تاریخچه و فلسفه‌ی اطلاق نام مسجدالاقصی

"مسجد‌الاقصی" از اماکن بسیار مقدسی است که در سرتاسر تاریخ مورد توجه پیروان ادیان توحیدی و ابراهیمی یهودیت، مسیحیت و اسلام بوده است. این مسجد در سرزمین شام و شهر بیت‌المقدس واقع شده و بنابر شواهد تاریخی نخستین‌بار داوود نبی (علیه‌السّلام) در محل آن اقدام به احداث معبدی نمود و سلیمان(علیه‌السّلام) آن را تکمیل کرد. در آن زمان این شهر را اورشلیم یا یورشالیم می‌نامیدند. اورشلیم، ترکیبی از دو واژه "اور" و "شلیم" است. "اور" در عبری به معنی آتش، روشنایی و مقدس است و "شلیم" به مفهوم شهر، صلح و سلامتی می‌باشد. بعدها این مکان با نام‌های دیگری چون "ایلیاء" (شهر خدا) و در زمان یهودیان "بیت همیقداش" (خانه مقدس) نیز شناخته می‌شده است. نام "ایلیاء" تا زمان ظهور اسلام بر شهر باقی ماند و به تدریج اسامی بیت‌المقدس، بیت‌القدس، قدس شریف و مدینه مقدس هم به کار گرفته شدند.[۳]

مسجد‌الاقصی در هر دوره متناسب و به تبعیت از نام شهر و خاستگاه خود تغییر نام داده و اسامی متفاوتی برخود تجربه کرده است. معبد اورشلیم، معبد ایلیاء، بقعه ایلیاء و... از این جمله هستند.[۴]

قبل از ورود سپاه مسلمانان به بیت‌المقدس در محل مسجد‌الاقصی کلیسایی وجود داشت که توسط "ژوستین" امپراطور روم شرقی به نام حضرت مریم بنا شده بود. در سال ۱۵ هجری خلیفه دوم این شهر را فتح نموده و حرم مقدس به تصرف مسلمانان درآمد. حرم شریف قدس که تا آن موقع در دست یهودیان و مسیحیان روزگار گذرانده بود سرنوشت خود را در دستان مسلمانان می‌دید.[۵]

نام‌های مسجد در صدر اسلام

همانطور که بیان شد در گذشته و در زمان صدر اسلام مسجد‌الاقصی با همین نام شناخته نمی‌شد بلکه بیشتر به نام‌هایی چون مسجد بیت‌المقدس، مسجد ایلیاء و... معروف بوده است.
در تایید این سخن می‌توان به روایاتی از ابن میمونه به نقل از ابن ماجه و بیهقی در کتاب سنن‌شان اشاره کرد. «ابن میمونه از پیغمبر درباره بیت‌المقدس فتوی خواستم. پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: ارض محشر و منشر است، سرزمین رستاخیر است. به آنجا بروید و نماز در آن بگذارید. برای اینکه نماز در آن مثال هزار نماز در غیر آن است. گفتم: اگر من استطاعت آن نداشته باشم که تحمیلات رفتن به آنجا را برخود هموار کنم رای می‌دهید که چه کنم؟ فرمود: روغن زینتی برای آنجا اهداء کن و هدیه نما که در چراغ آن بیافروزند. هرکس این کار را بکند مثل آنستکه به آنجا آمده است.» [۱۱] و[۱۲] این گفت‌وگو در زمان پیغمبر و قبل از فتح بیت‌المقدس اتفاق افتاده و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز از لفظ بیت‌المقدس به جای مسجد‌الاقصی استفاده کرده‌اند، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ایشان به این طریق خبر از غیب می‌دادند و همچنین اینکه لفظ مسجد‌الاقصی در آن زمان رایج نبوده است. [۱۳] در حدیث دیگری که ابن شهاب زهری محدث معروف از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) روایت کرده فرمودند"جز به سوی سه مسجد، یعنی مسجد‌الحرام و همین مسجد من (مسجدالنبی) و مسجد بیت‌المقدس آهنگ سفر نکنید.[۱۴] [۱۵] " لفظ مسجد بیت‌المقدس به جای مسجد‌الاقصی آمده است. امالی صدوق از امیرالمومنین (علیه‌السّلام) نقل کرده است که می‌فرمایند: چهار قصر از بهشت در دنیاست: مسجد‌الحرام، مسجد‌الرسول، مسجد بیت‌المقدس و مسجد کوفه.

بانی احداث ساختمان مسجد

در مورد بانی احداث ساختمان مسجد‌الاقصی اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند نخستین بار عمر بن خطاب دستور احداث مسجدی را بجای کلیسا داد و مسلمانان آن کلیسا را تغییر داده و آنجا را تبدیل به مسجد نمودند و پس از آن نیز مسجد دیگری در فاصله ۵۰۰ متری آن بنا کرد که بعدها به نام مسجد عمر (برخی این مسجد را با همان بقعه صخره یکی می‌دانند و معقدند که نخستین‌بار عمر دستور ساخت گنبدی بر بالای این صخره شریف را داد. اما بر اساس نظری دیگر مسجد عمر مسجد دیگری در کنار بقعه صخره است.([۶] معروف شد.[۷]

اما بنا به روایت قوی‌تر عبدالملک بن مروان در سال ۷۴ ه. ق. دستور تجدید و مرمت آن را داد و آنجا را تبدیل به مسجد نمود. البته ساخت آن در دوران حکومت فرزندش ولید بن عبد الملک ۸۶ه. ق به پایان رسید. [۸]

نکته قابل توجه این است که در این تاریخ برای نخستین‌بار است این مکان را مسجد‌الاقصی نام نهادند.

تعمیر و مرمت مسجد

بعدها حاکمان اسلامی در هر دوره به تعمیر و مرمت مسجد پرداختند و به این ترتیب معماری آن به تدریج ظاهری چون مساجد اسلامی پیدا می‌کرد. زلزله‌ای که در سال ۷۴۶ میلادی روی داد به ساختمان مسجد صدمه‌ی زیادی وارد کرد که به دستور "منصور" خلیفه‌ی وقت عباسی تعمیر شد، چندی بعد برای دومین بار زلزله‌ای ساختمان مسجد را لرزاند که این بار به دستور "مهدی" خلیفه‌ی عباسی تجدید بنا شد.[۹]

تسخیر مسجد توسط صلیبی‌ها

پس از عباسی‌ها فاطمی‌ها این روند را ادامه دادند و به تزیین و گسترش فضای مسجد‌الاقصی پرداختند. سپس مسجد‌الاقصی مدتی به دست صلیبی‌ها تسخیر شد. آن‌ها خسارات زیادی به ساختمان مسجد وارد ساختند و با استفاده نابجا از فضای مسجد و جنگ و خونریزی در حرم شریف به ساحت این مکان مقدس هتک حرمت نمودند.

اما به همت سپاهیان ایوبی و سردارانی چون صلاح‌الدین ایوبی مسجد‌الاقصی بار دیگر به تصرف مسلمانان درآمد. به علاوه آن‌ها در مرمت و زیباسازی فضای داخلی مسجد نقش پررنگی داشتند. صلاح‌الدین ایوبی در سال۵۸۳ ه. ق محرابی با نقش و نگار بسیار باشکوهی در آن بنا نمود و به تزیین قسمت‌های از آن پرداخت. [۱۰]

یهودی‌سازی

یهودیان بر این باورند که بقایای معبد سلیمان، زیرِ مسجد الاقصی قرار دارد. از این‌رو برخی از آنان برای تخریب مسجد الاقصی و احیای معبد سلیمان تلاش می‌کنند.[۳۷] به گفتهٔ کارشناسان، حفاری‌های رژیم صهیونیستی در زیر مسجد الاقصی، تهدیدی برای این بنا به شمار می‌رود؛[۳۸] چنان‌که این حفاری‌ها شکاف‌هایی را در دیوارها و زیر پایه‌های مسجدالاقصی پدید آورده است.[۳۹] می‌گویند برخی از مسیحیان معتقدند که ویرانی مسجد الاقصی و ساخت معبد سوم سلیمان به‌جای آن، شرط ظهور مسیح است.[۴۰] ازاین‌رو نیروهای اسرائیلی از ورود مسلمانان به مسجد الاقصی جلوگیری می‌کنند.[۴۱] مسجد الاقصی نماد هویت اسلامی در بیت‌المقدس در برابر اسرائیل دانسته شده است.[۴۲]

در ۲۱ آگوست سال ۱۹۶۹م برابر با ۱۳۴۸ش، یک یهودی به نام دنیس مایکل ولیم روهان، مسجد الاقصی را آتش زد که به آسیب‌دیدن بخش‌هایی از مسجد و فروریختن سقف آن منجر شد. منبر قدیمی مسجد هم که متعلق به سال ۵۸۳ق بود، در این آتش سوخت.[۴۳] در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، سالروز آتش زدن مسجد الاقصی در ۳۱ مرداد برابر با ۲۱ آگوست، روز جهانی مسجد نام‌گذاری شده است.[۴۴]

تولیت مسجدالاقصی

دولت اردن، متولی رسمی مجموعه مسجدالاقصی است. بر اساس پیمان‌نامهٔ صلحی که در سال ۱۹۹۴ میلادی، میان اسرائیل و اردن بسته‌شد، مقرر شد تا عبادت یهودی‌ها در محوطه مجموعه مسجدالاقصی منع شود و دولت اردن، متولی رسمی مجموعه مسجدالاقصی باشد.[۴۶]

مجموعه مسجدالاقصی زیر نظر مفتی بیت‌المقدس اداره می‌شود.[۴۷]

تفاوت مسجد قبةالصخره و مسجدالاقصی

مسجد قبةالصخره در گرامی‌داشت معراج پیامبر اسلام بنا شد، که متشکل از قاعده‌ای هشت وجهی است که دو راهروی هم مرکز هشت وجهی را دربرگرفته، آن‌ها نیز به نوبه‌ی خود جایگاه مرکزی دایره‌ای شکلی، حاوی صخره را احاطه کرده‌اند. گمان می‌رود، این همان صخره‌ای است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در شب معراج پس از آن که با براق به مسجدالاقصی آمد، از فراز آن به آسمان رفت.

