یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ

ای تغییردهنده دل‌ها و دیده‌ها || ای مدبر شب و روز || ای گرداننده سال و حالت‌ها || بگردان حال ما را به نیکوترین حال

«یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ»

قلب و بصیرت قلبی، از مؤلفه‌های مهم معنوی در مسیر کمال انسان است که در قرآن کریم و روایات ناب اسلامی تأکید بسیاری بر آن شده است. قلب سرچشمه تمامی جوشش‌های و خیزش‌های وجود آدمی است.

«یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ»

انسان، به‌تصریح قرآنی «إنی جاعل فی الارض خلیفة»،‌ جانشین خدا بر روی زمین است و این شایستگی را دارد که مرآت تمام‌نمای ربوبی و مجلای ظهور و بروز اسما و صفات الهی شود. یکی از اسمای حق‌تعالی «مدبّر» است که پروردگار عالمیان به‌وسیله آن، به تدبیر روز و شب یا تدبیر نظام زمین و آسمان و به‌طورکلی، نظام خلقت می‌پردازد. انسان نیز باید خویشتن را متعلق به اخلاق الهی نماید و تدبیرگر روز و شب خویش باشد.

«یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ»

«حَول» در دعای عید نوروز، به معنای «سال» است و «احوال» جمع حال، به معنای طبیعت و ضمیر یا تغییر و دگرگونی وضعیت انسان است. ازاین‌رو، خداوند تغییردهنده سال و یا دگرگون‌کننده طبیعت مربوط به مخلوقات است و این سیر و تحول در مسیر رشد و کمال موجودات، لازمه امر زندگی و حیات است. در این دعای شریف از درگاه ربوبی می‌خواهیم که طبیعت وجود ما را به بهترین و نیکوترین طبیعت‌ها تبدیل کند و این تغییر باطنی یا ظاهری وجودی ما را همسو با تغییر و دگرگونی طبیعت ظاهری، در مسیر شکوفایی و بالندگی قرار دهد.

معنی دعای تحویل سالعکس دعای تحویل سال

یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال.

عید از عود گرفته‌شده و در لغت به معنای بازگشتن است. دگرگونی سال جدید و بازگشت بهار نو و نوروز، عیدهایی چون عید فطر را تداعی می‌کند. مسلمان روزه‌دار پس از یک ماه عبادت روزی را که غبار از فطرت توحیدی‌اش زدوده شده به فطرت توحید بازگشته است، عید می‌گیرد. البته مراتب این بازگشت در افراد گوناگون فرق می‌کند. دعای تحویل سال هم با جملاتی کوتاه همین مسیر را پیش پای انسان می‌گشاید. مقلب القلوب و الابصار پروردگار است که قلب‌ها را به سمت کمال دگرگون می‌سازد و چشم‌ها را به‌سوی خود می‌دوزد. قلب‌ها چون کرات دگرگون می‌شوند; ولی پس از دگرگونی، باید استواری یابند; زیرا در ادعیه واردشده است: «و ثبت قلوبنا علی دینک; قلب‌های ما را بر دین خود ثابت بدار.» اگر قلوب دگرگون شدند و سپس بر دین الهی استوار گردیدند، ابصار نیز چنین می‌شوند; زیرا ابصار فرمان‌بردار قلوب‌اند. شاید ازاین‌رو اول قلوب و سپس ابصار ذکرشده است.

«یا مدبر اللیل و نهار» لیل و نهار نماد ظلمت و نورند. اگر او شب و روز را تدبیر می‌کند، ظلمت و نور را هم می‌آفریند. پس فقط او می‌تواند چنان تدبیر کند که پرده ظلمت از روی دل کنار رود و نور معرفتش بر آینه قلب بتابد. در آیه دویست و پنجاه و هفتم سوره بقره می‌فرماید: «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور و…; خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده‌اند; آن‌ها را از تاریکی‌ها به‌سوی نور بیرون می‌برد.» محول سال و حال او است.

قرین بودن تحویل سال با تحویل حال نکته‌ای درخور اهمیت است که کم‌تر به آن التفات می‌شود. آن‌قدر که تحویل سال و رسوم آن خودنمایی می‌کند، تحویل حال جلوه‌ای ندارد و در پشت پرده غفلت هیچ انگاشته شده است; راستی چرا در این دعای پرمعنا و تنبه بخش، به هنگام تحویل سال، تحویل حال به احسن حال درخواست می‌شود؟ به نظر می‌رسد، برای آن است که ابتدا احسن الحال را بفهمیم و سپس در راه تحقق آن گام نهیم؟ تفسیر این احسن الحال را باید در عمق آن دعا یافت که «اللهم غیر سوء حالنا بحسن حالک; خدایا، بدی حال ما را به‌خوبی حال خود تغییر ده.» درباره ذات اقدس الهی، احسن بودن حال بی‌معنا است; زیرا تفضیل حالی بر حال دیگر، فقدان و وجدان و تبدیل و تبدل می‌طلبد و ذات اقدس الهی از آن پیراسته است. برتری حالی بر حال دیگر درباره ما انسان‌ها کاملاً درست می‌نماید. کمال ما انسان‌ها در همین است که سوء حال را به حسن حال و حسن حال را به احسن حال تبدیل کنیم. حسن حال الهی به معنای وجود تمام کمالات به نحو اتم و اکمل در ذات اقدس الهی است. احسن الحال بودن برای ما یعنی رسیدن به تمام آن کمالات به‌قدر ظرفیت وجودی‌مان; زیرا ما حالی احسن و برتر از آن نداریم. تحویل حال به احسن الحال همان تغییر سوء حال انسان به حسن حال الهی است; و این تغییر وقتی تحقق می‌یابد که:

۱. از پلیدی گناه رهایی یابیم، زیرا بدترین حال انسان و پست‌ترین مقام آدم هنگامی است که در باتلاق گناه فرو می‌رود.

۲. انجام واجبات را چون چراغی فرا راه خود قرار دهیم تا ما را به‌سوی حسن حال الهی رهنمون شود.

۳. زنگار صفات پلید را از آینه دل بزداییم تا سوء حال ما به حسن حال نگار تبدیل شود. ازاین‌رو، یکی از اعمال عید نوروز، روزه گرفتن است تا انسان خود را در راستای رسیدن به احسن حال، یعنی وصول به حسن حال الهی، قرار دهد و به اخلاق الله متعلق سازد.

دعای تحویل سال | معنی و تفسیر دعای تحویل سال

آداب و شرح دعای هنگام تحویل سال نو

شرح دعای تحویل سال

شرح دعای تحویل سال

شرح دعای تحویل سال

دعای تحویل سال

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ - پرده ها را زِ قَلبِ ما بردار

اَی دِگَر گون کننده یِ دِلها - کُن نَظَر نَک، بِه سویِ بی دل‌ها

اَی تو رَوشَن کُنندَه یِ چِشمان - دیده ها سویِ توست، یا رَحمان

اَی مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ هَمَه - کُن تو تَدبیرِ نیکو، بِه حال هَمَه

اَی کِه هَر روز و شب تُو اَستی دَرتَدبیر - کُن تو نیکی بَرایِ ما تَقدیر

اَی خُدا، یَا مُحَوِّلَ الْأَحْوَالِ - بِهترین کُن تُو حالِ ما اِمسال

اَحْسَنُ الْحَالِ ما، نَما روزی - سالِ شادی وَ سالِ فیروزی

کُن تُو مِحنَت وَ غَم زِ ماها، دور - چَشمِ تَنگِ حسود را کُن کور

عِیدِیِ ما مِنَ السَّماء، اَنزِل - دِه به ما، روشَنِیِ چَشم و دِل

شَوَد، عِيدًا لِأَوَّلِنَا وَ آخِرِنَا - بَهرِ حاضِر وَ هَم مُسافِرِنا

بَر طَرَف کُن زِ ما ها تو غمها را - برسان مَهدِی اِبنِ زهرا را

کُن تُو ظاهِر کنون، رَبِيعِ الْأَنَامِ - چونکه با اوست، نَضْرَةِ الْأَيَّامِ

باقری، مَهْدِيِّ الْاُمَم، آید – آری آن، يَجْمَعَ بِهِ الْكَلِم، آید

سروده شده شب عیدنوروز سال 1402

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ

فروِدین باشَد سر آغازِ بَهار

فروِدین باشَد سر آغازِ بَهار - باغ و راغ و دشت و دامن سبزه زار

فروِدین باشَد سر آغازِ حَیات - بَعدِ تلخی آمَده شاخِ نَبات

فروِدین بعد از زمستان آمده - خوش سرودی از نَیِستان آمده

فروِدین آمد پس از سرما و یَخ - آید از لانه برون مور و مَلَخ

فروِدین آمد پس از اسفند و دی - شُد بهار اینَک تو خوابی تا به کِی

فروِدین آمد پس از بهمن کنون - باد و باران مینوازَد اَرغَنون

فروِدین آمد زمین بیدار شُد - وقتِ شُست و رُفت و وقتِ کار شُد

فروِدین پایانِ یخبندان شُده - وقت شُخم و کِشتِ دهقانان شُده

فروِدین سازِ بهاری میزَنَد - سازِ شُخم و کِشت وکاری میزَنَد

بَرطبیعت نَفخِ صوری میدَمَد - نَغمه ای دَشتی زِ شُوری میدَمَد

نفخه یِ صوری به آغازِ بهار - میشَوَد همچون قِیامَت آشکار

دشت و باغ و راغ و کوه و دامَنَه - سبز گردد چون درخت و دِرمَنَه

روُحُ الأزْمانِ هست اَیّامِ بَهار - برشکوفه کُن نگه بَر شاخسار

چون نّظَر بر سبزه ها و خُضْرَه ها - مایه شادابی است و نُشْرَه ها

با نظر بر سبزه ها شاداب شَو - اَز سَحابِ لُطفِ حَق سیراب شَو

اَبرِ رَحمت چون رَسَد بالایِ سَر - شَو زِ اَلطافِ اِلهی بَهرَه وَر

اَز خُدا خواهیم بارانی لَطیف - تا کُنَد روح و رَوانِ ما نَظیف

تا کُنَد پُر آب، زان گودالها - تا شَوَد سیراب، جوی و کالها

تا شَوَد سر سَبز باغ و راغها - تا شَود سیراب اَز آن تاغها

تا شَوَد پُر آب گندم زارها - تا شفا یابَد اَز آن بیمارها

باقری، بارانِ نیسان چون رَسَد - رَحمتِ حَق بهرِ ما افزون شَوَد

سروده شده بهار سال 1402

امام رضا علیه‌‌ السلام : أمّا فَصْلُ الرَّبیعِ فَإنّهُ روُحُ الأزْمانِ. فصل بهار روح زمان‌هاست. (بحار الأنوار، ج 59، ص312)

امام رضا علیه‌‌ السلام : أَمَّا فَصْلُ الرَّبِيعِ فَإِنَّهُ‏ رُوحُ‏ الْأَزْمَانِ‏ وَ أَوَّلُهُ آذَارُ وَ عَدَدُ أَيَّامِهِ ثَلَاثُونَ يَوْماً وَ فِيهِ يَطِيبُ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ وَ تَلِينُ الْأَرْض‏. فصل بهار روح زمانها است و اول آن ماه (آزار) است و شماره روزهايش سى و يك روز است‏ در اين ماه شب و روز پاكيزه است زمين نرم مى‏شود. (طب الرضا: 17؛ عنه البحار: 59 / 312)

رَوَوْا عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه آله : اغْتَنِمُوا بَرْدَ الرَّبِیعِ فَإِنَّهُ یَفْعَلُ بِأَبْدَانِکُمْ مَا یَفْعَلُ بِأَشْجَارِکُمْ وَ اجْتَنِبُوا بَرْدَ الْخَرِیفِ فَإِنَّهُ یَفْعَلُ بِأَبْدَانِکُمْ مَا یَفْعَلُ بِأَشْجَارِکُمْ. سرمای بهار را غنیمت بشمارید که با بدنهای شما همان کاری را میکند که با درختان میکند واز سرمای پاییز دوری کنید که با بدنهای شما همان کاری را می کند که با درختان میکند . (بحارالأنوار ج : 59 ص : 271)

رسول خدا صلی الله علیه و آله : اِذا رَأَیتُم الرَّبیعَ فاکثِروا ذِکرَ النُّشُورَ. هرگاه بهار وارد شد بسیار از قیامت یاد کنید زیرا قیامت شبیه بهار است. (مفاتیح الغیب، ج۱۷(

امام رضا علیه‌‌ السلام : اَلطّيبُ نُشْرَةٌ، وَ الْعَسَلُ نُشْرَةٌ، وَ الرُّكُوبُ نُشْرَةٌ، وَ النَّظَرُ اِلَى الْخُضْرَةِ نُشْرَةٌ. بوی خوش، عسل، سوارکاری و نگاه به مناظر سرسبز و خرم، باعث نشاط و شادی می‌شود. (عیون اخبار الرضا باب ۳۱/ حدیث ۱۲۶)

امام علی علیه السلام : اللَّهُمَّ انْشُرْ عَلَيْنَا غَيْثَكَ وَ بَرَكَتَكَ وَ رِزْقَكَ وَ رَحْمَتَكَ، وَ اسْقِنَا سُقْيَا نَاقِعَةً مُرْوِيَةً مُعْشِبَةً، تُنْبِتُ بِهَا مَا قَدْ فَاتَ وَ تُحْيِي بِهَا مَا قَدْ مَاتَ، نَافِعَةَ الْحَيَا، كَثِيرَةَ الْمُجْتَنَى، تُرْوِي بِهَا الْقِيعَانَ وَ تُسِيلُ الْبُطْنَانَ وَ تَسْتَوْرِقُ الْأَشْجَارَ وَ تُرْخِصُ الْأَسْعَارَ، إِنَّكَ عَلَى مَا تَشَاءُ قَدِيرٌ. بار خدايا، بر ما باران و بركت و روزى و رحمت خود بگستران. بر ما بارانى ببار سودمند، سيراب كننده، روياننده گياهان، كه بروياند هر چه را كه نابود شده، و زنده گرداند، هر چه را كه مرده است. بارانى بر ما ببار، كه تشنگى را برطرف گرداند كه و ميوه ها را افزون سازد و زمينهاى پست را سيراب كند و بر دره ها سيلاب افكند و درختان را برگ روياند و نرخها را بشكند كه تو به هر كارى كه بخواهى توانايى. (خطبه 143 نهج البلاغه)

امام علی علیه السلام : وَ انْشُرْ عَلَيْنَا رَحْمَتَكَ بِالسَّحَابِ الْمُنْبَعِقِ وَ الرَّبِيعِ الْمُغْدِقِ وَ النَّبَاتِ الْمُونِقِ سَحّاً وَابِلًا تُحْيِي بِهِ مَا قَدْ مَاتَ وَ تَرُدُّ بِهِ مَا قَدْ فَاتَ. خدایا رحمت خود را با ابر پر باران و بهار پر آب و گیاهان خوش منظر شاداب بر ما نازل فرما، بارانی درشت قطره بر ما فرو فرست كه مردگان را زنده و آنچه از دست ما رفته به ما بازگرداند. (نهج البلاغه،خطبة 115)

امام صادق علیه السّلام : ما مِن یَومِ نَیروزٍ إلاّ و نَحنُ نَتَوقَّعُ فِیهِ الفَرَجَ لأِنَّهُ مِن أیّامِنا و أیّامِ شِیعَتِنا. هیچ نوروزی نیست مگر آن که ما در آن روز منتظر فرج ظهور قائم آل محمّد صلی الله علیه و آله و سلم هستیم؛ چرا که نوروز از روزهای ما و شیعیان ما است. (مستدرک الوسائل جلد 6 ، صفحه 352)

دعای نوزدهم صحیفه سجادیه دعای حضرت سجاد علیه السلام هنگام طلب باران پس از قحطی و خشکسالی : اَللَّهُمَّ اسْقِنَا الْغَيْثَ، وَ انْشُرْ عَلَيْنَا رَحْمَتَكَ بِغَيْثِكَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِكَ الْمُونِقِ فِي جَمِيعِ الآفَاقِ. خدایا! برای ما باران فرست، و رحمتت را به باران پُر آب و فراوان بر ما بگستران؛ از ابری که برای گیاه زیبای زمینت، در تمام ناحیه ها و اطراف سوق داده شده.

اَللَّهُمَّ اسْقِنَا غَيْثاً مُغِيثاً مَرِيعاً مُمْرِعاً عَرِيضاً وَاسِعاً غَزِيراً، تَرُدُّ بِهِ النَّهِيضَ، وَ تَجْبُرُ بِهِ الْمَهِيضَ. خدایا! برای ما بارانی فریادرس و برطرف کنندۀ قحطی فرست؛ بارانی رویانندۀ گیاه، و سرسبز کنندۀ دشت و دمن، و بارانی وسیع و فراوان که به وسیلۀ آن گیاه از رشد ایستاده را به عرصۀ رشد و نموّ بازگردانی و در سایۀ آن، مردگی و خشکی زمینی که علف و گیاهش از بین رفته جبران کنی.

اَللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْياً تُسِيلُ مِنْهُ الظِّرَابَ، وَ تَمْلَأُ مِنْهُ الْجِبَابَ، وَ تُفَجِّرُ بِهِ الْأَنْهَارَ، وَ تُنْبِتُ بِهِ الْأَشْجَارَ، وَ تُرْخِصُ بِهِ الْأَسْعَارَ فِي جَمِيعِ الْأَمْصَارِ، وَ تَنْعَشُ بِهِ الْبَهَائِمَ وَ الْخَلْقَ، وَ تُكْمِلُ لَنَا بِهِ طَيِّبَاتِ الرِّزْقِ، و تُنْبِتُ لَنَا بِهِ الزَّرْعَ وَ تُدِرُّ بِهِ الضَّرْعَ وَ تَزِيدُنَا بِهِ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِنَا. خدایا! ما را بارانی فرست که به وسیلۀ آن از تپّه ها آب سرازیر فرمایی، و چاه ها از آن پر کنی، و نهرها را روان سازی، و درختان را برویانی، و قیمت ها را در تمام شهرها ارزان کنی، و چهارپایان و مخلوقات را نشاط و قوّت دهی، و روزی های پاکیزه را برای ما کامل کنی، و زراعت را برویانی، و پستان ها را پر شیر سازی، و نیرو به نیروی ما بیفزایی.

شهریار درباره عید نوروز

ای وطن آمده بودم به سلام نوروز
مگرم کوکب اقبال تو تابد پیروز
آمدم در پی آن کوکب آفاق افروز
لیک از این غمکده رفتم همه درد و همه سوز
دگر ای مادر غمدیده بخون زیور کن
جشن نوروز بهل، شیون شهریور کن

اشعار زیبای بزرگان ایران زمین در وصف نوروز و سال نو

مولانای بلخی:

اندر دل من مها دل‌افروز تویی
یاران هستند و لیک دلسوز تویی
شادند جهانیان به نوروز و به عید
عید من و نوروز من امروز تویی

***

حافظ شیرازی:

ز کوی یار میآید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی
به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی

***

سنایی غزنوی:

با تابش زلف و رخت ای ماه دلفروز
از شام تو قدر آید وز صبح تو نوروز
از جنبش موی تو برآید دو گل از مشک
وز تابش روی تو برآید دو شب از روز

***

خواجوی کرمانی:

خیمة نوروز بر صحرا زدند
چارطاق لعل بر خضرا زدند
لاله را بنگر که گویی عرشیان
کرسی از یاقوت برمینا زدند

***

ملک الشعرا بهار:

رسید موکب نوروز و چشم فتنه غنود
درود باد بر این موکب خجسته، درود
به هرکه درنگری، شادیی پزد در دل
به هرچه برگذری، اندُهی کند بدرود

***

فروغی بسطامی:

عید آمد و مرغان رة گلزار گرفتند
وز شاخة گل داد دل زار گرفتند
نوروز همایون شد و روز می گلگون
پیمانه‌کشان ساغر سرشار گرفتند

***

منوچهری دامغانی:

نوروز، روزگار نشاطست و ایمنی
پوشیده ابر، دشت به دیبای ارمنی
از بامداد تا به شبانگاه می خوری
وز شامگاه تا به سحرگاه گل چینی

***

سعدی شیرازی:

برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز
مبارک بادت این سال و همه سال
همایون بادت این روز و همه روز

***

عبید زاکانی:

چو صبح رایت خورشید آشکار کند
ز مهر قبلة افلاک زرنگار کند
رسید موسم نوروز و گاه آن آمد
که دل هوای گلستان و لاله‌زار کند

***

نظامی گنجوی:

بهاری داری ازوی بر خور امروز
که هر فصلی نخواهد بود نوروز
گلی کو را نبوید آدمی زاد
چو هنگام خزان آید برد باد

***

نعمت آزرم :

یکبار دگر نسیم نوروز وزید
دل‌ها به هوای روز نو باز تپید
نوروز و بهار و بزم یاران خوش باد
در خاک وطن ، نه در دیار تبعید

***

نوروز! خوش آمدی صفا آوردی!
غمزخم فراق را دوا آوردی
همراه تو باز اشک ما نیز دمید
بویی مگر از میهن ما آوردی!

***

بر سفره‌ی هفت سین نشستن نیکوست
هم سنبل و سیب و دود ِ کُندر خوشبوست
افسوس که هر سفره کنارش خالی ست
از پاره دلی گمشده یا همدم و دوست

***

هر چند زمان بزم و نوش آمده است ،
بلبل به خروش و گل به جوش آمده است ،
با چند بهار ، لاله‌ی خفته به خاک ،
نوروز کبود و لاله پوش آمده است!

***

نوروز رسید و ما همان در دیروز
در رزم نه بر دشمن شادی پیروز
این غُصّه مرا کشت که دور از میهن
هر سال سر آمد و نیامد نوروز !

***

نوروز نُماد جاودان نوشدن است
تجدید جوانی جهان کهن است
زینها همه خوبتر که هر نو شدنش
باز آور ِ نام پاک ایران من است

***

دلتنگ ز غربتیم و شادان باشیم
از آنکه درست عهد و پیمان باشیم
بادا که چو نوروز رسد دیگر بار
با سفره‌ی هفت سین در ایران باشیم

***

خیام:

بر چهره ی گل نسیم نوروز خوش است
بر طرف چمن روی دلفروز خوش است
از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست
خوش باش ومگوزدی که امروزخوش است

***

م . ن :

مژده ای دل که دگرباره بهار آمده است
خوش خرامیده و با حسن و وقار آمده است
به تو ای باد صبا می دهمت پیغامی
این پیامی است که از دوست به یار آمده است
شاد باشید در این عید و در این سال جدید
آرزویی است که از دوست به یار آمده است

ابزارک تصویر

نوروز آغاز سال نوی هجری شمسی و برابر با اول فروردین است که ایرانیان آن را جشن می‌گیرند. در منابع روایی شیعه، احادیثی در ردّ و تأیید نوروز نقل شده است. در روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده آداب و اعمال خاصی برای نوروز نقل شده است. برخی علمای شیعه همچون علامه مجلسی این روایت را تأیید نموده و برخی دیگر همچون سید محمدحسین تهرانی آن را نپذیرفته و سندش را ضعیف می‌دانند.

جشن نوروز را کهن‌ترین نماد فرهنگی ایران می‌دانند. این جشن با مجموعه‌ای از آداب و سنت‌های ملی، قومی و مذهبی همراه است. جشن نوروز در کشورهای دیگر نیز برگزار می‌گردد و در برخی کشورها از جمله ایران این روز تعطیل رسمی است. همچنین در مناطقی از افغانستان و پاکستان، بر اساس باور به اینکه امام علی(ع) در این روز به خلافت رسیده است، مراسم خاصی برگزار می‌شود. در ایران گروهی از مردم هنگام تحویل سال در حرم امامان و امامزادگان حاضر می‌شوند.

نخستین روز فروردین را که مصادف با آغاز سال جدید هجری خورشیدی و با اول بهار[۱] است،[۲] نوروز خوانده‌اند. برخی پیدایش نوروز را به اولین پادشاهان ایرانی نسبت داده و عده‌ای آن را از اعتقادات دین زرتشت دانسته‌اند؛[۳] به همین جهت آن‌را جشن زرتشتیان نیز معرفی می‌کنند.[۴] در مقابل، عده‌ای نوروز را جشن ملی و آیین کهن ایرانی می‌دانند که کهن‌ترین نماد فرهنگی ایران[۵] و بزرگ‌ترین جشن ملی ایرانیان است.[۶]

در منابع حدیثی شیعه، احادیثی در تأیید نوروز و اعمالی برای این روز بیان شده است.[۷] نوروز را نشانی از فرهنگ‌های متنوع ایرانی و زمینه همزیستی آنان معرفی کرده‌اند[۸] به طوری‌که در یک زمان، افراد مختلف اعم از زرتشتی، شیعه، اهل‌سنت، مسیحی و... با مقدسات، کتاب‌ها و علائق متفاوت در آن سهیم می‌شوند.[۹] همچنین گفته شده حاکمان در ایام نوروز، هدایا[۱۰] و خراج را از مردم می‌گرفتند[۱۱] و در برخی دوران‌ها، انتصاب کارگزاران دولتی توسط پادشاه در این ایام انجام می‌شد.[۱۲]

نوروز در میان کشورها و ملت‌های مختلف جشن گرفته می‌شود و در برخی کشورها نیز تعطیل رسمی است.[۱۳] همچنین مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز را با ریشهٔ ایرانی در تقویم خود جای داده است.[۱۴]

نوروز از قدیم با سنت‌هایی همراه بوده است.[۱۵] آمادگی برای برگزاری جشن نوروز از مدت‌ها قبل،[۱۶] خانه‌تکانی (تمیز کردن خانه)[۱۷] پوشیدن لباس نو،[۱۸] کاشتن سبزه عید،[۱۹] انداختن سفره هفت‌سین،[۲۰] و قراردادن قرآن بر سر سفره،[۲۱] عیدی‌ دادن[۲۲] و زیارت قبور و دادن خیرات برای شادی آنان در پنج‌شنبه آخر سال،[۲۳] از جمله این رسوم و آیین‌ها است. از دیگر سنت‌هایی رایج در نوروز، دیدوبازدید و صله ارحام است.[۲۴]

در افغانستان و پاراچنارِ پاکستان مردم با استناد به روایاتی از معصومان(ع)[۲۵] بر این باورند که امام علی(ع) در نوروز به خلافت رسیده است به‌همین دلیل جشن خلافت امام علی(ع) را با افراشتن علَم در این روز گرامی می‌دارند.[۲۶] این مراسم در زیارتگاه امام علی(ع) در مزار شریف افغانستان[۲۷] و در زیارتگاهی منسوب به امام علی(ع) در پاراچنار پاکستان برگزار می‌گردد.[۲۸]

در ایران گروهی از مردم هنگام تحویل سال در حرم امامان یا امامزادگان حاضر می‌شوند.[۲۹] در دوره جمهوری اسلامی ایران، رهبر این کشور به مناسبت نوروز، پیامی صادر می‌کند.[۳۰] همچنین آیت‌الله خامنه‌ای هر ساله روز نوروز در حرم امام رضا(ع) سخنرانی می‌کند.[نیازمند منبع]

در منابع روایی شیعه دو دسته حدیث در مورد نوروز نقل شده است. بر پایه روایتی که مُعلّی بن خُنَيس از امام صادق(ع) نقل کرده که امام عید نوروز را تأیید می‌کند و توصیه به غسل، پوشیدن بهترین لباس، روزه و نماز خاصی در این روز دارد.[۳۱] علامه مجلسی نیز روایتی را نقل کرده که براساس آن امام صادق(ع) وقایع مهم دینی همچون غدیر[یادداشت ۱] و حوادثی همچون اولین روزی که خورشید طلوع کرد را در نوروز دانسته است.[۳۲] در مقابل، روایتی از امام موسی کاظم(ع) نقل شده که نوروز را از سنت‌های مورد قبول اسلام ندانسته و از احیای آن اِبا داشته است.[۳۳] برخی از نویسندگان، این دو دسته از روایات را مورد بررسی سندی و محتوایی خود قرار داده‌اند.[۳۴] علامه مجلسی روایت تأیید نوروز را قوی‌تر و مشهورتر می‌داند و احتمال می‌دهد که روایت مخالف با نوروز از باب تقیه باشد.[۳۵] امام خمینی نیز غسل[۳۶] و روزه را[۳۷] در عید نوروز مستحب دانسته است. البته سید محمدحسین تهرانی (۱۳۴۵-۱۴۱۶ق) معتقد است آنچه راجع به عيد نوروز شهرت یافته كه اسلام آن را امضا كرده و غسل، نماز و دعا را در هنگام تحويل شمس به بُرج حَمَل، مرغوب دانسته، درست نیست. او همچنین گرفتن عيد را به عنوان سنّت ملی و آداب قومی بدعت شمرده و روايتی كه در اين باب از مُعلّی بن خُنَيس وارد شده را ضعيف‌السّند دانسته است.[۳۸]

در میان اهل‌سنت، برخی از علمای آن، بزرگداشت نوروز[۳۹] و هدیه‌دادن در آن را حرام می‌دانند.[۴۰] به باور عده‌ای از آنان اگر شخصی پنجاه سال عبادت خدا را انجام دهد سپس در بزرگداشت نوروز هدیه دهد، کافر شده و اعمالش برای او نفعی ندارد.[۴۱] گروه طالبان در دوره اول حکومت بر افغانستان، نوروز را برخلاف اسلام و بدعت دانسته و برگزارى آن را حرام و ممنوع کردند.[۴۲]

به گفته نویسنده مقاله «بازخوانی سند نوروز در روایات اسلامی»، عید نوروز به دلیل همراه بودن با اعمالی مثل هدیه‌دادن، صله رحم، احترام به بزرگترها، مهربانی با کوچکترها، پاکیزگی و آراستگی که مورد پسند عقل و شرع است، باید گرامی داشته شود.[۴۴]

در کتاب وسائل الشیعه،‌ به احادیث مربوط به نوروز، باب جداگانه‌ای اختصاص داده شده است.[۴۵] در این باب روایاتی درباره آداب این روز همچون غسل کردن، روزه گرفتن، پوشیدن لباس تمیز و خوشبو نقل شده است.[۴۶] علامه مجلسی برای تحویل سال، دعای «يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ يَا مُدَبِّرَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ يَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَال» را نقل کرده[۴۷] که به دعای تحویل سال شناخته می‌شود.[۴۸] او همچنین دعای دیگری را نیز برای نوروز آورده است: «اللَّهُمَّ هَذِهِ‏ سَنَةٌ جَدِيدَةٌ وَ أَنْتَ مَلِكٌ قَدِيمٌ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَ خَيْرَ مَا فِيهَا وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ مَا فِيهَا وَ أَسْتَكْفِيكَ مَؤُنَتَهَا وَ شُغْلَهَا يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ».[۴۹][یادداشت ۲] دو نماز دو رکعتی با آداب خاصی نیز در منابع برای عید نوروز نقل شده است.[۵۰] برخی احتمال داده‌اند که نوروز دارای ویژگی و امتیاز خاصی نیست که آداب و اعمال اختصاصی برای آن وارد شده باشد بلکه توصیه به نماز و روزه در روز نوروز با هدف رویگردانی مردم از کارهای هرزه و بی‌هدف انجام شده است.[۵۱]

با بررسی در متون دینی روشن می‌شود نوروز و آیین‌های ویژه آن مانند هدیه‌های نوروزی و احکام شرعی آن مانند غسل، نماز و روزه مستحبی بدون هیچ‌گونه مخالفتی تلقی به قبول شده است. مقتضای روایات، سیره معصومان (علیهم‌السلام)، سیره مسلمین، آرای فقها و نیز مذاق اسلام در تعامل با دیگر فرهنگ‌ها و سنّت‌ها آن است که برگزاری عید ملّی و بومی نوروز بدون انتساب به اسلام بی‌اشکال است و نامشروع دانستن آن فاقد دلیل معتبر شرعی و مخالف با موازین فقهی و اجتهادی است.

در خصوص نوروز و نکو داشت آن در اسلام، روایات مختلف موجود می‌باشد. هر چند بیشتر روایات دلالت بر این دارند که اسلام آن را به عنوان روزی مهم، مورد تایید قرار داده است. در روایتی که معلی بن خنیس از امام صادق (علیه‌السلام)، روایت کرده، حضرت بزرگداشت این روز را به خاطر وقایعی می‌داند که در این روز اتفاق افتاده است.[۴۹]

ابن فهد حلی می‌نویسد: «روز نوروز روزی جلیل‌القدر است... به این روز عباداتی تعلق دارد که مطلوب شارع است». [۵۰]

علامه مجلسی پس از نقل روایات فراوانی در خصوص نوروز و اهمیت این روز، در روایتی مخالف با روایات سابق می‌نویسد: امام موسی بن جعفر (علیه‌السلام) خطاب به منصور دوانیقی فرمودند: «من روایات رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را جستجو کرده‌ام اما برای این عید روایتی نیافتم. این روز سنت ایرانیان است که اسلام آن را محو کرده است و پناه بر خدا که ما بخواهیم آن را احیا کنیم». [۵۱]

علامه مجلسی سپس می‌نویسد: «اخبار معلی بن خنیس از جهت سند قوی‌تر از این روایت هستند و بین اصحاب، شهرت بیشتری دارند».[۵۲]

(یکی از محققان می‌نویسد: «اسلام عید نوروز را نه به‌طور کلی رد نموده و نه به صورت کلی قبول کرده است بلکه اسلام یکسری از کارهای خوب نوروز که جنبه الهی داشت و سعادت بشر در آن بود قبول کرد و به آن جهت شرعی و اسلامی داد و جهات منفی و بدش را که بوی شرک و خرافات و انحراف می‌داد ممنوع نمود.) [۵۳]

در خصوص روز نوروز در روایات مختلف آداب گوناگونی ذکر شده است که به پاره‌ای از آن‌ها به صورت مختصر اشاره می‌شود:

۱- نماز نافله، یک نماز چهار رکعتی پس از نماز ظهر و عصر، روز نوروز نحوه خواندن این نماز در مفاتیح الجنان در اعمال عید نوروز ذکر شده است. و دعا کردن در سجده این نماز که موجب بخشش گناهان می‌شود.[۶۳]

۲- غسل‌کردن و پوشیدن لباس تمیز و استعمال بوی خوش. در روایتی امام صادق ((علیه‌السلام)) می‌فرماید: «روز نوروز غسل کن و پاکیزه‌ترین لباس‌هایت را بپوش و خود را با بهترین عطرها خوشبو کن». [۶۴]

۳- ذکر گفتن خصوصا ذکر «یا ذی الجلال و الاکرام».[۶۵]

۴- روزه گرفتن.[۶۶]

۵- دعا کردن در لحظه سال.[۶۷]

نوروز که مرکب از دو کلمه و به معنای روز تازه است، در متون و منابع دینی اعم از حدیث، فقه و تاریخ با دو عبارت یاد شده است: (النیروز) و (النوروز).

به طور عمده نیروز یا نوروز در دو باب از فقه به پیروی از روایات مطرح شده است: نخست در باب مسأله غسل و نماز و روزه‌های مستحبی و دیگر در باب معاملات در مسأله بیع نسیه، بیع سلف و نیز مسأله هدیّه.
با توجه به آنکه روایات مربوط به هدیه‌های نوروزی و نیز عبارات فقها در باب نوروز در بحث معاملات از قدمت و اعتبار بیشتری برخوردارند، نخست روایات و عبارات این باب را ذکر می‌کنیم:

مرحوم کلینی (متوفای ۳۲۹ قمری) در کهن‌ترین متن حدیثی از کتب اربعه یعنی اصول کافی از حسن بن محبوب که از اصحاب اجماع شمرده شده از ابراهیم کرخی که از نظر رجالی ناشناخته است، نقل کرده است.
قال: سألت ابا عبداللّه (علیه‌السلام) عن الرّجل یکون له الضَیَعةُ الکبیرةُ فاذا کان یومُ المَهَرجان أو النیروز أهَدوا إلیه الشیءَ لیس هو علیهم یتقرّبون بذلک الیه؟ فقال: ألیسَ هم مُصلّین؟ قلت:بلی! قال: فلیقبل هدیتَهُم ولیُکافِهِم؛[۱۹] [۲۰] [۲۱] [۲۲] [۲۳] [۲۴] [۲۵]

ابراهیم کرخی گفت: از امام صادق (علیه‌السلام) درباره شخصی پرسید که مزرعه بزرگی دارد و روز مهرگان یا نوروز که فرا می‌رسد کارگران و کشاورزان (به رسم نوروز) برای او هدیه می‌برند؛ آیا بپذیرد؟
امام فرمود: آیا هدیه‌دهندگان اهل نماز و مسلمانند؟

گفت: آری!

امام فرمود: هدیه آنها را بپذیرید و در مقابل جبران و تدارک کند.

گذشته از سند روایت که ابراهیم کرخی مجهول و ناشناخته است، نه آنکه ضعیف باشد و گذشته از آنکه مشایخ سه‌گانه آن را در کافی، فقیه و تهذیب نقل کرده‌اند و والد مجلسی در شرح فقیه آن را صحیح شمرده، روایت دلالت دارد که در آن روزگار در میان مسلمانان رسم هدیه‌های نوروزی برقرار بوده و امام هیچ‌گونه اشکالی بر آن نکرده و بلکه به نوعی آن را تأیید فرموده است.

«اتی علّی (علیه‌السلام) بهدّیةِ النیروز فقال: ما هذا؟ قالوا: یا امیرالمؤمنین الیوم النیروز. فقال: إصنَعوا لنا کلَّ یوم نیروزاً؛[۲۶]

هدیه نوروزی برای امیرمؤمنان (علیه‌السلام) آوردند. امام پرسید: این چیست؟ گفتند: امروز نوروز است. (هدیه نوروزی است) امام فرمود: هر روز را برای ما نوروز کنید.»

«و روی انه (علّی) علیه السلام قال: نوروزنا کل ّ یوم؛[۲۷] [۲۸] [۲۹] »

بنابر این روایات، در زمان خلافت امیرمؤمنان (علیه‌السلام) به مقتضای رسوم گذشته که به بزرگان هدیه نوروزی می‌داده‌اند، برای امام هدیه نوروزی آوردند و امام نیز نه اصل نوروز را و نه آیین‌های آن مانند هدیه‌دادن را منع نفرموده است.

«أنه اهدی إلیه فالوذَجُ، فقال:ما هذا؟ قالوا: یوم نیروزٍ! قال: فَیَرِزوا إن قَدَرتُم کل ّ یوم؛[۳۰] [۳۱] »

برای امام علی (علیه‌السلام) فالوذج (حلوای نوروزی سمنو) هدیه آوردند. امام فرمود: این چیست؟ گفتند: روز نوروز است. فرمود: اگر می‌توانید هر روز را نوروز کنید.

