گوشی قاپ های «ضامن دار»در بند پلیس
دو هونداسوار گوشی قاپ که با تهدید کارد ضامن دار،از شهروندان گوشی قاپی می کردند پس از ورود به حوزه استحفاظی کلانتری شفای مشهد،در بند پلیس گرفتار شدند و راز سرقت های زیادی را فاش کردند.
جانشین فرمانده انتظامی خراسان رضوی روز گذشته درباره ماجرای دستگیری گوشی قاپ های خشن به خبرنگار ارشد روزنامه خراسان گفت:ماموران کلانتری شفای مشهد که با هدایت مستقیم سرگرد احسان سبکبار (رئیس کلانتری)گشت زنی های هدفمند را در راستای مبارزه با جرایم خشن آغاز کرده اند ،هنگام انجام وظیفه در بولوار ابوطالب به ۲ جوان موتورسوار مشکوک شدند که با پلاک مخدوش در تردد بودند و اطراف خود را به طرز مرموزی می پاییدند.
سرتیپ دوم ستاد احمد نگهبان افزود:ماموران انتظامی با بهره گیری از شگردهای پلیسی و به طور غافلگیرانه ای مسیر حرکت موتورسواران را سد کردند و آن ها را مورد بازرسی قرار دادند . با کشف یک کارد ضامن دار و دو دستگاه گوشی تلفن سرقتی،مشخص شد که هونداسواران از دزدان حرفه ای هستند که مترصد ارتکاب جرم بودند.
این مقام ارشد انتظامی با اشاره به انتقال متهمان و موتورسیکلت آنان به مقر انتظامی خاطرنشان کرد:بررسی های تخصصی توسط افسر دایره تجسس نشان داد که ۲ جوان ۱۹و۲۰ ساله که سابقه شرارت و نزاع دارند،گوشی های مذکور را ساعاتی قبل از اطراف بولوار ابوطالب و بزرگراه صد متری سرقت کرده اند. وی گفت:باتوجه به اهمیت جرایم خشن و به ویژه گوشی قاپی در مشهد ،متهمان با هماهنگی های قضایی ،مورد بازجویی های فنی قرارگرفتند که تاکنون به حدود ۲۰ فقره گوشی قاپی و زورگیری اعتراف کرده اند.
سردار نگهبان اضافه کرد:ادامه تحقیقات بیانگر آن بود که تبهکاران مذکور گوشی های سرقتی را به مالخری به نام «ع-ق»فروخته اند که تلاش برای دستگیری وی نیز ادامه دارد.
جانشین فرمانده انتظامی خراسان رضوی با تاکید بر این که پرونده های جرایم خشن تا دستگیری همه عوامل و افراد مرتبط با جرم پیگیری می شود به حضور تعدادی از شاکیان در کلانتری شفا اشاره کرد و گفت:هنوز دقایقی از دستگیری دو سارق موتورسوار نگذشته بود که ۶ تن از مال باختگان وارد کلانتری شدند و دزدان ضامن دار را شناسایی کردند .برخی از شاکیان اظهار کردند که هنگام عبور از خیابان هدف گوشی قاپ های ضامن دار قرارگرفته اند و ۲ موتورسوار جوان گوشی را از دست آنان چنگ زده اند اما برخی دیگر نیز به تهدید با کارد ضامن دار توسط سارقان مخوف اشاره کرده اند و بعضی دیگر بر گوشی قاپی در پشت فرمان خودرو تاکید داشتند که بررسی های تخصصی برای ریشه یابی جرایم متهمان مذکور و دستگیری دیگر عوامل مرتبط با آنان همچنان ادامه دارد.
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: در امتداد تاریکی
ادامه مطلب را ببينيد
رهبر انقلاب با بیان این که جمهوری اسلامی برای هر اقدامی در منطقه نیاز به نیروی نیابتی ندارد، نبرد و مبارزه یمن، حزب‌ا...، حماس و جهاد را بر اساس ایمان و عقیده دانستند
نیابت از ایمان، نه از ایران
فردای منطقه از امروز منطقه بهتر خواهد بود . پیش‌بینی میکنم حادثه سوریه باعث سربرآوردن یک مجموعه شرافتمند قوی مثل حزب‌ا... لبنان خواهد شد
رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز در خجسته سالروز میلاد سیّده زنان دو عالم حضرت صدیقه کبری(س)، در دیدار هزاران نفر از مداحان و شاعران اهل بیت(ع) و قشرهای مختلف مردم، حضرت فاطمه زهرا(س) را الگوی کامل همه بشریت برای «قیام در راه حق، ایستادگی، شجاعت، صراحت و قوت منطق و استدلال» خواندند و با اشاره به تلاش دشمنان برای هراس‌افکنی، اختلاف‌افکنی و یأس‌افکنی در جامعه، تأکید کردند: خاصیت پیروان شیطان، گزافه‌گویی و دروغ‌پردازی است و چاره آن، جهاد تبیین و بیان حقایق و ارائه منطق قابل قبول.حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای همچنین با اشاره به محقق نشدن هیچ یک از اهداف رژیم صهیونیستی برای نابود کردن حماس و حزب‌ا...، گفتند: ملت‌های شرافتمند منطقه، به فضل الهی رژیم منحوس را ریشه‌کن می‌کنند و فردایی بهتر را برای منطقه رقم خواهند زد.
احمق‌ها گویا بوی کباب شنیده‌اند!
رهبر انقلاب اسلامی با بیان نکاتی درباره مسائل منطقه از جمله مسئله سوریه، گفتند: یک گروه اغتشاشگر با کمک، نقشه و برنامه‌ریزی دولتهای خارجی توانست از از ضعف های درونی سوریه استفاده کند و این کشور را به هرج و مرج بکشاند.ایشان با اشاره به سخنان چندی قبل خود مبنی بر برنامه دوگانه آمریکا برای کشورهای منطقه یعنی «مسلط کردن یک حکومت فردیِ مستبد سازشگر با سلطه» و اگر ممکن نبود، «ایجاد اغتشاش و هرج و مرج در آن کشور»، افزودند: برنامه آن ها در سوریه به ایجاد اغتشاش و هرج و مرج منتهی شد و اکنون آمریکا، رژیم صهیونیستی و همراهان آن ها با احساس پیروزی، همچون اصحاب شیطان دچار گزافه‌گویی و حرف مفت زدن شده‌اند.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، سخنان یک مقام آمریکایی را با مضمونِ پنهانِ «کمک و حمایت از هر کسی که در ایران اغتشاش کند»، نمونه‌ای از گزافه‌گویی‌های دشمنان دانستند و افزودند: احمق‌ها گویا بوی کباب شنیده‌اند اما ملت ایران هر کسی که مزدوری آمریکا را در این زمینه قبول کند، زیر گام‌های خود لگدمال خواهد کرد.
جمهوری اسلامی نیروی نیابتی ندارد
ایشان در بیان نکته‌ای دیگر ناظر به تحولات منطقه، با اشاره به تظاهر عنصر صهیونی به پیروزی و رجزخوانی و گزافه‌گویی، گفتند: بدبخت‌ها، شما کجا پیروز شدید؟ آیا این پیروزی است که چهل و چند هزار زن و کودک را با بمب کشتید اما نتوانستید حتی یکی از اهداف اعلامی خود در ابتدای جنگ را محقق کنید؟ آیا حماس را نابود و اسرای خود را در غزه آزاد کردید؟ آیا با وجود به شهادت رساندن شخصیتی عظیم همچون سیدحسن نصرا...، توانستید حزب‌ا... لبنان را از بین ببرید؟رهبر انقلاب، مقاومت در منطقه اعم از حزب‌ا...، حماس و جهاد اسلامی را زنده و بالنده خواندند و خطاب به صهیونیست‌ها گفتند: بنابراین شما پیروز نیستید بلکه شکست خورده‌اید.ایشان پیشروی صیهونیست ها در خاک سوریه و اشغال مناطقی از آن را ناشی از نبود مانع و مقاومت حتی یک سرباز در مقابل آن ها خواندند و گفتند: این حرکتِ بدون مانع، پیروزی نیست البته بدون تردید جوانان غیور و شجاع سوری شما را از آن جا بیرون خواهند کرد.
نکته سوم حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای درباره تحولات منطقه، ناظر به جنگ روانی و تبلیغاتی علیه ایران با ادعای از دست دادن نیروهای نیابتی در منطقه بود.ایشان با تأکید بر این که جمهوری اسلامی نیروی نیابتی ندارد، گفتند: یمن، حزب‌ا...، حماس و جهاد می‌جنگند چون با ایمان هستند و عقیده و قدرت ایمان، آن ها را به میدان مقاومت آورده است، نه این که نیابتی از سمت ما داشته باشند.
فردای منطقه از امروز آن بهتر خواهد بود
رهبر انقلاب با تأکید بر این که جمهوری اسلامی اگر هم روزی بخواهد اقدامی کند احتیاجی به نیروی نیابتی ندارد، افزودند: مردان مؤمن و شرافتمند در یمن، عراق، لبنان، فلسطین و ان‌شاءا... در آینده نزدیک در سوریه، در حال مبارزه با ظلم و جنایت و رژیم منحوس و تحمیلی صهیونیستی هستند، جمهوری اسلامی نیز مبارزه میکند و به خواست پروردگار این رژیم را از منطقه ازاله خواهیم کرد. ایشان این سخنان را نه یک بیان سیاسی بلکه حقایقی ملموس و تجربه‌شده خواندند و با اشاره به سربرآوردن مجموعه قوی و پولادین و شرافتمند حزب‌ا... از دل اغتشاشات و جنگ‌های داخلی دهه ۶۰ لبنان خاطرنشان کردند: از دل آن تهدیدها و ناامنی‌ها، فرصت بزرگی همچون حزب‌ا... لبنان سربرآورد و اتفاقاتی همچون شهادت بزرگان آن همچون سیدعباس موسوی نیز نه تنها آن را ضعیف نکرد بلکه قوی‌تر کرد و امروز و فردای مقاومت نیز همین‌گونه خواهد بود.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای ایجاد فرصتها از دل تهدیدها را در گرو هوشیاری، احساس مسئولیت و عمل به وظایف دانستند و با تأکید بر این که فردای منطقه از امروز آن بهتر خواهد بود، گفتند: پیش‌بینی میکنیم مجموعه‌ای قوی و شرافتمند در سوریه نیز سربرآورد چرا که امروز جوانان سوری چیزی برای از دست دادن ندارند و مدرسه، دانشگاه، خانه و خیابان آن ها ناامن است بنابراین باید با قوت اراده در مقابل طراحان و مجریان ناامنی بایستند و بر آن ها فائق آیند.
مداحی یک رسانه تمام‌عیار و یک هنر ترکیبی است
ایشان همچنین در بخش نخست سخنانشان در تبیین شخصیت بانوی دو عالم، افزودند: سراسر زندگی آن حضرت به ویژه مدت کوتاه حیاتشان پس از رحلت پیامبر(ص)، تبیین مستمر حقایق و مبانی محکم دین بود و این، الگو و قله‌ای است که اگرچه نمی‌توان به آن رسید اما باید مدام به سمت آن حرکت کرد.رهبر انقلاب اسلامی در بیان معانی حدیثی از پیامبر خاتم مبنی بر این که «محبت و دوستی حضرت فاطمه(س) صد جا به درد انسان می‌خورد که آسان ترین آن هنگام مرگ و در قبر است»، افزودند: معنای آسان این حدیث، فواید بی‌شماری است که دوستی و ارادت به حضرت صدیقه کبری(س) به همراه می‌آورد اما معنای سخت حدیث آن است که اگر انسان کارهایی کند که محبت آن حضرت به او جلب شود، صد جا فایده و ثمره بی‌نظیر دارد.ایشان الگو قرار دادن خصوصیات حضرت فاطمه(س) را راه جلب محبت آن شخصیت یگانه خواندند و گفتند: یکی از مهم ترین این خصوصیات، تبیین مستمر حقایق است که مداحی در حقیقت ادامه آن جهاد تبیین است. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با اشاره به حدیث دیگری از رسول اکرم که «مؤمن گاهی با جان یا شمشیر و گاهی با زبان جهاد میکند»، گفتند: جهاد زبان گاهی اهمیت و تأثیرش از جهاد با جان نیز بیشتر است. ایشان مداحان را جهادگرانِ با زبان دانستند و افزودند: مداحی یک رسانه تمام‌عیار و یک هنر ترکیبی است که ابعاد آن در شکل و محتوا، لفظ و معنا، شعر و آهنگ و صدا، مدیریت جمعیت و چهره به چهره شدن با مردم، نمود پیدا میکند.
تبیین مسائل روز نیازی حقیقی است
رهبر انقلاب تبیین مسائل روز را نیازی حقیقی دانستند و با اشاره به برنامه‌ریزی پنهان و آشکار و هزینه کردن دشمن برای شبهه‌افکنی و تحریف حقایق، گفتند: مداحان از جمله کسانی هستند که می‌توانند با «جهاد تبیین، آگاهی‌بخشی، امیدآفرینی و تحرک‌آفرینی»، پاسخ مناسب و مؤثر به دشمن دهند.حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای سه‌گانه «هراس‌افکنی، اختلاف‌افکنی و یأس‌آفرینی» را مثلث اهداف ضداسلامی-ضدایرانی دشمن دانستند و گفتند: حیله و کار اصلی شیطان، ایجاد ترس و هراس است و اصحاب ادب و شعر و تفکر باید با منطق دلنشین، «شجاعت و آگاهی و ایستادگی» را به مردم منتقل کنند.در ابتدای این دیدار، ۸ نفر از مادحان و شاعرانِ اقصی‌نقاط کشور، به مدیحه‌سرایی و ذکر فضایل اهل بیت عصمت و طهارت(ع) پرداختند. همچنین حاضران با سرودخوانی دسته‌جمعی، مقام حضرت صدیقه طاهره(س) را ارج نهادند.
تازه های مطبوعات
جمهوری اسلامی - تاسیس پژوهشگاه‌های متعدد برای هر وزارتخانه و دستگاه حاکمیتی، ایجاد انواع مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها و دانشکده‌های غیرضروری و افزودن بر مراکز فرهنگی کشور با عناوین و اسامی و بهانه‌های مختلف، ازجمله اقدامات هزینه‌زا هستند که در سال‌های اخیر به صورت عجیبی مرسوم شده است.
فرهیختگان - این روزنامه در واکنش به اظهارات اخیر حسین موسویان دیپلمات سابق ایرانی نوشت : جناب موسویان علت خروج ترامپ از برجام را این می‌داند که دوست داشته توافقی جدید به نام خودش ثبت شود. فرض کنیم موسویان درست میگوید و ایران این بار با ترامپ به توافقی رسید که او به آن پایبند است و چیزی مثل برجام مدتی کج‌دار و مریز اجرا شد، اما در انتخابات ۲۰۲۸ آمریکا مثلاً ایلان ماسک رأی آورد و این بار او دوست داشت که از توافق قبلی خارج شود تا توافقی جدید به اسم او ثبت شود. این بار باید چه کرد؟ این دور باطل تا کجا ادامه خواهد داشت؟
سازندگی -ستار هاشمی، گویی تنها وزیری است که اراده جدی برای رفع فیلترینگ ندارد و بقیه اعضای کابینه پزشکیان به طور جد پیگیر رفع فیلتر هستند.اکنون برای مطالبه حق مردم برای رفع فیلتر که زندگی اقتصادی و ارتباطات آن ها را با چالش جدی مواجه کرده و مردم را از این حق خود محروم کرده است.
کیهان - شاید کسی سقوط سوریه را به ظاهر نشانه ضعف جمهوری اسلامی بداند ولی این اتفاق برعکس قدرت جمهوری اسلامی را ثابت میکند.از سال ۲۰۱۱ میلادی جمهوری اسلامی ایران سوریه را از چنگال جبهه استکبار و مزدوران آن بیرون کشید و به مدت ۱۳ سال حفظ کرد. اما سوریه و بشار اسد به محض پشت کردن به ایران یک هفته هم دوام نیاورد.
ایران - سعید آجرلو نوشت: نظرات قالیباف در حوزه عفاف و حجاب کاملاً مشخص است؛ از یک طرف با ناهنجاری، ساختارشکنی، ولنگاری و بی‌حجابی مخالف است و تعارفی ندارد و از طرف دیگر با گشت ارشاد، برخوردهای فیزیکی و برخوردهایی که اساساً تنش‌زا هستند، مخالف است.حتی ایشان با فیلترینگ هم مخالف است. اما باید درک کنیم که ایشان رئیس نمایندگان نیست، بلکه رئیس مجلس شورای اسلامی است.
کیهان -معاون اول رئیس‌جمهور در دولت روحانی، در ادبیاتی کنایه‌آمیز گفت خدا را شکر کسانی در انتخابات کاندیدا شدند که اطلاعات کمتری از اوضاع کشور داشتند. منفی شدن رشد اقتصاد، سقوط چشمگیر صادرات نفت، قتل‌عام ۷۰۹ نفری کرونا از مردم، قطع گاز و برق در فصول مختلف سال، توقف خودکفایی گندم و واردات ۸ میلیون تن گندم و... از جمله ویژگی‌های دورانی است که آقای جهانگیری معاون اول بود و روزنامه‌های همسو از او کاریکاتور سوپرمن تصویر میکردند.
ایران - حسین موسویان، دیپلمات پیشین نوشت: روابط ایران و اروپا در بدترین وضعیت بعد از انقلاب قرار گرفته... اروپایی‌ها هم رسماً اعلام کرده‌اند که قبل از مهرماه آینده از مکانیزم ماشه استفاده خواهند کرد که موجب اعمال مجدد تحریم‌های بین‌المللی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران خواهد شد...ایران نیز به اطلاع اروپایی‌ها رسانده است که در چنین حالتی از برجام و معاهده ان‌پی‌تی خارج خواهد شد و گزینه تغییر دکترین هسته ای روی میز ایران قرار خواهد گرفت...روشن است که در چنین سناریوی تقابلی متقابل، عواقب سیاسی، اقتصادی و امنیتی چنین وضعیتی برای همه طرف‌های ذی‌نفع خسارت‌بار و فاجعه‌آمیز خواهد بود.
شرق-آقای عارف! شما حق گریه ندارید...سال ها بر مسندهای اجرایی تکیه زده بودید و فرمان می راندید، باید پاسخگو باشید... متأسفانه از ویژگی‌های برجسته در بسیاری از صاحبان کرسی‌های اجرایی کشورمان، گفتار و رفتار اعتراضی و انتقادآمیز در حوزه وظایف حاکمیتی خود به‌جای پاسخ‌گویی به مخاطبان‌شان بوده است.
سازندگی - مطرح کردن مکانیسم ماشه از طرف اروپایی‌ها و از طرفی سیگنال‌های مثبت غرب برای مذاکره با ایران بدین معناست که در حقیقت اروپایی‌ها، توپ را به‌نوعی در زمین جمهوری اسلامی انداخته‌اند و منتظر هستند تا ببینند، قدم بعدی ایران چیست. در واقع می‌گویند، گر سر صلح داری، اینک صلح. ور سر جنگ داری، اینک جنگ.
انتخاب نوشت : اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوالی در ارتباط با مطالب منتشر شده مبنی بر این که ترامپ از طریق عمان پیامی را به ایران جهت مذاکره ارسال کرده است، گفت: بنده اطلاعی در این زمینه ندارم.
تابناک نوشت : خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: ۶۰ درصد پوشاک کشور قاچاق است! ۷۰ درصد اسباب بازی قاچاق است! کانتینر‌هایی که وارد کشور می‌شوند، هیچ‌کدام از ایکس‌ری رد نمی‌شوند اگر به جای پوشاک قاچاق، اسلحه هم وارد کشور شود کسی متوجه نمی‌شود!
رجانیوز مدعی شد : دولت پزشکیان نشان داده که چیزی بیش از تکرار نسخه‌ای از دولتهای یازدهم و دوازدهم نیست؛ همان سیاست‌ها، همان تیم مدیریتی و همان نتیجه‌ها: تعطیلی، بلاتکلیفی و عقبگرد.
خبرآنلاین : سردار فدوی گفت: خیلی ضایع است که می‌گویند نیروگاه‌های ما سوخت ندارند. ما بالاترین کشور دنیا در موضوع انرژی هستیم. نفت و گازمان را اگر روی هم بگذاریم، اول دنیا می‌شویم. ما باید این موضوعات را به حول و قوه الهی حل کنیم.
مشرق نیوز نوشت : مطرح کردن شایعه استعفا، استیضاح و حتی تعطیل کردن جلسات هیئت دولت دارای انگیزه‌هایی است که بن‌مایه آن ایجاد یک تورم سیاسی در داخل و خروجی آن انسداد در خارج از آن است.
تابناک مدعی شد: بودجه نهاد ریاست جمهوری در دولت چهاردهم نزدیک به ۱.۵همت است با این تفاوت که در دولت چهاردهم، هر چند چارت سابق چندان افزایش و تورم و تزاید نداشته اما اصرار وجود دارد که همه ظرفیت‌های خالی در نهاد ریاست جمهوری پر شود. هرچند با برخی انتصاب‌های صورت‌گرفته یا تعریف معاونت جدیدی نظیر معاونت راهبردی بیم آن می‌رود به مرور و حتی این‌بار در سکوت کامل دوباره شاهد استخدام‌های بی‌شمار باشیم.
چندثانیه خبرداد:ثابتی نماینده مردم تهران در صحن علنی گفت:آقای پزشکیان! کشور را با کارهای نمایشی نمی شود اداره کرد، اگر هم می خواهید گریه کنید به حال مردم و قطعی برق صنایع و خانه ها گریه کنید.چرا وقتی مردم درگیر قطع برق و گاز هستند، هیئت رئیسه مجلس دستور جلسه امروز را به موضوعات غیر اولویت دار اختصاص داده؟ چرا وزیر نفت امروز به مجلس احضار نشد؟ترک فعل وزارت نفت تا الان قطعی است، آقای پاک نژاد باید جواب دهد وگرنه باید استیضاح شود. علت بخشی از قطعی برق و گاز نتیجه تغییرات اتوبوسی مدیران وزارت نفت در اول دولت است.
اعتمادآنلاین خبرداد: جانشین اطلاعات سپاه گفت: طبق یکی از نظرسنجی‌ها از سوی یک موسسه معتبر، بین ۶۵ تا ۶۸ درصد مردم اعلام کردند که پاسخ رژیم صهیونیستی باید داده شود ولو این که جنگ شود و این آمادگی امروز به لطف خداوند متعال وجود دارد.
جماران نوشت: سید علی خمینی گفت: باید سیاست‌های ما به روز شود. هر سیاست یا قانونی که موجب تقویت شکاف‌های اجتماعی شود، مشکوک و ممنوع است.
هشتگی با عنوان «استعفای پزشکیان» و «استیضاح رئیس جمهور» در فضای مجازی ترند شده است؛ پشت پرده این بازی جدید برخی کاربران فضای مجازی چیست؟ کالبدشکافی یک شایعه
شایعه استعفا برای ترس و یأس جمهور
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: گــزیــده خـبــرهــا و نـشـریــات
ادامه مطلب را ببينيد
وکالتی نمی‌جنگیم، مستقیم می زنیم؛ چرا ایران به تنهایی از پس کار خود برمی‌آید؟
تهران با سه‌گانه موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و پهپادهای انتحاری بر معضل جغرافیا فائق آمده و دیگر وابسته به سکوهای منطقه‌ای در نزدیکی خاک دشمنان و رقبای خود نیست.
به گزارش خبرآنلاین روزنامه فرهیختگان نوشت: حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح روز گذشته (یکشنبه ۲ دی، ۲۲ دسامبر) به مناسبت میلاد حضرت فاطمه زهرا(س)، در دیدار هزاران نفر از مداحان و شاعران اهل بیت(ع) و قشرهای مختلف مردم، با توجه به شرایط منطقه و وقایع فلسطین و سوریه، به تشریح مواضع و نگاه ایران پرداختند.
ایشان در بخشی از سخنان خود در واکنش به ادعاهای صورت گرفته درباره تضعیف نیروهای نیابتی ایران در منطقه تأکید کردند «جمهوری اسلامی نیروی نیابتی ندارد.» رهبر معظم انقلاب پیشران گروه‌های مقاومتی برای مبارزه را ایمان و عقیده آنان معرفی کردند. آیت الله سیدعلی خامنه‌ای در فراز مهمی از سخنان خود درباره خوداتکایی امنیتی ایران، گفتند: «جمهوری اسلامی اگر هم روزی بخواهد اقدامی کند، احتیاجی به نیروی نیابتی ندارد.»
تفکیک گروه‌های مقاومتی از منظومه امنیتی ایران برای دفاع از منافع خود و مستقل ارزیابی کردن این گروه‌ها دو نکته مهم سخنرانی دیروز عالی‌ترین مقام کشور بودند. بر همین اساس در این گزارش به نسبت گروه‌های مقاومتی با تهران و همچنین دلیل تفکیک گروه‌های مقاومتی از منظومه امنیتی ایران پرداخته شده است.
نسبت ایران با گروه‌های مقاومتی
نسبت ایران با گروه‌های مقاومتی متفاوت از نسبت حامیان و گروه‌های نیابتی است. این مسئله دلایلی دارد.
۱. ریشه بسیاری از گروه‌های مقاومتی موجود در منطقه به پیش از انقلاب اسلامی ایران باز می‌گردد. جنبش امل اسلامی که گروه مقاومت لبنان از آن برخاست، ۹ سال پیش از انقلاب ایران تأسیس شده است. در حالی که در سال ۱۹۷۹ در ایران انقلاب رخ داد، جنبش امل در سال ۱۹۷۱ تأسیس شده بود. این جنبش برای بهبود و ارتقای وضعیت شیعیان در لبنان تأسیس شده بود که در ادامه باعث شکل‌گیری مقاومت لبنان برای مقابله با اشغال جنوب لبنان، موطن اصلی شیعیان در این کشور، شد.
۲. وقوع انقلاب اسلامی در ایران باعث تحولی بزرگ در جهان اسلام شد تا اسلام‌گرایان قدرت گیرند. گروه‌های اسلام‌گرا و مقاومتی در منطقه با اثرپذیری غیرمستقیم از انقلاب اسلامی ایران احیا شده و یا شکل گرفتند. ایران چه در ابتدای انقلاب و چه در بسیاری از مقاطع پس از آن در شرایطی نبود که به این گروه‌ها تدارکات‌رسانی کند. همچنین در موارد زیادی این افراد و گروه‌های مقاومتی بودند که دست به حمایت تدارکاتی از ایران زدند.
۳. اگر ایران متکی به گروه‌های مقاومت برای پیشبرد امور خود بود، با داعش که یک نیروی نیابتی واقعی به حساب می‌آید، به شکل مستقیم درگیر نمی‌شد. ایران مستقیماً با داعش درگیر شد، اما با توجه به اقتضائات چنین نبردی، این نیروهای داوطلب ایرانی بودند که با هدایت مستشاران و نظامیان ایران به جنگ می‌پرداختند.
۴. نیروی نیابتی معمولاً با اراده حامی و بر مبنای دستور کارهای مدنظر خود فعالیت کرده و می‌جنگد. به عنوان نمونه عملیات طوفان‌الاقصی در روز ۷ اکتبر ۲۰۲۳، عملیاتی تماما فلسطینی بود. با وجود اینکه این عملیات کاملا بومی طراحی شده بود اما دلایلی مانند آغاز به کار ماشین جنگی غرب و رژیم‌صهیونیستی و همچنین فشارهای سنگین وارده به غزه باعث شد گروه‌های مقاومتی نیز به تدریج به نبردها بپیوندند. برخی منابع اعلام کرده‌اند رژیم‌صهیونیستی قصد داشت تنها چند روز پس از عملیات ۷ اکتبر، با ترور شورای جهادی مقاومت لبنان و هدف قرار دادن انبارهای تسلیحاتی آن، به لبنان هم حمله کند. به عبارت دیگر، عملیات حماس را باید به شکلی حمله پیش‌دستانه علیه رژیم تلقی کرد.
۵. ایران طبق اصول انقلابی خود که در قانون اساسی نیز بدان اشاره شده است، خود را موظف به حمایت از مظلومان و ستمدیدگان می‌بیند و بر این اساس و بدون چشمداشت به حمایت و ارتباط با بسیاری از گروه‌های مقاومتی پرداخته است. به همین دلیل نیز تهران از انقلابیون یمن حمایت کرد. حضور انقلابیون در یمن می‌توانست انحصار کنترل دریایی را از دستان غرب خارج کند. غرب با پیش‌بینی این مسئله و برای حفظ تسلط نامشروع خود بر دریاها، جنگی خونین را علیه یمن با عاملیت سعودی‌ها شروع کرد.
چرا ایران به تنهایی از پس کار خود برمی‌آید؟
تهران بدون گروه‌های مقاومت و بدون آنکه نیازی به گروه‌های نیابتی داشته باشد، قادر به پیشبرد امور و سیاست‌های خود است. این مسئله دلایل و شواهدی دارد.
۱. در جریان جنگ با داعش و تروریست‌ها در سوریه، ایرانیان داوطلب با وجود حضور گروه‌های مقاومت در این کشور به تعداد کافی، وارد میدان شده و جنگیدند. این نیروها در شرایطی می‌جنگیدند که تروریست‌ها بخش وسیعی از قلب غرب آسیا را اشغال کرده و دولت آمریکا با قوای نظامی خود و سوءاستفاده از اهرم‌های بین‌المللی، نقل و انتقالات هوایی میان ایران و سوریه را با تهدید مواجه کرده بود. مشکل بعدی، شرایط سخت جنگ در داخل سوریه بود. از یک سو، تعداد زیادی از تروریست‌های زبده از سراسر جهان به سوریه منتقل شده بودند و از سوی دیگر، به دلیل جنگ چریکی، مبارزه متر به متر انجام می‌شد. در این وضعیت، ارتش سوریه هم با سستی و خیانت‌های پی در پی، دردسرساز بود. مبارزان داوطلب ایرانی دور از خانه، بدون ارتباط زمینی با ایران، فقدان مسیر امن هوایی، با تدارکات و تسلیحات اندک، با نفراتی محدود و مواجه با خیانت‌های پی در پی با مجموعه متراکمی از خطرناک‌ترین تروریست‌های جهان روبه‌رو شده و پیروز شدند. نتیجه این رویارویی سرکوب جریان خطرناک داعش بود.
۲. برخی معتقدند ایران از طریق یمن موفق شده بر آبراهه‌های دوردست سیطره یابد. تاکنون، علاوه بر عملیات‌هایی که در نزدیکی ساحل ایران صورت گرفته و به تهران منتسب شده است، نمونه‌های متعددی از حملات دوربرد ضد کشتی در اقیانوس هند و دیگر مناطق وجود دارند که آنها نیز منتسب به ایران هستند. این عملیات‌ها در فاصله زیاد از خاک ایران، با هدف‌گیری تعداد زیادی کشتی و بدون مشخص شدن ارتباطشان با تهران صورت گرفته‌اند. این مسئله نشان می‌دهد ایران بدون گروه‌های دیگر قادر به اجرای چنین عملیات‌هایی به شکل پنهان است.