ظاهراً موضوع اشتباه گرفتن مسجدالاقصی با مسجدالقبه تا حدی به دلیل نزدیکی این دو بنا و قرار گرفتنشان همراه با برخی ابنیه‌ی دیگر در مجموعه‌ی حرم‌الشریف است. یکی از اساتید دانشگاه زاید امارات، چند سال پیش در نامه‌ای به یکی از نشریات چنین نوشت: «بین مسجدالاقصی و مسجد القبه الصخره سردرگمی قابل توجهی وجود دارد. هرگاه در رسانه‌های محلی و بین المللی ذکری از مسجدالاقصی به میان می‌آید، در عوض عکسی از مسجدالقبه نمایش داده می‌شود. دلیل اصلی این مسئله عدم اطلاع عموم مردم، هم‌راستا با توطئه‌های رژیم صهیونیستی است. در زمان اقامتم در ایالات متحده نیز بارها با این مسئله مواجه بودم. تا آن که اطلاع یافتم صهیونیست‌ها در آمریکا چنین تصاویری را چاپ و منتشر کرده و گاه با قیمت بسیار اندک و حتی رایگان در اختیار اعراب و مسلمانان قرار می‌دهند. بدین ترتیب مسلمانان آن را به تمام نقاط - دیوار منازل و دفاتر کار - نصب می‌کنند. همین مسئله موید این است که سران صهیونیستی می‌خواهد تصویر مسجدالاقصی را از اذهان مردم پاک کنند تا بتوانند آن را تخریب و معبد مورد ادعای خود را پنهانی بنا کنند و اگر کسی شکایت یا اعتراضی داشته باشد، به طور زنده تصویر مسجدالقبه را نشان خواهند داد و اظهار خواهند داشت که اتفاقی نیفتاده است».

مسجد صَخْره، قبة الصخره و یا صَخرهٔ مقدس، بخشی از مسجدالاقصی در شهر بیت‌المقدس که بر تپه موریا ساخته شده است. این مسجد و گنبد آن بر روی صخره‌ای بزرگ ساخته شده که در دین یهود، اسلام و مسیحیت محترم است. به باور مسلمانان حضرت محمد(ص) در معراج از روی این صخره به آسمان عروج کرد. یهودیان بر این باورند که زمین از این صخره گسترش یافته، بدن آدم از خاک آن آفریده شده و ابراهیم مأمور شد در همین مکان فرزندش را قربانی کند.

گنبد یا قبه طلایی مشهور که برخی از مردم آن را گنبد مسجدالاقصی می‌پندارند، بر روی صخره مذکور ساخته شده و گنبد مسجد صخره است. مسجد صخره در قرن نخست قمری و در دوره عبدالملک بن مروان ساخته شد و پس از آن در دوره‌های مختلف بازسازی شده است.

چرا یهودیان مدعی مسجدالاقصی هستند؟

بخش غربی و جنوبی صحن مسجدالاقصی اهمیت فراوانی برای یهودیان دارد. این دیوار به دیوار بُراق مشهور است و علت نامگذاری آن به این اسم، بسته شدن اسب رسول اکرم صلی الله علیه و آله (بُراق) به این دیوار در زمان معراج بود. این دیوار ۱۵۶ پا (فوت) عرض و ۵۶ پا طول دارد، برخی از سنگ‌های این دیوار ۱۶ پا می‌باشند.

مسلمانان مسجدی را در این قسمت بنا نهادند. در مقابل، یهودیان ادعا می‌کنند که این دیوار بخش باقی مانده از دیوار "معبد سلیمان" است که هیردوس آن را در سال ۱۸ قبل از میلاد بنا نهاده بود. با این که حفاری‌های صهیونیستی تاکنون از یافتن دلیلی برای این ادعا عاجز مانده است، اما آن‌ها همچنان بر این ادعای خود پافشاری می‌کنند.

در دوره عمر، شفقت مسلمانان نسبت به یهودیان باعث شد تا به آنان اجازه داده شود تا در کنار این دیوار به ندبه و زاری بپردازند، تعداد یهودیان در آن زمان بسیار کم بود و عرض پیاده‌رویی که آن‌ها در آن می‌ایستادند تنها ۴ متر بود. این پیاده‌رو جزو موقوفات خانواده ابو مدین الجزائری بود و یهودیان در عصر محمدعلی سالانه ۳۰۰ لیره به متولی آن پرداخت می‌کردند، در عین این که هیچ حق قانونی در این مکان نداشتند.

در دوره قیمومیت انگلیس، یهودیان به این مکان دست درازی کرده و ادعای مالکیت آن را کردند. این امر منجر به قیام فلسطینیان علیه آنان شد، قیام براق که در سال ۱۹۲۹ رخ داد، باعث شهادت ۱۱۶ نفر و زخمی شدن ۲۳۲ نفر و زندانی شدن حدود یک هزار نفر دیگر از فلسطینیان گردید. مسئولین انگلیسی ۲۶ نفر از زندانیان فلسطینی را به اعدام محکوم کردند. کشتار بی‌رحمانه فلسطینیان و مواضع جانبدارانه انگلیس از یهودیان و صهیونیست‌ها باعث شد تا کمیته بین المللی حقیقت‌یابی تشکیل شود. این کمیته در پایان تحقیقات خود تاکید کرد مالکیت این مکان از آن مسلمانان است، نظر این کمیته در ژانویه ۱۹۳۰ م. اعلام شد. با این حال صهیونیست‌ها همچنان ادعا می‌کنند که مسجدالاقصی بر روی ویرانه‌های بارگاه سلیمان برپا شده و تلاش خود را برای انهدام آن ادامه می‌دهند.

حفاری‌های اطراف مسجدالاقصی

حفاری‌هایی که صهیونیست‌ها در اطراف مسجدالاقصی و در زیر بخش غربی و جنوبی این مسجد مبارک انجام می‌دهند، از دیگر تلاش‌هایی است که رژیم اشغالگر قدس جهت تخریب و ایجاد شکاف در دیوارهای مسجد صرف می‌کنند. اشغالگران قدس به بهانه این که به دنبال بقایای معبد خود هستند به حفاری می‌پردازند و حال آن که هدف اصلی آنان تخریب آثار اسلامی همجوار دیوار براق و نیز استیلا بر حرم شریف، تخریب مسجد و ایجاد معبد در داخل مسجدالاقصی و قبه‌الصخره است. حفاری‌های رژیم صهیونیستی در اطراف مسجدالاقصی در اواخر سال ۱۹۶۷ آغاز و تاکنون ۹ مرحله را پشت سرگذارده است.

1منطقه E ساخت و ساز در این منطقه از دو سال پیش شروع شده است. در این منطقه در حال حاضر برای آموزش نظامی سربازان ارتش اسراییل استفاده می‌شود. همچنین مرکز بزرگ نگهداری منابع انسانی و تجهیزاتی پلیس نیز در این منطقه قرار دارد. گفته شده قرار است ۳۵۰۰ واحد مسکونی در این منطقه ساخته شود. این منطقه در قدس (شامل اکثر مناطق العیسویه، العیزاریه و خان الاحمر است) و امتداد آن به تجمع شهرک‌های بزرگ کرانه باختری موسوم به "معاله آدومیم" می‌رسد. هدف از ساخت این منطقه یهودی‌نشین ارتباط این منطقه به سایر تجمع‌های شهرک‌نشینی در محیط شهر قدس و در نهایت جدایی این منطقه از کرانه باختری است.

2- منطقه قلندیا: منطقه بزرگ شهرک‌نشینی است که از دو سال پیش با ساخت ۸۰ واحد مسکونی در مرحله اول آغاز شد. این منطقه در نزدیکی فرودگاه قلندیا در نزدیکی رام الله واقع است. هدف از توسعه آن نیز جدایی کامل شهر قدس از شهر رام الله در کرانه باختری است.

عیدالهادی هنتش کارشناس امور شهرک سازی اسراییل و عضو کمیته ملی دفاع از اراضی فلسطین در این باره معتقد است: این پروژه‌ها و سایر طرح‌های محرمانه شهرک‌سازی در واقع تلاشی است از سوی اسراییل برای ترسیم مرزهای دولت آینده فلسطین که می‌گوید فلسطین باید بدون قدس تشکیل شود. پروژه‌هایی که با هدف جدایی شهر قدس از کرانه باختری و اراضی اشغالی سال ۱۹۶۷ م. تهیه شده‌اند تا این شهر خارج از دایره مذاکرات برای تشکیل دولت فلسطینی قرار گیرد و مجددا بر اساس دیدگاه‌های رژیم اشغالگر قدس مبنی بر "ابدی بودن قدس به عنوان پایتخت اسراییل" تاکید شود.

بیت‌المقدس

بیت المقدس یکی از شهرهای تاریخی ومذهبی جهان به شمار می رود . این شهر با قدمتی که به 35 قرن پیش می رسد حائز اهمیت خاص بوده است و از دیرباز کانون توجه بزرگترین ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) قرار داشته است . به همین جهت آثار و بناهای زیادی از این ادیان در مناطق مختلف این شهر به چشم می خورد . طبق برخی روایات این شهر توسط حضرت سلیمان بن داود ساخته شده است . (التهذیب، ج 6، ص 22) در این سرزمین مقدس پیامبران الهی زندگی کرده و در آنجا دفن شده اند . امام باقر علیه السلام به محمد بن مسلم فرمودند: «هنگامی که حضرت یعقوب از دنیا رفت، یوسف علیه السلام او را در تابوتی به سوی ناحیه شام حمل کرده و در بیت المقدس دفن نمود . <:وسائل الشیعه، ج 3، ص 164)

بیت‌المقدس، نخستین قبله و سومین شهر مقدس مسلمانان (پس از مکه و مدینه)، نیز شهری مقدس برای یهودیان و مسیحیان می‌باشد.

اگرچه بیت‌المقدس از ابتدا به عنوان مکانی مقدس بود، اما در زمان حضرت داوود و سلیمان (علیهماالسلام) گسترش یافت و از مراکز جمعیتی و تمدنی آن زمان شد که بخش مذهبی آن با مدیریت خاخام‌های یهود اداره می‌شد. با گرایش قسطنطین امپراطور روم به مسیحیت، این شهر در اختیار مسیحیان قرار گرفت تا زمانی که مسلمانان در راستای گسترش اسلام برای فتح بیت‌المقدس به راه افتادند. پس از مدتی درگیری، ساکنان قدس، با شرایطی درخواست صلح دادند که به دنبال آن، عمر خلیفه دوم، برای صلح به‌ این منطقه آمد و با این امتیاز که کنیسه‌های ایشان را ویران نکند و راهبان را از آن‌جا بیرون نراند، پیمان آشتی را امضا کرد. مردم بیت‌المقدس نیز جزیه را پذیرفته و شهر را بر مسلمانان گشودند.