با توجه به آنکه مقداری از مراسیل شیخ صدوق در الفقیه و الخصال و دیگر کتاب‌هایش که از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) یا امیرمؤمنان (علیه‌السلام) نقل کرده، بنابر تتبع به عمل آمده از کتاب‌های عامه سرچشمه می‌گیرند، به احتمال قوی این دو مرسل شیخ صدوق در فقیه همانند مرسل دعائم الاسلام قاضی نُعمان همان است که در کتاب‌های اهل سنّت با قدری اختلاف و همراه با توضیح بیشتر ذکر شده است. برای نمونه مواردی از آن شمار می‌شود:

بخاری متوفّای ۲۵۶ قمری صاحب صحیح معروف بخاری در کتاب التاریخ الکبیر در دو مورد جریان نوروز را ذکر کرده است: نخست آنکه از ایوب بن دینار از پدرش نقل می‌کند:

«ان علیاً کان لایقبل هدیة النیروز؛[۳۲]

همانا علی (علیه‌السلام) هدیه نوروزی را نمی‌پذیرفت.»

مورد دیگر از حماد بن سَلَمه از علی بن زید از سعر تمیمی روایت کرده است.

«اتی علی ّ بفالوزج قال: ما هذا؟ قالوا: الیوم النیروز! قال: فَنیرِوزا کل ّ یوم.»

روایت دوم تاریخ بخاری همان روایتی است که از فقیه و دعائم به طور مرسل نقل شد. روایتی را ابن ندیم متوفای ۳۸۵ قمری در الفهرست و زمخشری متوفای ۴۶۷ قمری در ربیع الابرار [۳۳] بیهقی در سنن [۳۴] خطیب در تاریخ بغداد [۳۵] ابن حزم در المحلی [۳۶] متقی هندی در کنز العمال [۳۷] ابن خلکان در وفیات الاعیان [۳۸] و بلاذری در انساب الاشراف [۳۹] به مناسبت بیان بیوگرافی نُعمان بن ثابت مرزبان پدر و یا جد پدری ابوحنیفه رئیس مذهب حنفی‌ها و پیشوای معروفِ فقهیِ اهل عراق که پدر یا جدّش ایرانی تبار و اهل فارس و یا اهل کابل بوده، روایتی را نقل کرده‌اند که وی به رسم آیین نوروزی فالوذج برای امام علی (علیه‌السلام) هدیه آورد و در این جریان بود که امام فرمود: «نوروزنا کل ّ یوم.» و بنابر روایتی درباره روز مهرگان فرمود: «مَهِرجونا کل ّ یوم.» با دادن هدیه هر روز ما را نوروز و یا مَهرگان کنید.
واژه فالوذج که عربی همان فالوده است، به معنای حلوای نوروزی و سَمَنو است که سوغاتی ایرانیان و شیرینی نوروزی بوده است.

در روایاتی به چگونگی فراهم آوردن و پخت آن اشاره شده که مرکب از مغز گندم، روغن و عسل و شکر و یا هر ماده شیرین دیگری است که داخل دیگ جوشیده و پخته می‌شود.[۴۰] [۴۱] [۴۲]

«ان المجوس اَهدَوا إلیه (علی (علیه‌السلام) یوم النیروز جاماتٍ من فِضَةٍ فیها سُکّر فقسّم السُکّرَ بین اصحابه وحسبها من جزیتهم و بَعَثَ الیه (علی (علیه‌السلام) ) دهقانُ بثوبٍ منسوجٍ بالذهب فابتاعه منه عمرو بن حریث باربعةٍ الآف درهم الی العطاء؛[۴۳]

مجوسی‌ها (ایرانیان قبل از مسلمان‌شدن) در روز نوروز جام‌های سیمین و نقره‌ای پر از شکر و شیرینی برای حضرت امیر (علیه‌السلام) هدیه آوردند. امام هدایای آنان را پذیرفت و آن را میان مسلمانان تقسیم کرد و در مقابل جزیه و خراج آنان را بخشید.»

دهقانی (بزرگ قبیله) پارچه‌ای زرباف برای آن حضرت هدیه کرد. امام آن را به عمرو بن حریق به چهار هزار درهم فروختند.

روشن است که آن را برای مستمندان و یا دیگر مصارف جامعه اسلامی به مصرف رسانیدند.

روایات دیگری از ابن عباس با همین مضمون نقل شده است که جهت رعایت اختصار از نقل آنها در می‌گذریم.[۴۴] [۴۵]

بنابراین در هدیه‌های نوروزی که میان ایرانیان معمول و مرسوم بوده، چه آن‌گاه که به یک دیگر هدیه می‌داده‌اند و یا کشاورزان به ارباب‌ها و مالکان بزرگ پیش‌کش می‌کرده‌اند و یا حتی در مواردی که برای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) [۴۶] [۴۷]

و امام علی (علیه‌السلام) هدیه نوروزی می‌داده‌اند، هیچ‌گونه مخالفت و منعی و یا اصلاحی نقل نشده است، بلکه با پذیرفتن هدایای نوروزی و تدارک عوض آن با بخشش جزیه و خراج و یا دادن هدیه متقابل به نوعی آن را تأیید می‌کرده‌اند.[۴۸]

۱ - اهمیت نوروز

۲ - پیشینه نوروز

۳ - آغاز سال در میان ملت‌ها

۴ - اوّل سال از نظر اسلام

۴.۱ - آغاز سال عبادی و تقویمی

۵ - تعیین روز نوروز

۶ - نوروز در متون و منابع دینی

نوروز، نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با اول فروردین ماه و هنگام انتقال خورشید از برج حوت به برج حَمَل را می‌نامند، که بیان از تحوّل و پدیده‌ای طبیعی است که نقطه اعتدال ربیعی و آغاز بهار و فصل رویش و جنبش و جان یافتن دوباره طبیعت پس از مرگی طبیعی است، این هنگامه همواره از دیرباز در ایران باستان با عنوان عید نوروز همراه با برگزاری جشن و آیین‌های ویژه نوروزی بوده است.
نوروز با حفظ حیات چندهزار ساله خود علی‌رغم وجود بعضی شک و شبهه‌ها و مخالفت‌ورزی بعضی از اهل سنّت و نیز برخی علمای شیعه در دوره‌های اخیر به بخش‌های وسیعی از سرزمین‌های اسلامی در شرق و غرب، راه پیدا کرده و همواره علمای اسلام و دولت‌ها و حکومت‌های به اصطلاح اسلامی مانند اموی‌ها، عباسی‌ها تا به صفویه و قاجار واکنش‌های متفاوتی درباره آن نشان داده‌اند. نوروز نزد اکثریت فقها و علما پذیرفته شده و درباره آن در ابواب مختلف فقه بحث کرده‌اند و آدابی چون نماز، روزه، غسل و دعا در آن روز ذکر نموده‌اند، اما برخی هم آنرا مخالف با فرهنگ اسلام دانسته و دلایلی را ذکر کرده‌اند که در این نوشتار به همه آنها پرداخته شده است.
امروزه نوروز در ایران و بسیاری از کشورهای همسایه به عنوان عید، با آیین‌ها و آداب و رسوم مختلف، جشن گرفته می‌شود و تعطیل رسمی است.

روز اول فروردین ماه در ایران و برخی دیگر از کشورها به عنوان روز «نوروز» شناخته شده است. ایرانیان این روز را از زمان‌های قدیم، روزی مهم در زندگی خود می‌دانستند. نوروز ایرانیان که در آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود، پیام‌آور نو شدگی سال و آمدن گرما و مرگ زمستان و رویش دوباره طبیعت، و زمان خروج انسان از عالم خمودگی و پیوستن به طبیعت و شروع به حیات اجتماعی دوباره در جامعه است.

[۱]

نوروز، سمبل تحول و تغییر و دگرگونی است. علاوه بر اینکه طبیعت بی‌جان جانی تازه می‌گیرد، ایرانیان نیز با خانه‌تکانی و پوشیدن لباس نو و... سعی می‌کنند به استقبال این تحول بروند. بدون شک این تحول به سمت نیکویی و بهتر شدن است و به همین جهت است که بزرگداشت این روز از اهمیت خاصی برخوردار است.

عید نوروز از زمان‌های قدیم یکی از دو عید بزرگ ایرانیان بوده است، عید دیگر شانزدهم مهرماه به نام «مهرگان» بوده است.

[۲]

امروزه عید مهرگان از اهمیت چندانی برخوردار نیست. نوروز در روزگار «جمشید» چهارمین پادشاه دوره پیشدادی پدید آمد و در پادشاهی او به صورت آئین درآمد.

[۳]

مسعودی در التنیه و الاشراف آورده است: «هرمز در روز نخست ماه فروردین به مظالم (دادگری) نشست. پس آن روز را «نوروز» نام کرد و سنت گشت».

[۴]

فردوسی در داستان پدید آمدن نوروز نقل می‌کند که، وقتی جمشید از کارهای کشوری بیاسود بر تخت کیانی نشست و همه بزرگان لشکری و کشوری بر گرد تخت او فراهم آمدند... جمشید آن روز را که نخستین روز از فروردین و آغاز سال بود، نوروز نامید و جشن گرفت».
به جمشید گوهر افشاندند مر آن روز را روز نو خواندند ••• چنین روز فرخ از آن روزگار بمانده از آن خسروان یادگار

[۵]

نوروز و آیین‌های ویژه آن پیشینه‌ای بلند در تاریخ دارد که در طول قرن‌ها از عهد آریاییان، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان تا به امروز با همه فرود و فرازهایش از حیات و اعتباری خاص برخوردار بوده است. جشن‌های نوروزی به دلیل هم‌زمانی با شروع فصل پر طراوت بهار و هم‌سویی با لطافت و نشاط و جنبش و رویش طبیعت، با حفظ حیات چندهزار ساله خود علی‌رغم وجود بعضی شک و شبهه‌ها و مخالفت‌ورزی بعضی اهل سنّت و نیز برخی علمای شیعه در دوره‌های اخیر به بخش‌های وسیعی از سرزمین‌های اسلامی در شرق و غرب، مصر، بعضی نواحی عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان و جمهوری‌های آسیای میانه راه پیدا کرده و همواره علمای اسلام و دولت‌ها و حکومت‌های به اصطلاح اسلامی مانند اموی‌ها، عباسی‌ها تا به صفویه و قاجار واکنش‌های متفاوتی درباره آن نشان داده‌اند.

عیدها و آیین‌های جشن و شادی و تعیین و گزینش آغاز سال و مشخص کردن یک مبدأ تاریخی همراه با مراسم و آداب ویژه، پدیده‌ای است که با اختلاف عقاید و آیین‌ها و به اقتضای فرهنگ و نیازها همواره در میان همه ملّت‌ها معمول و رایج بوده است و به ملّت و مکتب و سرزمینی اختصاص ندارد.
اعیاد گاهی دینی و مذهبی، گاه ملّی و گاهی نیز مقطعی و مخصوص به خاندان یا تبار و رژیمی است و هر یک تعریف و آیین و آثار مخصوص دارند، مانند عید فطر، عید قربان، جمعه، مبعث و عید غدیر در اسلام و به ویژه در مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام) و عید فصیح و فطیر و کریسمس و مانند آن در میان اهل کتاب،

[۶]

[۷]

چنان‌که تعیین اوّل سال همراه با آیین‌های ویژه و نیز با اختلافاتی در شکل و زمان در میان ملت‌ها مرسوم و معمول و به اعتباراتی گونه‌گون بوده است؛ اوّل سال عبادی، اوّل سال تقویمی هجری قمری، هجری شمسی، میلادی و…، اوّل سال زراعی، اوّل سال آبی، اوّل سال تحصیلی و اوّل سال طبیعی.

جناب سید رضی‌الدین علی بن موسی بن جعفر بن طاووس متوفای ۶۶۸ قمری در کتاب با ارزش اقبال الاعمال درباره تعیین اوّل سال از نظر اسلام مباحث و مطالب جالب توجهی مطرح کرده و از آن جهت که در روشن شدن بعضی از زوایای بحث ما تأثیرگذار است و می‌تواند سودمند باشد، چکیده آن مطالب را یاد می‌کنیم.
وی با استناد به روایاتی از حضرت صادق (علیه‌السلام) اوّل سال را آغاز ماه مبارک رمضان دانسته است؛ از آن‌رو امام صادق می‌فرمایند: «رأسُ السنةِ شهرُ رمضان؛

[۸]

» و «شهرُ رمضانَ رأسُ السنّةِ؛

[۹]

»
در روایت دیگری از حضرت صادق (علیه‌السلام) از پدران معصومش (علیهم‌السلام) از حضرت علی (علیه‌السلام) نقل می‌کند: «من اغتسل اوّل یوم من السَّنة فی ماءٍ جارٍ وصَبَّ علی رأسه ثلتینی غُرفة کان دوأ السنة وان اوّل کل ّ سنة أول یومِ من شهر رمضان؛

[۱۰]

»

سید بن طاووس پس از بیان روایاتی که اوّل سال را اوّل محرم دانسته‌اند، در مقام جمع میان روایات نظر می‌دهند که اوّل ماه مبارک رمضان آغاز سال عبادی و اوّل ماه محرم الحرام مبدأ و آغاز سال تقویمی و تاریخیِ اسلام است که به راهنمایی امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) مبدأ تاریخ مسلمانان هجرت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تعیین شده است.

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

به هرحال، تعیین مبدأ تاریخی و یا آغاز سال امری اعتباری است که هر ملّت و مکتبی به اقتضای شرایط خاص آن را بر می‌گزیند.
بنابراین، با بیان و تفصیل جناب ابن طاووس آغاز سال عبادی برابر با روایات امام صادق (علیه‌السلام) اوّل ماه رمضان است. و آغاز سال تقویمی با عنوان مبدأ تاریخی اوّل ماه محرم است که با راهنمایی حضرت علی (علیه‌السلام) تعیین و تثبیت شده و برای هریک احکام و آداب و رسومی چون غسل و دعا و مانند آن ذکر فرموده‌اند.

گذشته از مراسم جشن و شادمانی به عنوان عید نوروز و نیز انجام سلسله کارهایی مانند پوشیدن لباس تازه، خانه‌تکانی، نظافت، صله ارحام، دید و بازدید، تعطیلی بازار و مدرسه‌ها، دادن عیدی و پاداش، عفو و بخشودگی گروه‌هایی از زندانیان و مانند آن، سلسله اعمالی عبادی و دینی در میان آیین‌های نوروزی، مانند غسل، نماز و روزه و حتی خواندن دعایی ویژه و نیز در مواردی برخی مواعده و قرارگزاری‌ها در معاملات و داد و ستدها ذکر شده است که می‌طلبد روز نوروز را محاسبه کرد و شناخت.
در محاسبه روز نوروز از زمان تاج‌گذاری آخرین شاه ساسانی سال ۶۳۲ میلادی تا سال ۴۶۷ یا ۴۷۱ تاریخ جلالی و تا به سال ۱۳۰۴ شمسی برابر با ۱۳۴۳ قمری مطابق با ۱۹۲۵ میلادی که در مجلس شورای ملّی آن روز تقویم شمسی به عنوان تقویم رسمی کشور ایران پذیرفته شد، مطالبی گفته و نوشته شده و تقریباً پذیرفته شده که از سال ۴۶۷ یا ۴۷۱ تاریخ جلالی روز نوروز در همین نخستین روز فروردین ماه نقطه اعتدال ربیعی استقرار یافته و پس از آن تغییری نیافته است.

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

اگر کسی در تعیین روز نوروز شک و تردید دارد و در نتیجه برای انجام اعمال آن تردید می‌کند، راه حلّی اصولی و قاعده‌ای اجتهادی وجود دارد که برای او تکلیف مسأله را روشن می‌کند؛ استصحاب قهقرایی.
بدون تردید در عصر حاضر و در سده‌های اخیر نوروز عَلَم و حقیقت شده است برای روز اوّل فروردین و لحظه انتقال خورشید از برج حوت به برج حَمَل. حال اگر دلایل کافی و قابل اعتماد که اثبات کند نوروز از اوّل برای این روز خاص حقیقت بوده، در دست نباشد و یا کسی در آن ادّله اشکال کند و در نتیجه شک کند که آیا از آغاز نوروز به همین روز گفته می‌شده و یا آنکه نوروز اسم روز دیگری از روزهای سال بوده و در زمان‌های متأخر به این روز نقل داده شده، به کمک قاعده (اصالة عدم نقل) که از زمان وحید بهبهانی و شاگردش صاحب ریاض به عنوان استصحاب قهقرایی شهرت پیدا کرده و حجیت و اعتبار آن در اصول پذیرفته شده، اثبات می‌کنیم که از آغاز تا به امروز نوروز حقیقت در نخستین روز فروردین ماه بوده است.
بر اساس همین قاعده اصولی و عقلایی است که نوروز در فقه اوّل ماه فروردین شناخته شده است. (جهت اطلاع از حقیقت استصحاب قهقرائی به کتاب‌های اصولی از جمله اوثق الوسائل شیخ موسی تبریزی،

[۱۸]

که حاشیه بر رسائل شیخ انصاری است مراجعه شود. و کلمات فقها در استفتائات و نیز بحث بیع نسیه و سلف دیده شود.)
بنابراین، در فرض اثبات استحباب غسل و نماز و روزه در نوروز به استناد اخبار، یا قاعده تسامح در ادلّه سنن و یا از باب رجاء مطلوبیت، چنان‌که خواهد آمد، زمان انجام آنها همین نخستین روز فروردین ماه است که با عنوان نوروز شناخته می‌شود.

نوروز در ایران باستان به پیشینه، مراسم و رویدادهای مربوط به نوروز در ایران باستان می‌پردازد. قدمت نوروز و وجود این جشن به زمان‌های پیش از شکل‌گیری ایران و قبل از دوره مادها و هخامنشیان برمی‌گردد، ولی نام آن در اوستا نیست. از سه هزار سال پیش از میلاد، در آسیای میانه و آسیای غربی دو عید، رواج داشته‌است، عید آفرینش در اوایل پاییز و عید رستاخیزی که در آغاز بهار، برگزار می‌شده‌است. بعدها دو عید پاییزی و بهاری به یک عید تبدیل گردیده و سر بهار جشن گرفته می‌شده‌است.

در ایران آیین مرگ و رستاخیز سیاوش «ایزد شهید شوندهٔ گیاهی ایران» با نوروز پیوند خورده‌است؛ به این ترتیب که چند روز پیش از عید، به سوگ سیاوش می‌نشستند و با فرارسیدن نوروز، به جشن و شادی دست می‌زدند؛ چنان‌که گویا سیاوش، زنده شده باشد. آریایی‌ها که وارد منطقه شدند بن مایه‌هایی مانند فروهرها و بازگشت ارواح را با خود آورده و به تدریج آیین خود را با باورهای قبلی رایج در منطقه ادغام نمودند. از جمشید پادشاه مشهور پیشدادی به عنوان بنیان‌گذار این جشن یاد گردیده‌است. از پژوهش‌هایی که در تطبیق نوروز ایرانی و نوروز قبطی (نوروز مصری) و تأثیر و تأثر آن دو، به عمل آمده، بر می‌آید که نوروز ایرانی در زمان داریوش بزرگ و توسط او در مصر رایج گردید. دربارهٔ نوروز و سنت‌های وابسته بدان تا چند دهه قبل منابعی قدیمتر از ایام ساسانیان که به دست نویسندگان مسلمان نوشته شده بود، وجود نداشت. اما با کشف بایگانی‌های دولتی اشکانیان در تاجیکستان معلوم گردید که نوروز در دوران شاهنشاهی اشکانیان و ایامی قدیمتر از دو هزار سال پیش در آغاز بهاران بوده‌است.

در تمام دوران ساسانی نوروز جشن ملی همهٔ ایرانیان به‌شمار می‌رفته‌است. به همین جهت حتی مردمی که پیرو آئین زرتشت نبوده‌اند اما در حوزهٔ حکمرانی ایران زندگی می‌کردند، نیز در آن شرکت داشتند. شواهدی وجود دارد که در دوران ساسانی سال‌های کبیسه رعایت نمی‌شده‌است. روز برگزاری مراسم نوروز در هر دوره ۴ ساله، یک روز از موعد اصلی خود عقب می‌ماند و در نتیجه زمان نوروز در این دوران همواره ثابت نبوده و در فصل‌های گوناگون سال جاری بوده‌است. پنج روز نخست فروردین جشنی همگانی بین عموم مردم بود از اینرو آن را نوروز عامه نامیده‌اند. روز ششم فروردین که جشن نوروز به گونهٔ درباری برگزار می‌شده‌است نوروز بزرگ نام داشته‌است. مجموعهٔ رسم‌های جشن بهاری نوروز با جشن سوری و آتش‌افروزی آغاز می‌شد و پس از برگزاری مراسم سال نو، در روز سیزده فروردین پایان می‌یافته‌است. شرح آیین نوروز و تشریفات وابسته به آن به تفصیل در تاریخ‌نگاری دوران اولیه اسلام آمده‌است، که قدیمی‌ترین سند در این دوره به جاحظ دانشمند سدهٔ سوم هجری تعلق دارد.

نوروز واژه‌ای است مرکب از دو جزء که روی هم به معنای روز نوین است. اصل زبان پارسی میانه این واژه «نوک‌روچ» (Nok roc) یا «نوگ‌روز» (Nogriz) است. به معّرَب آن «نیروز» گفته می‌شود.[۲][۳]

ابوریحان بیرونی که نوشته‌هایش در زمینهٔ نوروز غنی‌ترین و معتبرترین آثار مکتوب است می‌گوید «نوروز نخستین روز است از فروردین ماه و از این جهت روزِ نو نام کردند که پیشانی سال نوست.»[۴]

قدمت نوروز و وجود این جشن به زمان‌های پیش از هخامنشیان و مادها برمی‌گردد. جشن نوروز با مرور زمان و تحولِ تدریجی جنبه‌های متعدد دینی و رسمی و سیاسی پیدا کرده‌است.[۵]

مهرداد بهار نوشته‌است، از سه هزار سال پیش از میلاد، در آسیای غربی دو عید، رواج داشته‌است، عید آفرینش در اوایل پاییز و عید رستاخیزی که در آغاز بهار، برگزار می‌شده‌است. بعدها دو عید پاییزی و بهاری به یک عید تبدیل گردیده و سر بهار جشن گرفته شد.[۶] به اعتقاد مهرداد بهار، احتمالاً نوروز، عیدِ رایج در میان بومیان نجد ایران پیش از مهاجرت آریایی‌ها بوده‌است.[۷]

از جشن نوروز در اوستا و ادبیات اوستایی هیچ نام برده نشده، چنان‌که از مهرگان نیز اشارتی نیست.[۸] به عقیدهٔ مهرداد بهار نوروز در اوستا مطرح نمی‌شود، چون یک عید ملی محسوب می‌شده و اوستا یک کتاب دینی است و جشن‌های خاص خودش را داشته‌است.[۹] بعد از گذشت زمان، سرانجام دین زرتشتی، هم جشن مهرگان را که در آغاز یک عید بومی بوده و هم نوروز را می‌پذیرد.[۱۰]

در ارتباط با فرارسیدن سال نو، فرهنگ بومی وسیعی با وجوه مشترک از درهٔ سند تا آسیای غربی به چشم می‌خورد[۱۱] بدین ترتیب که هرساله جشن آیین باشکوهی، در بزرگداشتِ ایزد گیاهی برگزار می‌شده‌است. هر چند که مناسک این جشن، در همه جا کاملاً همسان نبوده‌است. معمولاً در این جشن‌ها که به جشن مرگ و رستاخیز ایزد گیاهی معروف بود، ابتدا مراسم سوگواری برگزار می‌شد و سپس، گو اینکه ایزد گیاهی زنده شده، به شادی و پایکوبی می‌پرداختند. به این ترتیب، می‌پنداشتند که ایزد گیاهی، لطف خود را شامل حال آن‌ها خواهد کرد و آن سال محصولات پربارتری خواهند داشت. مرگ و رستاخیز ایزد گیاهی، همواره با آغاز سال نو همراه بوده‌است و هدف از برگزاری این آیین‌ها، جلبِ ترحمِ ایزدِ باروری و در نتیجه، برانگیختن نیروهای زایای طبیعت بوده‌است.[۱۲]

در قلب هر اسطورهٔ باروری، ایزدانی موسوم به «ایزدان گیاهی» قرار داشتند که مرگ و رستاخیز آن‌ها نمایانگر زمستان و بهار طبیعت بود. این ایزدان که سرشتی گیاهی داشتند، به شدت مورد احترام اقوام بدوی بودند. مردم با ادای احترام بسیار به پیشگاه این ایزدان، می‌کوشیدند با جلب محبت آن‌ها سالی پربار و فراخ پیش رو داشته باشند. از جمله ایزدان گیاهی می‌توان به اوزیریس (در اساطیر مصر) و آتیس (در اساطیر یونانی) و دموزی (در اساطیر سومری) اشاره کرد.[۱۳]

اعتقاد به مرگِ ایزدِ گیاهیِ شهید شونده در بین بومیان نجد ایران و دیگر ادیان آسیای غربی نیز به چشم می‌خورد و در هر منطقه بنابر آیین محلی خود اجرا می‌شده‌است. در شهادتِ این ایزد، عزاداری‌های عمومی برپا می‌شد. سینه‌زنی، زنجیرزنی، زخم زدن به خویشتن و زاری‌ها، از مراسم معمول در این عزاداری‌ها بوده‌است، به ویژه زنان در گریستن و زار زدن عهده‌دار وظایف مشخصی بودند. در کتاب تاریخ بخارا (نوشته شده در ۳۳۲ قمری) آمده‌است که زمان انجام عزاداری‌های سیاوشی قبل از نوروز بوده‌است.[یادداشت ۱] آثار متعددی به صورت نقش بر دیوار در پنجکینت در درهٔ رود زرافشان در تاجیکستان یافت شده‌است که عزاداری‌های سیاوشی را می‌رساند.[۱۴]

در مورد عید نوروز

نوروز نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران ایران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز هم مردم مناطق گوناگون فلات ایران، نوروز را جشن می‌گیرند. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است که امروزه به آن برابری بهاری گویند.

نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها یعنی تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، عراق، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان تعطیل رسمی است و مردمان آن جشن را برپا می‌کنند.

نوروز به عنوان یک جشن قدیمی و کهن از اقوام متعددی در منطقه به ارث رسیده‌است و با رنگ و انگ ویژه، شناسنامه ایرانی به خود گرفته و از آن به عنوان نماد پیوند دهنده افراد و اقوام ایرانی و ملت ایران یاد می‌شود. ایرانیان نوروز را آغازگر رستاخیز طبیعت، گاه رویش و زایش باغ و بوستان می‌دانند و بر این باور هستند که در نوروز، همزمان با طبیعت، باید روزگار نو و جدیدی را با روان و نگرش نو، در تن‌پوش تازه ای آغاز کنند.

نوروز، با عنوان رسمی «روز بین‌المللی نوروز»، توسط یونسکو به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر به ثبت جهانی رسیده‌است. این روز همچنین یکی از روزهای مقدس و اعیاد مذهبی زرتشتیان و بهاییان نیز به‌شمار می‌رود.

زمان نوروز

جشن نوروز با تحویل سال یا لحظهٔ برابری اعتدال بهاری آغاز می‌شود؛ لحظه‌ای که خورشید در سیر ظاهری خود در ابتدای برج حمل، از استوای زمین گذشته و برابری روز و شب رخ می‌دهد. در گاه‌شماری هجری خورشیدی، لحظهٔ تحویل سال، تعیین‌کنندهٔ نخستین روز (هرمز روز یا اورمزد روز) از ماه فروردین است. چنانچه آغاز سال، قبل از ظهر و در نیمهٔ اول شبانه‌روز تحویل شود، همان‌روز نوروز است و اگر تحویل سال بعد از ظهر باشد، فردای آن روز، نوروز است. نوروز در تقویم میلادی در بیشتر سال‌ها با ۲۱ و گاه ۲۰ و به‌ندرت ۲۲ مارس مطابقت دارد.

در کشورهایی مانند ایران و افغانستان که گاه‌شماری هجری خورشیدی به کار برده می‌شود، نوروز، روز آغاز سال نو است. اما در کشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود و روز آغاز سال به شمار نمی‌رود.

پیشینه

منشأ و زمان پیدایش نوروز، به درستی معلوم نیست. برخی از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهد. بر طبق این روایت‌ها، رواج نوروز در ایران به سال ۵۳۸ (قبل از میلاد) یعنی زمان حمله کوروش بزرگ به بابل بازمی‌گردد.

مردم بابل روز اول سال (عموماً در اعتدال بهاری برابر با ۲۱ مارس) را جشن می‌گرفتند. این زمان برابر با بیداری طبیعت است. از لوحه‌ها چنین بر می‌آید که این جشن تقریباً از ۲۳۴۰ سال، پیش از میلاد، شناخته شده بود.

مری بویس معتقد است که ایرانیان از دیرباز، بر اساس آیین میتراییسم، جشن‌های بزرگی چون جشن‌های بهاره و پاییز(مهرگان) را برگزار می‌کرده‌اند ولی شکوه جشن بهاره بابلیان، ممکن است موجب رهنمود ایرانیان به برگزاری جشن سال نو در این ایام شده باشد.

عید آغاز سال در بین‌النهرین (بابل و آشور) و همچنین در عیلام در اصل بازگشت ایزدِ شهیدشونده، دُموزی بود که معتقدان نظر داشتند او هر ساله می‌میرد و بار دیگر به حیات برمی‌گردد. مرگ او مرگ جهان گیاهان و حیات دوبارهٔ او حیات دوبارهٔ جهان گیاهی بود. سپس در پی عزاداری‌هایی که برای ایزدِ شهیدشونده به عنوان مظهر برکت و زندگی و مرگ جهان گیاهی انجام می‌شد، اشک‌های بسیاری ریخته‌می‌شد که این اشک‌های ریخته‌شده نماد باران و نوعی جادوی باران‌آوری و آب بودند. در پی این عزاداری و اشک ریختن‌ها بود که ایزدِ به شهادت رفته بار دیگر در روز نوروز زنده می‌شد و زندگی از سر می‌گرفت.

فینیقی‌ها در آغاز بهار مراسمی داشتند به نام مراسمِ آدونیس بود. آدونیس یک روح گیاهی است که مرگ و بازگشت او به زندگی، معرف خواب طبیعت در زمستان و احیای آن در بهار است. آدونیس از درختی به دنیا آمد و مردم روغن آن درخت را در جشن مربوط به روز سال که اول اعتدال ربیعی بوده به کار می‌بردند. از مشخصات جشن کاشت بذرهای سبز در ظرف‌های گلدان بود. این رسم هنوز در بین مسیحیان قبرسی معمول است. مردم، این ظرف‌های سبز را باغ‌های آدونیس می‌نامیدند. سپس بعد از چند روز سوگواری، این سبزه‌ها را به دریاها یا آب‌های روان می‌انداختند. غرض اصلی از این تشریفات تحریک باروری زمین و رشد نباتات بوده‌است و مقصود از به آب انداختن سبزی‌ها تأمین باران بوده‌است. همچنین در برخی از روایت‌ها، از زرتشت به‌عنوان بنیان‌گذار نوروز نام برده شده‌است.

در اسطوره‌ها

سنگ‌نگارهای در تخت جمشید که نمادی از نوروز زرتشتیان را نشان می‌دهد. در اعتدال بهاری در روز نخست نوروز، نیرو و توان شیر و گاو در حال نبرد برابر است. شیر نماد خورشید و گاو نماد زمین است.

در برخی از متن‌های کهن ایران از جمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن‌ها، کیومرث به عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده‌است.

پدیدآوری نوروز در شاهنامه، بدین گونه روایت شده‌است که: جم(یما) در حال گذشتن از آذربایجان، بر روی تخت جمشید ارگ جمشید در آنجا فرود آمد و با تاجی زرین بر روی تخت نشست با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان نورانی شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو و جم را جمشید نامیدند.

مهم‌ترین چهره‌های اسطوره‌ای مانند جمشید، سیاوش و کیخسرو پیوندی نزدیک با نوروز دارند. نوروز روز پیروزی بزرگ جمشید بر دیوان است که نماد پلیدی‌هایی چون سرما، تاریکی، جهالت و خشونت بودند. عروج جمشید و عروج کیخسرو در این روز اتفاق افتاد که تفاسیر گوناگونی را به همراه دارد. در این روز جمشید جهان غیب را در جام جهان‌نما مشاهده کرد. همان جامی که در آن کیخسرو جای بیژن را مشاهده کرد و رستم را به دنبال او فرستاد. اما حکایت دگردیسی و بازآفرینی سیاوش، حکایتی ویژه است که با روایت‌هایی مانند آدونیس، پرسفون، ازیریس یا تمرز قابل مقایسه است.

در زمان سلسله هخامنشیان

در سنگ‌نوشته‌های به‌جا مانده از دوران هخامنشیان، به‌طور مستقیم اشاره‌ای به برگزاری نوروز نشده‌است. اما بررسی‌ها بر روی این سنگ‌نوشته‌ها نشان می‌دهد که هخامنشیان با جشن‌های نوروز آشنا بودند.

برخی گمان دارند که کوروش بزرگ، نوروز را در سال ۵۳۸ (پیش از میلاد)، جشن ملی اعلام کرد و در این روز برنامه‌هایی برای ترفیع سربازان، پاکسازی مکان‌های همگانی و خانه‌های شخصی و بخشش محکومان اجرا می‌نمود. با این گمان، این آیین‌ها در زمان دیگر پادشاهان هخامنشی نیز در بازهٔ زمانی میان ۲۱ اسفند تا ۱۹ اردیبهشت برگزار می‌شده. گفته می‌شود که در زمان داریوش یکم، مراسم نوروز باشکوهانه در تخت جمشید برگزار می‌شده. داریوش اول هخامنشی سکه‌ای از جنس طلا ضرب نمود که در یک سوی آن سربازی در حال تیراندازی نشان داده شده‌است و گمان می‌رود که به مناسبت نوروز سال ۴۱۶ (قبل از میلاد) بوده باشد.

برخی از پژوهشگران (هرتسفلد، کرفتر، اردمن، گیرشمن و پرادا) مدعی هستند که تخت جمشید برای انجام مراسم نوروز ساخته شده‌است؛ در حالی دیگر پژوهشگران (نیلاندر، کامایر، موسوی) هرگونه مدرکی برای جشن گرفتن نوروز در دوره هخامنشی را انکار می‌کنند.

در زمان اشکانیان و ساسانیان

āmad nōg rōz ud nōg *šādī. āmad nōg rōz, awar-ā nōg *šādīh. āhār winnār ī zīndagān purr šādī

به فارسی نوین:

آمد نوروز و نوشادی/آمد نوروز، بیا نوشادی/خوراک آرای که زندگان پُرشادی

در زمان اشکانیان و ساسانیان نیز نوروز گرامی داشته می‌شد. در این دوران، جشن‌های متعددی در طول یک سال برگزار می‌شد که مهم‌ترین آن‌ها نوروز و مهرگان بود. برگزاری جشن نوروز در دوران ساسانیان، چند روز (دست کم شش روز) طول می‌کشید و به دو دوره نوروز کوچک و نوروز بزرگ تقسیم می‌شد. نوروز کوچک یا نوروز عامه به مدت پنج روز، از یکم تا پنجم فروردین گرامی داشته می‌شد و روز ششم فروردین (خرداد روز)، جشن نوروز بزرگ یا نوروز خاصه برپا می‌شد.

ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه تمایز نوروز کوچک و نوروز بزرگ را در عدم احتساب کبیسه می‌داند. شواهدی وجود دارد که در دوران ساسانی سال‌های کبیسه رعایت نمی‌شده‌است. روز برگزاری مراسم نوروز در هر دوره ۴ ساله، یک روز از موعد اصلی خود (آغاز برج حمل) عقب می‌ماند و در نتیجه زمان نوروز در این دوران همواره ثابت نبود و در فصل‌های گوناگون سال جاری بود.

در هر یک از روزهای نوروز عامه، طبقه‌ای از طبقات مردم (دهقانان، روحانیان، سپاهیان، پیشه‌وران و اشراف) به دیدار شاه می‌آمدند و شاه به سخنان آن‌ها گوش می‌داد و برای حل مشکلات آن‌ها دستور صادر می‌کرد. در روز ششم، شاه حق طبقات گوناگون مردم را ادا کرده بود و در این روز، تنها نزدیکان شاه به حضور وی می‌آمدند.

اردشیر بابکان، بنیان‌گذار سلسله ساسانیان، در سال ۲۳۰ میلادی از دولت روم که از وی شکست خورده بود، خواست که نوروز را در این کشور به رسمیت بشناسند. این درخواست مورد پذیرش سنای روم قرار گرفت و نوروز در قلمرو روم به Lupercal معروف شد.

در دوران ساسانیان، ۲۵ روز پیش از آغاز بهار، در دوازده ستون که از خشت خام برپا می‌کردند، انواع حبوبات و غلات (برنج، گندم، جو، نخود، ارزن، و لوبیا) را می‌کاشتند و تا روز شانزدهم فروردین آن‌ها را پابرجا نگه می‌داشتند. هر کدام از این گیاهان که بارورتر شود، در آن سال محصول بهتری خواهد داد. در این دوران، همچنین متداول بود که در بامداد نوروز، مردم به یکدیگر آب بپاشند. از زمان هرمز اول مرسوم شد که مردم در شب نوروز آتش روشن نمایند. همچنین از زمان هرمز دوم، رسم دادن سکه در نوروز به‌عنوان عیدی متداول شد.

پس از اسلام

در میان همهٔ جشن‌هایی که پس از اسلام در ایران به دلیل بی‌توجهی فرمانروایان و مخالفت اسلام‌گرایان به فراموشی سپرده شدند، نوروز توانست جایگاه خود را به عنوان جشنی ملی در ایران حفظ کند. دلیل پایدار ماندن نوروز در فرهنگ ایرانی را می‌توان پیوند عمیق آن با آیین‌های ایرانی، تاریخ این کشور، و حافظه فرهنگی ایرانیان دانست.

گفته می‌شود که عرب‌های فاتح ایران، پایتخت شاهنشاهی ساسانی را در روز نوروز تسخیر کردند. پس از آن، آن‌ها مالیات سنگینی بر برگزاری دو جشن نوروز و مهرگان وضع کردند. خلفای دو پادشاهی امویه و عباسی نیز این رویه را ادامه دادند، اگرچه بعدها خود آنها، در جشن نوروز شرکت کردند و آن را گرامی داشتند. از برگزاری آیین‌های نوروز در زمان امویان نشانه‌ای در دست نیست. در دوره عباسیان، به گفتهٔ تاریخ طبری، معتضد، مردم بغداد را از برافروختن آتش در روز نوروز و پاشیدن آب بر روی عابران بر حذر داشت ولی پس از نگرانی از احتمال آشوب مردم، فرمان خود را پس گرفت. خلیفه‌های فاطمی نیز چندین‌بار برافروختن آتش و آب‌پاشی در نوروز را ممنوع اعلام کردند. از نوشته‌های باقی‌مانده از سدهٔ چهارم هجری در بغداد، می‌توان پی برد که مردم در روزهای نوروز، لباس نو بر تن می‌کرده‌اند، به هم سیب هدیه می‌دادند، غذاهای ویژه می‌پختند و زنان نیز عطرهای ویژهٔ نوروزی خریداری می‌کردند. مسلمانان در این هنگام در کنار نامسلمانان شیره می‌نوشیدند و بر یکدیگر آب می‌پاشیدند.

