برنج ۱۰ کیلویی خارجی و ۱۳ حلب ۱۷ کیلویی روغن احتکار شده را مشاهده و ...

۲۵ تن برنج احتکار شده در خرم‌آباد کشف شد - خبرگزاری مهر

لرستان ‹ استانها ‹ www.mehrnews.com

۱۶ تیر ۱۴۰۴ · وی افزود: در بازرسی از انبار مورد نظر در سطح شهرستان خرم‌آباد، مقدار ۲۵ تن برنج خارجی فاقد مجوز کشف شد. فرمانده انتظامی لرستان با اشاره به ...

کشف انبار ۹۰ تنی احتکار برنج در اراک - دیار آفتاب

کشف-انبار-۹۰-تنی-احتکار-برنج-در-اراک ‹ story ‹ diyareaftab.ir

۵ تیر ۱۴۰۴ · مدیرکل تعزیرات حکومتی استان مرکزی گفت: یک انبار ۹۰ تنی احتکار برنج و حبوبات در یک منزل مسکونی در اراک کشف شد، که با هماهنگی نهادهای نظارتی و ...

700تن برنج احتکار شده در مازندران کشف شد - خبرگزاری مهر

مازندران ‹ استانها ‹ www.mehrnews.com

۲۹ تیر ۱۴۰۴ · ساری - فرمانده انتظامی مازندران از کشف ۷۰۰ تن برنج خارجی و ایرانی احتکار شده از یک انبار در غرب استان خبر داد و ارزش آن را هزار و۷۰۰ میلیارد ...

کشف انبار برنج احتکار شده در یزد - جامعه خبری تحلیلی الف

news ‹ www.alef.ir

۳ تیر ۱۴۰۴ · سید محمد جواد مهدیزاده در تشریح جزئیات این خبر گفت: در اجرای طرح نظارت بر کالاهای اساسی، گشت مشترک اداره کل تعزیرات حکومتی یک انبار برنج به ...

کشف ۴ انبار احتکار برنج در خراسان شمالی طی دوران جنگ تحمیلی ۱۲ روزه

خراسان شمالی ‹ استان‌ها ‹ snn.ir

۲۳ تیر ۱۴۰۴ · مدیرکل تعزیرات حکومتی خراسان شمالی گفت: در دوران جنگ ۱۲ روزه ۴ انبار احتکار برنج در استان کشف شد که پرونده بلافاصله رسیدگی و اقلام در بازار ...

کشف ۲۵ تن برنج احتکار شده در خرم آباد - خبرآنلاین

لرستان ‹ اخبار استان ها ‹ www.khabaronline.ir

۱۶ تیر ۱۴۰۴ · فرمانده انتظامی استان از کشف ۲۵ تن برنج خارجی احتکار شده به ارزش ۱۷ میلیارد ریال از یک انبار در شهرستان خرم آباد خبر داد.

کشف بزرگترین انبار احتکار برنج در مازندران: ۱۷۰ میلیارد تومان ...

تست ‹ sedayeneka.ir

۲۹ تیر ۱۴۰۴ · وی افزود: ماموران پلیس امنیت اقتصادی استان مازندران پس از بررسی و اطمینان از صحت خبر با هماهنگی قضایی و با همراهی کارشناسان اداره صمت و تعزیرات ...

کشف و ضبط انبار احتکار ۲۵ تنی برنج در خرم‌آباد - قاب خبر

کشف-و-ضبط-انبار-احتکار-۲۵-تنی-برنج-در-خر ‹ ghabkhabar.ir

۱۷ تیر ۱۴۰۴ · فرمانده انتظامی لرستان گفت: انبار احتکار ۲۵ تن برنج خارجی فاقد مجوز به ارزش ۱۷ میلیارد ریال کشف و ضبط شد. انتشار : ۱۴۰۴-۰۴-۱۷ - 14:24; کد خبر ...

کشف ۲۵ تن برنج احتکار شده در خرم آباد - صدای رسا نیوز

2201-کشف-۲۵-تن-برنج-احتکار-شده-در-خرم-... ‹ اجتماعی ‹ sedayrasanews.ir

۱۸ تیر ۱۴۰۴ · فرمانده انتظامی استان از کشف ۲۵ تن برنج خارجی احتکار شده به ارزش ۱۷ میلیارد ریال از یک انبار در شهرستان خرم آباد خبر داد.

کشف ۲۵ تن برنج احتکار شده در خرم آباد - خبرگزاری اعتلای ایران

لرستان ‹ استان ها ‹ etelayeiran.ir

۱۶ تیر ۱۴۰۴ · فرمانده انتظامی استان از کشف ۲۵ تن برنج خارجی احتکار شده به ارزش ۱۷ ميليارد ريال از يک انبار در شهرستان خرم آباد خبر داد. سردار يحيی الهی در ...

۱۲۲ تن برنج احتکار شده در آزادشهر کشف شد

گرگان- فرمانده انتظامی گلستان از کشف ۱۲۲ تن برنج احتکار شده در آزادشهر خبر داد.

کشف بالغ بر 2200 تن برنج احتکاری از 4 انبار - خبرگزاری تسنیم

کشف-بالغ-بر-2200-تن-برنج-احتکاری-ا... ‹ news ‹ www.tasnimnews.com

۳ مرداد ۱۴۰۴ · رئیس پلیس امنیت اقتصادی از کشف بیش از دو هزار و 200 تن برنج احتکاری خبر داد. به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سردار حسین رحیمی رئیس پلیس ...

پشت پرده گرانی برنج چیست؟ | احتکار شرکت‌های بزرگ، ابهام در واردات ...

برگزیده ‹ اقتصادی ‹ www.rouydad24.ir

۱۰ مرداد ۱۴۰۴ · افشاگری‌های تازه از گم‌شدن یک میلیون تن برنج وارداتی و احتکار سازمان‌یافته، ابعاد جدیدی از بحران برنج در کشور را آشکار کرده است. بر اساس ...

کشف بیش از ۲۲۰۰ تن برنج احتکاری در کشور - تابناک | TABNAK

اجتماعی ‹ اجتماعی ‹ www.tabnak.ir

۳ مرداد ۱۴۰۴ · ۴۹ انبار و شرکت توزیع مورد بازرسی قرار گرفت و عوامل احتکار دستگیر و به مرجع قضایی معرفی شدند. برخورد با محتکران ادامه دارد. تابناک را در شبکه ...

احتکار ۲۰ میلیاردی برنج در خرمدره - خبرگزاری صدا و سیما

اجتماعی ‹ زنجان ‹ www.iribnews.ir

۲۰ مرداد ۱۴۰۴ · فرمانده انتظامی شهرستان خرمدره از کشف احتکار بیش از ۱۳ تن برنج خارجی به ارزش ۲۰ میلیارد ریال در انبار یکی از شرکت‌های روستایی خبر داد.

کشف و ضبط انبار احتکار برنج ایرانی و خارجی در شهر ری | شبکه سه

clip ‹ tv3.ir

۲۵ مرداد ۱۴۰۴ · کشف و ضبط انبار احتکار برنج ایرانی و خارجی در شهر ری ; ویدئوهای پیشنهادی هفته · شما مخاطبان گرامی می توانید ویدئوهای برتر هفته گذشته را در این ...

اولین تصاویر از کشف انبار ۱۳۰۰ تن برنج‌ قاچاق و احتکاری - همشهری

اولین-تصاویر-از-کشف-انبار-۱۳۰۰-تن... ‹ news ‹ www.hamshahrionline.ir

۲۵ مرداد ۱۴۰۴ · ۶۰۰ تن از این برنج‌ها قاچاق و ۶۷۲ تن دیگر نیز برنج احتکار شده است و دو نفر متهم نیز بازداشت شدند. کد خبر 971596. منبع: صدا و سیما ...