بیت‌المُقَدَّس (به عربی بَیت المَقْدِس یا البیت المُقَدَّس) یا اورشلیم یا قُدس، شهری در فلسطین اشغالی که سومین شهر مقدس مسلمانان(پس از مکه و مدینه) و مقدس‌ترین شهر جهان نزد یهودیان و مسیحیان است. مسجد الاقصی نخستین قبله مسلمانان در این شهر قرار دارد. این شهر، از مراکز زیارتی ادیان ابراهیمی است و هر یک از این ادیان، آثار و ساختمان‌هایی در آن دارند. بیت‌المقدس هم اکنون در اشغال کامل اسرائیل است و اسرائیل این شهر را پایتخت ابدی خود می‌خواند؛ اما سازمان ملل و بسیاری از کشورهای جهان، این ادعا را به رسمیت نمی‌شناسند.[۱]

بیت‌المقدس و برخی اماکن موجود در آن بنابر روایات شیعه، فضیلت بسیاری دارند چنان که در روایتی از امام حسن عسکری(ع) ، نماز گزاردن در مسجد الاقصی در ردیف نماز گزاردن در مسجد الحرام دانسته شده و یک نماز در آن برابر با هزار نماز در دیگر مساجد است.[۲][یادداشت ۱]برخی شیعیان ایرانی در قدیم به ویژه در دوره قاجار و پهلوی، زیارت اماکن مذهبی این شهر را با سفر حج همراه می‌کرده‌اند.[۳]

قبله نخستین

از روزهای نخستین ظهور اسلام، مسلمانان موظف شدند تا آنجا را به عنوان قبله نخستین خود قرار داده و نمازهایشان را به سمت مسجدالاقصی و قدس شریف بخوانند . پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تا هفده ماه بعد از هجرت به مدینه، به سوی قدس نماز می خواند . روزی معاویة بن عمار از امام صادق علیه السلام پرسید: از چه زمانی رسول الله صلی الله علیه و آله کعبه را قبله خود قرار داد؟ حضرت پاسخ دادند: «بعد رجوعه من بدر و کان یصلی فی المدینة الی بیت المقدس سبعة عشر شهرا ثم اعید الی الکعبة (وسائل الشیعه، ج 4، ص 298) بعد از اینکه آن حضرت از جنگ بدر برگشت . و آن حضرت در مدینه 17 ماه به سوی بیت المقدس نماز می خواند تا اینکه [از سوی خداوند] به کعبه برگردانده شد .»

با توجه به این نکته، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گذشته از 13 سالی که در مکه به سوی مسجد الاقصی نماز می خواند، بعد از هجرت نیز تا سال دوم هجری (حداکثر حدود 17 ماه) در موقع نماز و نیایشهای مذهبی بیت المقدس را قبله خود قرار می داده است; از این رو این شهر شریف قبله نخستین مسلمانان شناخته می شود .

محل عروج و فرود پیامبر صلی الله علیه و آله در معراج

همچنین معراج رسول خدا صلی الله علیه و آله از مسجد الاقصی در شهر قدس آغاز شد . خداوند متعال در این مورد می فرماید: «سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا» اسراء/1 «پاک و منزه ست خدایی که در شب معراج بنده خود (محمد صلی الله علیه و آله) را از مسجد الحرام به مسجد الاقصی که پیرامونش را مبارک ساخته ایم سیر داد تا آیات خود را [در معراج] به او نشان دهیم .»

علامه طباطبائی رحمه الله در تفسیر این آیه می فرماید: جمله «بارکنا حوله » حاکی از این است که: مسجد الاقصی علاوه بر اینکه خود سرزمین مقدسی است، اطراف آن نیز سرزمین مبارکی می باشد و این ممکن است به برکات ظاهری آن اشاره کند; زیرا بیت المقدس ناحیه ای سرسبز، خرم و مملو از درختان پربار و آبهای جاری و آبادانیها و زیباییها است، و نیز امکان دارد اشاره به برکات معنوی آن باشد; زیرا این سرزمین مقدس در طول تاریخ کانون پیامبران بزرگ الهی و خاستگاه نور توحید و خداپرستی بوده است . (المیزان، ذیل آیه)

نکته دیگری که در این سفر معنوی و الهی وجود دارد سیر پیامبر صلی الله علیه و آله از مکه، مرکز اسلام به سوی بیت المقدس، مرکز ادیان توحیدی است . سید قطب می گوید: «اسراء» ، تمام ادیان توحیدی بزرگ از ابراهیم و اسماعیل تا خاتم النبیین صلی الله علیه و آله را به یکدیگر پیوند داد و اماکن مقدس ادیان توحیدی را در یک جا متمرکز نمود; چنان که گویی حضرت محمد صلی الله علیه و آله - خاتم النبیین - با این سفر شبانه خود اعلام می دارد که پیام و رسالت او حاوی رسالت پیامبران قبلی و ادامه راه آنان است . (فی ضلال القرآن، ج 15، ص 12، به نقل از بیت المقدس، ص 62)

پیامبر اسلام در بیت المقدس

امام صادق علیه السلام فرمود: وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله را هنگام معراج به بیت المقدس می بردند، جبرئیل علیه السلام او را بر براق (مرکب آسمانی) سوار کرد و با هم به بیت المقدس آمدند . جبرئیل محرابهای پیامبران بزرگ را به آن حضرت نشان داد و رسول الله صلی الله علیه و آله در آن محرابها نماز گزارد . (المیزان، ج 13، ص 17)

رسول خدا صلی الله علیه و آله خود نیز این سفر سرنوشت ساز را چنین گزارش می کند: من هنگام ورود به بیت المقدس براق را به حلقه ای که قبلا انبیای گذشته مرکب خود را به آن می بستند، بستم و وارد مسجد الاقصی شدم . جبرئیل هم در کنارم بود . در آنجا ابراهیم خلیل، موسی و عیسی و عده بسیاری از انبیای بزرگ الهی به خاطر من اجتماع کرده و آماده اقامه نماز بودند . من هیچ تردیدی نداشتم که جبرئیل بر همه ما امامت خواهد کرد; اما هنگامی که صفها مرتب شد جبرئیل بازوی مرا گرفته و جلو برد و من بر آنان امامت کرده و نماز خواندم . (المیزان، ج 13، ص8) طبق این روایت رسول گرامی اسلام درشب معراج در بیت المقدس حضور یافته و با ارواح انبیای بزرگ الهی ملاقات کرده و در نماز جماعت، امامت آنان را نیز عهده دار شده است .

با توجه به اهمیت این شهر مذهبی و جایگاهی که از منظر دین مبین اسلام دارد، پیوسته مسلمانان با احترام به این ناحیه نگریسته و آنجا را بعد از مکه و مدینه سومین شهر مقدس اسلام به حساب می آوردند .

اولین مسلمانان در بیت المقدس

در سال 15 هجری (636 م) نیروهای مسلمان، پس از فتح شام به سوی شهر بیت المقدس روی آوردند، آنان مدت 4 ماه آن شهر را محاصره کردند و سختیهای زیادی را متحمل شدند تا شهر را بدون خونریزی و جنگ و کشتار تحویل بگیرند .

حاکمان شهر، که از یاری رومیها ناامید شدندو مردم شهر که از دست حکمرانان بی کفایت خسته شده بودند، پیشنهاد کردند که ما شهر را به خلیفه وقت تحویل می دهیم . مسلمانان نیز شرط آنان را پذیرفته و به خلیفه دوم اطلاع دادند که برای تحویل گرفتن بیت المقدس به آنجا بیاید . او نیز با صلاحدید امیر مؤمنان علی علیه السلام و برخی از بزرگان مدینه، به بیت المقدس آمد و ضمن ملاقات با اسقفها و رهبران مذهبی، امان نامه ای را نوشته و رسما بیت المقدس را تحویل گرفت .

بخشی از متن امان نامه عمر به ساکنین بیت المقدس چنین است:

این امان نامه ایست که عمر رئیس مسلمانان به مردم ایلیاء (بیت المقدس) داده است، به جان و مال و کلیسا و صلیب و مریض و سالم و همه افراد آن امان می دهد و اجازه نمی دهد که کلیساهای آنان را اشغال کنند و آنها را ویران سازند و چیزی از آنها را کم کنند . آنان در مسائل مذهبی آزادند و ایشان هم نباید احدی از یهودیان را در ایلیاء سکونت دهند . مردم ایلیاء نیز لازم است مانند جاهای دیگر به مسلمانان «جزیه » بپردازند و دزدها و رومیها را از آنجا بیرون کنند . (تاریخ طبری، ج 3، ص 104)

پس از امضای این قرارداد، مسلمانان بدون خونریزی و درگیری و در آرامش کامل وارد شهر شدند .

پس از فتح مسالمت آمیز شهر «ایلیاء» توسط لشکر اسلام، با توجه به قداستی که قرآن کریم برای آن سرزمین قائل شده است و همچنین به خاطر قبله اول بودن، نام ایلیاء را به «بیت المقدس » تغییر دادند و این شهر را که در طول زمانهای قبل از اسلام به ویرانه تبدیل شده بود، آباد کردند .

اصحابی که در فتح بیت المقدس حضور داشتند عبارتند از: ابو عبیده جراح، معاذ بن جبل انصاری، بلال (موذن پیامبر صلی الله علیه و آله)، ابوذر غفاری، ابو درداء، عبادة بن صامت انصاری، سلمان فارسی، ابو مسعود انصاری، عبدالله بن سلام، سعد بن ابی وقاص، شداد بن اوس و ... . (تاریخ طبری، ج 3، ص 104; بیت المقدس شهر پیامبران، ص 27)

بیگانگان در بیت المقدس

این شهر شریف تا اواخر قرن پنجم هجری در دست مسلمانان بود; اما در آن موقع بی تدبیری و سوء سیاست حاکمان مسلمان و ضعف و انحطاط و تفرقه های داخلی در میان مسلمانان، موجب شد که دشمنان اسلام کمر همت به تضعیف مسلمانان بسته و تسلط بر آنان را در سرلوحه برنامه هایشان قرار دهند; به همین جهت در سال 490 ق صلیبیها با نیرویی کم نظیر که از سراسر اروپا جمع کرده بودند به تهاجمی وسیع دست زده و با توسل به بی رحمانه ترین روشها، بیت المقدس را به تصرف خود درآوردند . آنان فقط در حرم شریف، صدهزار مسلمان رابه قتل رساندند . (بیت المقدس شهر پیامبران، ص 51)

در طول 91 سالی که بیت المقدس و مسجد الاقصی در تصرف صلیبیهای اشغالگر وخونخوار بود، این مسجد رو به ویرانی گذاشته بود تا اینکه صلاح الدین ایوبی در سال 583 ق پس از فتح عکا به سوی قدس حرکت کرد و پس از 91 سال اشغال قدس به دست صلیبیها، آنجا را در 17 رجب 583 ق آزاد کرد و در جنگ تاریخی حطین کشتار عظیمی از صلیبیهای خونخوار به راه انداخت . او بعد از فتح شهر در مسجد الاقصی خطبه خواند و آنجا را بعد از تعمیر و نظافت و پاکسازی باگلاب شستشو داد و منبر زیبایی نیز از شام به آنجا آورد . (بیت المقدس شهر پیامبران، ص 51)

فضائل بیت المقدس از منظر اهل بیت علیهم السلام

فضائل و قداست شهر بیت المقدس از منظر اسلام آنچنان اهمیت دارد که دانشمندان مسلمان در این موضوع کتابهای ویژه ای تالیف کرده اند . فضائل بیت المقدس، الفتح القسی فی الفتح القدسی، الانس فی فضائل القدس، روضة الاولیاء فی مسجد الایلیاء، تحصیل الانس لزائر القدس، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، نام برخی از این کتابهاست که در مورد اهمیت، فضائل و برکات مسجد الاقصی وحرم شریف قدس از منظر اسلام سخن می گویند .