عباسیان گاهی برای پذیرش هدایای مردمی، از نوروز استقبال می‌کرده‌اند. با روی کار آمدن سلسله‌های طاهریان، سامانیان و آل بویه، جشن نوروز با گستردگی بیشتری برگزار شد. در این دوره‌ها، با فرارسیدن نوروز، شاعران دربار در ستایش آن شعر می‌سرودند و به شاه، فرارسیدن نوروز را شادباش می‌گفتند. بیهقی از شکوه مراسم نوروز در دربار غزنویان نوشته‌است و تعدادی از زیباترین آثار شعری از شاعران درباری‌ای چون فرخی، منوچهری، و سعد سلمان در ستایش نوروز سروده شده‌اند.

نگاهی به تاریخ هند نشان می‌دهد که نوروز ریشه طولانی در فرهنگ این منطقه دارد، اما تنها از آغاز سلطنت حاکمان اسلامی در هند (زمان حکومت مغول‌ها) بر این سرزمین، نوروز شکوه جشنی ملی را داشته‌است. ابوالفتح جلال الدین محمد اکبر(۱۶۰۵–۱۵۴۲م) نقش مهمی در اشاعه فرهنگ ایرانی در سرزمین هند داشت. او در سال ۹۹۲ هجری (۱۵۸۴م)، تقویم اسلامی را منسوخ و تقویم خورشیدی ایرانیان را به جای آن رواج داد. اکبر بزرگ که زندگی‌نامه رسمی خود را به فارسی نوشته‌است، چنین توصیف می‌کند که با زنده کردن جشن‌های کهن که به مدت هزار سال از شیوع افتاده بود، شادی به خاطره‌های مکدر و غمگین بازگردانده شد. او در یادداشت‌های خود، دلیل این اقدام را ابتقای مرضیات الهی خوانده‌است. جشن‌های نوروز در سلطنت ۱۸ ساله جهانگیر، پسر اکبر شاه (۱۶۲۷–۱۶۰۵م) که بر هند و پاکستان حکومت می‌کرد، هر سال از ابتدای فروردین تا هجدهم جشن نوروز برپا می‌شد و روز نوزدهم با برگزاری «جشن شرف» پایان می‌یافت. بر اساس اسناد تاریخی موجود، نورجهان، ملکه ایرانی این دربار از منجمین می‌خواسته که رنگ مربوط به سال را به او بگویند تا دیوارها، پرده‌ها، فرش‌ها، لباس کنیزها و … را به همان رنگ تغییر دهد. در دربار پسر جهانگیر، یعنی شاه جهان، (۱۶۵۸–۱۶۲۸) که سازنده تاج محل است هم برگزاری نوروز ادامه یافت، اما نوروز در زمان محی الدین اورنگ زیب (جانشین شاه جهان)، که مسلمانی متعصب و مقتصد بود، متوقف شد.

در دوران سلجوقیان، به دستور جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی، تعدادی از ستاره شناسان ایرانی از جمله خیام برای بهسازی گاهشمار ایرانی گرد هم آمدند. این گروه، نوروز را در یکم بهار (ورود آفتاب به برج حمل) قرار دادند و جایگاه آن را ثابت نمودند. بر اساس این گاهشماری که به تقویم جلالی معروف شد، برای ثابت ماندن نوروز در آغاز بهار، مقرر شد که حدوداً هر چهار سال یک‌بار (گاهی هر پنج سال یک بار)، تعداد روزهای سال را به‌جای ۳۶۵ روز، ۳۶۶ روز در نظر بگیرند. این گاهشمار از سال ۳۹۲ هجری آغاز شد.

نوروز در دوران صفویان نیز برگزار می‌شد. در سال ۱۵۹۷ میلادی، شاه عباس صفوی، مراسم نوروز را در عمارت نقش جهان اصفهان برگزار نمود و این شهر را پایتخت همیشگی ایران اعلام نمود.

در اسلام و به ویژهٔ آیین تشیع، به نوروز به عنوان روزی خجسته نگاه شده‌است و بر گرامی داشتن آن تأکید شده‌است. از دیدگاه شیعه، نوروز روز ظهور امام زمان است.

نوروز در دوره صفویه

نوروز به‌طور مستمر در همه دوران تاریخی ایران کم و بیش برگزار می‌شده‌است اما در دوره بعد از اسلام در دوران صفویه به‌خصوص در دوران میانی صفویه این جشن نماد و سمبل ملی تر و درباری تری یافت. بعدها با نفوذ فقهای شیعی به دربار از اهمیت نمادهای ملی کاسته شد و فقاهت بر سمبل‌ها و نمادها چیره شد.

در دوران قاجار

دربار قاجار در آستانه عید نوروز تدارک ویژه ای برای برگزاری هرچه باشکوه تر مراسم عید نوروز می‌دید. مراسم اصلی «سلام نوروزی» بود که در سه بخش برگزار می‌شد. سلام عام تحویل، سلام عام تخت مرمر و سلام خاص سر در. یک روز پیش از عید از طرف رئیس تشریفات دربار علی‌خان ظهیرالدوله داماد شاه برای طبقات مختلف دعوتنامه فرستاده می‌شد و مدعوین بایستی یک ساعت قبل از تحویل حضور به هم رسانند. سلام عام نوروز در تخت مرمر واقع در کاخ گلستان اجرا می‌شد.

در کتاب سفرنامه پولاک در ایران دربارهٔ مراسم نوروز در دربار آمده‌است که نوروز در زیر آسمان شاد و زیبای ایران جشنی است برای شادی و شادکامی. نویسنده این کتاب در تشریح آئین‌های نوروزی به جشن «سلام نوروزی» در دربار می‌پردازد و می‌نویسد: بیست دقیقه پیش از تحویل سال شاه وارد می‌شود هنگام ورود به تالار یک خواجه و چند پیشخدمت به دنبال شاه هستند. او به طرف شاه نشینی که مخصوص او تهیه شده می‌رود. چهارزانو روی فرش ابریشمین می‌نشیند و راحت و آسوده به پشتی تکیه می‌دهد در هنگامی که تنها چند دقیقه به حلول سال نو باقی است، نظام العلما با محلول طلا بر کاسه‌ای چینی رقم سال نو و زیر آن آرزوی برکت را می‌نویسد، اکنون دیگر منجمین علامت می‌دهند و توپ شلیک می‌شود و منجم‌باشی رسماً به اطلاع شاه می‌رساند که سال نو آغاز شده‌است، بلافاصله روحانیون حاضر و صاحب‌منصبان بانگ مبارک باد برمی‌دارند. از طرف مستوفی‌الممالک کیسه‌های متعدد از سکه‌های جدید الضرب طلا و نقره تقدیم شاه می‌شود. شاه محتوی آن‌ها را روی یک سینی بزرگ نقره می‌ریزد آن‌ها را با هم مخلوط می‌کند و به هر یک از حاضران چندتایی از آن‌ها می‌دهد زیرا گرفتن سکه نو به هنگام تحویل سال میمنت دارد.

در دوران معاصر

تا قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تنها کشور جهان که نوروز را به عنوان جشن ملی در تقویم خود داشته‌است کشور ایران بود و البته افغانستان نیز به صورت متناوب این جشن را داشته‌است. اما با استقلال کشورهای آسیای میانه، ابتدا جمهوری قرقیزستان و آذربایجان و سپس سایر کشورها نوروز را جشن ملی خود اعلام کردند. نوروز به عنوان یک میراث فرهنگی و جشن ملی در دوران معاصر همواره مورد توجه مردم ایران قرار داشته و هر ساله برگزار می‌شود. البته برگزاری جشن نوروز به صورت آشکار در برخی از کشورها توسط برخی حکومت‌ها برای مدت زمانی ممنوع بوده‌است. حکومت شوروی برگزاری جشن نوروز را در برخی از کشورهای آسیای میانه مانند ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان ممنوع کرده بود و این ممنوعیت تا زمان میخائیل گورباچف ادامه داشت. با این وجود، مردم این مناطق نوروز را به‌گونهٔ پنهانی یا در روستاها جشن می‌گرفته‌اند. همچنین برخی از مردم این مناطق برای جلب موافقت مقامات محلی، نام دیگری بر روی نوروز می‌گذاشتند؛ به‌طور مثال در تاجیکستان، مردم با اطلاق «جشن لاله» یا جشن ۸ مارس سعی می‌کردند که آیین‌های نوروز را بدون مخالفت مقامات دولتی به جای آورند. همچنین در افغانستان، در دوران حکومت طالبان، برگزاری جشن نوروز ممنوع بود و این حکومت تنها تقویم هجری قمری را به رسمیت می‌شناخت. تا پیش از سال ۲۰۰۰ میلادی، نوروز در ترکیه (که توسط کردها برگزار می‌شود) ممنوع و غیرقانونی بود؛ در اغلب مواقع نوروز با بازداشت کردها توسط نیروهای امنیتی ترکیه‌ای همراه بود. در سال ۱۹۹۲ (میلادی)، دست کم ۷۰ کرد در درگیری با نیروهای امنیتی ترکیه کشته شدند. اگرچه امروزه دولت ترکیه نوروز را به عنوان جشن بهار ترکی (به ترکی استانبولی: Nevruz) جشن می‌گیرد، اما همچنان نوروز به مثابهٔ نمادی نیرومند از هویت کردهای ترکیه است. در سال‌های اخیر نوروز، به معنای واقعی کلمه، جهانگیر شده‌است. مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ با تصویب قطعنامه‌ای ۲۱ مارس برابر با اول فروردین را روز جهانی نوروز اعلام کرد.

جهانی شدن نوروز

بنا به پیشنهاد جمهوری آذربایجان، مجمع عمومی سازمان ملل روز نوروز، با ریشهٔ ایرانی را در تقویم خود جای داد.

در متن به تصویب رسیده ۴ اسفند ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰) توسط مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، ۲۱ ماه مارس جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند توصیف شده‌است.

پیش از آن در تاریخ ۸ مهر ۱۳۸۸ خورشیدی، نوروز به پیشنهاد ازبکستان توسط سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، به عنوان میراث معنوی، به ثبت جهانی رسیده‌بود. در ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دورهٔ جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانهٔ نوروز» شناخته شد.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه‌ای روز ۲۱ مارس برابر با ۱ فروردین را در چارچوب ماده ۴۹ و تحت عنوان فرهنگ صلح به عنوان «روز جهانی نوروز» به تصویب رسانده و در تقویم خود جای داد، طی این اقدام که برای نخستین‌بار در تاریخ این سازمان صورت گرفت، نوروز ایرانی به‌عنوان یک مناسبت بین‌المللی به رسمیت شناخته شد.

نخستین بار، نوروز ۱۳۹۱ را در صحن عمومی سازمان ملل و یونسکو به میزبانی ایران جشن گرفتند. بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل نیز پیامی بدین مناسبت صادر کرد.

جغرافیای نوروز

منطقه‌ای که در آن جشن نوروز برگزار می‌شد، امروزه شامل چند کشور می‌شود و همچنان در این کشورها جشن گرفته می‌شود. برخی آیین‌های نوروز در این کشورها با هم متفاوتند. برای نمونه در افغانستان سفره هفت‌میوه می‌چینند؛ اما در ایران سفره هفت سین می‌اندازند. شباهت و نزدیکی آیین‌های نوروز در جمهوری آذربایجان به آیین‌های نورز ایران بیش از دیگر کشورهاست.

جغرافیای نوروز با نام نوروز یا مشابه آن، سراسر خاورمیانه، بالکان، قزاقستان، تاتارستان، در آسیای میانه چین غربی (ترکستان چین)، سودان، زنگبار، در آسیای کوچک سراسر قفقاز تا آستراخان و نیز آمریکای شمالی، هندوستان، پاکستان، بنگلادش، بوتان، نپال و تبت را شامل می‌شود.

کردها نیز این جشن را در فاصلهٔ میان ۱۸ تا ۲۱ مارس جشن می‌گیرند. بنظر کردها قیام کاوه آهنگر و پیروزی او بر ضحاک را جشن نوروز نامیده‌اند. در هنگام نوروز، کردها با گردهمایی در بیرونِ شهرها، به استقبال بهار می‌روند. در این گردهمایی‌های نوروزی، زنان کرد لباس‌های رنگین پوشیده و شال‌های پرزرق و برق بر سر می‌نهند؛ مردان جوان کرد نیز پرچم‌های سبز و زرد و سرخ را برافراشته و با رقص و پایکوبی گرد آتش، نوروز را پاس داشته و زنده نگاه می‌دارند. همچنین نوروز در میان اعراب جنوب عراق رایج است و در روز نوروز آن‌ها به سبزه زارها و مناطق سر سبز می‌روند. به‌خصوص دیدار از ایوان مداین در این روز از جمله برنامه‌های اعراب جنوب و شرق عراق است. در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۰۹ (۱۰ فروردین ۱۳۸۸)، پارلمان فدرال کانادا، اولین روز بهار هر سال را به عنوان نوروز (Nowruz Day)، عید ملی ایرانیان و بسیاری اقوام دیگر نامگذاری کرد.

در تاریخ ۲۴ فوریه ۲۰۱۰، سازمان ملل متحد با تصویب یک قطعنامه در مقر سازمان ملل متحد، عید نوروز را به عنوان روز بین‌المللی نوروز و فرهنگ صلح در جهان به رسمیت شناخت.

نوروز در خارج از جغرافیای نوروز

ایرانیان بیرون از ایران به ویژه در اروپا و آمریکا و کانادا چند دهه است که جشن‌های نوروزی از جمله چهارشنبه‌سوری را به صورت گروهی برگزار می‌کنند.

از دوره بوش رؤسای جمهور آمریکا هر سال پیام نوروزی برای ایرانیان می‌فرستند. در روز چهارشنبه سوری ۱۳۹۳ برای اولین بار میشل اوباما در مراسم سفره نوروزی کاخ سفید سخنرانی کرد. و باراک اوباما در پیام خود گفت:

«با درود، نوروزتان مبارک و پیروز.
هفته پیش همسر من میشل کمک کرد تا در اینجا نوروز را جشن بگیریم.
این جشن بزرگداشتی بود برای فرهنگهای گوناگون، غذا، موسیقی و دوستی جوامع مهاجری که هر روزه خدمات فوق‌العاده‌ای در ایالات متحده ارائه می‌کنند در حالی که دور سفره هفت سین جمع می‌شوید، از تهران تا شیراز تا تبریز، از سواحل دریای کاسپین تا کرانه‌های خلیج فارس، برای برکت‌هایی که دارید شکرگزارید و به آینده می‌نگرید..»

جشن جهانی نوروز

در ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دورهٔ جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانهٔ نوروز» شناخته شد. در این جشن، سران کشورهایی که نوروز را جشن می‌گیرند گردهم می‌آیند و این آیین باستانی را گرامی می‌دارند. هر ساله یکی از این کشورها، میزبان جشن جهانی نوروز است.

تعطیلی

در ایران ۴ روز نخست فروردین که مصادف با شروع نوروز است، تعطیل رسمی می‌باشد. این تعطیلات برای مدارس تا سیزده نوروز ادامه دارد.

بخشنامه ۱۳۴۷ خورشیدی

در بخشنامه ۱۰۱۶ مورخ اول آبان ۱۳۴۷ به کلیه وزارتخانه‌ها و موسسات و بنگاه‌ها و شرکت‌های دولتی و وابسته به دولت و بر طبق تصمیم جلسه مورخ ۱۶ اسفند ۱۳۴۶ هیئت وزیران، در فهرست تعطیلات رسمی در ایران؛ روز اول و دوم فروردین تعطیلات رسمی اعلام شده بود.

تعطیلات نوروز اصلی‌ترین و طولانی‌ترین تعطیلات در جمهوری آذربایجان است در این کشور تعطیلات نوروز ۷ روز است و از ۲۰ مارس (۲۹ اسفند) تا ۲۶ مارس (۶ فروردین) ادامه دارد.

آداب نوروز در سفرنامه شرق شناسان

• انگلبرت کمپفر که در دوره شاه سلیمان صفوی به ایران سفر کرده، در بخشی از سفرنامه خود دربارهٔ نوروز می‌نویسد: «نوروز از آداب و رسوم ایرانیان قدیم به جا مانده‌است و هنوز هم بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین جشن ایرانیان به‌شمار می‌رود. همه در این روز لباس نو می‌پوشند. دوستان و آشنایان به دیدن یکدیگر می‌روند، مهمانی‌ها برپا می‌شود و به تفریح می‌پردازند.

• خانم کارلا سرنا، علت برگزار نشدن عید و سلام نوروزی را چنین بیان کرده :"

شاه در این مورد نیز خواسته یا ناخواسته نظر «منجم باشی» را خواسته بود و او به علت نزدیکی ستاره‌ها (قران کواکب) یا قمر در عقرب بودن روز دوم نوروز را برای برگزاری مراسم سلام مناسب تشخیص داده بود.

• جملی کرری می‌نویسد:"در نوروز بزرگان برای عرض تبریک به حضور شاه می‌رسند و نسبت به وسع و امکان خود سکه‌های زرین و هدایایی تقدیم می‌کنند. خان‌هایی که به علت دوری راه نتوانند به حضور شاه برسند، به وسیله چند تن از غلامان و کنیزان خود، که لباس فاخر بر تن می‌کنند، هدیه نوروزی خود را به پیشگاه شاه می‌فرستند. ایرانیان در این روز لباس نو می‌پوشند؛ زیرا معتقدند کسی که سال نو را با لباس کهنه آغاز کند، از خوشی‌های تازه سال جدید بی‌بهره خواهد ماند. از دیگر مراسم عید نوروز، یکی هم آماده کردن انواع غذاهای لذیذ در خانه‌ها و پذیرایی گرم از دوستان و آشنایان است.»

آئین‌ها

نوروز مجموعه‌ای از جشن‌ها و مناسبت‌ها است. جشن‌های سال نو یا جشن‌های نوروزی در ایران برنامه‌های متعددی دارد که ابتدا با چهارشنبه‌سوری شروع می‌شود. بعد از جشن چهارشنبه سوری آخرین پنجشنبه رفتن به مزار و آرامگاه تازه درگذشتگان است. سومین برنامه که بیشتر در خراسان جنوبی رایج است مراسم الفه است. این مراسم نیز در آرامگاه‌ها و قبرستان‌ها یا مساجد برگزار می‌شود و بیشتر برای تکریم و احترام به مردگان است در این مراسم شیرینی و کیک‌های محلی (قطاب- نان شیری - گعک) به همراه سبزه در سفره گذاشته می‌شود.

خانه‌تکانی

خانه‌تکانی یکی از آیین‌های نوروزی است که مردم برخی مناطقی که نوروز را جشن می‌گیرند به آن پایبندند. در این آیین، تمام خانه و وسایل آن در آستانه نوروز گردگیری، شستشو و تمیز می‌شوند. این آیین در کشورهای مختلف از جمله ایران، تاجیکستان و افغانستان برگزار می‌شود.

افروختن آتش

جشن نوروزی روستای پالنگان با چرخاندن مشعل‌ها و حرکت به بالای صخره‌های پشت روستای پالنگان توسط جوانان برگزار می‌شود. در این جشن مردم روستا با حضور بر بام خانه‌ها و با نواختن موسیقی‌های کردی و پوشیدن لباس‌های شاد و رنگارنگ به استقبال نوروز می‌روند.

رسم افروختن آتش، از زمان‌های کهن در برخی مناطق علاقه‌مند به نوروز متداول شده‌است. در ایران، جمهوری آذربایجان و بخش‌هایی از افغانستان، این رسم به‌صورت روشن کردن آتش در شب آخرین چهارشنبه سال متداول است. این مراسم چهارشنبه‌سوری نام دارد. در کردستان در روز نوروز مراسم آتش نوروزی (به کردی ئاگر نه‌وروزی Agir Newrozî) انجام می‌شود. پریدن از روی آتش در ایام نوروز در ترکمنستان نیز رایج است.

همچنین رسم افروختن آتش در بامداد نوروز بر پشت بام‌ها در میان برخی از زرتشتیان (از جمله در برخی از روستاهای یزد در ایران) مرسوم است.

سفره‌های نوروزی

سفره‌های نوروزی یکی از آیین‌های مشترک در مراسم نوروز در بین مردمی است که نوروز را جشن می‌گیرند.

سفره نوروزی که امروزه در ایران به آن سفره هفت سین هم می‌گویند دارای دو نوع مواد هستند

• الف: اجناسی که جنبه نمادین و سمبولیک دارد. مانند سیر و سکه
• ب: مواد و اشیایی که جنبه خوراکی و پذیرایی دارند. مانند انواع آجیل‌ها و شیرینی‌های سنتی یا جدید

در بسیاری از نقاط ایران، جمهوری آذربایجان و برخی از نقاط افغانستان، سفره هفت‌سین پهن می‌شود. در این سفره، هفت چیز قرار می‌گیرد که با حرف س آغاز شده باشد؛ مثل سیر، سنجد، سمنو، سیب و… به هفت‌سینی که چیده می‌شود معانی خاصی نسبت داده‌اند؛ مثلاً سیب را نماد زیبایی و تندرستی، سنجد را نماد عشق و محبت، و سکه را رزق و روزی گفته‌اند. سفره نوروز از زمان‌های کهن بوده اما به این صورت بوده‌است که سفره‌ای را پهن می‌کردند و در بشقاب‌های سفالی یا فلزی، انواع آجیل‌های خشک‌شده مانند توت خشک، برگه خشک شده زردآلو و هلو و پختیک (پخته شده و خشک شده لبو) و عسل و سرشیر خشک شده، کلوچه، قطاب و نان سرموکی و… می‌گذاشتند؛ تخم مرغ رنگ‌شده از اجزای اصلی این سفره‌ها بود. در این سفره، بعضی چیزها فقط جنبه زیبایی و نمادین داشت مانند تخم مرغ و آیینه؛ ولی سایر چیزها برای خوردن و پذیرایی میهمانان بوده‌است و هر زمان که تمام می‌شد بلافاصله صاحبخانه ظروف را دوباره برای میهمانان جدید پر می‌کرد.

اما اینکه هفت چیز با نام سین باشد، پدیده جدیدی است و مستندات تاریخی ندارد. البته سفره نوروزی همواره دارای سمبل و نمادها بوده‌است اما به نظر می‌رسد گذاشتن هفت جزء آغاز شونده با حرف سین در سفرهٔ نوروزی پدیده‌ای است که روایت‌های آن بیشتر از اواخر دوره قاجار رایج شده و پیشینهٔ تاریخی ندارد و توسط رسانه‌ها فراگیر شده‌است. یکی از ضروریات عید نوروز لباس نو و حمام رفتن بوده‌است، مردان و زنان قبل از فرارسیدن نوروز به حمام‌های زنانه یا مردانه می‌رفتند و شلوغ‌ترین روزهای گرمابه‌ها، همان چند روز سال نو بود. در گرمابه‌های قدیمی که معمولاً با چوب و هیزم در (گرخانه)Gor Khaneh یا (آتش خانه) آب داخل خزانه را که بر روی دیگ‌های بزرگ قرار داشتند گرم می‌کرد، حمامی‌ها لازم بوده که یک ذخیرهٔ ویژه چوب و هیزم را برای روزهای نوروز ذخیره کنند.

• در قرون گذشته بسیاری از خانواده‌ها سالی فقط یکبار می‌توانستند پلو بخورند و آن هم شب نوروز بود. شب نوروز، همه مردم یا اکثراً پلو یا چلو خورشت می‌خوردند. از این پلو نوروزی برای فقرا، سلمانی (آرایشگر) و حمامی (مسئول آتش حمام) و برای کدخدای و روحانی (معلم سنتی) محل پیشکش می‌بردند؛ و آن‌ها با حجم زیادی از پلو روبرو بودند و ناچار بودند آن‌ها را خشک کرده و در آینده استفاده کنند.

پهن کردن سفرهٔ نوروزی در ایران آداب و رسوم خاصی دارد و روی سفره اجزای دیگری به‌ویژه آینه، شمع، و آب نیز حضور دارند. از دیگر اجزای سفرهٔ امروزی می‌شود از ماهی و تخم مرغ رنگ‌شده یاد کرد.

در کابل و شهرهای شمالی افغانستان، سفره هفت میوه متداول است. در این سفره، هفت میوه قرار می‌گیرد، از جمله؛ کشمش سبز و سرخ، چارمغز، بادام، پسته، زردآلو و سنجد. چیدن سفره‌ای مشابه با استفاده از میوه خشک شده، در بین شیعیان پاکستان هم مرسوم است.

علاوه بر این، سفره هفت شین در میان زرتشتیان، و سفره هفت میم در برخی نقاط واقع در استان فارس در ایران متداول است. در جمهوری آذربایجان، عدد هفت اهمیتی ندارد و بر روی سفره‌های نوروزی خود، آجیل قرار می‌دهند.

ترجمه و شرح حکمت 226 نهج البلاغه: طمع، عامل ذلت

نهج البلاغه ( نسخه صبحی صالح )

وَ قَالَ (علیه السلام): الطَّامِعُ فِي وِثَاقِ الذُّلِ

شرح

شرح : پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )شرح ابن میثم بحرانی ( ترجمه محمدی مقدم )منهاج البراعه (خوئی)جلوه تاریخ درشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ( مهدوی دامغانی )

اسيران ذلّت:
امام(عليه السلام) در اين گفتار حكيمانه به يكى از آفات طمع اشاره كرده، مى فرمايد: «طمع كار در بند ذلت گرفتار است»; (الطَّامِعُ في وَثَاقِ الذُّلِّ).
«وَثاق» به معنى بند و زنجيرى است كه اسير و يا حيوانى را با آن مى بندند. شبيه اين سخن همان است كه در حكمت 180 گذشت كه فرمود: «الطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ; طمع بندگى جاويدان است» نيز در حكمت 219 خوانديم كه امام مى فرمود: «قربانگاه عقل ها غالباً در زير نور خيره كننده طمع هاست».
همان گونه كه پيش از اين نيز اشاره شد طمع معمولا به معناى علاقه شديد به چيزى است كه فوق استحقاق انسان و غالباً به دست ديگران است شخص طمع كار براى به دست آوردن آن بايد در مقابل اين و آن خضوع كند و طناب ذلت بر گردن خويش نهد، شايد به مقصود برسد و شايد هم نرسد. به تعبير ديگر طمع ريسمانى نامرئى است كه انسان بر گردن خود مى نهد و سر آن را به دست كسى كه از او طمع دارد مى سپارد و همچون برده يا حيوانى در اختيار او قرار مى گيرد. نقطه مقابل طمع قناعت است كه انسان را از همگان بى نياز و عزت و كرامت او را حفظ مى كند. اضافه بر اين ها، اموال و مقامات و اشيايى كه مورد طمع طمعكاران است در بسيارى از موارد دست نيافتنى است، به همين دليل طمع كار براى رسيدن به آن عمرى دست و پا مى زند و چه بسا ناكام از دنيا برود در حالى كه سرمايه عمر خود را بيهوده از دست داده نه به مقامى در دنيا رسيده و نه در پيشگاه خدا منزلتى دارد.
در حدیث معروفى که ملاصالح مازندرانى در شرح اصول کافى آورده است، مى خوانیم: «عَزَّ مَنْ قَنَعَ وَ ذَلَّ مَنْ طَمَعَ; کسى که قناعت پیشه کند عزیز مى شود، و کسى که طمع بورزد ذلیل خواهد شد».(1)
در حدیث دیگرى از امام امیرمؤمنان مى خوانیم: «عِنْدَ غُرُورِ الاْطْماعِ وَالاْمالِ تَنْخَدِعُ عُقُولُ الْجُهّالِ وَتَخْتَبِرُ ألْبابُ الرِّجالِ; به هنگام فریب طمع ها و آرزوها عقول جاهلان گرفتار مى شود و عقل مردان بزرگ در آزمون قرار مى گیرد».(2)
در حکمت 275 نیز خواهد آمد که امام(علیه السلام)مى فرماید: «إنَّ الطَّمَعَ مُورِدٌ غَیْرُ مُصْدِر، وَ ضامِنٌ غَیْرُ وَفِىّ; طمع آدمى را به سرچشمه آب وارد مى کند و بى آنکه او را سیراب کرده باشد باز مى گرداند، طمع ضامنى است که هرگز به عهد خود وفا نمى کند».(3)
این سخن را با شعر مشهورى که ابن ابى الحدید در شرح نهج البلاغه خود در ذیل این گفتار حکیمانه آورده پایان مى دهیم:
طَمِعْتَ بِلَیْلى أنْ تَریعَ وَإنَّما *** تَقَطَّعَ أعْناقَ الرِّجالِ الْمَطامِعُ
به لیلا طمع ورزیدى که نظر لطفى به تو کند (و این اشتباه بود) آرى گردن مردان را طمع ها قطع مى کند. (4)
*****
پی نوشت:
(1). شرح اصول کافى، ج 8، ص 181.
(2). غررالحکم، ح 6222.
(3). نهج البلاغه، حکمت 275 .
(4). سند گفتار حکیمانه: مرحوم خطیب در مصادر تنها چیزى که در اینجا آورده این است که مى گوید این کلام حکمت آمیز در مختارات جاحظ آمده و زمخشرى نیز در ربیع الابرار آن را نقل کرده است. (مصادر نهج البلاغه، ج4، ص179)

مسیریابی اقتصاد ایران در 1403

مسیریابی اقتصاد ایران در 1403 اقتصاد ایران اگرچه امسال در حوزه های مختلف تکان خورده و به حرکت در آمده است، با این حال از جنبه های مختلفی نظیر بازار ارز، تامین مالی تولید، پیشبرد نهضت ملی مسکن ناترازی انرژی و نظام مالیاتی با چالش های بعضاً عمده ای در سال جدید روبه روست

گروه اقتصاد- اقتصاد ایران اگرچه در سالی که گذشت، توانست رویکردها و بعضاً عملکرد مثبتی را در قبال موضوعات کلان اقتصادی داشته باشد، با این حال با چالش های قابل توجهی در سال جدید روبه روست. ناترازی های مختلف که نمونه بارز آن ها در حوزه انرژی قابل مشاهده است، چالش پیشرفت نهضت ملی مسکن و گذشته از آن وام و اقساط خارج از استطاعت متقاضیان، کاهش قابل توجه رشد نقدینگی و سخت شدن مسیر بنگاه ها برای تامین مالی بانکی، بازماندن پرونده های مالیاتی مهم (نظیر مالیات عایدی سرمایه، مجموع درآمد و خانه های خالی در مراحل مختلف) و نیز مسائل باقی مانده در حوزه ارزی (نظیر تعدد نرخ های ارز) که تبعات منفی خاص خود را داشته اند، بخشی از این چالش ها هستند که رفع آن ها گاه هماهنگی و اراده سیاستی بین سه قوه را می طلبد.

از نان شب واجب تر، تامین مالی تولید

بانک مرکزی در جهت گیری صحیحی که در سال جاری اتخاذ کرد، جلوی خلق پول بی ضابطه در نظام بانکی را با محدود کردن رشد ترازنامه بانک ها گرفت. اقدامی که با توجه به افت شدید رشد نقدینگی (و رسیدن آن تا حدود 25 درصد) در سال جاری اثربخش بوده است. با این حال یکی از تبعات منفی این سیاست، جاماندن بخشی از بنگاه های اقتصادی از صف دریافت تسهیلات مرتبط با تولید (از جمله سرمایه در گردش)، آن هم در اوج شرایط تورمی بود که انتقاد و گلایه فعالان این حوزه را نیز در پی داشته است. رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار فعالان اقتصادی با ایشان در بهمن امسال، این نکته را مورد تاکید قرار دادند و فرمودند: «کاهش و توقف رشد نقدینگی سیاست درستی است و تلاش‌های دولت در این زمینه تا حدی موثر بوده است اما محدودیت ایجاد شده در منابع تخصیصی بانک‌ها به فعالان تولیدی، نباید متوجه بنگاه‌‌های کوچک و متوسط شود؛ نه این که همین منابع محدود هم به شرکت‌های دولتی یا شرکت‌های خاص و زرنگ با ارتباطات گسترده داده شود که مدیریت اصلی حل این مشکل با بانک مرکزی است». از این رو واضح است که موضوع هدایت اعتبار به بخش های مولد که منطق علمی نیز دارد، بیش از پیش باید مورد توجه وزارت اقتصاد و بانک مرکزی قرار گیرد. البته بانک مرکزی اعلام کرده که با هدف بهبود رشد اقتصادی و ممانعت از آثار رکودی کنترل نقدینگی، نرخ رشد نقدینگی را در حدود سال جاری یعنی 23 درصد نگه خواهد داشت و همچنین برنامه 350 هزار میلیارد تومانی تامین مالی زنجیره ای را به اجرا می گذارد. باید منتظر ماند و دید که این سیاست ها در مقام اجرا تا چه حد موفقیت آمیز خواهد بود.

لزوم پایان انفعال در برابر غول ناترازی انرژی

از دیگر مسائل اقتصاد ایران که امسال بیش از پیش نمایان شد، ناترازی در حوزه انرژی است که در گزارش دیروز خراسان به این موضوع پرداختیم. خوشبختانه از نظر عرضه، هم اینک با قراردادهایی که وزارت نفت در حوزه فشارافزایی مخازن گاز و نفت منعقد کرده، جهت گیری خوبی انجام شده است. با این حال باید اذعان کرد که تقاضا، تعیین کننده نهایی معادله ناترازی در این حوزه خواهد بود. حوزه ای که پیچیدگی های خاص خود را دارد. از یک سو برنامه های بهینه سازی مصرف باید جدی تر گرفته شود. بازدهی پایین بخاری های گازی منازل و نیز مصرف بالای سوخت خودروهای تولید داخل (که مورد انتقاد چندین ساله در این حوزه است) از مواردی هستند که در این حوزه مطرح اند. در سویی دیگر باید به لزوم تصمیمات راهبردی و هوشمندانه ای نظیر تغییر سبد انرژی در کشور و پرهیز از رویکرد پوشش صد درصدی گاز توجه کرد. چراکه به طور مطلق نمی توان برای همه مناطق کشور، این نوع توزیع انرژی را کارا دانست.

از طرف دیگر باید گفت به دلیل به اصطلاح لنگر شدن قیمت حامل های انرژی در کشور ما، چندین سال است که اصلاح قیمت این حامل ها کنار گذاشته شده است. با این حال به نظر می رسد می توان استفاده از راهکارهای ترکیبی را همچنان مد نظر داشت. راهکارهایی که اصلاح قیمت و مقدار مصرف را هدف گیری می کنند. در این زمینه بازیابی طرح کنارگذاشته شده بنزین برای خانوار به جای بنزین برای خودرو به رغم نتایج مثبت که مورد انتقاد وزارت اقتصاد نیز قرار گرفت، می تواند مورد توجه باشد. باید دانست که به هیچ عنوان بی عملی سال های گذشته در حوزه تامین انرژی پایدار، با وجود هشدارها و پیش بینی های نگران کننده ای که در سال های اخیر نهادهای کارشناسی ارائه کرده اند، قابل تکرار نیست.

قاطعیت در اصلاحات مالیاتی

یکی از موضوعاتی که به نظر می رسد اقتصاد ایران بیشتر از هر زمان دیگری نیازمند آن است و باید در سال آینده بیشتر از گذشته مورد توجه دولت باشد، قاطعیت در تداوم سیاست اصلاحات مالیاتی است که وزارت اقتصاد از ابتدای دولت سیزدهم پرچمدار آن بوده اما هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است. وزیر اقتصاد و رئیس کل سازمان امور مالیاتی از ابتدای روی کار آمدن دراین دولت اجرای اصلاحات اقتصادی و مالیاتی و مصادیق بارز آن یعنی اجرای «مالیات بر عایدی سرمایه» که بعدها در مجلس شورای اسلامی با عنوان «مالیات بر سوداگری» به تصویب رسید، همچنین «مالیات بر خانه های خالی» و «مالیات بر مجموع درآمد» را در دستور کار قرار داده اند که باوجود گذشت بیش از دو سال از عمر دولت هیچ کدام از موارد مذکور به سرمنزل مقصود نرسیده و نهایی نشده است. در ذیل به طور گذرا به آن ها می پردازیم:

مالیات بر سوداگری: مالیات بر سوداگری در واقع برگرفته از عنوان طرحی است که در دی ماه 1401 به صحن علنی مجلس راه یافت و پس از تصویب از 17 منظر مورد ایراد شورای نگهبان قرارگرفت و درنهایت به مجمع تشخیص مصلحت نظام برای اعلام نظر نهایی واصل شد اما این طرح باوجود نامه وزیر اقتصاد به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و دبیرشورای نگهبان برای تسریع در فرایند رسیدگی و قانونی شدن، هنوز منتظر اعلام نظر نهایی مجمع تشخیص مصلحت نظام است، تصویب این طرح نقش قابل توجهی در کاهش دلالی و سوداگری های کاذب در نظام اقتصاد ایران و در نتیجه ثبات در بازارها می تواند ایفا کند.

مالیات بر خانه های خالی: باوجود گذشت بیش از سه سال و نیم از تصویب قانون مالیات بر خانه های خالی در قالب اصلاح ماده 54 قانون مالیات های مستقیم در مجلس یازدهم، اما این قانون به دلایلی نظیر شناسایی نشدن درست خانه های خالی و اعتراض صاحبان آن ها؛ پالایش اطلاعات این خانه ها و کامل نشدن اطلاعات سامانه املاک و اسکان همچنان با مشکلاتی در اجرا درگیر است که سازمان امور مالیاتی به عنوان مجری اصلی این پایه مالیاتی باید راهکارهایی را برای رفع تنگناهای اجرای این قانون عملیاتی کند و اگر مشکل قانونی برای این مهم وجود دارد، لایحه پیشنهادی خود را به مراجع قانون گذاری ارائه کند.

مالیات بر مجموع درآمد: اصلی ترین آرمان و قطعه نهایی پازل اصلاحات مالیاتی، تحقق مالیات بر مجموع درآمد است که در صورت اجرای درست می تواند سایر سیاست های مرتبط با نظام مالیاتی و حتی نظام بانکی و گمرکی را نیز مشمول ثمرات مثبت خود کند. وزارت اقتصاد لایحه ای را به همین منظور در خرداد 1401 تدوین کرد که پس از کش و قوس های فراوان در آبان ماه امسال در هیئت دولت تصویب و روانه مجلس شورای اسلامی شد که هنوز در مراحل تصویب در قوه قانون گذاری کشور قرار دارد.

حرکت به سوی ارز تک نرخی

اعمال تحریم های ظالمانه و برخی سیاست های نادرست پولی موجب شده است طی سال های اخیر شاهد چند نرخ ارز در نظام اقتصادی باشیم. از ارز نیمایی 28 هزار و500 تومانی گرفته تا ارز مرکز مبادله با نرخی حدود 43 هزار تومان (در زمان تنظیم این گزارش) و ارز صرافی های آزاد که هم اکنون نزدیک 60 هزار تومان درحال نوسان است. مرکز پژوهش های مجلس نیز در این باره و در گزارش شماره 19461 خود، به 7 نرخ ارز در کشور اشاره کرده است.

بدیهی است وجود این نظام چند نرخی ارز مفاسدی به همراه دارد که نمونه هایی از آن را در سال جاری نیز دیدیم. یکی از بارزترین آن ها، واردات گسترده طلا به کشور بود. گزارش ها در دی ماه نشان می داد که برخی صادرکنندگان برای امتناع از بازگرداندن ارز به کشور (رفع تعهد ارزی)، اقدام به اجاره شمش طلا در خارج از کشور و واردات آن به داخل و در نهایت قاچاق مخفیانه آن به خارج از کشور و بازگرداندن آن به اجاره دهنده کرده اند. اقدامی که عملاً بازگشت ارز و طلا به کشور را منتفی می کرد.