انبار احتکار ۸۰ تن برنج در خرم‌آباد کشف شد - تجارت جنوب آنلاین

انبار-احتکار-۸۰-تن-برنج-در-خرمآباد-کش ‹ tejaratjonoubonline.ir

۲۰ مرداد ۱۴۰۴ · لرستان - فرمانده انتظامی لرستان گفت: ۸۰ تن برنج خارجی احتکار شده به ارزش ۴۸ میلیارد ریال در خرم آباد کشف و ضبط شد.

کشف انبار احتکار ۱۴۵ تن برنج وارداتی در جنوب تهران توسط پلیس ...

اقتصاد و بازار ‹ akhbarsabzkeshavarzi.ir

۲۷ مهر ۱۴۰۴ · در بازرسی از انبار موردنظر، مأموران موفق به کشف ۱۴۵ تُن و ۴۸۰ کیلوگرم برنج احتکار شده شدند که با هدف ایجاد کمبود مصنوعی در بازار و افزایش ...

انهدام باند احتکار برنج وارداتی در هرمزگان - خبرگزاری صدا و سیما

اقتصادی ‹ هرمزگان ‹ www.iribnews.ir

۱۶ مهر ۱۴۰۴ · کیومرث حسن پور افزود: بر اساس این دستور، برنج‌های کشف شده با نرخ مصوب ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار ریال برای هر کیسه برنج هندی به دست مصرف کنندگان خواهد ...

کشف انبار بزرگ احتکار برنج و عدس در این استان - فرارو

حوادث ‹ fararu.com

۱۶ مهر ۱۴۰۴ · مدیرکل تعزیرات حکومتی استان، از کشف یک انبار بزرگ احتکار مواد غذایی در شهر بندرعباس در دومین روز از رزمایش سراسری مقابله با احتکار خبر داد.

کشف انبار احتکار ۱۲۰ تن برنج وارداتی در جنوب تهران

اقتصاد و بازار ‹ akhbarsabzkeshavarzi.ir

۲۰ مهر ۱۴۰۴ · پلیس امنیت اقتصادی انبار ۱۲۰ تن برنج وارداتی احتکار شده در جنوب تهران را کشف کرد. متخلفان به دلیل دپوی و دستکاری قیمت، ۷ میلیارد تومان جریمه ...

کشف بیش از ۲۶ هزار کیلوگرم برنج احتکارشده در مشهد (۱۰ مهر ۱۴۰۴)

اقتصاد مشهد ‹ اقتصاد ‹ shahraranews.ir

۱۰ مهر ۱۴۰۴ · ... برنج وارداتی در یک انبار در محدوده بولوار شهید شیرودی کشف شد. این ... برچسب ها: برنج احتکار برنج اتاق اصناف واردات برنج برنج پاکستانی.

کشف بیش از ۲۶ هزار کیلوگرم برنج احتکار شده در مشهد - قدس آنلاین

اجتماعی و فرهنگی ‹ خراسان ‹ qudsonline.ir

۱۰ مهر ۱۴۰۴ · وی ادامه داد: با توجه به عدم همکاری صاحب انبار در بازگشایی محل، با هماهنگی معاون قضایی تعزیرات حکومتی، حکم ورود صادر و پس از بازگشایی انبار، بیش ...

بزرگترین محموله احتکاری کشور کشف شد - مشرق نیوز

جامعه ‹ www.mashreghnews.ir

۱۴ مهر ۱۴۰۴ · وی افزود: در جریان این بازرسی‌ها، در یکی از انبارهای بندر شهید رجایی، مأموران گشت به محموله‌ای از برنج هندی به وزن بیش از یک‌هزار و ۱۱۳ تن ...

کشف انبار بزرگ احتکار برنج و عدس در این استان - Asriran

اجتماعی ‹ www.asriran.com

۱۶ مهر ۱۴۰۴ · کیومرث حسن‌پور گفت: در جریان این گشت میدانی، انباری شناسایی شد که در آن بیش از ۱۷۰ تن برنج و ۵۰۰ تن عدس بدون ثبت در سامانه‌های رسمی نگهداری ...

کشف انبار ۱۲۰۰ تنی برنج احتکار شده در بندرعباس - هرمزبان

شهرستان بندرعباس ‹ هرمزگان ‹ www.hormozban.ir

۱۶ مهر ۱۴۰۴ · به گزارش پایگاه خبری هرمزبان ، در رزمایش سراسری مقابله با احتکار کالا‌های اساسی، صبح امروز، تیم‌های مشترک پلیس امنیت اقتصادی، تعزیرات حکومتی و ...

انبار احتکار برنج در اهواز کشف شد - خبرگزاری موج

خوزستان ‹ استان‌ها ‹ www.mojnews.com

۱۶ مهر ۱۴۰۴ · فرمانده انتظامی استان خوزستان با بیان اینکه کارشناسان ارزش برنج احتکار شده را ۴۴ میلیارد ریال برآورد کردند، افزود: در این ارتباط یک متهم پس از ...

ویدیو صبح ساحل از کشف بزرگ‌ترین پرونده احتکار برنج در هرمزگان

ویدیو-صبح-ساحل-از-کشف-بزرگ-ترین-پرونده... ‹ video ‹ sobhesahel.com

۱۴ مهر ۱۴۰۴ · انباری حاوی یکهزار و 113 تن برنج هندی در بندر شهید رجایی شناسایی شد. ارزش این محموله بیش از 630 میلیارد ریال برآورد شده و متعلق به یکی از ...

برنج احتکاری از یک شرکت معروف کشف شد

عمومی ‹ حوادث ‹ www.shahrekhabar.com

۷ روز پیش · صد آنلاین | رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا گفت: از یک باب انبار در جنوب تهران نزدیک به 216 تن برنج احتکاری که متعلق به یکی از شرکت‌های مطرح ...

کشف ۲۱۶ تن برنج احتکاری در انبار یک شرکت مطرح در خرید و فروش ...

اخبار اجتماعی ‹ اخبار ‹ negarmag.com

۷ روز پیش · این مقام انتظامی با اشاره به اینکه کارآگاهان پلیس امنیت اقتصادی موفق شدند از یک باب انبار در جنوب تهران نزدیک به ۲۱۶ تن برنج احتکاری را کشف کنند ...

کشف 216 تن برنج احتکاری از یک شرکت معروف! - خبرگزاری رسا

دیگر رسانه ها ‹ رسا+ ‹ rasanews.ir

۷ روز پیش · وی با اعلام اینکه کارآگاهان پلیس امنیت اقتصادی موفق شدند از یک باب انبار در جنوب تهران نزدیک به 216 تن برنج احتکاری را کشف کنند، بیان داشت: ...

کشف 216 تن برنج احتکاری؛ وقتی سودجویی شرکت‌های بزرگ سفره ...

کشف-216-تن-برنج-احتکاری؛-وقتی-سودجویی-شرک ‹ jahanesanat.ir

۷ روز پیش · رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا گفت: از یک باب انبار در جنوب تهران نزدیک به 216 تن برنج احتکاری که متعلق به یکی از شرکت‌های مطرح است؛ کشف شده است.

برنج احتکاری از یک شرکت معروف کشف شد

عمومی ‹ حوادث ‹ sadonline.ir

۷ روز پیش · صد آنلاین | رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا گفت: از یک باب انبار در جنوب تهران نزدیک به 216 تن برنج احتکاری که متعلق به یکی از شرکت‌های مطرح ...

کشف ۲۱۶ تن برنج احتکاری در جنوب تهران - الف

news ‹ www.alef.ir

۷ روز پیش · رئیس پلیس امنیت اقتصادی کشور از کشف ۲۱۶ تُن برنج احتکاری در یکی از انبارهای جنوب تهران خبر داد و گفت: برخی افراد فرصت‌طلب با هدف کسب سودهای ...