در اینجا به چند حدیث از اهل بیت علیهم السلام درمورد قدس شریف اشاره می کنیم:

1امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمودند: «اربعة من قصور الجنة فی الدنیا: المسجد الحرام و مسجد الرسول صلی الله علیه و آله و مسجد بیت المقدس و مسجد الکوفة; (وسائل الشیعه، ج 5، ص 283) چهار بنا در روی زمین از کاخهای بهشتی است: مسجدالحرام، مسجد رسول الله صلی الله علیه و آله، مسجد بیت المقدس و مسجد کوفه .»

2همچنین آن حضرت در روایت دیگری نماز در مسجد بیت المقدس را با هزار نماز معادل می داند و می فرماید: «صلاة فی بیت المقدس الف صلاة; (النهایه، شیخ طوسی، ص 108) یک نماز در بیت المقدس [معادل] هزار نماز است .»

3ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیه السلام روایت می کند که آن حضرت فرمود: «المساجد الاربعة: المسجد الحرام و مسجد رسول الله صلی الله علیه و آله و مسجد بیت المقدس و مسجد الکوفة، یا ابا حمزة! الفریضة فیها تعدل حجة والنافلة تعدل عمرة ; (وسائل الشیعه، ج 5، ص 289) چهار مسجد در روی زمین [دارای فضیلت ویژه ای] است: مسجد الحرام، مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله، مسجد الاقصی و مسجد کوفه . ای ابوحمزه! انجام نمازهای واجب در این مساجد معادل حج ثواب دارد . و بجای آوردن نماز مستحبی [در آنها] معادل عمره خواهد بود .»

4پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام فرمود: یا علی! در شب معراج سه جا نام تو را در کنار نام خود دیدم و با نگاه به آن آرامش یافتم .

الف . هنگامی که در شب معراج به بیت المقدس رسیدم، در روی صخره آن نوشته بود: «لااله الا الله محمد رسول الله ایدته بوزیره و نصرته بوزیره، فقلت لجبرئیل علیه السلام من وزیری؟ فقال علی بن ابی طالب; (من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 371) خدایی جز خدای یگانه نیست، و محمد صلی الله علیه و آله فرستاده اوست . من او را توسط وزیرش تایید کردم و نصرت بخشیدم . به جبرئیل گفتم: وزیر من کیست؟ گفت علی بن ابی طالب .» ب . در سدرة المنتهی ، ج . در عرش رب العالمین .

اهمیت ۲ - پیش از اسلام ۳ - در قرآن ۴ - تسلط مسیحیان بر بیت‌المقدس ۵ - فتح بت‌المقدس توسط سپاه اسلام ۵.۱ - صلح خلیفه با مردم ۵.۲ - قبله‌گاه قرار دادن بالای مسجد ۶ - فتح بیت‌المقدس توسط صلیبی‌ها ۷ - فتح بیت‌المقدس توسط ایوبی ۷.۱ - امان خواستن صلیبی‌ها از ایوبی ۷.۲ - پذیرش امان و جریمه نقدی ۷.۳ - تصرف بیت‌المقدس توسط مسلمانان ۸ - موقعیت جغرافیایی ۹ - آب و هوا ۱۰ - اسم شهر ۱۰.۱ - در کتیبه‌های مصری تل العمارنه ۱۰.۲ - در تورات ۱۰.۳ - در قرآن کریم ۱۱ - پیشینه ۱۱.۱ - سال ۵۳۸ پیش از میلاد ۱۱.۲ - سال ۱۳۵ پیش از میلاد ۱۱.۳ - سال ۶۳ پیش از میلاد ۱۱.۴ - سال ۶۶ میلادی ۱۲ - قرارداد سایکس ـ یکو ۱۳ - بیت‌المقدس در اشغال نیروهای انگلیس ۱۴ - تشکیل جمعیت اسلامی ـ مسیحی ۱۵ - انقلاب براق ۱۶ - فلسطین در عرصه بین الملل ۱۷ - اشغال بیت‌المقدس توسط اسرائیل ۱۷.۱ - مصادره اراضی ۱۷.۲ - شهرک‌سازی ۱۸ - آثار و بناهای تاریخی ۱۹ - آثار و ابنیه بازمانده ۱۹.۱ - از دوره ‌اندوبیان ۱۹.۲ - از دوره ممالیک بحری ۱۹.۳ - از دوره ممالیک بُرجی ۱۹.۴ - از عهد عثمانی

تخریب مسجد الاقصی

یک جریان مسیحی صهیونیستی در آمریکا شکل گرفته که اعتقاد دارد ویرانی مسجدالاقصی و ساخت معبد سوم سلیمان)هیکل) به جای این مسجد، شرط ظهور حضرت مسیح علیه السلام است و بدون ساخت معبد سوم، مسیح هرگز ظهور نمی کند. این جریان به ویژه گروه های تندرو صهیونیست وابسته به آن، اعتقاد دارند که خرابه های معبد اول و دوم سلیمان در زیر مسجدالاقصی است و برای ساخت مجدد این معبد، راهی جز ویرانی مسجدالاقصی وجود ندارد.

با توجه به همین اعتقاد، پیروان این جریان صهیونیستی مبالغ هنگفتی را در سازمان های افراطی صهیونیستی مانند «عطیرات کوهانیم» قرار می دهند که یهودی کردن قدس و تخریب مسجدالاقصی هدف اعلام شده آنها است.

چهره های بارز این جریان در مصاحبه های مختلف با رسانه های ارتباط جمعی رژیم صهیونیستی می گویند که هیچ رئیس جمهوری در آمریکا جرأت آن را ندارد که به اسرائیل کمک نکند؛ زیرا در غیر این صورت سرنگون خواهد شد.

در چارچوب اعتقادات و تلاش های این جریان صهیونیستی، روز ۲۱ مهرماه سال ۱۳۸۲ مراسمی در قدس با حضور سه هزار نفر از طرفداران جدی رژیم صهیونیستی که به سرزمین های اشغالی آمده بودند، برگزار شد. «آریل شارون» نخست وزیر رژیم صهیونیستی خطاب به شرکت کنندگان در این مراسم گفت: «کشمکش کنونی اسرائیل با فلسطینیان ریشه در مخالفت جهان عرب با حقوق یهودیان دارد و جهان عرب نمی خواهد با ملت یهود آشتی کند». وی همچنین در این مراسم برای تحریک احساسات اعضای این جریان افراطی ادعا کرد: «اسرائیل ظرف سه سال گذشته شاهد جنگ تحمیلی فلسطینیان بوده است، اما این کشمکش صد سال پیش آغاز شد». هدف از سفر این سه هزار آمریکایی به سرزمین های اشغالی آن بوده که از کابینه شارون بخواهند از قدس دست نکشد و شارون نیز به آنان گفته است که قدس برای همیشه مرکز یکپارچه اسرائیل باقی خواهد ماند.

رژیم صهیونیستی از سال‌ها قبل مدعی داشتن و دارا بودن سابقه تاریخی کهن تمدنی خود در سرزمین‌های فلسطین اشغالی بوده است و بر همین اساس هم از دهه ۸۰ قرن ۲۰ گروه‌های مختلف به ظاهر باستان‌شناس آن به بهانه‌های مختلف و البته واهی اقدام به حفاری و حفر تونل‌های مختلف در زیر زمین «مسجد الاقصی» می‌کنند. البته اگر بخواهیم سابقه حفر این تونل‌ها را مورد بررسی و کنکاش قرار بدهیم، متوجه می‌شویم که اغلب این تونل‌ها در قرن ۲۱ توسط گروه‌های به ظاهر باستان شناسی، ولی در باطن شهرک نشینان صهیونیست در شهر قدس بخصوص در زیر زمین «مسجد الاقصی» حفر شده است. حال با گذشت چند سال از آغاز حفاری‌های بی‌سر و صدا و صد البته غیرمجاز در زیر زمین «مسجد الاقصی» شاهد نشست بخش‌هایی از این مسجد و ترک خوردن دیوار‌های برخی از خانه‌های اطراف شده است.

اگر بخواهیم نگاهی دقیق به اقدامات رژیم صهیونیستی در حفر تونل‌های متعدد و فراوان در بخش قدیمی قدس بخصوص «مسجد الاقصی» داشته باشیم، یک موضوع توجه ما را به خود جلب می‌کند و آن تلاش غیرعادی و فراوان مقامات اسرائیل برای نابودی و از بین بردن هویت عربی و اسلامی شهر قدس است. ضمن اینکه آن‌ها به شدت در تلاش هستند تا به موازات محو کردن هویت اسلامی این شهر به ترویج و گسترش هویت یهود بپردازند و همچنین برای دستیابی به این هدف، کار ترویج ساختگی روایت‌های مذهبی از این رژیم را در دستور کار خود قرار دادند.

مسجد الاقصی را داوود نبی بنا نهاد و حضرت سلیمان آن را تکمیل کرد. پیامبر اکرم (ص) تا هفده ماه پس از هجرت به سمت این مسجد نماز می‌گذارد و معراج پیامبر قبل از هجرت از این مسجد صورت گرفته است.

پس اگر روزی در بیت المقدس معبد و کلیسا عبادت گاه بود، بعد از ظهور اسلام مساجد محل عبادت مسلمین قرار گرفت و مسجدالاقصی نیز در همین راستا به عنوان محل عبادت پیروان دین حق باقی ماند.

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم،قبل از آنکه به اصل پاسخ پرداخته شود، بهتر است خلاصه ای از تاریخچة مسجدالاقصی ذکر گردد و در این رابطه مورخان نظریات متفاوتی دارند که به برخی از آنها اشاره می شود:

1. حضرت داود ـ علیه السلام ـ بعد از آنکه شهر مهم یبوسان (اورشلیم) را تسخیر کرد و آن را پایتخت خود قرار داد و در صدد برآمد که در آنجا معبدی بزرگ بسازد و صندوق عهد را مستقر سازد. این نقشه اگرچه در زمان داود ـ علیه السلام ـ آغاز شد ولی در عهد فرزندش حضرت سلیمان ـ علیه السلام ـ به پایان رسید و او بانی معبد بزرگ اورشلیم (مسجدالاقصی) گردید.( جان ناس، تاریخ جامع ادیان، ص 336، ترجمه علی اصغر حکمت)

2. قول دیگر این است که یعقوب ـ علیه السلام ـ آن را بناء نمود و داود ـ علیه السلام ـ تجدید بنا کرد و سلیمان ـ علیه السلام ـ آن را به انجام رسانید. که از لحاظ قدمت ساخت دومین مسجد روی زمین است.( گلی زواره ای، غلام رضا، سیمای قدس مصلای پیامبران، ص 111-110)

و غیر از اینها اقوال دیگری هم ذکر کرده اند که باید به کتب مربوطه رجوع کرد.