در هر حال تردیدی نیست حرکت به سوی ارز تک نرخی می تواند بسیاری از تبعات مفسده آمیز ارز چند نرخی را از بین ببرد. اما باید گفت که این مهم زمانی محقق می شود که پول ملی تقویت شده و در معرض تکانه های سنگین تورمی قرار نداشته باشد. در واقع حفظ ارزش پول ملی اگر چه تکلیف سیاست گذار به شمار می رود، با این حال اجرای این تکلیف از مسیر اصلاحات اساسی اقتصادی باید دنبال شود.

چالش قدرت خرید پیش روی نهضت مسکن

نهضت ملی مسکن، طرحی بود که در پی قانون جهش مسکن و متکی به منابع نظام بانکی آغاز شد. با این حال، گزارش ها نشان داد که بانک ها آن طور که باید با این طرح همراهی نکردند به طوری که به گزارش ایرنا تا آذر امسال، میزان مشارکت بانک ها در اجرای قانون جهش تولید مسکن در دو سال اخیر نسبت به تعهد قانونی، نزدیک به 28 درصد بوده است. همچنین طبق گزارش تسنیم تا اسفند امسال برخی بانک ها مشارکت صفر درصد را در همراهی با این طرح داشته اند.در خور ذکر است در قبال کم کاری بانک ها در این طرح بزرگ، سازمان مالیاتی طبق قانون اقدام به جریمه بانک های کم کار در اجرای قانون نهضت ملی مسکن کرده است. با این حال، باید دید آیا این موضوع خواهد توانست تکانی به بانک ها برای ادای تعهدات قانونی خود بدهد؟

موضوع دیگر در خصوص نهضت ملی مسکن به پیشرفت فیزیکی این طرح باز می گردد. طبق آمارهایی که معاون وزیر راه در اوایل اسفند بیان کرد، این طرح در مقیاس 4 ساله، پیشرفتی حدود 20 درصد داشته است. با این حال به نظر می رسد تغییر رویکرد این طرح به سوی مردمی سازی یعنی زمین از دولت و ساخت از مردم، می تواند در سال آینده با افزایش پیشرفت روبه رو شود.اما شاید مهم ترین مسئله نهضت ملی مسکن را بتوان وام و اقساط بالای آن عنوان کرد. اگر چه در سال جاری میزان این وام به 550 میلیون تومان رسید و دولت تلاش کرد میزان اقساط آن را در دو سال ابتدایی 5 میلیون و 900 هزار تومان تعیین کند، با این حال همین رقم برای متقاضیان، قابل توجه است. باید منتظر ماند و دید که دولت چه تدبیری برای متناسب سازی هر چه بیشتر اقساط و وام مسکن با قدرت خرید متقاضیان انجام خواهد داد.

۱۵ میلیارد دلار درآمد سالانه با افزایش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت

سایه لطف خدا در سالی که گذشت (یادداشت روز)

اخبار ویژه

اتوبوس‌هایی که در خدمت شرکت‌ها درآمده‌اند باید به حمل ونقل عمومی بازگردند

هشدار سی‌ان‌ان درباره وقوع جنگ داخلی در آمریکا / ترامپ: من انتخاب نشوم در آمریکا حمام خون به راه می‌افتد

نقشه دوستان ترامپ در ایران، شرطی‌سازی اقتصاد کشور به انتخابات آمریکا

ورود یک میلیون و 500هزار «گردشگر سلامت» به کشور

برنامه دولت برای جبران عقب‌ماندگی‌ها در فعالیت کسب و کارهای دیجیتال

توانمند شدن سوریه به نفع امنیت و ثبات منطقه است

حمایت از فلسطین علت بسته شدن صفحات KHAMENEI.IR توسط متا

خدا شاهد است (مقاله وارده)

عصبانیت صهیونیست‌ها از افول توان آمریکا در مقابل ایران

بیانیه کمیته ویژه منتخب رئیس‌جمهور برای بررسی ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱

صحت انتخابات مجلس در «۸۱ حوزه انتخابیه دیگر» تأیید شد

• کاهشی شدن روند تورم در سال 1402
• بزرگترین قرارداد نفتی تاریخ کشور امضا شد
• کاهش تورم تولید از ۱۰۳ درصد در اردیبهشت ۱۴۰۰ به ۲۸ درصد در بهمن امسال
• تداوم ثبات بازار رمضان و نوروز
• عید رؤیایی در اینستاگرام
• ​​​​سفر با کارت آزاد
• پنج استان در معرض وقوع سیل
• شکست بخورم حمام خون به راه می افتد
• حمله به رفح، مکمل کوچ اجباری فلسطینیان به سینا است
• بدرقه سال پررونق گیشه
• با پیشرفت تکنولوژی مجرمان هم خودشان را به روز می کنند
• آنچه می‌بینید آنچه می‌خرید

در آخرین جلسه هیئت دولت در سال 1402 صورت گرفت؛

گزارش اعضای تیم اقتصادی از اقدامات و دستاوردهای یکساله دولت/ دکتر رئیسی: اعضای دولت به دستاوردهای فعلی اکتفا نکرده و تلاش خود را مضاعف کنند

شناسه خبر : 150773 يکشنبه 27 اسفند 1402 - 21:39

رئیس جمهور شاخص‌های ارائه شده در گزارش‌‌های اعضای دولت درباره کاهشی شدن روند تورم و رشد تولید و تجارت کشور را مایه خرسندی دانست و خطاب به مسئولان مربوط تاکید کرد به این مقدار اکتفا نکرده و تلاش‌شان را برای کاهش بیشتر نرخ تورم و تداوم رشد اقتصادی مضاعف کنند.

آخرین جلسه هیئت دولت در سال 1402 بعد از ظهر امروز یکشنبه به ریاست دکتر سید ابراهیم رئیسی برگزار شد و طی آن وزرای امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت و روسای کل بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه گزارش‌های مشروحی از اقدامات و دستاوردهای دولت در طول سال گذشته ارائه کردند.
رئیس جمهور شاخص‌های ارائه شده در این گزارش‌ها، درباره کاهشی شدن روند تورم را مایه خرسندی دانست و خطاب به مسئولان مربوط تاکید کرد به این مقدار اکتفا نکرده و تلاش‌شان را برای کاهش بیشتر نرخ تورم مضاعف کنند.
دکتر رئیسی ضمن ابراز رضایت از آمارهای مربوط به رشد تولید و تجارت کشور و غلبه آمار مواد اولیه، نسبت به محصولات نهایی در واردات، بر تلاش برای تداوم این روند و همچنین ضرورت تبیین و تشریح این اقدامات برای نخبگان و اهل فن و نیز عموم مردم تاکید کرد.
رئیس جمهور همچنین با اشاره به گزارش وزیر نیرو درباره حجم بالا و کم سابقه بارندگی‌های پیش‌بینی شده برای استان‌های جنوب غربی کشور در روزهای آتی، از همه مسئولان و دستگاه‌ها خواست تدابیر پیشگیرانه لازم را به ویژه متناسب با سفرهای نوروزی مردم اتخاذ کنند.
دکتر رئیسی در بخش دیگری از سخنانش، با ابراز تاسف و نگرانی عمیق از وضعیت امروز فلسطینیان در غزه، بی‌تحرکی سازمان‌های بین‌المللی در قبال جنایات بی‌سابقه صهیونیست‌ها علیه مردم مظلوم، بی‌گناه و بی‌دفاع اما مقتدر غزه و نیز بی‌عملی برخی کشورهای اسلامی در قطع روابط اقتصادی و سیاسی با رژیم صهیونیستی به عنوان عاملی موثر و بازدارنده در قطع این جنایت را محکوم کرد و گفت: فلسطینیان و دیگر مظلومان جهان هرگز این بی‌عملی را فراموش نخواهند کرد.
در جلسه امروز هیئت دولت رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه یکی از مهمترین برنامه‌های دستگاه متبوع وی در سال 1402 مدیریت رشد نقدینگی و کاهش نرخ آن به 25 درصد بود، به رسیدن نرخ رشد نقدینگی به 25.4 در دی ماه اشاره کرد و گفت که این عدد در حالی به دست آمد که نرخ رشد نقدینگی در ابتدای دولت سیزدهم 42.8 درصد بوده است.
دکتر فرزین همچنین از کاهش نرخ رشد پایه پولی به 29.6 در بهمن 1402 نسبت به زمان مشابه در سال قبل خبر داد که در زمان آغاز فعالیت دولت مردمی 45 درصد بود.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه به گستردگی حدود 90 درصدی شبکه بانکی در سطح کشور و نیز رشد مطلوب شبکه شتاب و بانکداری الکترونیک اشاره کرد که دو نتیجه مهم کاهش قابل ملاحظه نسبت اسکناس به کل نقدینگی و نیز تسهیل دسترسی مردم به شعب بانک‌ها را به دنبال داشته و از این لحاظ ایران را میان کشورهای برتر جهان قرار داده است.
افزایش پرداخت تسهیلات خرد در بهمن ماه به دستور رئیس جمهور بخش بعدی گزارش رئیس کل بانک مرکزی بود که به گفته وی حتی باعث افزایش مقطعی نرخ رشد نقدینگی از 25.4 درصد دی ماه به 27.5 در بهمن ماه شد، اما با کنترل‌های صورت گرفته در اسفند ماه به زیر 26 درصد بازخواهد گشت تا به هدف 25 درصدی اعلام شده در ابتدای سال نزدیک شود.
دکتر فرزین همچنین از افزایش قابل ملاحظه پرداخت تسهیلات به بخش ساختمان و مسکن در سال 1402 خبر داد که در نتیجه باعث افزایش 13.1 درصدی تعداد کل عملیات‌های ساختمانی و 14.6 درصدی سطح کل زیربنای ساختمانی و افزایش 4.8 درصدی سرمایه‌گذاری در بخش مسکن در کشور شده است.
رئیس کل بانک مرکزی تحقق 107 درصدی اعطای تسهیلات ازدواج و تسهیلات خرد را که پیرو دستور و تاکید رئیس جمهور حاصل شده و ساماندهی وضعیت بانک‌ها و موسسات مالی-اعتباری متخلف و انحلال بدون مشکل و حاشیه 3 موسسه را که فقط یکی از آنها حدود 300 شعبه در سراسر کشور داشت، از جمله دیگر اقدامات و دستاوردهای بانک مرکزی در سال 1402 عنوان کرد.
در ادامه جلسه امروز وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز با اشاره به مصوبات 19 بندی ستاد اقتصاد کلان دولت برای تحقق شعار سال، از تحقق دستورالعملی خبرداد که براساس آن همه دستگاه‌های اجرایی موظف بودند در راستای انضباط بودجه‌ای و جلوگیری از افزایش تورم از محل کسری بودجه، تا پایان خرداد تکالیف خود را در رابطه با حساب واحد خزانه انجام دهند.
دکتر خاندوزی ایجاد انضباط بودجه‌ای و مالی، ارتقای شفافیت و جلوگیری از رسوب پول در حساب‌های واسط را از نتایج اجرای این دستور توصیف و تصریح کرد که در نتیجه آن هیچ تکلیف و اقدام مالی باقیمانده‌ای برای دولت از سال 1402 به سال 1403 باقی نمانده است.
وزیر اقتصاد همچنین توضیح داد که بر اساس بند 5 این دستورالعمل جدول زمان‌بندی تسویه بدهی دولت به بانک‌ها تهیه شده است که بر اساس آن، در مدت اجرای برنامه هفتم توسعه سالانه 50 همت اوراق به منظور تسویه بدهی دولت به بانک‌ها منتشر خواهد شد.
موافقت با انتشار 50 همت اوراق برای رفع کسری کفایت سرمایه دو بانک بزرگ دولتی و نیز موافقت با افزایش 270 همتی سرمایه بانک‌ها که برابر با مجموع همه افزایش سرمایه بانک‌های کشور از ابتدا تا کنون بوده است، بخشی دیگر از گزارش وزیر اقتصاد از عملکرد وزارتخانه مبتوع وی بود.
دکتر خاندوزی همچنین به اصلاح ساز و کارهای گمرکی در راستای رفع بستر هرگونه کم یا بیش اظهاری در صادرات و واردات در سال 1402 اشاره کرد که در نتیجه آن با شفافیت ایجاد شده در مورد ارزش‌گذاری در حوزه‌های گمرکی، بخش زیادی از کم یا بیش اظهاری‌ها برطرف شده است.
جذب 5.5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی قطعی در سال 1402 که در سال گذشته عدد آن 4 میلیارد و در سال 1399 یک میلیارد دلار بوده و افزایش حجم تسهیلات خرد اعطا شده به مردم از 13 درصد سال 1400 به 19 درصد مجموع تسهیلات اعطایی بانک‌ها در سال 1402، بخشی دیگر از گزارش وزیر امور اقتصادی و دارایی بود.
رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در ادامه جلسه امروز هیئت دولت به ارائه گزارش عملکرد این سازمان در سال 1402 پرداخت.
بر اساس این گزارش در حالی که نرخ رشد اقتصادی کشور در دهه 1390 به طور متوسط 0.7 درصد بوده است، این عدد در سال 1400 به 5.6، در سال 1401 به 5 و در سالجاری به ترتیب در فصل بهار 7.9، تابستان 7.1، پاییز 5.1 و بر اساس شاخص‌های پیش‌نگر در فصل زمستان به عدد 5.8 درصد بالغ می‌شود که حاکی از رشد 6.7 درصدی در 9 ماهه اول سال و احتمالا 6.4 درصدی در کل سال خواهد بود. همچنین در حالی که نرخ بیکاری در ابتدای دولت مردمی 9.6 درصد بوده، در پاییز امسال این نرخ به 7.6 درصد رسیده که پایین‌ترین عدد در 30 سال گذشته محسوب می‌شود.
به گفته دکتر منظور اعداد شاخص‌های رشد اقتصادی و نرخ بیکاری به خوبی حاکی از تحقق شعار رشد تولید می‌باشد و امیدواری به حصول نرخ رشد بالای 7 درصد در سال 1403 را بیش از پیش افزایش می‌دهد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه همچنین با اشاره به اینکه نرخ تورم نقطه به نقطه از خرداد سال 1402 تا بهمن ماه همواره زیر نمودار تورم نقطه به نقطه در سال 1401 بوده است، از کاهش حدود 20 درصدی نرخ تورم از فروردین با عدد 55 درصد به 35.8 درصد در بهمن 1402 خبر داد.
دکتر منظور از تحقق بخش عمده‌ای از تعهدات بودجه‌ای دولت در سال 1402 با وجود محدودیت‌ها خبر داد و افزود: در سال 1402، در مجموع 176 همت اوراق منتشر شد که همه این مبلغ به اضافه 48 همت دیگر از محل اعتبارات هزینه‌ای دولت برای بازپرداخت اصل و سود اوراق سال قبل هزینه شده و ریالی از آن در زمینه اداره کشور و بخش جاری هزینه نشد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه از تخصیص 100 درصدی اعتبارات برخی دستگاه‌ها و 90 درصدی عموم دستگاه‌ها و همچنین تخصیص حدود 114 درصدی اعتبارات وزارت آموزش و پروش نیز خبر داد.
گزارش بعدی ارائه شده در آخرین جلسه هیئت دولت در سال 1402 مربوط به وزیر نفت بود که با اشاره به قراردادهای جدید با پیمانکاران داخلی برای توسعه میادین نفتی به ارزش 13 میلیارد دلار از افزایش 400 هزار بشکه‌ای تولید نفت در نتیجه اجرای این قراردادها خبرداد و گفت که برخی از این میادین از میانه سال 1403 وارد مدار تولید خواهند شد.
مهندس اوجی همچنین از افزایش تولید LPG از 3.2 میلیون تن در سال 1399 به 6.5 میلیون تن در سال 1402، افزایش جمع‌آوری گازهای مشعل از 0.4 میلیون مترمکعب در سال 1399 به 11.5 میلیون مترمکعب در سال 1402، 32 میلیون در سال 1403 و 64 میلیون مترمکعب در سال 1404 طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته خبر داد.
افزایش ظرفیت پالایشی نفت خام و میعانات گازی از 2 میلیون و 100 هزار بشکه در روز در سال 1400، به 2 میلیون و 370 هزار بشکه در سال 1402، افزایش تولید محصولات پتروشیمی از 65 به 75 میلیون تن طی سال‌های 1400 تا 1402، افزایش وزنی صادرات محصولات پتروشیمی از 24.4 میلیون تن در سال 1399 به 29 در سال 1402 که رشد 19 درصدی را نشان می‌دهد و افزایش نرخ رشد گروه نفت و گاز که در سال‌های 97 و 98 منفی و در سال 1399 مثبت 5.6 درصد بوده به عدد 22 درصد در سال 1402 بخش‌هایی دیگر از گزارش وزیر نفت بودند.
در ادامه وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با ارائه آمارهایی از گزارش عملکرد این وزارتخانه در سال 1402، تجارت کلی و صادرات و واردات کشور را فعال و پویا و رو به افزایش دانست و افزود: آمار تولید دسته‌های مختلف کالایی در کشور بیانگر این است که شرایط جهش بزرگ در عرصه تولید برای کشور در سال آینده فراهم است.
وزیر صمت سهم مواد اولیه از مجموع واردات کشور را 65 درصد و سهم کالاهای مصرفی را 13 درصد عنوان کرد و از مدیریت 66 هزار طرح صنعتی و معادل 114 میلیارد دلار پروژه در حال اجرا در کشور خبر داد.
در ادامه گزارش وزیر صمت آمده است که اجرای بزرگترین پروژه‌های آبرسانی از دریا در کشور که بخش کرمان آن به اتمام رسیده و آماده بهره‌برداری است و آبرسانی به استان‌های یزد، اصفهان و سیستان و بلوچستان نیز با سرعت در حال اجرا می باشد که کیفیت و زمان اجرای آنها در حد رکوردشکنی است.
وزیر صمت همچنین از اجرای طرح‌های جشنواره‌های خرید بهاره و نیز اعطای کارت‌های اعتباری خرید به اقشار مختلف مردم تا سقف 200 میلیون تومان خبر داد که در این راستا تاکنون 320 هزار کارت صادر و تحویل شده و 38 هزار فروشگاه نیز در این طرح مشارکت دارند.
وزیر نیرو نیز در جلسه امروز هیئت دولت گزارش کوتاهی از پیش‌بینی‌های صورت گرفته برای بارش‌های سنگین و کم‌سابقه در روزهای آینده ارائه کرد و آمادگی کامل دستگاه‌های مسئول برای پیشگیری از خسارات احتمالی ناشی از بارش‌های سیل‌آسا را خواستار شد.
همچنین شهردار تهران در جلسه امروز در گزارشی از فعالیت 285 میدان میوه و تره‌بار در تهران خبر داد که حدود 50 درصد میوه شهر تهران را با متوسط 45 درصد پایین‌تر و سیفی‌جات را با 33 درصد پایین‌تر از قیمت بازار در اختیار مردم قرار می‌دهد.
رئیس جمهور در پایان این جلسه از تلاش‌ها و خدمات همه اعضای دولت و همکاران آنها که به نام نظام اسلامی در سراسر کشور به مردم خدمت می‌کنند، قدردانی کرد و ضمن تبریک پیشاپیش فرارسیدن سال نو به آنان و همه مردم ایران، سالی سرشار از موفقیت و پیروزی را برای ملت ایران از خداوند متعال مسئلت کرد.

مشاهده همه اخبار

دکتر رئیسی در نشستی با جمعی از فعالان کسب و کارهای فضای مجازی: زیست‌بوم فناوری و نوآوری از پیشران‌های توسعه کشور است/ تأکید بر نگاه تحول‌محور و فرصت‌ساز دولت به اقتصاد دیجیتال/ برنامه دولت برای جبران عقب‌ماندگی‌ها در تنظیم‌گری و وضع مقررات برای فعالیت کسب و کارهای دیجیتال

يکشنبه 27 اسفند 1402

دکتر رئیسی در جلسه شورای‌عالی مسکن: تخصیص تسهیلات برای ساخت مسکن کمک به رونق و رشد تولید است/ برای ارتقای شاخص آرامش خانواده‌ها و کمک به رونق تولید و ساخت مسکن تمام توان خود را به کار گرفته‌ایم

شنبه 26 اسفند 1402

با حضور دکتر رئیسی صورت گرفت؛ واگذاری 10 هزار واحد مسکونی نیروهای مسلح/ امضای دستورالعمل اجرایی ماده 25 قانون جهش تولید مسکن/ عبور واحدهای در دست ساخت نهضت ملی مسکن از 2 میلیون و 249 هزار واحد

شنبه 26 اسفند 1402

دکتر رئیسی در نشستی صمیمی با اهالی «فرهنگ و هنر»: توانمندی فرهنگی همچون توانمندی‌های دفاعی و اقتصادی از عناصر اقتدارآفرینی برای کشور است/ پیشرفت‌های چشمگیر کشور در راستای معرفی ایران پیشرفته و فناور با هنرمندی به تصویر کشیده شوند/ اهتمام دولت به حمایت مالی و حقوقی از هنرمندان

شنبه 26 اسفند 1402

شرح و بررسی دعای تحویل سال | یا محول؛ احسن الحالی نما

از زیبایی‌های سنت‌ها و آداب و رسوم ما ایرانی‌ها، این است که پیوندی عمیق با آموزه‌های دینی داریم؛ یعنی نمی‌شود سنت و آیین ایرانی داشته باشیم و جایی برای آموزه‌های دینی، دعا‌ها و اعمال خاص در آن‌ها دیده نشده باشد؛ مثل نوروز که آغاز بهار طبیعت است و ما ایرانی‌ها از قرن‌ها قبل، برایش جشن می‌گیریم و خانه‌تکانی و دل‌تکانی می‌کنیم و با دعای زیبای تحویل سال از خداوند بزرگ می‌خواهیم همان‌طور که با باد بهار، تن عالم را دگرگون می‌کند، جان ما را هم متحول کند و به بهترین احوال برساند.

از عمق وجود، تحول را بخواهید!

آیت‌ا...العظمی مکارم‌شیرازی، صاحب تفسیر گران‌سنگ نمونه، در شرح دعای تحویل سال می‌گوید: سنت زیبای لحظه تحویل سال، خواندن دعایی است سراسر معنوی و شور‌انگیز که سبب شده است مردم همواره آن را در لحظه تحویل سال در مساجد و اماکن متبرکه به‌صورت دسته‌جمعی و انفرادی بخوانند. این مرجع تقلید ادامه می‌دهد: بی‌شک دعایی که در نوروز زمزمه می‌شود و عطر آن، تمام مساجد و مراکز عبادی مؤمنان را در سراسر جهان فرامی‌گیرد، تفسیری جز عشق مردم به پروردگار و شوق آن‌ها برای رسیدن به محبوب ندارد و نشانه‌ای دیگر از رحمت و عطوفت اسلامی است؛ بدین‌شکل که مسلمانان برای رفع مشکلات خود و همه انسان‌ها، دست نیاز به‌سوی آن احد بی‌نیاز، دراز می‌کنند. وی تأکید می‌کند: نکته مهم این است که این دعای نورانی فقط نباید از زبان انسان صادر شود، بلکه باید از تمام وجود او برخیزد و قلب و روح از طریق دعا، پیوندی نزدیک با خدا پیدا کند و همانند قطره‌ای که به اقیانوس بی‌پایان می‌پیوندد، اتصال معنوی با آن مبدأ بزرگ قدرت بیابد و زبان در این قسمت، صرفا نماینده تمام ذرات هستی و اعضا و جوارح باشد. همه این امور از ضرورت شرح و بررسی مضامین آن دعای ارزشمند حکایت دارد؛ زیرا تبیین دعای نورانی تحویل سال با تمام جزئیات، باتوجه‌به طلب حاجات از خداوند، علاوه‌بر آنکه نشان می‌دهد انسان تا چه حد به خداوند متعال محتاج و نیازمند است، عشق و علاقه مردم به خداوند را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

همزیستی دین و سنت‌های ایرانی

خوبی سنت‌های ایرانی و برخی آداب و رسوم به‌ویژه سنت‌هایی که در نوروز داریم، آن است که با تأیید و فراتر از آن، تأکید و سفارش اسلام هم روبه‌روست؛ رسومی مثل خانه‌تکانی و نظافت که به فرموده پیامبر رحمت(ص)، نشانه‌ ایمان است یا دیدوبازدید که در قرآن و روایات به‌شدت به آن توصیه شده است و سبب افزایش رزق‌وروزی و طولانی شدن عمر‌ها و آبادانی شهر‌هاست یا رسیدگی به نیازمندان و زدودن غم و اندوه آن‌ها که بازهم در آموزه‌های دینی، فصلی مستقل و مفصل دارد و قرآن کریم، ما را به احسان و نیکوکاری و مواسات امر می‌کند.

ما در نوروز عادت داریم درکنار خانه‌تکانی، رسم دل‌تکانی را هم برپا کنیم. این‌طور نیست که فقط گردوغبار از درودیوار خانه پاک کنیم و به قلب و روحمان، کاری نداشته باشیم؛ به همین دلیل هم نوروز و بهار طبیعت، نقطه پایان خیلی از اختلاف‌ها و دلخوری‌های خانوادگی و فردی ماست. گویی همین که شکوفه‌ها روی درختان جوانه می‌زنند، شکوفه مهر و محبت هم در قلب‌ها خودی نشان می‌دهد و باعث می‌شود کدورت‌ها را دور بریزیم. این از همان جلوه‌های تحولی است که در دعای تحویل‌سال از خداوند متعال، درخواست می‌کنیم و می‌گوییم: «یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ، حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ».

بهار را دیدید، به یاد معاد باشید!

آیت‌ا...العظمی جوادی‌آملی، مرجع تقلید شیعیان و صاحب تفسیر تسنیم، هم در کتاب مفاتیح‌االحیات می‌گوید: برخی سنت‌های خوب نوروز در شمار اموری است که اسلام به‌صورت کلی بر آن‌ها تأکید کرده است؛ مانند نظافت و خانه‌تکانی، نیکوکاری، کمک به نیازمندان، به‌ویژه خویشان و بستگان، توجه به سالمندان، مهر و محبت به یکدیگر، صله‌رحم و دیدوبازدید دوستان که بسا از این طریق، کینه‌های دیرین زدوده می‌شود و نیز از سنت‌های خوب آن، روی آوردن به پاکی و طهارت معنوی است که مؤمنان با رفتن به قبرستان‌ها و اماکن مذهبی و زیارتگاه‌ها، به ذکر و دعا می‌پردازند و دعای «یا مُقَلّبَ القُلُوبِ وَالأبْصَارِ یا مُدَبّرَ اللّیلِ وَ النَّهَارِ وَ یا مُحَوَّلَ الحَوْلِ وَ الأحّوَالِ، حَوّلْ حَالَنَا إلَی أحْسَنِ الحَالِ»، ورد زبانشان است.

این مرجع تقلید ادامه می‌دهد: وقتی بهار را دیدید، به یاد معاد باشید». در روایات ما آمده است که وقتی بهار را دیدید، به یاد معاد باشید؛ چون قرآن کریم، یکی از نمونه‌های معاد را جریان بهار ذکر می‌کند. در بهار، خدای سبحان دو کار انجام می‌دهد؛ یکی اینکه خوابیده‌ها را بیدار می‌کند و یکی اینکه مرده‌ها را زنده می‌کند. این درخت‌ها در زمستان خواب‌ هستند، ولی بهار که آمد، بیدار می‌شوند. وقتی بیدار شدند، این درخت مواد مرده را به‌عنوان غذا جذب می‌کند و به‌صورت خوشه و شاخه و برگ و میوه درمی‌آورد. این مرده‌ها را زنده می‌کند.

عصاره دعای تحویل سال

آیت‌ا... جوادی‌آملی بیان می‌کند: جریان «مقلّب‌القلوب و الأبصار» در قرآن دو جا ذکر شده است و هر دو جا مربوط‌به موضوع معاد و قیامت است؛ نتیجه بحث اینکه بهار، انسان را به یاد قیامت می‌اندازد. در لحظه تحویل سال که بهار است، به خدا عرض می‌کنیم ای خدایی که دل‌ها را زیرورو می‌کنی، ای خدایی که چشم‌ها را زیرورو می‌کنی، ای خدایی که شب و روز را مدیریت می‌کنی، ای خدایی که سال را به سال دیگر و حال را به حال دیگر تبدیل می‌کنی، حال ما را به بهترین وجه تبدیل کن تا ما گرفتار تقلیب قلوب نشویم، گرفتار تقلیب ابصار نشویم، بلکه از احسن‌الاحوال بهره بگیریم. این عصاره دعاست؛ براساس تناسبی که بین بهار و معاد و حوادث تلخ معاد است. پس اگر در روایات آمده است وقتی بهار آمد، به یاد معاد باشید، یکی از راه‌ها تذکره معاد، همین است که ما از تقلیب قلوب و از تقلیب ابصار، نجات پیدا کنیم.

وقتی حال جهان، احسن می‌شود

با همه آنچه بیان کردیم، باید بدانیم هرقدر هم ما برای احسن‌الحال تلاش کنیم، تا ظهور امام‌مهدی(عج) رخ ندهد و بهار عدالت، تن سرد و یخ‌زده زمین را گرم نکند، آن حال برتری که از خدا می‌خواهیم، محقق نمی‌شود. به قول شاعر «درد ما جز به ظهور تو مداوا نشود!». ادعیه و زیارت هم از امام‌زمان(عج) به بهار مردمان و خرمی روزگاران تعبیر کرده‌اند: «السَّلَامُ عَلَى رَبِیعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَه الْأَیَّام». این یعنی آن حال خوب، آن تحول عظیم فقط با بهار آن وجود مقدس و دولت کریمه است که محقق می‌شود.

برپایه آنچه بیان کردیم، بهار و تحولاتی که با از راه رسیدن آن نصیب طبیعت می‌شود، بهترین فرصت است تا ما هم خود را با راه‌های ساده‌ای که آموزه‌های دینی پیش‌پایمان گذاشته‌اند، در مسیر تحولات اساسی قرار دهیم و به احسن‌الحالی که در هنگام حلول سال نو از خدا می‌خواهیم، برسیم.

قدم اول حول‌حالنا

بی‌تردید قدم اول در این تحول، دل‌تکانی است؛ یعنی همان‌طور که خانه خود را برای بهار آماده می‌کنیم و تصورمان این است که تا خانه تکانیده نشود، بهار نمی‌آید، پیش از آنکه درودیوار خانه را بسابیم و برق بیندازیم و دنبال آن باشیم که ذره‌ای گردوخاک در آن نباشد، به خانه قلب برسیم و از خدا بخواهیم حال ما را به بهترین حالات برگرداند و خانه دلمان را هم آماده این بهار کنیم.

دل‌تکانی با آب‌‌وجاروی استغفار

قرآن کریم راه این دل‌تکانی و آماده تحول شدن را نیز پیش‌پای ما گذاشته است. برای آنکه دل و قلب را از گردوغبار و آلودگی گناه پاک کنیم، آب‌وجاروی استغفار و توبه دراختیار ماست؛ چنان‌که‌ امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «با آمرزش‌خواهی، خود را معطر کنید تا بوی گناهان، شما را رسوا نکند». اگر سال نو را با استغفار از گناهان و خطا‌ها و قصد دوری از گناه آغاز کنیم، بی‌شک آماده آن تحولی که باید، می‌شویم. درکنار استغفار و دوری از گناه برای رسیدن به تحولی که در دعای تحویل سال از خدا طلب می‌کنیم، باید عزم و اراده و تضرع به درگاه الهی نیز داشته باشیم؛ یعنی این‌طور نباشد که تحول را از خدا بخواهیم و خودمان دست روی دست بگذاریم و به تماشا بنشینیم، نه؛ همان‌طور که وقت بیماری، در عین دعا و «أَمَّنْ‌یجِیبُ»‌خواندن‌ها به پزشک متخصص مراجعه می‌کنیم، در این درخواستِ تحول و آرزویی که برای رسیدن به بهترین حال داریم، باید خودمان هم عمل کنیم؛ از دوری از گناه و اشتباه گرفته تا تلاش برای رشد معنویت، کنار گذاشتن اخلاق‌ ناپسند و تلاش برای آراسته شدن به حسن‌خلق و فضایل اخلاقی.

سند دعای یا مقلب‌القلوب‌والابصار!

مرحوم علامه‌مجلسی(ره)، دعای تحویل سال را جزو اعمال روز اول فروردین شمرده است. شیخ‌عباس قمی(ره) نیز آن را در کتاب مفاتیح‌الجنان نقل کرده است، لذا در برخی کتب آمده است که در وقت تحویل سال، این دعا را که مضمون خوب و سازنده‌ای دارد، بخوانند: «یا مقلب‌القلوب و الأبصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول‌والأحوال، حول حالنا إلی احسن‌الحال: ‌ای کسی که تحول دل‌ها و گردش چشم‌ها در دست توست! ‌ای تدبیر‌کننده شب و روز و‌ ای تغییردهنده سال و حال! حال ما را به بهترین حال، تغییر ده!».

رئیس‌جمهور در جلسه شورای‌عالی سلامت و امنیت غذایی: اهمال و سوداگری در حوزه غذا و دارو قابل اغماض نیست

دکتر سید ابراهیم رئیسی ظهر امروز دوشنبه در جلسه «شورای‌عالی سلامت و امنیت غذایی» امنیت غذایی به معنای تامین و تولید غذای سالم، ارزان، با کیفیت و در دسترس برای همگان با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی را از مهمترین مولفه‌های تامین و تدوام سلامت کشور برشمرد و افزود: وجود نظام باثبات غذایی و جلوگیری از نوسان در فراوانی مواد غذایی لازم در کشور از ضروریات امنیت غذایی است.
رئیس جمهور با بیان اینکه کشور ظرفیت‌های مناسبی برای تامین و تولید غذای سالم و در دسترس برای همگان دارد، تضمین سلامت غذا در زنجیره تامین، تولید، توزیع و مصرف را نکته مهم دیگر در تامین امنیت غذایی عنوان کرد و گفت: وزارت بهداشت مسئول تدوین و نظارت بر احصای شاخص‌های سلامت مواد غذایی است و وزارت جهادکشاورزی نیز باید شاخص‌های سلامت در بخش کاشت، داشت، برداشت، فرآوری، حمل و نقل و توزیع محصولات غذایی و پروتئینی را تعیین و بر رعایت آنها نظارت دقیق داشته باشد.
دکتر رئیسی با تاکید بر رعایت شاخص‌های سلامت در کل زنجیره تامین مواد غذایی، بر ضرورت بهره‌گیری از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این بخش و فناوری‌های موجود برای ارتقای سلامت تغذیه مردم و هوشمندسازی نظارت بر این فرآیند تاکید کرد.
رئیس جمهور تهیه پیوست عدالت برای فرآیندهای تامین امنیت غذایی را ضروری برشمرد و اظهار داشت: اجرای عدالت در فرآیند امنیت غذایی منوط به تعیین شاخص‌های ضروری در زمینه میزان کالری و پروتئین مورد نیاز برای مردم و نظارت بر تامین آن به نحو مقتضی است و هر جا که تامین کالری و پروتئین مورد نیاز برای بخشی از مردم ممکن نباشد، دولت باید به شکل مناسب تامین آن را بر عهده بگیرد.
دکتر رئیسی اهمال در تامین امنیت غذایی جامعه از سوی دستگاه‌های مرتبط را تخلف و خسارت غیرقابل جبران تلقی نموده و بر ضرورت همکاری همه بخش‌ها از جمله سازمان غذا و دارو، سازمان استاندارد، سازمان دامپزشکی و بخش‌های مرتبط دیگر در زمینه تامین امنیت غذایی تاکید کرد و افزود: سوداگری و سوءاستفاده در حوزه غذا و دارو قابل اغماض نیست و لازم است سوداگرانی که به خاطر سودجویی با جان مردم بازی می‌کنند، به دست قانون سپرده شوند تا برخورد سختی با آنها شود.
رئیس جمهور رعایت شاخص‌های امنیت غذایی و ارتقای کیفیت محصولات غذایی تولید شده در کشور را از مولفه‌های مهم اقتدار منطقه‌ای و جهانی کشور برشمرد و بر استفاده حداکثری از همه ظرفیت‌های کشور برای رسیدن به خودکفایی در تولید مواد غذایی و همچنین نظارت بر اجرای الگوی کشت با اولویت تولید کالاهای اساسی تاکید کرد.
دکتر رئیسی در ادامه وزارت جهادکشاورزی را مسئول تولید مواد غذایی و وزارت بهداشت را مسئول تعیین و پایش شاخص‌ها در تولیدات غذایی دانست و تصریح کرد: وزارت جهادکشاورزی با همکاری سازمان حمایت از تولید کننده و مصرف کننده، مسئولیت تنظیم تولید و تامین مواد غذایی، مدیریت قیمت و جلوگیری از هر گونه اجحاف در حق تولیدکننده و مصرف کننده را بر عهده دارد.
رئیس جمهور با تاکید بر ضرورت مدیریت بازار و قیمت‌ها،‌ به خصوص جلوگیری از عرضه کالاهایی که با ارز نیمایی تامین یا تولید شده‌اند با قیمت‌های بالاتر، صادرات مواد غذایی کشاورزی را فرع بر تامین نیازهای داخل دانست و از وزارت جهادکشاورزی خواست که تامین نیاز بازار داخل را در اولویت قرار دهد.
آمادگی دولت برای تامین ارز مورد نیاز تولید و تامین مواد غذایی و نظارت دقیق از دیگر نکات مطرح شده از سوی رئیس جمهور در این جلسه بود.
دکتر رئیسی در پایان این نشست را جلسه‌ای برای افزایش هماهنگی، هم‌افزایی و همکاری میان دستگاه‌های عضو شورای‌عالی سلامت و امنیت غذایی دانست و با قدردانی از همه تلاش‌های انجام شده در زمینه تامین شاخص‌های امنیت غذایی، از مسئولان دبیرخانه شورا خواست که جلسات آن را مستمر و منظم برگزار کنند.