تأمین برنج مورد نیاز در بازار هرمزگان با واردات و توزیع برنج پاکستانی

بندرعباس ‹ هرمزگان ‹ khabarpu.com

۱ روز پیش · هزارن تن برنج پاکستانی در راه ایران ! آغاز مجدد توزیع برنج پاکستانی از امروز · کشف انبار احتکار برنج پاکستانی در بیرجند. اخبار پیشنهادی.

پشت پرده گرانی برنج چیست؟ | احتکار شرکت‌های بزرگ، ابهام در واردات و مطالبه برخورد قضایی

https://share.google/BsxunZbRx5UUUpnoq

پشت پرده گرانی برنج چیست؟ | احتکار شرکت‌های بزرگ، ابهام در واردات و مطالبه برخورد قضایی

افشاگری فعالان صنفی، گزارش پلیس و اظهارات مقامات دولتی نشان می‌دهد گرانی برنج نه به‌دلیل کمبود محصول، بلکه نتیجه احتکار سازمان‌یافته چند شرکت بزرگ و ابهام در واردات است؛ حالا افکار عمومی از قوه قضاییه انتظار دارد با مافیای برنج برخورد جدی کند.

https://www.rouydad24.ir/files/fa/news/1404/5/10/1113976_894.png

قیمت برنج پاکستانی، دو برابر هندی!

برنج پاکستانی ممتاز با قیمت دو میلیون و ۳۸۰ هزار تومان به‌فروش می‌رسد، در حالی‌که نوع هندی بین ۸۹۰ هزار تا ۱ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان نوسان دارد.

https://www.tabnak.ir/fa/news/1336080

https://cdn.tabnak.ir/files/fa/news/1404/8/2/2139756_558.jpg

جزئیات پرونده احتکار ۱۰۰۰ تن برنج

https://share.google/4zIjwhBb6Db7j8rZk

بازپرس: می‌دانید به چه اتهامی اینجا هستید؟ متهم: واردات می‌کردم، صادرات می‌کردم، بعد ناگهانی آمدند و گفتند شما مرتکب جرم شدید. شما می‌گوئید من متهم به احتکار کالای اساسی از نوع برنج، هستم آن هم به میزان هزار تن. کاری که کردم یک فعالیت سالم اقتصادی بوده. آن شرکت هم همه مدارک‌هایش قانونی است، هیچ تخلفی نداشت.

بازپرس: چه مدت است که این کار را انجام می‌دهید؟ متهم: هفت سالی هست.

بازپرس: کسی که ۷ سال کار می‌کند، مگر می‌شود اصول قانونی را نداند؟ متهم: من همیشه طبق همین اصول کار کردم. تا الان مشکلی نداشتم.

بازپرس: چطور برنج تهیه می‌کردید؟ متهم: با یک شرکت داخلی کار می‌کردم. پول می‌دادم، آنها کارهای قانونی اش را انجام می‌دادند، مدارک هم می‌آوردند. من فقط طبق آن مدارک خرید و فروش می‌کردم.

بازپرس: با چه قیمتی خریدید و با چه قیمتی فروختید؟ متهم: قیمت بازار بالا و پایین می‌شد. بعضی وقت‌ها نگه می‌داشتم تا ثبات قیمتی ایجاد شود. بعد وارد شبکه می‌کردم و می‌فروختم.

بازپرس: پس عملاً نگه داشتی، برای ثبات قیمتی که به نفع خودت است، نه مردم؟ متهم: من نگفتم به نفع خودم. بالاخره باید به یک شیوه‌ای بازار را مدیریت می‌کردم.

https://www.alef.ir/files/post/lg/2025/33/530386.jpg

کشف ۲۱۶ تن برنج احتکاری در انبار یک شرکت مطرح در خرید و فروش برنج

https://share.google/nm2c3wUIGDIBNAGVQ

سردار حسین رحیمی با اشاره به اینکه برخی افراد فرصت طلب برای کسب سود‌های بادآورده تلاش دارند تا از هر طریق ممکن به مطامع خود دست یابند افزود: متاسفانه در شرایطی که دشمنان همه تلاش خود را به کار بسته‌اند تا از راه‌های مختلف به خصوص از مسیر فشار‌ها و تحریم‌های اقتصادی به اهداف شوم خود برسند، شاهد هستیم که برخی افراد سودجو در حوزه‌های اقتصادی با اقدامات مجرمانه خود مثل احتکار کالای اساسی در زمین دشمن بازی می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه در این شرایط محتکران با اقدامات مجرمانه خود اقتصاد کشور را با چالش‌های جدی مواجه می‌کنند، عنوان داشت: عزم پلیس امنیت اقتصادی در راستای مقابله با مجرمان و مفسدان اقتصادی جدی است.

این مقام انتظامی با اشاره به اینکه کارآگاهان پلیس امنیت اقتصادی موفق شدند از یک باب انبار در جنوب تهران نزدیک به ۲۱۶ تن برنج احتکاری را کشف کنند، بیان داشت: متاسفانه برنج‌های احتکاری متعلق به یکی از شرکت‌های مطرح است که در زمینه خرید و فروش برنج فعال است.

رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا با اشاره به اینکه برای این شرکت پرونده تعزیرات تشکیل و این شرکت به پرداخت مبلغ ۱۱.۵ میلیارد تومان جریمه محکوم شد، گفت: هموطنان می‌توانند به منظور مقابله جدی و همه جانبه با جرائم و مفاسد اقتصادی از جمله احتکار می‌توانند اخبار و اطلاعات خود را در خصوص محتکران و محل‌های احتکار کالا با شماره تلفن ۰۹۶۳۰۰ در میان بگذارند.

https://negarmag.com/files/fa/news/1404/8/12/2618427_367.jpg

چرا برنج ۱۰۰ هزار تومانی ۳۰۰ هزار فروخته می‌شود؟

دادستان ساری با انتقاد از گرانی قیمت برنج در بازار گفت: حباب قیمت برنج توسط دلالان و واسطه‌ها ایجاد شده است.

https://www.rouydad24.ir/fa/news/421820

هشدار دادستان تهران به محتکران برنج: منتظر برخورد قاطع قضایی باشید

https://share.google/7TcHq3wl6sHIEomz0

جریمه سنگین شرکت معروف به‌دلیل احتکار برنج – تابناک

https://share.google/YE8SVELOeoAG8Iy3u

چرا برخوردی با احتکارگران برنج نمی شود؟

https://share.google/HZ7gSGHcMm7Q4kcPr

کشف و پلمب انبار احتکار ۱۸۰۰ تن برنج در دزفول

https://share.google/V5s623cmTNf7pHl8o

کشف بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ تن برنج احتکارشده

https://share.google/6MRwjxMUjBW6urKFY

کشف ۲۱۶ تن برنج احتکاری در جنوب تهران

https://share.google/fAoOle2WtvFyvqZN7

بزرگترین محموله احتکاری کشور کشف شد - مشرق نیوز

https://share.google/i0SgK0LQIDptAls0K

آخرین اخبار - احتکار و گرانی۱۴/۸/۴۰۴

https://share.google/vBN594QqLWY1oIci2

کشف بیش از ۱۶۰۰ تن برنج احتکار شده در بندرعباس/ دستور توزیع این برنج ها در بازار صادر شد + فیلم - مشرق نیوز

https://share.google/YOojyVM2A02Cz5ktg

ترامپ هم اعتراف کرد مذاکره فقط پوشش حمله بود

‏اعتراف ترامپ به رهبری و هدایت عملی حمله رژیم تبهکار صهیونی به کشور عزیزمان، خط بطلانی بر دیدگاه کسانی است که میان امریکا و رژیم‌صهیونیستی تفاوت قائلند. در واقع منشأ تمام جنگ‌ها و فتنه‌ها در جهان، رژیم شرور ایالات متحده امریکاست؛ عبرت بگیریم.

جوان آنلاین: رئیس‌جمهور امریکا رسماً اعلام کرد مسئول حمله اسرائیل به ایران است و پس از این موضع‌گیری صریح شاید بتوان امیدوار بود نگاه به اینکه می‌توان میان امریکا و اسرائیل شکاف ایجاد کرد در داخل کشور اصلاح شود؛ نظر کاربران فضای مجازی را می‌خوانید.