۳. گروه‌های مقاومتی مهم و مؤثری در خاک فلسطین اشغالی و پیرامون آن فعال‌اند که روابط مستحکمی با ایران دارند. یک راه کارآمد، ارزان و تا حدودی مطمئن، استفاده از این گروه‌ها و ظرفیت‌هایشان برای عملیات اطلاعاتی در سرزمین‌های اشغالی بود. کشف شبکه‌های جاسوسی بزرگ و قدیمی ایران در داخل جامعه رژیم که از یهودیان صهیونیست تشکیل شده و به صورت هماهنگ و تیمی کار میکردند، ابعاد جدیدی از قدرت ایران را آشکار ساخت. تاکنون تنها لایه‌ای از شبکه جاسوسی ایران در سرزمین‌های اشغالی، آن هم به دلیل افزایش شدید فعالیت‌ها و شرایط دشوار امنیتی اعمال شده، شناسایی شده‌اند. تعدادی از این جاسوسان هنگام فیلم‌برداری از اماکن حساس در شرایط خطیر امنیتی و نظامی، مانند عملیات‌های وعده صادق یا عملیات‌های شهادت‌طلبانه دستگیر شدند.
چنین زمان‌هایی عرصه بگیر و ببند، اعمال نوعی حکومت نظامی در جامعه و مستقر شدن سربازان و افسران در اطراف تأسیسات حساس است. مبادرت جاسوسان ایران به عملیات در این وضعیت‌ها از یک سو نشان‌دهنده عمق تعهد و ارتباط آنها با تهران و از سوی دیگر عدم به کارگیری شگردهای اطلاعاتی توسط صهیونیست‌ها برای دستگیری این افراد است. دستگیری یک فرد در حال عکسبرداری از تأسیسات حساس، آن هم در شرایطی که خیابان‌ها خالی از مردم بوده و سربازان در همه جا مستقر شده‌اند، اقدامی اطلاعاتی نیست بلکه اقدامی انتظامی است که به کشف اطلاعاتی منجر میشود.
تحول در نگاه ژئوپولتیکی با فناوری‌های جدید
برای مدت‌ها اینگونه فرض می‌شد که ایران برای ایجاد بازدارندگی در برابر رژیم‌صهیونیستی و آمریکا در منطقه نیازمند گروه‌های مقاومت است. دلیل این فرض، تنگناهای تسلیحاتی در ایران بود. در حالی که آمریکا و رژیم‌صهیونیستی می‌توانستند با قوای هوایی خود شامل جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌ها حملات دوربردی به ایران ترتیب دهند، تهران فاقد قدرت مشابهی بود. ایران برای موازنه استراتژیک بر روی موشک‌های بالستیک کار کرده بود و می‌توانست با پرتاب انبوه موشک‌ها و یا نصب کلاهک‌های نامتعارف این موازنه را برقرار سازد. نمونه‌های اولیه موشک‌های ایران غیردقیق بوده و با دایره خطای دست کم ۵۰۰ متر، برای ضربه به اهداف تاکتیکی به کار نمی‌آمدند.
در نتیجه، تهران بر روی نقطه‌زن کردن موشک‌ها سرمایه‌گذاری کرد و با وجود دشواری‌های فراوان، نهایتاً به موفقیت رسید. نقطه‌زنی موشک‌های ایران عالی بود و در جریان عملیات علیه پایگاه عین‌الاسد آشکار شد، اما دو مشکل دیگر همچنان وجود داشتند. هنوز درباره نقطه‌زنی موشک‌های ایرانی در بردهای بالا و همچنین تعداد موشک‌هایی که ایران می‌توانست ذخیره کند، تردیدهایی وجود داشت. در عملیات ایران علیه پایگاه عین‌الاسد در سال ۱۳۹۸، تعداد ۱۳ فروند موشک پرتاب شد. گفته میشود فاصله پایگاه موشکی ایران در کرمانشاه تا این پایگاه، ۳۲۲ کیلومتر است. در سال ۱۴۰۳ اما وضعیت با ارتقایی قابل توجه همراه شد. ایران در عملیات وعده صادق ۱ حدود ۱۲۰ فروند موشک بالستیک و در وعده صادق-۲ بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ فروند موشک بالستیک به سمت فلسطین اشغالی پرتاب کرد. پرتاب بیش از ۳۰۰ موشک آن هم در شرایطی که احتمال وقوع جنگ وجود داشت، آشکار ساخت تهران زرادخانه عظیمی از موشک‌های بالستیک ایجاد کرده است. همچنین این موشک‌ها با دقت به اهداف تاکتیکی در فاصله یک هزار کیلومتری مرزهای ایران اصابت کردند.
برای مدت‌ها تصور می‌شد ایران برای پاسخ به هرگونه حمله رژیم‌صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای خود، وابسته به مقاومت لبنان است و بدون این گروه نمی‌تواند اهداف تاکتیکی در خاک فلسطین اشغالی را هدف قرار دهد. امروز اما واضح است که تهران میتواند اهداف تاکتیکی متعددی را در منطقه با موشک‌های بالستیک نقطه‌زن خود درهم بکوبد. قطعاً مقاومت لبنان که تل آویو تنها ۱۲۰ کیلومتر با مرزهایش فاصله دارد، نمی‌تواند عملیاتی همانند وعده صادق-۲ را اجرا کند. علاوه بر موشک‌های بالستیک که عمدتاً ابزارهای برقراری موازنه استراتژیک با نصب کلاهک‌های نامتعارف بودند، ایران دو سلاح دیگر را هم به زرادخانه دوربرد خود اضافه کرده است؛ موشک‌های کروز و پهپادهای انتحاری. موشک‌های کروز یک حامل معتبر برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای هستند، اما به دلیل هدایت پیچیده‌تری که نسبت به موشک‌های بالستیک دارند، دارای سامانه‌های ناوبری و هدایت پیشرفته‌ای بوده و از این رو از همان ابتدای به کارگیری، جزء تسلیحات دقیق به شمار می‌رفتند.
پهپادهای انتحاری نیز تقریباً مشابه موشک‌های کروز هستند. تهران با سه‌گانه موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و پهپادهای انتحاری بر معضل جغرافیا فائق آمده و دیگر وابسته به سکوهای منطقه‌ای در نزدیکی خاک دشمنان و رقبای خود نیست.
نیروی هوایی ایران مجهز به جنگنده های نسل 4 و 5 می شود
• نيروي هوايي ايران مجهز به جنگنده هاي نسل 4 و 5 مي شود مثلث آنلاین
• دستور جديد رهبر تروريست‌ها درباره حرم حضرت زينب (س) صادر شد تازه نیوز
• TRT فارسي؛ اعلان جنگ ترکيه به ايران است؟ تازه نیوز
• بشار تنهاتر از هميشه؛ اسما اسد درخواست طلاق داد اکوایران
• سفارت روسيه در ايران بيانيه داد/ درخواست مسکو از تهران چيست؟ اقتصاد نیوز
• واکنش معنادار مخبر به شايعه استعفاي رئيس جمهور نامه نیوز
• اصل ماجراي حمله به تاسيسات هسته اي ايران افکار نیوز
• توافق با ترامپ هيچ تضميني ندارد اما با او توافق جامع بکنيم! مشرق نیوز
• تصاويري از خوش و بش پزشکيان و خواهرش در يک مراسم+ عکس اقتصاد نیوز
• وکالتي نمي‌جنگيم، مستقيم مي زنيم؛ چرا ايران به تنهايي از پس کار خود برمي‌آيد؟ خبرآنلاین
• ديده شدن يک گروه آدمخوار در برزيل! | عکس همشهری آنلاین
• دومين مقصد سفر پزشکيان مشخص شد اقتصاد نیوز
• ضربه کاري روسيه به اوکراين و آمريکا/ 30 سامانه پاتريوت منهدم شد اقتصاد نیوز
• طلبکارترين کشور جهان مشخص شد سرانه
• ويديو/ ديدار محمد الجولاني کراواتي با رهبر آينده ترکيه صد آنلاین
• پاسخ آيت‌الله خامنه‌اي به استفتاء درباره تقسيم اموال پيش از مرگ صد آنلاین
• واکنش مشاور رهبر انقلاب به استعفاي پزشکيان همشهری آنلاین
• حمله غافلگيرکننده داعش به تحريرالشام در سوريه دنیای اقتصاد
• نامه عزيزي به ديوان عدالت درباره ابطال حکم انتصاب ظريف خبرگزاری تسنیم
• خشم عربستان از خنده تمسخرآميز اسطوره فوتبال عراق مشرق نیوز
• گام نخست براي حذف 4 صفر از پول ملي اقتصاد ۱۰۰
• نوه امام خميني هشدار تلويحي داد: اين قانون مشکوک و ممنوع است تازه نیوز
• چراغ سبز خطرناک الجولاني به آمريکا دنیای اقتصاد
• واکنش کرملين به خبرها درباره جدايي بشار اسد و همسرش دنیای اقتصاد
• هراس شديد در تل‌آويو / دستور ۲۴ ساعته شدن پناهگاه‌ها صادر شد دنیای اقتصاد
• سردار فدوي: خيلي ضايع است که مي‌گويند براي نيروگاه‌ها سوخت نداريم دنیای اقتصاد
• چه شد کره‌جنوبي نام خياباني را در سئول با نام «تهران» نام‌گذاري کرد؟ تازه نیوز
• فضيلت صلوات بر حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌عليها) صد آنلاین
• روس‌ها با يک پيام مهم به تهران آمدند +ويديو اطلاعات
• دستيار رئيس‌جمهور استعفا کرد اقتصاد نیوز
• سفارت روسيه در ايران بيانيه داد/ درخواست مسکو از تهران چيست؟ اقتصاد نیوز
• پاسخ آيت‌الله خامنه‌اي به استفتاء درباره تقسيم اموال پيش از مرگ صد آنلاین
• تعداد تلفات ارتش اوکراين اعلام شد اقتصاد نیوز
• دستيار پزشکيان با انتشار يک توئيت از سمت خود استعفا داد دنیای اقتصاد
• دستور جديد رهبر تروريست‌ها درباره حرم حضرت زينب (س) صادر شد تازه نیوز
• رونامه دولت: ۹ زن و مرد به شکل مرموزي در «بيمارستان نگاه» نابينا شدند | واکنش فوري وزارت بهداشت همشهری آنلاین
• معترضان به جولاني مسلح شدند مثلث آنلاین
• ضربه کاري روسيه به اوکراين و آمريکا/ 30 سامانه پاتريوت منهدم شد اقتصاد نیوز
• نخستين عکس از کارمند ايراني سفارت که توسط تروريست ها در دمشق به شهادت رسيد همشهری آنلاین
• تل‌آويو و ايلات آماده‌باش شد دنیای اقتصاد
• پايان نفت ايران براي سوريه: عربستان به کمک دمشق مي‌آيد؟ اکوایران
• دستور الجولاني براي حرم حضرت زينب(س) اقتصاد نیوز
• بيانيه سفارت روسيه در ايران در پي قتل يک راننده اهل داغستان مشرق نیوز
• تصوير پسر سيدحسن نصرالله در ديدار با رهبري وايرال شد اطلاعات
• سوريه، ميدان بازي تازه عليه تهران افکار نیوز
• درخواست فرماندهي عمليات نظامي سوريه از آمريکا دنیای اقتصاد
• ببينيد | پزشکيان: تصور مي‌کنم اگر همسرم بود شايد بچه‌ها بهتر تربيت مي‌شدند خبرآنلاین
• اين زن ترک وارد دولت جديد سوريه شد +عکس اطلاعات
• «حسينيه معلي» جديد؛ از تغيير داوران تا حضور پسر شهيد نصرالله خبرگزاری تسنیم
• درخواست اين کشور اروپايي براي به رسميت شناختن کشور فلسطين اقتصاد نیوز
• هراس شديد در تل‌آويو / دستور ۲۴ ساعته شدن پناهگاه‌ها صادر شد دنیای اقتصاد
• برگشت نفتکش ايراني از مسير سوريه/ بزرگترين پالايشگاه سوريه تعطيل شد اقتصاد آنلاین
• بازنده غيرمنتظره قمار شام دنیای اقتصاد
• رهبر انقلاب: جمهوري اسلامي نيروي نيابتي ندارد+ فيلم دنیای اقتصاد
• خداحافظي با ۴ صفر از پول ملي / تومان جايگزين ريال مي‌شود سرانه
• سقوط جنگنده آمريکا در نزديکي يمن خبرگزاری تسنیم
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: گــزیــده خـبــرهــا و نـشـریــات
ادامه مطلب را ببينيد
دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام با رهبر انقلاب
رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز در خجسته سالروز میلاد سیّده زنان دو عالم حضرت صدیقه کبری(س)، در دیدار هزاران نفر از مداحان و شاعران اهل بیت(ع) و قشرهای مختلف مردم، حضرت فاطمه زهرا(س) را الگوی کامل همه بشریت برای «قیام در راه حق، ایستادگی، شجاعت، صراحت و قوت منطق و استدلال» خواندند و با اشاره به تلاش دشمنان برای هراس‌افکنی، اختلاف‌افکنی و یأس‌افکنی در جامعه، تأکید کردند: خاصیت پیروان شیطان، گزافه‌گویی و دروغ‌پردازی است و چاره آن، جهاد تبیین و بیان حقایق و ارائه منطق قابل قبول.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین با اشاره به محقق نشدن هیچیک از اهداف رژیم صهیونیستی برای نابود کردن حماس و حزب‌الله، گفتند: ملت‌های شرافتمند منطقه، به فضل الهی رژیم منحوس را ریشه‌کن می‌کنند و فردایی بهتر را برای منطقه رقم خواهند زد.
رهبر انقلاب اسلامی با بیان نکاتی درباره مسائل منطقه از جمله مسئله سوریه، گفتند: یک گروه اغتشاشگر با کمک، نقشه و برنامه‌ریزی دولتهای خارجی توانست از از ضعفهای درونی سوریه استفاده کند و این کشور را به هرج و مرج بکشاند.
ایشان با اشاره به سخنان چندی قبل خود مبنی بر برنامه دوگانه آمریکا برای کشورهای منطقه یعنی «مسلط کردن یک حکومت فردیِ مستبدِ سازشگر با سلطه» و اگر ممکن نبود، «ایجاد اغتشاش و هرج و مرج در آن کشور»، افزودند: برنامه آنها در سوریه به ایجاد اغتشاش و هرج و مرج منتهی شد و اکنون آمریکا، رژیم صهیونیستی و همراهان آنها با احساس پیروزی، همچون اصحاب شیطان دچار گزافه‌گویی و حرف مفت زدن شده‌اند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، سخنان یک مقام آمریکایی را با مضمونِ پنهانِ «کمک و حمایت از هر کسی که در ایران اغتشاش کند»، نمونه‌ای از گزافه‌گویی‌های دشمنان دانستند و افزودند: احمق‌ها گویا بوی کباب شنیده‌اند اما ملت ایران هر کسی که مزدوری آمریکا را در این زمینه قبول کند، زیر گام‌های خود لگدمال خواهد کرد.
ایشان در بیان نکته‌ای دیگر ناظر به تحولات منطقه، با اشاره به تظاهر عنصر صهیونی به پیروزی و رجزخوانی و گزافه‌گویی، گفتند: بدبخت‌ها، شما کجا پیروز شدید؟ آیا این پیروزی است که چهل و چند هزار زن و کودک را با بمب کشتید اما نتوانستید حتی یکی از اهداف اعلامی خود در ابتدای جنگ را محقق کنید؟ آیا حماس را نابود و اسرای خود را در غزه آزاد کردید؟ آیا با وجود به شهادت رساندن شخصیتی عظیم همچون سیدحسن نصرالله، توانستید حزب‌الله لبنان را از بین ببرید؟
رهبر انقلاب، مقاومت در منطقه اعم از حزب‌الله، حماس و جهاد اسلامی را زنده و بالنده خواندند و خطاب به صهیونیست‌ها گفتند: بنابراین شما پیروز نیستید بلکه شکست خورده‌اید.
ایشان پیشروی صیهونیستها در خاک سوریه و اشغال مناطقی از آن را ناشی از نبود مانع و مقاومت حتی یک سرباز در مقابل آنها خواندند و گفتند: این حرکتِ بدون مانع، پیروزی نیست البته بدون تردید جوانان غیور و شجاع سوری شما را از آنجا بیرون خواهند کرد.
نکته سوم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره تحولات منطقه، ناظر به جنگ روانی و تبلیغاتی علیه ایران با ادعای از دست دادن نیروهای نیابتی در منطقه بود.
ایشان با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی نیروی نیابتی ندارد، گفتند: یمن، حزب‌الله، حماس و جهاد می‌جنگند چون با ایمان هستند و عقیده و قدرت ایمان، آنها را به میدان مقاومت آورده است، نه اینکه نیابتی از سمت ما داشته باشند.
رهبر انقلاب با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی اگر هم روزی بخواهد اقدامی کند احتیاجی به نیروی نیابتی ندارد، افزودند: مردان مؤمن و شرافتمند در یمن، عراق، لبنان، فلسطین و ان‌شاءالله در آینده نزدیک در سوریه، در حال مبارزه با ظلم و جنایت و رژیم منحوس و تحمیلی صهیونیستی هستند، جمهوری اسلامی نیز مبارزه میکند و به خواست پروردگار این رژیم را از منطقه ازاله خواهیم کرد.
ایشان این سخنان را نه یک بیان سیاسی بلکه حقایقی ملموس و تجربه‌شده خواندند و با اشاره به سربرآوردن مجموعه قوی و پولادین و شرافتمندِ حزب‌الله از دل اغتشاشات و جنگ‌های داخلی دهه ۶۰ لبنان خاطرنشان کردند: از دل آن تهدیدها و ناامنی‌ها، فرصت بزرگی همچون حزب‌الله لبنان سربرآورد و اتفاقاتی همچون شهادت بزرگان آن همچون سیدعباس موسوی نیز نه تنها آن را ضعیف نکرد بلکه قوی‌تر کرد و امروز و فردای مقاومت نیز همین‌گونه خواهد بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ایجاد فرصتها از دل تهدیدها را در گرو هوشیاری، احساس مسئولیت و عمل به وظایف دانستند و با تأکید بر اینکه فردای منطقه از امروز آن بهتر خواهد بود، گفتند: پیش‌بینی میکنیم مجموعه‌ای قوی و شرافتمند در سوریه نیز سربرآورد چرا که امروز جوانان سوری چیزی برای از دست دادن ندارند و مدرسه، دانشگاه، خانه و خیابان آنها ناامن است بنابراین باید با قوت اراده در مقابل طراحان و مجریان ناامنی بایستند و بر آنها فائق آیند.
ایشان همچنین در بخش نخست سخنانشان در تبیین شخصیت بانوی دو عالم، افزودند: سراسر زندگی آن حضرت بویژه مدت کوتاه حیاتشان پس از رحلت پیامبر(ص)، تبیین مستمر حقایق و مبانی محکم دین بود و این، الگو و قله‌ای است که اگرچه نمی‌توان به آن رسید اما باید مدام به سمت آن حرکت کرد.
رهبر انقلاب اسلامی در بیان معانی حدیثی از پیامبر خاتم مبنی بر اینکه «محبت و دوستی حضرت فاطمه(س) صد جا بدرد انسان می‌خورد که آسانترین آن هنگام مرگ و در قبر است»، افزودند: معنای آسان این حدیث، فواید بی‌شماری است که دوستی و ارادت به حضرت صدیقه کبری(س) به همراه می‌آورد اما معنای سخت حدیث آن است که اگر انسان کارهایی کند که محبت آن حضرت به او جلب شود، صد جا فایده و ثمره بی‌نظیر دارد.
ایشان الگو قرار دادن خصوصیات حضرت فاطمه(س) را، راه جلب محبت آن شخصیت یگانه خواندند و گفتند: یکی از مهمترین این خصوصیات، تبیین مستمر حقایق است که مداحی در حقیقت ادامه آن جهاد تبیین است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به حدیث دیگری از رسول اکرم که «مؤمن گاهی با جان یا شمشیر و گاهی با زبان جهاد میکند»، گفتند: جهاد زبان گاهی اهمیت و تأثیرش از جهاد با جان نیز بیشتر است.
ایشان مداحان را جهادگرانِ با زبان دانستند و افزودند: مداحی یک رسانه تمام‌عیار و یک هنر ترکیبی است که ابعاد آن در شکل و محتوا، لفظ و معنا، شعر و آهنگ و صدا، مدیریت جمعیت و چهره به چهره شدن با مردم، نمود پیدا میکند.
رهبر انقلاب تبیین مسائل روز را نیازی حقیقی دانستند و با اشاره به برنامه‌ریزی پنهان و آشکار و هزینه کردن دشمن برای شبهه‌افکنی و تحریف حقایق، گفتند: مداحان از جمله کسانی هستند که می‌توانند با «جهاد تبیین، آگاهی‌بخشی، امیدآفرینی و تحرک‌آفرینی»، پاسخ مناسب و مؤثر به دشمن دهند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سه‌گانه «هراس‌افکنی، اختلاف‌افکنی و یأس‌آفرینی» را مثلث اهداف ضداسلامی-ضدایرانی دشمن دانستند و گفتند: حیله و کار اصلی شیطان، ایجاد ترس و هراس است و اصحاب ادب و شعر و تفکر باید با منطق دلنشین، «شجاعت و آگاهی و ایستادگی» را به مردم منتقل کنند.
در ابتدای این دیدار، ۸ نفر از مادحان و شاعرانِ اقصی‌نقاط کشور، به مدیحه‌سرایی و ذکر فضائل اهل بیت عصمت و طهارت(ع) پرداختند. همچنین حاضران با سرودخوانی دسته‌جمعی، مقام حضرت صدیقه طاهره(س) را ارج نهادند. 
آنچه در ادامه در اختیار مخاطبان قرار میگیرد، «بسته‌های خبری» است که صرفاً جهت بازنشر سریع بیانات رهبر انقلاب اسلامی در رسانه KHAMENEI.IR و حساب‌های رسمی آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و «متن کامل بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» طبق روال مرسوم، تا ساعاتی دیگر در این پایگاه در بخش «بیانات» منتشر خواهد شد.
بخش‌هایی از بیانات رهبر انقلاب در این دیدار:
من حدود شاید ۲-۳هفته قبل در سخنرانی همین جا گفتم برنامه آمریکا برای تسلط بر کشورها یکی از این دو چیز است: یا ایجاد یک حکومت فردی استبدادی که بروند با آن بسازند، حرف بزنند، منافع کشور را تقسیم کنند بین هم؛ یا این، اگر این نشد، هرج‌ومرج، اغتشاش؛ در سوریه به اغتشاش منتهی شدند، هرج‌ومرج به وجود آوردند.
حالا به خیال خودشان احساس پیروزی می‌کنند. آمریکایی‌ها، رژیم صهیونیستی و کسانی که با اینها همراهند، اینها احساس می‌کنند به پیروزی رسیدهاند و به گزافه‌گویی افتاده‌اند. خاصیت اهل شیطان هم همین است که وقتی احساس می‌کنند پیروز شدند، اختیار زبانشان از دستشان خارج میشود، گزافه می‌گویند، حرف مفت می‌زنند.
اینها امروز به حرف مفت افتاده‌اند؛ یک عنصر آمریکایی از مسئولین آمریکایی، جزو گزافه‌گویی‌هایش یکی این است که-در لفافه بیان میکند اما کاملاً روشن است که این را دارد میگوید- میگوید: «هر کس که در ایران اغتشاش کند، ما کمکش کنیم» احمق‌ها بوی کباب شنیده‌اند.
نکته اول این است که ملت ایران هر کسی را که مزدوری آمریکا را در این زمینه قبول کند، در زیر گام‌های محکم خود لگدمال خواهد کرد. خداوند متعال دو زن را نمونه قرار داده برای همه‌ی آحاد بشر از زن و مرد. «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ» بعدش «وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ» دو نفر زن هستند که خدای متعال این دو زن را نمونه و الگو برای همه‌ی بشریت قرار داده، نه فقط برای زنها، برای زنها و مردها.
روایتی از شیعه و سنی از طرق مختلف نقل شده که پیغمبر فرمودند که زهرای من از آن دو زن فضیلتش برتر و بالاتر است. اینی که گفته میشود که اینها نمونه هستند، فقط فضیلت نیست. این را توجه داشته باشید، الگو هم هستند، قله‌اند. به آن قله ممکن است من و شما نرسیم و حتماً هم نمیرسیم، اما به سمت آن قله باید حرکت کنیم. فاطمه‌ی زهرا (سلام‌اللّه‌علیها) به کسی محبّت پیدا میکند که همان خصوصیات را در زندگی الگو قرار بدهد که یکی از همان خصوصیات عبارت است از تبیین؛ حضرت زهرا (سلام‌اللّه‌علیها) از آن لحظه‌ی اول شروع به تبیین کرد حقایق را به رخ مستعمین و همه‌ی کسانی که نمیدانستند یا میدانستند، تغافل میکردند، یا میدانستند از یادشان رفته بود کشید.
تبیین مهمترین کار فاطمه‌ی زهرا (سلام‌اللّه‌علیها) است. مداحی پیروی از فاطمه‌ی زهراست در تبیین. من اینجا در حاشیه بگویم امروز برنامه‌هایی که این آقایان اجرا کردند تبیین بود. یعنی در کنار ابراز عاطفه و ابراز عشق و محبّت به اهل بیت (علیهم‌السلام) حقایق را تبیین کردند، حقایق روز را بیان کردند.
شما برادران مداح مخاطب این سخن هستید؛ جهاد با زبان. خب، ابزار این جهاد در اختیار شماست. شما یک هنر ترکیبی دارید. مداحی یک هنر ترکیبی است؛ هم قالب هم محتوا.
بنابراین مداحی یک رسانه‌ی تمام عیار است. چون یک رسانه است پس میتواند ابزار تبیین باشد.
اگر این حرکت مداحی شما آگاهی‌بخش باشد، اول آگاهی، بعد امیدآفرین باشد، مأیوس‌کننده نباشد، هم حرکت دهنده باشد. آن وقت یک کار اساسی و بزرگ را شما انجام دادید. یکی از کارهای مهم دشمن ترساندن و هراس‌افکندن است. شما میتوانید مقابله کنید با اختلاف‌افکنی دشمن. میتوانید مقابله کنید با یأس‌آفرینی دشمن.
ببینید اینهایی که عرض میکنم هر کدام یک عنصر اساسی است، هر کدام از اینها برای احیای جامعه، برای همین که شما اینجا گفتید که ما از پا نمی‌نشینیم، ما پرچم اسلام را روی جولان به حرکت در می‌آوریم؛ ما از مرقد مطهر پاک شام، دفاع میکنیم و از این قبیل متوقف به اینهاست. یعنی بایستی با هراس‌افکنی دشمن مبارزه کرد با اختلاف‌افکنی دشمن مبارزه کرد، با یأس‌آفرینی دشمن باید مقابله کرد.
ابزار عمده‌ی دشمن ترساندن و هراس‌افکندن است. شما قوی هستید او تبلیغ میکند ضعف شما را برای اینکه شما را بترساند. دست شما پر است، او تبلیغ میکند که دست شما خالیست برای اینکه شما را مأیوس کند. عنصر صهیونی تظاهر میکند به پیروزی، چهره آدمهای پیروز را به خودش میگیرد، می‌آید حرف میزند. حرفهای گزاف، رجزخوانی میکند.
بدبخت شما کجا پیروز شدید؟ در غزه پیروز شدید؟ چهل و چند هزار نفر زن و بچه و کودک را با بمب آدم بکشد و نتواند مقاصدی را که اول اعلام کرده یک دانه‌اش را نتواند تحقق ببخشد این پیروز است؟ شما حماس را نابود کردید؟ شما اسرای خودتان را در غزه آزاد کردید؟
شما گفتید میخواهید حزب‌اللّه را از بین ببرید شخصی مثل سید حسن نصراللّه با آن عظمت را شهید کردید، توانستید حزب‌اللّه را از بین ببرید؟ حزب‌اللّه زنده است، مقاومت فلسطین زنده است، حماس زنده است، جهاد زنده است، شما پیروز نیستید، شما شکست خوردید.
شما در سوریه جلویتان باز بود یک سرباز با یک تفنگ هم جلویتان نبود توانستید چند کیلومتر با تانک و ابزارهای نظامی بیایید جلو، این پیروزی نیست، این پیروزی نیست، مانعی در مقابل شما نبود این پیروزی نیست. البته جوانهای غیور شجاع سوری هم بلاشک شما را از اینجا بیرون خواهند کرد.
عکس دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام
در خجسته سالروز میلاد باسعادت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها و نیز سالگرد ولادت حضرت امام خمینی(ره)، صبح امروز (یکشنبه) جمعی از مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی دیدار کردند.
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: پــــیـــامـــهــای رهـــبــری
ادامه مطلب را ببينيد
توجه ویژه رسانه‌های عربی به عبارت «لگدمال کردن مزدوران آمریکا» در بیانات رهبر انقلاب
بخش سخنرانی صبح امروز(یکشنبه)رهبر معظم انقلاب اسلامی درخجسته سالروزمیلاد سیّده زنان دو عالم حضرت صدیقه کبری(س)،دردیدار هزاران نفراز مداحان وشاعران اهل بیت (ع) وقشرهای مختلف مردم درباره تحولات منطقه وسوریه بازتاب گشترده‌ای در رسانه‌های عرب زبان داشت.
زمان مطالعه: ۵ دقیقه
شبکه «الجزیره» قطر به طور ویژه به بازتاب بیانات رهبر انقلاب پرداخت و تاکید ایشان بر توهم آمریکا و رژیم صهیونیستی در زمینه دستاورد در سوریه را برجسته کرد.
الجزیره به نقل از رهبر انقلاب گزارش داد: رهبر ایران، امروز در سخنرانی خود گفت که آمریکا و رژیم صهیونیستی و طرف‌هایی که در کنار آنها ایستاده‌اند در سوریه هرج و مرج ایجاد کرده‌اند و در این توهم هستند که در آنجا به پیروزی و دستاورد رسیدهاند.
الجزیره نوشت که رهبر ایران تاکید کرد: ما هیچ نیروی نیابتی نداریم و صحبت درباره از دست دادن عوامل ایران در منطقه صحت ندارد؛ ما اگر می خواستیم قدمی برداریم یا اقدامی انجام دهیم، به هیچ نیروی نیابتی نیاز نداشتیم.