• 

  رئیس‌جمهور در جلسه شورای‌عالی سلامت و امنیت غذایی: اهمال و سوداگری در حوزه غذا و دارو قابل اغماض نیست

• 

  مدیرکل سازمان هواشناسی بیان کرد؛ واکنش به ادعای تکرار سیل بهار ۹۸ در بهار ۱۴۰۳

• 

  سخنگوی وزارت امور خارجه: شورای امنیت به مسئولیت خود در پیشگیری از تداوم جنایات رژیم اسرائیل جامه عمل بپوشانند

• بارش باران در جاده‌های ۱۷ استان/ چالوس یکطرفه و برفی است

  ضویهواشناسی خراسان رضوی در پی سامانه ناپایدار جوی هشدار صادر کرد

  سفر به استان‌های غربی را تا روز چهارشنبه به تاخیر بیاندازید

  سیل در کمین است؛ به این استان‌ها سفر نکنید

  آیا در ماه رمضان می‌توان به مسافرت رفت؟

  سخنگوی وزارت امور خارجه: شورای امنیت به مسئولیت خود در پیشگیری از تداوم جنایات رژیم اسرائیل جامه عمل بپوشانند

• هشدار اورژانس برای احتمال وقوع سیل در چند استان/ اتراق در کنار رودها و مسیل‌ها ممنوع
• سینما در پیشانی حوزه فرهنگ و هنر است/ شکست رکورد مخاطب سینما در سال ۱۴۰۲
• تداوم فعالیت ستاد پیشگیری از جرایم و تخلفات انتخاباتی/ استقرار قاضی کشیک در ۹ فرودگاه بزرگ کشور
• دستور معاون اول رئیس‌جمهور به همه دستگاه‌ها: تمام امکانات برای تسهیل سفر مردم فراهم شود

• ۱۵ میلیارد دلار درآمد سالانه با افزایش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت

  سایه لطف خدا در سالی که گذشت (یادداشت روز)

  اخبار ویژه

  اتوبوس‌هایی که در خدمت شرکت‌ها درآمده‌اند باید به حمل ونقل عمومی بازگردند

  هشدار سی‌ان‌ان درباره وقوع جنگ داخلی در آمریکا / ترامپ: من انتخاب نشوم در آمریکا حمام خون به راه می‌افتد

  نقشه دوستان ترامپ در ایران، شرطی‌سازی اقتصاد کشور به انتخابات آمریکا

  ورود یک میلیون و 500هزار «گردشگر سلامت» به کشور

  برنامه دولت برای جبران عقب‌ماندگی‌ها در فعالیت کسب و کارهای دیجیتال

  توانمند شدن سوریه به نفع امنیت و ثبات منطقه است

  حمایت از فلسطین علت بسته شدن صفحات KHAMENEI.IR توسط متا

  خدا شاهد است (مقاله وارده)

  عصبانیت صهیونیست‌ها از افول توان آمریکا در مقابل ایران

  بیانیه کمیته ویژه منتخب رئیس‌جمهور برای بررسی ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱

  صحت انتخابات مجلس در «۸۱ حوزه انتخابیه دیگر» تأیید شد

8 توصیه کارشناس بهداشت محیط برای مسافرت و مهمانی

گفت‌و‌گو با یک کارشناس بهداشت محیط درباره باید و نبایدهای خوراکی که باید در سفر و مهمانی‌ها رعایت کنیم

اکرم انتصاری | روزنامه‌نگار

تعطیلات نوروز برای خیلی‌ها یک فرصت است تا به یک سفر کوتاه بروند یا به شهر و دیارشان سری بزنند. اگر شما هم مسافرید و با خودروی شخصی‌تان به گشت‌وگذار خواهید رفت به احتمال زیاد گذرتان به رستوران‌های بین‌راهی یا اغذیه‌فروشی و رستوران‌ شهرهای دیگر خواهدافتاد. رکسانا فرخی مهندس بهداشت محیط و کارشناس بهداشت محیط است و در صفحه‌اش در فضای مجازی از بازدیدهایی که به عنوان کارشناس بهداشت دارد پست‌های آگاهی‌بخشی می‌گذارد. با او که 20 سال است در این شغل مشغول ‌کار است گفت‌و‌گو کردیم تا از باید و نبایدهای بهداشت غذایی در ایام ماه مبارک رمضان و نوروز برای‌مان بگوید. توصیه‌های خانم فرخی را برایتان خلاصه‌ کرده‌ایم.

1تخلف را به سامانه 190 اطلاع دهید
در ایام نوروز کارشناسان بهداشت محیط کشیک هستند و آنلاین. پس اگر مشکل بهداشتی درباره مواد غذایی، کارکنان رستوران و ... دیدید، با سامانه 190 تماس بگیرید. همکاران این سامانه در هر نقطه از کشور که باشید ظرف 24 تا 48 ساعت به محل تخلف مراجعه و مشکل را برطرف‌می‌کنند و اگر به پلمب نیازباشد حتما این کار را انجام خواهندداد.

2 استعلام نمک را هم بگیرید!
سعی‌کنید از هر جایی غذا تهیه‌نکنید. با توجه به تقلب‌ها و تخلف‌هایی که ما می‌بینیم حتی در نمک که فکر نمی‌کنم چیزی ارزان‌تر از آن باشد، تقلب می‌شود. شاید باورتان نشود من هر ماه هفت برند نمک را در صفحه‌ام معرفی می‌کنم تا مردم از آن نخرند. همه‌شان تقلبی و جعلی با بسته‌بندی شکیل هستند که گاهی پروانه بهداشت هم دارند! موقع خرید حتما استعلام پروانه بهداشت را از سامانه نظارت بر غذا و دارو و سامانه استعلام پروانه بهداشتی غذا و دارو بگیرید.

3 سالاد و سبزیجات سفارش ندهید
سبزیجات همیشه خط قرمز من و همکارانِ کارشناسم در بهداشت محیط است. سعی‌کنید در رستوران‌های بین‌راهی از خوردن سبزیجات دوری‌کنید. از آن‌جایی که بیشتر سبزیجات با فاضلاب آبیاری می‌شود، شست‌و‌شو و گندزدایی دقیق سبزیجات توسط کارکنان و اغذیه فروشی انجام نمی‌شود. توصیه ما این است که ترجیحا سالاد و سبزی را از کنار غذایشان حذف کنند.

4 گوشت مرغ آلودگی کمتری دارد
اگر منوی رستوران را گرفتید و خواستید سفارش بدهید، یادتان باشد در میان گوشت‌ها، گوشت مرغ امن‌تر است و به جای چلوکباب از گوشت مرغ و جوجه کباب استفاده‌کنید چون احتمال آلودگی و مسمومیت را کاهش می‌دهد. در یکی از بازدیدهای اخیرم دیدم گوشت چرخ‌کرده را با شرایط فوق‌العاده غیربهداشتی و وحشتناک داخل قارچ‌های نَشسته می‌گذاشتند و کباب می‌کردند. خاک و کودها هنوز به قارچ‌ها چسبیده بود. مردم فکر می‌کنند خاک و آلودگی با حرارت از بین می‌رود. در صورتی که ممکن است داخل آن خاک هزار عامل میکروبی و باکتریال وجود داشته‌باشد.

5مراقب غذاهای شب‌مانده و هفته‌مانده باشید
سعی کنید مواد غذایی فاقد مجوز و فله را اصلا نخرید. در بعضی از رستوران‌های بین‌راهی گوشت‌ها و مواد غذایی به دلیل نبود مشتری برای مدت طولانی منجمد می‌شوند. ما در خیلی از بازدیدهایمان با کمک دام پزشکی 150 کیلوگرم گوشت را هم دور ریختیم. به همین دلیل خیلی حواس‌تان به مواد غذایی در سفر باشد چون شما پشت ویترین را نمی‌بینید و از آشپزخانه خبر ندارید.

6 مسمومیت‌تان را گزارش کنید
خیلی اتفاق می‌افتد که مسافر از یک رستوران بین‌راهی غذا می‌خرد و چون از آن شهر عبور می‌کند اگر مسمومیتی هم اتفاق‌بیفتد دیگر آن را پیگیری نمی‌کند. چون از رستوران شکایتی نمی‌شود تا حداقل متخلف تادیب شود و بازرسی برود و به موضوع رسیدگی کند. بیشتر باید خود مردم، حواس‌شان جمع باشد؛ اگر می‌توانند برای بین راه غذا ببرند و اگر نمی‌توانند مواد غذایی را از جای ایمن خریداری کنند.

7شیرینی و زولبیا و بامیه رنگی نخرید
از خرید زولبیا و بامیه‌هایی که دانه‌های سیاه‌رنگ روی آن‌هاست و تیره هستند خودداری کنید. چون زولبیا و بامیه درون روغن سرخ می‌شود ممکن است از آن روغن چندین بار استفاده شود. می‌توانیم با یک نگاه ساده به رنگ ماده غذایی تا حدود زیادی متوجه شویم داخلش چه چیزی هست. قنادهای متخلف از رنگ‌های قرمز و سبز استفاده می‌کنند تا شکل بهتری به زولبیا و بامیه بدهند در صورتی که در قنادی فقط استفاده از رنگ‌هایی که پایه گیاهی دارند، مجاز است.

8 هرچه رنگ آجیل طبیعی‌تر، بهتر!
هرچه رنگ‌و‌لعاب آجیل عید بیشتر باشد نشان‌دهنده اضافه‌کردن رنگ به آن است. زمانی به آجیل رنگ اضافه می‌کنند که آجیل فاسد-کهنه باشد. برای این که بخواهند کهنگی و فساد آن را بپوشانند از رنگ و لعاب بیشتر و طعم‌دهنده استفاده می‌کنند. به‌همین دلیل هر چه آجیل رنگی دیدید از آن پرهیز کنید. هرقدر آجیل طبیعی‌تر باشد، خام یا کمی بو داده یا تفت‌داده باشد به سلامت نزدیک‌تر است.

نوروز سلام

نوروز دوباره از راه رسید، ویژه‌نامه عیدانه «زندگی سلام» شامل 11 مصاحبه خواندنی با چهره‌های دوست‌داشتنی است که تقدیم شما می‌شود

نوروز فرصت زیبای نو شدن است، روزی که به بهانه‌اش همگام با طبیعت تازه می‌شویم، فرصت زیباتر فکر کردن داریم، فرصت عاشق شدن، مهر ورزیدن. نوروز، روز تازه‌ای است، مجال این‌که به‌خودمان یادآوری کنیم راکد نباشیم، نه در حال‌مان بمانیم، نه در جای‌مان. در مسیر رشد باشیم، برای همسایه‌مان نور آرزو کنیم تا خانه خودمان روشن شود،تا دنیا زیباتر شود. این روز قشنگ، این بهار زیبا را مغتنم دانستیم برای یک ویژه‌نامه عیدانه شامل گفت‌وگوهایی خواندنی با چهره‌های دوست‌داشتنی و بعضاً خاطره‌انگیز. از خواننده‌هایی که با صدای‌شان خاطره داریم، تا هنرمندان قدیمی که مدتی است از آن‌ها بی‌خبریم. از چهره‌های تازه فضای مجازی تا یک حافظ متفاوت قرآن. همه این‌ها در کنار چند سرگرمی و البته مطالبی خواندنی درباره روان‌تکانی و... با عیدانه «زندگی سلام» همراه ما باشید.

متفاوت‌ترین حافظ قرآن!
گفت‌و‌گو با «بهرام فقیهی» حافظ کل قرآن که ویدئوی حضورش با تیپ لوتی‌ها در برنامه محفل شبکه 3 پربازدید شد

مجید حسین‌زاده | روزنامه‌نگار
«بهرام فقیهی» متولد سال ۱۳۶۳ در دیزیچه از توابع شهرستان مبارکه استان اصفهان است. شاید او وقتی در 9سالگی کار حفظ قرآن کریم را با سوره‌های کوچک قرآن شروع کرده، هیچ گاه فکرش را نمی‌کرد که ۱۷ سال بعد در سال ۱۳۹۰ حافظ قرآن شود و حتی در برخی مسابقات شهر و استانش مقام بیاورد. به تازگی حضور او با تیپ لوتی‌ها در برنامه محفل شبکه 3 مورد توجه قرار گرفت. نکته جالب این که او گوشی ندارد و ادمین پیج dizicheh.ir آقای «محمدجواد علیرضایی» کمک کرد تا بتوانیم این گفت‌و‌گو را انجام دهیم.
انس پدربزرگم با قرآن باعث شد تا حافظ شوم
از این قاری می‌پرسم که چه اتفاقات یا دلایلی باعث شد تا از 9 سالگی شروع به حفظ قرآن کند که می‌گوید: «لطف خدا بود و البته تلاش و کوششی که خودم داشتم. دلبستگی که به قرآن داشتم، باعث شد تا از این سن تصمیم به حفظ قرآن بگیرم. یک دلیل مهم‌ترش هم انس پدربزرگم با قرآن بود که برای من الگو شد. مطمئنم یکی از دلایل این که به حفظ قرآن ترغیب شدم و با همه سختی‌هایش به این توفیق دست یافتم، دعاهای او در حق من بوده است».

با حفظ 5 آیه در روز شروع کردم
«فقیهی» درباره این که آیا روش خاصی برای حفظ کل قرآن داشته یا نه، می‌گوید: «در آن زمان که من مشغول حفظ قرآن شدم، کلاس آموزشی زیاد نبود و استادی هم نداشتم. نزدیک به 30 سال پیش بود. خودم هم برای حفظ شیوه خاصی نداشتم اما معمولا هر 5 تا آیه، 10 تا آیه، نیم صفحه و سپس یک صفحه از قرآن را حفظ می‌کردم. با حفظ 5 آیه در روز شروع کردم. این‌طور هم بود که ابتدا هر آیه را 4 یا 5 بار با معنی می‌خواندم. بعد از چندین بار روخوانی، سپس این آیات را از بر می‌خواندم اما این را هم بگویم که آن زمان، غلط‌های زیادی هم داشتم. بعد از این که 13 جزء را حفظ کردم، پدرم برای هدیه روز تولدم یک دوره نوار ترتیل از استاد منشاوی گرفتند و با آن نوارها، غلط‌هایم را اصلاح کردم».

عبدالباسط و منشاوی را بیشتر گوش می‌دادم
از این قاری خوش‌صحبت با لهجه شیرین اصفهانی که سادگی، بی‌آلایشی و پاکی قلبش از لحن گفتار و صدای لطیفش مشخص است، می پرسم که قاری مورد علاقه‌اش در دوران نوجوانی چه کسی بوده که می‌گوید: «استاد عبدالباسط برای قرائت و برای ترتیل استاد منشاوی بودند که نوارهای ایشان را بیش از بقیه قاریان گوش می‌دادم».

قرآن، راه و رسم زندگی را به ما می‌آموزد
او درباره این که قرآن و حفظ آن چه تاثیری بر روی زندگی اش داشته، می‌گوید: «قرآن در همه زمینه‌ها به من کمک کرده و بر روی همه قسمت‌های زندگی من تاثیر گذاشته است. از کسب دانش بگیرید تا شغل، ورزش و ... . در همه زمینه‌ها باعث پیشرفت من شده است. قرآن، راه و رسم زندگی را به ما می‌آموزد و تلاش می‌کند ما انسان‌ها در کنار هم با صلح و آرامش و رعایت حقوق همدیگر زندگی خوبی داشته باشیم. نور قرآن همچنان که دریچه‌های عرفان و معنا را به روی انسان روشن می‌کند، در کسب و کار و عرصه‌های مادی زندگی انسان هم گشایش ایجاد می‌کند و این مورد را با تمام وجود لمس کردم و در موارد واضحی با آن در روند زندگی‌ام مواجه شده‌ام و تاثیر مستقیم و مهم آن را دیده‌ام».

این تیپ برایم یادآور جوانمردی است
به «فقیهی» می‌گویم یکی از نکاتی که درباره شما خیلی مورد توجه قرار می‌گیرد، تیپ‌ متفاوت‌تان است. چرا این تیپ را انتخاب کردید و به آن پایبند هستید؟ او پاسخ می‌دهد: «این تیپ را دوست دارم و این انتخاب برمی‌گردد به این‌که در گذشته، مردهای جوانمرد این نوع پوشش را داشتند. این تیپ برایم یادآور جوانمردی است، تیپ جوانمردها و دلاوران در گذشته. آن‌ها افرادی بودند که آیین پابرجایی داشتند و من به همین دلیل، این تیپ را انتخاب کردم».

به ترجمه هم مسلط هستم
«از همان اوایل هر وقت قرآن می‌خواندم به معنی آن هم توجه می‌کردم. بنابراین الان در زمان قرائت هر آیه از حفظ، معنای آن هم در ذهنم تداعی می‌شود و به ترجمه هم مسلط هستم». او توجه به معانی قرآن در هنگام حفظ کردن را مهم‌ترین عامل توفیقش در این راه می‌داند و می‌افزاید: «بخشی از وقت روزانه‌ام را نه فقط برای این که قرآن خوانده باشم و آن را حفظ کنم، می‌خوانم؛ بلکه برای آرامشی است که از این کار به دست می‌آورم. قرآن دریای بیکران رحمت و مغفرت است که هر کس به آن نزدیک شود، هیچ‌گاه از آن دور نخواهد شد و باید تلاش کنیم که خواندن قرآن ما همراه با تدبر و درس آموزی از آن باشد.»

به گوشی علاقه ندارم
به‌عنوان سوال آخر از او می‌پرسم که چرا گوشی ندارید و تا حالا وسوسه نشدید که گوشی بخرید که می‌خندد و می‌گوید: «این سوال خیلی‌هاست. دوست نداشتم و نخواستم و نیازی به گوشی نداشتم بنابراین نخریدم. هنوز که وسوسه نشدم و برنامه‌ای هم برای خرید گوشی ندارم. البته علت خاصی ندارد، ابزارخوب و کار راه ا‌ندازی است اما به آن علاقه ندارم. شاید چون از کودکی نداشتم، به آن خو نگرفتم». او به عنوان سخن پایانی می‌گوید: «یک سفارش هم به‌عنوان برادر کوچک‌تر به شما و مخاطبان محترم‌تان دارم؛ این‌که تا می‌توانید قرآن بخوانید و دستوراتش را مورد توجه قرار دهید. در قرائت قرآن فقط به خواندن اکتفا نکنید، بلکه به کار ببندید و عمل کنید».

خنده بر هر درد بی‌درمان دواست
گفت‌وگوی نوروزی با «عبدلی»، سیاه‌بازی که پژوهشگر نوروز است

علیرضا کاردار | روزنامه‌نگار«جواد انصافی» بازیگر و کارگردانی است که با دیدنش یاد خاطرات خوشی می‌افتیم. انصافی را بیشتر با نام «عَبدُلی»، شخصیت بانمکی که دهه شصت و هفتاد در نمایش‌های تلویزیونی در نقش شاگرد یک بقالی بازی می‌کرد، می‌شناسیم. آقای انصافی پژوهشگر مسائل نوروز هم هست که به همین بهانه با او گپی زدیم.
سال تحویل در آی فیلم
از آقای انصافی پرسیدم که کجاست، چه می‌کند و سال گذشته را چطور گذرانده است، پاسخ داد: «به نظر خودم کارهای مفیدی در سال گذشته انجام دادم. امسال یک برنامه سال نو درباره مسائل نوروز برای شبکه آی‌فیلم کار کرده‌ام که به امید خدا قرار است 7 ساعت قبل از تحویل سال از تلویزیون پخش شود. سالی که گذشت هم فعالیت هنری برقرار بود. تدریس در دانشگاه داشتم و کلاس‌های خصوصی هم برای نمایش شادی‌آور و سیاه‌بازی برگزار کردم که برای خیلی از جوان‌های علاقه‌مند که در این راه قدم برداشته‌اند، مفید بود. یک نمایش کمدی «عروس فراری» با حال و هوای سیاه‌بازی هم روی صحنه بردم.» آقای انصافی تنها کسی است که مدرک دکترای «نمایش تخت حوضی» (درجه یک هنری) را کسب کرده است. در این باره می‌گوید: «دو کتاب پژوهشی هم نوشته‌ام که برای انتشار رفته‌اند. یکی این طرف سال و دیگری در سال نو رونمایی خواهد شد. اولی «نمایش‌های عروسکی و دو نمایش سیاه‌بازی برای کودکان و نوجوانان» است که شامل نمایش‌های «مبارک و طلسم شاهزاده» و «عمو نوروز و ننه سرما» می‌شود. کتاب دوم هم «لوطی‌گری و نمایش لوطی صالح» درباره نمایش‌های لوطی‌هاست که به نوعی سیاه‌بازی بوده است. لوطی صالح یکی از بزرگان قدیم تهران است که وقتی یک سال تهران خشکسالی می‌شود، مردم همه در سختی بوده‌اند. یک روز رهگذری دنبال یک کاسه آب بوده که لوطی صالح را می‌بیند و از او می‌خواهد برای باران دعا کند. او هم متحول می‌شود و لباس سیاه‌بازی می‌پوشد و با خدا عهد می‌کند که به شاه عبدالعظیم برود و برای باران دعا کند. در راه هم این بیت را می‌خواند «یا رب تو بده باران، از بهر گنهکاران» که ناگهان وسط راه بارانی می‌گیرد که نزدیک بوده سیل بشود.»

فلسفه آیین‌های نوروزی
استاد انصافی تحقیقات زیادی درباره نوروز انجام داده است. خودش توضیح می‌دهد: «من پژوهش عمده‌ای درباره مراسم نوروز و فلسفه کارهای سال نو کرده‌ام. مثلا در قدیم هنگام خانه‌تکانی اول فرش‌ها را با چوب می‌زدند و بعد می‌شستند. دلیل این کار این بوده که فرش‌های دستباف اگر با خاک شسته شوند، به هم رنگ پس می‌دهند. یا مثلا سبزه انداختن که در اصل آزمایشگاه کوچکی بوده که مادران ما در گذشته انواع بذرها را سبز می‌کرده‌اند و می‌دیده‌اند کدام یکی بهتر با آب و هوای آن سال سبز می‌شود. بعد پدران ما همان بذر را می‌کاشته‌اند. مثلا یک سال در خراسان جو و عدس خوب بوده، در تهران گندم و ماش و در بندرعباس یک محصول دیگر. حتی چیدمان سفره هفت‌سین هم نوبت دارد. اولین سین که در سفره باید بگذاریم، سنجد است چون اولین داشته انسان مغز و فکرش است. سنجد از نظر لغوی از سنجیدن می‌آید. یعنی سمبل سنجیده عمل کردن است. بعد سیب است که درباره سلامت جسم است. بعد سبزه است که برای سلامت روح و روان است. باید شاداب و سرسبز باشیم تا زندگی خوب داشته باشیم. یا مثلا سیر برای سیرچشمی است، بخیل و حسود نباید بود تا راحت زندگی کرد.»

کتاب؛ بهترین عیدی
از آقای انصافی می‌خواهم که یک عیدی به ما بدهد، می‌گوید: «به جوان‌ها توصیه می‌کنم مطالعه کنند. چراکه این پژوهش باعث آگاهی بیشتر درباره همه چیز می‌شود. آگاهی بیشتر باعث می‌شود که راحت‌تر به هر موضوعی برسند. امسال به همه بچه‌های گروه نمایشم کتاب عیدی دادم. همه می‌گفتند این بهترین عیدی است. بهترین عیدی هم که گرفته‌ام کتاب بود. مثلا همین امسال از یکی از استادانم دو کتاب خود ایشان را عیدی گرفتم. این دو بیت را هم از من عیدی داشته باشید:
خنده بر هر درد بی‌درمان دواست
این شعار خنده‌ساز جمع ماست
شاد کردن کیمیای درد و رنج
هر مس افسرده‌ای با آن طلاست
دعای ما همیشه این است که سفره و دست مردم باز باشد و جیب‌شان پرپول باشد و شادی فراموش نشود. ان‌شاءا... شاد و خرم باشند تا روحیه‌شان بهتر باشد و زندگی سالم‌تری داشته باشند. مسائل اقتصادی هم حل شود ان‌شاءا...»

مناجات نوروز رمضانی
خدایا... در این سال جدید و در این ماه رمضان، بندگانت را از شر ما و ما را از شر مخلوقاتت در امان نگه دار.
ای کارراه انداز... کارت دارم... هوای کارگرها، کارمندها، کاسب‌ها، کارفرماها، کارآفرین‌ها، سرکاری‌ها، بیکارها و کاردارها رو داشته باش.
ای لطیف... دیگه سویه جدید نفرست سراغمون، به خودت قسم توانش رو نداریم!
یا خدا... هیچی. همین جوری صدات زدم که بگی «جانم». مگه همیشه باید ازت چیزی بخوایم؟
ای مهربان... از اول دنیا تا آخرش، هر چیز خوبی که ازت خواستن رو به ما بده. آمین.
محبوبم... ما رو از شر شیطان، وسوسه‌هاش، دوست‌هاش، بچه‌هاش و استادهاش در امان نگه دار!
معبودا... چند تا دعای سفارشی بودا: شفای مریضا، سلامتی مسافرا، راه افتادن کار گرفتارا و آمرزش درگذشتگان.
خدا جونم... دستمون رو بگیر... محکم بگیر. ول نکنی ها... از بالاتر بگیر... اصلا بغلمون کن.
الهی... شکر. همین.

آق کمال

قتل همسر مقابل چشمان 2 دختر خردسال !

سیدخلیل سجادپور- مردی که همسرش را مقابل چشمان فرزندانش به قتل رسانده بود در حالی دستگیر شد که یک شب را در کنار جسد همسرش به سر برد.

به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان،حدود ساعت 14 روزگذشته،مرد جوانی سراسیمه و نگران به طرف خیابان 17 شهریور مشهد حرکت کرد تا از ماجرای وحشتناکی که خواهرش او را مطلع کرده بود،باخبر شود اما وقتی به منزل برادرش در کنار پارک رسید با صحنه دلهره آوری روبرو شد و با دستانی لرزان با پلیس 110 تماس گرفت. طولی نکشید که گروهی از نیروهای انتظامی به سرپرستی سرهنگ علی ابراهیمیان (رئیس کلانتری شهید نواب صفوی)عازم خیابان 17شهریور شدند و با حکم قضایی به بررسی ماجرا پرداختند.آنان صحنه ای از یک جنایت هولناک را دیدند که مرد 36 ساله ای مقابل چشمان دو دختر خردسالش رقم زده بود .به همین خاطر بلافاصله مراتب را به قاضی ویژه قتل عمد اطلاع دادند و به حفظ صحنه جنایت پرداختند. دقایقی بعد قاضی «محمود عارفی راد» به همراه گروهی از عوامل بررسی صحنه جرم و کارآگاهان اداره جنایی پلیس آگاهی به محل وقوع حادثه رسیدند وبدین ترتیب بررسی های تخصصی وارد مرحله جدیدی شد . تحقیقات میدانی قاضی شعبه 211 دادسرای عمومی وانقلاب مشهد حاکی از آن بود که «امیر-ز» به دلیل نامعلومی روی پیکر همسرش نشسته و پس از آن که سر او را به کف اتاق و اطراف کوبیده ،با چاقو به جان وی افتاده و او را به قتل رسانده است. در همین حال دو دختر 4.5 و 6 ساله وی که شاهد این صحنه وحشتناک بودند،از شدت ترس فقط اشک می ریختند و گریه می کردند که پدر متوجه آنان شده و چند سیلی هم به گوش دخترش نواخته است تا او را ساکت کند.گزارش اختصاصی روزنامه خراسان حاکی است:بررسی های مقدماتی در صحنه جنایت ،بیانگر آن بود که متهم به قتل شب قبل دست به جنایت زده است و تا ظهر روز بعددرحالی کنار جسد همسرش نشسته که فرزندانش تنها شاهد این ماجرای تکان دهنده بوده اند.به همین دلیل قاضی عارفی راد بی درنگ دستور انتقال کودکان به مرکز روانپزشکی بهزیستی را صادر کرد تا دختران خردسال با مهارت های روانپزشکی این صحنه هولناک را از خاطر ببرند. از سوی دیگر نیز تحقیقات درباره علت وانگیزه این جنایت با دستورات ویژه قضایی ادامه یافت و به گونه ای که احتمال می رود علایمی از اختلال شخصیتی در متهم وجود داشته باشد به همین دلیل قاضی ویژه قتل عمد دستور انتقال متهم به پزشکی قانونی را صادر کرد اما متهم در بازجویی های اولیه مدعی شد که به خاطر پختن غذا با همسرش درگیر شده است!بنا بر گزارش روزنامه خراسان ،تحقیقات بیشتر دراین باره زیر نظر سرهنگ محمد مرادی (افسر پرونده )همچنان ادامه دارد.

استان خراسان رضوی در نقشه کشور ایران

استان خراسان رضوی یکی از استان‌های ایران است که در شمال خاوری این کشور قرار دارد. استان خراسان رضوی بین ۵۶ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۶۱ درجه و ۱۶ دقیقه طول خاوری و ۳۳ درجه و ۵۲ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۴۲ دقیقه عرض جغرافیایی شمالی قرار گرفته که از شمال به کشور ترکمنستان، از خاور به افغانستان، از باختر و شمال باختری به استان‌های خراسان شمالی، سمنان و یزد واز جنوب و جنوب باختری به استانهای خراسان جنوبی و یزد محدود است و سه شهر بزرگ آن به ترتیب مشهد،نیشابور و سبزوار هستند.

قدیمی‌ترین آثار زیست انسانی در ایران، شامل تعدادی ادوات و دست‌افزارهای سنگی. با قدمت تخمینی ۸۰۰ هزار سال قبل، متعلق به دوران پارینه سنگی قدیم، از بستر رودخانه کشف رود مشهد بدست آمده است.

خراسان رضوی طبق آخرین آمارها نزدیک ۶ میلیون نفر جمعیت دارد.

• شهرستان باخرز
• شهرستان بردسکن
• شهرستان بجستان
• شهرستان تایباد
• شهرستان تربت جام
• شهرستان تربت حیدریه
• شهرستان چناران
• شهرستان جغتای
• شهرستان جوین
• شهرستان خلیل‌آباد
• شهرستان خواف
• شهرستان خوشاب
• شهرستان داورزن
• شهرستان درگز
• شهرستان رشتخوار
• شهرستان زاوه
• شهرستان زبرخان
• شهرستان سبزوار
• شهرستان سرخس
• شهرستان ششتمد
• شهرستان صالح‌آباد
• شهرستان فریمان
• شهرستان فیروزه
• شهرستان قوچان
• شهرستان طرقبه شاندیز
• شهرستان کاشمر
• شهرستان کلات
• شهرستان کوهسرخ
• شهرستان گناباد
• شهرستان گلبهار
• شهرستان مشهد
• شهرستان مه‌ولات
• شهرستان میان‌جلگه
• شهرستان نیشابور

شهرهای دارای اهمیت گردشگری در این استان مشهد مقدس، سبزوار، تربت حیدریه، قوچان، نیشابور، کاشمر، گناباد، طرقبه، شاندیز و تربت جام می‌باشند.

استان خراسان رضوی، قسمت نسبتاً کوچکی از خراسان تاریخی است. سرزمینی که در گذشته نواحی بسیار گسترده‌ای را در بر می‌گرفته و قلمرویی یکپارچه داشته است. اما امروزه بخشی از آن شامل سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی و قسمت‌هایی از استان‌های دیگر، در کشور ایران واقع است و بخش‌های بزرگ‌تری از آن در کشور افغانستان و جمهوری‌های شمال و شمال خاوری ایران قرار دارد. با نگاهی به تاریخ این سرزمین پهناور پی می‌بریم که در گذشته شهرهای مرو، سمرقند،بخارا، هرات، بلخ و بامیان نیز در قلمرو آن واقع بوده که متاسفانه در طول تاریخ از آن جدا شده است.

خراسان بزرگ تاریخی، یکی از کانون‌های شکل گیری تمدن بشری بوده و چه در دوران‌های کهن و پیش از اسلام و چه در دوران تمدن اسلامی، مردمانی هوشمند و سختکوش در آن می‌زیسته‌اند که در پیدایش و گسترش دانش و فرهنگ و پدید آوردن عناصر تمدنی نقش بسزایی ایفا کرده‌اند.

امروزه این استان به دلیل قرار داشتن بارگاه مقدس امام رضا (ع) و نیز به دلیل مجاورت با کشورهای ترکمنستان و افغانستان و همچنین رواج گردشگری دینی باعث رونق فعالیت‌های بازرگانی و گسترش مسائل سوق الجیشی شده است.

جستار در ساختار زبان مردم مشهد بیانگر این موضوع است که مردم مشهد به زبان فارسی سخن می‌گویند و گویش آنها با واژه‌های دری آمیختگی فراوانی دارد. زبان فارسی دری به گفته بسیاری از زبان شناسان اروپایی و ایرانی، در خراسان قدیم تولد یافته است.

استان خراسان رضوی به گویش فارسی خراسانی: خراسون رِضِوی با مرکزیّت مشهد در شمال شرق ایران قرار دارد. واژهٔ رضوی در نام این استان، به مقبرهٔ علی بن موسی الرضا در مرکز این استان اشاره دارد. استان خراسان رضوی با استان‌های خراسان شمالی، خراسان جنوبی و استان سمنان و کشورهای افغانستان و ترکمنستان همسایه است.[۳] طبق سیستم اطلاعات جغرافیایی بیشترین درازای این استان ۴۵۰ کیلومتر است.[۴] خراسان رضوی در سال ۱۳۸۳ با تصویب قانون تقسیم استان خراسان در مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان، از تفکیک استان خراسان به‌وجود آمد.[۵] مساحت استان ۱۱۸٬۸۵۴ کیلومتر مربع بوده که از این نظر پنجمین استان بزرگ کشور است. جمعیت استان خراسان رضوی بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۶٬۴۳۴٬۵۰۱ نفر بوده که پس از استان تهران پر جمعیت‌ترین استان کشور می‌باشد.

استان خراسان رضوی از ۳۴ شهرستان، ۸۲ بخش، ۱۷۹ دهستان و ۹۶ شهر تشکیل شده‌است[۶] که پس از استان فارس، پرشهرستان‌ترین استان در ایران است.

خراسان، در طول تاریخ شاهد ظهور و سقوط سلسله‌ها و دولت‌های بسیاری در قلمرو خود بوده‌است. اقوام مختلف اعراب، ترک‌ها، کردها و ترکمن‌ها زمان به زمان به این منطقه تغییرات را به ارمغان آورده‌اند.

جغرافی‌دانان باستان، ایران را به هشت بخش تقسیم کرده‌اند که خراسان بزرگ شکوفاترین و بزرگ‌ترین قلمرو بوده‌است.

امپراتوری اشکانیان برای چندین سال در نزدیکی مرو در خراسان مستقر و خبوشان (قوچان) یکی از پایتخت‌های اشکانی بوده‌است. در دوران ساسانیان نیز استان توسط یک سپهبد که پادگوسبان نامیده می‌شده و چهار مرگراوس (margraves) که هر یک، فرمانده یکی از چهار بخش استان بوده‌اند، حکومت می‌شده‌است.

در دوران فتوحات مسلمانان در ایران، خراسان به چهار بخش تقسیم گردید و هر بخش به اسم شهر بزرگ خود یعنی نیشابور، مرو، هرات و بلخ نامیده شدند.

قدیمی‌ترین آثار حیات انسانی در ایران، شامل تعدادی ادوات و دست‌افزارهای سنگی با قدمت تخمینی ۸۰۰ هزار سال قبل، متعلق به دوران پارینه سنگی قدیم، از بستر رودخانه کشف رود مشهد به دست آمده‌است. در حالی‌که قدیمی‌ترین مکان‌های استقرار انسان، حداکثر با قدمت ۱۲۰ هزار سال در نواحی دیگر ایران نظیر آذربایجان، کرمانشاه، لرستان، ایلام و غیره شناسایی شده‌اند.

از آن پس آثار و شواهد زندگی بیشماری از دوران نوسنگی تا آغاز دوران تاریخی در جلگه مشهد، قوچان، جلگه درگز، بجنورد، تربت حیدریه، بیرجند ،فردوس و غیره شناسایی شده‌اند. این شواهد و آثار به اقوام و ساکنان اولیه و بومی خراسان مربوط می‌شود که بنا به عقیده برخی محققان به عنوان اقوام آسیایی شهرت یافته‌اند و سراسر آسیای غربی از مدیترانه تا ترکستان و دره سند را فرامی گیرد؛ ولی در حقیقت مهم‌ترین مقطع تاریخ خراسان در سرآغاز دوران تاریخی ایران با ورود اقوام آریایی به فلات ایران پیوند می‌خورد. در این واقعه که در آغاز هزاره اول ق. م اتفاق افتاد، آریایی‌ها تازه‌وارد از طریق خراسان به سمت مرکز ایران پیش رفتند و بخش اعظم آن‌ها آنچنان که از توصیفات اوستا برمی آید، در خراسان و سیستان مستقر شدند و شاید به همین دلیل است که عمده حوادث آغاز تاریخ ایرانیان که در دو منبع اوستا و شاهنامه فردوسی ذکر شده‌است در مشرق ایران و در واقع در خراسان بزرگ رخ می‌دهد.

از قرن ۹ هجری قمری نام خراسان بر تمام ایالات اسلامی در شرق کویر لوت تا هندوکش به استثنای سیستان و بلوچستان و قهستان در جنوب اطلاق می‌گردیده‌است. پس از جنگ هرات در سال ۱۲۴۹ ه‍.ش خراسان به دو قسمت تجزیه شد و قسمتی که در غرب رودخانه هریرود واقع بود جزو ایران و شرق آن ضمیمه افغانستان گردید. در سال ۱۲۸۵ه‍.ش ایران به چهار ایالت بزرگ تقسیم شد که عبارت بودند از آذربایجان ،کرمان و بلوچستان، فارس و بنادر و خراسان و سیستان.

از آن زمان تا سال ۱۳۱۶ ه‍.ش که اولین قانون تقسیمات کشوری در مجلس شورای ملی تصویب گردیده بود. بر هر ایالت یک والی و در هر ولایت یک حاکم حکومت می‌کرده‌است. والی خراسان نیز در سال‌های ابتدایی تقسیمات ایالتی ایران، محمداسماعیل بن محمدباقر مجد الادباء خراسانی بوده‌است.[۷]

در سال ۱۳۱۶ بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب مجلس شورای ملی، کشور به ۱۰ استان و ۴۹ شهرستان تقسیم گردید که هر شهرستان شامل چند بخش و هر بخش شامل چند دهستان می‌گردید. خراسان نیز تحت عنوان استان نهم به ۷شهرستان بجنورد، بیرجند، سبزوار، قوچان، گناباد، مشهد و تربت حیدریه تقسیم شد.

در سال ۱۳۲۳[۸] شهرستان‌های نیشابور، درگز، فردوس و کاشمر نیز تشکیل شد؛ و شهرستان‌های استان به ۱۱ شهرستان ارتقاء یافت. در سال ۱۳۳۵ شهرستان درگز ضمیمه قوچان گردید و شهرستان تربت جام به شهرستان ارتقاء یافت. در سال ۱۳۳۹ مجدداً درگز به شهرستان تبدیل شد، شیروان و اسفراین نیز ایجاد شدند در همان سال بخش طبس از شهرستان فردوس جدا تبدیل به شهرستان طبس شد.[۸] در سال ۱۳۵۴ بخش باخرز تربت جام به مرکزیت شهر تایباد از بخش به شهرستان تبدیل شد. در سال ۱۳۵۹ نام آن به تایباد تغییر یافت. همچنین در سال ۱۳۵۹ بخش قائنات شهرستان بیرجند به شهرستان قائنات تبدیل شد و تا سال ۱۳۶۲ خراسان شامل ۱۷ شهرستان و ۵۳ بخش و ۲۱۱دهستان بوده‌است.

با پایان یافتن اجرای مرحله اول این قانون، تشکیل شهرستان‌های نهبندان، سرخس و خواف در تاریخ ۱۴/۵/۱۳۶۸ و چناران در ۱۴/۱/۶۹ هم‌زمان با بخش‌های شوسف، مرزداران، سنگان، و گلبهار به تصویب رسید. ایجاد بخش‌های باخرز در شهرستان تایباد، سربیشه در بیرجند، سرحد در شیروان، جوین و روداب و خوشاب در سبزوار، میان جلگه در نیشابور، زیر کوه در قائنات، فاروج در قوچان و جلگه زاوه در تربت حیدریه نیز به تدریج به تصویب رسید و در پی آن تابعیت دهستانهای استان در شهرستان‌های استان به ۲۱و تعداد بخش‌ها به ۶۷رسید.