رضوان ناجی
‏اگر رسانه‌های دنیا صادق بودند، تیتر امروزشان باید این بود: «ترامپ اعتراف کرد: مذاکره فقط پوشش حمله بود!»
همون چیزی که رهبر از سال‌ها پیش فهمیده بودند.
اسماعیل بقایی
‏به یاد دارید که مارکو روبیو وزیر امور خارجه ‎امریکا، در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ اعلام کرد که واشینگتن هیچ نقشی در اقدام تجاوزکارانه و تروریستی رژیم صهیونیستی علیه ایران نداشته و با تأکید گفت این یک «اقدام یک‌جانبه» از سوی اسرائیل بوده و «ما در حملات علیه ایران دخیل نیستیم»؟
البته که آن ادعا آشکارا یک دروغ واضح بود، چراکه از همان آغاز روشن بود ایالات متحده در جنایت تجاوز اسرائیل علیه ملت ایران مشارکت کامل داشته است.
اکنون رئیس‌جمهور امریکا خودش با اذعان صریح به اینکه «من کاملاً مسئول آن بودم»، پرده از دروغ وزیر خارجه‌اش برداشته و عملاً اذعان کرده که واشینگتن از ابتدا هدایت این عملیات را بر عهده داشته است.
این اعتراف، سندی غیرقابل انکار از دخالت مستقیم و همدستی فعال امریکا در تجاوز بی‌دلیل اسرائیل علیه ایران به شمار می‌آید و همزمان، به‌منزله پذیرش آشکار مسئولیت امریکا در ارتکاب یک عمل غیرقانونی و نقض فاحش حقوق بین‌الملل است. ایالات متحده امریکا باید به‌دلیل این تخلف فاحش و جنایت سنگینی که مرتکب شده است، مورد بازخواست و پاسخگویی قرار گیرد.
علی بهادری جهرمی
‏رهبر معظم انقلاب بار‌ها بر جدیت در صیانت از حقوق ملی در مجامع حقوقی بین‌المللی تأکید فرموده‌اند.
پس‌از اعتراف صریح ترامپ به فرماندهی جنگ ١٢روزه، هر روز تعلل در طرح دعوای حقوقی علیه امریکا در مراجع بین‌المللی، مصداق روشن سوءمدیریت محض در پاسداری از منافع و عزت ملی است.
فواد ایزدی
‏اعتراف مهم ترامپ: من مسئول حمله اسرائیل به ایران بودم، یعنی مذاکرات از ابتدای دولت ترامپ عملیات فریب بود.
ترامپ می‌گفت یا مذاکره کنید یا حمله می‌کنم، برای ایجاد این ذهنیت در ایران که در صورت مذاکره حمله نمی‌شود، یا حداقل در وسط مذاکرات حمله نخواهد شد.
علی رمضانی
‏‎این جنگ ۱۲ روزه ماهیت استکباری غرب و امریکا را برای همه به‌خصوص نسل دهه ۹۰ و ۸۰ مشخص کرد، اما ما باید از تمام ظرفیت مردم خودمان که در جنگ ۱۲ روزه و بعد از آن هیچ کوتاهی نکردند استفاده کنیم.
زهرا شمسی
‏‎ایالات متحده با اذعان به مدیریت کامل عملیات اسرائیل، رسماً همدستی و مسئولیت خود در تجاوز به ایران را پذیرفته، این آغاز مطالبه پاسخگویی است.
شارا نظریان
‏‎اگر همون موقع که این مردک قمارباز با وقاحت تمام اقرار به ترور بی‌شرمانه سردار عزیزمون کرد پاسخ درخور می‌گرفت قطعاً الان شرایط بین‌المللی کشورمون هم این نبود و رژیم جنایتکار جرأت اون حماقت رو نمی‌کرد. چه دسته گل‌هایی در روز اول از دست دادیم!
‏‎ جنگجویی
در روز‌هایی که از نزدیک بودن «توافق با امریکا» و «۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری» می‌گفتند، اسرائیل به ایران حمله کرد. دیروز ترامپ گفت در آن حمله «کاملاً مسئول و در رأس کار» بوده و حالا صفحه اول سازندگی:
بالا اعتراف ترامپ، پایین یادداشت مرعشی: «چرخش به شرق، یک دام است.»
سیدمحمود نبویان
‏اعتراف ترامپ به رهبری و هدایت عملی حمله رژیم تبهکار صهیونی به کشور عزیزمان، خط بطلانی بر دیدگاه کسانی است که میان امریکا و رژیم‌صهیونیستی تفاوت قائلند. در واقع منشأ تمام جنگ‌ها و فتنه‌ها در جهان، رژیم شرور ایالات متحده امریکاست؛ عبرت بگیریم.
زهرا محمدی
‏رهبر انقلاب فرمودند: ذات استکباری امریکا فقط تسلیم ایران را قبول می‌کند.
حالا این پادو‌های رسانه‌ای امریکا که بعد از اعتراف ترامپ به فرماندهی حمله به ایران آن هم وسط مذاکرات از عملیات فریب مذاکرات ناامید شده‌اند در روزنامه سازندگی به دنبال تسلیم و تحقیر ایران با کاور زیبای «مصالحه» هستند.
‏‎مصطفی گرجی
سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل در پی اعتراف دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا درباره نقش خود در تجاوز اسرائیل به ایران، در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت گفت که این اعتراف جنایتکارانه از سوی عالی‌ترین مقام ایالات متحده دلیلی روشن، ‏دارای آثار حقوقی بین‌المللی و انکارناپذیر در اثبات مسئولیت و تقصیر بین‌المللی امریکا نسبت به این اعمال تجاوزکارانه به‌شمار می‌رود.
پ ن: درسته مجامع بین‌المللی کارایی خاصی در مقابل امریکا ندارن و سران امریکا به قانون جنگل معتقد هستند، ‏اما ما باید با شکایت بهشون بفهمانیم که از حق خودمون کوتاه نمی‌آییم و اتمام حجت کنیم برای پاسخ به هر حمله‌ای که علیه‌مون صورت می‌گیره.
سپهر خلجی
‏مزدوران داخلی امریکا در وضعیت اره!
۴۸ ساعت از اعتراف مهم و تاریخی ترامپ مبنی‌بر فرماندهی مستقیم او در حمله به ایران که منجر به تخریب تأسیسات هسته‌ای و شهادت بیش از هزار تن از هموطنان‌مان شد، می‌گذرد.
صدا از درز دیوار درآمد، اما از غرب‌زدگانی که تا دیروز با بیانیه و مصاحبه ‏و اطلاعیه و سخنرانی در باب ضرورت مذاکره با امریکا استدلال می‌آوردند و علیه ارتباطات راهبردی ایران با سایر شرکای بین‌المللی اعلام موضع می‌کردند، درنیامد!
شورا‌های تیتر و یادداشت‌نویسان روزنامه‌های وابسته هم که حتی در روز‌هایی که خاک ایران در معرض تهاجم بود به خیال خود تلاش داشتند، ‏بین ترامپ و نتانیاهو شکاف بیندازند و به افکارعمومی ثابت کنند نتانیاهوست که پای امریکا را به جنگ باز کرده و امریکا مایل به ورود به جنگ نبود و نظر ترامپ حل مسائل از طریق گفت‌وگوست، فعلاً تیتر و قلم‌شان خشک شده و زبان در کام گرفته ‏و ترجیح دادند فعلاً از کنار اعتراف مهم ترامپ عبور کنند!
واقعیت این است که اعتراف مهم ترامپ مزدوران داخلی امریکا را هم در وضعیت اره قرار داده است.
ابراهیم رضایی
‏اعتراف اخیر ترامپ و پذیرش مسئولیت حمله به ایران (در جنگ ۱۲ روزه) موضوع مهمی است، یعنی از حالا رسماً باید بگوییم و بگویند: جنگ تحمیلی ۱۲ روزه ایالات متحده امریکا علیه ملت ایران.
گفته بودیم که قادریم رژیم‌صهیونسیتی (به تنهایی) را ظرف یک هفته از صفحه روزگار محو کنیم.
سارا رضایی
‏نام اثر: اعترافات یک قاتل زنجیری!
این بابا با افتخار میگه: «حمله صهیونیست به ایران بسیار قدرتمند بود، من کاملاً مسئول آن بودم.»
بعد یه عده نادان می‌خوان امریکا رو سفیدشویی کنن بگن: بین ترامپ و نتانیاهو فرقه.
‏ترامپ: من در حمله به ایران، مسؤلیت و نقش مؤثر داشتم.
رضا غلامی
برخی در ایران، همیشه اسیر ‎توهم هستند نه فقط در عرصه اقتصاد، بلکه در سایر عرصه‌ها هم همینطور است. همان ساده‌لوح‌ها مدام القا می‌کردند که حساب امریکا از اسرائیل جداست. باید علیه امریکا در مجامع بین‌المللی اقامه دعوی کرد.
مصعب
‏دونالد ترامپ: «اول اسرائیل حمله کرد؛ آن حمله خیلی خیلی بزرگ بود، من تا حد زیادی مسئول آن بودم، روز بزرگی برای اسرائیل بود.» یاد جمله خوش خیالانه عراقچی افتادم که گفته بود: در آستانه یک گشایش تاریخی با امریکا بودیم که اسرائیل آن را نابود کرد.