اما در رابطه با اصل پاسخ دلائل زیادی می توان اقامه کرد که مسجدالاقصی فعلی هیچ تعلقی به یهودیها ندارد، که به چندی از آنها می پردازیم:

اولاً: در چنین مسائلی انسان باید به یکی از دو رویکرد، که در ذیل ذکر می گردد ملتزم بشود که در هر دو صورت حق از آن مسلمانان خواهد بود:

1. رویکرد دنیوی: اگر قرار بر این باشد که هر قوم و ملّتی، ملک و سرزمینی را اوّل تصرف کردند و به ملک خویش در آوردند، متعلق به آنها باشد. در این صورت باید گفت: تاریخ حکایت دارد که این سرزمین، (فلسطین) یا (بیت المقدس) که مسجدالاقصی هم در آن جا واقع است. حدود 1360 سال قبل از میلاد به عبارتی به دوران پیش از بنی اسرائیل به (یبوسی) ها تعلق داشت. چنانچه در کتاب عهد عتیق تورات می خوانیم:

ساکنان اصلی (اورشلیم) یبوسیها بودند که حدود 4000 سال پیش گروهی از آنها به همراه دیگر قبائل کنعانی از جزیرة العرب به سرزمین فلسطین کوچ کردند و در گوشه ای از این سرزمین شهری به نام یبوسی بنا نهادند و بعد از مدتی نام این شهر به (اوسالم) یا همان اورشلیم تغییر نام یافت که حدود 1500 سال در اختیار یبوسیها قرار داشته، و در واقع پایه گذاران اصلی بیت المقدس این گروه بودند و حدود 2000 سال بعد از بنای اورشلیم توسط یبوسیها حضرت داود آنها را مغلوب سپاه خود ساخت و برای نخستین بار دولت یهود را در این سرزمین بنیاد نهاد و بیت المقدس را پایتخت خود قرار داد.( روزنامه سلام، ت 26:1:1370، ص 6، مقاله تحت عنوان تاریخچة مسجدالاقصی)

و در این رابطه مؤلف کتاب (بیت المقدس شهر پیامبران) می نویسد: یهودیان چندین سال بعد از بنای شهر قدس توسط یبوسیها به فلسطین وارد شدند و یبوسیها اعرابی بودند که از جزیرة العرب مهاجرت کردند و در کنار این دیار سکنی گزیدند.( ناصری، عبدالله، بیت المقدس شهر پیامبران، ص 19)

با توجه به این روی کرد که یهودیان و حتی عده ای از مسیحیان بر این بینش مصمم هستند باید حق را به اعراب داد، چون آنها قبل از یهودی ها به این سرزمین وارد شده و آن را آباد کرده اند. و این سرزمین تعلق به همین مردمی دارد که در آن ساکن هستند.

2. رویکرد دینی: که این روی کرد مورد تأیید اسلام و مسلمین است، چون مسلمانان بر این باورند که حاکمیت زمین باید در دست پیروان دین حقی که در هر زمان موجود است باشد. که سیرة عملی انبیاء الهی هم بر این شاهد است.

در واقع هر پیامبری که از طرف خداوند مبعوث می شد. باید مردم به او ایمان می آوردند و یا حداقل تسلیم می شدند و چنانچه می بینیم پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ وقتی مبعوث شدند و با بعثت آن حضرت تمام ادیان قبلی نسخ شدند و پیروانشان در هر سرزمینی وقتی ندای اسلام را می شنیدند می بایست ایمان می آوردند. و در عمل تابع احکام اسلام می شدند. اگر قبل از اسلام در معبد و کلیسا عبادت می کردند باید بعد از دعوت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ معبد و کلیسا را رها کرده به مکانی که اسلام آنجا را محل عبادت معرفی می کرد رجوع می کردند.

پس اگر روزی در بیت المقدس معبد و کلیسا عبادت گاه بود، بعد از ظهور اسلام مساجد محل عبادت مسلمین قرار گرفت و مسجدالاقصی نیز در همین راستا به عنوان محل عبادت پیروان دین حق باقی ماند.

هر چند سال هاست که صهیونیست ها در زیر مسجدالاقصی به حفاری مشغول هستند تا بلکه آثاری از معبد سلیمان بدست بیاورند اما تاکنون اثری از این معبد یافت نکرده اند.

ثانیاً: بر اثر تاخت و تازهای که در این سرزمین بوجود آمده و بارها مورد تهاجم قرار گرفته بطوری که در سال 598 قبل از میلاد بخت نصر به بیت المقدس حمله کرد و این شهر را به ویرانه تبدیل کرد. و هیچ اثری از معبد بزرگ حضرت سلیمان باقی نگذاشت.( اسعدی، مرتضی، بیت المقدس، ص 153، دائرة المعارف اسلامی) و بعد از حمله بخت نصر یهودیها هیچ وقت تا این اواخر (جنگ صلیبی) به قدرت نرسیدند تا آن معبد حضرت سلیمان را تجدید بناکنند. اما وقتی مسلمانان در زمان خلیفة دوم فلسطین را به تصرف خود در آوردند و مردم آن مسلمان شدند دوباره دیوارهای آن جای مقدس را که،‌حرم اطلاق می شود، آباد کردند. و بعضی مساجدی هم مانند قبة الصخرة بنا کردند. تا اینکه در زمان عبدالملک بن مروان مسجد الاقصی پی ریزی شد و در زمان حکومت ولید بن عبدالملک بنای مسجد به پایان رسید.( عبدالله ناصری، بیت المقدس شهر پیامبران، ص 20)

پس با توجه به دلائلی که ذکر گردید، مسلمانان اگر مسجدالاقصی را از آن خود می دانند برای آن نیست که اجدادشان زودتر از همة اقوام در آن سرزمین سکنی داشتند و آن منطقه را آباد کرده اند بلکه بجهت این است که چون پیرو دین حق هستند و این سرزمین بعد از ظهور اسلام بدست مسلمانان افتاده و یک مکان مقدس است و قبلة اول مسلمین در آن واقع شده، و خصوصاً با توجه به اینکه دین یهود منسوخ گردیده، پس حاکمیت این سرزمین و مسجدالاقصی باید در دست مسلمانان باشد.

مسجدالاقصی را حضرت آدم ساخته است . طبق روایات اسلامی ، مسجدالاقصی ( بیت المقدس ) را همچون مسجدالحرام حضرت آدم ساخت و سپس پیامبران بعدی در ادوار مختلف آن را مرمت و بازسازی کردند . بر اساس پاره ای از روایات ، نخستین بانی کعبه و مسجدالاقصی ، ملائکه بودند .بخاری و مسلم از ابوذر نقل می کنند که : « گفتم ای فرستاده پروردگار نخستین مسجدی که بر روی زمین ساخته شده کدام است ؟ گفت مسجدالحرام ، گفتم سپس کدام مسجد گفت که مسجد مبارک الاقصی گفتم چقدر بین بنای هر یک از آنها فاصله بود ، گفت : ۴۰ سال » طبق آیات قرآن ، مسجدالاقصی پیش از فتوحات مسلمانان و به هنگام حیات حضرت محمد ﷺ وجود داشته و ادعای برخی درباره ساخت مسجدالاقصی در دوره خلیفه دوم یا سایر خلفا با آیات قرآن منافات دارد . چون در قرآن کریم آمده است : « سبحان الذی أسری بعبده لیلاً من المسجد الحرام إلی المسجد الأقصی الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا إنه هو السمیع البصیر » پس قبل از تصرف بیت المقدس توسط مسلمین این مکان به عنوان مسجد یا محل مقدس از طرف مسلمانان شناخته می شده و قرآن نیز به آن صحه گذاشته است ، و روشن است که کسی در آن زمان به آن جا نرفته و مسجدی نساخته است . معبد سلیمان وجود نداشته ، آن چه یهودیان " معبد سلیمان " میخوانند ، همین مسجدالاقصی بوده : صهیونیست ها ادعا میکنند قبلا به جای مسجدالاقصی « هیکل سلیمان » ( مجسمه یا معبد سلیمان ) قرار داشته ، بعدها این معبد تخریب شده و مسجدالاقصی به جای آن ساخته شده و این مسجد پیش از حضرت سلیمان وجود خارجی نداشته است .

به بنی اسرائیل خبر دادیم که حتماً دو بار در زمین فساد خواهید کرد و قطعاً به سرکشی بسیار بزرگی برخواهید خاست . پس آنگاه که وعده نخستین آن دو برسد بندگانی از خود را که سخت نیرومندند بر شما می گماریم تا میان خانه ها به جستجو درآیند و این تهدید حتمی است . پس دوباره شما را بر آنان چیره میکنیم و شما را با اموال و پسران یاری میکنیم و نفرات شما را بیشتر می گردانیم . اگر نیکی کنید به خود نیکی کرده اید و اگر بدی کنید به خود و چون تهدید آخر فرا رسد تا شما را اندوهگین کنند و در مسجد چنانکه بار اول داخل شدند درآیند و بر هر چه دست یافتند یک سره نابود کنند . » اما در مورد ساخت معبد برای سومین بار ، میان یهودیان اختلاف وجود دارد .

گروهی از آنان معتقدند به محض ساخت معبد ، حضرت مسیح ظهور می کند و گروهی دیگر معتقدند که باید این معبد برای سومین بار ساخته شود سپس ویران گردد و برای سومین بار به آتش کشیده شود و این نشانه ظهور حضرت مسیح است . او بر کل جهان حکومت خواهد کرد و یهودیان زیادی کشته خواهند شد و سایر ملت ها برده یـهـود خواهند شد . یک گروه دیگر بر این باور است که این معبد به صورت حاضر و آماده از آسمان فرود می آید و در آن هنگام حضرت مسیح ظهور می کند . از این رو ، برخی از عقلای یهودی نسبت به تخریب مسجد مبارک الاقصی و ساخت این معبد عجله ای ندارند ، چرا که آنان این مساله را یکی از عوامل و نشانه های زوال اسرائیل و در به دری یهودیان در این سرزمین به شمار می آورند ، ولی چهره های متعصب اعتقاد دارند که هر چه زمان کشتار ادعایی یهودیان نزدیک می شود زمان ظهور حضرت مسیح و جنگ آخرالزمان نیز نزدیک می شود . بنابراین ، بنای مقدسی که در اورشلیم ( بیت المقدس ) به دست حضرت سلیمان بازسازی شد ، مسجد الاقصی بوده ، نه معبد سلیمان . مسجدی که توسط پیامبران پیشین ساخته شده بود . آن چه در ادبیات و الهیات یهود مقدس است و علت تقدس بیت المقدس ، نه هیکل ، که صندوق عـهـد بـوده است . در متون اولـیـه یـهـود ، قبله و مکان عبادت ثابت نبوده و در حال حرکت بوده است و در هر سرزمینی که قوم بنی اسرائیل اقامت میکرد خیمه عبادت بنا کرده و در آنجا به عبادت خدا می پرداختند . در داخل خیمه عبادت ، محلی بسیار مقدس تعبیه می شد به نام قدس الاقداس که محل قرار گرفتن تابوت عهد بود . در معبد سلیمان ( مسجدالاقصی ) نیز آنچه اهمیت داشته ، « قدس الاقداس » بوده که مکان نگهداری صندوق عهد بوده است . آنها خود بر این باورند که در وسط هیکل سلیمان فضایی مطهر وجود داشت که به آن قدس الاقداس می گفتند و تابوت عهد خداوند در آنجا قرار داشته است . پس علت تقدس هیکل ادعایی از نظر خـود یـهـود ، وجـود تابوت عهـد بـوده نـه خـود معبد ( مسجدالاقصی ) . چنانکه در عهد جدید ( انجیل مسیحیان ) آمده است یهودیان مسجدالاقصی را به بازار خرید و فروش مبدل ساختند تا اینکه حضرت عیسی مسیح آمد و فروشندگان را از آنجا بیرون کرد و با حالت عصبانیت به آنان گفت : « خانه من محل اقامه نماز است شما آن را به پناهگاه دزدان مبدل ساخته اید » . صهیونیست ها به خیال خود می خواهند هیکل سلیمان را دوباره بسازند که در وسط آن قدس الاقداس محل تابوت عهد بوده . اما پاسخ نمی دهند که تابوت عهد خودش کجاست ؟؟ تورات می گوید بخت النصر هیکل را ویران نکرد ، فرشتگان خراب کردند و گنجینه های آن را در جایی پنهان کردند و مسلمانان معتقدند تابوت عهد و تمام میراث انبیای پیشین نزد امام زمان ﷺ است .