ایجاد شهرستان فریمان نیز در سال ۱۳۷۲ همراه با بخش قلندرآباد مورد تصویب واقع شد و بخش‌های زوزن همراه دهستان‌های کیبر و بستان در شهرستان خواف و نیمبلوک در قائنات، بخش نصرآباد همراه دهستان کاریزان در تربت جام، بخش گرمخان با دهستان گرمخان در شهرستان بجنورد، بخش جلگه‌رخ با دهستان رقیچه در تربت حیدریه، بخش کاخک در گناباد و بخش رضویه و دهستان کنه بیست در شهرستان مشهد، به‌تدریج تصویب و ابلاغ شد.

در تاریخ ۷۴/۳/۲۱ ایجاد شهرستان بردسکن همراه با بخش انابد و دهستان درونه آن مورد تصویب قرار گرفت. ایجاد شهرستان جاجرم نیز در تاریخ ۴/۲/۷۶ به تصویب رسید. در سال ۱۳۸۰ شهرستان طبس از خراسان منتزع و به استان یزد الحاق گردید. در سال ۱۳۸۱ شهرستان رشتخوار و در سال ۱۳۸۲ ایجاد شهرستان‌های خلیل‌آباد و کلات به تصویب رسید. در سال ۱۳۸۳ قانون تقسیم استان خراسان به سه استان تصویب شد؛ طبق این قانون استان خراسان به سه استان به شرح ذیل تقسیم گردید:

1. استان خراسان شمالی به مرکزیت بجنورد شامل شهرستان‌های شیروان، بجنورد، جاجرم، مانه و سملقان، اسفراین و بخش‌های تابعه و شهرستان فاروج منتزع از شهرستان قوچان.
2. استان خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند شامل شهرستان‌های بیرجند، قائنات، نهبندان، سربیشه و بخش سرایان منتزع از شهرستان فردوس و بخش‌های تابعه.
3. استان خراسان رضوی به مرکزیت مشهد شامل شهرستان‌های مشهد، درگز، قوچان (به‌استثنای شهرستان فاروج)، بجستان، چناران، سرخس، فریمان، تربت‌جام، تایباد، تربت حیدریه، فردوس (به استثناء بخش سرایان)، خواف و رشتخوار، کاشمر، بردسکن، نیشابور، سبزوار، گناباد، کلات و خلیل‌آباد و بخش‌های تابعه.

درسال ۱۳۸۴ شهرستان مه ولات تشکیل شد. در اسفند سال ۱۳۸۵ شهرستان فردوس از خراسان رضوی منتزع و به خراسان جنوبی الحاق شد. شهرستان‌های بینالود (طرقبه، شاندیز) و تخت جلگه (فیروزه)، در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسید. در سال ۱۳۸۷ شهرستان‌های بجستان، جوین، جغتای، زاوه به تصویب هیئت دولت رسید. در سال ۱۳۸۹ نیز ایجاد شهرستان‌های خوشاب و باخرز به تصویب رسید. داورزن در سال ۱۳۹۱ از تصویب هیئت دولت گذشت که در روز ۲۲ بهمن سال ۱۳۹۱ فرمانداری آن افتتاح و آغاز به کار کرد. همچنین در سال ۱۳۹۷ شهرستان صالح آباد و در سال ۱۳۹۸ شهرستان کوهسرخ (ریوش) تشکیل شد. در اردیبهشت ۱۳۹۹ با تصویب هیئت وزیران شهرستان زبرخان (قدمگاه) و شهرستان ششتمد ایجاد شد و در آبان همان سال شهرستان گلبهار به تصویب هیئت دولت رسید و فرمانداری آن شروع به کار کرد. در بهمن ماه ۱۴۰۱ نیز، هیئت دولت ایجاد جدیدترین شهرستان خراسان رضوی را با نام شهرستان میان‌جلگه، به تصویب رساند و تعداد شهرستانهای این استان به عدد ۳۴ رسید.

مساحت استان خراسان رضوی ۱۱۷٬۷۶۹ کیلومتر مربع است که ۷٪ کل مساحت ایران را در بر می‌گیرد. ۴۹٫۲٪ سطح استان را مناطق کوهستانی و ۵۰٫۸٪ آن را دشت‌ها تشکیل می‌دهند. این استان شامل ۴ حوزهٔ آبریز اترک، قره‌قوم، کویر مرکزی و شرق ایران است.[۹]

استان خراسان رضوی به سبب وسعت زیاد ازنظر شرایط طبیعی بسیار متنوع و هر یک از نواحی مختلف آن دارای ویژگی‌های خاصی است. این استان از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۶/۵۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با کشور ترکمنستان و از شرق به طول حدود ۳۰۲کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد ارتفاعات استان رامی توان به ارتفاعات شمالی و جنوبی تفکیک کرد. ارتفاعات شمال خراسان عموماً شرقی – غربی هستند حال آنکه ارتفاعات جنوب استان، امتداد شمالی – جنوبی دارند. بلندترین نقطه استان قله بینالود در ۳۶۱۵ متری و پست‌ترین نقطه استان در دشت نیشابور با ارتفاع ۲۹۹متر از سطح دریا واقع شده‌است.

این استان از نظر بارندگی و رطوبت دارای بارندگی نسبی و متوسط می‌باشد. در سال ۱۳۸۹ شهرستان قوچان با ۲۹۶ میلی‌متر بالاترین میزان بارندگی سالیانه و شهرستان گناباد با ۷۱ میلی‌متر کمترین میزان بارندگی سالیانه را در بین مراکز شهرستان‌های دارای ایستگاه هواشناسی دارا بوده‌است. [نیازمند منبع]

استان خراسان رضوی از لحاظ تقسیمات رویشی گیاهی جزء ناحیهٔ ایران تورانی به‌شمار می‌رود. مساحت کل جنگل‌های استان در سال ۱۳۹۵، ۹۹۶۲٫۵۷ کیلومتر مربع (حدود ۷٫۵٪ مساحت استان) است که شامل جنگل‌های نیمه‌خشک تا نیمه مرطوب و جنگل‌های خشک و بیابانی است.[۱۰]

استان خراسان رضوی از تنوع اقلیمی برخوردار است، اما به‌طور کلی جزو مناطق نیمه خشک کشور به‌شمار می‌رود. براساس طبقه‌بندی اقلیمی دمارتن شهرستانهای درگز، قوچان، نیشابور، جوین، جغتای، تربت جام و تایباد دارای اقلیم خشک و شهرستانهای مشهد، سرخس، فریمان و نواحی جنوبی استان دارای اقلیم نیمه خشک می‌باشد؛ لذا اقلیم استان خراسان رضوی به دلیل آنکه مقادیر ضریب خشکی آن در طبقه‌بندی اقلیمی یک و دو قرار می‌گیرد دارای اقلیم خشک و نیمه خشک می‌باشد.

بر اساس طبقه‌بندی اقلیمی دکتر کریمی که با استفاده از سه شاخص گرما، سرما و رطوبت اقلیم منطقه را معرفی می‌نماید؛ اکثر نواحی استان به جز قسمتهای محدودی از شهرستان تربت حیدریه، سایر نواحی استان دارای اقلیم نیمه خشک می‌باشد.

بر اساس طبقه‌بندی اقلیمی ایوانف که بر اساس مقایسه بارندگی و تبخیر استوار است، اکثر شهرستانهای شرقی، غربی، جنوبی ومرکزی استان دارای اقلیم بیابانی می‌باشد.

بر اساس طبقه‌بندی اقلیمی آمبرژه که بر اساس تقسیم بارندگی بر دما (حداقل و حداکثر) به جای محاسبه میانگین دمای متوسط سال یا ماه استوار است؛ کل استان دارای اقلیم خشک سرد و فقط شهرستان قوچان دارای اقلیم نیمه خشک سرد می‌باشد.

طبق طبقه‌بندی کوپن که بر اساس بارش و میانگین دمای ماهانه و سالانه انجام شده‌است؛ استان خراسان رضوی دارای اقلیم خشک سرد می‌باشد. به‌طور کلی اقلیم استان خراسان رضوی خشک و نیمه خشک سرد می‌باشد.

از خصوصیات بارندگی در استان خراسان رضوی، بارش در فصل سرد سال با توزیع غیر نرمال است. بارشهای سیل آسا، کوتاه مدت و رگباری قسمت عمده بارندگیهای سالیانه را تشکیل می‌دهد. متوسط بارش استان طی دوره آماری(۱۳۹۱–۱۳۶۸) ۲۰۹٫۸ میلی‌متر محاسبه شده‌است. این در حالی است که متوسط بارندگی ایران ۲۴۳ میلی‌متر و متوسط بارش جهان ۷۸۰ میلی‌متر برآورد شده‌است. ملاحظه می‌گردد که بارندگی استان خراسان رضوی، حدود یک چهارم متوسط بارش جهانی بوده و جزء مناطق کم باران جهان محسوب می‌گردد. توزیع بارش استان یکنواخت نبوده و به‌طور کلی مقدار آن از شمال به جنوب استان کاهش می‌یابد.

کمترین بارش متوسط سالانه خراسان رضوی در شهرستان خواف به مقدار ۱۱۶٫۲ میلی‌متر بوده و بیشترین مقداردر قوچان به مقدار ۳۱۲٫۸ میلی‌متر محاسبه گردیده‌است. بارش متوسط سالانه دوره آماری در مشهد ۲۵۴٫۳ میلی‌متر می‌باشد. از دیگر خصوصیات بارندگی در خراسان رضوی بارش در فصل سرد با توزیع غیر نرمال است. بارشهای سیل آسا، کوتاه مدت و رگباری قسمت عمده بارندگیهای سالانه را تشکیل می‌دهد.

از نظر دمایی، استان خراسان رضوی دارای تابستانهای گرم وزمستانهای نسبتاً سرد است و میانگین درجه حرارت سالانه از شمال به جنوب افزایش می‌یابد به گونه ای که میانگین سالانه دمای شهرستان فریمان ۱۲٫۲درجه سانتی‌گراد بوده و سردترین منطقه خراسان رضوی محسوب می‌شود. در حالیکه شهرستان سبزوار با دمای میانگین سالانه۱۸٫۲درجه سانتی‌گراد گرمترین نقطه استان محسوب می‌شود. میانگین بیشینه دمای استان ۲۲٫۴ درجه و میانگین کمینه دمای استان طی دوره آماری ۸٫۸ درجه سانتی‌گراد محاسبه شده‌است. کمینه مطلق استان خراسان رضوی مربوط به شهرستان قوچان با ۲۵٫۴- درجه سانتی‌گراد و بیشینه مطلق مربوط به سرخس با ۴۷٫۶ درجه سانتی‌گراد می‌باشد. میانگین سالانه دمای استان خراسان رضوی ۱۵٫۶درجه سانتی‌گراد می‌باشد. در میان ایستگاه‌های مورد مطالعه استان خراسان رضوی، شهرستان فریمان و قوچان با میانگین سالانه ۸ روز و ۷٫۹ روز طی دوره آماری بیشترین تعداد روزهای یخبندان و سرخس و کاشمر با میانگین سالانه ۳٫۱ روز طی دوره آماری کمترین تعداد روزهای یخبندان استان را دارا ست. به‌طور کلی میانگین سالانه تعداد روزهای یخبندان استان ۵٫۷ روز می‌باشد. و به‌طور کلی مقدار آن از شمال به جنوب استان کاهش می‌یابد.

در میان ایستگاه‌های مورد مطالعه استان خراسان رضوی، شهرستان قوچان با میانگین رطوبت نسبی سالانه ۵۵ درصد مرطوبترین شهر و شهرستانهای کاشمر و گناباد با ۳۹ درصد خشک‌ترین شهر استان می‌باشد. به‌طور کلی میانگین سالانه رطوبت نسبی استان ۴۶ درصد محاسبه گردیده‌است. و به‌طور کلی مقدار آن از شمال به جنوب استان کاهش می‌یابد. میانگین سالانه ساعات آفتابی استان خراسان رضوی در دوره آماری ۳۰۳۸ ساعت محاسبه گردیده‌است که بیشترین مقدار به میزان ۳۲۸۸٫۱ ساعت در شهرستان خواف و کمترین مقدار ۲۷۹۳٫۷ ساعت مربوط به شهرستان درگز است. در ماه‌های سرد سال که فعالیت سیستم‌های هواشناسی افزایش می‌یابد بر مقدار ابرناکی آسمان افزوده شده و ساعات تابش آفتاب کاهش می‌یابد که کاهش طول روز در فصول سرد را نیز باید به آن افزود. در ماه‌های گرم سال ودر فصل تابستان که از مقدار پوشش ابری آسمان کاسته می‌شود، بر تعداد ساعات آفتابی افزوده می‌گردد که تغییرات طول روز در طول ماه‌های مختلف سال نیز بر تعدد ساعات آفتابی تأثیر می‌گذارد.

میانگین سالانه تبخیر استان خراسان رضوی در دوره آماری ۲۲۲۵٫۷ میلی‌متر محاسبه شده‌است که بیشترین مقدار ۳۲۵۱٫۵ میلی‌متر در شهرستان خواف و کمترین مقدار ۱۵۰۰٫۲ میلی‌متر در شهرستان قوچان است. بیشترین سرعت وزش باد در استان خراسان رضوی طی دوره آماری بلند مدت، ۲۸متر بر ثانیه در شهرستانهای تربت جام و تربت حیدریه و خواف ثبت گردیده‌است.

توده‌های هوای مؤثر بر استان خراسان رضوی طی فصل گرم سال که از اوایل بهار تا اوایل پاییز ادامه دارد عبارتند از: توده هوای مونسون که تاثیراتش بر روی استان به صورت بارشهای رگباری در نوار جنوبی، توده هوای گرم شاخ آفریقا که تاثیراتش به صورت افزایش دما و وزش باد نسبتاً شدید در نیمه جنوبی استان، توده هوای سرد شمالی که بصورت بارشهای رگباری بر روی استان تأثیر گذار می‌باشد. توده‌های هوای مؤثر بر استان خراسان رضوی طی فصل سرد سال که از اوایل پاییز تا اوایل بهار ادامه دارد عبارتند از: توده هوای مدیترانه ای که تاثیراتش بر روی استان بصورت بارشهایی به صورت رگبار، توده هوای دریای سیاه، و توده هوای سرد قطبی که بوسیله بارش‌هایی بصورت برف بر استان تأثیر می‌کنند. توده هوای گرم و مرطوب جنوبی نیز نفوذش در اوایل فصل بهار و تاثیراتش بصورت رگبار و رعد و برق می‌باشد. باد محلی دیزباد یا تیزباد از جمله بادهای مهم در استان است در قسمت‌هایی از شهرستان‌های نیشابور و مشهد می‌وزد و با توجه به شرایط مناسبی که دارا می‌باشد، یک باد اقتصادی محسوب می‌گردد. منطقه وزش باد، در جنوب و جنوب شرقی شهرستان نیشابور در جنوب ارتفاعات بینالود واقع شده‌است. این باد محلی با جهت شرقی– غربی می‌وزد و اثرات فرسایشی آن در جنوب دشت نیشابور و تمایل درختان کوچک و بزرگ به سمت غرب، نشان از قدمت این باد دارد. سرعت باد در حوالی نیمه شب کم شده و تا اوایل صبح ادامه دارد و در نیم روز سرعت باد به بیشترین مقدار خود می‌رسد. این باد در طول سال تغییر جهت ناچیزی دارد.[۱۱]

استان خراسان رضوی یکی از استان‌های خراسان در شمال شرقی ایران به مرکزیّت مشهد است. مساحت این استان ۱۱۸٬۸۵۴ کیلومتر مربع بوده که از این نظر پنجمین استان بزرگ کشور است.

واژهٔ رضوی در نام این استان، به مقبرهٔ علی بن موسی الرضا در مرکز این استان اشاره دارد.

خراسان رضوی از ۲۸ شهرستان، ۷۰ بخش، ۷۳ شهر و ۱۶۴ دهستان تشکیل شده‌است.

جمعیت

جمعیت خراسان رضوی بر اساس آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1395)، برابر ۶٬۴۳۴٬۵۰۱ نفر است که دومین استان ایران از نظر جمعیت محسوب می‌شود.

همچنین بر اساس نتایج سرشماری 1395 از کل جمعیت استان تعداد 219,442 نفر با تابعیت افغانستان ساکن استان هستند.

بر اساس آمار سرشماری ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ رشد جمعیت خراسان رضوی ۱٫۶۸٪ است که اندکی بالاتر از نرخ رشد جمعیت ایران در این مدت (۱٫۶۴٪) می‌باشد.

شهر مشهد که مرکز خراسان رضوی است، بزرگترین شهر این استان نیز به‌شمار می‌رود که جمعیت آن، ۳٬۰۰۱٬۱۸۴ نفر (معادل ۴۶٫۱٪ جمعیت استان) می‌باشد

نقشه استان خراسان رضوی به تفکیک شهرستان

جمعیت شهرهای استان خراسان رضوی بر اساس سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ :

نمایی از شهر مشهد – مرکز استان

حرم امام رضا(ع) – مشهد

نمایی از شهر مشهد و حرم امام رضا(ع)

آرامگاه نادرشاه افشار – مشهد

آرامگاه فردوسی – شهرستان مشهد

آرامگاه خیام – نیشابور

کاخ کلات (کاخ خورشید) – شهرستان کلات

دریاچه مصنوعی و رستوران زیبای بوستان سنجاقک – شهرستان گلبهار

نمایی از مناطق بکر و ییلاقی شهرستان کلات

پارک جنگلی وکیل آباد – مشهد

مجموعه گردشگری چالیدره – مشهد

پارک ملی تندوره – شهرستان درگز

سرزمین موج های آبی – مشهد

پارک کوهسنگی – مشهد

تاریخچه تقسیمات استان

از قرن ۹ هجری قمری نام خراسان بر تمام ایالات اسلامی در شرق کویر لوت تا هندوکش به استثنای سیستان و بلوچستان و قهستان در جنوب اطلاق می‌گردیده‌است . پس از جنگ هرات در سال ۱۲۴۹ ه‍.ش خراسان به دو قسمت تجزیه شد و قسمتی که در غرب رودخانه هریرود واقع بود جزو ایران و شرق آن ضمیمه افغانستان گردید. در سال ۱۲۸۵ه‍.ش ایران به چهار ایالت بزرگ تقسیم شد که عبارت بودند از آذربایجان ، کرمان و بلوچستان ، فارس و بنادر و خراسان و سیستان. از آن زمان تا سال ۱۳۱۶ ه‍.ش که اولین قانون تقسیمات کشوری در مجلس شورای ملی تصویب گردیده بود . بر هر ایالت یک والی و در هر ولایت یک حاکم حکومت می‌کرده‌است. والی خراسان نیز در سال‌های ابتدایی تقسیمات ایالتی ایران، میرزا محمداسماعیل مجدالادبای خراسانی بوده است .

در سال ۱۳۱۶ بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب مجلس شورای ملی، کشور به ۱۰ استان و ۴۹ شهرستان تقسیم گردید که هر شهرستان شامل چند بخش و هر بخش شامل چند دهستان می‌گردید. خراسان نیز تحت عنوان استان نهم به ۷شهرستان بجنورد ، بیرجند ، سبزوار ، قوچان ، گناباد ، مشهد و تربت حیدریه تقسیم شد.

در سال ۱۳۲۳ شهرستان‌های نیشابور، درگز ، فردوس و کاشمر نیز تشکیل شد ؛ و شهرستان‌های استان به ۱۱ شهرستان ارتقاء یافت. در سال ۱۳۳۵ شهرستان درگز ضمیمه قوچان گردید و شهرستان تربت جام به شهرستان ارتقاء یافت. در سال ۱۳۳۹ مجدداً درگز به شهرستان تبدیل شد ، شیروان و اسفراین نیز ایجاد شدند در همان سال بخش طبس از شهرستان فردوس جدا تبدیل به شهرستان طبس شد . در سال ۱۳۵۴ بخش باخرز تربت جام به مرکزیت شهر تایباد از بخش به شهرستان تبدیل شد . در سال ۱۳۵۹ نام آن به تایباد تغییر یافت . همچنین در سال ۱۳۵۹ بخش قائنات شهرستان بیرجند به شهرستان قائنات تبدیل شد و تا سال ۱۳۶۲ خراسان شامل ۱۷ شهرستان و ۵۳ بخش و ۲۱۱دهستان بوده‌است.

با پایان یافتن اجرای مرحله اول این قانون ، تشکیل شهرستان‌های نهبندان ، سرخس و خواف در تاریخ ۱۴/۵/۱۳۶۸ و چناران در ۱۴/۱/۶۹ هم‌زمان با بخش‌های شوسف ، مرز داران ، سنگان ، و گلبهار به تصویب رسید. ایجاد بخش‌های باخرز در شهرستان تایباد ، سربیشه در بیرجند ، سرحد در شیروان ، جوین و رودآب و خوشاب در سبزوار ، میان جلگه در نیشابور ، زیر کوه در قائنات ، فاروج در قوچان و جلگه زاوه در تربت حیدریه نیز به تدریج به تصویب رسید و در پی آن تابعیت دهستانهای استان در شهرستان‌های استان به ۲۱و تعداد بخش‌ها به ۶۷رسید .

ایجاد شهرستان فریمان نیز در سال ۱۳۷۲ همراه با بخش قلندر آباد مورد تصویب واقع شد و بخش‌های زوزن همراه دهستان کیبرو بستان در شهرستان خواف و نیمبلوک در قائنات ، بخش نصرآباد همراه دهستان کاریزان در تربت جام، بخش گرمخان با دهستان گرمخان در شهرستان بجنورد، بخش جلگه‌رخ با دهستان رقیچه در تربت حیدریه ، بخش کاخک در گناباد و بخش رضویه و دهستان کنه بیست در شهرستان مشهد ، به‌ تدریج تصویب و ابلاغ شد.

در تاریخ ۷۴/۳/۲۱ ایجاد شهرستان بردسکن همراه با بخش انابد و دهستان درونه آن مورد تصویب قرار گرفت . ایجاد شهرستان جاجرم نیز در تاریخ ۴/۲/۷۶ به تصویب رسید . در سال ۱۳۸۰ شهرستان طبس از خراسان منتزع و به استان یزد الحاق گردید . در سال ۱۳۸۱ شهرستان رشتخوار و در سال۱۳۸۲ ایجاد شهرستان‌های خلیل‌آباد و کلات به تصویب رسید . در سال ۱۳۸۳ قانون تقسیم استان خراسان به سه استان تصویب شد ؛ طبق این قانون استان خراسان به سه استان به شرح ذیل تقسیم گردید:

1. استان خراسان شمالی به مرکزیت بجنورد شامل شهرستان‌های شیروان ، بجنورد ، جاجرم ، مانه و سملقان ، اسفراین و بخش‌های تابعه و شهرستان فاروج منتزع از شهرستان قوچان .
2. استان خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند شامل شهرستان‌های بیرجند ، قائنات ، نهبندان ، سربیشه و بخش سرایان منتزع از شهرستان فردوس و بخش‌های تابعه .
3. استان خراسان رضوی به مرکزیت مشهد شامل شهرستان‌های مشهد ، درگز ، قوچان (به‌ استثنای شهرستان فاروج) ، بجستان ، چناران ، سرخس ، فریمان ، تربت‌جام ، تایباد ، تربت حیدریه ، فردوس (به استثناء بخش سرایان) ، خواف و رشتخوار ، کاشمر ، بردسکن ، نیشابور ، سبزوار ، گناباد ، کلات و خلیل‌آباد و بخش‌های تابعه .

درسال۱۳۸۴ شهرستان مه ولات تشکیل شد . در اسفند سال ۱۳۸۵ شهرستان فردوس از خراسان رضوی منتزع و به خراسان جنوبی الحاق شد . شهرستان‌های بینالود (طرقبه ، شاندیز) و تخت جلگه (فیروزه) ، در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسید . در سال ۱۳۸۷ شهرستان‌های بجستان ، جوین ، جغتای ، زاوه به تصویب هیئت دولت رسید . در سال ۱۳۸۹ نیز ایجاد شهرستان‌های خوشاب و باخرز به تصویب رسید . داورزن در سال ۱۳۹۱ از تصویب هیئت دولت گذشت که در روز ۲۲ بهمن سال ۱۳۹۱ فرمانداری آن افتتاح و آغاز به کار کرده‌است .

بر این اساس هم‌اکنون استان خراسان رضوی با وسعتی حدود ۱۱۷۷۶۹ کیلومترمربع معادل هفت درصد مساحت کل کشور و متشکل از ۲۸ شهرستان ،۷۰ بخش ، ۷۲ شهر و ۱۶۴ دهستان می‌باشد.

شهرستان مشهد

مشهد کلان‌شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است . این شهر در زمان افشاریان ، پایتخت ایران بود . مشهد با ۳۵۱ کیلومتر مربع مساحت، دومین شهر پهناور ایران پس از تهران است . براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مشهد با ۳٬۰۰۱٬۱۸۴ تن جمعیت ، دومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران و صد و یکمین شهر پر جمعیت دنیا به‌شمار می‌رود . این شهر به واسطهٔ وجود حرم علی بن موسی الرضا ، هشتمین امام مذهب شیعه ، سالانه پذیرای بیش از ۲۷ میلیون زائر از داخل و دو میلیون زائر از خارج از کشور است .

تاریخ و پیشینه

خراسان، در طول تاریخ شاهد ظهور و سقوط سلسله‌ها و دولت‌های بسیاری در قلمرو خود بوده‌است. اقوام مختلف اعراب، ترک‌ها، کردها، مغول‌ها، ترکمن‌ها و افغان‌ها زمان به زمان به این منطقه تغییرات را به ارمغان آورده‌اند.

جغرافی‌دانان باستان، ایران را به هشت بخش تقسیم کرده‌اند که خراسان بزرگ شکوفاترین و بزرگ‌ترین قلمرو بوده‌است.

امپراتوری اشکانیان برای چندین سال در نزدیکی مرو در خراسان مستقر بوده‌است. در دوران ساسانیان نیز استان توسط یک سپهبد که پادگوسبان نامیده می‌شده و چهار مرگراوس (margraves) که هر یک، فرمانده یکی از چهار بخش استان بوده‌اند، حکومت می‌شده‌است.

در دوران فتوحات مسلمانان در ایران، خراسان به چهار بخش تقسیم گردید و هر بخش به اسم شهر بزرگ خود یعنی نیشابور، مرو، هرات و بلخ نامیده شدند.

قدیمی‌ترین آثار حیات انسانی در ایران، شامل تعدادی ادوات و دست‌افزارهای سنگی با قدمت تخمینی ۸۰۰ هزار سال قبل، متعلق به دوران پارینه سنگی قدیم، از بستر رودخانه کشف رود مشهد به‌دست آمده‌است. در حالی‌که قدیمی‌ترین مکان‌های استقرار انسان، حداکثر با قدمت ۱۰۰ هزار سال در نواحی دیگر ایران نظیر آذربایجان، لرستان و غیره شناسایی شده‌اند.

از آن پس آثار و شواهد زندگی بیشماری از دوران نوسنگی تا آغاز دوران تاریخی در جلگه مشهد، قوچان، جلگه درگز، بجنورد، تربت حیدریه، بیرجند ،فردوس و غیره شناسایی شده‌اند. این شواهد و آثار به اقوام و ساکنان اولیه و بومی خراسان مربوط می‌شود که بنا به عقیده برخی محققان به عنوان اقوام آسیایی شهرت یافته‌اند و سراسر آسیای غربی از مدیترانه تا ترکستان و دره سند را فرامی گیرد؛ ولی در حقیقت مهم‌ترین مقطع تاریخ خراسان در سرآغاز دوران تاریخی ایران با ورود اقوام آریایی به فلات ایران پیوند می‌خورد. در این واقعه که در آغاز هزاره اول ق. م اتفاق افتاد، آریایی‌ها تازه‌وارد از طریق خراسان به سمت مرکز ایران پیش رفتند و بخش اعظم آن‌ها آنچنان که از توصیفات اوستا برمی آید، در خراسان و سیستان مستقر شدند و شاید به همین دلیل است که عمده حوادث آغاز تاریخ ایرانیان که در دو منبع اوستا و شاهنامه فردوسی ذکر شده‌است در مشرق ایران و در واقع در خراسان بزرگ رخ می‌دهد.

استان خراسان رضوی، قسمت نسبتاً کوچکی از خراسان تاریخی است. سرزمینی که در گذشته نواحی بسیار گسترده‌ای را در بر می‌گرفته و قلمرویی یکپارچه داشته‌است. اما امروزه بخشی از آن شامل سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی و قسمت‌هایی از استانهای دیگر، در کشور ایران واقع است و بخش‌های بزرگ‌تری از آن در کشور افغانستان و جمهوری‌های شمال و شمال شرق ایران قرار دارد. خراسان بزرگ تاریخی، یکی از کانون‌های شکل‌گیری تمدن بشری بوده و چه در دوران‌های کهن و پیش از اسلام و چه در دوران تمدن اسلامی، مردمانی هوشمند و سخت کوش در آن می‌زیسته‌اند که در پیدایش و گسترش دانش و فرهنگ و پدیدآوردن عناصر تمدنی نقش بسزایی ایفا کرده‌اند.

جغرافیا

مساحت استان خراسان رضوی ۱۱۶۴۸۵٫۴۹ کیلومتر مربع است که ۷٪ کل مساحت ایران را در بر می‌گیرد. ۴۹٫۲٪ سطح استان را مناطق کوهستانی و ۵۰٫۸٪ آن را دشت‌ها تشکیل می‌دهند. این استان شامل ۴ حوزهٔ آبریز اترک، قره‌قوم، کویر مرکزی و شرق ایران است.

استان خراسان رضوی بین ۵۶ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۶۱ درجه و ۱۶ دقیقه طول خاوری و ۳۳ درجه و ۵۲ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۴۲ دقیقه عرض جغرافیایی شمالی قرار گرفته که از شمال به کشور ترکمنستان، از خاور به افغانستان، از باختر و شمال باختری به استان‌های خراسان شمالی ، سمنان و یزد واز جنوب و جنوب باختری به استانهای خراسان جنوبی و یزد محدود است.

ارتفاعات

استان خراسان رضوی به سبب وسعت زیاد ازنظر شرایط طبیعی بسیار متنوع و هر یک از نواحی مختلف آن دارای ویژگی‌های خاصی است. این استان از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۶/۵۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با کشور ترکمنستان و از شرق به طول حدود ۳۰۲کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد ارتفاعات استان رامی توان به ارتفاعات شمالی و جنوبی تفکیک کرد. ارتفاعات شمال خراسان عموماً شرقی – غربی هستند حال آنکه ارتفاعات جنوب استان، امتداد شمالی – جنوبی دارند. بلندترین نقطه استان قله بینالود در ۳۶۱۵ متری و پست‌ترین نقطه استان در دشت سرخس با ارتفاع ۲۹۹متر از سطح دریا واقع شده‌است.

آب و هوا

این استان از نظر بارندگی و رطوبت دارای بارندگی نسبی و متوسط می‌باشد. در سال ۱۳۸۹ شهرستان قوچان با ۲۹۶ میلی‌متر بالاترین میزان بارندگی سالیانه و شهرستان گناباد با ۷۱ میلی‌متر کمترین میزان بارندگی سالیانه را در بین مراکز شهرستان‌های دارای ایستگاه هواشناسی دارا بوده‌است

جنگل‌ها

استان خراسان رضوی از لحاظ تقسیمات رویشی گیاهی جزء ناحیهٔ ایران تورانی به‌شمار می‌رود. مساحت کل جنگل‌های استان در سال ۱۳۹۵، ۹۹۶۲٫۵۷ کیلومتر مربع (حدود ۷٫۵٪ مساحت استان) است که شامل جنگل‌های نیمه‌خشک تا نیمه مرطوب و جنگل‌های خشک و بیابانی است.

اقتصاد

کشاورزی در دهه‌های گذشته ، به دلیل عواملی چون برداشت بی‌رویه آب و خشکسالی ، با مشکل جدی مواجه شده‌است. البته در سال‌های اخیر، بخش صنعت استان گسترش قابل توجهی یافته‌است. هتل‌داری و گردشگری در این استان پیشرفت قابل توجهی داشته و امکان گسترش بیش از اینها را دارد. همچنین این استان با داشتن مرزهای طولانی با کشورهای افغانستان و ترکمنستان پتانسیل نفش‌آفرینی بیشتر در مسیر ترانزیت کالا و خدمات را دارد. این استان دارای معادن گوناگون بسیاری از سنگ‌های تزئینی و قیمتی گرفته تا کانی‌های مختلف همچون سنگ آهن ، سنگ گچ ، آهک ، زغال سنگ و… را در خود جای داده‌است. معادن سنگان خواف به عسلویه شرق شهرت یافته که در صورت تأمین مطمئن و پایدار آب می‌تواند این استان را متحول کند.

کشاورزی

استان خراسان رضوی به واسطه آب و هوای مناسب در تولید انواع محصولات باغی و زراعی رتبه دارد. این استان در تولید گیلاس ، زرچوبه ، خربزه ، طالبی ، زعفران و آلو رتبه اول ، در تولید زرشک رتبه دوم ، در تولید انار و پسته رتبه سوم و در تولید انگور و بادام رتبه چهارم را دارد. همچنین این استان محصولات دیگری مانند گندم ، عدس ، نخود ، گردو ، گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، بادمجان ، پیاز ، زردآلو ، هلو ، سیب ، گلابی ، به … تولید می‌کند. این استان از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی کشور شمرده می‌شود.

خراسان رضوی؛ تقاطع جاذبه های طبیعی و تاریخی

استان خراسان رضوی همواره در تعطیلات نوروز به دلیل وجود بارگاه مطهر حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در این خطه تاریخی و تمدنی، یکی از انتخاب های اصلی مردم برای مسافرت است. به عقیده باستان شناسان، پیشینه استان خراسان بزرگ به حدود 800 هزار سال قبل یعنی به زمان پیش از ورود آریایی ها به فلات ایران می رسد که در این میان استان خراسان رضوی به عنوان قلب تپنده خراسان قدیم از اهمیت بیشتری به لحاظ جاذبه های تاریخی ، تمدنی و گردشگری برخوردار است. در ادامه به مهم ترین جاذبه های طبیعی و گردشگری خراسان رضوی اشاره می کنیم.

نیشابور؛ شهری به وسعت تاریخ و فرهنگ

نیشابور یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران است که در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است. آخرین یافته‌های باستان شناسی در محوطه‌های پیش از تاریخ این شهرستان نشان می‌دهد که این شهر در هزاره سوم قبل از میلاد مسیح (حدود 4500 تا 5000 سال قبل) دارای ارتباط تجاری با سند در پاکستان و نیز بین النهرین در عراق کنونی بوده است. نیشابور در سال 205 هـ.ق توسط طاهریان به عنوان پایتخت ایران انتخاب و به تدریج بر عظمت و شکوه آن افزوده شد. وجود آب و هوای معتدل، نقاط و تفرجگاه‌های متعدد و بکر در دامنه جنوبی بینالود و نیز آرامگاه مفاخر فرهنگی کشور نظیر خیام، عطار و کمال الملک این شهر را از دیگر شهرهای استان متمایز و ممتاز کرده است.

آرامگاه خیام

آرامگاه خیام تا سال 1338 در مجاورت مدفن امامزاده محمد محروق و بدون ساختمان خاصی قرار داشت اما در سال 1338 (هـ.ش) بنای فعلی آرامگاه طراحی شد و پیکر خیام به مدفن فعلی انتقال یافت. بنای آرامگاه تلفیقی است از نسبیت ریاضی و فناوری به بلندای 18 متر و بر روی 10 پایه که کاشی کاری های آن با رباعیاتی از خیام زینت یافته است.

آرامگاه عطار

بنای آرامگاه این عارف نامی توسط قاضی القضات یحیی بن صاعد از بزرگان نیشابور ساخته شد. این بنا سال 1314 هـ .ش توسط انجمن آثار ملی تکمیل و مرمت شد. سنگ مزار عطار از نوع سنگ افراشته سیاه رنگی است که اشعاری به خط ثلث بر آن نوشته شده و از قدمت زیادی برخوردار است.

آرامگاه کمال الملک

کمال الملک به دستور مظفرالدین شاه به روستای حسین آباد نیشابور تبعید شد و سرانجام در سال 1319 هـ.ش در همین شهر دار فانی را وداع گفت. مقبره وی در داخل باغ آرامگاه شیخ عطار در سال 1338 احداث شد. نقش برجسته نیم تنه سنگی کمال الملک، توسط استاد ابوالحسن صدیقی از شاگردان استاد، ساخته و در محل نصب شده است.

کلات؛ سرزمین دژهای نفوذناپذیر

حدود ۱۴۵ کیلومتر دورتر از مشهد، پس از عبور از جاده‌ای پیچ در پیچ و سخت‌گذر و در انتهای تونلی دستکند، شهری قرار دارد که روزگاری شکوه حکومت «نادرشاه افشار» را در خود داشته است و امروز به نام «کلات نادری» شناخته می‌شود. این شهر ۱۱۶ اثر تاریخی شناسایی شده دارد که بیش از ۶۴ مورد آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است. کاخ خورشید، کتیبه نادری و بند نادری، مسجد کبود و... از جمله شاخص‌ترین آن‌هاست و همه ساله به ویژه در فصل بهار و تابستان پذیرای گردشگران پرشماری است. کلات علاوه بر آثار تاریخی، جاذبه های طبیعی فراوانی نیز دارد.

کاخ خورشید

کاخ خورشید، قدیمی‌ترین بنای تاریخی موجود در شهر کلات است. نادرشاه افشار پس از لشکرکشی به هندوستان و فتح این کشور، تعدادی از هنرمندان این کشور را همراه با غنایم جنگی به ایران آورد و از آن جا که کلات، شهری در میان رشته کوه هزارمسجد بود، نادرشاه تصمیم به ساخت کاخی باشکوه در این شهر گرفت. کاخ خورشید، سازه‌ای مدور است که به‌صورت هشت ضلعی بنا شده و ۱۲ اتاق در ۲ طبقه دارد. این کاخ سه طبقه در دل خود تزیینات و جزئیات بسیاری دارد که غالب آن‌ها شامل گچبری‌های خاص است. وجود اشکالی نظیر آناناس و موز بر روی بخشی از این بنا، نشان دهنده فعالیت هنرمندان غیرایرانی است.

مسجد کبود گنبد

در فاصله حدود ۲۰۰ متری شرق کاخ خورشید، مسجدی چهار ایوانی قرار دارد که به دلیل رنگ کاشی های گنبد آن، کبود گنبد نامیده شده است. احتمالا در این مکان ابتدا آرامگاهی متعلق به دوره ایلخانی وجود داشته که ساختار مسجد در دوره های بعد از آن پیروی کرده است. هم اکنون بنای یاد شده به منزله شبستانی در کنار ایوان شرقی مسجد قرار دارد و گنبد رفیع دوپوششه مسجد بر فراز شبستان خودنمایی می‌کند. مسجد کبود در دوره‌های مختلف گسترش یافته و ترمیم شده است. زیبایی این مسجد مرهون کاشی های رنگی آن است که در تزییناتش به کار رفته است.