• نمره دولت در اجرای قانون
• پیشقدم شدن دولت در اجرای حقوق شهروندی
• سینماگران مشغول کارند
• تحویل 51 هزار مسکن به متقاضیان
• من به آینده ایران خوشبینم
• رونق صنعت در آغاز پاییز
• ایران با دیپلماسی فناوری هاب ICT منطقه می‌شود
• «هزینه‌های زندگی» فرمول پیروزی در انتخابات آمریکا
• مرگ تدریجی یک رؤیا
• حبس‌زدایی یا تضعیف مهریه
• تحویل 51 هزار مسکن به متقاضیان در دولت چهاردهم
• در برخی پرونده‌های امنیتی می‌توان از ظرفیت «صلح و سازش» استفاده کرد
• عبدلی اولین طلایی ایران در ریاض

شما انتخاب شده‌اید که چاره اندیشی کنید

هنوز از ۲۳ خرداد و حمله جنایتکارانه امریکا و رژیم صهیونیستی، چند ماهی نگذشته است که دعوا‌های حیدری- نعمتی مسئولان در سطوح مختلف، به میان آنها بازگشته است. گویی همه با فراموشی آن جنایت به تنظیماتی بازگشته‌اند که چندسالی، رویه و رفتار آنها شده است.
جنگ ۱۲ روزه اگرچه با حضور میدانی نیرو‌های مسلح و رهبری حکیمانه فرمانده معظم کل قوا، دشمن را «بیچاره» کرد، اما کیست که نداند، اگر اتحاد و انسجام ملی و حضور سرنوشت‌ساز ملت ایران نبود، چه بسا سرنوشت جنگ به گونه دیگری رقم می‌خورد. دشمن استکباری هم در این جنگ برای همگان اثبات کرد که برای او مسئول و غیر مسئول، فلان جریان سیاسی و بهمان گروه فکری تفاوتی ندارد، او به کمتر از نابودی ایران راضی نمی‌شود، بنابراین برخی شعار‌های فریبنده او خطاب به «ملت ایران» تنها یک شیوه تکراری و فریبنده برای ایجاد اختلاف در صفوف ملت بود. تنوع بیش از هزار شهید جنگ تحمیلی ۱۲ روزه از سالخورده و جوان، زن و مرد، دانشمند، فرمانده نظامی و حمله موشکی به نشست شورای عالی امنیت ملی، نشانه آشکاری از این فریبکاری بود.
این جنگ، اما با همه خسارات مادی و معنوی جبران ناپذیری که به کشور وارد کرد، فرصت بازسازی اعتماد و انسجام ملی را فراهم کرد و همه ملت ایران را با تمام تفاوت‌ها، سلایق و تنوعات فکری، فرهنگی، قومی و مذهبی ذیل نام بزرگ «ایران» متحد کرد و همین نقطه، آغازی بر پایان ماجراجویی و دست اندازی دشمن شد. دشمن از فردای همین شکست، با درک این ویژگی مهم، کوشیده است با رخنه در اتحاد و اتفاق ایرانیان، بخت خود را در نفوذ و تفرقه و ضربه زدن به کشور بیازماید. انتظار طبیعی و بدیهی هم این بوده و هست که مسئولان اجرایی، تقنینی و قضایی، ضمن حفظ انسجام ایجاد شده، تمام تلاش خود را مصروف خدمت به مردم و برداشتن موانع اقتصادی و معیشتی پیش پای ملت نمایند، اما شوربختانه برخی زمزمه‌ها و ساز‌های ناکوک خواسته یا ناخواسته، مسیری را دنبال می‌کند که مطلوب دشمن است.
اگر به درستی گفته می‌شود که امروز بزرگ‌ترین مصداق «مرگ بر امریکا» خدمت بی‌مزد و منت به مردم و رفع مشکلات آنهاست و مبارزه عملی و کارآمد با فساد و مفسد است، این باید به عمل پیوند بخورد. باید بدون هیاهو برای آن تدبیر شود. اکنون زمان تبلیغات انتخاباتی نیست، که فلان نماینده مجلس پشت تریبون برود و هرآنچه را که در ذهنش بافته به زبان بیاورد. او حق ندارد به بهانه «ایفای وظیفه نمایندگی» با حمله و هجمه به این و آن، تصویری سیاه از اوضاع کشور ترسیم کند. این نابخردی جز شلیک به اعتماد عمومی چه دستاوردی دارد؟
بی تدبیری‌ها البته در حوزه‌های اجرایی هم کم دیده نمی‌شود. اینکه فلان وزیر در یک جمع دانشجویی با تفسیری وارونه از برجام و فرافکنی از «اسنپ بک» بگوید: اگر برجام بد بود، اسنپ بک شما را به نقطه صفر قبل از برجام برگرداند و باید از آن استقبال کنید!، به قدری سخیف است که هیچ توصیفی برای آن نمی‌شود آورد. آیا کف و سوت زدن جمعی برای شما آن‌قدر ارزش دارد که قلب واقعیت کنید؟ این مغالطه برای فرار از پاسخگویی را چگونه می‌توان توجیه کرد؟ آیا اکنون برجام به نقطه صفر بازگشته است؟ پس سرنوشت همه تعهداتی که در پرتو برجام به طرف‌های غربی سپردید و موبه مو اجرا کردید، چه می‌شود؟ حال آنکه از فردای امضای برجام نه تنها تحریم‌ها برداشته نشد که به بهانه‌های مختلف، روز به روز به تعداد آنها افزوده شد.
روزگاری نه چندان دور، رئیس دولت تدبیر و امید برآمده از اصلاحات، در هر جمعی که حضور پیدا می‌کرد، یک کلید واژه داشت که مرتب آن را تکرار می‌کرد. او می‌گفت: «باید» این بشود و آن نشود. رهبر معظم انقلاب سال ۹۶ در دیدار رمضانی، سران قوا، مسئولان و کارگزاران نظام، پس از آنکه رئیس‌جمهور در حوزه اقتصاد سخنانی را ایراد کرد و طبق معمول «باید»‌هایی را طرح کرد، فرمودند: «مخاطب این باید‌ها کیست؟ خود ایشان. یعنی [مخاطب]این باید‌ها غیر از خود آقای دکتر روحانی و تیم کاری‌شان در دولت دوازدهم، هیچ‌کس دیگر [نیست]؛ یعنی غالب این کارها، حالا بخشی از آنها ممکن است به مجلس یا به قوه قضائیه یا به بعضی جا‌های دیگر ارتباط پیدا کند، اما عمده‌اش کار‌های خود مسئولان دولتی است؛ این باید‌ها را خود اینها بایستی انجام بدهند؛ اینها واقعیت است. مسئله اقتصاد خیلی مهم است».
اکنون هم برخی مسئولان ارشد اجرایی در هر جمعی که حضور پیدا می‌کنند، اگرچه سخنی از «باید» نمی‌گویند، اما جملات خود را شرطی کرده‌اند، «اگر» این بشود، آن می‌شود و «اگر» بخواهیم موفق شویم، باید فلان بشود. حال آنکه مصداق این شرط گذاشتن‌ها و باید گفتن‌ها باز هم دولت است. ملت در هر دوره از انتخابات به سلیقه‌ای رأی می‌دهند و گرایش پیدا می‌کنند که در پرتو تبلیغات انتخاباتی وعده آن را داده‌اند. برای یک نماینده یا مدیر اجرایی اکنون زمان عمل به وعده هاست، زمان «تدبیر» است، نه «تکبیر» گرفتن از مردم. شما انتخاب شده‌اید برای حل مشکلات مردم چاره اندیشی کنید و این میسر نمی‌شود جز با اصلاح روش‌های معیوب گذشته، حذف مقررات دست و پاگیر و قوانین زائد که بعضاً فسادزا هم هستند.
کشور ایران متاثر از شرایط اقلیمی، سال‌هاست که درگیر یک خشکسالی طولانی شده و بدیهی است که باید برای حل این بحران چاره اندیشی کرد. اگرچه کسی از دولت مستقر، انتظار معجزه ندارد، اما پذیرفته نیست که این مشکلات را به گذشته ارجاع بدهد. هر دولتی میراث‌دار دولت پیش از خود است و به زودی او هم برای دولت آینده ارثی به جا خواهد گذاشت. دولت مستقر نباید و حق ندارد بگوید «انا رب الابل» و آینده را به حال خود رها کند که خوشبختانه این روحیه در شخص رئیس‌جمهور دیده نمی‌شود. با این حال از مسئولان اجرایی انتظار نمی‌رود درباره بحران خشکسالی و جیره بندی آب و حتی تخلیه تهران، چنان افراط کنند که دل ملت را خالی کند. سلب اعتماد و امید از مردم همان مطالبه‌ای است که دشمن می‌خواهد. مراقب باشیم در چگونگی مواجهه با مشکلات جانب تدبیر و عقلانیت را رها نکنیم. فرهنگ‌سازی و دعوت به مصرف بهینه انرژی سخن حقی است که اگر به درستی منتقل نشود خود بحران ساز خواهد بود. اما دولت ابزار‌های زیادی برای اعمال مدیریت دارد، چرا باید به گونه‌ای اظهرنظر شود که گویی برنامه‌ای برای کنترل بحران کم آبی ندارد؟ دشمن همچنان در کمین است، تا از هر حادثه یا اظهارنظر نسنجیده‌ای موج آفرینی رسانه‌ای کند، همه باید ضمن التزام عملی به وحدت و انسجام ملی، مراقب باشند، در زمینی بازی نکنند که او طراحی کرده است.