وجود فقدان ریشه دینی داشتن ، علت اصرار صهیونیست ها بر تخریب مسجدالاقصی و ساخت هیکل سلیمان چیست ؟ مسجدالاقصی ، محل معراج پیامبر اسلام ﷺ و کانون وحدت انبیای الهی است . محلی است که برای اولین بار ، شیاطین ( اجنه کافر ) به شکل فیزیکی و مادی توسط حضرت سلیمان ﷺ تحقیر و به بند و غل و زنجیر کشیده شدند . آیات متعددی از قرآن نیز به تحقیر اجنه توسط سلیمان ﷺ تصریح دارد . اولیـن هـدف صهیونیسم ( فرزندان شیطان ) این است که برای جبران این تحقیر الهی مکان تسخیر و خذلان خود یعنی مسجدالاقصی و محل عبادت « الله » را خراب کنند و به جای آن معبد شیطان را بنا کنند . حضرت سلیمان ، سحر و جادو را ممنوع کرد و تمامی طلسم ها و اوراد شیطانی را جمع آوری و دفن کرد . صهیونیستها و کابالیست ها معتقدند که سلیمان طلسم ها را در زیر تختش دفن کرد و برای بازگشت شیاطین یاجوج و ماجوج به زمین ، ( یعنی سپاه فیزیکی ابلیس که توسط ذوالقرنین راه آن ها سد شد ) این طلسم باید گشوده شود . یکی از اهداف حفاری زیر مسجد الاقصی یافتن همین طلسم های سیاه شیطانی و گشایش طلسم سیاه است .

شرط دیگر گشایش طلسم سیاه ، ریخـتـن فـراوان خـون بی گناه است . به همین دلیل آن هـا کـودک میکشند . الاقصی هم چون کعبه از زمان حضرت آدم ﷺ وجود داشته و داوود و سلیمان نبی ﷺ آن را تعمیر و بازسازی کرده اند . اگر صهیونیسم معتقد به پیامبری و محبت داوود و سلیمان(ع) بودند ، باید حافظ مسجدالاقصی باشند و نه تخریب کننده آن . در یک کلام ، هدف صهیونیزم ایجاد « هیکل شیطان » و « حکومت ابلیس » بر زمین است.

منابع: ۱.ابوالوید ازرقی،اخبار مکه،ترجمه محمود مهدوی دامغانی،انتشارات حکمت،۱۳۹۳،ج۱،ص۱۴-۱۱. ۲.سوره اسرا ۱۷/۱. ۳.مسجد الاقصی در اثار قرانی،مجله مطالعات بیت المقدس،ص۶. ۴.نقشه شماره سه،تطابق تقریبی نقشه های کعبه و مسجد الاقصی بدون توجه به ابعاد،منبع:مجله مطالعات بیت المقدس ،سال ششم،شماره اول،تابستان ۲۰۰۵،ص۱۹. ۵.هیثم فتحی الرطوط؛المسجد الاقصی فی الاثار القرانیه؛۲۰۱۵؛ص۱۳-۱۲. ۶.انجیل متی ۲۴:۲. ۷.قران سوره اسرا ۲-۷. ۸.انجیل لوقا ۴۶:۱۹.

چرا مسجدالاقصی مهم است؟

مسجدالاقصی به عنوان یکی از مقدس‌ترین و در عین حال کلیدی‌ترین و پرمناقشه‌ترین نقاط روی زمین همواره در طول تاریخ مطرح بوده است.

این مسجد جایگاه ویژه‌ای در بین مسلمانان دارد و نخستین قبله و سومین مکان مقدس آن‌ها به شمار می‌رود. پیامبر اسلام در شب اسرا به این مسجد منتقل شد و خارق‌العاده‌ترین گردهمایی تاریخ بشر در اینجا رخ داد. در واقعه اسرا تمام انبیا در مسجدالاقصی به حضرت محمد (ص) اقتدا کردند و پشت سر ایشان نماز خواندند.

در اسلام، نام مسجد الاقصی در کنار مسجد الحرام، مسجد النبی و مسجد کوفه به عنوان با فضیلت‌ترین مساجد آورده شده و در احادیث آمده است که نماز خواندن در مسجد الاقصی با هزار بار نماز خواندن در مساجد دیگر برابر است.

این مکان مدفن بسیاری از پیامبران و اصحاب پیامبران است. به عنوان نمونه و به احتمال زیاد حضرت سلیمان در این مکان دفن شده است.

در باب بانیان، تولیت و چرایی نامگذاری مسجدالاقصی

مسجد الاقصی را داوود نبی بنا نهاد و حضرت سلیمان آن را تکمیل کرد. پیامبر اکرم (ص) تا هفده ماه پس از هجرت به سمت این مسجد نماز می‌گذارد و معراج پیامبر قبل از هجرت از این مسجد صورت گرفته است.

دولت پادشاهی اردن متولی رسمی مجموعه مسجدالاقصی است. بر اساس پیمان‌نامه‌ی صلحی که در سال ۱۹۹۴ میلادی، میان اسرائیل و اردن بسته‌شد، مقرر شد تا عبادت یهودی‌ها در محوطه مجموعه مسجدالاقصی منع شود و دولت اردن متولی رسمی مجموعه مسجدالاقصی باشد. مجموعه مسجدالاقصی زیر نظر مفتی بیت‌المقدس اداره می‌شود.

علت نامگذاری این مسجد به نام مسجد الاقصی، به خاطر دوری آن از مسجدالحرام بوده است. الاقصی در لغت به معنای دور، دورترین و به نهایت رسیده‌ترین است. مسجدالاقصی به معنی دورترین مسجد است.

موقعیت جغرافیایی بیت‌المقدس

مساحت مسجد حدود ۱۴۴ دونم (هر دونم هزار متر مربع) است و شامل مسجد الاقصی، قبه الصخره و ۲۰۰ اثر دیگر می‌باشد. مسجد الاقصی بر فراز فلاتی کوچک به نام فلات موریا ساخته شده است که «صخره» مشرفه بالاترین نقطه آن است و دقیقاً در مرکز محوطه، مسجد قرار گرفته است.

ابعاد مسجد الاقصی

ابعاد مسجد از جنوب ۲۸۱ متر، از شمال ۳۱۰ متر، از شرق ۴۶۲ متر و از غرب ۴۹۱ متر است. این مساحت یک ششم مساحت بخش قدیمی شهر قدس را تشکیل می‌دهد. این ابعاد از زمان ساخته شدن این مکان به عنوان مسجدی برای نماز گزاردن تغییر نکرده و بر خلاف مسجدالحرام و مسجد نبوی در مکه مکرمه و مدینه منوره، این محدوده در طول تاریخ شاهد توسعه مساحت نبوده است.

نام دیگر مسجد الاقصی

نام دیگر مسجدالاقصی اصلی مسجد قِبلی است، چراکه از باقی مساجد به قبله نزدیک‌تر است. کلّ این محوطه تپّه‌مانند مسجدالاقصی نام دارد و گاهی حرم الشریف هم به آن گفته می‌شود. اما مساجد دیگری نیز در این مجموعه وجود دارند؛ از جمله مسجد براق، مسجد مروانی و غیره.

تصور اشتباه از مسجدالاقصی و قبه‌الصخره

یک تصور اشتباه وجود دارد مبنی بر این که مسجدالاقصی، همان مسجدی با گنبد طلایی رنگ است، اما در حقیقت مسجد الاقصی، آن مسجد با گنبد سبز رنگ است که تاریخ ساخت آن به قرن‌ها پیش باز می‌گردد.

۱. مختصات قبة الصخره

قبة الصخره کهن‌ترین شاهکار معماری اسلامی و بلندترین بارگاه و بقعه در حرم شریف است که در نهایت کمال تا به امروز باقی مانده است. نقشه معماری قبة الصخره برگرفته از نوع متمرکزی از معماری در دنیای مسیحیت است. این نقشه هشت ضلعی، شامل یک هشت‌گوشه است که دو هشت‌گوشه استوار بر ستون‌ها را در بر می‌گیرد. بر فراز این‌ها قبه‌ای روی ساقه‌ای بلند و دایره شکل بنا شده است. این معماری نمایشگر کاری زیباست که به نوعی تکامل یافته معماری بیزانس محسوب می‌شود.

چرا مسجد الاقصی مهم است؟

ابن عبدربّه در سال ۹۱۳ میلادی از جزئیات بیشتری پیرامون قبه الصخره سخن گفته است: گنبد را با ۳ هزارورق سربی پوشانده و بر این ورق‌ها، ۱۰ هزارو ۲۱۰ صفحه برنجیِ طلا کاری نصب شده است.

نام معمار قبه الصخره

نام معمار قبه الصخره مشخص نیست، بی‌شک می‌توان گفت کارگران عرب و رومی با نظارت دو نفری که نامشان در ماجرای ساخت قبه الصخره آمده، «رجاء بن حیات» و «یزیدبن سلام» در خلق این بنا دست داشته‌اند. اعراب مسلمان در ساخت این بنا، هنر صنعتگران مصری، سوری، یونانی و ایرانیِ تحت فرمانروایی خود را گرفتند و به هم پیوند زدند و هنری به نام «هنر اسلامی» را ابداع کردند.

قبة الصخره، نخستین نمونه ازمسجد‌هایی است که به علت فاصله گرفتن از سادگی ساختمان و بی‌پیرایگی که ویژگی مساجد پیش از آن بود از سایر مساجد متمایز شده است.