سخنرانی رهبر معطم انقلاب، توجه ویژه رسانه‌های لبنان شامل پایگاه خبری «العهد»، شبکه «المنار»، شبکه خبری «المیادین» و سایت «النشره» را نیز در پی داشت.
رسانه‌های لبنان، بخش‌هایی از سخنان مقام معظم رهبری درباره «لگدمال شدن مزدوران آمریکا توسط ملت ایران» را برجسته کردند.
پایگاه خبری العهد در این باره گزارش داد: حضرت آیت الله العظمی امام سید علی خامنه‌ای امروز یکشنبه، مصادف با سالروز میلاد دردانه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، میزبان محفل مداحان و ذاکران فضایل اهل بیت علیهم السلام در حسینیه امام خمینی (رضوان الله علیه) در تهران بود.
این پایگاه به نقل از بیانات مقام معظم رهبری نوشت: کسانی که می‌گویند ایران، نیروهای نیابتی خود را از دست داده است اشتباه می‌کنند؛ چراکه ما در اصل، نیروهای نیابتی نداریم؛ یمن، می‌جنگد زیرا ایمان دارد، حزب الله می‌جنگد، زیرا قدرت ایمان، آن را به میدان می‌آورد و حماس و جهاد اسلامی نیز می‌جنگند؛ چراکه عقیده شان، آنها را به این سمت سوق می‌دهد.
العهد همچنین نوشت: امام خامنه‌ای خاطرنشان کردند که فردا، منطقه به لطف خدا، بهتر از امروز خواهد بود.
شبکه المیادین نیز بخش «قدرت ایران و مقابله با مزدوران آمریکا» را برجسته کرد.
المیادین در این باره گزارش داد: رهبر انقلاب و جمهوری اسلامی ایران به آمریکا و «اسرائیل» نسبت به توهم ضعف ایران و تلاش برای ایجاد نزاع و آشوب در خاک آن هشدار داد.
این شبکه همچنین نوشت: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به اینکه برنامه آمریکا برای تحمیل هژمونی خود بر یک کشور، «یا استقرار یک رژیم استبدادی است که منافع آن را تامین میکند، یا ایجاد هرج و مرج»، تاکید کردند که «برنامه آمریکا در سوریه گسترش آشوب و هرج و مرج است».
این شبکه همچنین گزارش داد حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تاکید کرد: آمریکایی‌هایی که می‌گویند از کسانی که در ایران هرج‌ومرج به پا می‌کنند حمایت میکنیم، «بسیار احمق، متوهم و در اشتباه هستند»، زیرا ملت ایران «هرکسی را که بپذیرد مزدور آمریکا شود، خرد و لگدمال خواهند کرد».
شبکه‌های سعودی «العربیه» و «الحدث» نیز به طور ویژه به پوشش بیانات مقام معظم رهبری پرداختند.
این دو شبکه، بیانات رهبر انقلاب، درباره نیاز نداشتن جمهوری اسلامی ایران به نیروی نیابتی در منطقه را برجسته کردند.
شبکه العربیه در این باره گزارش داد: رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با جمعی از مداحان گفت جمهوری اسلامی برای هر اقدامی در منطقه نیاز به نیروی نیابتی ندارد و این عبارت ها را پررنگ کرد که «مرتب می‌گویند که جمهوری اسلامی، نیروهای نیابتی خودش را در منطقه از دست داد!... جمهوری اسلامی، نیروی نیابتی ندارد... اینها نیابت از ما ندارند.»
این شبکه همچنین از رهبر انقلاب نقل کرد: «اگر یک روزی بخواهیم اقدام بکنیم احتیاجی به نیروی نیابتی نداریم».
شبکه الحدث نیز در این باره اعلام کرد: رهبر جمهوری اسلامی امروز در جمع مداحان گفت «در سوریه هرج و مرج به وجود آوردند و حالا به خیال خودشان احساس پیروزی می‌کنند و به گزافه‌گویی افتاده‌اند».
رسانه‌های عراق نیز به بازتاب ویژه بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مداحان و ذاکران اهل بیت پرداختند.
شبکه خبری «العهد» عراق به نقل از ایشان نوشت: جمهوری اسلامی نیروی نیابتی ندارد، یمن، حزب‌الله، حماس و جهاد می‌جنگند چون با ایمان هستند و عقیده و قدرت ایمان، آنها را به میدان مقاومت آورده است، نه اینکه نیابتی از سمت ما داشته باشند.
خبرگزاری «بغداد الیوم» نیز تیتر خود را از بیانات رهبر انقلاب درباره نیروهای نیابتی برگزید و در ادامه به سخنان ایشان درباره تلاش آمریکا برای ایجاد هرج و مرج در ایران و سوریه پرداخت.
این رسانه عراقی گزارش داد: رهبر ایران در سخنانی که از تلویزیون ایران پخش شد، گفتند: «طرح آمریکا برای تسلط بر کشورها یا ایجاد استبداد یا ایجاد هرج و مرج است، آنها در سوریه آشوب ایجاد کردند و اکنون معتقدند که پیروز شده‌اند».
رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز در خجسته سالروز میلاد سیّده زنان دو عالم حضرت صدیقه کبری(س)، در دیدار هزاران نفر از مداحان و شاعران اهل بیت(ع) و قشرهای مختلف مردم، با اشاره به محقق نشدن هیچیک از اهداف رژیم صهیونیستی برای نابود کردن حماس و حزب‌الله، گفتند: ملت‌های شرافتمند منطقه، به فضل الهی، رژیم منحوس را ریشه‌کن می‌کنند و فردایی بهتر را برای منطقه رقم خواهند زد.
رهبر انقلاب اسلامی با بیان نکاتی درباره مسائل منطقه از جمله مسئله سوریه، گفتند: یک گروه اغتشاشگر با کمک، نقشه و برنامه‌ریزی دولتهای خارجی توانست از ضعفهای درونی سوریه استفاده کند و این کشور را به هرج و مرج بکشاند.
ایشان با اشاره به سخنان چندی قبل خود مبنی بر برنامه دوگانه آمریکا برای کشورهای منطقه یعنی «مسلط کردن یک حکومت فردیِ مستبدِ سازشگر با سلطه» و اگر ممکن نبود، «ایجاد اغتشاش و هرج و مرج در آن کشور»، افزودند: برنامه آنها در سوریه به ایجاد اغتشاش و هرج و مرج منتهی شد و اکنون آمریکا، رژیم صهیونیستی و همراهان آنها با احساس پیروزی، همچون اصحاب شیطان دچار گزافه‌گویی و حرف مفت زدن شده‌اند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، سخنان یک مقام آمریکایی را با مضمونِ پنهانِ «کمک و حمایت از هر کسی که در ایران اغتشاش کند»، نمونه‌ای از گزافه‌گویی‌های دشمنان دانستند و افزودند: احمق‌ها گویا بوی کباب شنیده‌اند اما ملت ایران هر کسی که مزدوری آمریکا را در این زمینه قبول کند، زیر گام‌های خود لگدمال خواهد کرد.
ایشان در بیان نکته‌ای دیگر ناظر به تحولات منطقه، با اشاره به تظاهر عنصر صهیونی به پیروزی و رجزخوانی و گزافه‌گویی، گفتند: بدبخت‌ها، شما کجا پیروز شدید؟ آیا این پیروزی است که چهل و چند هزار زن و کودک را با بمب کشتید اما نتوانستید حتی یکی از اهداف اعلامی خود در ابتدای جنگ را محقق کنید؟ آیا حماس را نابود و اسرای خود را در غزه آزاد کردید؟ آیا با وجود به شهادت رساندن شخصیتی عظیم همچون سیدحسن نصرالله، توانستید حزب‌الله لبنان را از بین ببرید؟
رهبر انقلاب، مقاومت در منطقه اعم از حزب‌الله، حماس و جهاد اسلامی را زنده و بالنده خواندند و خطاب به صهیونیست‌ها گفتند: بنابراین شما پیروز نیستید بلکه شکست خورده‌اید.
ایشان پیشروی صیهونیستها در خاک سوریه و اشغال مناطقی از آن را ناشی از نبود مانع و مقاومت حتی یک سرباز در مقابل آنها خواندند و گفتند: این حرکتِ بدون مانع، پیروزی نیست البته بدون تردید جوانان غیور و شجاع سوری شما را از آنجا بیرون خواهند کرد.
حدیث نصب‌شده در دیدار رهبر معظم انقلاب؛ حضرت فاطمه (س) «مُهجَة قلبی» پیامبر اسلام (ص)
«فاطمةُ مُهجَةُ قَلبی»؛ رمز ارتباط عمیق پیامبر(ص) با حضرت فاطمه زهرا (س)
در دیدار امروز حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با مداحان و شاعران اهل بیت(ع) به مناسبت ولادت حضرت فاطمه زهرا (س)، حدیثی عظیم از پیامبر اسلام(ص) نصب شده است که حضرت فاطمه(س) را به‌عنوان «مُهجَة قلبی» معرفی میکند.
رهبر انقلاب: ملت ایران هر کسی که مزدوری آمریکا را بکند، لگدمال خواهد کرد/ نیروی نیابتی نداریم
ملت ایران هرکس که مزدوری آمریکا را کند،لگدمال خواهد کرد/ فردای منطقه از امروز بهتر خواهد بود
مشروح بیانات امروز رهبر انقلاب درباره تحولات منطقه
رهبر انقلاب: مداحی یک رسانه تمام عیار و ابزار مهم تبیین است
فیلم | رهبر معظم انقلاب: مهمترین کار حضرت زهرا(س) تبیین بود
فیلم | رهبر معظم انقلاب: امروز شبهه افکنی یکی از کارهای اساسی دشمن است
فیلم | مداحی عشق است یا شغل؟فیلم | مداحی عشق است یا شغل؟
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: پــــیـــامـــهــای رهـــبــری
ادامه مطلب را ببينيد
بویِ خوشِ سوسن و یاسَمَن آمَد
بویِ خوشِ سوسن و یاسَمَن آمَد - روزِ زنِ مُؤمِن و مُؤتَمَن آمد
روزِ خوشِ مَولِدِ حضرتِ زهراست - روزِ خوشِ مادر و روزِ زَن آمد
روزِ زنِ فاطمی آمده اِمروز - روزِ خوشی بهرِ جان، بهرِ تَن آمد
روزِ خوشِ مادرِ نیک و خوش اخلاق - بهرِ تو و، هَم، مَن و، هَم، وَطَن، آمد
روز خوشِ مَولِدِ فاطمه آمَد - شاد از آن احمد و بوالحَسَن آمد
بَهرِ نَبی آمده اُمِّ ابیها - مادرِ بابایِ هَر مرد و زن آمد
چون به نبی داده شد هدیه یِ کوثر - شاد از آن اَحمَدِ مُؤتَمَن آمد
دشمنِ او اَبتَر و مُنقَطِعُ النَّسل - مُحِبِّ او شَمعِ این اَنجُمَن آمد
زنده بگوری دِگَر نیست بِدُنیا - جان ز تنِ رفتگان سویِ تَن آمد
باقری از مَکَّه و خانه یِ احمد - بویِ خوشِ سوسن و یاسَمَن آیـد
سروده شده به مناسبت میلاد حضرت زهرا علیهاسلام سال1401
میلادِ زَهرا، روزِ زَن بادا مُبارک
میلادِ زَهرا، روزِ زَن بادا مُبارک
عیدِ اِمامِ بُت شِکَن بادا مُبارک
میلادِ پاکِ حَضرتِ زهراست اِمروز - میلادِ دُختِ حَضرتِ طاهاست اِمروز
میلادِ آن مَنصورَه یِ والاست اِمروز - میلادِ نُورِ ذُوالمَنَن بادا مُبارک
میلادِ زَهرا دُخترِ پیغمبرِ ماست - او که مُدامًا دَستِ لُطفَش بَر سَرِ ماست
او که شَفیعِ ما بِروزِ مَحشَرِ ماست - میلادِ او بَر ما، وَ مَن بادا مُبارک
میلادِ دُختِ مُصطَفی بادا مُبارک - میلادِ او بَر مُرتَضی بادا مُبارک
هَم بَر حُسَین و مُجتَبی بادا مُبارک - میلادِ روح و جانِ مَن بادا مُبارک
مَحبوبه یِ ذاتِ خدایِ اَکبر است او - سَر تا بِه پا، پا تا بِه سَر، پیغمبر است او
هَمتایِ نیکو اَز بَرایِ حیدر است او - میلادِ او بر بُوالحَسَن بادا مُبارک
هَم روزِ زَن بَر جُمله یِ زَنها مُبارک - بَر مَریَم و کُلثُوم و هَم حَوّا مُبارک
هَم بَر خَدیجه، هَم به مادَرها مُبارک - بَر بانَوانِ مَحفِل و بَر مَن مُبارک
هَم روزِ میلادِ اِمام و رَهبَرِما - آن اِفتِخارِ مُسلِمین و کِشورِ ما
آن یادِگارِ حَضرتِ پَیغَمبرِ ما - بَر مَن وَ تُو اَی هَم وَطَن بادا مُبارک
اِمروز، روزِ شادِیِ ما شیعیان است - هَم شاد و خُرَّم مَهدِیِ صاحِب زَمان است
هَم شاد و خُرَّم جُمله یِ کَرّوبِیان است - اَی باقری، بَرگُو، بِه مَن بادا مُبارک
سروده شده میلاد حضرت زهرا علیهاسلام زمستان ۱۴۰۲
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
هَم بر مُحَمَّد، هَم بر خدیجه، هَم آلِ طاها، هَم جُمله سادات
هَم بَر علی و، هَم بَر اِمامان، هَم بَر شُماها، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
باشد مُحَمَّد، خوش حال اِمشب، از این ولادت، همچون خدیجه
هَم بر مُحَمَّد، هَم بر خدیجه، هَم آلِ طاها، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
بهرِ مُحَمَّد، گردیده اِمشب، خود بِهترین شب، چون شامِ اَسرا
بر جبرئیل و، هم بر مُحَمَّد، این شامِ اَسرا، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
گشته مدینه، تا عرشِ یَزدان، از این ولادت، اِمشَب چراغان
شد ماه و پروین، هَم شاد و خُرَّم، این شادمانی، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
هَم مُسلمین و، هَم شیعیان و، هَم دوستان و، هَم ما مُحِبّان
شادند و خُرّم، از این ولادت، این شادیِ ما، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
هَم برلَبانِ، یاسین وطاها، جاری شُد اِمشب، ذِکرِ یا زَهرا
تسبیحِ زهرا، شُد ذِکرِ ماها، این ذِکر بر ما، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
اِمشب خدیجه، شُد شاد و خَندان، هَم حیدر و، هَم اَحمد، وَ سلمان
چون شُد طُلوعِ، یِک ماهِ تابان، این ماهِ تابان، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
اِمشب خدیجه، چون زاده دختر، در خدمتش شُد، لَعیا و هاجر
هَم گشت نازِل، آیاتِ كوثر، میلادِ کوثر، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
اَز بَعدِ شامِ، میلادِ اَحمَد، در مَکّه امشب، شُد جشنِ دیگر
جشن و سرورِ، میلادِ زهراست، این جشنِ امشب، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
در شانِ زهرا، گردیده نازِل، از حَق تعالی، هم نور و کَوثَر
تَبَّت یدا بَر، اَعدایِ اَبتَر، این نور و کوثر، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
ای باقری شُد، میلادِ زهرا، آمد بِدنیا، اُمِّ ابیها
او بضعه ای بود، از بهرِ بابا، میلادِ زهرا، بادا مُبارَک
میلادِ زهرا، بادا مُبارَک، ، بادا مُبارَک، بادا مُبارَک
سروده شده به مناسبت میلاد حضرت زهرا علیهاسلام سال1401
مشاهده کتاب مجموعه اشعار باقری
http://dl.hodanet.tv/fileshtml/asharebageri.htm
وبلاگ اشعار باقری
http://asharebageri.blogfa.com
کانال یار خراسانی
https://splus.ir/yarekhorasanirahabar
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت اول
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت دوم
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت سوم
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت چهارم
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت پنجم
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت ششم
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت هفتم
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت هشتم
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت نهم
حضرت زهرا وجایگاه زنان ودختران قسمت دهم
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
فاطِمه(س) مشهور به فاطمه زهرا (۵ بعثت -۱۱ق)، دختر پیامبر اسلام(ص) و خدیجه کبری(س) و همسر امام علی(ع) است. او یکی از پنج‌تن آل‌عبا (اصحاب کساء) است که شیعیانِ دوازده امامی آنها را معصوم می‌دانند. امام دوم و سوم شیعیان، زینب(س) و ام‌کلثوم از فرزندان او هستند. زهرا، بَتول، سیدة نساء العالمین (برترین زن در دو عالم) از القاب وی و اُمّ اَبیها (مادر پدرش) کنیه مشهور او است. فاطمه، تنها زن همراه پیامبر(ص) در روز مباهله با مسیحیان نجران بوده است.
سوره کوثر، آیه تطهیر، آیه مودت و آیه اطعام و احادیثی چون حدیث بَضعه در شأن و فضیلت فاطمه نازل و نقل شده‌اند. در روایات آمده است که پیامبر(ص)، فاطمه(س) را برترین زن در دو عالم معرفی کرده و خشم و خشنودی او را خشم و خشنودی خداوند دانسته است.
دربارهٔ دوران کودکی و نوجوانی فاطمه(س) گزارش‌های کمی وجود دارد. از این دوران فقط گزارش‌هایی دربارهٔ همراهی او با پیامبر(ص) در مقابل خشونت‌های مشرکان، حضور او در شِعب ابی‌طالب و هجرت به مدینه همراه امام علی(ع) نقل شده است.
فاطمه(س) در سال دوم هجرت با امام علی(ع) ازدواج کرد. انجام فعالیت‌های اجتماعی و همراهی با پیامبر اسلام(ص) در برخی از جنگ‌ها از جمله فتح مکه از جمله کارهای او بعد از هجرت بود.
تسبیحات حضرت زهرا(س)، مصحف فاطمه، خطبه فدکیه بخشی از میراث معنوی فاطمه است. مصحف فاطمه(س) کتابی است شامل سخنانی که فرشته الهی به او الهام کرده و امام علی(ع) آنها را نوشته است. این صحیفه بنابر روایات، در دست امامان بوده و هم‌اکنون در دست امام زمان(عج) است.
نام و نسب
اقبال لاهوری متفکر و شاعر مسلمان، بزرگی خانواده حضرت زهرا را چنین ترسیم کرده است: مریم از یک نسبت عیسی عزیز - از سه نسبت حضرت زهرا عزیز - نور چشم رحمة للعالمین - آن امام اولین و آخرین - بانوی آن تاجدار «هل اتی» - مرتضی مشکل گشا شیر خدا - مادر آن مرکز پرگار عشق - مادر آن کاروان سالار عشق[۱]
فاطمه دختر پیامبر اسلام محمد بن عبدالله و خَدیجَه بنت خُوَیلد است. برای فاطمه(س) القاب متعددی (در حدود ۳۰ لقب) یاد شده است. زهرا، صِدّیقه، مُحَدَّثه، بَتول، سیدة نساء العالمین، منصوره، طاهره، مُطهّره، زَکیّه، مبارکه، راضیه، مرضیه از مشهورترین القاب فاطمه‌اند.[۲]
برای فاطمه(س) چند کُنیه گفته شده است: اُمّ‌اَبیها، اُم‌الائمه، ام‌الحسن، ام‌الحسین و ام‌المحسن.[۳]
همچنین ببینید: فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه(س)
فاطمه دختر محمّد (به عربی: فاطِمَةُ الزَّهراء بنت محمّد؛ ۲۰ جمادی‌الثانی بین ۳۵ تا ۴۵ عام‌الفیل برابر ۱۸ تا ۸ پیش از هجرت – ۱۳ جمادی‌الاول یا ۳ جمادی‌الثانی ۱۱ هجری قمری) ملقّب به زهرا، دختر محمّد و خدیجه، همسر علی بن ابی‌طالب، و مادر حسن بن علی و حسین بن علی است. او کوچک‌ترین دختر محمّد و تنها فرزندش بود که از خود فرزندانی باقی گذاشت. این فرزندان با القابی چون «سید» یا «شریف» شناخته می‌شوند. در مورد تاریخ تولد فاطمه اختلاف بسیاری وجود دارد اما دو قول پنج سال پیش از بعثت و پنج سال پس از آن رایج‌تر است.
حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) (۵ بعثت - ۱۱ ق)، دختر پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) و خدیجه کبری (سلام‌الله‌علیها) و همسر حضرت علی (علیه‌السلام) است. ایشان یکی از چهارده معصوم و جزو پنج تن آل عبا می‌باشد.
در منابع تاریخی و روایی، درباره تاریخ تولد حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) اقوال مختلفی نقل شده است. قول مشهور این است که آن حضرت در بیستم ماه جمادی الثانی سال پنجم بعثت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مکه معظمه به دنیا آمد. عده‌ای از اهل سنت نیز عقیده دارند که ایشان قبل از بعثت متولد شده است. با توجه به روایتی که مورد تأکید فریقین است، بعد از تناول میوه بهشتی در شب معراج توسط پیامبر، نطفه حضرت منعقد گردید.
درباره تاریخ تولد حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در میان علمای شیعه دو نظر وجود دارد: قول مشهور ولادت ایشان در بیستم ماه جمادی الثانی سال پنجم بعثت در مکه بوده و دلیل این قول، روایات صحیحی است که از امام سجاد، امام باقر و امام صادق (علیهم‌السّلام) نقل شده و مستند به آنها است.
قول دومی که شیخ مفید، شیخ طوسی و کفعمی طرفدار آن است، تولد حضرت را در سال دوم بعثت می‌داند. اما این قول با روایات صحیح قابل تطبیق نیست و تعارض دارد.
قول مشهور در میان شیعه این است که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) پنج سال بعد از بعثت و نبوت پیامبر به دنیا آمده است و روایات صحیح این را تایید میکند:
یکی از روایات صحیحی که این قول را تایید میکند، روایت امام سجاد (علیه‌السّلام) است که آن را مرحوم کلینی با این عبارت و سند نقل کرده است:
«ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ اَبِی حَمْزَةَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ الْمُسَیَّبِ قَالَ سَاَلْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ (علیه‌السّلام) ابْنُ کَمْ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَبِی طَالِبٍ (علیه‌السّلام) یَوْمَ اَسْلَمَ فَقَالَ اَ وَ کَانَ کَافِراً قَطُّ اِنَّمَا کَانَ لِعَلِیٍّ (علیه‌السّلام) حَیْثُ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَسُولَهُ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عَشْرُ سِنِینَ وَ لَمْ یَکُنْ یَوْمَئِذٍ کَافِراً وَ لَقَدْ آمَنَ بِاللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ بِرَسُولِهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وَ سَبَقَ النَّاسَ کُلَّهُمْ اِلَی الْاِیمَانِ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وَ اِلَی الصَّلَاةِ بِثَلَاثِ سِنِین...
قَالَ فَقُلْتُ لِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (علیه‌السّلام) فَمَتَی زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ (علیه‌السّلام) فَقَالَ بِالْمَدِینَةِ بَعْدَ الْهِجْرَةِ بِسَنَةٍ وَ کَانَ لَهَا یَوْمَئِذٍ تِسْعُ سِنِینَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیه السلاموَ لَمْ یُولَدْ لِرَسُولِ اللَّهِصلی الله علیه وآلهمِنْ خَدِیجَةَ (علیهاالسّلام) عَلَی فِطْرَةِ الْاِسْلَامِ اِلَّا فَاطِمَةُ (علیهاالسّلام)...؛[۱] سعید بن مسیب میگوید: به علی بن الحسین عرض کردم، چه زمانی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فاطمه را به ازدواج علی (علیه‌السّلام) در آورد؟ فرمود: در مدینه یک سال بعد از هجرت در حالی‌که زهرا نه سال داشت. امام سجاد (علیه‌السّلام) فرمود: از حضرت خدیجه بر فطرت اسلام تنها حضرت زهرا به دنیا آمده است (کنایه از این که بعد از اسلام تنها حضرت زهرا از خدیجه متولد شده است).»
این روایت با همین سند در مختصر بصائر الدرجات نیز آمده است.[۲]
در تحلیل این روایت می‌توان گفت: اولا: در این روایت امام سجاد (علیه‌السّلام) تصریح میکند تنها فرزندی که حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) بعد از اسلام به دنیا آورده، حضرت زهرا است: «وَ لَمْ یُولَدْ لِرَسُولِ اللَّهِصلی الله علیه وآلهمِنْ خَدِیجَةَ (علیهاالسّلام) عَلَی فِطْرَةِ الْاِسْلَامِ اِلَّا فَاطِمَةُ».
ثانیا: عبارت: «فَقَالَ بِالْمَدِینَةِ بَعْدَ الْهِجْرَةِ بِسَنَةٍ وَ کَانَ لَهَا یَوْمَئِذٍ تِسْعُ سِنِینَ» به صراحت و دقیق سن حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را در هنگام ازدواج با محاسبه (۹ = ۱ + ۸) نه ساله بیان میکند و در نتیجه ایشان در سال پنجم بعثت به دنیا آمده است.
در روایت معتبر دیگری که آن را ابن جریر طبری شیعی با سند معتبر نقل کرده به صراحت، امام صادق (علیه‌السّلام) رئیس مذهب شیعه، تولد حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را در سال پنجم بعثت می‌داند:
«...عن ابی‌بصیر، عن ابی‌عبدالله جعفر بن محمد (علیه‌السّلام)، قال: ولدت فاطمة (علیهاالسّلام) فی جمادی الآخرة، یوم العشرین منه، سنة خمس واربعین من مولد النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم). واقامت بمکة ثمان سنین، وبالمدینة عشر سنین، وبعد وفاة ابیها خمسة وسبعین یوما وقبضت فی جمادی الآخرة یوم الثلاثاء لثلاث خلون منه، سنة احدی عشرة من الهجرة. وکان سبب وفاتها ان قنفذا مولی عمر لکزها بنعل السیف بامره، فاسقطت محسنا ومرضت من ذلک مرضا شدیدا، ولم تدع احدا ممن آذاها یدخل علیها؛[۳] امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: فاطمه (علیهاالسّلام) در روز بیستم ماه جمادی الاخر چهل و پنجمین سال تولد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دنیا آمده است. هشت سال در مکه و ده سال در مدینه زیست و بعد از رحلت پدرش ۷۵ روز زندگی کردند....»
این روایت از نظر علمای شیعه معتبر و برخی از بزرگان به صحت و اعتبار آن تصریح کرده‌اند. مرحوم شیخ عباس قمی می‌نویسد: «وروی محمد بن جریر الطبری الامامی بسند معتبر عن ابی‌بصیر، عن ابی‌عبدالله (علیه‌السّلام) قال: قبضت فاطمة (علیهاالسّلام) فی جمادی الآخرة یوم الثلاثاء لثلث خلون منه سنة احدی عشرة من الهجرة، وکان سبب وفاتها ان قنفذ مولی عمر لکزها بنعل السیف امره فاسقطت محسنا...»
محمد بن جریر طبری امامی با سند معتبر از ابوبصیر از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل کرده است...[۴]
سید هاشم هاشمی نیز در بحث هجوم بر خانه وحی، بر معتبر بودن سند روایت تصریح کرده و می‌نویسد: «و یؤیده ایضا ما فی البحار ج۴۳، باب ۷، رقم ۱۱ عن دلائل الامامة للطبری بسند معتبر عن الصادق علیه السلام: (وکان سبب وفاتها ان قنفذا مولاه لکزها بنعل السیف بامره فاسقطت محسنا)».[۵]
آنچه که در بحار.... از کتاب دلائل الامامه طبری با سند معتبر از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده، این را تایید میکند....[۶]
سید جعفر مرتضی عاملی از محققان معاصر بعد از نقل این روایت، به صحت سند روایت تصریح کرده و می‌نویسد: «و سند الروایة صحیح».[۷]
مرحوم آیت‌الله میرزا جواد تبریزی از مراجع فقید شیعه نیز بر معتبر بودن سند اقرار کرده است: «عن دلائل الامامة للطبریبسند معتبر عن الصادق (علیه‌السّلام). .. وکان سبب وفاتها ان قنفذا مولی الرجل لکزها بنعل السیف بامره فاسقطت محسنا».[۸]
ابن جریر طبری همین روایت را با اندک تغییر در سند در جای دیگر این کتابش نیز نقل کرده است:[۹]
امام باقر (علیه‌السّلام) نیز در این روایت، تصریح میکند که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در سال پنجم بعثت به دنیا آمده است:
«عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ وَ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ جَمِیعاً عَنْ اِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ اَخِیهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِیبٍ السِّجِسْتَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ اَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُوُلِدَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ صبَعْدَ مَبْعَثِ رَسُولِ اللَّهِ بِخَمْسِ سِنِینَوَ تُوُفِّیَتْ وَ لَهَا ثَمَانَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ خَمْسَةٌ وَ سَبْعُونَ یَوْما؛[۱۰] حبیب سجستانی میگوید: از امام باقر (علیه‌السّلام) شنیدم که می‌فرمود: فاطمه دختر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پنج سال بعد از بعثت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) متولد شده است....»
نتیجه این که طبق این روایات صحیح و معتبر، حضرت زهرا در سال پنجم بعثت به دنیا آمده و قول مشهور بر این مستندات قوی و صحیح استوار است.
در طول تاریخ، از علمای شیعه بزرگانی بوده‌اند که به صراحت این قول را تایید کرده‌اند که در این قسمت به سخنان برخی آنها اشاره میکنیم:
مرحوم ثقة الاسلام کلینی، از محدثان مورد اعتماد شیعه، در اصول کافی بابی را در تحت عنوان «بَابُ مَوْلِدِ الزَّهْرَاءِ فَاطِمَةَ (علیهاالسّلام) » باز کرده و در همان ابتدا تصریح اینگونه تصریح میکند:
«وُلِدَتْ فَاطِمَةُعَلَیْهَا وَ عَلَی بَعْلِهَا السَّلَامُ بَعْدَ مَبْعَثِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآلهبِخَمْسِ سِنِینَوَتُوُفِّیَتْ (علیهاالسّلام) وَلَهَا ثَمَانَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ خَمْسَةٌ وَ سَبْعُونَ یَوْماً وَ بَقِیَتْ بَعْدَ اَبِیهَا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خَمْسَةً وَ سَبْعِینَ یَوْماً؛[۱۱] فاطمه که بر ایشان و همسرشان درود خداوند باد، در سال پنجم بعثت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دنیا آمده است. و هنگامی که وفات یافت، هجده سال و هفتاد و پنج روز از عمرش می‌گذاشت و بعد از پدرش هفتاد و پنج روز در این دنیا باقی ماند.»