نوبت به پاسخگویی که رسید مدعیان اصلاحات، منتقد دولت شدند

جناب مرعشی، این عرصه جولانگه شما نیست! (یادداشت روز)

اخبار ویژه

رژیم جولانی امسال 11 هزار سوری را قتل‌عام کرد

ضرورت تصمیم‌گیری درباره بحران‌های اقتصادی در یک نهاد فرابخشی

روزی یک میلیارد و 100 میلیون دلار خسارت تعطیلی دولت در آمریکا

برنج 50 هزار تومانی هفته آینده عرضه می‌شود

تحویل 51 هزار واحد مسکونی به متقاضیان در طول یک‌سال گذشته

ایران همواره مدافع همسایگانش بوده است

عارف: تأمین مسکن اولویت اصلی دولت است

FATF تنها امید برای اجرای واقعی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است

فروپاشی ستون فقرات اقتصاد اسرائیل پس از جنگ با ایران

سردار جلالی: زیرساخت‌های موشکیِ زیرزمینی ما سالم هستند

پرونده «ما و غرب»

منازعه تمدنی ما و آمریکا

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سالهای اخیر با اشاره به وضعیت کنونی جهان غرب، تمدّن مادّی و غربی را در مسیر زوال و فرسایش دانسته و تأکید کردند که نشانه‌های این انحطاط به‌تدریج آشکار می‌شود؛ موضوعی که حتی اندیشمندان غربی نیز آن را تصدیق کرده‌اند. ایشان این روند را یکی از عوامل امیدبخش برای آینده تمدّن اسلامی توصیف می‌کنند: «امروز دنیای غرب در بن‌بست فکری و بن‌بست تئوریک است؛ خیلی از مسائل دنیا برایشان غیر قابل توجیه است، غیر قابل فهم است؛ با آن نگاه لیبرال‌ ـ دموکراسی که اینها داشتند نمیسازد خیلی از این چیزهایی که امروز در دنیا هست. امّا برای ما نه، برای ما همه چیز قابل حل است. نقش انسان، نقش اراده‌ی انسان، نقش توکّل به خدا، نقش حرکت تاریخ، مسئله‌ی مهدویّت و آینده‌ی قطعی اسلام، یک چیزهایی است که برای ما روشن است، برای آنها [نه]؛ ندارند، فاقدند، دستشان خالی است.» ۱۴۰۱/۰۶/۱۲
همایش «ما و غرب؛ در آراء و اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای» آبانماه سال گذشته فعالیت خود را آغاز کرد و دوشنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۴ نشست پایانی آن با حضور اساتید، پژوهشگران و نخبگان علمی و سیاسی در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار خواهد شد.
محورهای اصلی که در طول یکسال گذشته این همایش در نشست‌های مختلف داخلی و خارجی به آن پرداخته عبارتند از «چیستی تمدّن غرب و بایسته‌های شناخت آن، ماهیت استعماری غرب و سیر تطور تاریخی و انواع آن، راهبردها، راهکارها، روشها و عوامل غرب در سلطه بر جهان، کشورهای استعمارگر و پیشینه استعماری آنها و مناطق تحت استعمار و سلطه آنان، انقلابهای ضد استعماری در جهان، ظرفیتهای تمدّنی ایران در مواجهه با سلطه و استعمار غرب، راهبردها، راهکارها، روشها و عوامل سلطه و استعمار غرب در ایران، دکترین مقاومت و نهضتهای دینی ضد سلطه و استعماری در ایران، شخصیت‌های ضد سلطه و استعماری در ایران، انقلاب اسلامی، مبانی و راهبردهای استعمارزدایی و الگوی مقابله با نظام سلطه، ماهیت سلطه‌گری و استعماری رژیم صهیونیستی اسرائیل، ماهیت سلطه‌گری و استعماری آمریکا».
به همین مناسبت رسانه KHAMENEI.IR در پرونده «ما و غرب» در یادداشت زیر نگاهی به تحولات روابط ایران و آمریکا در چهار دهه گذشته و راهبردها و سیاست‌های دولت‌های مختلف ایالات‌متحده در مقابل ایران داشته است.