آبشارهای قره سو و اورتکند

دره «قره سو» تقریبا در ۱۰ کیلومتری غرب شهر کلات واقع است. این منطقه کوهستانی پرآب و با صفا، مکانی جذاب برای گردشگران به وجود آورده و آبشارهایی دیدنی و زیبا را در دل خویش جای داده است.یکی دیگر از جاذبه های گردشگری شهرستان کلات، آبشار «اورتکند» و مناظر زیبای اطراف آن است. این آبشار نسبتا مرتفع که از میان کوه های سرسبز منطقه اورتکند به پایین می ریزد، چشم اندازی بدیع و شگرف در این ناحیه به وجود آورده است. منطقه اورتکند به دلیل داشتن ارتفاعات و ناهمواری های طبیعی، همواره مورد علاقه کوهنوردان و ورزشکاران نیز بوده است. این مکان در ۵۰ کیلومتری جاده مشهد به کلات واقع شده است.

گناباد؛ شهر قنات های چند هزار ساله

گناباد یکی از شهرهای تاریخی با میراثی جهانی است. چراکه یکی از باارزش ترین یادگارهای تاریخ جهان در این شهر قرار دارد. شهری تاریخی که حتی قدم زدن در کوچه ها و خیابان های آن نیز خاطره انگیز است. حدود ۲۰۰ اثر تاریخی در شهرستان گناباد شناسایی شده که از این تعداد، 150 اثر آن ثبت ملی شده است.

قنات قصبه

قنات قصبه یکی از رشته قنات های متعدد گناباد و البته متفاوت ترین آن هاست. این قنات از حیرت ‌انگیزترین پدیده‌های ساخت بشر و نمادی از هم نوایی بشر با طبیعت است که از مکان های دیدنی گناباد به شمار می‌آید. این قنات در حاشیه جنوب‌ غربی شهر و کیلومتر یک مسیر گناباد به کاخک و در فاصله ۲۷۱ کیلومتری جنوب شهر مشهد واقع شده است. قنات قصبه که مربوط به ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش است در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۶۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز قرار گرفته است. این قنات به طول ۳۳ کیلومتر، از دو رشته اصلی به نام قصبه و دولاب تشکیل شده است. این قنات 500 حلقه چاه دارد و آب آن در گذشته تا ۳۴ کیلومتری شمال مظهر آن منتقل می‌ شده و سطح وسیعی از اراضی کشاورزی را سیراب می‌کرده است.

مسجد جامع گناباد

مسجد جامع گناباد، مسجدی تاریخی متعلق به دوره خوارزمشاهیان است. دو ایوان دارد که سر در آن ها دارای تزیینات زیبایی مانند نوارهای اسلیمی و یک حاشیه کتیبه قرآنی است. یک صحن، یک ایوان شمالی، ایوان جنوبی، رواق و در نهایت سه شبستان دارد. در این مسجد کتیبه های کوفی وجود دارد و آجرکاری های ایوان قبله آن بسیار شگفت انگیز است. در دوره ایلخانی، الحاقاتی به مسجد جامع اضافه شده است.

روستای ریاب

روستای ریاب در ۵ کیلومتری جنوب غربی گناباد واقع شده است. به‌ لحاظ تاریخی قدمت آن به دوره های قاجاریه و صفویه برمی ‌گردد. این روستا دارای مجموعه‌ای از خانه‌های قدیمی دارای بادگیر، حوض‌ خانه، قلعه، حمام، مسجد و آب ‌انبار با معماری بسیار زیباست که بافت تاریخی خود را حفظ کرده است. روستای ریاب هم ‌اکنون به ‌عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در ایران مطرح است که تعدادی از آثار آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سبزوار ؛ شهری با گنجینه‌های علم و فرهنگ

سبزوار خاستگاه نهضت شیعی سربداران و شهری با گنجینه های شعر، اندیشه، علم و فرهنگ با آثار تاریخی، فرهنگی و دیدنی، مقصدی جذاب برای گردشگران نوروزی است. شخصیت های برجسته ای همچون حاج ملاهادی سبزواری، ابوالفضل بیهقی، ملاحسین واعظ کاشفی، دکتر علی شریعتی و... از این خطه به عرصه دین و فرهنگ ایران زمین پاگذاشتند. سبزوار با 900 اثر تاریخی و فرهنگی شناسایی شده، ده ها بقعه متبرک و دیگر جاذبه های گردشگری با قدمتی بیش از هفت هزار سال در فاصله 237 کیلومتری غرب مشهد و حاشیه جاده تهران- مشهد، قرار دارد. بناهای تاریخی و فرهنگی شهرستان سبزوار شامل آثاری از جمله اماکن مذهبی، آرامگاه های مفاخر و مشاهیر، خانه های قدیمی، کاروانسراها، محوطه های تاریخی و باستانی است.

آرامگاه اسرار

یکی از این ابنیه تاریخی که احتمالا اوقات خوشی را برای گردشگران فراهم خواهد کرد، آرامگاه حکیم و فیلسوف، حاج ملاهادی سبزواری است که به شیوه همه باغ های ایرانی در دوره قاجار طراحی شده، فضای داخلی آرامگاه شامل طرحی چلیپایی شکل بوده که در آن حجره‌ها و اتاق‌هایی تعبیه شده است، بنای اولیه آرامگاه کمی پس از وفات حاج ملاهادی سبزواری توسط میرزا یوسف مستوفی الممالک ساخته و بعد از آن در دوره های دیگر مرمت و تزیین شد.

مسجد جامع سبزوار

بنای مسجد جامع سبزوار که قدمت آن به حدود نیمه دوم قرن هشتم هجری می رسد، به دست «خواجه علی موید»، حاکم سربداری ساخته شده است.مساحت این مسجد 4هزار مترمربع شامل ۲ هزار و ۸۳۵ مترمربع زیربنا و هزار و ۱۶۵ مترمربع فضا و محوطه است. ایوان جنوبی آن از بناهای دیگر مسجد زیباتر و مهم تر است. این ایوان با ۲ مناره آجری در ضلع غربی و شرقی محوطه شبستان مسجد واقع شده است، ایوان شمالی نیز آجری است و ۱۴ متر ارتفاع دارد و ۲ مناره کوتاه و کوچک بر بالای آن دیده می شود.

تربت جام؛ مهد موسیقی مقامی کشور

از تربت جام به عنوان پایتخت موسیقی مقامی کشور نام برده می‎شود. این شهرستان دارای ابنیه و آثار تاریخی، فرهنگی و اماکن مذهبی فراوانی است که مجموعه تاریخی شیخ الاسلام احمد جامی، مجموعه فرهنگی و تاریخی رباط جام و آرامگاه میرقوام الدین از جمله آن هاست.

مجموعه تاریخی شیخ الاسلام احمد جامی

مجموعه تاریخی شیخ الاسلام احمد جامی در شمار شش مجموعه ارزشمند تاریخی ایران قرار دارد. مهم ترین و باشکوه ترین فضاهای معماری این مکان در مجاورت آرامگاه شیخ بنا شده و شامل گنبد خانه، ایوان، مسجد کرمانی، مدرسه فیروزشاهی، گنبد سفید، مسجد عتیق، مسجدجامع نو، آب انبار و ملحقات آن است. بر مبنای کتیبه موجود، گنبد خانه در دوره سلجوقی ساخته شده و در سال های 763 و 771 ه.ق مرمت و بازسازی شده است. ایوان با کتیبه پیرامونی و عناصر تزئینی در نیمه اول قرن هشتم هجری بنا شده و دارای کتیبه ای از عصر صفوی است. مسجد کرمانی و محراب نفیس آن از شاهکارهای قرن هشتم هجری است. مسجد عتیق مشتمل بر شبستانی گنبددار شامل پنج رواق است که در سال 720 ه.ق ساخته شده است.

شکوه طبیعت بر کرانه تاریخ در چناران

یکی از شهرستان های تاریخی استان خراسان رضوی شهر چناران است که در فاصله ۵۰ کیلومتری از مشهد قرار دارد. این شهر کهن دارای آثار تاریخی و طبیعی جذابی است که مسافران زیادی را به خود جذب می کند. یکی از مناطق گردشگری و معروف چناران منطقه اخلمد و دره اجنه است. یکی دیگر از جاذبه های گردشگری چناران، برج رادکان است که از شاهکارهای یکی از نابغه های علم نجوم ایران یعنی خواجه نصیرالدین توسی است.

آبشار اخلمد

روستای اخلمد در 20 کیلومتری جنوب غربی شهر چناران در وسط دره ای زیبا به همین نام قرار دارد. معروفیت این روستا به دلیل وجود آبشارهای زیبایی است که در دل کوه های آن وجود دارد. در فصل بهار که هر گردشگری به تماشای سبزی دشت و دمن و نم نم باران مشتاق می شود، چه روستایی زیباتر و دل‌انگیز‌تر از اخلمد با آبشار زیبا و چشم‌ انداز دلنوازش که غبار راه را در آب های شیرین آن بشوید و رستاخیز طبیعت را با تمام وجود احساس کند.

برج رادکان

برج رادکان به ارتفاع ۲۵ متر، با بدنه استوانه‌ای و گنبد مخروطی شکل، اثری تاریخی مربوط به قرن هفتم هجری است. نمای خارجی بنا تا ارتفاع 3 متری به صورت ۱۲ ضلعی و پس از آن تا زیر گنبد دارای ۳۶ ترک یا نیم استوانه بوده و داخل آن هشت ضلعی است. برج رادکان که تصور می‌شد آرامگاه یکی از ایلخانیان است تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. این برج اثر ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیرالدین توسی است.

خواف ؛ برگ زرینی از دفتر هزار برگ گردشگری

شهرستان مرزی خواف در شرق خراسان رضوی خطه ای مملو از آثار و جاذبه های تاریخی است که گردشگران می توانند در بازدید از آن ها با قدمت چند صد ساله و گاه چند هزار ساله تمدن و فرهنگ ساکنان این سرزمین آشنا شوند.

تجربه سفری پربار به میانه تاریخ با سفر به شهر خواف در فاصله ۲۵۰ کیلومتری جنوب غربی مشهد ممکن می شود، شهری که آثاری چون آسبادهای نشتیفان، مسجد ملک زوزن، مدرسه غیاثیه خرگرد و مسجد جامع سنگان آن در جهان شناخته شده هستند.

آسبادهای نشتیفان

مجموعه تاریخی آسبادهای نشتیفان که در شهرستان خواف واقع شده است، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خشت، گل و چوبی تاریخی ایران و همچنین از مجموعه آسبادهای تاریخی جهان محسوب می‌شود. ظهور آسیاب های بادی در نشتیفان به سبب بادهای ۱۲۰ روزه سیستان است که ساکنان گذشته شهر نشتیفان با توجه به قدرت و شدت باد، ضرورت ایجاد آسیاب بادی را حس کردند. اطلاعات دقیقی درباره زمان ساخت «آسبادهای نشتیفان» در دست نیست اما اغلب مورخانی که در قرن‌های متمادی به ایران سفر کرده‌اند، تاریخ ساخت این سازه را قبل از فتح ایران به دست مسلمانان ذکر می‌کنند، حتی برخی ساخت این آسبادها را به 1700 سال قبل از میلاد مربوط می‌دانند.

مسجد ملک زوزن

مسجد ملک زوزن تنها بنای آجری به جا مانده از بقایای شهر تاریخی زوزن و یادمانی ارزشمند از شکوه و عظمت این منطقه است ، نام بنا برگرفته از ملک ابوبکر بن علی زوزنی بزرگ ترین حکمران این خطه در دوره خوارزمشاهیان است که به استناد کتیبه موجود مربوط به سال 615 هجری قمری است. آن چه از معماری بنا باقی مانده، 2 ایوان کوچک و بزرگ مقابل هم در اضلاع شرقی و غربی است که هسته بنای عظیمی بوده که به عنوان مسجد - مدرسه بنیان شده و به دلیل حملات سپاهیان مغول در 617 هجری قمری کار ساخت آن نیمه تمام رها شده است.

سفری دلپذیر به دیار تاکستان ها

کاشمر، خلیل آباد و بردسکن جزو شهرستان هایی هستند که در جنوب غربی استان خراسان رضوی واقع شده اند. منطقه ای که تلفیقی از موقعیت خشک، کویری، کوهستانی و دارای آب و هوای سرد، معتدل و گرم و خشک است. با توجه به وجود باغ‌های انگور فراوان، یکی از سوغاتی‌های این منطقه کشمش است که جنبه صادراتی نیز دارد. این 3 شهرستان جاذبه های گردشگری و مذهبی فراونی دارند.

آرامگاه امام‌زاده سیدمرتضی کاشمر

آرامگاه امام‌زاده سیدمرتضی در 5 کیلومتری شمال کاشمر واقع شده است. این امام‌زاده را برادر امام‌زاده سیدحمزه(ع) و امام رضا(ع) معرفی کرده اند. اسناد تاریخی حاکی از آن است که وی در سده دوم هجری قمری توسط امویان در این مکان به شهادت رسیده و در آن جا نیز به خاک سپرده شده است. بنای مذکور در محوطه ای به وسعت حدود 1800 متر واقع شده است. اجزای قابل توجه این بنا شامل ایوان کاشی‌کاری شده، گنبد و صحن است.

امام‌زاده قاسم ارغا خلیل آباد

بقعه منسوب به امام‌زاده قاسم ارغا در روستای ارغا از دهستان حومه بخش مرکزی واقع شده و بنای آن متعلق به اواخر دوران قاجار است. به باور اهالی منطقه امام زاده قاسم فرزند امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) است.

برج فیروزآباد بردسکن

این اثر تاریخی در ۱۷ کیلومتری جنوب بردسکن و در بخش شهرآباد و در روستای فیروزآباد قرار دارد. بنایی است آجری به شکل استوانه که بلندای آن حدود ۲۴ متر بوده اما هم اکنون تنها ۱۸ متر از آن باقی مانده است. این اثر تاریخی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، مربوط به عصر سلجوقیان است.

برج علی‌ آباد کشمر بردسکن

این بنا در فاصله ۵ کیلومتری جاده اصلی بردسکن به خلیل‌آباد در روستای علی‌آباد کشمر واقع است. برج علی آباد کشمر یکی از بناهای تاریخی قرن هفتم ه‍جری قمری است. قدمت کشمر به دوره اشکانیان می ‌رسد که روایات زیادی در دل دارد. برج علی آباد کشمر بر فراز بقایا و آواره‌های قلعه ای کهن به نام کوشک بنا شده است، اعتقاد بر این است که این برج یک مقبره بوده و به همین دلیل به مقبره کشمر نیز معروف شده است.

اهمیت دعا کردن در ماه رمضان

یکی از سختترین کارها، برای بسیاری از ما، درخواست چیزی از دیگران است، آنقدر گاهی این درخواست ها سخت می شوند که حتی حاضر نیستیم از پدر و مادرمان هم، ‌چیزی طلب کنیم، چرا که یک حس منفی ناتوانی به ما دست می دهد، که از برآوردن نیاز خود عاجزیم.

و این حس واقعا عذاب آور است، چرا که ما خودمان شاهد هستیم که وقتی کسی مرتبا از ما چیزی میخواهد ، به طور مکرر پول قرض می خواهد، یا مدام از وقت و انرژی ما مطالبه دارد، و هر خواسته دیگری به مرور زمان ارزش و اعتبار آن شخص برای ما زیر سوال می رود، دیگر احترام سابق را برای او قائل نیستیم و این یک واکنش ناخودآگاه است.

به همین خاطر خداوند متعال ما را از درخواست از دیگران و زیر پا گذاشتن عزّت نفسمان بر حذر داشته است،

بحار الأنوار: قالَ النبیُّ صلى الله علیه و آله یَوما لِأصحابِهِ: تُبایِعونی على أن لا تَسألُوا الناسَ شَیئا ، فكانَ بعدَ ذلك تَقَعُ المِخْصَرَةُ مِن یَدِ أحَدِهِم فَیَنزِلُ لَها، و لا یَقولُ لأحَدٍ: ناوِلْنِیها .( بحار الأنوار: 96/158/37)؛

بحار الأنوار: روزى رسول خدا صلى الله علیه و آله به اصحاب خود فرمود: با من بیعت كنید بر این كه چیزى از مردم نخواهید. از آن پس، اگر چوبدست كسى از دستش مى افتاد، خودش [از مركب] پیاده مى شد و آن را بر مى داشت و به كسى نمى گفت: آن را به من بده.

(البته این ها به معنی این نیست که اگر کسی چیزی از ما خواست دریغ کنیم، این هشدار برای این است که بیاموزیم عزّت نفسمان را به هر قیمتی حفظ کنیم.)

اما در این عالم خاکی، و در این زمانه مرگ معرفت ها و مرام ها ، کسی هست که دست رد به سینه هیچ کس نمی زند، هم توانش را دارد، هم ثروتش را، هم قدرت و هم مهربانی و دلسوزی لازم را ....او ثروتی دارد که هرگز تمامی ندارد، قدرتی دارد، که هیچ قدرتی بالاتر از او نیست.

از او هر چه خواسته شود اجابت می شود هر چه در توان کسی از بنی بشر نیست از او بر می آید، و مهمتر از همه اینست که اگر هزاران بار از او درخواست کنیم، نه تنها ارزشمان را از دست نمی دهیم، بلکه برای او عزیزتر و محترمتر خواهیم شد.

در جایی که می فرماید: «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاوُكُمْ .....» (الفرقان، 77)؛ بگو اگر دعاى شما نباشد پروردگارم هیچ اعتنایى به شما نمى‏كند.

خداوند کلید گنجینه ها(ی رحمتش) را در دستان تو قرار داده است، که به تو اجازه داده از او درخواست کنی تا هر گاه بخواهی، درهای نعمتش را با دعا بگشایی و بارش باران رحمتش را طلب نمایی؛ پس اگر اجابت دعایت به تأخیر افتاد، این تأخیر تو را ناامید نسازد»

و این ارزش گرفتن از دعا، به خاطرایمانو توجهی است که ما به آفریدگارمان داریم، از خلق او روی گردانیم، و به او رو می کنیم، این دعا به ما ارزش می دهد، چون نمادی است از ایمان ، بنابراین، دعا نه تنها نیاز ما را برطرف می کند که به ما ارزش هم می دهد.

مراتب دعا

گفتیم دعا یک عبادت است ، عبادتی از روی عجز و نیاز ، اما این عبادت مراتبی دارد ، که اگر ما بدانیم، باعث رشد معنویمان خواهد شد، وقتی ما بیاموزیم که در این عالم برگی بدون اجازه خداوند از جای خود نمی جنبد، و هیچ مخلوقی توان این را ندارد که بدون خواست و اراده خداوند برای ما قدمی بردارد ، این اولین مرتبه ایمان است، که ما از خلق بر می گردیم و به سوی خالق رو می کنیم.

مرتبه بالاتر این است که ما از حاجت خواهی های مادی فراتر می رویم و از خداوند طلب معنویات می کنیم، طلب معرفت و بینش می کنیم، این خواسته ها یعنی ما رشد کرده ایم و دنیا و ما فیها برای ما کوچک شده اند. نه اینکه نخواهیم، بلکه ارزش دلبستگی برای ما ندارند ما می خواهیم به بالاتر از دنیا برسیم، می خواهیم خود را و خدای خود را بشناسیم.

این دعا ارزشمندترین دعاهاست، دعایی که برای شناخت و معرفت و در نتیجه عاقبت به خیری باشد.

بهترین فرصت برای دعا کردن

ماه رمضان ماه گشوده شدن درهای رحمت خداوند است، در ماه رمضان دعاها مستجاب می شود، ماه رمضان ،ماه هم صحبتی عبد با معبود است، ماه خواستن ها و اجابت هاست، هنگامه ای که حجاب ها و موانع میان ما و خدایمان برداشته می شود.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: درهاى آسمان در شب اوّل ماه رمضان گشوده مى شود و تا آخرین شب این ماه بسته نمى شود. (بحار الأنوار:96/344/8 )

تمام حجب از طرف خداوند نسبت به بندگانش برداشته می شود ، هیچ حجابی نیست ، تمام درب ها باز است، هر تقاضایی که متناسب با دری باشد، به خداوند متعال می رسد، چه مادی چه معنوی ....و نتیجه آن اینست که این تقاضاها بی جواب نمی ماند، به تعبیری امروزی به بایگانی نمی رود، مستقیم به خود خداوند می رسد. ...»

آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی(ره): در شرح این حدیث فرمودند: «...در روایت تعبیر به "ابواب "شده است ... یعنی تمام حجب از طرف خداوند نسبت به بندگانش برداشته می شود، هیچ حجابی نیست، تمام درب ها باز است، هر تقاضایی که متناسب با دری باشد، به خداوند متعال می رسد، چه مادی چه معنوی ....و نتیجه آن اینست که این تقاضاها بی جواب نمی ماند، به تعبیری امروزی به بایگانی نمی رود، مستقیم به خود خداوند می رسد. ...».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در خطبه شعبانیه فرمودند: «.....اعمال شما در آن (ماه رمضان) پذیرفته است و دعاهای شما مستجاب، پس، از پروردگار خویش با نیت های راستین و دلهای پاک، بخواهید كه توفیق روزه این ماه و تلاوت قرآن در آن را به شما عنایت فرماید.» (وسائل ‏الشیعة ج: 10 ص : 314)

در این خطبه رسول خدا صلی الله علیه و آله خطاب به ما می فرمایند دعای شما مستجاب است، بنابر مقدماتی که گفتیم نتیجه می گیریم که ماه مبارک رمضان فرصت طلایی دعا کردن و جواب گرفتن است.

حاجات ما به آسمان می روند و مستجاب شده بر می گردند، اگر تأخیری در استجابت دیدیم ناامید نشویم چرا که خداوند حکیم بهتر می داند که صلاح ما چیست، به هر حال چک دعا امضا شده است، استجابت دعاها حتمی است، پس در این ماه عزیز، از هر فرصتی برای دعا کردن استفاده کنیم، چه در طلب حاجات مادی چه معنوی.

امام علی علیه السلام می فرماید:

«خداوند کلید گنجینه ها(ی رحمتش) را در دستان تو قرار داده است، که به تو اجازه داده از او درخواست کنی تا هر گاه بخواهی، درهای نعمتش را با دعا بگشایی و بارش باران رحمتش را طلب نمایی؛ پس اگر اجابت دعایت به تأخیر افتاد، این تأخیر تو را ناامید نسازد».( نهج البلاغه ، نامه 31)

رمضان ماه دعا و نیایش و صلوات رمز استجابت دعاست

رمضان، زمینه ساز آرامش

شرح و تفسیر خطبه پیامبر در استقبال از ماه رمضان

نام‌ های ماه مبارک رمضان و معانی آنها

چهل حدیث روزه

ماه رمضان ماه توبه و انابه

عظمت و برکات ماه رمضان

شش فضیلت ویژه ماه رمضان!

ضیافت الهی

ماه نزول قرآن

ماه رمضان ماه توبه و انابه

خطبه پیامبر اکرم (ص)

چهل حدیث روزه

حرم رضوی مهیای میزبانی

عکس: ایسنا -آرشیو

تفریحی/ هوای دل انگیز بهاری و یک صحن و سرای بهشتی؛ «یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَار» صدا از بلندگوهای حرم می آید، نماز صبح را خوانده ای و با یک خیال آرام به استقبال سال نو نشسته ای، آن هم در صحن و سرای آقا علی بن موسی الرضا (ع). همان طور که در دلت نجواگونه راز و نیاز می کنی و خواسته های دلت را در محضر امام رئوف به زبان می آوری، همنوا با صدایی که از بلندگوهای حرم می آید تکرار می کنی که ای خدا؛ «حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَال». به گزارش «خراسان»، این روزها، همه چیز مهیاست برای یک میزبانی بزرگ؛ میزبانی از زائران عزیز امام رضا (ع) که از دور و نزدیک برای تجربه تحویل سال در بارگاه ملکوتی رضوی به مشهدالرضا (ع) آمده اند. روز گذشته نیز به همین منظور نشستی خبری با حضور قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی، مدیرعالی حرم مطهر و رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس برگزار شد تا همین اقدامات و تمهیدات برای برگزاری مراسم تحویل سال و آغاز سال جدید و همچنین مناسبت های پیش رو در ماه مبارک رمضان تشریح شود.

آمادگی کامل خادمان برای پذیرایی از زائران

مصطفی فیضی قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی از آمادگی کامل خادمان برای پذیرایی از زائران رضوی خبر داد و در ادامه گریزی به مهم ترین برنامه های حرم برای تحویل سال زد و گفت: مراسم ویژه تحویل سال از بعد از نماز صبح آغاز می شود و تا زمان تحویل سال با برنامه های متنوعی از جمله قرائت دعای توسل و دعای سال تحویل، اجرای برنامه‌هایی با حضور نوجوانان در لباس‌های قومیت‌های مختلف، اجرای گروه سرود و همخوانی و...‌ میزبان زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی هستیم. وی افزود: امسال نیز به حفظ و گسترش فضای معنوی هنگام سال تحویل توجه ویژه ای شده است.

تشریح ویژه برنامه های حرم مطهر رضوی در ماه مبارک رمضان و مناسبت های مختلفی از جمله شب های قدر بخش دیگری از این نشست خبری بود که فیضی در این باره گفت: ۱۶ عنوان برنامه قرآنی از جمله محافل قرآنی، ترتیل خوانی، تلاوت بین المللی، جلسات تفسیر، جلسات ویژه خواهران و نوجوانان به صورت شبانه روزی در حرم مطهر رضوی برگزار می شود. وی افزود: برای مراسم شب های قدر نیز تجربیات مفید سال ‌های گذشته استفاده و تقویت شده است. در شب های قدر 4 مراسم به صورت همزمان در حرم مطهر رضوی برگزار خواهد شد؛ مراسم ویژه شب های قدر که برای عموم زائران و مجاوران خواهد بود در رواق امام خمینی (ره) یا صحن پیامبر اعظم (ص) برگزار می شود و چند مراسم دیگر نیز به صورت همزمان برای ناشنوایان، اردوزبانان و عرب زبانان برگزار می شود.

ارتقای کمی و کیفی خدمات رسانی در سال 1402

قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی همچنین در بخش دیگری از این نشست گزارشی از فعالیت‌های آستان در سال ۱۴۰۲ ارائه کرد و ارتقای کمی و کیفی خدمت‌رسانی را دستاورد مهم حاصل شده در این سال برشمرد. فیضی اظهارکرد: فعالیت‌ های آستان قدس رضوی در ۴ حوزه تعریف شده است، تمامی فعالیت‌ها و خدمات در حوزه زیارت و حرم مطهر رضوی با زیر مجموعه های معاونت اماکن، معاونت خدمات زائر، معاونت تبلیغات اسلامی و بخش های ستادی مربوط به حرم مطهر، تحت عنوان مدیریت عالی حرم مطهر رضوی تعریف شده است. فعالیت‌های حوزه علمی آستان قدس رضوی نیزدر قالب سازمان علمی و فرهنگی مدیریت می‌شود، بنیاد بهره وری موقوفات نیز در حوزه اقتصادی فعال است و خدمات اجتماعی آستان قدس رضوی در سطح مشهد، استان و کشور بر عهده بنیاد کرامت رضوی است. در کنار این چهار بنیاد و سازمان، بخش‌های ستادی همچون معاونت سرمایه انسانی، مرکز ارتباطات و رسانه و ...مسئولیت هماهنگی و اجرایی سیاست‌ها و منویات تولیت آستان قدس رضوی را بر عهده دارند.

درباره مسدودسازی زیرگذر تابع تصمیم مدیران شهری هستیم

قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی همچنین در پاسخ به سوال خراسان درباره موضع آستان قدس نسبت به طرحی که از مدت ها قبل شنیده می شود بر اساس آن و به منظور مدیریت ترافیک اطراف حرم قرار است زیرگذر حرم بسته و از عبور و مرور خودروهای شخصی ممانعت شود، گفت: ما موضعی نداریم، هر تصمیمی مدیران شهری بگیرند تابعیم.

ضرورت تامین فضای مسقف زیارتی

همچنین رضا خوراکیان مدیرعالی حرم مطهر رضوی نیز در این نشست نکاتی را درباره پروژه های در دست اجرا متناسب با نیاز زائران و مجاوران مطرح کرد و گفت: ما با رشد تعداد زائران و میزان انتظارات آن ها در دهه آینده مواجه خواهیم بود که متناسب با آن باید انتظارات زائران و مجاوران را پاسخ داد و در این زمینه تامین اماکن و فضای مسقف زیارتی یک ضرورت و الزام است. وی افزود: از همین رو و برای پاسخ به نیاز زائران پروژه های مختلفی در حال اجراست که از جمله آن می توان به پروژه موزه جدید، پروژه زیرسطحی برای تأمین فضای مسقف و زیارتی زائران، مسقف کردن صحن جمهوری اسلامی و ساخت رواق سرپوشیده در این صحن اشاره کرد که همگی معطوف به نیاز زائران است و طی 3 تا 5 سال آتی به نتیجه می رسد. خوراکیان در توضیحی درباره پروژه مسقف کردن صحن جمهوری اظهارکرد: ساخت رواق سرپوشیده در صحن جمهوری اسلامی یک ویژگی متفاوت دارد و آن فراهم شدن امکان زیارت از منظر جدید و روی بام است که امکان تماشای نزدیک گنبد حرم مطهر را برای زائران فراهم می کند.

عبدالحمید طالبی رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی نیز در بخشی از این نشست خبری به تشریح بیشتر برنامه های نوروزی و ماه مبارک رمضان پرداخت و گفت: ۲۶۰ عنوان برنامه ویژه نوروز و ماه رمضان در حرم رضوی پیش‌بینی شده است.

روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارونوت: حماس ما را شکست خواهد داد

تأثیر و تفاوت جنگ اوکراین و جنگ غزه (یادداشت روز)

اخبار ویژه

اگر اشغالگران از عراق خارج نشوند دروازه‌های جهنم به روی آنها باز خواهد شد

میوه شب عید بیشتر از نیاز موجود است

توانمندی فرهنگی همچون توانمندی‌های دفاعی و اقتصادی از عناصر اقتدارآفرینی برای کشور است

سرکرده ایرانی سایت‌های قمار در ترکیه دستگیر شد

افتتاح 3 ایستگاه جدید، یک ایستگاه تبادلی و 2 ورودی در خط 6 مترو تهران

کمک دومیلیارد تومانی رهبر معظم انقلاب برای آزادی زندانیان نیازمند

انتخابات ۵۲ حوزه‌ انتخابیه مجلس تأیید شد احتمال الکترونیکی شدن مرحله دوم انتخابات

شهادت مأمور انتظامی سراوان در درگیری با اشرار مسلح

تعطیلی مراکز دولتی و خصوصی دارای بخش‌های بستری در نوروز ممنوع است

بهاری که با آمدن امام، نوروز شد

• اهتمام دولت برای حمایت مالی و حقوقی از هنرمندان
• شمارش معکوس برای فاز دوم نسل‌کشی در غزه
• سناریو ی تقابل بین مقاومت و مردم
• وحدت میادین در جنوب
• فستیوال جنایت
• پیشرفت شاخص توسعه انسانی پس از ۴ سال نزول
• فشار انتظارات تورمی در روزهای آخر سال افتاد
• کمک 2 میلیاردی رهبر انقلاب برای آزادی زندانیان نیازمند
• واگذاری 10 هزار واحد مسکونی نیروهای مسلح
• 1402؛ سال کار و فعالیت برای دولت سیزدهم
• تشدید نظارت بر مراکز خدماتی با 2200 تیم بازرسی
• تقابل مسعود و جواد دو هم تیمی سابق
• سرخ‌ها در ایستگاه خودروسازان

خیز مغول ها برای ثبت نوروز

کنعانی خطاب به صهیونیست‌ها: آرزوی تجزیه ایران را به گور خواهید برد

بزرگ ترین سرمایه های «خراسان»

خدمت سربازی 14 ماه شد

ماجرای دستگیری راننده ای که افسر ارشد راهور را زیر گرفت!

سجادپور – راننده خلافکاری که یکی از افسران ارشد راهنمایی و رانندگی را با خودرو زیر گرفت تا از چنگ قانون بگریزد،پس از 48 ساعت تلاش نیروهای پلیس اطلاعات و امنیت عمومی مشهد دستگیر شد.
به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان، شب جمعه گذشته ماموران یکی از گشت های خودرویی پلیس راهنمایی و رانندگی که هنگام افطار شهروندان مشغول برقراری نظم و ترافیک شهری بودند ناگهان خودروی برلیانسی را دیدند که در خلاف جهت خیابان حرکت می کند. افسر ارشد راهور با مشاهده رفتار وحشتناک راننده مذکور بلافاصله به وی هشدار داد که به مسیر صحیح حرکت بازگردد اما راننده در حالی پدال گاز را فشرد که خودروی پلیس برای پیشگیری از وقوع حادثه ای دلخراش و حفظ جان رانندگان عبوری دیگر به تعقیب راننده خلافکار پرداخت و هنگام دور زدن در منطقه ای خلوت طوری مقابل خودرو ی مذکور قرارگرفت که بدون وقوع حادثه راننده را متوقف کند اما وقتی سرهنگ جلالی از خودروی پلیس بیرون آمد و مقابل خودروی برلیانس قرارگرفت ناگهان راننده برای فرار از چنگ قانون،پدال گاز را فشرد و درحالی افسر ارشد راهنمایی و رانندگی را روی زمین انداخت که لاستیک جلو به طرز دلخراشی از روی سینه این افسر وظیفه شناس لغزید و به دلیل داشتن سرعت به حالت پرواز از روی پیکر وی عبور کرد.درهمین حال بی درنگ همکاران وی به یاری این افسر فداکار آمدند و او را به مرکز درمانی انتقال دادند که خوشبختانه این افسر پلیس از این حادثه تکان دهنده جان سالم به در برد و بدین ترتیب با صدور دستوری ویژه از سوی سردار سرتیپ دوم احمد نگهبان(جانشین فرمانده انتظامی خراسان رضوی)بی درنگ گروهی از نیروهای پلیس اطلاعات و امنیت عمومی به سرپرستی سرهنگ مهدی کسروی ماموریت یافتند تا برای دستگیری راننده خلافکار وارد عمل شوند. گزارش اختصاصی روزنامه خراسان حاکی است طولی نکشید که عوامل انتظامی با رد زنی های اطلاعاتی به چند مخفیگاه وی با دستور قضایی وارد شدند اما او مکان اختفای خود را تغییر داده بود تا این که بررسی های تخصصی نشان داد که متهم مذکور در منزلی واقع در بولوار شهید صیاد شیرازی مخفی شده است. بنابراین عملیات دستگیری وارد مرحله جدیدی شد و عامل تعدی به افسر پلیس در مخفیگاه خود به دام افتاد. این مرد که «مجید» نام دارد وپس از 48 ساعت تلاش نیروهای پلیس اطلاعات وا منیت عمومی دستگیر شده است، درباره ماجرای فرار خود از چنگ قانون گفت:بدهکاری و چک های برگشتی زیادی داشتم و برخی از طلبکارانم حکم جلب مرا گرفته بودند. به همین دلیل وقتی پلیس اخطار توقف داد ترسیدم که خودروام را توقیف کنند و دیگر نفهمیدم که به چه عمل خطرناکی دست زده ام ...بنابرگزارش روزنامه خراسان،تحقیقات بیشتر دراین باره ادامه دارد.

3 شربت ضد تشنگی برای ماه مبارک رمضان

شربت خاکشیر

شربت خاکشیر یکی از بهترین شربت‌ها برای رفع تشنگی در ماه رمضان است. بهترین زمان مصرف شربت خاکشیر بعد از افطار است. برای تهیه شربت خاکشیر شکر و آب را در ظرفی ریخته و اجازه دهید شکر خودش به آرامی در آب حل شود. بعد از حل شدن شکر در آب، مقداری گلاب برای خوش عطر شدن شربت به شهد اضافه کنید. اجازه دهید شهد شربت خنک شود. به مقدار لازم آب و خاکشیر در ظرفی بریزید و اجازه دهید که خاکشیر خیس بخورد. خاکشیر خیس خورده را به شهد شربت اضافه کنید و برای خنک شدن شربت چند تکه یخ داخل آن بریزید.

شربت زعفران

برای تهیه شربت زعفران، مقداری آب را در ظرفی ریخته و روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید، حال نوبت اضافه کردن شکر به آب است. (دقت کنید که شکر را هم نزنید و اجازه دهید خودش درآب حل شود) زعفران را از قبل دم کنید و بعد از حل شدن شکر در آب به آن اضافه کنید. بعد گلاب را داخل شربت بریزید و اجازه دهید شربت به غلظت دلخواهتان برسد. بعد از این‌که شربت آماده شد بگذارید به دمای محیط برسد و بعد آن را داخل یخچال و در ظرف در بسته نگهدارید. برای خوردن شربت زعفرانی کافی است مقداری آب به شربت بیفزایید و سپس آن را نوش جان کنید.

شربت تخم شربتی

برای تهیه این شربت محبوب، اول تخم شربتی را در ظرف آب ولرم بریزید و اجازه دهید که حالت ژله‌ای به خود بگیرد. بعد مقداری شکر و آب را با هم مخلوط کرده و اجازه دهید که شکر در آب حل شود. برای خوش عطر شدن شربت مقداری گلاب به آن اضافه کرده و بعد از باز شدن تخم شربتی‌ها همه را با هم مخلوط کنید و در یخچال بگذارید.

اشتباهات‌نابخشودنی در خانه‌تکانی

در روزهای پایانی سال از رایج‌ترین عادت‌های اشتباه در تمیزکردن خانه گفتیم و چالش‌هایی که در سایه این رسم،ممکن است رابطه زن‌و‌شوهرها را شکرآب کند

است که همه ساله قبل از نوروز انجام می‌شود. این رسم زیبا، دوست‌داشتنی و مفید نه تنها تازگی و طراوت را به خانه می‌آورد که حال و هوای بهار را به روح و جان اهالی خانه تزریق می‌کند. خانه تکانی عبارت است از گردگیری وسایل خانه، در و دیوارها، شست و شوی ظروف، مبل، فرش و ... . خلاصه خانه‌تکانی برای زدودن آلودگی‌ها و سیاهی‌ها و بیرون افکندن پلشتی‌ها از فضای خانه بوده و هم اکنون این رسم مانند گذشته در سراسر ایران میان مردم معمول است. در این بین، وقتی زمان خانه‌تکانی می‌رسد ممکن است فوراً سراغ کارهای معمول تمیزکاری‌های‌تان بروید، بدون این که فکر کنید شاید لازم باشد چیزهایی را تغییر دهید. حتی شاید ندانید که برخی از عادت‌های شما در تمیزکردن خانه در واقع بیشتر ممکن است خانه‌تان را آلوده کند تا تمیز! در ادامه به رایج‌ترین اشتباهات در خانه تکانی اشاره خواهد شد. همچنین یک مشاور از نحوه مدیریت چالش‌هایی می‌گوید که این رسم ممکن است در بین زوجین ایجاد کند و آرامش آن‌ها را در این روزهای پایانی سال به هم بریزد.