کاتب بغدادی در کتاب «تاریخ الائمه» درباره حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) به صورت مفصل توضیح داده که تاریخ دقیق تولد، وفات آن حضرت را بیان میکند:
«فاطمة الزهراء (علیهاالسّلام) قال ولدت فاطمة (علیهاالسّلام) بعد ما اظهر الله نبوته بخمس سنینوقریش تبنی البیت وتوفیت ولها ثمانی عشر سنة وخمسه وسبعون یوما وکان عمرها مع النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بمکة ثمانی سنین وهاجرت مع النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) الی المدینة واقامت بالمدینة عشر سنین واقامت مع امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) من بعد وفاة رسول الله (صلیاللهعلیهوآله)، خمسة وسبعین یوما وولدت الحسن بن علی (علیهماالسّلام) ولها احدی عشرة سنة بعد الهجرة؛[۱۲] فاطمه (علیهاالسّلام) بعد از پنج سال که نبوت پیامبر را خداوند ظاهر ساخت به دنیا آمد در حالی قریش خانه کعبه را بنا کردند. آن حضرت ۱۸ سال ۷۵ روز داشت که وفات یافت. دوران عمر مبارکش با پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مکه ۸ سال و بعد از هجرت در مدینه ۱۰ سال بود. بعد از وفات آن حضرت با امیر مؤمنان (علیه‌السّلام) ۷۵ روز باقی ماند و زمانی که حسن بن علی متولد شد، ۱۱ سال از عمر شریفش می‌گذشت.»
خصیبی نیز می‌نویسد: «ولدت فاطمة بنت رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بعد خمس سنین من ظهور الرسالة ونزول الوحی ومن بناء الحرمالذی اراد ابرهة ابن الصباح الجبار خرابه؛[۱۳] ... فاطمه دختر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بعد از پنج سال ظهور رسالت و نزول وحی و بعد از بناء حرم که ابرهه اراده خراب کردنش را داشت، متولد شده است.»
فتال نیشابوری از علمای قرن پنجم هجری است و در کتابش می‌نویسد: «اعلم انفاطمة الزهراء ولدت بعد النبوة بخمس سنین، وبعد الاسراء بثلاث سنین... وقبض النبی ولفاطمة (علیهاالسّلام) یومئذ ثمانی عشرة سنة، وعاشت بعد ابیها اثنین وسبعین یوما؛[۱۴] بدان که فاطمه زهرا پنج سال بعد از نبوت و سه سال بعد از معراج، متولد شد، ... وقتی رسول خدا از دنیا رفت، فاطمه هجده سال سن داشت و بعد از پدرش هفتاد و پنج روز زنده بودند.»
مرحوم طبرسی نیز تولد آن حضرت را در سال پنجم بعثت و سه سال بعد از معراج رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌داند: ولدت فاطمة (علیهاالسّلام) بنت رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وسلم بمکة فی العشرین من جمادی الاخرسنه خمس من البعث، وبعد الاسراء بثلث سنین، ...[۱۵]
ابن خشاب روایات امام باقر و امام صادق (علیهماالسّلام) را نقل کرده و تصریح می‌کنند که این بزرگواران فرموده‌اند: فاطمه زهرا پنج سال بعد از این که خداوند نبوت پیامبرش را آشکار ساخت و وحی خود را بر ایشان نازل کرد، متولد شد.[۱۶]
ابن شهر آشوب به صورت مفصل اینگونه توضیح داده است: «ولدت فاطمة بمکة بعد النبوة بخمس سنین، وبعد الاسراء بثلاث سنین، فی العشرین من جمادی الآخرة، واقامت مع ابیها بمکة ثمانی سنین، ثم‌هاجرت معه الی المدینة فزوجها من علی بعد مقدمها المدینة بسنتین، اول یوم من ذی الحجة، وروی انه کان یوم السادس؛[۱۷] فاطمه در مکه پنج سال بعد از نبوت و سه سال بعد از معراج در بیستم ماه جمادی‌الاخر به دنیا آمد. و همراه پدرش در مکه هشت سال ماند. و در سال دوم هجرت روز اول ذی‌حجه با علی (علیه‌السّلام) ازدواج کرد....»
ایشان نیز تصریح دارد که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) چهل و پنج سال بعد از عام الفیل و تولد پیامبر به دنیا آمده است:«واقول: ولدت فاطمة الزهراء (علیهاالسّلام) یوم الجمعة -علی الروایة الصحیحة - لخمس واربعین سنة بعد عام الفیل، وبعد ولادة ابیها (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فی عهد یزدجرد بن شهریار ملک العجم، فی مکة المعظمة؛ [۱۸] می‌گویم: فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) روز جمعه (بنا به روایت صحیح) در سال ۴۵ بعد از عام الفیل و بعد از ولادت پدرش در زمان یزدجرد بن شهریار پادشاه عجم در مکه معظمه به دنیا آمد.»
ایشان در کتاب بیت الاحزان می‌نویسد: «ولدت فاطمة صلوات الله علیها فی جمادی الآخرة یوم العشرین منها، سنة خمس واربعین من مولد النبی صلوات الله علیه وآلهوکان بعد مبعثه بخمس سنین، کما روی عن الصادقین علیهما السلام...؛[۱۹] فاطمه که درود خداوند بر او باد، در روز بیستم جمادی الثانی در چهل و پنجمین سال تولد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و بعد از پنج سال بعثت آن حضرت به دنیا آمد؛ چنانچه امام باقر و امام صادق (علیه‌السّلام) روایت شده است.» در کتاب دیگرش نیز همین تعبیر را دارند. [۲۰]
سید محسن امین ابتدا به قول شیخ طوسی و شیخ مفید که سال تولد حضرت را سال دوم بعثت می‌دانند اشاره کرده و پس از آن می‌نویسد: «وفی روایة اخری سنة خمس من المبعث وقال الکلینی وابن شهرآشوبولدت بعد المبعث بخمس سنینوهو المروی عن الباقر علیه السلاموهو المشهور بین اصحابنا؛[۲۱] در روایت دیگر سال پنجم بعثت آمد که قول کلینی و ابن شهر آشوب همین است و از امام باقر (علیه‌السّلام) نیز همین روایت شده و این قول مشهور میان اصحاب امامیه است.»
همانگونه که سید محسن امین تصریح کرده، قول مشهور در میان امامیه در تولد حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، پنجمین سال بعثت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است که مستند به روایات صحیح است.
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
نام‌ها، القاب و کنیه‌ها
مقالهٔ اصلی: نام‌ها و لقب‌های فاطمه زهرا
لغت «فاطمه» وصفی و از مصدر «فطم» است؛ و «فطم» در زبان عربی به معنی بریدن، قطع‌کردن و جداشدن آمده است. این صیغه، بر وزن «فاعله»، معنای مفعولی می‌دهد و به معنی «بریده» و «جداشده» است.[۸] محمّد در پاسخ علی بن ابی‌طالب که از او دربارهٔ علت نامگذاری فاطمه پرسید، گفت: «چون او و پیروانش از آتش بریده شده‌اند.»[۹] ابن حَجَر هِیْتَمی در اَلصَّواعِقُ الْمُحْرِقَة و نَسائی در سُنَن آورده‌اند: «خداوند او را فاطمه نامید چراکه او و دوستدارانش را از آتش جهنم قطع کرده است.» فَتّال نیشابوری در رُوضَةُالْواعِظین از جعفر صادق نقل کرده است: «فاطمه نامیده شد چون از بدیها بریده شده است.»[۱۰] برای فاطمه نام‌های دیگری هم برشمرده‌اند که «صِدّیقه»، «مُبارَکه»، «طاهِره»، «زَکیّه»، «راضیّه»، «مَرضیّه»، «مُحَدَّثه»، «بَتول» و «زهرا» از آن‌جمله‌اند.[۱۱][۱۲] یکی از مهمترین کنیه‌های او «امّ ابیها»، به معنای «مادرِ پدرش» است.[۱۳]
نامگذاری نوزاد تنها رسمی دیرینه در میان بشر نیست، از سنت‌های خدایی است که با آفرینش نخستین آفریده، همراه بوده است. «آدم» و «حوا» اولین نام‌های بشری است. بعد از آن نیز لازم‌ترین و مهمترین چیزهایی که به آدمی آموخته شد اسم‌هایی چند بود. و علم آدم الاسماء (پروردگار به آدم اسم‌هایی آموخت.)[۵] پس از آن، بشر برای برقراری روابط خود هیچ راهی جز نامگذاری اشخاص و اشیا نداشت. چه اینکه گفتگوها و آموختن‌هایش جز از طریق شناخت نام‌ها میسر نمی‌شد .در این میان، نامگذاری افراد آدمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و چنین معلوم میشود که بعضی اسم‌ها از سوی خدای متعال برای افراد نهاده شده است. از جمله نام فرزند حضرت زکریا است که پیش از تولد، از سوی خداوند، یحیی خوانده شد. فهب لی من لدنک...سمیا[۶] [زکریا گفت]: پروردگارا، برایم یاور و جانشینی قرار ده که از من و آل یعقوب ارث برد و او را مورد رضایت خویش گردان. (خدای متعال به وی فرمود: ) تو را به داشتن فرزندی به نام یحیی بشارت می‌دهیم که قبل از او کسی را به این نام ننهاده بودیم. [۷]
ابن بابویه به سند معتبر از یونس بن ظبیان روایت کرده است که حضرت صادق (علیه‌السلام) فرموده که فاطمه (علیهاالسلام) را نُه نام است نزد حق‌تعالی: فاطمه (علیهاالسلام) و صدیقه و مبارکه و طاهره و زکیه و راضیه و مرضیه و محدّثه و زهراء. پس حضرت فرمود که آیا می‌دانی که چیست تفسیر فاطمه؟ یونس گفت، گفتم: خبر ده مرا از معنی آن ای سید من؛ حضرت فرمود: فُطِمَتْ مِنَ الشَّر؛ یعنی بریده شده است از بدیها، پس حضرت فرمود که اگر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) تزویج نمی‌نمود اورا، کفوی و نظیری نبود او را بر روی زمین تا روز قیامت نه آدم و نه آنها که بعد از او بودند. [۸]
علامه مجلسی (رحمه‌الله) در ذیل ترجمه این حدیث فرموده که «صدیقه» به معنی معصومه است، و «مبارکه» یعنی صاحب برکت در علم و فضل و کمالات و معجزات و اولاد کرام و «طاهره» یعنی پاکیزه از صفات نقص و «زکیه» یعنی نموّ کننده در کمالات و خیرات و «راضیه» یعنی راضی به قضای حق تعالی و «مرضیه» یعنی پسندیده خدا و دوستان خدا و «محدّثه» یعنی ملک با او سخن می‌گفت و «زهراء» یعنی نورانی به نور صُوری ومعنوی. این حدیث شریف دلالت میکند بر اینکه امیرالمؤ منین (علیه‌السلام) از جمیع پیغمبران و اوصیای ایشان به غیر از پیغمبر آخر الزّمان افضل می‌باشد بلکه بعضی استدلال بر افضلیت فاطمه زهرا ((علیهاالسّلام)) بر ایشان نیز کرده اند. [۹]
و در احادیث متواتره از طریق خاصّه و عامّه روایت شده است که آن حضرت را برای این فاطمه نامیده‌اند که حق تعالی او را و شیعیان اورا از آتش جهنم بریده است. [۱۰] [۱۱]
روایت شده که از حضرت رسول (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) پرسیدند که به چه سبب فاطمه را بتول می‌نامی؟ فرمود: برای آنکه خونی که زنان دیگر می‌بینند اونمی‌بیند، دیدن خون در دختران پیغمبران ناخوش است. [۱۲] [۱۳]
پس آن حضرت دارای القاب فراوانی مانند: "زهرا"، "صدیقه"، "طاهره"، "بتول"، "زکیه"، "راضیه"، "مرضیه" و غیره می‌باشد. مشهورترین لقب حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم)، زهرا می‌باشد.[۱۴]
زهرا در لغت به معنی درخشنده و روشن می‌باشد.[۱۵]
این در حالی است که برای بانو حضرت صدیقه طاهره (سلام‌الله‌علیها) نام‌ها و القابی است که برخی آسمانی‌اند و از سوی آفریدگار تعیین شده و بعضی از سوی برگزیدگان الهی.
اما نام‌های آسمانی نه اسم است که در حدیث ذیل آمده است.
امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) فرمود: برای فاطمه (سلام‌الله‌علیها) نزد خدای (عزّوجلّ) نه اسم است: «فاطمه، صدیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدثه، زهرا»[۱۶] [۱۷] [۱۸] [۱۹] [۲۰]
آنچه این نام‌ها را برای حضرت فضیلت قرار داده اینکه نام‌های حضرتش حاکی از صفتی والاست که در وی وجود داشته است و چون نام‌های دیگر افراد نیست که صاحب نام از معنی نام خود هیچ بهره‌ای نبرده باشد.
ما در ذیل، نام‌ها، لقب‌ها و کنیه‌های آن حضرت را به ترتیب حروف الفبا یاد میکنیم.
ام الائمه ام الائمه [۲۱] (مادر امامان):
به موجب روایات نقل شده از سوی اهل تسنن و شیعه، نسل پاک پیامبر به وسیله دخترش به وجود آمده و گسترش یافته است. رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده است: پروردگار عزیز و بلند مرتبه نسل هر پیامبر را در صلب خود آن پیامبر قرار داد، حال آنکه نسل مرا در صلب علی جای قرار داد. [۲۲] [۲۳]
آن حضرت چندین بار به دختر عزیزش فرمود: ای فاطمه، تو را بشارت می‌دهم که از نسل تو یازده فرزند معصوم، امام مردم خواهد شد و آخرین آنها مهدی (علیه‌السّلام) است.
ام ابیها ام ابیها[۲۴] [۲۵] [۲۶] یعنی: مادر (و دلسوز) پدرش.
کنیه‌ای است که پدر بزرگوارش حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وی را بدان خواند. چه اینکه پیامبر در خردسالی مادر را از دست داد و سراسر عمر عزیزش را بسختی گذراند و تا قبل از ازدواج با بانو خدیجه و حتی پس از آن، پیوسته مورد آزار مشرکان بود، یا در جنگ‌ها به این سو و آن سو می‌رفت و دشواری تحمل می‌کرد. در این همه پس از تولد دختر عزیزش فاطمه، با اینکه وی کودکی بیش نبود همواره چون پروانه به گرد شمع، از پدر جدا نمی‌شد و در رفع اندوه او آنچه می‌توانست می‌کوشید و از پدر دلجویی می‌کرد. اگر آن بزرگوار در جنگی آسیب می‌دید فاطمه خردسالش بود که بر زخم و رنج پدر مرهم می‌نهاد و بر آرامش و سلامت جانش اصرار داشت. چون رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دلسوزی وی را می‌دید اشک می‌ریخت و می‌فرمود: او مادر پدرش است. [۲۷]
«ام» به معنی مادر و اصل و ریشه است و در حقیقت آن بانو را باید مادر نبوت دانست.
ام ابیها بود آن خوش خصال - چونکه بود بانوی کاخ جلال . (حیدر تهرانی)
این کنیه را شیعه و سنی نقل کرده[۲۸] [۲۹]
و در معنای آن وجوهی بیان نموده‌اند. در میان معانی آن شاید بهترین وجه این باشد که: «ام» در لغت به معنی مقصود و هدف نیز آمده است و چون فاطمه ثمره درخت نبوت و حاصل عمر حضرت ختمی مرتبت بود او را ام ابیها گفتند. او بود که مقصود حقیقی و هدف و ثمره واقعی زندگانی پیغمبر بود و فرزندی شناخته می‌شد که پیامبر می‌خواست. [۳۰]
ام الحسن و ام الحسین ام الحسن. ام الحسین [۳۱] [۳۲] (مادر حسن (علیه‌السّلام). مادر حسین (علیه‌السّلام))
امام مجتبی (علیه‌السّلام) نخستین فرزند حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) است که در پانزدهم رمضان سال سوم هجرت (در حالی که مادرش دوازده ساله بود) در مدینه به دنیا آمد.
ای فاطمه، تو را بشارت می‌دهم که از نسل تو یازده فرزند معصوم، امام مردم خواهد شد و آخرین آنها مهدی (علیه‌السّلام) است. پس از شش ماه و‌اندی از این تاریخ، وجود مقدس حسین (علیه‌السّلام) در سوم شعبان سال چهارم هجری به دنیا آمد.
ام المحسن ام المحسن[۳۳] [۳۴] (مادر محسن (علیه‌السّلام) )
آن حضرت را پنج فرزند بود: حسن (علیه‌السّلام)، حسین (علیه‌السّلام)، زینب ۳، ام کلثوم (علیهاالسّلام) و محسن (علیه‌السّلام). محسن آخرین فرزند آن بانو و اولین شهید اهل بیت: پس از پیامبر بود که در ماه آخر حمل، در رحم کشته و سقط شد.
بتول (بتول یعنی جدا و ممتاز از دیگران، یا آن که حیض نبیند)
ابن اثیر در النهایه می‌نویسد: فاطمه را بتول نامیدند زیرا از زنان زمان خویش [و زمان‌های قبل و بعد خود] از نظر فضیلت و دین و حسب جدا و ممتاز بود. یا آنکه از دنیا منقطع گشته و به خدای تعالی روی آورده بود. [۳۵] [۳۶]
از حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پرسیده شد به چه کسی بتول گویند؟ فرمود: آن که سرخی (حیض و...) نبیند. بدرستی که حیض برای دختران پیامبران ناپسند است. [۳۷] [۳۸] [۳۹]
حانیه و الحرة حانیه [۴۰] (آن که به شوهر و فرزندانش بسیار مهربان است. ) الحرة [۴۱] (بانوی آزاد) چون فاطمه ثمره درخت نبوت و حاصل عمر حضرت ختمی مرتبت بود او را ام ابیها گفتند.
حورای انسیه حورا/حورای انسیه (انسانی زمینی که از حوریان بهشتی است. ) [حوریه‌ای شبیه آدمی] در یکی از معراج‌های پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به آسمان، آن حضرت از میوه‌ها و از خرمای تازه و سیب بهشتی تناول کرد و خداوند متعال آن غذاهای بهشتی را در صلب پیامبر قرار داد و هنگامی که ایشان از معراج به زمین بازگشت با حضرت خدیجه همبستر شد و بدین ترتیب حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در رحم حضرت خدیجه قرار گرفت. بدین سبب حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) «حورای انسیه» نام گرفت. [۴۴] [۴۵]
راضیه راضیه [۴۶] (کسی که به تقدیر و قوانین الهی خشنود بود. )
این صفت از والاترین درجات ایمان است و آن حضرت در تمام مراحل زندگی به آنچه که از سوی خدای عزیز (از ترس و آزار در راه دین و ظلم و اندوه و غم) برایش مقدر شده بود رضایت داشت و هیچگاه از وضع خود گله نکرد تا آنکه این آیه شریف از آن صفت وی یاد کرد: (يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ • ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً)
«ای دارنده روان قدسی مطمئن، به سوی پروردگارت بازگرد در حالی که تو از او راضی و
خدا نیز از تو خشنود است.» [۴۷]
زکیه زکیه از دیگر نام‌های حضرت است که به معنی پاک و پاکدامن یا وجود پربرکت است.
قرآن هر یک از این معانی را در سه آیه مختلف بیان فرموده است. در جایی از پاکدامنی و مقام عصمت حضرت عیسی (علیه‌السّلام) چنین یاد میکند: (قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لِأَهَبَ لَكِ غُلَامًا زَكِيًّا) [۴۸] یعنی «جبرئیل به مریم گفت من فرستاده پروردگار توام تا از جانب او پسری پاکیزه به تو بخشم.» در آیه دیگر آمده است: (فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا لَقِيَا غُلَامًا فَقَتَلَهُ قَالَ أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ) [۴۹] یعنی »چون خضر آن پسر را کشت موسی گفت آیا جوانی پاکیزه و بی گناه را بی آنکه کسی را کشته باشد، کشتی؟» در جایی دیگر می‌فرماید: (قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا)[۵۰] یعنی «رستگار شد هر که روان خود را پاک ساخت.»
در حقیقت زکیه به بانویی گویند که از همه ناپاکی‌های اخلاقی دور باشد و هرگز در وجودش هیچ صفت بد یافت نشود.
زهرا زهرا (درخشان، نورانی و درخشنده) «زهر» به معنی روشنی و درخشندگی است. امام عسکری (علیه‌السّلام) فرموده است: اینکه فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را زهرا نامیدند بدان علت بود که هر روز سه بار آن بانوی بزرگوار برای علی (علیه‌السّلام) می‌درخشید.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرموده است: علت آنکه ایشان را زهرا نامیدند آن است که به او بارگاهی از یاقوت سرخ در بهشت رحمت خواهد شد که اهل بهشت آن بارگاه را به بلندی و عظمتی که دارد مانند ستاره‌ای درخشان که در آسمان‌ست خواهند دید و به یکدیگر می‌گویند این بارگاه درخشنده از آن فاطمه (سلام‌الله‌علیها) است.
از امام صادق (علیه‌السّلام) پرسیدند چرا فاطمه را زهرا نامیدند؟ فرمود: زیرا فاطمه چنان بود که چون در محراب می‌ایستاد نوری از او برای اهل آسمان درخشش می‌کرد همان طور که ستارگان برای اهل زمین درخشش دارند.
سماویه سماویه [۵۱] [۵۲] (گران‌بها گوهری آسمانی)
سیدة نساءالعالمین سیدة/سیدة نساء العالمین (بزرگ بانوی جهانیان) [۵۳] [۵۴]
شیخ صدوق در کتاب امالی حدیثی را از حضرت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چنین نقل کرده که فرمود: «ابنتی فاطمه سیدة نساء العالمین.» یعنی: دخترم فاطمه بزرگ بانوی زنان جهانیان است. [۵۵]
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دخترش فرمود: ای فاطمه، بدرستی که خداوند تو را بر همه زنان جهان و بر همه زنان اسلام که بهترین دین است برگزید. [۵۶]
چون رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از نزدیک بودن وفات خود از طریق وحی با اطلاع شد دخترش فاطمه را از این موضوع آگاه ساخت و آن بانو گریست. در این حال رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به وی فرمود: تو اولین کسی از خانواده‌ام هستی که به من خواهی پیوست. آیا دوست نداری که ارجمندترین زنان بهشت باشی!
صدیقه کبری صدیقه/صدیقه کبری: «صدیقه» یعنی کسی که در راستگویی کامل است. یا آن که هرگز دروغ نگفته است. یا کسی که سخن خود را با عمل خویش تصدیق میکند. [۵۷] [۵۸]
فاطمه چنان بود که چون در محراب می‌ایستاد نوری از او برای اهل آسمان درخشش می‌کرد همان طور که ستارگان برای اهل زمین درخشش دارند.
مرتبه صدیقین در ردیف پیامبران و شهیدان است. این مطلب را آیات بسیاری روشن می‌کنند که از آن جمله‌اند: (وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا) [۵۹]
مریم (سلام‌الله‌علیها) را از این نظر صدیقه می‌گفتند که آیات الهی را با گفتار و عملش تصدیق می‌کرد و آنچه که پروردگار درباره فرزندش به وی خبر داد کاملا پذیرفت. در تایید این سخن حدیثی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اینچنین رسیده است که به علی (علیه‌السّلام) فرمود: «سه چیز به تو داده شده که به هیچ کس حتی به من داده نشده است:
تو داماد کسی مانند رسول خدا هستی و من داماد کسی نیستم که پدر زنم مانند پدر زن تو باشد.
همسری صدیقه مانند دختر من به تو داده شده که من چنین همسری ندارم.
به تو فرزندانی مانند حسن و حسین عنایت شد. در حالی که من فرزندانی مانند آنان ندارم. ولی با این حال شما از من هستید و من از شما.»
مفضل بن عمر گوید از امام صادق (علیه‌السّلام) سؤال کرد: چه کسی فاطمه را غسل داد؟ فرمود: امیرالمؤمنین. این مطلب بر من سنگین آمد. فرمود: مثل اینکه این مطلب بر تو گران آمد! عرض کردم آری، فدایت شوم. فرمود: قبول این مطلب بر تو دشوار نیاید زیرا که جده‌ام فاطمه زهرا صدیقه بود و کسی جز صدیق را نرسد که صدیقه را غسل دهد. آیا نمی‌دانستی که مریم را جز عیسی هیچ کسی غسل نداد!
اهل تسنن از عایشه روایتی را چنین نقل کرده‌اند: ما رایت احدا اصدق من فاطمه (سلام‌الله‌علیها) غیر ابیها: پس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هرگز کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم. [۶۰] [۶۱]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
طاهره طاهره (به معنی پاکیزه، بی عیب، پاک و معصوم)
در حقیقت آیه شریفی که در پاکیزه دانستن اهل بیت نازل شده است این نام را برای حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) ثابت میکند. خدای تعالی در سوره احزاب (آیه ۳۳) می‌فرماید: (إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا) یعنی «خداوند چنین می‌خواهد که پلیدی هر آلایش را از شما خاندان نبوت ببرد و از هر عیب پاکتان گرداند.» [۶۲]
در این مطلب مفسران و محدثان شیعه و سنی به گونه‌ای انبوه روایاتی ذکر کرده‌اند که به مفاد آنها معنی اهل بیت هر چه باشد صدیقه طاهره را شامل میشود. [۶۳] [۶۴] [۶۵] [۶۶] [۶۷] [۶۸]
آنچه از کتب لغت و تصریح روایات و گفتار مفسران بر می‌آید این است که نتیجه دور بودن «رجس» از اهل بیت همان دارا بودن مقام عصمت است. در حقیقت نام طاهره با توجه به آیه مورد نظر تایید عصمت آن بانوست و آنکه آن حضرت حتی پس از رحلت، طاهر خواهد بود و پیکر مطهرش نه در زمان حیات و نه پس از مرگ همچون دیگر مردم نجس نخواهد شد و لمس پیکر پاکش غسل ندارد، چنانکه در روایتی بدین موضوع تصریح شده است. روایت چنین است: مردی به نام حسن بن عمیر میگوید: به امام صادق (علیه‌السّلام) گفتم: آیا امیرالمؤمنین پس از غسل دادن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) غسل کرد؟ فرمود: با وجود آنکه نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مطهر بود، امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) غسل انجام داد تا این امر سنت گردد. (منظور آنکه سنت غسل کردن پس از مس میت ترک نشود.) [۶۹]
والاترین حدیث در مقام طهارت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) حدیث شریف کساء است که شیعه و سنی با ده‌ها سند صحت آن را تایید کرده‌اند. (درباره اسناد حدیث شریف کساء، کتاب جداگانه موجود اس. ) بر پایه این حدیث، زمانی رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به خانه دخترش فاطمه (سلام‌الله‌علیها) آمد و خود را در چیزی شبیه عبا پیچید. زمانی بعد امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) و پس از وی حضرت مجتبی (علیه‌السّلام) و حسین (علیه‌السّلام) نزد حضرتش رفتند و آنگاه فاطمه (سلام‌الله‌علیها) به پیش ایشان رفت. در همین هنگام بود که آیه تطهیر ( (إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا)) [۷۰] نازل شد. ای فاطمه، بدرستی که خداوند تو را بر همه زنان جهان و بر همه زنان اسلام که بهترین دین است برگزید.
عذرا عذرا (یعنی آن بانو پیوسته همچون دوشیزگان بود. )
از فرموده رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که آن بانو را حوریه‌ای به صورت انسان معرفی کرده است بر می‌آید که آن حضرت همچون حوریان بهشت پیوسته دوشیزه باقی خواهد ماند. چه آن که حضرتش از طعام بهشتی آفریده شد. از امام صادق (علیه‌السّلام) در این باره پرسش شد که چگونه حوریه بهشتی هر زمان که همسرش نزد وی می‌رود او را دوشیزه می‌یابد؟ فرمود: چون او از ماده‌ای پاک آفریده شده و هیچ گونه فسادی به جسم وی راه نمی‌یابد و بدنش دچار آفتی نمی‌گردد...[۷۱]
فاطمه فاطمه: یعنی آن که خود و شیعیانش از آتش بازداشته (و در امان نگاه داشته) شده‌اند.
یا به معنی آن که شر و بدی در وجود او راهی ندارد. و به معنی آن که از طفولیت با علم رشد یافته است.
شیخ صدوق در علل الشرایع و علامه مجلسی در بحارالانوار از امام باقر (علیه‌السّلام) روایت کرده‌اند که فرمود: چون فاطمه (سلام‌الله‌علیها) متولد شد خدای (عزّوجلّ) به یکی از فرشتگان وحی فرمود که به زمین برود و این نام را بر زبان پیغمبر جاری سازد و بدین ترتیب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نام فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را برای نوزاد انتخاب فرمود. [۷۲] «فطم» یعنی طفل از شیر گرفته شد.
در حدیثی از امام باقر (علیه‌السّلام) چنین رسیده است که خدای متعال پس از تولد فاطمه (سلام‌الله‌علیها) به وی خطاب فرموده که «انی فطمتک بالعلم و فطمتک عن الطمث» «من تو را به وسیله علم از شیر گرفتم و از پلیدی‌ها و ناپاکی‌ها دور داشتم.» گویی چنانکه طفل را پس از بازداشتن از شیر به غذایی دیگر عادت می‌دهند آن حضرت از زمان شیرخوارگی نخستین غذایش پس از شیر، علم بوده و به وسیله علم از شیر گرفته شده است. [۷۳]
حضرت رضا (علیه‌السّلام) از پدرش و ایشان از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده‌اند که فرمود: ای فاطمه، آیا می‌دانی چرا فاطمه نامیده شده‌ای؟ علی (علیه‌السّلام) پرسید چرا؟ فرمود: زیرا که وی و شیعیانش را از آتش بازداشته‌اند. [۷۴] و در جای دیگر فرمود: زیرا آتش بر وی و شیعیانش ممنوع گردیده است. [۷۵]
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) فرمود: شنیدم که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمود: فاطمه را فاطمه نامیده‌اند زیرا خدای تبارک و تعالی او و فرزندانش را از آتش برکنار داشته است. البته آن فرزندانی که با ایمان از دنیا بروند و بر آنچه که بر من نازل گردیده اعتقاد داشته باشند. [۷۶]
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: او را فاطمه گفتند چون شر و بدی در وجود او راهی ندارد و اگر برای همسری این بزرگوار، علی (علیه‌السّلام) نبود تا قیامت کسی هم‌شأن ایشان یافت نمی‌شد. پس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هرگز کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم. این حدیث را بسیاری از علمای عامه هم نقل کرده‌اند؛ از جمله ابن شیرویه دیلمی و طبری در دلائل الامامه. [۷۷]
گفتنی است که نام مقدس فاطمه نزد اهل بیت: بسیار دوست داشتنی بوده است و آنان این نام و صاحبش را پیوسته گرامی می‌داشته‌اند. «امام صادق (علیه‌السّلام) از یکی از یارانش که خدا به وی دختری عنایت فرموده بود، پرسید او را چه نام نهاده‌ای؟ گفت: فاطمه. حضرت فرمود: فاطمه! درود خدا بر فاطمه باد. پس بدان چون این نام را بر او نهاده‌ای مواظب باش سیلی بر صورتش نزنی و به او بد نگویی و گرامی اش بداری.»