در سال‌های اخیر بحث افول آمریکا و بحران‌های داخلی و خارجی آن شدت گرفته و نقش ترامپ در این تحولات موردتوجه قرارگرفته است. بسیاری از پژوهش‌ها و تحلیل‌ها بر این نکته تأکید دارند که ترامپ گفتمان لیبرال-پسااستعماری غرب را کنار گذاشت و با ناسیونالیسم تند و رویکرد «اول آمریکا» توان و اعتبار جهانی ایالات‌متحده را تضعیف کرده است. ایدئولوژی ترامپ آکنده از ملّی‌گرایی قوم‌گرا، ضدجهانی‌شدن و پوپولیسم است؛ او تأکید می‌کند که آمریکا باید به‌جای توجه به مسائل جهانی به منافع هم‌وطنان خود وفادار باشد. به گفته کارشناسان، ترامپ عملاً از ارزش‌های لیبرالِ اصلی تمدن غرب فاصله گرفته و به ایدئولوژی نولیبرال-اقتدارگرا گرایش نشان داده است این رویکرد منجر به «فقدان هژمونی اخلاقی» آمریکا شده، به‌طوری‌که گفتمان او صراحتاً نژادپرستانه و تبعیض‌آمیز شده و چهره واقعی تمدن غرب را به تصویر کشیده است.

ترامپ ارزش‌های «تمدن غرب» را در سخنرانی‌ها و سیاست‌های خود حول محور ایمان و خانواده تعریف کرده و به‌ندرت به ارزشهای کلاسیک لیبرال-دموکراتیک نظیر حاکمیت قانون، آزادی فردی یا حقوق بشر اشاره می‌کند. به‌عبارت دیگر، او «تمدن غرب» را بیشتر به معنای هویت مسیحی-ملّی و سنت‌های فرهنگی متصور می‌شود تا دموکراسی. هم‌زمان ترامپ و تیمش در عمل از لحن هانتینگتونیِ برخورد تمدن‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها ایالات‌متحده را در جنگ تمدنی با «افراط‌گرایی اسلامی» می‌بینند و تصور می‌کنند تمدن غرب در حال مبارزه با آن است. برای مثال، استراتژیست‌های ارشد او مانند استیون بنن بارها تصریح کرده‌اند که با اسلام رادیکال در جنگ هستیم. ترامپ مکرراً از بازگشت به دوران «طلایی» پس از جنگ جهانی دوم سخن گفته و رؤیای احیای جایگاه امپراتوری آمریکا را دنبال کرده است ترامپ شیفته این است که دوران اوج امپراتوری سابق آمریکا را بازگرداند ادعای الحاق گرینلند به آمریکا بخشی از تفکر وی در این راستا را نشان می‌دهد. به‌طور خلاصه، ترامپ با ایده‌پردازیِ بازگشت به «صلح از طریق قدرت» و تأکید بر پیروزی‌های گذشته نشان داده که یکی از ابعاد اصلی تفکر او، امپریالیسم نو و ملّی‌گرایی قلدرمآبانه است.

سیاست‌های ترامپ و افول آمریکا
سیاست‌های سخت‌گیرانه ترامپ در زمینه مهاجرت و نظم اجتماعی باعث افزایش بی‌سابقه دوگانگی در جامعه آمریکا شده است. همین نگاه منجر به سرکوب مخالفان و زیر سؤال بردن حقوق گروه‌های اقلیت شده است. در نظرسنجی‌های ۲۰۲۵ بیش از نیمی از آمریکایی‌ها ترامپ را «دیکتاتور خطرناک» می‌دانند که «باید محدود شود تا دمکراسی آمریکا را نابود نکند. همچنین پژوهش‌ها نشان می‌دهد اکثر شهروندان آمریکایی اعتقاد دارند ترامپ نحوه کارکرد دولت فدرال را بدتر کرده است. در عمل، اقدامات او از کنترل قضات تا کاهش اختیارات کنگره و محدود کردن رسانه‌های مستقل موجب «تمرکز قدرت در کاخ سفید» و تضعیف ساختار داخلی آمریکا شده است. درمجموع افزایش بی‌اعتمادی عمومی، قطبیت شدید جامعه آمریکایی و حتی تظاهرات گسترده مردمی علیه سیاست‌های ترامپ همه نشانه‌های آشکار افول مشروعیت داخلی حکومت ایالات‌متحده در دوره ترامپ به‌شمار می‌آیند.

ترامپ در اقتصاد عمدتاً به شعار «اول آمریکا» از طریق با اعمال تعرفه‌های سنگین بر واردات و کاهش هزینه‌های دولتی در زمینه‌های سلامت و آموزش عمل کرده است. در نظرسنجی‌ها اکثریت بزرگی از مردم آمریکا گفته‌اند این سیاست‌ها «بیش‌ازحد افراطی» بوده است به‌عنوان‌مثال ۶۰ درصد آمریکایی‌ها کاهش بودجه مراقبت‌های بهداشتی را افراطی می‌دانند و ۵۴ درصد نیز با افزایش تعرفه‌های تجاری موافق نیستند در کوتاه‌مدت شاید نرخ بیکاری کمی کاهش یافت، اما دیری نپایید که کسری بودجه عظیم، تورم بالا و وابستگی بیشتر به بدهی‌های ملّی، شکاف طبقاتی و نارضایتی عمومی را تشدید کرد. بسیاری از اقتصاددانان این سیاست‌ها را چرخه‌ای تقویت‌کننده فروپاشی اقتصادی آمریکا می‌دانند.

در عرصه بین‌الملل ترامپ، روابط خارجی آمریکا را به یک‌جانبه‌گرایی و تنش‌زایی سوق داد. او از پیمان‌های مهمی مانند توافق پاریس، توافق تجاری ترنس-پاسیفیک و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خارج شد و حتی وی از ناتو و سازمان‌های بین‌المللی انتقاد می‌کند. در دوره نخست ریاست‌جمهوری او موافقت‌نامه‌ها لغو و سازمان‌های چندجانبه ترک شدند، متحدان سرزنش و تعهدات دفاعی کاهش یا تهدید شدند. این سیاست‌ها به‌وضوح باعث کاهش نفوذ جهانی آمریکا شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ترامپ قدرت نرم آمریکا را تضعیف و اتحادها و ائتلاف‌های بین‌المللی این کشور را خدشه‌دار کرده است. تنش‌های تجاری با شرکای اروپایی، تکیه بیش‌ازحد بر تحریم‌های یک‌جانبه و خروج از پیمان‌های بین‌المللی نشانه‌هایی از افول آمریکاست.

همه شواهد حکایت از آن دارد که ترامپ با ایدئولوژی پوپولیستی-ملّی‌گرایانه خود و اعمال سیاست‌های داخلی و خارجی افراطی، هم در باورهای فرهنگی و «ارزش‌های غربی» تحولی بنیادین ایجاد کرده و هم بسترهای اقتصادی و سیاسی آمریکا را تضعیف نموده است. بسیاری تحلیلگران معتقدند ظهور ترامپ خود نشانه‌ای از افول نسبی آمریکا بوده و اقدامات او این روند را شتاب بخشیده است بحران بدهی، نارضایتی عمومی، تضعیف دمکراسی و ازهم‌گسیختگی ائتلاف‌های جهانی، همه از پیامدهای مستقیم دوران ترامپ قلمداد می‌شوند که به خالی شدن تدریجی جایگاه آمریکا در نظام بین‌الملل منجر شده است.

منازعه هویتی-تمدنی ایران و آمریکا
با مرور تحولات روابط ایران و آمریکا در چهار دهه گذشته، بررسی راهبردها و سیاست‌های دولت‌های مختلف ایالات‌متحده، مواضع و اظهارات مقامات رسمی و نخبگان سیاسی و همچنین تحلیل رخدادهای مهم، می‌توان دریافت که تقابل میان دو کشور، تمدنی و هویتی است؛ تقابلی که ریشه در هویت اسلامی و انقلابی جمهوری اسلامی ایران از یک‌سو و در هویت مبتنی بر لیبرال‌دموکراسی نظام سلطه از سوی دیگر دارد. ایالات‌متحده از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، این انقلاب و سیاست‌های برخاسته از آن را تهدیدی برای خود تلقی کرده و در طول ۴۵ سال گذشته، تمام توان و سیاست‌های خود را برای تضعیف و مهار انقلاب اسلامی به کار گرفته است. این سیاست‌ها در قالب طیفی از اقدامات سخت‌افزاری تا جنگ نرم و هوشمند ادامه یافته و تاکنون نیز با اشکال و ابزارهای گوناگون دنبال می‌شود. درواقع محور اصلی تقابل ایران و آمریکا، گفتمان انقلاب اسلامی است؛ گفتمانی که منافع آمریکا را در سطح منطقه‌ای و جهانی به چالش کشیده است. به‌بیان‌دیگر، مشکل آمریکا با «ایران» به‌عنوان یک کشور نیست، بلکه با «روح و هویت انقلابی» حاکم بر آن است؛ هویتی که ایران را به رقیب فکری و ایدئولوژیک اصلی نظام لیبرال‌دموکراسی غرب تبدیل کرده است.