اشتباه اول| نداشتن برنامه‌ای منظم برای تمیزکاری

در ابتدا باید وضعیت تمیزی خانه را بررسی کنید، یک قلم و کاغذ بردارید، در خانه قدم بزنید و همه موارد از نظافت بخش‌های مختلف را بدون اولویت یادداشت کنید. حالا باید تقویم را بردارید و ببینید چند روز زمان خالی دارید. مخصوصا اگر شاغل باشید باید با دقت زمان‌های خالی خود را در نظر بگیرید. با توجه به مدت زمانی که دارید و همچنین میزان کثیف بودن بخش‌های مختلف خانه، برنامه خانه تکانی را تنظیم کنید.

اشتباه دوم| اول ضدعفونی می‌کنید، بعد تمیزکاری

تمیزکردن با ضدعفونی‌کردن فرق دارد و تفاوت این دو می‌تواند سطحی را تمیز یا کثیف‌تر کند. تمیزکردن هرچند تا حدودی آلودگی‌ها را از سطح پاک می‌کند؛ اما ضدعفونی‌کردن با استفاده از مواد شیمیایی که وجود دارد میکروب‌ها را می‌کشد. اگر سطحی پوشیده از گردوخاک باشد، ضدعفونی‌کننده نمی‌تواند میکروب‌ها را خوب از بین ببرد و به همین دلیل، اول باید سطح را خوب تمیز کنید. پیش از این که سراغ اسپری ضدعفونی‌کننده بروید، سطح را از گردوخاک و آلودگی‌ها پاک کنید تا ضدعفونی‌کننده خوب اثر کند.

اشتباه سوم| استفاده از وسایل آلوده برای تمیزکردن

تمیزکردن خانه تا حدود زیادی به ابزارهایی بستگی دارد که از آن‌ها استفاده می‌کنید. پیش از شروع اول مطمئن شوید که تمام وسایل تمیزکاری‌تان تمیز هستند تا میکروب و گردوخاک و آلودگی را در تمام خانه پخش نکنید. پارچه‌های گردگیری، برس‌ها و سر تی‌ها را بشویید و وسایلی مانند برس دست شویی را بعد از هر بار استفاده ضدعفونی کنید.

اشتباه چهارم| ساییدن لکه‌ها به‌جای لکه‌برداری

اگر فکر می‌کنید لکه را می‌توانید با ساییدن از بین ببرید در واقع مشکل را بدتر و لکه را سرسخت‌تر می‌کنید. ساییدن لکه باعث می‌شود لکه پخش شده و بیشتر به عمیق ماده فروبرود یا حتی به فیبرهای پارچه یا بافت سطح آسیب بزند. همیشه اول لکه را با پارچه‌ای تمیز لکه‌گیری کنید تا هر ماده‌ای که روی سطح است حذف شود. سپس با روش لکه‌برداری متناسب با جنس لکه، آن را پاک کنید.

اشتباه پنجم| تمیز کردن همه‌جای خانه با یک دستمال

استفاده از یک دستمال ثابت برای تمیزکردن تمام قسمت‌های خانه کار درستی نیست چون میکروب‌ها و آلودگی‌ها به‌راحتی بین اتاق‌ها منتشر می‌شوند و قطعاً این چیزی نیست که دوست داشته باشید. برای تمیزکردن هر قسمتی از خانه، دستمال جداگانه‌ای در نظر بگیرید و دستمال‌ها را نیز مرتب بین استفاده‌ها بشویید.

اشتباه ششم| بازنکردن پنجره‌ها موقع استفاد از مواد شیمیایی

وقتی از پاک‌کننده‌های شیمیایی مثل سفیدکننده استفاده می‌کنید تهویه محیط خیلی مهم است. حین استفاده از این مواد، بو و بخار آن‌ها در هوا پخش می‌شود و ریه‌ها را تحریک می‌کند. پس حتماً تهویه را روشن کنید یا پنجره‌ها را باز بگذارید و به‌محض تمیزکردن محل، از آن قسمت دور شوید.

اشتباه هفتم| از پایین‌به‌بالا تمیز کردن

اگر گردگیری را از زمین شروع کنید، جاذبه می‌تواند تمام تلاش‌های شما را در تمیزکردن خانه خنثی کند. وقتی سطحی بالاتر از زمین را تمیز می‌کنید ذرات گردوخاک و دیگر ریزه‌ها روی زمین می‌افتند که اگر قبلاً زمین را تمیز کرده باشید، مجبور می‌‌شوید دوباره آن را تمیز کنید یا جارو بکشید. پس همیشه از بالاترین قسمت شروع کنید و به‌نوبت پایین بیایید.

اشتباه هشتم| تمیز کردن پنجره‌ها در گرم‌ترین زمان روز

بسیاری از ما تصور می‌کنیم که اگر شست‌وشوی پنجره‌ها را در طول روز و زیر نور خورشید انجام دهیم بهترین کار را انجام داده‌ایم. اما این باور درست نیست زیرا در گرمای آفتاب، مایه پاک‌کننده شیشه خیلی سریع روی پنجره خشک شده و اثرش به صورت لک روی شیشه باقی می‌ماند. بنابراین، برای اجتناب از این امر بهتر است این کار را به روز‌های ابری یا بعد از غروب آفتاب موکول کنید.

اشتباه نهم| استفاده از شوینده‌های قوی

تمیزکننده‌های چندمنظوره تصادفاً به سطوح آسیب نمی‌زنند، بلکه واقعیت این است که هر سطحی، محلول مناسب خود را می‌خواهد. برای سطوح گرانیتی از پاک‌کننده‌های حاوی سرکه استفاده نکنید، برای سطوح چوبی از پاک‌کننده‌ای ملایم استفاده کنید تا پولیش چوب از بین نرود و از ضدعفونی‌کننده‌هایی مانند وایتکس زیاد استفاده نکنید.

اشتباه دهم| بررسی‌نکردن پاکت جاروبرقی

بهتر است قبل از این که پاکت جاروبرقی کاملاً پُر شود آن را عوض کنید تا هم جاروبرقی عملکرد بهتری داشته باشد و هم خاک‌ها و آلودگی‌ها پخش نشود. در غیر این صورت به جای کشیدن آشغال‌ها به درون جاروبرقی، همه آن‌ها روی سطح زمین برخواهند گشت و کارتان را دوبرابر خواهند کرد. علاوه بر خالی کردن یا تعویض پاکت جاروبرقی، هر بار فیلتر آن را هم بشویید یا عوض کنید تا عملکرد بهتری داشته باشد.

اشتباه یازدهم| تمیز نکردن لوله تخلیه زیر سینک

یادتان باشد لوله تخلیه زیر سینک ظرف‌شویی و روشویی را مرتب تمیز کنید. این کار جلوی انتشار بوهای نامطبوع را می‌گیرد. مخلوط جوش شیرین و آب لیمو برای نظافت سینک مناسب است. یک قاشق چای خوری جوش شیرین را با یک چهارم قاشق آب لیمو مخلوط کنید. اجازه دهید این مخلوط حدود ۱۰ دقیقه روی سینک بماند و سپس آن را با آب داغ بشویید. جوش شیرین یک ماده پاک کننده طبیعی است که کثیفی و چربی را از بین می‌برد، بنابراین می‌توانید آن را در اطراف شیر آب هم بریزید و با مسواک کهنه یا فرچه روی آن را بشویید.

اشتباه دوازدهم| نشستن بالش‌ها

بالش‌های خواب بیشتر از خیلی از قسمت‌های خانه میکروب جمع می‌کنند و فقط شستن روبالشی‌ها کافی نیست. خوب است سالی حداقل دو بار بالش‌ها را بشویید. اگر از بالش‌های بازاری استفاده می‌کنید، دستورالعمل شست و شوی آن را بخوانید. اگر بالشتان بعد از شست و شو صاف شد، تنظیم خشک‌کن لباس شویی را روی خشک‌کن پشم بگذارید یا توی خشک‌کن لباسشویی بیندازید تا بالش پف کند.

6 مزیت باورنکردنی خانه‌تکانی‌ که نمی‌دانید

اگرچه دشواری‌های خانه تکانی‌های عید، شیرینی فرا رسیدن سال نو را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد اما این کار مزیت‌هایی دارد که تمیز شدن خانه تنها یکی از آن‌هاست.

1 اضطراب را از بین می‌برد| بی نظمی و آشفتگی بیشتر به معنای اضطراب بیشتر است؛ بنابراین تعجبی ندارد که طبق تحقیقات انجام کار‌های خانه اضطراب و نگرانی را تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهد.

2 به بهبود تنفس کمک می‌کند| اگر با شروع فصل بهار دچار آلرژی یا آسم می‌شوید، باید بدانید که دانه‌های گرده تنها علت این مشکلات تنفسی نیستند. گرد و غبار هم از عوامل مهم بروز آسم، به ویژه در کودکان است.

3 روحیه را بهبود می‌بخشد| نظافت کامل خانه و حفظ تمیزی آن یکی از راه‌های تقویت روحیه است که می‌تواند به عادتی پسندیده تبدیل شود. در تحقیقی معلوم شد زنانی که خانه خود را اضطراب آور توصیف می‌کردند، به ویژه کسانی که در مورد آشفتگی خانه و کار‌های ناتمام‌شان صحبت می‌کردند، احتمال دچار شدن به حالت افسردگی در طول روز در آن‌ها به طور فزاینده‌ای بیشتر بود. این وضعیت به خستگی بیشتر بعد از کار منجر می‌شد.

4 باعث تحرک فیزیکی می‌شود| در پژوهشی رابطه‌ میان تحرک فیزیکی و تمیزی بررسی شد و نتیجه آن بود که هر چه افراد یک خانه تمیزتر باشند، تحرک بدنی آن‌ها بیشتر است. سوزاندن کالری در حین تمیز کردن خانه یکی از توضیحات مطرح شده برای این نتیجه‌گیری است.

5 به‌داشتن خوابی مناسب کمک می‌کند| اگر نمی‌توانید خواب راحتی داشته باشید، قرص‌های خواب آور را کنار بگذارید و اتاق خواب‌تان را مرتب کنید. افرادی که همیشه تختخواب خود را مرتب می‌کنند ۱۹ درصد بیشتر همواره خوابی راحت دارند. در تحقیقی، ۷۵ درصد شرکت کنندگان با وجود وسایل خواب تمیز، خواب بهتری داشتند، چون احساس راحتی بیشتری در آن‌ها می‌کردند.

6 منجر به یک رژیم غذایی سالم می‌شود| داشتن یک خانه تمیز کمک می‌کند غذا‌های سالم‌تری بخورید. محققان می‌گویند احتمال انتخاب‌های غذایی سالم‌تر در افرادی که در خانه‌های تمیز و مرتب زندگی می‌کنند بیشتر از کسانی است که در خانه‌های آشفته زندگی می‌کنند.

مدیریت چالش‌های‌خانه‌تکانی با همدلی‌و‌همکاری

زوجین برای این‌که خانه‌تکانی و دردسرهایش منجر به چالش و برهم خوردن آرامش خانه‌شان نشود، باید چه کنند؟

در زمان خانه‌تکانی باید مراقب باشیم که این رسم زیبا، خللی در عشق و احترام زوجین به یکدیگر ایجاد نکند. بهتر است که زن‌و‌شوهر قبل از هر چیز نگاه مثبتی به یکدیگر داشته باشند تا کمتر از هم دلخور شوند و خانه‌تکانی روی اعصاب‌شان نرود. معمولا خانم‌هایی که خانه‌تکانی آخر سال را انجام می‌دهند، از لحاظ روحی و روانی تحت فشار قرار می‌گیرند و دچار نوعی خستگی و اضطراب در این زمینه می‌شوند. گاهی مرد خانه یا در تمیزکاری کمک نمی‌کند یا به خوبی آن را انجام نمی‌دهد که باعث جروبحث می‌شود. برای جلوگیری از این چالش‌ها، چند توصیه به زوجین داریم و از اشتباهات آن‌ها خواهیم گفت.

توجه‌نکردن به تفاوت‌های مردها و زنان

بین زن و مرد تفاوت‌های جدی وجود دارد که یکی از آن‌ها این است که مردان کلی‌نگرند و زن‌ها جزئیات را بیشتر دقت می‌کنند. مردها از این که در تمیز یا مرتب کردن وسایل دقت زیادی ندارند، دنبال آزردن همسر خود نیستند بلکه فقط مثل زنان نیستند که تا ریزترین لکه‌های روی وسایل را ببینند.

همدلی و همکاری‌نکردن همه اعضای خانواده

انجام تمام کارهای خانه‌تکانی به یکباره فشار خیلی زیادی روی خانم‌ها وارد می‌کند. متاسفانه برخی مردان اعتقادی به کمک کردن در کارهای منزل ندارند. علاوه بر همسر، دیگر اعضای خانواده هم باید با همفکری، همدلی و همکاری در کنار یکدیگر باشند تا خانه‌تکانی به یک تفریح دورهمی تبدیل شود.

توهین و امرکردن به شوهر برای خانه‌تکانی

اگر شوهرتان در کارهای خانه‌تکانی به شما کمک نمی‌کند، اول از همه با احترام باید از او درخواست کرد نه خشونت و توهین و امر و نهی. بعد از آن هم باید کارهایی را به او سپرد که خودش هم لذت می‌برد. همچنین انجام آن کار وی را نباید کوچک و بی‌تاثیر شمرد. حساسیت بیش از اندازه فقط زنان را ناکام می‌کند چراکه معمولا در یک خانه چند نفر دیگر هم زندگی می‌کنند که احتمال تا نوروز کمی ریخت و پاش خواهد شد. اگر زن و شوهر در این ایام همچنان حرمت ازدواج و قداست خانواده را به یاد داشته باشند هرگز یک خانه خیلی تمیز را به پایمال شدن و خدشه‌دار شدن رابطه ترجیح نخواهند داد.

کار کردن یک ضرب بدون استراحت

بسیاری از زوج‌ها دوست دارند در سریع‌ترین و کوتاه‌ترین زمان ممکن، کار خانه‌تکانی‌شان را به پایان برسانند، به همین دلیل تصمیم می‌گیرند بدون هیچ استراحتی کار کنند. گرچه می‌توان با کار بیشتر، در روزهای کمتری به نتیجه رسید، اما نادیده گرفتن یا حذف استراحت و تفریح از برنامه روزانه، فقط به هوای زودتر به نتیجه رسیدن، هرگز مصلحت نیست. بی‌وقفه کار کردن باعث می‌شود شما از نظر روانی و جسمی خسته و فرسوده شوید و آستانه تحمل‌تان کاهش یابد و به همین علت ساده، ممکن است با نخستین تحریک، هرچند مسئله‌ای کوچک و جزئی، به جوش بیایید و عصبی شوید و با همسرتان درگیری و مشاجره داشته باشید.

تحمل‌نکردن اشتباهات یکدیگر

ناتوانی در تحمل اشتباهات یکدیگر از مهم‌ترین عوامل جرو بحث همسران در این روزهاست. مثلا اگر یکی از همسران در طول خانه‌تکانی مرتکب خطایی شود؛ مثلا چیزی را بشکند، آب کثیفی را روی زمین بریزد و... با حرف‌ها و رفتارهایمان، دایم او را تنبیه و مواخذه یا اشتباهش را ‌گوشزد می‌کنیم؛ خلاصه این که آن چنان بد رفتار می‌کنیم که گویی او دست و پاچلفتی است و خرابکاری‌اش هرگز قابل جبران نیست.

دکتر رئیسی در نشستی با جمعی از فعالان کسب و کارهای فضای مجازی:

زیست‌بوم فناوری و نوآوری از پیشران‌های توسعه کشور است/ تأکید بر نگاه تحول‌محور و فرصت‌ساز دولت به اقتصاد دیجیتال/ برنامه دولت برای جبران عقب‌ماندگی‌ها در تنظیم‌گری و وضع مقررات برای فعالیت کسب و کارهای دیجیتال

شناسه خبر : 150765 يکشنبه 27 اسفند 1402 - 10:25

رئیس جمهور با بیان اینکه نظام اجرایی کشور به فعالین بخش اقتصاد دیجیتال اعتماد دارد و مسائل و چالش‌های احتمالی پیش‌روی فعالین این بخش را پیگیری خواهد کرد از فعالان کسب و کارهای دیجیتال خواست با شناخت مسائل و مشکلات و ارائه راهکارهای حل آنها در ارائه خدمات به مردم و ارتقای کیفیت زندگی آنها نقش‌آفرینی کنند.

دکتر سید ابراهیم رئیسی درچهارمین نشست رمضانی خود با اصناف و اقشار مختلف، بعد از ظهر شنبه در نشستی، به گفت‌ و شنود با جمعی از فعالان کسب و کارهای فضای مجازی پرداخت.

رئیس جمهور دراین نشست پس از استماع نظرات و دیدگاه‌های 15 تن از صاحبان و فعالان کسب و کارهای دیجیتال، زیست‌بوم فناوری و نوآوری را در جهان امروز پیشران توسعه و از الزامات و اولویتهای کشور دانست وبا بیان اینکه ورود دانش‌بنیان‌ها به عرصه هوش مصنوعی و محوریت جوانان با استعداد و خلاق در تحقق پیشرفت‌های فناورانه، امیدآفرین و درخشان است، بر رفع موانع موجود و بهره‌گیری از همه ظرفیت‌ها و استعداد بومی برای تداوم شتاب حرکت دراین مسیر تأکید کرد.

دکتر رئیسی با اشاره به هدف‌گذاری رشد 8 درصدی برای اقتصاد کشور وهمچنین ضرورت ارتقای بهره‌وری برای تحقق رشد اقتصادی و رونق تولید، سهم اقتصاد دیجیتال را بواسطه اشتغالزایی، سرعت بازگشت سرمایه، بهره‌وری بالا و کاهش هزینه‌ها در تحقق این اهداف بسیار مهم وموثر دانست و بر افزایش حمایت‌های مالی و حقوقی و همچنین فراهم کردن فضای مناسب برای حضور و مشارکت بیشتر بخش خصوصی دراین عرصه تأکید کرد.

رئیس جمهور رویکرد دولت مردمی به اقتصاد دیجیتال را نگاهی فرصت‌محور و تحول‌ساز دانست و با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های کلان کشورهای مختلف برای رونق بخشیدن به کسب و کارهای دیجیتال، افزود: دولت مردمی بر حفظ و جذب استعدادهای کشور در حوزه اقتصاد دیجیتال و برداشتن گام‌های بلند در زمینه هوش مصنوعی تأکید دارد.

دکتر رئیسی تنظیم‌گری‌ها و وضع مقررات برای فعالان عرصه کسب و کارهای دیجیتال را حلقه مفقوده برای حفظ پیشتازی در این عرصه دانست و با گلایه از کم کاری‌های گذشته در حوزه رگولاتوری اقتصاد دیجیتال، بر تداوم اقدامات در حال انجام برای تسریع در به روز شدن و جبران این عقب‌ماندگی تأکید کرد.

رئیس جمهور با تأکید بر پرهیز بخش دولتی از هرگونه رقابت با بخش خصوصی در هر عرصه‌ای تصریح کرد: نقش دولت حمایت، هدایت، نظارت و همچنین ایجاد زمینه برای رقابت سالم در ارائه خدمات باکیفیت در اقتصاد کشور است.

دکتر رئیسی با تأکید بر لزوم روان‌سازی کسب و کارهای اینترنتی، تسهیل صدور مجوز برای این کسب و کارها و حذف اجباری بودن اخذ مجوزهای غیر ضرور را از جمله اقدامات لازم برای روان‌سازی کسب و کارهای دیجیتال دانست و افزود: ایجاد محیطی سالم، رقابتی و آرام با دسترسی آسان به بازارهای داخلی و خارجی از جمله ملزومات رونق اقتصاد دیجیتال برای فعالین این بخش است.

رئیس جمهور با بیان اینکه نظام اجرایی کشور به فعالین بخش اقتصاد دیجیتال اعتماد دارد و مسائل و چالش‌های احتمالی پیش‌روی فعالین این بخش را پیگیری خواهد کرد، از فعالان کسب و کارهای دیجیتال خواست با شناخت مسائل و مشکلات و ارائه راهکارهای حل آنها در ارائه خدمات به مردم و ارتقای کیفیت زندگی آنها نقش‌آفرینی کنند.

«استفاده از ظرفیت بخش خصوصی به عنوان بازوان پرتوان دولت در تأمین امنیت شبکه در ارتباط با بخش‌های رسمی»، «تأکید بر ضرورت حفظ حقوق بخش خصوصی از جانب بخش‌های دولتی»، «توجه ویژه به حمایت از سکوهای آموزشی» و «ضرورت کار و تلاش مضاعف در حوزه کودک در بستر فضای مجازی با محوریت مسائل فرهنگی در کنار مسائل اقتصادی» از دیگر نکاتی بود که رئیس جمهور در این جلسه ناظر به سخنان برخی از فعالین کسب و کارهای فضای مجازی مطرح کرد.

دکتر رئیسی با تأکید بر لزوم ارتباط مستمر فعالین اقتصاد دیجیتال با بدنه دستگاه‌های اجرایی، تصریح کرد: دولت متعهد به حمایت از فعالین اقتصاد دیجیتال است چرا که برای آنها نقشی موثر در اقتصاد قایل است و در این مسیر آماده دریافت نقطه‌نظرات و انتقادات است.

پیش از سخنان رئیس جمهور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در سخنانی با اشاره به اینکه دولت مردمی برای اولین بار یک فصل از قانون برنامه 5 ساله را به موضوع اقتصاد دیجیتال اختصاص داده و به شکل ریشه‌ای به دنبال تسهیل فعالیت‌های دیجیتال و رفع موانع آن بوده است، از اختصاص حدود 10 درصد احکام برنامه 5 ساله هفتم توسعه به مباحث اقتصاد دیجیتال خبر داد.

دکتر زارع‌پور با بیان اینکه برنامه دولت برای فراگیر شدن شبکه فیبر نوری در سراسر کشور، زیرساخت توسعه ارتباطات و تسهیل فعالیت کسب و کارهای فعال در فضای مجازی را برای نیم قرن آینده به شکل قابل ملاحظه‌ای ارتقا بخشیده و تقویت می‌کند، اظهار داشت: دولت همچنین در موضوع تأمین نیروی انسانی توانمند برنامه تربیت سالانه 100 هزار متخصص در حوزه اقتصاد دیجیتال را با کمک بخش خصوصی اجرا کرده است.

هوشمندسازی تمام خدمات دولت، تقویت تدابیر حفاظت از داده‌ها، تدوین برنامه‌های لازم برای بهره‌مندی از فناوری‌های جدید از جمله هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء و تلاش برای ارتقای بهره‌وری با کمک متخصصان و فعالان عرصه دیجیتال، از دیگر برنامه‌های دولت بود که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به آنها اشاره کرد.

دبیر شورای‌عالی فضای مجازی نیز در سخنانی با اشاره به اینکه حاضران در این نشست بیش از آنکه به دنبال کسب منفعت از کسب و کار خود باشند، به دنبال خلق ارزش و تسهیل زندگی مردم هستند، گفت که تعداد قابل توجهی از نرم‌افزارهایی که مردم به طور روزمره از آنها استفاده می‌کنند، حاصل تلاش و خلاقیت افراد حاضر در دور همین میز است.

در ادامه جلسه آقایان دکتر علی حکیم‌جوادی مدیرعامل شرکت نصر تهران، مجید حسینی‌نژاد مدیرعامل و بنیانگذار شرکت علی‌بابا، محمدمهدی شریعتمدار مدیرعامل شرکت جی‌بیت، کاظم کیال مدیرعامل اپلیکیشن بله، خانم آریا مدیرعامل شرکت‌های کهکشان، علیرضا عابدی‌نژاد مدیرعامل شرکت دوران، محمدباقر تبریزی مدیرعامل شرکت کوئرا، مصطفی ری‌پور مدیرعامل شرکت دیجیتون، مصطفی امیری مدیرعامل شرکت زرین‌پال، سید مسعود طباطبایی مدیرعامل شرکت دیجی‌کالا، عباس عسگری ساری مدیرعامل شرکت مهیمن، خانم بامرام بنیانگذار نرم‌افزار کسب و کار در حوزه سلامت، محمد صدوقی مدیرعامل شرکت ترابرنت، سید مهدی سادات‌رسول بنیانگذار صندوق توسعه صادرات شریف و بردیا سید احمدنیا رئیس هیئت مدیره شرکت والکس در سخنانی به تشریح نظرات و مطالبات خود پرداختند.

قدردانی از برنامه‌ها و اقدامات دولت مردمی برای توجه به بخش فناوری‌های اطلاعاتی نوین و درخواست برای توجه بیشتر به این عرصه، لزوم تغییر نگرش مدیران دولتی به استفاده از خدمات و فناوری‌های اطلاعاتی و دیجیتال، تسهیل فعالیت بخش خصوصی در این بخش برای جلوگیری از خروج شرکت‌های فناور و ایجاد موج مهاجرت معکوس، ساماندهی موضوع مالیات‌ستانی و توزیع و تخصیص عادلانه ارز به فعالان این بخش، ارتقای امنیت کاری و تضمین سرمایه فعالان اقتصاد دیجیتال و کسب و کارهای فضای مجازی، تسهیل دسترسی فعالان کسب و کارهای فضای مجازی به بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی، جلوگیری از رقابت شرکت‌های دولتی و حتی نهاد‌های تنظیم‌گر با فعالان بخش خصوصی، فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم برای تبلور نوآوری و خلاقیت در این حوزه، توجه ویژه به بحث امنیت شبکه، تسهیل‌گری در صدور مجوز فعالیت بخش خصوصی، حمایت‌های مالی و حقوقی از فعالین کسب و کارهای فضای مجازی، توجه جدی‌تر و سرمایه‌گذاری دولت در بخش بازی و سرگرمی در فضای مجازی، تلاش برای بهبود کیفیت اینترنت، اعتماد به فعالان کسب و کارهای فضای مجازی و ارتقای امید در این عرصه، حمایت‌های قانونی و حقوقی از آن دسته از فعالان کسب و کارهای فضای مجازی که فعالیت آنها با منافع فعالان سنتی تعارض دارد، توجه بیشتر به فعالان کسب و کارهای فضای مجازی در بخش ارزهای دیجیتال از جمله نظرات و دیدگاه‌های مطرح شده از سوی فعالان این بخش در دیدار با رئیس جمهور بود.

فعالان کسب و کارهای فضای مجازی در پایان این دیدار نماز را اقامه کرده و افطار را مهمان دکتر رئیسی بودند.

مشاهده همه اخبار

با حضور دکتر رئیسی صورت گرفت؛ واگذاری 10 هزار واحد مسکونی نیروهای مسلح/ امضای دستورالعمل اجرایی ماده 25 قانون جهش تولید مسکن/ عبور واحدهای در دست ساخت نهضت ملی مسکن از 2 میلیون و 249 هزار واحد

شنبه 26 اسفند 1402

دکتر رئیسی در نشستی صمیمی با اهالی «فرهنگ و هنر»: توانمندی فرهنگی همچون توانمندی‌های دفاعی و اقتصادی از عناصر اقتدارآفرینی برای کشور است/ پیشرفت‌های چشمگیر کشور در راستای معرفی ایران پیشرفته و فناور با هنرمندی به تصویر کشیده شوند/ اهتمام دولت به حمایت مالی و حقوقی از هنرمندان

شنبه 26 اسفند 1402

دکتر رئیسی در نشست صمیمی با اصحاب رسانه: امروز دسته‌بندی صحیح میان رسانه‌ها نه چپ و راست، بلکه بر اساس امیدآفرینی و یاس‌آفرینی است/ دولت با اقدام و عمل و رسانه‌ها با قلم و بیان خود در مسیر ترویج نقاط قوت و تلاش برای رفع نقاط ضعف اقدام کنند/ تقدیر از تلاش همه رسانه‌ها در نقد منصفانه عملکرد مسئولین

پنج‌شنبه 24 اسفند 1402

دکتر رئیسی در نشستی با جمعی از اساتید و نخبگان علوم و فناوری‌های برترساز: حوزه علم و فناوری از جمله بخش‌های مورد طمع دشمن برای عقب نگه‌داشتن ایران است/ تخصیص منابع به فعالیت‌های علمی متناسب با ارزیابی اقدامات و دستاوردها انجام شود/ کمک به رفع موانع ناشی از بروکراسی در مسیر فعالیت‌های علمی از وظایف کارگزاران دولت است

چهارشنبه 23 اسفند 1402

ماه مبارک رمضان با آیات و روایات و مطالب و مقالات و اشعار

اشعار ماه مبارک رمضان

ماه رمضان، بهار قرآن

تعداد بازدید : 10854 تاریخ درج : 1399/02/09

رمضان، که «ماه خدا» و «بهار قرآن» نام گرفته، فصل جدیدی در عبادات سالانه انسان های مؤمن و ماه نزول آیات شریفه قرآن است که خداوند به آن اشاره دارد: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِلنَّاسِ»[1]؛ [ماهِ رمضان، ماهی است که قرآن، برای راهنمایی مردم، در آن نازل شده است.] چنان که در آیه دیگری می فرماید: «اِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ»[2] [ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم!]

«قدر»، از لیالی ماه مبارک رمضان، که نزول قرآن در آن واقع شده و از آن به «لیلة مبارکة» نیز تعبیر گردیده،[3] شب تعالی و صعود به قلّه کمال انسانی است که خداوند آن را برای انابه همه حق جویان، بخصوص پیروان اهل بیت علیهم السلام، فراهم آورده و تلاوت قرآن را در آن شب و در دیگر ایّام به همراه دیگر اعمال صالح، تجارتی بدون ضرر و زیان برای انسان های مؤمن می داند که سبب رستگاری آنان می گردد؛ چنان که می فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یَتْلُونَ کِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِیَةً یَرْجُونَ تِجَارَةً لَن تَبُورَ»[4] [کسانی که کتاب الهی را تلاوت می کنند و نماز را برپا می دارند و از آنچه به آنان روزی داده ایم پنهان و آشکار انفاق می کنند، تجارتی(پرسود و) بی زیان و خالی از کساد را امید دارند.

مقصود از «تلاوت آیات» از منظر امام صادق علیه السلام فهم مراد خدا و عمل بدان ها و امید به وعده های الهی است؛ چنان که در روایت تفسیری از آن حضرت در ذیل آیه

«الَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاَوَتِه»[5]

[کسانی که کتاب آسمانی به آنها داده ایم آن را چنان که شایستۀ آن است می خوانند]

آمده است که:

«یُرتّلونَ آیاتَهُ و یَتفهَّمونَ معانیَه و یَعملونَ بِاَحکامِهِ و یِرجونَ وعدَه و یَخشونَ عذابَهُ و یَتمثَّلونَ قِصصَهُ.»[6] [آيات آن را صحيح مى‏ خوانند و مراعات وقف و وصل و ساير آداب قراءت را مى‏ نمايند. و در معانى آن دقّت مى‏ كنند و به احكام آن عمل مى‏ كنند. و به وعده‏ هاى آن اميدوارند و از عذاب های آن مى‏ ترسند. از قصّه ‏هاى آن عبرت مى‏ گيرند.]

منبع: شیعه شناسی، پاییز 1384 - شماره 11؛ مودب، سید رضا

امام باقر(علیه‌السلام) : «لِكُل شَيْءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَان» هر چیز بهاری دارد و بهار قرآن، ماه رمضان است. 📗 الکافی، ج۲، ص۶۳۰
در ماه خدا که فصل ایمان باشد - باید دل عاشقان، گل‌افشان باشد - فرمود که: هرچیز بهاری دارد - ماه رمضان، بهارِ قرآن باشد

چرا به ماه رمضان، ماه «بهار قرآن» گفته می شود؟

نزول كتاب های آسمانی در ماه مبارك رمضان

نزول قرآن مجید در ماه مبارك رمضان

نزول قرآن در شب قدر

نظر علامه طباطبایی(ره) درباره نزول قرآن

آداب تلاوت قرآن

ختم قرآن

انس با قرآن در سیره علما و بزرگان

انس با قرآن در كلام مقام معظم رهبری

السلام ای ماه پنهان پشت استهلال ما
ما به دنبال تو می‌گردیم و تو دنبال ما

ماهِ پیدا، ماه پنهان، ماه روشن، ماه گم
رؤیت این ماه یعنی نامۀ اعمال ما

خاصه این شب‌ها که ابر و باد و باران با من است
خاصه این شب‌ها که تعریفی ندارد حال ما

کاش در تقدیر ما باشد همه شب‌های قدر
کاش حَوِّل حالَنایی‌تر شود احوال ما

این سحرها در زلال ربّنا گم می‌شویم
این سحرها آسمان گم می‌شود در بال ما

ما به استقبال ماه از خویش تا بیرون زدیم
ماه با پای خودش آمد به استقبال ما

گوشۀ چشمی به ما بنمای ای ابروهلال
تا همه خورشید گردد روزی امسال ما

علیرضا قزوه

رزمایش امنیت 2024 ، پیامی برای آمریکا و عرصه توانمندی ایرانی

رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴

رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ ایران، روسیه و چین سه‌شنبه شب با شعار «با هم برای برقراری صلح و امنیت» در منطقه شمال اقیانوس هند و دریای عمان به مدت ۲ روز برگزار شد. در این رزمایش ۵ کشور عمان، قزاقستان، پاکستان، آفریقای جنوبی و جمهوری آذربایجان به صورت ناظر حضور داشتند.

دکتر هادی محمدی - رزمایش مشترک کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ با شرکت بیش از 20 شناور نظامی از ایران، روسیه و چین با حضور ناظرانی از برخی کشورهای دوست در شمال آقیانوس هند در حال برگزاری است و امروز به پایان می رسد. یک رزمایش پیشرفته با آخرین فناوری‌ها و تاکتیک‌های روز دریایی که همراهی دو کشور عضو شورای امنیت و دارنده بمب اتم وزن آن را نیز بیش از پیش ساخته است. در این میان چند نکته به نظر می‌رسد قابل توجه باشد.

اولین نکته این که رزمایش مرکب 2024 در شرایط بسیار حساس و شکننده ای در منطقه غرب آسیا انجام می شود. جنگ رژیم صهیونیستی در اوج جنایت علیه مردم غزه ادامه دارد و افقی برای پایان آن قابل تصور نیست چراکه با حمایت همه جانبه مالی تسلیحاتی و سیاسی غرب به ویژه امریکا نیز همراه است. از سوی دیگر در یمن و در تنگه راهبردی باب المندب هم درگیری میان نیروهای انصارا... و کشتی های آمریکایی و انگلیسی و کشتی‌های عازم اسرائیل نیز ادامه دارد و این نیروها توانسته اند یکی از مهم‌ترین تنگه های دنیا را برای غرب و حامیان رژیم صهیونیستی بسیار ناامن و پر هزینه کنند. در چنین شرایطی تشکیل ائتلافی از ایران و چین و روسیه در نزدیکی دریای سرخ و باب المندب می تواند پیامی روشن برای غرب باشد که با کاهش حمایت از اسرائیل می توانند افزایش امنیت در این منطقه حساس را شاهد باشند.

نکته دیگر این که حضور چین و روسیه و ناظرانی از عمان آفریقای جنوبی هند پاکستان قزاقستان و آذربایجان در این رزمایش با محوریت جمهوری اسلامی ایران که چند سال است تحت شدیدترین تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا قرار دارد نشان دهنده همکاری راهبردی سه کشور در زمینه امنیت و دفاع دریایی است که سطح بالایی از همکاری میان کشورهاست.

منطقه انجام رزمایش یعنی شمال اقیانوس هند، بین سه تنگه راهبردی از پنج تنگه راهبردی دنیاست، تنگه هرمز در شمال، تنگه مالاکا در شرق و تنگه باب المندب در غرب منطقه اقیانوس هند واقع شده که در حقیقت منطقه تأمین و تبادل انرژی دنیا را احاطه کرده و ایران، روسیه و چین با نمایش توانایی‌ها و هماهنگی‌های دریایی خود پیامی قوی در مورد توانایی خود در دفاع از منافع ملی به سایر کشورها ارسال می کنند. این رزمایش همچنین قدرت و آمادگی ایران در مناطق کلیدی دریایی را به عنوان یک اقدام استراتژیک در مقابله با نفوذ رقبای منطقه‌ای خود و دخالت بازیگرانی همچون ایالات متحده آمریکا به تصویر می‌کشد.

از سوی دیگر اگرچه گزارش دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا در مورد ایران چندی قبل تهیه شده اما وقتی کنار رزمایش اخیر گذاشته می شود مفاهیم جالبی را به دست می دهد. در این گزارش اعتراف شده یک چین جاه‌طلب اما مضطرب، یک روسیه متخاصم، برخی از قدرت‌های منطقه‌ای مانند ایران، نظم سنتی بین‌الملل مبتنی بر برتری آمریکا را به چالش کشیده‌اند»؛ این اعتراف، خلاصه گزارش سالانه سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا به سنا بود.

و نکته آخر و شاید همیشگی، توانمندی قابل توجه ایران در ساخت انواع تجهیزات و تسلحات به صورت بومی است. اتفاقی که نه تنها بازدارندگی ایران را به میزان قابل توجهی افزایش داده بلکه می تواند به نمایشی از توانمندی های ایران برای عرصه بازارهای تسلیحاتی جهان برای صادرات نیز بدل شود. روز گذشته امیر سرتیپ آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح کشورمان از 4تا5 برابر شدن صادرات تجهیزات دفاعی ایران خبر داد و گفت: در امر اقتدار دفاعی در جهان از جایگاه ویژه‌ای برخورداریم، چون در راستای بومی‌سازی به مرحله‌ای رسیده‌ایم که قالب تجهیزات مورد نیاز نیروهای مسلح را در داخل تولید کردیم که موجب اقتدار دفاعی ماست و نتیجه آن تقویت امنیت ملی کشور است ضمن این که غالب این تجهیزات در مرحله صادرات قرار دارد. این سخنان وزیر دفاع را وقتی بهتر متوجه می شویم که ناوشکن تمام ایرانی ساخت صنایع دفاعی ایران را در پیشانی این رزمایش به عنوان ناو فرماندهی می بینیم؛ همان ناوشکنی که چند ماه قبل در یک دریانوردی تاریخی دنیا را دور زد و به سلامت به کشور بازگشت.

رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ کشورهای دوست را خوشحال کرد

رزمایش مرکب کمربند دریایی ۲۰۲۴ پایان یافت

• سال استثنایی اشتغالزایی با کمترین نرخ بیکاری
• پرهیز از اختلاف، رمز پیشرفت کشور
• پرسش و پاسخ با اعضای دولت
• توپ در زمین صهیونیست‌ها
• شهادت ۵ فلسطینی در کرانه باختری و عملیات شهادت‌طلبانه در قدس
• وقوع بی سابقه ترین فاجعه انسانی قرن در غزه
• معاون اول قوه‌قضائیه استعفا کرد
• پرونده‌سازی مجعول با استناد به نهادهای معلوم‌الحال
• سفر با رعایت نکات ایمنی بخیر
• برنامه سفر خود را جار نزنید
• دوئل پیرمرد فراموشکار با متهم پرونده‌های بسیار
• فروش آثار هنرمندان تراز اول در «گلریزان هنر ایران»
• از کیسه برکت یزدی‌ها تا افطارانه‌های همدان