مردی گوید: بر امام صادق (علیه‌السّلام) وارد شدم در حالی که افسرده بودم. حضرت پرسید: چه غمی داری؟ گفتم: دختری برایم به دنیا آمده است. فرمود: او را چه نامیده‌ای؟ گفتم: فاطمه. فرمود: آه، آه، آه! بدان اگر او را فاطمه نام نهادی لعن و دشنامش مده و او را مزن. [۷۸]
مبارکه مبارکه: از نام‌های دیگر حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) و به معنی وجود پربرکت است.
راغب در مفردات گوید: جایی که خیر الهی به صورتی که در خور نگهداری و شمارش و اندازه گیری نباشد و هر کسی به آن بنگرد فزونی محسوسی در آن ببیند گویند در آن برکت است و آن چیز مبارک است.
بر این اساس است که زهرا (سلام‌الله‌علیها) را مبارکه نامیدند چون به وجود آن حضرت نسل رسول خدا باقی ماند و گسترش یافت، در حالی که ایشان پس از شهادت بیش از دو پسر و دو دختر نداشت. علاوه بر آنکه بعد از واقعه جانگداز کربلا تمام پسران امام حسین (علیه‌السّلام) جز یک تن (حضرت سجاد (علیه‌السّلام)) باقی نماندند و از فرزندان حضرت مجتبی (علیه‌السّلام) هم بنا به قولی هفت تن شهید شدند و از زینب کبری نیز دو فرزند به شهادت رسیدند و ام کلثوم هم بدون فرزند از دنیا رفت. پس از واقعه کربلا نیز جنایت‌ها و کشتارها نسبت به فرزندان پاک رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و فاطمه (سلام‌الله‌علیها) ادامه یافت. در زمان حجاج و بنی عباس کشتن علویان رسم شده بود. با همه اینها خدای متعال در نسل فاطمه (سلام‌الله‌علیها) برکت قرار داد و آن بزرگوار را منشا خیر کثیر گردانید.
شماری از مفسران، کلمه کوثر در سوره انا اعطیناک الکوثر [۷۹] را همان وجود مقدس فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) دانسته‌اند. سیوطی در کتاب الدر المنثور در تفسیر «کوثر»، و بخاری و ابن جریر و حاکم نیشابوری از سعید بن جبیر از ابن عباس نقل کرده‌اند که کوثر همان خیر کثیری است که خدا به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عنایت فرمود. در همین روایت ابو بشیر گوید به سعید به جبیر گفتم: برخی از مردم می‌پندارند که کوثر نهری است در بهشت. او گفت: آن نهر هم که در بهشت است از همان خیر کثیر است که خدا به وی عطا کرده است.
شیخ طبرسی در مجمع البیان در تفسیر سوره کوثر می‌نویسد: مراد از کوثر همان زیادی نسل از فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و اولاد رسول خداست که آنچنان فزونی یافتند که عددشان را نمی‌توان شماره کرد و این برکت تا قیامت ادامه خواهد یافت. [۸۰]
هم اکنون آمارها نشان می‌دهد در سراسر جهان از فرزندان فاطمه (سلام‌الله‌علیها) بیش از چهل میلیون انسان وجود دارند. [۸۱]
هم اینجا پیشنهاد میشود رایانه‌های ثبت احوال از طریق واژه‌های سید، سادات، بی بی، شریفه و... آماری از فرزندان فاطمه (سلام‌الله‌علیها) که هم اکنون در جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کنند، جهت اثبات این حقیقت قرآنی ارائه نمایند.
محدثه محدثه: یعنی آن که فرشتگان با او سخن گویند.
در اینکه آیا فرشتگان با غیر پیامبر هم سخن می‌گویند و از غیر پیامبر کس دیگری میتواند آنان را ببیند یا صدایشان را بشنود در اخبار و تفاسیر شیعه و سنی مطالبی نقل کرده‌اند. در آیاتی از قرآن بدین موضوع پرداخته شده است. خدای متعال در قرآن کریم درباره وجود مقدس حضرت مریم می‌فرماید: او با فرشته الهی دیدار کرد و سخن گفت. در سوره آل عمران آیه ۴۲ آمده است که: فرشتگان با مریم سخن گفتند و به وی خبر دادند که خداوند او را پاک گردانیده و بر همه زنان برتری بخشیده است. [۸۲]
روایتی چنین نقل شده است: مردی به نام اسحاق بن جعفر گوید: از امام صادق (علیه‌السّلام) شنیدم که فرمود: فاطمه را محدثه نامیده‌اند زیرا فرشتگان پیوسته بر او از آسمان فرود می‌آمدند و چنانکه مریم دختر عمران را ندا میکردند او را همسخن خویش قرار می‌دادند و به وی می‌گفتند: ای فاطمه، (إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِينَ •
يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ) [۸۳] یعنی «ای فاطمه، خدای تعالی تو را برگزیده و پاکت گرداند و بر همه زنان عالم برتری بخشید. ای فاطمه، پروردگارت را فرمانبردار باش و سجده کن و با رکوع کنندگان رکوع نما.»
اما اینکه فرشتگان جز این درباره چه با حضرتش سخن می‌گفتند احادیث چنین است: آنان از حوادث آینده و پادشاهانی که در زمین حکومت خواهند کرد و بسیاری از احکام الهی، برای آن بانو سخن می‌گفتند و به تقاضای حضرت، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) آن مطالب را می‌نگاشت تا آن که کتابی بزرگ گردید و به مصحف فاطمه (سلام‌الله‌علیها) خوانده شد. [۸۴]
والاترین حدیث در مقام طهارت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) حدیث شریف کساء است که شیعه و سنی با ده‌ها سند صحت آن را تاییدکرده‌اند.
امام صادق (علیه‌السّلام) به ابوبصیر فرمود: مصحف فاطمه (سلام‌الله‌علیها) نزد ماست و مردم نمی‌دانند که این مصحف چیست آن مصحف از نظر حجم سه برابر این قرآن است حال آنکه یک کلمه از این قرآن شما در این مصحف نیست. بلکه مندرجات آن عبارت از اموری است که پروردگار بزرگ بر مادرمان زهرا (سلام‌الله‌علیها) املا و وحی فرمود. [۸۵] [۸۶]
مرضیه مرضیه [۸۷] آن که خداوند پیوسته از او و کردارش راضی است.
از آنجا که آن حضرت معصوم است و آیه تطهیر شامل اوست، آنچه میکند همان خواسته الهی است. اگر او از چیزی خرسند باشد نشان خرسندی خداست و در صورتی که نسبت به کسی یا عملی ناخرسند باشد دلیل مبغوض بودن آن چیز یا کس نزد خداست.
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره او فرمود: «آن که فاطمه را بیازارد مرا آزرده ساخته و کسی که مرا آزار رساند خداوند را ناخرسند و آزرده ساخته است. و این همان فرموده الهی است که: (إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ...) [۸۸] «کسانی که خدا و پیامبرش را بیازارند پروردگار در دنیا و آخرت آنها را لعنت میکند و از رحمت خود دور می‌سازد...»
نیز فرمود: ای فاطمه، خداوند همانا به غضب تو غضب میکند و به رضایتت خشنود میشود. [۸۹] [۹۰] [۹۱]
مریم کبری مریم کبری [۹۲] (مریم بزرگ)
مقام وی در نزد مسلمانان والاتر از مقامی است که حضرت مریم (سلام‌الله‌علیها) در نزد مسیحیان دارد. در این باره ده‌ها روایت وجود دارد، از جمله آنکه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: مریم ارجمندترین بانوی زمان خویش بود و فاطمه ارجمندترین بانوی همه زمان‌هاست. [۹۳]
منصوره منصوره (یاری شده از سوی پروردگار)
در تفسیر فرات کوفی، روایتی از حضرت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چنین نقل شده است که روزی در جمع یاران خود فرمود: می‌دانید فاطمه چگونه آفریده شده است؟ آنان گفتند خدا و رسولش به این امر داناترند. فرمود: فاطمه از بشر نیست. از حوریانی است شبیه بشر و از عرق و پر جبرئیل آفریده شده است. گفتند: ای رسول خدا، درک این سخنان برای ما دشوار است. نخست فرمودید: او حوریه‌ای است بشر مانند و آنگاه فرمودید از عرق و پر جبرئیل! پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: حال توضیح خواهم داد. زمانی پروردگارم سیبی از بهشت به وسیله جبرئیل (علیه‌السّلام) برایم هدیه فرستاد. هنگامی که جبرئیل آن را می‌آورد به سینه‌اش چسبانده بود و سیب همچون بدن جبرئیل عرق کرده بود. آن دو عرق به هم در آمیخت و ضمن حدیث طولانی آمده که جبرئیل برای پیامبر سیبی آورد و گفت: ای محمد، آن را بخور. گفت: ای دوست من جبرئیل، هدیه خدایم را بخورم؟ گفت: آری. چون به خوردن آن امر شد آن را خورد ولی با تعجب دید نوری از آن برخاست که وی را بسیار شگفت زده کرد. جبرئیل گفت: ای رسول خدا، آن را فاطمه وجودی از نور است و انوار او تا ابد آفاق زندگی بشریت را روشن می‌سازد. بخور که آن نور وجود «منصوره» است که در زمین فاطمه نامیده میشود. گفتم ای جبرئیل، منصوره کیست؟ گفت بانویی از صلب تو بیرون آید و اسمش در آسمان منصوره و در زمین فاطمه باشد! [۹۴]
فاطمه وجودی از نور است و انوار او تا ابد آفاق زندگی بشریت را روشن می‌سازد.
سلام خدا و فرشتگان و همه پاکان بر او، روز ولادت و روز شهادتش و تا قیام قیامت.
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
فاطمه علیهاسلام از تولد تا جوانی
در تاریخ تولّد فاطمه اختلاف‌نظر هست: از پنج سال پیش از آغاز پیامبری محمّد تا پنج سال پس از آن تخمین زده‌اند.[۱۶] به گمان عموم سیره‌نویسان و تاریخ‌نگاران اهل سنت، ازجمله ابن سعد و طبری و ابن اثیر و ابوالفرج اصفهانی و ابن اسحاق، تولّد فاطمه مصادف با سال بازسازی کعبه در پنج سال پیش از بعثت، برابر با سال ۶۰۴ م، بوده‌است. بَلاذُری نیز بر همین نظر است.[۱۷] اگر این گمان درست باشد، سنّ ازدواج فاطمه بالاتر از ۱۸ سال میشود؛ که در سرزمین حجاز در آن روزگار غیرمعمول می‌نماید.[۱۸] بعضی منابع نیز تولّد او را پیش از بعثت می‌دانند، بی آنکه به سال و ماه آن اشاره کنند. امّا نظرهای دیگر بر یک یا پنج سال پس از بعثت و سه سال پس از معراج است.[۱۹]
بنا بر نظر مشهور منابع شیعه، تاریخ ولادت فاطمه پنج سال پس از بعثت است؛ ولی یعقوبی و شیخ طوسی ولادت فاطمه را مصادف با سال بعثت می‌دانند. بعضی محدّثان شیعه تاریخ ولادت را در سال معراج محمّد روایت کرده‌اند، امّا در تاریخ معراج هم اختلاف هست و آن را از دو سال پس از بعثت تا شش ماه پیش از هجرت گزارش کرده‌اند؛[۲۰] و با توجه به داستان تولّد فاطمه،[یادداشت ۱] زمان تولد او را از دو تا پنج سال پس از بعثت می‌دانند.[۲۱] اگر ولادت فاطمه پنج سال پس از بعثت بوده باشد، سنّ خدیجه هنگام تولد فاطمه بیش از ۵۰ سال بوده‌است.[۲۲]
فاطمه در بسیاری منابع، چهارمین فرزند دختر محمّد، پس از زینب، رُقَیّه و ام‌ّکُلثوم شمرده میشود. البته، به‌عقیدهٔ برخی از محققان شیعه مانند سید جعفر مرتضی عاملی، او تنها دختر محمّد است.[۲۳] فاطمه تنها فرزند محمّد بود که به‌اندازه‌ای عمر کرد که فرزندانی از خود باقی بگذارد.[۲۴]
پس از تولد فاطمه، خدیجه پرستاری از او را شخصاً به‌عهده گرفت و این برخلاف سنت معمول آن زمان بود که مردم مکه فرزندان تازه‌به‌دنیاآمدهٔ خود را به دایه‌هایی از روستاها و بادیه‌نشینان اطراف می‌سپردند.[۲۵] او ایام کودکی را تحت حمایت والدین خود در مکه و در دورانی که قریش مشکلات و رنج‌های زیادی را برای پدرش بابت تبلیغ اسلام به‌وجود آورده‌بودند، گذراند.[۲۶] فاطمه سه سال پیش از هجرت در خلال محاصرهٔ شعب ابی‌طالب، مادر خود را از دست داد.[۲۷]
چند روز پس از هجرت محمد به مدینه، مقارن با ۶۲۲ م، فاطمه زهرا به‌همراه فاطمه بنت اسد، فاطمه بنت زُبَیر بن عبدُالمُطَّلِب و احتمالاً سوده و ام‌کلثوم بنت محمد در کاروانی به‌سرپرستی علی بن ابی‌طالب از مکه به مدینه هجرت کرد و در قُبا به پدرش پیوست.[۲۸]
شیخ صدوق (رحمه‌الله) به سند معتبر روایت کرده است که چون حضرت رسول (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) از سفری مراجعت می‌فرمود اوّل به خانه حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) تشریف می‌بردند و مدتی می‌ماندند و بعد از آن به خانه زنان خود می‌رفتند؛ پس در بعضی از سفرهای آن حضرت جناب فاطمه (علیهاالسلام) دو دست بند و گلوبند و گوشواره از نقره ساخت و پرده بر دَرِ خانه آویخت، چون آن جناب مراجعت فرمود به خانه فاطمه (علیهاالسّلام) تشریف برد و اصحاب بر در خانه توقف نمودند چون حضرت داخل خانه شد و آن حال را در خانه فاطمه مشاهده فرمود، غضبناک بیرون رفت و به مسجد درآمد و به نزد منبر نشست، حضرت فاطمه دانست که حضرت برای زینتها چنین به غضب آمدند، پس گردنبند و دست بندها و گوشواره‌ها را کند و پرده‌ها را گشوده و همه را به نزد آن جناب فرستاد و به آن شخص که آنها را می‌برد گفت به حضرت بگو که دخترت سلام می‌رساند و میگوید اینها را در راه خدا بده. چون آنها را به نزد آن حضرت آوردند سه مرتبه فرمود: کرد فاطمه آنچه را که می‌خواستم پدرش فدای اوباد! دنیا از برای محمد و آل‌محمد نیست اگر دنیا در خوبی نزد خدا برابر پشه ای بود خدا در دنیا کافران را شربتی آب نمی‌داد؛ پس برخاست و به خانه فاطمه علیهاالسلام داخل شد. [۹۶]
شیخ مفید و شیخ طوسی از طریق عامه روایت کرده‌اند که حضرت رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود که فاطمه پاره تن من است هرکه او را شاد گرداند مرا شاد گردانیده است و هرکه او را آزرده کند مرا آزرده است، فاطمه (علیهاالسلام) عزیزترین مردم است نزد من. [۹۷] [۹۸]
شیخ طوسی از عایشه روایت کرده است که می‌گفت: ندیدم احدی را که در گفتار و سخن شبیه‌تر باشد از فاطمه به رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چون فاطمه به نزد آن حضرت می‌آمد او را مرحبا می‌گفت و دستهای او را می‌بوسید و در جای خود می‌نشاند، چون حضرت به خانه فاطمه می‌رفت برمی‌خاست و استقبال آن حضرت می‌کرد و مرحبا می‌گفت و دستهای آن حضرت را می‌بوسید. [۹۹]
در «قُرْب‌الاسناد» به سند معتبر از امام محمد باقر (علیه‌السلام) روایت کرده است که حضرت رسالت (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) مقرر فرمود که هر چه خدمت بیرون در باشد از آب و هیزم و امثال اینها حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به جا آورد و هر چه خدمت اندرون خانه باشد از آسیا‌کردن و نان و طعام‌پختن و جاروب‌کردن و امثال اینها با حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) باشد.[۱۰۰]
ابن بابویه به سند معتبر از امام حسن (علیه‌السلام) روایت کرده است که آن حضرت فرمود که در شب جمعه مادرم فاطمه (علیهاالسلام) در محراب خود ایستاده و مشغول بندگی حق‌تعالی گردید و پیوسته در رکوع و سجود و قیام و دعا بود و تا صبح طالع شد شنیدم که پیوسته دعا می‌کرد از برای مؤمنین و مؤمنات و ایشان را نام می‌برد و دعا برای ایشان بسیار می‌کرد و از برای خود دعائی نمی‌کرد، پس گفتم: ای مادر! چرا از برای خود دعا نکردی چنانکه از برای دیگران کردی؟ فرمود: «یا بُنَی! الْجارُ ثُمَّ الدّار» «ای پسر جان من، اوّل همسایه را باید رسید و آخر خود را.» [۱۰۱]
ثعلَبی از حضرت صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است که روزی حضرت رسول (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) به خانه فاطمه (علیهاالسّلام) درآمد فاطمه را دید که جامه پوشیده از جُلهای شتر و به دستهای خود آسیاب می‌گردانید و در آن حالت فرزند خود را شیر می‌داد، چون حضرت او را بر آن حالت مشاهده کرد آب از دیده های مبارکش روان شد و فرمود: ای دختر گرامی، تلخیهای دنیا را امروز بچش برای حلاوتهای آخرت. پس فاطمه (علیهاالسّلام) گفت: یا رسول اللّه حمد میکنم خدا را بر نعمتهای او و شکر میکنم خدا را بر کرامتهای او؛ پس حق تعالی این آیه را فرستاد: (وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَى) [۱۰۲] یعنی «حق تعالی در قیامت آن قدر به تو خواهد داد که راضی شوی.» [۱۰۳] [۱۰۴]
و از حسن بَصْری نقل شده که می‌گفت: حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) عابدترین امت بود و در عبادت حق‌تعالی آن قدر بر پا می‌ایستاد که پاهای مبارکش ورم می‌کرد. [۱۰۵]
و از «حلیه ابو نُعَیم » روایت شده که حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) آن قدر آسیاب گردانید که دستهای مبارکش آبله پیدا کرد و از اثر آسیاب دستهای مبارکش پینه کرد. [۱۰۶]
امام خمینی، حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را از معجزات تاریخ و مایه افتخار هستی و افتخار خاندان وحی می‌شمارد [۱۰۷] [۱۰۸] که چون خورشیدی بر تارک اسلام می‌درخشد. از نگاه ایشان تاکنون هیچ کس از عهده شناخت و معرفی حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) برنیامده، و احادیثی که درباره شان و مقام فاطمه (سلام‌الله‌علیها) آمده به مقدار فهم مستمعان بوده است و دیگران از عهده ستایش او برنیامده و هرچه درباره ایشان گفته‌اند، به مقدار فهم خودشان بوده است نه به‌اندازه جایگاه آن حضرت. [۱۰۹]
در نگاه امام خمینی حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) از مصادیق بارز انسان کامل و تمام ابعادی که برای انسان و زن می‌توان تصور کرد در آن بانو جلوه کرده بود و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) تمام حقایق بود و همه معنویات، جلوه‌های ملکوتی، الهی، جبروتی، مُلکی و ناسوتی در ایشان وجود داشت و همه ویژگی‌های پیامبران را دارا بود. [۱۱۰]
امام خمینی در معرفی حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) با استناد به روایتی معتقد است در مدت هفتاد و پنج روزی که حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و‌آله وسلّم) زنده بود و حزن شدیدی داشت، جبرئیل امین خدمت ایشان می‌آید و تمام مسائلی را که در آینده قرار بود رخ دهد به ایشان خبر می‌داد و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) آن را به علی (علیه‌السلام) می‌گفت. [۱۱۱]
امام خمینی یکی از افتخارات شیعه را «صحیفه فاطمیه» می‌داند که در ردیف مناجات شعبانیه، دعای عرفه و صحیفه سجادیه می‌باشد. [۱۱۲] [۱۱۳]
وقتی پیغمبر خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) به اوفرمود چه چیز بهتر است از برای زن؟ فاطمه (علیهاالسّلام) گفت: آنکه نبیند مردی را و نبیند مردی او را؛ پس حضرت نور دیده خود را به سینه چسبانید و فرمود: (ذُرِّیةً بعضهُا منْ بَعْضٍ) [۱۱۴] [۱۱۵]
سید فضل اللّه راوندی در «نَوادر» روایت کرده از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) که شخص نابینائی اذن خواست از حضرت فاطمه (علیهاالسلام) که داخل خانه شود، فاطمه (علیهاالسّلام) خود را از او مستور کرد، پیغمبر خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) به فاطمه علیهاالسلام فرمود: به چه سبب خود را مستور کردی وحال آنکه این مرد نابینا ترا نمی‌بیند؟ عرض کرد: اگر او مرا نمی‌بیند من اورا می‌بینم، اگر در پرده نباشم استشمام رایحه می‌نماید. پس حضرت فرمود: شهادت می‌دهم که تو پاره تن من می‌باشی. [۱۱۶] [۱۱۷]
روزی حضرت رسول (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) از اصحاب خود از حقیقت زن سوال فرمود، اصحاب گفتند که زن عورت است؛ فرمود در چه حالی زن به خدا نزدیک‌تر است؟ اصحاب جواب نتوانستند، چون فاطمه (علیهاالسّلام) این مطلب را شنید عرض کرد که نزدیک‌ترین حالات زن به خدا آن است که ملازم خانه خود باشد و بیرون از خانه نشود. حضرت فرمود: فاطمه پاره تن من است. [۱۱۸] [۱۱۹]
بعد از شروع زندگی مشترک حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیهم) و علی (علیه‌السّلام) جنگ احد آغاز گردید. در این جنگ به دلیل تمرد عده‌ای از مسلمین از انجام وظیفه، جنگ به نفع قریش به پایان رسید. حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیهم) با خبر شد که رسول اکرم (صلی الله علیه و‌آله وسلّم) در جنگ زخمی‌شده؛ لذا با گروهی از زنان برخاسته و آب و غذا برمی‌دارند و به میدان جنگ می‌روند. فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیهم) جراحات پدر گرامی‌اش را شست‌و‌شو داد؛ ولی خون بند نیامد؛ لذا حصیری را سوزانده و خاکسترش را بر زخم آن حضرت گذاشت و خون قطع شد. [۱۳۴] همچنین آن حضرت هر دو یا سه روز، خود را به «احد» رسانده و بر مزار شهدا می‌گریست و بر آنان دعا می‌کرد. [۱۳۵]
فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیهم) در زندگی مشترک بسیار با قناعت و زهد زندگی می‌کرد. او نه تنها در پوشاک و خوراک به حداقل قناعت می‌کرد و بر خود سخت می‌گرفت، بلکه کارهای خانه را نیز به عهده‌ی دیگری نمی‌گذاشت. از کشیدن آب تا تمییز کردن خانه، آسیاب کردن ذرت یا گندم، نگاه‌داری کودک و غیره را خود بر عهده می‌گرفت. [۱۳۶]
علی (علیه‌السّلام) خود می‌فرمایند: «روزی که با زهرا (سلام‌الله‌علیها) ازدواج کردم، فرش ما پوست گوسفندی بود که شب بر آن می‌خوابیدیم و روز شتر آب‌کش خود را بر روی آن علف می‌دادیم و جز این شتر، خدمت‌گذاری نداشتیم.» [۱۳۷]
او نه تنها در زهد و قناعت، بلکه در تقوا و پرهیزگاری، شوهرداری و تربیت فرزند نمونه کامل یک انسان الهی است.