از منظر نظری، هویت هر جامعه بر پایه مجموعه‌ای از ارزش‌ها و هنجارهای دینی، فرهنگی، سنتی و آیینی شکل می‌گیرد. بر اساس این ارزش‌ها، منافع ملّی و فراملّی تعریف شده و از دل آن نقش‌ها، سیاست‌ها و راهبردها تعیین می‌شود. بنابراین، اگر قرار باشد سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران از منظر آمریکا، دگرگون شود، ابتدا باید ارزش‌ها و هنجارهای بنیادین آن تغییر یابد. آمریکا طی سال‌های پس از انقلاب، تلاش خود را بر همین محور متمرکز کرده است؛ یعنی تغییر در نظام ارزشی جامعه ایرانی تا از این طریق، مسیر تحولات و منافع جمهوری اسلامی را دگرگون سازد.

از آنجا که ایالات‌متحده به‌خوبی دریافته است فشارها و تحریم‌های سخت‌افزاری قادر به تغییر اندیشه و آرمان انقلاب اسلامی در ایران نیستند، در سال‌های اخیر رویکردی بنیادین‌تر را در پیش‌گرفته و با طراحی برنامه‌های کلان، بر تضعیف هویت انقلابی متمرکزشده است. در دهه پنجم انقلاب، راهبرد اصلی آن کشور نفوذ در پایه‌های فکری و دگرگون‌سازی ماهیت این هویت است. هرچند پدیده نفوذ امر تازه‌ای نیست، اما اکنون با دقت و تمرکز بیشتر، ارزش‌ها و مبانی فکری انقلاب را هدف قرار داده است. هدف نهایی این تلاش‌ها، دگرگونی در بنیان خواسته‌ها، باورها و ارزش‌های مردم، تغییر در انتخاب‌ها و ترجیحات اجتماعی، و درنهایت، استحاله‌ی ماهوی نظام – حتی بدون دگرگونی در ساختار ظاهری آن – است. به‌بیان دیگر، ایالات‌متحده در دهه پنجم انقلاب اسلامی، با تمرکز ویژه بر تحولات درونی جامعه ایران، در پی تغییر فضای فکری و فرهنگی کشور است و می‌کوشد از طریق جریان‌سازی و تأثیر بر درک و ذهنیت مردم و مسئولان، گفتمان انقلابی را به حاشیه رانده و زمینه را برای پیگیری منافع بلندمدت خود در ایران فراهم آورد.

در همین راستا، آمریکا مجموعه‌ای از ابزارهای نفوذ را به‌کار گرفته و ضمن بهره‌گیری از اهرم‌های مادی همچون تحریم و فشار اقتصادی، سعی دارد در ساختارهای حکومتی و غیردولتی اثر بگذارد. در سطحی عمیق‌تر، هدف آن نفوذ گفتمانی است؛ روشی بلندمدت و تأثیرگذار که بر تغییر در طرز تفکر، نظام ارزشی و عناصر سازنده هویت سیاسی و فرهنگی کشور متمرکز است. در این نوع نفوذ، به معنای اجتماعی، شبکه نیروها و روابط متقابل میان آن‌ها توجه ویژه می‌شود و نگاهی فراتر از ساختارهای رسمی در پیش‌گرفته می‌شود. نفوذ گفتمانی به‌تدریج در میان‌مدت و بلندمدت، ذهنیت‌ها را شکل می‌دهد و به رفتار و کنش اجتماعی جهت می‌بخشد؛ و در صورت موفقیت، اثراتی ماندگار و عمیق در جامعه هدف بر جای می‌گذارد. به‌طورکلی، آمریکا در سطح کلان به دنبال ایجاد چنین تغییر بنیادینی در جامعه ایرانی است تا مفاهیم محوری گفتمان اسلامی و انقلابی ملت ایران را در سال‌های آینده دگرگون سازد.

اما در مقابل انقلاب اسلامی بنیان‌گذار شکل‌گیری مدلی جدید از تمدن‌سازی اسلامی-ایرانی است که در تقابل فرهنگی و ایدئولوژیک با تمدن غرب به ظهور رسید. در این تحولات، اصول و مبانی فکری اسلام به‌مثابه «جریان‌ تمدن‌ساز» معرفی شد و نظام جمهوری اسلامی خود را الگویی برای مقابله با کاستی‌های تمدن غرب معرفی کرد. از یک‌سو تفکراتی چون عدالت‌محوری، معنویت‌گرایی، خانواده‌محوری، امت‌گرایی، کرامت انسان و عقلانیت توحیدی در تفکر انقلابی مردم ایران برجسته شده است و از سوی دیگر مفاهیمی نظیر مردم‌سالاری دینی، دیپلماسی مقاومت، استقلال‌طلبی و نیز «الگوی حکمرانی اسلامی» در برابر ساخت تمدن غربی مطرح و مورد تأکید قرارگرفته‌اند. این ظرفیت‌ها مرتبط با کاستی‌های تمدن آمریکا و غرب نظیر سکولاریسم، لیبرالیسم افراطی، بحران خانواده و مشروعیت مطرح می‌شوند. به‌بیان‌دیگر، نظام جمهوری اسلامی خود را پاسخی تمدنی به «نقاط ضعف» تمدن غرب می‌داند. با این تفاسیر مقابله ایران و آمریکا هویتی- تمدنی است و به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب «اختلاف آمریکا و جمهوری اسلامی نه یک اختلاف تاکتیکی و موردی، بلکه اختلافی ذاتی است» که ناشی از خصومت راهبردی و تضاد ماهیتی مبتنی بر تضاد ارزشی دو نظام فکری اسلامی و استکباری است. مقابله این دو گفتمان متخاصم که بخشی از مقابله حق و باطل است دارای لوازمی است که مهمترین آن تقویت ساخت قدرت داخلی و تحکیم مؤلفه‌های قدرت ملّی و به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی «علاج بسیاری از مشکلات و مصونیت بخشی به کشور فقط از راه قوی شدن و قوت مدیریتی، علمی، نظامی و انگیزه» است.

منازعه تمدنی ما و آمریکا

انقلاب اسلامی بنیان‌گذار شکل‌گیری مدلی جدید از تمدن‌سازی اسلامی-ایرانی است که در تقابل فرهنگی و ایدئولوژیک با تمدن غرب به ظهور رسید. در این تحولات، اصول و مبانی فکری اسلام به‌مثابه «جریان‌ تمدن‌ساز» معرفی شد و نظام جمهوری اسلامی خود را الگویی برای مقابله با کاستی‌های تمدن غرب معرفی کرد.

[متن کامل]

• ماجرای یک کتاب انقلابی
• «ایستگاه خیابان روزوِلت»
• استکبارستیزی یک دستور الهی است
• نهضت مطالبه حقوق زنان از غرب
• تسخیر لانه جاسوسی؛ نتیجه امداد الهی به اتحاد دانشجویان
• «معماری راهبردی ارتباط ایران و آمریکا»؛ واکنش‌های جهانی به سخنرانی ۱۲ آبان رهبر انقلاب
• سایه‌روشن‌های تاریخی ارتباط ایران و آمریکا

اولین دیدار مرحوم حبیب‌الله عسگراولادی با حضرت