معماری مسجد الاقصی

نگاهی به قسمت بالای بنا نشان می‌دهد که تمام فضا به وسیله گنبد فرا گرفته شده است، امری که حالت روحانی محیط مسجد را فزونی می‌بخشد. این گنبد، از درون دارای دو پوشش چوبی است. گنبد کنونی که به جای گنبد اولیه در قرن دوازدهم بنا شده، به احتمال بسیار از همان زمان زراندود بوده است. ابن فقیه که گنبد را در سال ۹۰۳ میلادی دیده است، می‌گوید: «گنبدی روی گنبدی (گنبد دوپوش) است و بر آن ورق‌های سرب و مس، پوشیده از طلا کار شده است.»

طاق (رواق)‌های نعل اسبی از ممیزات معماری اکثر مساجد عصر اموی است، که در قبة الصخره به کاررفته است. نقش مایه غالب طاق‌های قبة الصخره، که به صورت نباتات، درختان و جام‌های جواهر نشان متجلی شدِه را نماد پیروزی مسلمین، معبد سلیمان و بهشت تفسیر کرده‌اند.

۲. مختصات مسجدالاقصی

مسجد الاقصی شامل منطقه‌ای است مستطیل شکل در جنوب شرقی شهر قدس که دور تا دور آن را دیوار در برگرفته و این دیوار‌ها هم در داخل دیوار‌های بخش قدیمی شهر قدس قرار گرفته‌اند.

بنای مسجد الاقصی ترکیب بسیار سنجیده‌ای دارد که تمام جزئیات و دقایق آن در طراحی و تعیین اندازه‌ها چنان به دقت محاسبه شده است که بیشترین تأثیر را بر بیننده می‌گذارد؛ به ویژه آن که می‌توان این بنا را در عین مستقل بودن ترکیبی از معماری‌های بیزانسی، رومی و حتی یونانی دانست. به عبارت ساده‌تر، معماران این مسجد، تاریخچه معماری انسان را در دل این اثر به یادگار گذاشته‌اند.

کتیبه ای مربوط به سال ۵۸۳ هجری

در قسمت جنوبی و وسط مسجدالاقصی، یک گنبد بلند و بزرگ وجود دارد و در زیر آن، محراب باشکوه مسجد به نقش و نگار بسیار عالی تزئین شده و کتیبه‏‌ای‏ دارد که نشان می‌دهد صلاح‏‌الدین در سال ۵۸۳ هجری این محراب را بنا کرده است و در همین جا منبری وجود دارد که از بهترین چوب‌ها که در آن با عاج و صدف‏ منبت‏‌کاری شده و نهایت درجه‌ی حیرت‏ انگیزی را برمی‌انگیزد، ساخته شده است. از کتیبه‏‌ای که در این منبر‏ موجود است، معلوم می‌شود که این منبر در سال ۵۶۴ هجری ساخته شده و شیشه‏‌های پنجره‏‌های بالای محراب آن متعلق به قرن ۱۶ میلادی است.

آتش سوزی عمدی در مسجد الاقصی

این منبر در سال ۱۹۹۶ در یک آتش‌سوزی از بین رفت؛ و در پایان ۲۱ آگوست ۱۹۶۹ مسجدالاقصی توسط «مایکل روهان» به آتش کشیده شد؛ رژیم صهیونیستی اعلام کرد او یک مسیحی مجنون است، اما برخی منابع معتقد بودند او یهودی است. در این آتش‌سوزی، آسیبی به قبة الصخره نرسید، اما در مسجدالاقصی، منبر صلاح‌الدین ایوبی و بسیاری کتاب‌ها و دیوار‌ها در آتش سوخت. «مایکل روهان» هم پس از مدتی بستری در تیمارستانی در عکا، بدون اینکه محاکمه شود به کشورش (استرالیا) بازگردانده شد!

از تخریب و سرقت تا تهاجم به مسجد الاقصی

مسجدالاقصی در حمله ۱۹۶۷ رژیم صهیونیستی به کرانه باختری به تصرف این رژیم درآمد، از آن زمان در اشغال است. این اشغال ازنظر کشور‌های جهان و قطعنامه‌های سازمان ملل متحد، غیرقانونی است و به موجب آن، نیرو‌های رژیم صهیونیستی باید از آن عقب‌نشینی کنند. از زمان اشغال یهودیان که اعتقاد دارند که بقایای معبد «هیکل» (معبدی که بنا به اعتقادات یهودی توسط سلیمان نبی به دستور خداوند ساخته شده و شرح آن در کتاب مقدس، بخش عهد عتیق آمده است) در زیر مسجدالاقصی قرار دارد، برای تخریب مسجد الاقصی و احیای آن معبد تلاش می‌کنند.

اشیای سرقتی از مسجد الاقصی

افزون بر تخریب، آن‌ها طی سال‌های اخیر بار‌ها اقدام به سرقت اشیا، مدارک و آثار باستانی از محوطه مسجدالاقصی و اطراف آن کرده‌اند. حتی برخی از اشیای به سرقت رفته را در موزه‌ای به نمایش هم گذاشته بودند. اما یکی از این سرقت‌ها که بعداً رسمی هم شد، سرقت سنگ بزرگی از مسجدالاقصی بود.

عوامل صهیونیست در آوریل سال ۲۰۰۹، سنگی را از قصر الاماره، قسمت جنوبی مسجد الاقصی به سرقت بردند و آن را درون محوطه کنست در محله صهیونیست‌ها قرار دادند. این رژیم با این کار‌ها قصد تاریخ‌سازی برای خودش دارد و به این ترتیب قصد دارد خود را صاحب حق در این منطقه جلوه دهد.

بیشتر بخوانید: قبه الصخره را با مسجدالاقصی اشتباه نگیرید

اقدام دیگر صهیونیسم علیه مسجدالاقصی به حملات و دست اندازی‌های مکرر بر می‌گردد. مسجدالاقصی در گذشته حملات معمول نیرو‌های صهیونیستی را تحت پوشش‌های مختلف تجربه کرده است. با این حال، این مسجد در سال‌های اخیر به ویژه پس عملیات «سیف القدس» (شمشیر بیت‌المقدس) اهمیت و معنای بیشتری یافته است.

فلسطین

فلسطین، سرزمین غصب‌شده اسلامی در منطقه خاورمیانه.

اشغال فلسطین تصرف غاصبانه سرزمین‌های فلسطین از سوی اسرائیل و بیرون راندن مردم فلسطین که رسماً از ۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۷ش/۱۴ می ۱۹۴۸م آغاز شد. زمینه‌های این اشغال به اواخر قرن نوزده میلادی و شکل‌گیری جنبش صهیونیسم، قیمومیت انگلیس بر فلسطین و طرح تقسیم فلسطین در سال ۱۹۴۷م از سوی سازمان ملل بازمی‌گردد.

مسئله اشغال فلسطین،‌ مشکل جهان اسلام شمرده شده و عالمان شیعه، همواره از فلسطین حمایت و بر آزادی آن تأکید کرده‌اند؛ برخی فتوای جهاد علیه اسرائیل داده و گروهی به حرمت رابطه با اسرائیل و وجوب آزادی فلسطین و قدس فتوا داده‌اند.

فلسطین، در جنوب غربی آسیا به دلیل وجود بیت‌المقدس و اهمیت آن در میان ادیان ابراهیمی، تاریخ پرکشمکشی داشته است. ایدۀ بازسازی مجدد حکومت یهود در خاک فلسطین، تلاش‌های سیاسی قدرت‌های بزرگ و صهیونیست‌ها را برای تحقق این ایده در پی داشت.

از اواخر قرن نوزدهم با آشکارشدن هدف اشغالگران، مبارزۀ مردم فلسطین نیز آغاز شد. بعد از تشکیل دولت اسرائیل، این مبارزات در بعد منطقه‌ای و جبهه عربی نیز ادامه یافت.

رژیم پهلوی با دولت اسرائیل روابط پنهانی و غیررسمی داشت. امام‌خمینی در نخستین سال‌های مبارزه، با اعتراض به عملکرد رژیم در حمایت از اسرائیل، صهیونیسم را خطری برای جهان اسلام و امنیت منطقه، به‌ویژه ایرانیان می‌شمرد. ایشان پس از پیروزی انقلاب نیز ضمن انتقاد به بی‌اعتنایی دولت‌های اسلامی به مسئلۀ فلسطین یا مذاکرات بی‌نتیجه آنها، جمعۀ آخر ماه رمضان را به عنوان روز قدس تعیین کرد و همۀ مسلمانان را به حمایت از حقوق فلسطینیان فراخواند.

معرفی

فلسطین با حدود ۲۷ هزار کیلومتر مربع وسعت، در جنوب غربی آسیا، شرق دریای مدیترانه و در همسایگی کشورهای لبنان در شمال، سوریه در شمال شرقی، اردن در شرق و مصر در جنوب غربی قرار دارد و جزء کشورهای خاورمیانه و خاور نزدیک به‌شمار می‌رود.[۱] فلسطین در حال حاضر شامل سه منطقه سرزمین‌های اشغالی ۱۹۴۸م، کرانه باختری رود اردن و نوار غزه، یعنی باریکه‌ای به مساحت ۴۵ کیلومتر در کنار سواحل دریای مدیترانه است.[۲] طبق آمارهای سال ۲۰۰۰م جمعیت کل فلسطینیان هشت میلیون و ۴۵۴ هزار نفر بوده است که حدود سه میلیون و ۷۸۷ هزار نفر در داخل فلسطین و حدود چهار میلیون و ششصد هزار نفر در کشورهای همسایه و عربی زندگی می‌کردند. در همان سال حدود یک میلیون و ۳۲ هزار نفر در نوار غزه، یک میلیون و ۸۳۶ هزار نفر در کرانه باختری و حدود ۹۱۹ هزار نفر در سرزمین‌های اشغالی می‌زیستند.[۳] در حال حاضر در داخل فلسطین اشغالی ۵۲ درصد جمعیت یهودی و ۴۸ درصد غیر یهودی هستند.[۴]

پیشینه

فلسطین محل تولد و زندگی برخی انبیای اولوالعزم(ع) ، مانند ابراهیم(ع) ، موسی(ع) و عیسی(ع) بوده است[۵] و شهر بیت‌المقدس را در دل خویش دارد. شروع بنای بیت‌المقدس (به عنوان مسجد( به دست داوود نبی(ع) و تکمیل آن به دست سلیمان(ع) بود[۶] و بارها، ازجمله در دوران عبدالملک‌بن‌مروان تجدید بنا شد.[۷] این مسجد در قرآن «مسجدالاقصی» نامیده شده و محل معراج پیامبر اسلام(ص) بوده است.[۸]