تسبیحات فاطمه
مقالهٔ اصلی: تسبیحات فاطمه زهرا
در سال‌های اول ازدواج، علی پول کمی کسب می‌کرد. او از چاه آب می‌کشید و مزارع دیگران را آبیاری می‌کرد. فاطمه نیز خود خدمتکاری نداشت و خود غلّات را با دست آسیاب می‌کرد و بر اثر کار دستانش تاول زده‌بود. روزی علی خبردار میشود که پیامبر چند بَرده دریافت کرده‌است. علی، فاطمه را می‌فرستد تا یکی از این برده‌ها را از پدرش دریافت نماید. فاطمه پیش پدر می‌رود، اما در خود این جسارت را نمی‌بیند که چنین درخواستی نماید. سرانجام علی خود به‌همراه فاطمه راهی منزل پیامبر میشود، اما درخواست او از طرف پیامبر رد میشود. پیامبر به آنها میگوید که «او نمی‌تواند اجازه دهد که اصحابِ صُفّه از گرسنگی رنج بکشند» و «من باید برده‌ها را بفروشم و پول آنها را صرف کمک به آنها کنم». پیامبر درعوض، ذکری که به تسبیح فاطمه زهرا معروف است را به زوج جوان می‌آموزد. گویند علی هیچگاه پیش از خواب، گفتن این ذکر را ترک نمی‌کرد.[۵۸]
فرزندان
مقالهٔ اصلی: سید
حسن مجتبی در سال دوم ه.ق زاده شده‌است که در این صورت ازدواج فاطمه نمی‌تواند بعد از غزوه بدر بوده‌باشد. یا به‌روایتی در نیمهٔ رمضان سال سوم ه.ق بوده‌است. فاطمه حسین را پنجاه روز پس از تولد حسن باردار شد و در اولین روزهای شعبان به‌سال چهارم ه.ق به‌دنیا آورد. در کنار این دو پسر و فرزند مرده‌به‌دنیاآمده مُحسِن یا مُحَسَّن، فاطمه دو دختر به‌دنیا آورد که به‌نام دو تن از عمه‌هایشان زینب و اُم‌ّکلثوم نامگذاری شدند.[۹۴] حسن بزرگ‌ترین پسر علی و فاطمه زهرا و دومین امام شیعه است که طبق روایات در ۶۲۵ م در مدینه به‌دنیا آمد. بعد از کشته شدن علی، برای مدت کوتاهی در کوفه بر بخشی از سرزمین‌های مسلمانان خلافت کرد و سپس طبق عهدنامهٔ صلح با معاویه از قدرت کناره گرفت. او در ۶۷۰ م در مدینه مسموم شد و درگذشت.[۹۵] حسین دومین پسر علی و فاطمه زهرا و سومین امام شیعه است که طبق بیشتر روایات در ۶۲۶ م در مدینه به‌دنیا آمد. وی در سال ۶۸۰ م علیه یزید قیام کرد و در نبرد کربلا به همراه یارانش کشته شد.[۹۶]
نسل علی از فاطمهٔ زهرا به‌عنوان «شریف» یا «سَیِّد» شناخته می‌شوند. آنها به‌عنوان تنها نسل بازمانده از محمّد، مورد احترام شیعه و سنی هستند.[۹۷] علی تا زمانی که فاطمه زنده بود همسر دیگری نداشت، اما پس از او با زنان متعددی ازدواج کرد. به‌جز چهار فرزندی که از فاطمه داشت، بقیهٔ فرزندانش از همسران دیگر او بودند.[۹۸]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
آیات مرتبط با فاطمه زهرا
در بسیاری از آیات قرآن به فاطمه زهرا اشاره شده، امّا، همچون امامان شیعه، نامی از او به‌میان نیامده‌است. پژوهشگران و نویسندگان اهل سنّت و شیعه شمار گوناگونی از آیات را دربارهٔ فاطمه دانسته‌اند. بعضی ۳۰ آیه، بعضی ۶۰ آیه در ۴۱ سوره و بعضی هم ۱۳۵ آیه از ۶۷ سوره را دربارهٔ او می‌دانند. این اختلاف به دو دلیلِ نوع انتساب آیات و اختصاص بخشی از آیات به موضوع است: گاهی بیش از یک آیه است که فاطمه را موضوعش دانسته‌اند و یک بار به‌شمار آورده‌اند، و گاهی دو موضوع دربارهٔ فاطمه در یک آیه بازشناخته شده است. بیشتر این موارد انتساب براساس احادیث است، امّا برخی نیز از جهت شأن نزول و تطبیق مصداق و برخی هم از نظر تأویل و بطن آیات و برخی تفسیر است.[۹۹]
سورهٔ انسان
مقالهٔ اصلی: انسان (سوره)
سید محمدحسین طباطبایی، از مفسّران شیعه، در بحث روایی تفسیر این سوره، با گزارش روایات موجود در کتاب‌های اهل سنّت و شیعه، شأن نزول این سوره را مرتبط با علی و فاطمه و داستان بیماری فرزند یا فرزندانشان و نذر برای بهبودیشان برمی‌شمارد.[۱۰۰] از مفسران اهل سنت، شهاب‌الدین آلوسی در روحُ‌الْمَعانی،[۱۰۱] فخر رازی در تفسیر کبیر[۱۰۲] و شوکانی در فَتحُ الْقَدیر گزارش می‌کنند که این آیات دربارهٔ علی بن ابی‌طالب و فاطمه زهراست.[۱۰۳]
سورهٔ قدر
مقاله‌های اصلی: قدر (سوره) و شب قدر
حسن حسن‌زادهٔ آملی در تفسیر عرفانی سورهٔ قدر میگوید سِیرِ حُبّیِ وجود، در قوس نزول، در منازلی است که به شب تعبیر شود؛ همان‌گونه‌که در سیر ظهور صعودی، به روز. بعضی شب‌ها لَیالیِ قدر و بعضی از روزها ایام‌الله است؛ و فاطمه لَیلةُالقدرِ یازده کلام‌اللهِ ناطق است، چنانکه جعفر صادق گفت: کسی که حق معرفت به فاطمه پیدا کند، یعنی به‌درستی او را بشناسد، لیلةالقدر را ادراک کرده است.[۱۰۴] او میگوید انسان کامل، قرآنِ ناطق است و بنابراین، یازده قرآن ناطق در شبی مبارکه که مادر امامان است، نازل شده‌است؛ و میگوید به‌گفتهٔ پیامبر کسی که فاطمه را آن‌چنان‌که شایسته است بشناسد، شب قدر را درک کرده و فاطمه ازآن‌رو که خلایق از کُنْهِ شناخت او بریده شده‌اند، فاطمه نامیده شد.[۱۰۵]
سورهٔ کوثر
مقالهٔ اصلی: کوثر
در تفسیر المیزان دربارهٔ سوره کوثر آمده که معنای آن، خیرِ کثیر است و عجیب آن است که مفسران در بیان مصداق آن، اختلاف فراوانی دارند و بیست و شش معنی برای آن ذکر کرده‌اند. علّامه طباطبایی در ادامه بیان میکند که با توجه به آیهٔ آخر سوره و از سوی دیگر با درنظرگرفتن روایات گوناگون دربارهٔ داستان گویندگان به بی‌نسل‌ماندن پیامبر اسلام، این سوره دلالت بر فاطمه و فرزندان او و کثرت نسل پیامبر از طریق فاطمه زهرا دارد.[۱۰۶] آلوسی نیز در روح‌المعانی و در ادامهٔ مباحثی، همان داستان مذکور در المیزان را بیان میکند.[۱۰۷] فخر رازی در تفسیر کبیر و بَیْضاوی در اَنوارُ التَّنزیل نیز، یکی از مصداق‌های کوثر را کثرت فرزندان و نسل پیامبر اسلام بیان می‌کنند.[۱۰۸][۱۰۹]
آیهٔ مباهله
مقاله‌های اصلی: آیه مباهله و رویداد مباهله
به‌نوشتهٔ طباطبایی، رویداد مُباهِله از رویدادهای صدر اسلام و ماجرای رویارویی پیامبر اسلام و اهل بیتش از یک‌سو و مسیحیان نَجران ازدیگرسو است. در این رویداد، مسیحیان نجران با پیامبر دربارهٔ درستی دعوتش مُحاجّه (دلیل آوردن) کردند و این گفتگو سرانجام به آنجا کشید که با درخواست مباهله از سوی محمّد مواجه شدند.[۱۱۰][۱۱۱] در تفسیر روح‌المعانی نیز نویسنده بیان کرده که منظور از افراد در آیهٔ مباهله، علی، فاطمه، حسن و حسین هستند و ادامه می‌دهد که این موضوع دلالت بر برتری اهل بیت دارد.[۱۱۲] فخر رازی در تفسیر کبیر، بیضاوی در انوار التنزیل، مَحَلّی و سُیوطی در تفسیرُ الْجلالِیْن، ابن کثیر در تفسیرُ الْقرآنِ الْعَظیم و ابن عَطیّه اَندِلُسی در اَلْمُحَرَّرُ الْوَجیز نیز، افراد حاضر در مباهله را، علی، فاطمه، حسن و حسین دانسته‌اند.[۱۱۳][۱۱۴][۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷]
آیات نور
مقالهٔ اصلی: آیه نور
آیه یا آیات نور به آیات ۳۵ تا ۳۸ سورهٔ نور گفته میشود. در بحث روایی این آیات در المیزان احادیثی روایت شده که مصداق این آیات را اهل بیت پیامبر می‌داند و «مِشکاة» را همانا فاطمهٔ زهرا؛ و در ادامه آمده که منظور از بیوت در این آیات بیت انبیا است که بیت علی و فاطمه نیز یکی از آنهاست.[۱۱۸] در روح‌المعانی نیز در توضیح آیهٔ ۳۶ و دربارهٔ بیوتِ مطرح‌شده در آن، روایتِ بیتِ انبیا نقل شده‌است.[۱۱۹] ابن مَغازِلی در مناقب، حدیثی از موسی کاظم نقل میکند که در آن، مراد از «مِشکوٰة» و «کَوکَبٌ دُرّیٌّ» فاطمه زهرا بیان شده‌است.[۱۲۰]
آیهٔ تطهیر
مقاله‌های اصلی: آیه تطهیر و اصحاب کسا
علّامه طباطبایی در بحث جامعی در تفسیر این آیه در المیزان، مخاطب این آیه را اصحاب کسا می‌داند و به احادیث آن که تعداد آنها بیش از هفتاد حدیث است و بیشتر از طریق اهل سنّت هستند اشاره میکند.[۱۲۱] آلوسی در تفسیر خود ضمن بیان روایات مختلف دربارهٔ مصداق اهل بیت در این آیه، به حدیث کسا اشاره میکند و اهل بیت را اصحاب کسا می‌داند.[۱۲۲] طبری در جامعُ الْبَیان بسیاری از احادیث را نقل میکند که این آیه را دربارهٔ علی، فاطمه، حسن و حسین می‌دانند.[۱۲۳] بیضاوی در انوار التنزیل نیز میگوید شیعیان معتقدند که این آیه دربارهٔ علی، فاطمه و دو فرزندشان است و دربارهٔ عصمتِ آنان، به این آیه احتجاج می‌کنند، اما این احتجاج با قبل و بعد آیه متناسب نیست و احادیث هم تنها به این اشاره دارد که اینان از اهل بیت پیامبر به‌شمار می‌روند.[۱۲۴] فخر رازی در تفسیر کبیر میگوید نظر معتبرتر این است که اهل بیت، فرزندان پیامبر — فاطمه — و همسران و حسن و حسین و علی هستند.[۱۲۵] ابن کثیر در تفسیر القرآن العظیم حدیث ایستادن پیامبر به‌مدت شش ماه بر در خانهٔ فاطمه و صدازدن اهل بیت برای نماز و حدیث کسا را بیان میکند.[۱۲۶] ابن عطیه در المحرر الوجیز با اشاره به حدیثی از پیامبر میگوید این آیه در حق پیامبر، علی، فاطمه، حسن و حسین نازل شده‌است.[۱۲۷] ماتُریدی در تَأویلاتُ أَهلِ السُّنَّة میگوید شیعیان با استناد به حدیث کسا، این آیه را دربارهٔ اهل بیت — علی، فاطمه، حسن و حسین — می‌دانند.[۱۲۸]
آیهٔ مودت
مقالهٔ اصلی: آیه مودت
در المیزان دربارهٔ آیهٔ ۲۳ سورهٔ شُوریٰ و در توضیح و تفسیر این آیه، ضمن گزارش گفته‌های مختلف مفسران و سنجش و نقد آنها، آمده‌است که مقصود از «مَوَدَّتِ قُربیٰ»، محبّت اهل بیت محمّد — علی، فاطمه، حسن و حسین — است؛ و در ادامه نیز روایات گوناگون از طریق اهل سنت و شیعه که به این موضوع تصریح شده، آمده‌است.[۱۲۹] آلوسی در تفسیر این آیه، روایتی را از ابن‌عباس نقل میکند که در آن، از پیامبر دربارهٔ کیستیِ «قُربیٰ» در این آیه پرسش شده و پاسخ پیامبر علی، فاطمه، حسن و حسین بوده‌است.[۱۳۰] طبری در جامع البیان با اشاره به معانی مختلف «قُربیٰ»، در تفسیر آیه میگوید منظور نزدیکان پیامبر هستند.[۱۳۱] فخر رازی در تفسیر کبیر به‌نقل از تفسیر کشّاف زمخشری و نیز ابن عطیه در المحرر الوجیز می‌گویند منظور علی، فاطمه و دو پسرشان — حسن و حسین — هستند.[۱۳۲][۱۳۳] ابن کثیر در تفسیر القرآن العظیم داستان اسارت علی بن الحسین و خطاب فردی در دمشق به او، و پاسخ علی بن الحسین به او دربارهٔ کیستی «قربیٰ» را بیان میکند.[۱۳۴]
تکریم فاطمه علیهاسلام و زن در سیرهٔ پیامبر اسلام
حجاز در آستانهٔ ظهور اسلام سرزمینی خشک با آب‌وهوایی سخت، معیشتی طاقت‌فرسا و فرهنگی خشن بود. زن در آن جامعه منزلتی نداشت و مایهٔ سرشکستگی برای خانواده‌اش بود، تا جایی که برخی اعراب بیابان‌گرد اقدام به زنده‌به‌گورکردن نوزادان دختر خود میکردند.[۱۳۵] در چنین محیطی، به‌این‌ترتیب، سنت محمّد در تکریم فاطمه در تقابل با آموزه‌های فرهنگی محیط حجاز بود.[۱۳۶]
احادیث محمّد دربارهٔ فاطمه دو دسته‌اند: دستهٔ نخست آن‌هایی که منحصراً دربارهٔ فاطمه زهراست؛ و دستهٔ دوم احادیثی که دربارهٔ اهل بیت محمّد هستند که شامل فاطمه به‌عنوان یکی از اعضای آن هم می‌شوند. در اینجا از ذکر احادیث دستهٔ دوم خودداری میشود. برخی از مهمترین آنها حدیث سفینه، حدیث نجوم و حدیث ثقلین هستند.[۱۳۷][۱۳۸][۱۳۹]
حدیث بضعه
حدیث بَضعَه[یادداشت ۴] از احادیث مشهور و معروف و حتی مُتَواتِرِ معنوی محمّد پیامبر اسلام است. این حدیث به ۲۸ لفظ مختلف در بسیاری از کتاب‌ها ازجمله دست‌کم ۱۸ منبع اهل سنت و ۱۳ منبع شیعه روایت شده‌است.[۱۴۰] دربارهٔ علّت صدور این حدیث چند ماجرا نقل شده که عبارتند از: نخست ماجرای پرسش محمّد از علی دربارهٔ بهترین چیز برای زنان و پرسش علی در این‌باره از فاطمه و پاسخ فاطمه؛ دوم در ماجرای پذیرش توبهٔ ابولُبابه انصاری و بازکردن او از ستون توبه توسط فاطمه زهرا؛ سوم در ماجرایی که محمّد فاطمه را معرفی کرد؛ چهارم در شب عروسی علی و فاطمه که محمّد این جمله را خطاب به علی گفت؛ و پنجم ماجرایی که توسط مسور بن مخرمه دربارهٔ خواستگاری علی از دختر ابوجهل و ماجراهای پس از آن روایت شده‌است. محمدجعفر طبسی در پژوهشی دربارهٔ این حدیث در منابع اهل سنت، ضمن اینکه ۱۲۳ منبع حدیث بضعه در کتاب‌های اهل سنت را ذکر میکند، دربارهٔ روایت پنجم اشکال‌هایی را مطرح، و به دلایل مختلف صحت این ماجرا را رد میکند.[۱۴۱]
تقریباً همهٔ منابع اهل سنّت این حدیث را تنها از مسور بن مخرمه یا عبدالله بن زبیر و دربارهٔ ماجرای خواستگاری یا بدون ذکرِ علّتِ صدورِ حدیث نقل کرده، و به موارد دیگر اشاره نکرده‌اند. از مهمّ‌ترین این منابع عبارتند از: مُتَّقی هندی در کَنزُ العُمّال،[۱۴۲] مُحب‌ّالدین طبری در ذَخائِرُ الْعُقبیٰ،[۱۴۳] طَبَرانی در اَلْمُعجَمُ الْکَبیر،[۱۴۴] سیوطی در اَلْخَصائِصُ الْکُبریٰ،[۱۴۵] ذهبی در سِیْرُ اَعْلامِ النُّبَلاء[۱۴۶] و اَلْمُنتَقیٰ مِن مِنهاجِ الإعتِدال،[۱۴۷] ابونُعَیْم اصفهانی در اَمالی،[۱۴۸] ابن حجر عسقلانی در اَلْمَطالِبُ الْعالیَةُ،[۱۴۹] و ابن حَجَر هِیْتَمی در اَلصَّواعِقُ الْمُحْرِقَة.[۱۵۰]
حدیث سرور زنان عالم
حدیث «سَیِّدَةُ النِّساءِ الْعالَمین» از دیگر احادیث محمّد است که برتری فاطمه بر زنان جهان را بیان میکند. منابع اهل سنت و شیعه نقل می‌کنند که محمّد فاطمه را سرور زنان همهٔ جهانیان خوانده‌است. در برخی از منابع اشاره شده که او سرور زنان بهشتی — به‌جز مریم — و در برخی دیگر او سرور زنان همهٔ عوالم است.[۱۵۱] حاکم نیشابوری و ذهبی، از محدثان برجسته اهل سنت، این روایت را صحیح می‌دانند. برخی از دانشمندان اهل سنّت مانند آلوسی، عبدالرحمن سهیلی، محمد بن عبدالباقی زَرقانی، سفارینی، ابن الجکنی، شیخ رفاعی و محمد طاهر القادری بر برتری فاطمه زهرا تأکید کرده‌اند. در منابع روایی و تفسیری شیعه نیز، روایات فراوانی در این‌باره موجود است.[۱۵۲] مُحب‌ّالدین طبری در ذَخائِرُ الْعُقبیٰ حدیثی را از پیامبر نقل میکند که در آن از مریم دختر عِمران، خدیجه بنت خویلد، فاطمه بنت محمّد و آسیه همسر فرعون، به‌عنوان چهار زن برتر جهانیان نام برده میشود. او در ادامهٔ همین مطلب، حدیث عیادت پیامبر از فاطمه زهرا در هنگام بیماری و بعضی روایات دیگر از پیامبر را نقل میکند که فاطمه زهرا را «برترین سرور زنان جهان» یا «سرور زنان جهان» می‌نامند.[۱۵۳] ابن اسحاق نیز این موضوع را در سیرهٔ نبوی ذکر میکند، اما ابن هشام آن را از نسخهٔ خودش حذف میکند.[۱۵۴]
ذهبی در سِیْرُ اَعْلامِ النُّبَلاء نیز همین دو حدیث را به‌همراه حدیثی دیگر با لفظ «خَیْرُ نِسَاءِ العَالَمین» نقل میکند.[۱۵۵] ذهبی در تاریخ الاسلام نیز دو حدیث نقل‌شده از طبری به‌همراه احادیث خود در سیر اعلام النبلاء را تکرار میکند.[۱۵۶] ابن عساکر در تاریخ مدینة دمشق حدیث عیادت پیامبر از فاطمه زهرا در هنگام بیماری را نقل میکند که فاطمه زهرا را «سرور زنان جهان» می‌نامد.[۱۵۷] سیوطی در اَلدُّرُّ الْمَنثور نیز احادیث نقل‌شدهٔ طبری در ذخائر العقبی را به‌همراه احادیثی دیگر بیان میکند.[۱۵۸] ابن حجر عسقلانی در فَتحُ الْباری احادیثی را از پیامبر نقل میکند که در آنها فاطمه زهرا «سرور زنان جهان» و «سرور زنان اهل بهشت» به‌جز مریم عنوان میشود.[۱۵۹] ابن کثیر در اَلْبِدایَة و النَّهایَة نیز احادیثی را نقل میکند که «بهترین چهار زن جهان» یا «چهار سرور زنان جهان» فاطمه بنت محمّد، خدیجه بنت خویلد، آسیه بنت مُزاحم و مریم بنت عِمران هستند.[۱۶۰] مُتَّقی هندی در کَنزُ العُمّال احادیثی را نقل میکند که در آنها از فاطمه زهرا با عنوان «سَیِّدَةُ نِساءِ الْعالَمین» و «سَیِّدَةُ نِساءِ أَهلِ الْجَنَّة» نام برده میشود.[۱۶۱] عِزّالدّین بن اثیر در اُسْدُ الْغابَة احادیثی را نقل میکند که پیامبر در بستر مرگ، در برابر گریهٔ فاطمه زهرا به‌خاطر درگذشت پدرش، او را «سیّدة نساء العالمین» یا «سیّدة نساء أهل الجنّة» خطاب میکند.[۱۶۲] ابونعیم اصفهانی در حِلْیَةُ الاولیاء حدیث عیادت پیامبر از فاطمه زهرا در هنگام بیماری را نقل میکند که فاطمه زهرا را «سرور زنان جهان» یا «سرور زنان روز قیامت» می‌داند.[۱۶۳]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
فاطمه علیهاسلام در کلام امامان شیعه
از امامان شیعه احادیثی دربارهٔ فاطمه زهرا نقل شده‌است. درون‌مایهٔ این احادیث پیامبرشناسیِ فاطمه، علم او، حجاب او، عشقِ پیامبر اسلام به او، فراوانیِ گریهٔ او، دوری او از هر بدی، ستاره بودن او برای ساکنان آسمان‌ها، سروری او زنان عالم را، سخن‌گفتن او با فرشتگان، انسان‌دوستیش در مقام دعا، کم‌نظیریش و نبودن کفوی برای او در روی زمین جز علی بن ابی‌طالب و همسرداری و سخت‌کوشیش در امور خانه است.[۱۶۴] بعضی دیگر از احادیث نیز بر جنبه‌های ویژه‌ای از فاطمه زهرا تأکید میکند، مانند حدیث در صدّیقه و شهیده بودن او،[۱۶۵][۱۶۶] حُجَّت بودن او بر امامان شیعه[۱۶۷][۱۶۸] و الگو بودنش برای حُجَّتِ بنِ الْحسن، امام دوازدهم شیعیان.[۱۶۹]
آثارفاطمه علیهاسلام
در اعتقادات شیعه مجموعهٔ سخنان برجای‌مانده از فاطمه از منابع علم امامان شناخته میشود.[۱۷۰]
مصحف فاطمه
مقالهٔ اصلی: مصحف فاطمه
مُصحَفِ فاطمه، بنابر روایات شیعه، کتابی است شامل اخبار و اطلاعاتی دربارهٔ آیندهٔ جهان که توسط جبرئیل به فاطمه داده شده‌است.[۱۷۱] این کتاب رخدادهایی تا روز قیامت شامل سرنوشت فرزندان و ذریهٔ او، نام همه فرمانروایان و کارهاشان و ازاین‌دست علوم و اخبار را دربردارد؛ هرچند مطالب کتاب اخبار غیبی است، اما مشابه قرآن نیست و چیزی دربارهٔ قرآن یا شریعت ندارد، بلکه آیندهٔ تاریخ را تا روز قیامت ترسیم کرده‌است.[۱۷۲] به‌گزارش امیرمعزّی، این کتاب ازسوی جبرئیل در طول هفتادوپنج روز پس از درگذشت محمّد، به فاطمه زهرا نشان داده و به او تقدیم شد؛ و فاطمه زهرا آن را بر علی بن ابی‌طالب اِملا کرد و او نیز آن را نوشت.[۱۷۳] باقر شریف قرشی قرآنِ دیگر دانستنِ مصحف فاطمه را احمقانه و سبب متّهم‌شدن شیعه به تحریف قرآن دانسته‌است.[۱۷۴]
خطبهٔ فدکیه
مقالهٔ اصلی: خطبه فدکیه
خطبهٔ فَدَکیه سخنرانی فاطمه زهرا در مسجد پیامبر پس از درگذشت پدرش و در جریان ماجرای اختلاف مالی با ابوبکر بر سر فدک بود. محتوای این خطبه افزون‌بر توضیح دربارهٔ مسئلهٔ فدک، دربارهٔ توحید، نبوّت، معاد، احکام، قرآن، وضعیت حجاز پیش از بعثت، فعالیت‌های پیامبر و علی بن ابی‌طالب برای گسترش و تثبیت اسلام، فتنه‌ها، غدیرخم، عهدشکنی مردم، ماجرای سقیفه و مخالفت با نَصِّ صریح قرآن است. راویان اصلی این خطبه در آثار اهل سنت و شیعه عبارتند از: زینب، حسین بن علی، محمد باقر، عایشه، ابن عایشه، ابن‌عباس، عبدالله بن حسن بن حسن، ابوهشام محمد، عَوانه و عطیّه عوفی. تعداد سندهای این خطبه بیش از بیست سند است.[۱۷۶] قدیمی‌ترین سند این خطبه کتاب بَلاغاتُ النِّساء اثر ابن طَیْفور (درگذشته ۲۸۰ ه.ق) است.[۱۷۷]
خطبهٔ عیادت
مقالهٔ اصلی: خطبه عیادت
سخنرانی دیگر فاطمه زهرا در زمان بیماری او و در جمع زنان مهاجرین و انصار مدینه است، که برای عیادت از او آمده‌بودند. برطبق منابع پس از ایراد این خطبه و نقل آن از سوی زنان خطاب به مردان مهاجر و انصار، گروهی از آنان نزد فاطمه زهرا آمده و عذر آوردند که اگر پیش از بیعت، علی بن ابی‌طالب از آنان طلب یاری کرده‌بود، او را یاری میکردند. اما اکنون دیگر کاری است که شده‌است. فاطمه زهرا در پاسخ، عذر آنان را نپذیرفت و آیات قرآن و احادیث پیامبر را به آنان یادآوری کرد.[۱۷۸] راویان اصلی این خطبه عبارتند از: علی بن ابی‌طالب، علی بن الحسین، فاطمه دختر حسین بن علی، ابن‌عباس و عطیّهٔ عوفی. تعداد سندهای نقل این خطبه هشت سند است.[۱۷۹] قدیمی‌ترین سند این خطبه نیز بلاغات النّساء است. این خطبه در کتاب‌هایی مانند اَمالی، کشف‌الغمّه، احتجاج و بحارالانوار نیز آمده‌است.[۱۸۰]
روایات
روایات نقل‌شده از فاطمه زهرا در کتاب‌های تفسیر اهل سنّت تنها دوازده روایت است؛ و این درحالی است که از بین این دوازده حدیث تنها یک حدیث در این کتاب‌هاست و دیگر احادیث در آثار توفیق ابوعَلَم نقل شده‌است. از میان دوازده حدیث نقل‌شده توسط ابوعلم، سه حدیث مانند همان یک روایت رایج مذکور است.[۱۸۱]
مقالهٔ اصلی: حدیث لوح فاطمه
برطبق منابع شیعه حدیث لوح فاطمه حدیثی است که جبرئیل از جانب خدا در روزهای پس از تولّد حسین بن علی، آن را به محمّد و پیامبر نیز آن را به دخترش فاطمه زهرا هدیه داد. بر روی این لوح که سبزرنگ بوده، نام دوازده امام از اهل‌بیت پیامبر اسلام نوشته شده‌است. فاطمه نیز آن را به جابر بن عبدالله انصاری از صحابهٔ محمّد نشان داده و اجازه داد تا از آن نسخه‌ای بردارد.[۱۸۲][۱۸۳]
دعا
دعاهای فاطمه زهرا را می‌توان چهار دسته کرد: دربارهٔ خدا، دربارهٔ کمالات معنوی، برای نیازمندی‌های زندگی و چهارم دعا برای دیگران. «دعای نور» از پرآوازه‌ترین دعاهای فاطمه دربارهٔ صفات خداوندی است.[۱۸۴]
در خصوص خلقت فاطمه، ابن عیاش و ابن بابِوَیْه نام او را به‌مانند نام سایر آل عبا برگرفته از یک نام قدسی به‌نام «الفاطر (=خالق)» می‌دانند. حسن عسکری و فُرات بن ابراهیم می‌نویسند از میان نام‌هایی که خدا به آدم آموخت، نام آل عبا و ازجمله فاطمه بود.[۱۹۹] در نوشته‌های دینی مانند نوشته‌های ابن‌بابویه و فرات بن ابراهیم تولد او معجزه‌گونه است. منشأ او میوه‌ای است از بهشت که معمولاً سیب یا خرما دانسته میشود که محمّد در هنگام معراج آن را خورده‌است. بنابر حدیثی این میوه قبلاً با شهد و شیرینی که از بال جبرئیل منشأ گرفته، تماس داشته‌است. به‌نوشتهٔ محمد بن جریر بن رستم طبری در دلائل الامامه و حسین بن عبدالوهّاب در عُیونُ الْمُعجِزات به‌همین‌دلیل بوده که محمّد همیشه می‌گفته‌است فاطمه مخلوقی آسمانی در قالب انسان است. او رایحهٔ بهشت را دارد و نام او در بهشت — معمولاً با نام «منصوره» — موجود است. فاطمه با مادرش هنگامی که در رحم بوده سخن می‌گفته‌است. تمام بانوان پرهیزکار ازجمله سارا، آسیه، صفورا و مریم مادر عیسی در هنگام تولدش حاضر بودند. این زنان به‌ویژه مریم، همیشه با فاطمه گره خورده‌اند و البته فاطمه همیشه برتر از همهٔ آنان است. به‌نوشتهٔ ابن شهرآشوب فاطمه در هنگام تولد، اسرار الهی و وقایع آینده را بازگو کرد و در این هنگام دنیا غرق در نور شد.[۲۰۰]
افزون بر نقش پیامبر اسلام و دوازده امام شیعی، فاطمه، دختر پیامبر، همسر امام اول و مادر امامان دیگر، تکمیل‌کنندهٔ پِلرومای چهارده معصوم در فلسفهٔ عرفانی شیعه است. به‌عنوان یکی از اعضای این پلروما، فاطمه نقش مهمی در روز قیامت دارد، و به‌ویژه زنان از او در این زمینه استمداد می‌کنند. وجود یک شخصیت زن در میان چهارده معصوم، عنصر «زن مقدس» را به کیهان‌شناسی مذهبی شیعه اضافه کرد که همتایی سنی برای خود ندارد و با مسیحیان در مسیحیت کاتولیک و اُرتُدُکس مقایسه شده‌است. درواقع، فاطمه برخی از عناوین مریم، مانند «باکره» (بَتول) و حتی «مادر پدرش» (ام‌ّابیها) را به‌دست‌آورد. تقریباً به‌همین اندازه برای زنان، شخصیت زینب، خواهر حسین بن علی دارای اهمیت است که پس از وقایع کربلا، دربرابر حکومت امویان ایستاده بود و موفق به نجات جان برادرزاده‌اش، علی بن الحسین شد و در نتیجهٔ آن، خط امامت را حفظ کرد. اقدامات فاطمه و این زنان، الگوهای عملی و نمونه‌های مهمّی را برای قانون شیعی ارائه داد. به‌عنوان نمونه، اصرار فاطمه بر حق به‌ارث‌رسیده از خیبر و سرزمین فدک از پدرش در مواجهه و مخالفت با ابوبکر، منجر به بهبود حقوق ارثی زنان در قانون اسلامی شیعه شد. در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ م، روشنفکرانی مانند علی شریعتی روش‌های جدیدی را برای زنان به‌وجود آوردند که هم اسلامی و هم مدرن بودند. فاطمه و زینب به‌طور خاص به‌عنوان الگوهای نقش زنان در انقلاب ۱۳۵۷ ایران و در لبنان امروزی اهمیت ویژه‌ای یافتند.[۲۰۱]
شیعیان معتقد هستند که عبارت «حَیِّ عَلیٰ خَیْرِ الْعَمَل» در اذان تنها محدود به نماز نیست و این عبارت به ولایت نسبت به خانوادهٔ پیامبر یا به‌عبارت دیگر، تکریم فاطمه و فرزندانش اشاره دارد.[۲۰۲]
هانری کوربَن میگوید در مکتب عرفانیِ شیعیِ شیخیه، چهارده معصوم مظهر حق و اسماء و صفات او هستند که تنها از طریق ایشان می‌توان خدا را شناخت.[۲۰۳]
مقام عصمت
عصمت فاطمه، از راه پیوند میان پیامبری و امامت — یعنی دو نهادی که به عصمت و بی‌گناهی و بی‌خطایی شناخته می‌شوند — و از طریق پیوستگی‌اش با امامان و ویژگی‌های آنان در رفتارها و سنت‌های گوناگون به‌دست می‌آید. اثبات قرآنی عصمت چهارده معصوم به‌ترتیب از آیات تطهیر و ۱۲۴ بقره نتیجه گرفته شده‌است. در روایتی محمّد به سلمان فارسی، نام و نشان امامان معصوم و نُه فرزند حسین را میگوید و در آن نام فاطمه نیز برده شده‌است. در همین روایت آمده که خلقت پیامبر، فاطمه و دوازده امام از نور، و «قبل از ایجاد خلقت» بوده‌است. توجه به این منشأ درخشانِ چهارده معصوم، تفسیر آیهٔ نور است؛ و درواقع، تقریباً هر ارجاع قرآنی به نور، به‌عنوان اشاره به آنان است.[۲۰۴] به‌نوشتهٔ هانری کوربن، شیعه به‌عنوان یک دین در انتظار معاد که برپایهٔ تفسیر معنوی از حقایق خَفیّه و پنهان در چرخهٔ ولایت شکل گرفته‌است، ارتباط تنگاتنگی با تفسیر مقام الهی و معنوی چهارده معصوم و ازجمله مقام الهی فاطمه دارد. دوازده امام شیعی به‌همراه پیامبر اسلام و دخترش فاطمه، مفهوم چهارده معصوم الهی نزد هانری کوربن را شکل می‌دهند.[۲۰۵]
مقام طهارت
مقاله‌های اصلی: آیه تطهیر و اصحاب کسا
قرآن در آیهٔ تطهیر به اهل بیت محمّد مقام طهارت می‌بخشد. هرچند این آیه در خلال آیات مربوط به زنان محمد است، امّا ضمیر آن در صیغهٔ جمع مذکّر است. به‌نوشتهٔ مادلونگ، علی‌رغم رویکرد شیعی در این موضوع، حتی در منابع اهل سنّت مانند تفسیر طبری نیز مصداق این آیه محمّد و علی و فاطمه و حسن و حسین هستند. هرچند بنابر تفسیری زنان محمّد هم از طریق ازدواج می‌توانند به طهارت برسند، در اصلْ ارجاعِ آیه به خویشاوندان خونی محمّد است، که به‌جهت این مقام از پذیرش صدقه منع شده‌اند.[۲۰۶] اهل سنّت نوعی مسامحه دارند و معتقدند در این آیه به دو زنِ پیامبر و علی و فاطمه اشاره شده‌است. عموماً نویسندگان شیعه اهل بیت را، در مفهومی فراگیر، همهٔ نسل علی و فاطمه می‌دانند، اما در علوم الهی، آن را برای علی و فاطمه و حسن و حسین و باقیِ امامان اختصاص می‌دهند. آیهٔ قرآن همچون گواهی تفسیر میشود که همهٔ آنان بدون‌گناه بوده‌اند.[۲۰۷]
مقامات عالی
عدّه‌ای از شیعیان مقامات عالیه‌ای برای فاطمه قائل هستند که از آن به «معرفت به نورانیّت» یاد می‌کنند. آنان بر این باورند که معرفت‌پیداکردن به خداوند از طریق فاطمه ممکن است و تمامی فیض‌هایی که به بندگان می‌رسد از طریق فاطمه است. این معرفت از آنجا نتیجه گرفته میشود که با توجه به کُفْوبودن علی بن ابی‌طالب برای فاطمه زهرا و بنابر حدیثِ معرفت به نورانیتِ علی بن ابی‌طالب، معرفت به نورانیت فاطمه زهرا نیز از این طریق ممکن است و از طریق شناخت فاطمه می‌توان خدا را شناخت. این معرفت از راه شناخت خلقت نورانی اهل بیت و آیهٔ نور امکان‌پذیر است.[۲۰۸] به‌گفتهٔ علامه امینی ویژگی اشتراک چهارده معصوم در مبدأ خلقت بودن، نشانگر مقام ولایت آنان بر عالم و همهٔ مخلوقات است. او در این‌باره به احادیثی اشاره میکند که کیفیت خلقت نوری پیامبر و اهل بیتش و همین‌طور چگونگی خلقت نوری فاطمه زهرا را بیان می‌کنند.[۲۰۹]
مشارکت‌ها و مواضع سیاسی
فاطمه(س) فعالیت‌های اجتماعی و موضع‌گیری‌های سیاسی متعددی داشته است. هجرت به مدینه، مداوای پیامبر(ص) در جریان جنگ احد،[۸۴] حضور در کنار بدن حمزه سیدالشهدا همراه با صفیه خواهر حمزه وعمه پیامبر(ص) در اُحُد[۸۵] رساندن آذوقه برای پیامبر در جنگ خندق[۸۶] و همراهی‌اش در فتح مکه[۸۷] از جمله فعالیت‌های وی قبل از رحلت پیامبر(ص) است؛ اما بیشتر فعالیت‌های سیاسی فاطمه(س) مربوط به دوران کوتاه زندگی‌اش پس از رحلت پیامبر است. از مهمترین موضع‌گیری‌های سیاسی وی این موارد است: مخالفت با واقعه سقیفه و انتخاب ابوبکر به عنوان خلیفه پس از پیامبر، رفتن به خانه سران مهاجر و انصار برای اقرار گرفتن از آنان در خصوص شایستگی و برتری امام علی(ع) برای خلافت، تلاش برای بازپس‌گیری مالکیت فدک، خواندن خطبه فدکیه در جمع مهاجرین و انصار، دفاع از علی(ع) در ماجرای هجوم به خانه او، سخنرانی در جمع زنان (مهاجر وانصار) که به عیادتش آمدند و وصیت کردن برای انجام مراسم پس از مرگش به صورت مخفیانه و پنهانی. به باور برخی پژوهشگران، بسیاری از گفتارها و رفتارهای فاطمه پس از رحلت پیامبر(ص) به نوعی واکنش سیاسی و اعتراض به غصب خلافت از سوی ابوبکر و طرفداران دستگاه خلافت او بود.[۸۸]
ماجرای فدک و خطبه فدکیه
مقاله‌های اصلی: ماجرای فدک و خطبه فدکیه
پس از آنکه ابوبکر فدک را از فاطمه(س) گرفت و آن را به نفع خلافت خود مصادره کرد، فاطمه(س) با این اقدام او مخالفت کرد.[۹۲] او برای بازپس‌گیری فدک با ابوبکر گفتگو کرد و پس از ارائه دلیل و شاهد،[۹۳] ابوبکر در نوشته‌ای فدک را از آنِ فاطمه دانست؛ اما عمر بن خطاب با بی‌احترامی آن نوشته را از فاطمه(س) گرفت و پاره کرد.[۹۴] برخی منابع از ضربه عمر به فاطمه(س) و آسیب دیدن و سقط جنینش در این ماجرا خبر داده‌اند.[۹۵] فاطمه پس از بی‌نتیجه ماندن تلاشش برای بازپس‌گیری فدک، به مسجد پیامبر رفت و در حضور صحابه خطبه‌ای، که بعدها به خطبه فدکیه مشهور شد، خواند و در آن، اقدام ابوبکر در مصادره فدک و غصب خلافت را نکوهش کرد. فاطمه(س) در این خطبه نتیجه اقدامات ابوبکر و طرفداران او را آتش دوزخ دانست.[۹۶] از این خطبه برای اثبات جواز مشارکت زنان مسلمان در اجتماعات سیاسی استفاده میشود.[۹۷]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
فضائل فاطمه علیهاسلام
مقالهٔ اصلی: فضایل حضرت فاطمه(س)
در منابع روایی، تفسیری و تاریخیِ شیعه و اهل سنت فضائل متعددی برای حضرت زهرا(س) گزارش شده است. برخی از این فضیلت‌ها منشأ قرآنی دارند، مانند آیه تطهیر و آیه مباهله. در این گونه فضائل شأن نزول آیات دربارهٔ اهل‌بیت پیامبر است و فاطمه نیز یکی از اهل‌بیت است. شماری از فضیلت‌ها نیز در روایات نقل شده‌اند نظیر حدیث بَضعه و مُحَدَّثه بودن.
عصمت
مقالهٔ اصلی: عصمت حضرت زهرا(س)
به گفته علامه مجلسی، شیعیان اجماع قطعی بر عصمت حضرت فاطمه(س) دارند.[۱۳۸] آیه تطهیر،[۱۳۹] حدیث بضعه و احادیث بیان کننده عصمت اهل بیت(ع) از دلایل عصمت فاطمه(س) به‌شمار می‌روند.[۱۴۰] بر اساس آیه تطهیر، خداوند اراده کرده است اهل بیت(ع) را از هرگونه زشتی و پلیدی پاک گرداند و بنابر بسیاری از روایات شیعه و اهل سنت، فاطمه یکی از مصادیق اهل‌بیت است.[۱۴۱] لازمه معصوم بودن حضرت زهرا(س) آن است که از برخی شئون پیامبران و امامان(ع)، مانند حجیت گفتار و رفتار و تقریر و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین برخوردار بوده و سیره عملی و موضع‌گیرهای او ملاک تشخیص حق از باطل باشد و همچنین الگوی کامل در عرصه‌های زندگی به‌شمار می‌رود.[۱۴۲]
در منابع روایی و تاریخی اهل‌سنت نیز روایاتی گزارش شده که پیامبر(ص) با استشهاد به آیه تطهیر، اهل بیت خود یعنی فاطمه(س)، علی(ع)، حسن(ع) و حسین(ع) را از هرگونه گناه مبری دانسته است.[۱۴۳]
عبادت
مقالهٔ اصلی: نماز حضرت فاطمه(س)
فاطمه زهرا(س) همانند پیامبر(ص) علاقه زیادی به عبادت داشت و بخشی از اوقات خود را به نماز و مناجات می‌گذراند.[۱۴۴] در برخی منابع گزارش‌هایی دربارهٔ امداد غیبی نسبت به فاطمه(س) وجود دارد؛ برای نمونه سلمان فارسی از اینکه زهرا(س) در کنار سنگ آسیاب در حال قرائت قرآن است و سنگ آسیاب به خودی خود می‌چرخد، تعجب کرد و موضوع را با پیامبر در میان گذاشت. پیامبر در جواب فرمود: «... خداوند جبرئیل را فرستاده است تا آسیاب را برای او بگرداند».[۱۴۵] طولانی بودن نمازها، شب‌زنده‌داری، دعا برای دیگران از جمله همسایه‌ها،[۱۴۶] روزه‌داری، زیارت قبور شهدا از جمله ویژگی‌های رفتاری فاطمه(س) است که در سخنان اهل‌بیت، برخی صحابه و تابعین بر آن تأکید شده است.[۱۴۷] بر همین اساس در کتاب‌های دعا و مناجات برخی از نمازها، ادعیه و تسبیحات به فاطمه(س) منسوب است.[۱۴۸]
جایگاه فاطمه نزد خدا و پیامبر
علمای شیعه[۱۴۹] و اهل‌سنت،[۱۵۰] براساس آیه ۲۳ سوره شوری مشهور به آیه مودت، محبت و دوست داشتن فاطمه را سفارش خدا به مسلمانان دانسته‌اند. در آیه مودت پاداش رسالت پیامبر(ص) دوستی و محبت با خویشاوندان معرفی شده است که مفسران از آن به اهل‌بیت(ع) تعبیر کرده‌اند.[۱۵۱] بر اساس روایات، خویشاوندان یا (به تعبیر مفسران) اهل‌بیت در این آیه، فاطمه(س)، علی(ع) و حسنین(ع) هستند.[۱۵۲] علاوه بر آیه مودت، روایاتی از پیامبر(ص) نقل شده است که بر اساس آن خداوند به خشم فاطمه خشمگین و به خشنودی او خشنود میشود.[۱۵۳]
سید محمدحسن میرجهانی در کتاب جُنّة العاصمه حدیثی را در کتاب خود آورده است که خلقت فاطمه را علت خلقت افلاک می‌داند. این حدیث که با نام حدیث لولاک خوانده میشود از پیامبر(ص) نقل شده است، و بر اساس آن خلقت افلاک در گرو خلقت پیامبر و خلقت پیامبر در گرو خلقت علی(ع) بوده است و خلقت پیامبر و علی در گرو خلقت فاطمه.[۱۵۴] برخی ضمن اشکال به سند این حدیث، محتوای آن را قابل توجیه می‌دانند.[۱۵۵]
پیامبر(ص) علاقه زیادی به فاطمه(س) داشت و به او بیشتر از دیگران محبت و احترام می‌کرد. در حدیثی مشهور به حدیث بضعه پیامبر(ص) فاطمه را پاره تن خود معرفی میکند و میگوید هر کس او را بیازارد، مرا آزرده است. این روایت را محدثان نخستین نظیر شیخ مفید از میان علمای شیعه و احمد بن حنبل از میان علمای اهل‌سنت، به گونه‌های مختلف گزارش کرده‌اند.[۱۵۶] رسول اسلام(ص) زمانی که به مسافرت می‌رفت، آخرین نفری که با او خداحافظی می‌کرد فاطمه(س) بود و وقتی از سفر برمی‌گشت، ابتدا به دیدن فاطمه می‌رفت.[۱۵۷]
سرور زنان
در روایات متعددی که شیعیان و اهل‌سنت نقل کرده‌اند آمده است فاطمه برترینِ زنان بهشت، برترینِ زنان دو عالم و برترینِ زنان امت است.[۱۵۸]
تنها زن برگزیده در ماجرای مباهله
از میان زنان مسلمان تنها فاطمه(س) برای حضور در مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران انتخاب شد. این ماجرا در آیه مباهله ذکر شده است. بنابر منابع تفسیری، روایی و تاریخی، آیه مباهله در برتری و فضیلت اهل‌بیت پیامبر نازل شده است.[۱۵۹] فاطمه، امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) همراهان پیامبر در این واقعه بودند.[۱۶۰]
استمرار نسل پیامبر از طریق فاطمه
تداوم نسل پیامبر از فاطمه و تعیین امامان شیعه از فرزندان فاطمه به عنوان یکی از فضائل او ذکر شده است.[۱۶۱] برخی از مفسران استمرار نسل پیامبر از فاطمه را مصداق کوثر یعنی خیر فراوان در سوره کوثر دانسته‌اند.[۱۶۲]
سخاوت
سخاوت فاطمه(س) به عنوان یکی از ویژگی‌های رفتاری او گزارش شده است. او در زندگی مشترک خود با علی(ع) زمانی که در وضعیت مطلوب اقتصادی قرار داشت ساده‌زیست بود و همیشه انفاق می‌کرد.[۱۶۳] اهدای لباس نو در شب عروسی خود به فرد محتاج،[۱۶۴] بخشیدن گردنبند به فقیر[۱۶۵] و دادن همه غذای خود به مسکین، یتیم و اسیر از جمله این موارد است.[۱۶۶] بر اساس گزارش‌های روایی و تفسیری پس از آنکه فاطمه(س)، علی(ع) و حسنین(ع) سه روز پی‌در پی هنگام افطار همه غذای خود را به نیازمند دادند آیه اطعام در شأن آنان نازل شد.[۱۶۷]
زهد و ساده زیستی
جهیزیه حضرت فاطمه شانزده یا نوزده قلم جنس بوده است که شانزده عدد آن اسباب و وسیلهٔ مختصر برای یک زندگی کوچک بود هنگامی که رسول خدا(ص) چشمش به آن افتاد اینگونه دعا کرد: «اللّهُمَّ بارِک لِقَومٍ جُلُّ آنِیَتِهِمُ الخَزَفُ» خداوندا زندگی را بر کسانی که بیشتر وسایلشان گلی و سفالین است مبارک گردان».[۱۶۸]
مُحَدَّثه بودن
سخن‌گفتن فرشتگان با فاطمه(س) یکی از ویژگی‌های او است که موجب شد او را مُحَدَّثه بنامند.[۱۶۹] گفتگوی فرشتگان با فاطمه در زمان پیامبر و پس از رحلت وی، برای تسلی دادن فاطمه(س) و خبردادن از آینده نسل پیامبر بوده است.[۱۷۰] رویدادهای آینده را که فرشته الهی به فاطمه می‌گفت، امام علی(ع) می‌نوشت که به مصحف فاطمه معروف شد.[۱۷۱] در این گزارش تنها به سخن گفتن یک فرشته آن هم یک سویه اشاره شده و فاطمه(س) تنها شنونده بوده است و آنچه را فاطمه(س) می‌شنیده امام علی(ع) نیز می‌شنیده و یادداشت می‌کرده است. حضور امام علی(ع) هنگام دیدار با آن فرشته به در خواست حضرت فاطمه(س) بوده است. علت این در خواست هم به نظر فیض کاشانی در وافی ترس و بیمی بوده که هنگام تنهایی و همسخن شدن با فرشته داشته است.[۱۷۲] اما در پاورقی الکافی با تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی علت درخواست حضرت فاطمه(س) از امام علی(ع) برای همراهی با او هنگام حضور فرشته نگرانی از به خاطر نماندن سخنان فرشته دانسته شده است.[۱۷۳]
علم و دانش
الگوبودن حضرت فاطمه زهرا(س) در ابعاد مختلف عبادی، تربیتی، اخلاقی، همسرداری و… لازمه‌اش بهره‌مندی وی از دانش و کمالات علمی ویژه است تا بتواند در پرتو آن پاسخگوی نیازهای علمی مراجعان مختلف باشد.[۱۷۴] در فرازی از زیارت‌نامه حضرت فاطمه(س) به او این گونه سلام داده شده است عنوان «السَّلاَمُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْمُحَدَّثَةُ الْعَلِیمَةُ» (سلام بر تو ای همسخن با ملائکه و ای بسیار دانا)[۱۷۵] نمونه‌ای از دانش فاطمه(س) و رعایت اخلاق و ادب دینی و تواضع بی‌نظیرش در برابر سؤال‌کننده ماجرایی است که در روایتی از امام حسن عسکری(ع) نقل شده است که روزی زنی نزد حضرت فاطمه(س) گفت مادرم ناتوان است، برای انجام نمازش مسئله‌ای برایش پیش آمده و مرا فرستاده است تا پاسخ آن را از شما دریافت نمایم. حضرت زهرا(س) پاسخش را داد. سپس آن زن سؤال دیگری مطرح کرد و حضرت دوباره جواب او را داد آن زن سئوالات دیگری را مطرح کرد تا آن که به ده مرتبه رسید در این هنگام آن زن خجالت زده شد و گفت شما را خسته و ناراحت کردم، بیش از این مزاحم شما نمی‌شوم و شما را خسته نمی‌کنم. فاطمه(س) پاسخ داد هر سؤالی داری بپرس سپس افزود به من بگو اگر شخصی اجیر شده باشد تا باری سنگین را به جایی ببرد و در ازای آن مبلغ صد هزار دینار مزد بگیرد آیا ناراحت میشود؟ آن زن در جواب حضرت گفت خیر. بعد از آن فاطمه(س) فرمود من برای هر سؤال که جوابش را بگویم اجیر تو هستم و مزد و پاداش آن نزد خداوند متعال به ارزشی بیش از آنچه که در این جهان است می‌باشد.[۱۷۶] به گفته آلوسی از علمای اهل‌سنت در برتری فاطمه بر عایشه، پیامبر می‌دانست فاطمه مدت زیادی پس از او زنده نخواهد ماند برای همین چیزی در رابطه با گرفتن دین از او نگفت و چه بسا اگر می‌دانست فاطمه مدت طولانی زنده می‌ماند می‌گفت: همه دینتان را از زهرا بگیرد.[۱۷۷]
زیارت‌نامه
مقالهٔ اصلی: زیارت‌نامه حضرت فاطمه(س)
در برخی از منابع شیعه برای زهرا(س) زیارت‌نامه‌ای توسط امام صادق(ع) بیان شده است.[۱۷۸] بنا بر متن زیارت‌نامه، فاطمه(س) قبل از آفریده شدن مورد امتحان خداوند قرار گرفته و در این امتحان صبور بوده است.[۱۷۹]
در این زیارت‌نامه قبول کردن ولایت حضرت زهرا(س) مانند قبولی ولایت همه انبیاء و حضرت محمد(ص) و اطاعت از آنها دانسته شده است.[۱۸۰] همچنین طبق این زیارت کسی که از حضرت زهرا(س) اطاعت کرده و ثابت‌قدم باشد، از پلیدی‌ها و گناهان پاک میشود.[۱۸۱]
میراث معنوی
سخنان و زندگی عبادی، سیاسی و اجتماعی فاطمه(س) به مثابه میراثی برجای مانده از او مورد توجه مسلمانان قرار گرفته است و در آثار مسلمانان از آنها یاد شده است. مصحف فاطمه، خطبه فدکیه، تسبیحات و نماز حضرت زهرا بخشی از میراث معنوی فاطمه است.
روایات، بخش مهمی از میراث فاطمه(س) هستند. این روایات مشتمل بر موضوعات اعتقادی، فقهی، اخلاقی و اجتماعی‌اند. برخی از روایات وی در کتاب‌های حدیثی شیعه و اهل‌سنت ذکر شده است و شماری از روایات در کتاب‌هایی مستقل با عناوینی نظیر «مسنَد فاطمه» و «اخبار فاطمه» تدوین شده‌اند. برخی از این مسندها در طول زمان مفقود شده‌اند و تنها در کتاب‌های رجالی، تراجِم و کتاب‌شناسی‌ها از راویان و نویسندگان این کتاب‌ها سخن به میان آمده است.[۱۸۲]
مصحف فاطمه، شامل مطالبی است که فاطمه آنها را از فرشته الهی شنید و امام علی(ع) آن را نوشته است.[۱۸۳] به اعتقاد شیعیان مصحف فاطمه نزد امامان شیعه بوده و هر امامی در پایان عمر خود آن را به امام بعدی تحویل داده است[۱۸۴] و غیر از امامان هیج فردی به کتاب دسترسی نداشته است. این کتاب اکنون در دست امام زمان(عج) است.[۱۸۵]
خطبه فدکیه، یکی از سخنان مشهور فاطمه است که دربارهٔ واقعه سقیفه بنی‌ساعده، غصب خلافت و مصادره فدک بیان شده است. چندین شرح دربارهٔ خطبه فدکیه نوشته شده است که نام بیشتر آنها شرح خطبه زهرا(س) یا شرح خطبه لُمَّه (نام دیگر خطبه فدکیه) است.[۱۸۶]
تسبیحات فاطمه زهرا(س)، ذکری است که فاطمه از پیامبر(ص) آموخت[۱۸۷] و فاطمه از فراگیری آن خشنود شد.[۱۸۸] در منابع شیعه و اهل سنت دربارهٔ آموختن تسبیحات به فاطمه گزارش‌های متعددی ذکر شده و آمده است امام علی پس از شنیدن این ذکر، در هیچ شرایطی آن را ترک نکرد.[۱۸۹]
نماز حضرت زهرا، نمازهایی است که فاطمه آنها را از پیامبر(ص) یا جبرئیل فراگرفته بود. در برخی از متون روایی و کتاب‌های دعا به این نمازها اشاره شده است.[۱۹۰]
اشعار منسوب به فاطمه(س)، که در منابع تاریخی و روایی گزارش شده است. این اشعار از جهت تاریخی مربوط به دو دوره است: دوره پیش از رحلت پیامبر و دوره پس از رحلت او. دربارهٔ اشعار فاطمه تک‌نگاری‌هایی نیز منتشر شده است.[۱۹۱]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
دیدگاه پژوهشگران معاصر غربی
فاطمه زهرا نزد لویی ماسینیون و هانری کوربن، به‌عنوان پیوند و رابطهٔ میان ادیان و مذاهب معرفی شده‌است. کوربن تأکید خاصی بر ولایت عرفانی نزد فاطمه زهرا دارد. کوربن تحت تأثیری که از فلسفهٔ اشراقی سهروردی داشت، ارض ملکوت را در قالب فرّهٔ فاطمه زهرا و هالهٔ نور معرفی میکند. براساس مبانی پدیدارشناسی کوربن در شناخت فاطمه زهرا، فاطمه بنیاد و کمال هیئت لاهوت است. از ویژگی‌های مهمی که کوربن از طریق پدیدارشناسی خود سعی میکند برای تحلیل شخصیت فاطمه زهرا بیان کند، ناظر به ظهور اسامی و صفات خدا در گسترهٔ وجودی فاطمه زهرا به‌عنوان یک زن است، چنانکه وی علت وجود ارض و زمین را وجود فاطمه زهرا می‌داند. به‌نظر ولادیمیر لاسکی، متکلّم مسیحی ارتدوکس، دلیل این مطلب به‌خاطر ارتباط تنگاتنگی است که میان سوفیا به معنای شناخت خداوند و فاطمه زهرا وجود دارد، چنانکه میان سوفیا به مثابهٔ معرفت الهی و شناخت مقام فاطمه زهرا ارتباط نزدیکی وجود دارد.[۲۱۰]
به عقیدهٔ مارکوس گراس، اسلام‌شناس، این احتمال وجود دارد که زندگی ابومسلم خراسانی در تهیهٔ سیره‌های نبوی (زندگینامهٔ محمد، پیامبر اسلام) به عنوان الگوی اولیه استفاده شده باشد. او فرماندهٔ نظامی موفقی بوده که در جنگ‌های بزرگی، از جمله شورش علیه بنی امیه، حضور داشته که می‌توانسته مبنای روایات جنگ‌های محمد باشد. از سویی، ابومسلم دختری به نام فاطمه داشته که نوادگانش به دلیل نسل بردن از او برای خود جایگاهی سیاسی-دینی قائل بودند که شباهت‌هایی با فاطمه دختر محمد دارد. همچنین ابومسلم جماعتی مخفی را رهبری می‌کرده که در نوع خود شبیه به «انصار» در سرگذشت محمد هستند.[۲۱۱]
به‌گفتهٔ لویی ماسینیون، فاطمه یکی از شخصیت‌های مهم در جریان رویداد مباهله بوده‌است. فِرَق مختلف اسلامی، تفاسیر مختلفی از او و مقام معنوی‌اش عرضه داشته‌اند؛ مثلاً برخی معتقدند که مسیحیان نجران در نهایت مجبور شده‌اند که اعتراف کنند فاطمه مانند مریم از قِدّیسان است. یا برخی بر این باورند که فاطمه به‌معنای زنی الهی است که در جریان مباهله در پشت سر پیامبر قرار داشته‌است.[۲۱۲] کوربن تناظری بین فاطمه در متون مذهبی و آناهیتا، الههٔ باروری و آب‌های روان در ایران باستان، مشاهده نموده‌است. ویلهِلم آیلِرز در مطالعاتش بر روی منابع شیعه، بر این ارتباط تأکید و اشاره میکند که در این منابع، آب‌های بهشت و زمین و نمک، جزئی از مَهریهٔ فاطمه بوده‌است. همچنین در باورهای مردمی و در آئین‌هایی که به باروری مرتبط است، فاطمه با عناصری که سمبل باروری هستند در ارتباط است، مانند رنگین‌کمان، گل یاسمن و انار.[۲۱۳]
هانری کوربن شخصیت فاطمه را تجسّم سوفیا و ارض لاهوت می‌داند.[۲۱۴] کوربن ارض فوق ملکوتی یا همان ارض لاهوت را متجلّی در شخص فاطمه زهرا می‌داند. موجودات عالم لاهوت به‌خاطر تقدّم ازلی خویش، دیدنی نیستند و آنها را تنها در مظاهر و تجلیّات‌شان می‌توان مشاهده کرد. ازاین‌رو درصورت نبودن فاطمه زهرا — که دارای شأنی ازلی است — نه ظهور امامت و نه ولایت امام وجود نداشتند. فاطمه زهرا در مقام سوفیائیت کیهانی، روشن‌کنندهٔ همهٔ عوالم است و ازاین‌جهت، دارای شأن و وظیفه‌ای سه وجهی است. نخست اینکه او نفس یا آنیمای امامان و بابی یا آستانه‌ای است که امامان نور را از او دریافت می‌کنند. دوم اینکه او معانی همهٔ عوالم است؛ و سوم اینکه او بیان یا تجلی است که بدون او سرچشمه و مبدأ خلقتِ عالم، ناشناخته و ناشناختنی باقی می‌ماند. مقام فاطمه جامع همهٔ مقام‌های معرفت یا گنوس است و ازهمین‌رو برتری پیامبران در شناخت خدا، به‌نسبت معرفت آنان به فاطمه زهراست.[۲۱۵]
کوربن بر نقش فاطمه زهرا به‌عنوان کهن‌الگوی همیشگی زنانگی، فاطمه–سوفیا و مظهر تجلیّات خداوند و عنصر زنانهٔ پیامبر و امامان تأکید میکند که عملکردهای تئوفانیک[یادداشت ۵] و ذاتی‌شان تکیه بر درجات فاطمی‌شان دارد.[۲۱۶][۲۱۷] وی براساس عرفان اسماعیلیه میگوید که برپایهٔ عنوان فاطمهٔ فاطر یا فاطمه خالق — که در صیغهٔ مذکّر است — مفهوم سیّدةالنّساءالعالمین را باید در ورای تمایز جنسیتی و به معنای «سَروَر بشریّت مؤنّث» یا «سرور بشریّت در حال تأنیث» جستجو، درک و ترجمه کرد. به‌این‌گونه‌که با توجه به اینکه سرشت همهٔ مخلوقات از نَفْسِ امامان شیعه است، جایگاه آفریدگان نسبت به امامان — به‌عنوان نیروهای فاعلی و مذکّر — جایگاه تأنیثی است. اما درعین‌حال که دوازده امام شیعه در جایگاه نیروهای فاعلی و اسباب و علل آفرینش، جایگاهی مذکّر دارند و مردان اُلوهی هستند، ازسوی‌دیگر، همزمان در جایگاه «نَفْس» پیامبر، یعنی آنیما و وجه تأنیثی او هستند؛ و چون مرتبهٔ وجودی و حقیقت نفس، مرتبه و حقیقت فاطمه–سوفیاست، شأن مظهریت و ولایت دوازده امام، همان مقام «فاطمی» آنان است و این، معنای فاطمهٔ فاطر یا فاطمه خالق است.[۲۱۸] کوربن، فاطمه زهرا را نَفْسِ عالم خلقت می‌داند بدین معنا که نفس یا سوفیا یا فاطمه، بخش تشکیل‌دهندهٔ وجود بشری است که خود را در قالب نفس در مقابل تخیّل و عقل، جلوه‌گر ساخته‌است. این نفس دارای این امکان است که اسما و صفات الهی را در خود متجلّی می‌سازد و از این حیث به «نفس» نامبردار است.[۲۱۹]
ارتباط میان مریم عذرا و فاطمه زهرا
ساموئل زینر به ارتباط فاطمه زهرا با مریم و سورهٔ قدر می‌پردازد و میگوید همان‌گونه‌که فاطمه «ظهوری از اُمُّ‌الکتاب در سطحِ زمینی» است، مریم «ظهورِ سکوتِ ام‌ّالکتاب در سطح زمینی» است. فاطمه شب است و مریم، مظهر سکوت است که شب را تشکیل می‌دهد، یعنی همان نشانه و رمزی که در روایت قرآن، از روزهٔ سکوت مریم نمایان است. جنبهٔ آسمانی مریم، مظهر آرامش الهی یا «سلام» است. او نمونه‌ای از ظرفیت و وابستگی به آرامش الهی است که به همهٔ موجودات به‌گونهٔ ابتدایی، با توجه به مبدأ خلقت در خالق — که خودش آرامش است — داده میشود. همان‌گونه‌که فاطمه با توجه به احادیث شیعه، شب است که در سورهٔ قدر «سلام و آرامش» تعیین شده‌است، بنابراین مریم نیز همان «سلام» است و حضور او نمایانگر آرامش بهشتی است، زیرا او مانند فاطمه بانویی برتر از نور است. زینر فاطمه زهرا را به‌عنوان ظهوری در سطح زمینی از «بانوی ازلیِ حکمتِ» مطرح‌شده در عهد عتیق معرفی میکند و او را با تعبیر قرآنی ام‌ّالکتاب، یعنی مادرِ ازلیِ کتاب یا مادر امرِ الهی — کلام خداوند — معادل کرده‌است. ساموئل زینر میگوید سورهٔ قدر عمقی چندگانه دارد. روح مانند قرآن در شب قدر، شبی که فاطمه است، نازل میشود. بااین‌حال مریم هم نماد شب است. سورهٔ مریم نشان می‌دهد عیسی، کلمه و روح خدا، در شب، به «اُمّ» وارد شده که مریم — به‌عنوان تجسّم شب — است؛ بنابراین، اگر براساس الهیات شیعه، فاطمه زهرا تلاقی نورهای حکمت‌های بیرونی و درونی دین باشد، پس مریم، «نقطهٔ یگانگی» است که «افق رویداد» را دربردارد، جایی که سکوت، کلامِ پنهانِ ابدیت با کلامِ گفته‌شدهٔ خداوند پیوند دارد.[۲۲۰]
به‌گفتهٔ مِری ثِرلکیل منابع شیعه حُکمی را که در قرآن از سوی خدا به مریم ابلاغ شده، برای فاطمه زهرا نیز می‌دانند. آن‌گونه‌که از او با عنوان «مریم کُبریٰ» یاد می‌کنند. برای شیعیان هر دو زن از جانب خدا برای اهدافی عالی یعنی «مادرانِ دودمان‌هایی متعالی» انتخاب شدند؛ بااین‌حال فاطمه زهرا، به‌عنوان «مریم کبریٰ»، از مریم در طهارت و رحمت الهی فراتر می‌رود. مریم و فاطمه زهرا به عالمان مسیحیت قرون وسطی، مسلمان و دانشمندان مطالعات جنسیتی، فرصتی برای بررسی نقش‌های زنانه در متون مقدس دادند. نویسندگان مسیحی، مریم را به‌عنوان مادر مسیح اعتلا دادند، و نویسندگان شیعی فرزندان فاطمه را به‌عنوان رهبران معصوم جامعه — امامان — نامیدند. مریم و فاطمه زهرا فراتر از مدل‌هایی برای الگوهای زنانه مطرح شدند. این نمونه‌ها برنامه‌های پیچیدهٔ سیاسی، اجتماعی و مذهبی روزگار خود را نیز فاش و رسوا می‌کنند. نویسندگان دوران باستان متأخر و نویسندگان مسیحی قرون وسطای آغازین، مریم را با کلیسا شناسانده و برابر کردند و آنانی را که خارج از آن محدوده بودند، مُرتَد نامیدند. نویسندگان شیعه در قرون وسطای آغازین بیان کردند که فاطمه زهرا پیروانش را به بهشت می‌برد و دشمنانش را به آتش جهنم هدایت میکند. تاریخ‌نویسان زندگی پیامبران و مُتِأَلّهان به‌طور یکسان از طریق جلوه‌دادن مریم و فاطمه زهرا با نشانه‌های نمادینِ هویتِ سیاسی، الهی و همگانی، آنان را برای جوامع خود بازتعریف کردند. فاطمه زهرا، تنها زن میان اهل بیت پیامبر است. بااین‌حال، همان‌طور که در مسیحیت، نویسندگان مرد همزمان فضایل فاطمه را می‌ستودند، درهمان‌حال غلبهٔ مردانگی در میان اهل بیت را نیز تحسین میکردند. حضور فاطمه زهرا درمیان اهل بیت در نهایت به نقش او به‌عنوان دختر محمّد، همسر علی و مادر امام وابسته بود.[۲۲۱]
ثرلکیل میگوید جایگاه‌یابی مریم و فاطمه زهرا درمیان مسیحیان و مسلمانان، به چند دلیل کار دشواری است. اول اینکه یک مطابقت موفق، باید منابع تاریخی دو فرهنگ متفاوت در دوره‌های تغییرات بحرانی در هویت جمعی و مذهبی را به‌صورت یک‌جا به دست آورد. این درحالی است که هیچ تقارن تاریخی یا جغرافیایی وجود ندارد. در متون مسیحی، مطالب دربارهٔ مریم در اولین رساله‌های مذهبی دیده می‌شوند و در محافل مِرووَنژی در اروپای غربی ادامه می‌یابند. در متون اسلامی، مطالب دربارهٔ فاطمه زهرا منحصراً در دوران خلافت عباسیان آغاز شده و در سراسر سلسله‌های شیعه در مصر، ایران و یمن گسترش می‌یابد. درحالی‌که هیچ شباهتی در فضا و زمان وجود نداشت، هر دو دستهٔ مخاطبان مسیحی و مسلمان درتلاش برای تعریف خود در دنیایی بودند که به‌سرعت در حال تغییر بود. دلیل دوم این است که مقایسهٔ مریم و فاطمه زهرا بستگی به انواع مختلفی از منابع دارد. آثار باستانی و دورهٔ آغازین قرون وسطی، تعدادی از رساله‌های مذهبی و ادبیات مربوط به مریم را ارائه می‌دهد. محققان می‌توانند از طریق این متون، توصیفات الهی مریم را در کنار متون معجزه‌گونه و توصیفات آیینی مشاهده کنند. متألهان به‌وضوح بر جنبهٔ معجزه‌گونه‌بودن مریم اعتماد می‌کنند تا مسیح‌شناختی خود را تعریف کنند؛ تاریخ‌نویسان زندگی پیامبران، ماهرانه مریم را به‌عنوان الگویی برای تقلید نزد زنان مقدس بالا می‌برند. نویسندگان مروونژی‌ها حتی بسیاری از ملکه‌ها و بزرگان راهبه‌های خود را به‌عنوان باکره‌های باشکوه در شمایل مریم ارائه می‌دهند. اما منابع شیعه که فاطمه زهرا را می‌ستایند دسته‌بندی مشکل‌تری دارند. یک مقایسهٔ بین‌فرهنگی مطلوب، ارتباط تصاویر فاطمی در الهیات و زندگی‌نامه با همتایان مسیحی آنها را مورد سنجش قرار می‌دهد؛ اما، مطابقت موازی کار آسانی نیست. مشکل سومِ مقایسهٔ مریم و فاطمه زهرا در متون مربوط، این است که نویسندگان مرد اغلب آن دو را با تصاویر متضاد توصیف میکردند. مریم و فاطمه زهرا هر دو آرمانی و درعین‌حال بی‌نظیر، پاکدامن و درعین‌حال پرثمر، شفیع و میانجی و درعین‌حال خدمتکاری مطیع بودند. این تصاویر سردرگم‌کننده، پرسش‌هایی تاریخی در مورد شیوهٔ حقیقی نگرش جوامع مسیحی و اسلامی به زنان و نقش‌های جنسیتی به‌جا می‌گذارد.[۲۲۲]
شیخ شهید اول (رحمه‌الله) در کتاب المزار الدروس الشرعیه گوید که مستحب است زیارت حضرت فاطمه دختر رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) و زوجه امیرالمؤمنین و مادر حسن و حسین علیهماالسّلام.
و روایت شده که آن مخدّره فرمود خبر داد مرا پدر بزرگوارم که هرکه بر او و بر من سه روز سلام کند حق‌تعالی بهشت را بر او واجب گرداند. گفتند به حضرت فاطمه (علیهاالسلام) که آیا در حیات شما؟ فرمود بلی، و همچنین است بعد از ممات ما. وهرگاه زائر خواست آن حضرت را زیارت کند در سه موضع زیارت کند: در خانه آن حضرت و در روضه و در بقیع. ولادت آن حضرت واقع شد پنج سال بعد از مبعث، وبه رحمت خدا واصل شد بعد از پدر بزرگوار خود قریب به صد روز. [۱۵۴]
علامه مجلسی گوید: سید بن طاوس (علیه‌الرحمه) روایت کرده است که هرکه آن حضرت را زیارت کند به این زیارت که بگوید: «اَلسَّلامُ علَیک یا سیدَةَ نساءِ العالَمین اَلسَّلامُ عَلَیک یا والِدَةَ الْحُجُجِ عَلَی النّاسِ اَجْمَعینَ، اَلسَّلامُ عَلَیک اَیتُهَا الْمَظْلوُمَةُ الْمَمنوُعَةُ حَقُّه. پس بگوید: اَللّهمَّ صلِّ علی اَمتک وَابنةِ نبیک وَ زَوْجةِ وَصی نبیک صَلوةً تَزْلفُها فَوْقَ زُلْفی عِبادِک الْمُکرَمینَ مِنْ اَهْلِ السَّمواتِ وَاَهْلِ الارَضَینَ.» پس طلب آمرزش کند از خدا، حقّ‌تعالی گناهان او را بیامرزد و او را داخل بهشت کند. واین زیارت مختصر معتبری است و همه وقت می‌توان انجام داد. [۱۵۵]
تسبیحات فاطمه زهرا
تسبیحات فاطمه زهرا ذکری است که مسلمانان معمولاً پس از هریک از نمازهای یومیه می‌گویند و برای شمارش آن از تسبیح استفاده میشود. باور بر این است که این ذکرها توسط محمد به دخترش فاطمه یاد داده شدند.
دستور تسبیح
تسبیح فاطمه به این صورت است: ۳۴ بار الله اکبر.۳۳ بار الحمدلله.۳۳ بار سبحان الله[۲۴۵]
تاریخچه
به نقل از دانشنامه اسلام، که از منابع معتبر در زمینه اسلام (اعلام، اماکن، کتب و مفاهیم) است، در سال‌های اول ازدواج با فاطمه، علی پول کمی کسب می‌کرد. او از چاه آب می‌کشید و مزارع دیگران را آبیاری می‌کرد. فاطمه نیز خود خدمتکاری نداشت و خود غلات را با دست آسیاب می‌کرد و بر اثر کار دستانش تاول زده بود. روزی علی خبر دار میشود که محمد چند برده دریافت کرده‌است. علی فاطمه را می‌فرستد تا یکی از این برده‌ها را از پدرش دریافت نماید. فاطمه پیش پدرش می‌رود اما در خود این را نمی‌بیند که چنین درخواستی نماید. سرانجام علی خود به همراه فاطمه راهی منزل محمد میشود، اما در خواست او از طرف محمد رد میشود. محمد به آنها گفت که «او نمی‌تواند اجازه دهد که اصحاب صفه از گرسنگی رنج بکشند» و «من باید برده‌ها را بفروشم و پول آنها را صرف کمک به آنها کنم». محمد در عوض تسبیحی که به تسبیح فاطمه زهرا معروف است را به زوج جوان می‌آموزد. گویند علی هیچگاه پیش از خواب، گفتن این تسبیح را ترک نمی‌کرد.[۲۴۶]
تسبیح فاطمه زهرا در منابع شیعه
در منابع شیعه نسبت به تسبیحات فاطمه توجه فراوانی شده‌است و اهمیت آن بسیار زیاد قلمداد میشود.
از محمد بن علی (امام پنجم شیعه) نقل شده‌است: «خدای تعالی با چیزی بهتر از تسبیح زهرا تمجید و عبادت نشده‌است زیرا اگر بهتر از آن چیزی بود، رسول خدا آن را به فاطمه می‌آموخت.» از جعفر صادق، امام ششم شیعیان نقل شده‌است: «تسبیح زهرا صد ذکر است ولی در میزان سنجش اعمال، هزار ذکر محسوب می‌گردد، شیطان را دور و خدای تعالی را راضی میکند. ما همان‌طور که به بچه‌های خود دستور می‌دهیم نماز بخوانند، دستور می‌دهیم تسبیح فاطمه را بگویند. کسی که تسبیح فاطمه زهرا را درست بعد از نماز واجب و قبل از برخاستن از سجاده بگوید، و آن را به گفتن لااله الا الله ختم کند، خدای تعالی او را می‌آمرزد.»[۲۴۷]
تسبیح فاطمه زهرا در منابع سنی
در منابع سنی نیز روایت تسبیح فاطمهٔ زهرا به صورت احادیث صحیح نقل شده‌است[۲۴۸] که از جمله آنها به حدیث ذیل از علی بن ابی‌طالب اشاره میشود که: شکت إلی فاطمة مجل یدیها من الطحین فقلت لو أتیت أباک فسألته خادما فقال ألا أدلکما علی ما هو خیر لکما من الخادم 'إذا أخذتما مضجعکما تقولان ثلاثا و ثلاثین و ثلاثا و ثلاثین و أربعا و ثلاثین من تحمید و تسبیح و تکبیر.[۲۴۹] ترجمهٔ حدیث فوق بدین شرح است: فاطمه نزد من از وضع دستان خود بر اثر آسیاب کردن شکایت کرد پس به او گفتم که نزد پدر خود برو و از او تقاضای گرفتن خادم و کنیزی برای خود کن پس هنگامی که نزد پدر خود رفت به او فرمود که آیا میخواهید به شما چیزی یاد دهم که از خدمتگزار برای شما بهتر باشد؟ آنگاه گفت که هنگام خواب ۳۳ بار تحمید (الحمدلله) و ۳۳ بار تسبیح (سبحان الله) و ۳۴ بار تکبیر (الله اکبر) بگویید.
تسبیح تربت
فاطمه تسبیحی با نخ پشمی درست کرده بود و با آن ذکرها را می‌شمرد. وقتی که حمزه کشته شد، فاطمه از خاک قبر حمزه تسبیح ساخت و همین سیره بعدها ادامه یافت تا اینکه تسبیح را از تربت حسین بن علی ساختند. جعفر صادق در این باره گفته‌است: «ثواب ذکر با تسبیح تربت امام حسین ۷۰ برابر است.»[۲۵۰]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
حضرت زهرا در فرهنگ مردمی
همچنین ببینید: ایام فاطمیه
روز مادر در ایران، زادروز فاطمه زهرا یعنی ۲۰ جمادی‌الثّانی در نظر گرفته میشود.[۲۵۱] در دهه‌های اخیر توجه ویژه‌ای به ایام درگذشت فاطمه زهرا در ایران و دیگر نقاط جهان صورت گرفته‌است. از سال ۱۳۶۹ — برابر با ۱۴۱۱ ه.ق و هزار و چهارصدمین سال درگذشت فاطمه زهرا — فعالیت‌های گوناگونی برای بزرگداشت این ایام انجام شده‌است. گسترش این فعالیت‌ها سبب شد تا به پیشنهاد حسین وحید خراسانی، سوم جمادی‌الثّانی به‌عنوان درگذشت فاطمه زهرا، تعطیل رسمی اعلام شود. این اقدام با پاسخ مثبت سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت، و تصویب در هیئت دولت و مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۸ انجام شد. در این روز بسیاری از مراجع شیعه در قم، مشهد و دیگر شهرهای ایران، در اجتماع‌های مردمی به سوی اماکن مذهبی حرکت کرده و در مراسم عزاداری شرکت می‌کنند.[۲۵۲]
فاطمه در فرهنگ و ادبیات شیعه
شیعیانْ فاطمه(س) را الگوی خود می‌دانند و سیره فاطمه(س) در فرهنگ شیعه و زندگی شیعیان جریان دارد. برخی از نمونه‌های آن عبارت‌اند از:
مهر السنه: بر پایه روایتی، امام جواد(ع) مهریه همسرش را به مقدار مهریه حضرت فاطمه(س)، یعنی پانصد درهم قرار داد.[۱۹۲] این مقدار مهر السنه نامیده میشود که مهریه همسران و دختران پیامبر(ص) است.[۱۹۳]
ایام فاطمیه: شیعیان در ایام شهادت فاطمه(س) مراسم عزاداری برپا می‌کنند. در ایران روز شهادت حضرت زهرا مطابق با سوم جمادی‌الثانی تعطیل رسمی است[۱۹۴] و مراجع تقلید به صورت پیاده‌روی در عزاداری شرکت می‌کنند.[۱۹۵]
روز زن: در ایران سالروز ولادت فاطمه(س) (بیستم جمادی الثانی) روز زن نامگذاری شده است.[۱۹۶] مردم ایران با دادن هدیه به مادران و همسرانشان این روز را جشن می‌گیرند.[۱۹۷]
روز ازدواج: در تقویم جمهوری اسلامی ایران نیز روز اول ذی‌الحجه سالروز ازدواج علی(ع) و فاطمه(س) به‌عنوان روز ازدواج نامگذاری شده است.
بازسازی نمادین محله بنی‌هاشم: همزمان با ایام فاطمیه محله بنی‌هاشم، قبرستان بقیع و خانه فاطمه(س) به صورت نمادین با سبک قدیمی ساخته میشود و بسیاری از مردم از این اماکن بازدید می‌کنند.[۱۹۸]
برگزاری تئاتر و تعزیه: در سال‌های اخیر برگزاری تئاتر، تعزیه و نمایش‌های خیابانی با عناوینی نظیر «بانوی آب و آیینه»،[۱۹۹] «بانوی غریب‌نشین»[۲۰۰] از جمله برنامه‌های خاص در ایام سوگواری شهادت فاطمه(س) است.
نامگذاری دختران: طبق آمار اعلام‌شده ثبت احوال ایران در سال ۱۳۹۴ش، در ایران نام فاطمه و زهرا جزو ده نام نخست برای دختران قرار گرفته است. و نام بیش از ۱۳ میلیون ایرانی فاطمه بوده است.[۲۰۱]
انتساب به فرزندان فاطمه(س): در میان فرقه‌های شیعه، زیدیه معتقدند امامت و رهبری برای کسی است که از فرزندان فاطمه باشد. از این رو زیدیان تنها از کسی به عنوان امام پیروی میکردند و حکومت او را بر حق میدانستند که از نسل فاطمه(س) باشد.[۲۰۲] علاوه بر زیدیه فاطمیان نیز که نام حکومتشان برگرفته از فاطمه(س) است نسب خود را به فرزندان فاطمه(س) می‌رساندند.[۲۰۳]
ادبیات و شعر فاطمی
برخی از شاعران و ادیبان فارسی‌زبان آثاری ادبی دربارهٔ فاطمه(س) تألیف و اشعاری دربارهٔ وی سروده‌اند. برخی معتقدند قدیمی‌ترین شعر فاطمی به قرن پنجم هجری برمی‌گردد.[۲۰۴] در دوره معاصر شعر فاطمی در میان شاعران رواج بیشتری داشته است، به طوری که کنگره‌هایی با عنوان شعر فاطمی با حضور شاعرانی که در این زمینه شعرهایی سروده‌اند برگزار میشود.[۲۰۵] افزایش اشعار فاطمی سروده‌شده موجب شده برخی از پژوهشگرانِ حوزه ادبیات، شعر فاطمی را یکی از سبک‌های شعر آیینی بدانند که در آن به مقام و سیره فاطمه پرداخته میشود.[۲۰۶]
در میان آثار ادبی می‌توان به کتاب کشتی پهلو گرفته و فاطمه فاطمه است اشاره کرد. واز میان اشعار معروف سروده شده دربارهٔ شأن و مقام حضرت فاطمه می‌توان به شعر معروف محمدحسین غروی اصفهانی معروف به کمپانی اشاره کرد که مطلعش این است:
دختر فکر بکر من غنچه لب چو واکند
از نمکین کلام خود حق نمک ادا کند
ابیاتی دیگر از این قصیده مشهور چنین است:
وهم به اوجِ قدسِ ناموس اله کی رسد؟
فهمِ که نعتِ بانوی خلوت کبریا کند؟
ناطقه مرا مگر روح قدس کند مدد
تا که ثنای حضرت سیده نسا کند
لیله قدر اولیا، نور نهار اصفیا
صبح جمال او طلوع از افق عُلا کند
بَضعه سید بشر امّ ائمه غُرَر
کیست جز او که همسری باشه لافتی کند؟
وحی و نبوّتش نسب، جود و فتوّتش حسب
قصّه ای از مروّتش سوره «هل اتی» کند
عصمت او حجاب او عفت او نقاب او،
سرّ قِدَم حدیث از آن ستر و از آن حیا کند
بهر کنیزیش بود زهره کمینه مشتری
چشمه خور شود اگر چشم سوی سُها کند
«مُفتقرا» متاب رو از در او به هیچ سو
زانکه مس وجود را «فضّه» او طلا کند[۲۰۷]
گسترهٔ ادبی
در حوزهٔ ادبیات فارسی و عربی، در برخی نوشته‌های تفسیری و سفرنامه‌های فارسی و بنا به ضرورت نقل آیات و احادیث، به موضوعات پیرامونی فاطمه زهرا نیز اشاره شده‌است. بااین‌حال، آثار منظوم دربارهٔ فاطمه زهرا از غنا و کیفیت بیشتری برخوردارند. ادبیات شیعی — که آثار دربارهٔ فاطمه زهرا را نیز دربرمی‌گیرد — از صدر اسلام و با سرودهٔ عربی حَسّان بن ثابت در روز غدیر خم آغاز شد و در سدهٔ چهارم هجری در زبان فارسی نیز گسترش یافت. دراین‌میان پنج رویکرد در سروده‌های فاطمی جریان دارد: رویکرد روایی و تاریخی، رویکرد فلسفی و کلامی، رویکرد تخیلی و شاعرانه، رویکرد عاطفی و شخصی و رویکرد چندوجهی و فاخر. این رویکردها در قالب‌های قصیده، غزل، ترکیب‌بند، مُسَمَّط، رباعی و شعر نو تبلور یافته‌است.[۲۶۰]
برخی از شاعران زبان فارسی که در سروده‌های خود به موضوعات پیرامونی فاطمه زهرا پرداخته‌اند عبارتند از: دقیقی، فردوسی، غضائری رازی، ناصرخسرو، سنایی، قوامی رازی، عطار نیشابوری، سعدی، خواجوی کرمانی، حسین واعظ کاشفی، بابا فغانی شیرازی، هلالی جغتائی، اهلی شیرازی، وحشی بافقی، محتشم کاشانی، عاشق اصفهانی، قاآنی شیرازی، جیحون یزدی، صفای اصفهانی، ادیب‌الممالک فراهانی، محمدتقی بهار، محمدحسین غروی اصفهانی، صغیر اصفهانی، مهدی الهی قمشه‌ای، شهریار، سید روح‌الله خمینی، حسن حسن‌زاده آملی، حمید سبزواری، مشفق کاشانی، محمدحسین بهجتی اردکانی، محمود شاهرخی، نصرالله مردانی، قیصر امین‌پور، سهیل محمودی، عبدالجبار کاکایی، احمد عزیزی، محمدرضا آقاسی، غلامرضا قدسی، جواد محدثی، علیرضا قزوه، حمیدرضا شکارسری، سپیده کاشانی و نیره سعیدی.[۲۶۱]
چنانکه پیش‌تر گفته شد، ادبیات شیعی در شعر عربی نیز با شعر حسّان بن ثابت آغاز میشود. دراین‌میان اشعاری نیز از علی بن ابی‌طالب در غم ازدست‌دادن فاطمه زهرا نقل شده‌است. رویکردهای رایج به شعر فاطمی در ادبیات عربی عبارتند از: رویکرد روایی و تاریخی، رویکرد عاطفی، رویکرد اخلاقی، رویکرد تخیلی، رویکرد فلسفی و رویکرد روایی و سیاسی. این سروده‌ها به‌صورت پراکنده در کتاب‌هایی مانند مناقب آل ابی‌طالب، ریاضُ الْمَدحِ وَ الرَّثاءِ فی مَدحِ و رَثاءِ النَّبیِّ و آلِهِ الاَطْهار، فاطِمَةُالزّهراءُ فی دیوانِ الشِّعرِ الْعربی و لِلزّهراءِ شَذَی الْکَلِمات گردآوری شده‌است. برخی از این شاعران ادب عرب عبارتند از: سید حِمیَری، دیکُ الْجِنّ، مهیار دیلمی، قَتادَة بن ادریس، شیخ حرّ عاملی، سید محمدمهدی بحرالعلوم، محمدحسین غروی اصفهانی، سید صدرالدین صدر و محمدحسین کاشِفُ‌الغِطاء.[۲۶۲]
احترام به مقام زن در سیره نبوی
یکی از آموزه‌های رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که به صورت‌های مختلف در سخن و سیره ایشان تکرار شده، اعتقاد به کرامت زن است. تکریم زنان یکی از نشانه‌های ایمان ذکر شده است و حضرت در امر ازدواج نیز به آنان اختیار می‌دادند و از خشونت علیه زنان منع میکردند.
رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «بهترین شما، بهترینتان با خانواده است و من بهترین شما با خانواده هستم. جز کریمان زنان را تکریم نکنند و جز انسان‌های پست زنان را تحقیر ننمایند.» [۱] همچنین ایشان فرمودند: «کامل‌ترین مؤمنان در ایمان، خوش‌خلق‌ترین آنهاست و بهترین شما خوش خلق‌ترین شما با زنانند». [۲] و «هر کس همسری گزید، وی را تکریم کند.» [۳]
رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در زندگی خویش برای مقام و شخصیت زن احترام فراوانی قائل بود. از سخنان گهربار ایشان است که «افراد کریم و بزرگوار زنها را مورد احترام و تکریم قرار می‌دهند؛ ولی اشخاص پست و فرومایه به زنها اهانت می‌کنند و کرامت آنها را نادیده می‌گیرند». [۱۲]
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دختر خویش فاطمه (سلام‌الله‌علیها) خیلی احترام می‌گذاشت. از عایشه پرسیدند: محبوبترین مردم نزد رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چه کسی بود؟ گفت: فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) سپس پرسیدند: محبوبترین مردان چه کسانی بودند؟ گفت: شوهرش علی (علیه‌السّلام). [۱۳]
پیغمبر‌اکرم وقتی می‌خواست به سفر برود، آخرین وداعش با فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) بود، وقتی هم از سفر برمی‌گشت اول به ملاقات فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) می‌رفت.[۱۴]
پیغمبر می‌فرمود: «فاطمه پاره تن من است، هرکس او را دوست داشته باشد، مرا دوست داشته و هرکس او را اذیت کند مرا اذیت کرده، فاطمه عزیزترین مردم نزد من است». [۱۵]
پیامبر بارها دست دختر خود را می‌بوسید و در برابرش برمی‌خاست و دخترش را در جای خود می‌نشانید و با این کارها برای شخصیت دخترش به طور خاص و زنان به طور عام ارزش و احترام قائل می‌شدند.
قیس وقتی دید که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برخی دختران خود را روی زانوی خود نشانده و نوازش می‌دهد با تعجب میگوید: «من هیچگاه چنین کاری نکردم و در گذشته دختران زیادی نصیبم شده که همه را زنده به گور کرده‌ام». آنگاه داستان زنده به گور کردن یکی از دختران خود را شرح می‌دهد. ماجرا آنچنان رقت‌آور بود که رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از شنیدن آن متاثر شد و اشک از دیدگانش جاری گشت. سپس فرمود: «کسی که به دیگران ترحم نکند، به او ترحم نمی‌شود».
رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با همسران خود به عطوفت و عدل رفتار می‌کرد و ترجیح بین آنها قائل نمی‌شد و در مسافرتها به هر کدام از آنها قرعه اصابت می‌کرد، او را همراه خود می‌برد.[۱۶]
در منابع اهل سنت نیز از عایشه همسر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده که رسول‌خدا هیبت نبوت را بین خود و همسرانش سد و مانع قرار نمی‌داد، بلکه با نرمی و مهربانی بسیار رفتار می‌کرد و تندخوئی و بدزبانی همسران خود را تحمل می‌کرد، چنانچه بعضی از آنها گستاخی را به حدی رساندند که اسرار داخلی او را فاش می‌ساختند و با توطئه‌چینی و تبانی آزارش می‌دادند.[۱۷]
در گزارشی از ام‌سلیم ، مادر انس بن مالک آمده است که هنگام بازگشت مسلمانان از یکی از سفرها به مدینه، انجشه برده سیاهی که شترهای حامل زنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را با آواز خود به جلو می‌راند، با شتاب آنها را می‌برد، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خود را به این برده رساند و فرمود: «ای انجشه در حرکت دادن این شیشه‌های شکننده احتیاط کن». [۱۸]
بی‌شک عزت و احترامی که زنان بعد از اسلام پیدا کردند، مرهون تلاش‌ها و زحمت‌های رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است. آن حضرت تلاش فراوانی کرد که نگرش مردان را نسبت به زنان تغییر دهد و آن‌گونه که شایسته است اصلاح کند و هم زنان را به قدر و منزلت خویش واقف گردانند.
رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با سخن، تائید و عمل بر مشورت با زنان تاکید فرمود: رسول‌خدا در زمینه ازدواج و برخی مسائل خانوادگی دیگر، فرمان به مشورت با زنان داده است: از رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است: «با زنان در مسئله ازدواج‌شان مشورت کنید. گفته شد: دوشیزگان حیا می‌کنند. فرمود: سکوت آنان رضایت آنهاست.» [۱۹] [۲۰]
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دختری را برای مردی خواستگاری میکند، پدر دختر از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اجازه می‌خواهد که با همسرش مشورت کند، رسول‌خدا به او اذن می‌دهد.[۲۱]
در صلح حدیبیه پس از امضای قرارداد، رسول‌خدا به مسلمانان دستور داد قربانی کنید و پس از آن تقصیر نمایید. هیچ‌کس به دستور پیامبر عمل نکرد. رسول‌خدا بر ام‌سلمه وارد شد و جریان را ذکر کرد. ام‌سلمه گفت: «شما خود قربانی کنید و حلق کنید و با کسی سخن مگویید». پیامبر بیرون آمد و آن عمل را انجام داد، مسلمانان نیز تبعیت کردند.[۲۲]
اسلام در مسائل اجتماعی و سیاسی نیز، برای زن شخصیت مستقل حقوقی قائل است. دخالت زن را مانند مرد در تمام فعالیت‌های اجتماعی و شئون سیاسی جایز می‌داند و هیچ فرقی بین آن دو از این جهت نمی‌گذارد.
مشارکت زنان در فریضه امر به معروف و نهی از منکر، بیعت، هجرت و دیگر فعالیت‌های اجتماعی هم پای مردان در عصر رسالت، دلیل احترام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به حقوق و مقام زنان در حوزه عمومی است.
زنان در بیعت‌های پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با مسلمانان حضور داشته‌اند که بیعت عقبه از همه مشهورتر می‌باشد.[۲۷] [۲۸]
در صلح حدیبیه و فتح مکه نیز زنان با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیعت نمودند. «ابن سعد» ۴۸۰ نفر از زنانی را که با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیعت نمودند، نام می‌برد.[۲۹]
آیه ۱۲ سوره ممتحنه حاکی از این است که زنان مؤمن بعد از فتح مکه با پیغمبر‌اکرم بیعت کردند و ایشان به فرمان خداوند، رعایت مشروط را مبنای این بیعت قرار داده است: «ای پیامبر، هنگامی که زنان مؤمن نزد تو آیند و با تو بیعت کنند که چیزی را شریک خداوند قرار ندهند، دزدی نکنند، آلوده زنا نشوند و فرزند خود را نکشند و طفل حرام‌زاده خود را به دروغ و افترا به شوهرانشان نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای، مخالفت فرمان تو را نکنند و با آنها بیعت کن و برای آنها از درگاه خداوند طلب آمرزش نما، زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است.» [۳۰]
یکی از زنان انصار به محضر رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شرفیاب شد و با لحنی شکوه‌آمیز گفت: «ای رسول‌خدا! گناه ما زنان چیست که باید بیشتر عمر خود را در خانه بگذاریم و به پرورش کودکان شما مردان که پیوسته در میدان کار زارید بپردازیم؟» آن حضرت با دقت به سخنان اسماء گوش داد و بعد فرمود: «از جانب من به تمام زنان مسلمان بگو شوهرداری برای زن وظیفه‌ای بس گران و پر ارج است و در ثواب هم‌پایه اجر مردان از جان گذشته‌ای است که در راه خدا شمشیر می‌زنند.[۳۱]
توصیه‌های پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مورد زنان به طور کلی و مادران و دختران و همسران به طور خاص بسیار زیاد است، از جمله اینکه: «مستحب است که مرد برای اهل و عیالش هدیه بخرد و هنگام تقدیم نمودن از دختران آغاز کند» و «هر کس دخترش را شاد کند، گویا بنده‌ای از اولاد اسماعیل در راه خدا آزاد نموده است.» [۳۲] «خداوند بر زنان مهربانتر از مردان است.» [۳۳] «اگر نماز نافله به جا می‌آوردی، پدرت تو را خواند، نماز را قطع نکن؛ اما اگر مادر فراخواند نماز را رها کن». [۳۴] «بهشت زیر پای مادران است». [۳۵] «درباره زنان از خدا بترسید (و حقوق آنها را رعایت کنید)؛ زیرا آنها در نزد شما اسیرند». [۳۶] «ای مردم بانوان شما بر شما حقوقی دارند و شما نیز بر آنان حقوقی دارید. من به شما سفارش میکنم که به زنان نیکی کنید؛ زیرا آنان امانتهای الهی در دست شما هستند و با قوانین الهی بر شما حلال شده‌اند». [۳۷] «جبرئیل آن‌قدر درباره زن به من به سفارش کرد که گمان کردم طلاق زن سزاوار نیست». [۳۸] «هر زنی که به منظور اصلاح امور در خانه و خانواده، چیزی را از جایی بردارد و در جای دیگر بگذارد، خدا نظر مرحمت به او خواهد کرد و هر کس که مورد نظر خدا واقع شود، به عذاب الهی گرفتار نخواهد شد.» [۳۹]
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: معصوم سوم حضرت زهراس
ادامه مطلب را ببينيد