اسلام در زمان خلیفه دوم وارد سرزمین فلسطین شد. مردم بیت‌المقدس در برابر مسلمانان مقاومت کردند. در این میان، هیئتی از مردم شهر با خلیفه دوم دیدار کردند و پیشنهاد صلح دادند، به شرطی که خلیفه خود، مباشر واگذاری قدس باشد. خلیفه نیز شرط آنان را پذیرفت و به معابد و صلیب‌های آنان امان داد و بنا به خواسته مسیحیان اجازه اسکان یهودیان را در شهر نداد؛ در برابر، مسیحیان ملزم به پرداخت جزیه شدند.[۹] در سال ۱۰۹۵م جنگ‌های صلیبی آغاز گردید و فلسطین طی یک قرن میان مسیحیان و مسلمانان دست به دست شد؛ تا اینکه صلاح‌الدین ایوبی در سال ۱۱۹۲م آن را فتح کرد. پس از آن تا سال ۱۹۱۷م/ ۱۲۹۶ش زیر سیطره عثمانی قرار گرفت و سپس زیر سلطه استعمار درآمد.[۱۰]

مورخان صهیونیست معتقدند تلاش برای تأسیس اسرائیل در واقع بازسازی مجدد حکومت یهود در این منطقه است. آنان فلسطین را سرزمین نیاکان و پدران خود می‌دانند و از طرفی بازگشت یهودیان به سرزمین موعود (فلسطین) را تحقق وعده الهی می‌پندارند که از طرف خداوند به بنی‌اسرائیل داده شده است.[۱۱] نخستین مهاجران یهود در اوایل سال ۱۸۸۰م/ ۱۲۵۹ش از روسیه وارد فلسطین شدند.[۱۲] یهودیان، در آن برهه زمانی، به هدف تأسیس حزبی خاص[۱۳] در سال ۱۸۹۷م/ ۱۲۷۶ش، در شهر بال سوئیس به سرپرستی «هرتزل» کنگره‌ای تشکیل دادند و تصمیم به تشکیل «سازمان صهیونیسم جهانی» گرفتند (ببینید: رژیم اشغالگر قدس

در سال ۱۸۹۷م/ ۱۲۷۶ش دولت بریتانیا با طرح توطئه‌ای، سرعت فروپاشی امپراتوری عثمانی را ـ که مانعی بر سر راه تصرف فلسطین به‌شمار می‌رفت ـ تشدید کرد[۱۴]؛ سپس در زمان جنگ جهانی اول و بر اساس قرارداد سایکس ـ پیکو ۱۹۱۶م/ ۱۲۹۵ش، بخش وسیعی از سرزمین‌های عربی، ازجمله فلسطین را در اختیار گرفت و آن‌گاه بر پایه اعلامیه بالفور)وزیر خارجه وقت بریتانیا) ۱۹۱۷م/ ۱۲۹۶ش، به صهیونیست‌ها وعده داد فلسطین را برای تشکیل «وطن ملی یهود» در اختیارشان قرار دهد.[۱۵] یهودیان برای محقق‌کردن این وعده، به سراغ متفقین پیروز در جنگ جهانی اول رفتند و توانستند با کمک سرمایه‌داران یهودی، شورای عالی دول متفق را در سال ۱۹۲۰م/ ۱۲۹۹ش به اجرای اعلامیه بالفور وادار کنند تا فلسطین تحت حمایت انگلیس قرار گیرد.[۱۶] در ادامه اجرای این نقشه در ۱۴ مه ۱۹۴۸م/ ۱۳۲۷ش، نیروهای انگلیسی از فلسطین خارج شدند و پس از ساعاتی دولت اسرائیل در تل‌آویو اعلام موجودیت کرد.[۱۷]

آمارها نشان می‌دهد جمعیت فلسطین در سال ۱۹۱۸م/ ۱۲۹۷ش، حدود هفتصد هزار تن بوده است که حدود ۶۴۴ هزار (۹۲ درصد) عرب و نزدیک به ۵۵ هزار (حدود هشت درصد) یهودی بوده‌اند.[۱۸] این نسبت با قدرت سلاح بریتانیا و مهاجرت روزافزون یهودیان و اخراج و آواره‌کردن اعراب مسلمان و بومی فلسطین[۱۹] در سال ۱۹۴۸م/ ۱۳۲۷ش به حدود ۶۵۰ هزار نفر رسید و جمعیت یهودیان ساکن در فلسطین دوازده برابر اندازه نخست شد.[۲۰]

مبارزات مردم فلسطین

سابقه مبارزات اعراب فلسطینی علیه اشغالگران به اواخر قرن نوزدهم میلادی)۱۸۸۶م به بعد) بازمی‌گردد. در آن سال‌ها فلسطینیان دریافته بودند هدف اشغالگران تأسیس دولتی یهودی در خاک فلسطین است.[۲۱] هم‌زمان با آغاز جنگ جهانی اول )۹۱۴م/ ۱۲۹۳ش)، خشم اعراب علیه صهیونیست‌ها و یهودیان اشغالگر فزونی یافت و مقدمات تشکیل جنبش ملی را فراهم آورد[۲۲] تا سرانجام جنبش ملی فلسطین در سال ۱۹۱۹م/ ۱۲۹۸ش، در اعتراض به خیانت دولت بریتانیا به مردم فلسطین و صدور اعلامیه بالفور شکل گرفت.[۲۳] در این برهه، اعتراض فلسطینیان به اشغال سرزمین خود به دست یهودی‌ها، درگیری‌های خونینی، نظیر قیام یافا در سال ۱۹۲۱م/ ۱۳۰۰ش، انقلاب براق در سال ۱۹۲۹م/ ۱۳۰۸ش و قیام عزالدین قسام در سال‌های ۱۹۳۴م/ ۱۳۱۳ش و ۱۹۳۵م/ ۱۳۱۴ش[۲۴] را رقم زد. پس از سال ۱۹۳۵م نیز قیام‌هایی همچون انقلاب ۱۹۳۶–۱۹۳۹، ۱۹۴۴ و ۱۹۴۷م در مناطق اشغالی روی داد که با همکاری انگلستان و صهیونیست‌ها سرکوب شد و در سال ۱۹۴۸م/ ۱۲۳۷ش با خروج نیروهای انگلیسی و تشکیل دولت اسرائیل تمام این تلاش‌ها ناکام ماند.[۲۵]

دهه پنجاه میلادی را دهه شکل‌گیری هویت ملی فلسطینیان می‌دانند. ناکامی گروه‌های فلسطینی میان سال‌های ۱۹۵۴–۱۹۵۷م در برابر اسرائیل، اوضاع ناهنجار سیاسی ـ اقتصادی فلسطینیان و همچنین تصرف غزه در سال ۱۹۵۶م به دست اسرائیل و مقاومت فلسطینیان در مقابل و در نهایت اخراج صهیونیست‌ها از نوار غزه، فلسطینیان را به فکر همکاری با یکدیگر انداخت و این تفکر میان سال‌های ۱۹۵۷ و ۱۹۵۸م هسته نخستین تشکیل جنبش فتح بود.[۲۶] سازمان‌های فلسطینی بسیاری، مانند الفتح[۲۷] برای مبارزه مسلحانه علیه رژیم اسرائیل تشکیل شدند. ساف (PLO)سازمان آزادی‌بخش فلسطین که در نتیجه چهلمین کنفرانس اتحادیه عرب در سال ۱۹۶۴م/ ۱۳۴۳ش و به ریاست احمد شقیری تشکیل شد،[۲۸] هدف مهم درهم‌شکستن قدرت نیروهای صهیونیست و دولت غاصب اسرائیل با فعالیت‌های سیاسی را برای خود برگزید[۲۹]؛ ولی بعدها این سازمان برای تحقق این هدف، ارتش آزادی‌بخش فلسطین (PLA) را نیز تأسیس کرد تا علیه رژیم صهیونیستی به اقدامات نظامی نیز روی آورد.[۳۰] با ناکامی قیام‌های پراکنده تا سال ۱۹۸۷م/ ۱۳۶۶ش، حرکت خودجوش و فراگیر مردم فلسطین، خارج از چارچوب ساف که به انتفاضه معروف است، آغاز شد؛ قیامی که همچنان ادامه یافته است.[۳۱]

به دنبال جنبش جهاد اسلامی فلسطین که در اواخر سال ۱۹۷۰م و مقارن با انقلاب اسلامی ایران به دست فتحی شقاقی بنیان‌گذاری شد.[۳۲] حرکت مقاومت اسلامی (حماس( در سال ۱۹۸۷م/ ۱۳۶۶ش به دست احمد یاسین، از رهبران اخوان‌المسلمین در غزه تأسیس گردید. این دو گروه با الهام گرفتن از انقلاب اسلامی ایران و با هدف رویارویی با اسرائیل و نیروهای ملی سکولار ساف به وجود آمدند.[۳۳] سه دهه پس از شکل‌گیری ساف، یاسر عرفات در سال ۱۹۹۳م/ ۱۳۷۲ش طی نامه‌ای به نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی؛ اسحاق رابین این رژیم را به رسمیت شناخت و سبب انشقاق فتح (رهبر ساف) و حماس شد.[۳۴] واکنش حماس به اقدامات فتح آغاز انتفاضه بود که بعدها با شکل‌گیری گردان‌های عزالدین قسام، این جنبش به سمت حرکت‌های مسلحانه قدم برداشت.[۳۵]

در بعد منطقه‌ای و جبهه عربی نیز جنگ‌های چندی میان اسرائیل و همسایگان درگرفته است. اسرائیل از سال ۱۹۴۸م/ ۱۳۲۷ش بیش از هفت مرتبه با همسایگان سرزمین‌های اشغالی به جنگ پرداخته است؛ ازجمله جنگ اسرائیل با دول عربی مصر و سوریه و عراق و اردن و لبنان، مسئله کانال سوئز و صحرای سینا میان مصر و اسرائیل با حمایت انگلستان و فرانسه در سال ۱۹۵۶م/ ۱۳۳۵ش، جنگ شش‌روزه دول عربی با اسرائیل در ۱۹۶۷م/ ۱۳۴۶ش، جنگ مصر و اسرائیل در ۱۹۶۸م تا ۱۹۷۰م، جنگ رمضان میان اسرائیل و مصر و سوریه در ۱۹۷۳م و جنگ‌های ۱۹۸۲ و ۲۰۰۶م میان اسرائیل و لبنان.[۳۶]

فلسطین در نگاه و عمل امام‌خمینی

از اواخر دهه ۱۳۲۰، رژیم پهلوی روابط غیررسمی و پنهانی خود را با دولت اسرائیل برقرار کرد. محمدرضاشاه پهلوی به درخواست آمریکا، خواستار تقویت و تحکیم روابط همه‌جانبه خود با اسرائیل بود. بدین ترتیب رژیم طی دهه چهل، روابط خود را با اسرائیل گسترش داد؛ روابطی که همه عرصه‌های سیاسی و نظامی ـ امنیتی و اقتصادی را شامل می‌شد. امام‌خمینی با ورود به صحنه مبارزه در نخستین سال‌های دهه چهل شمسی، در کنار اعلام حمایت از مردم مظلوم فلسطین، اسرائیل و صهیونیسم را خطری برای جهان اسلام و صلح و امنیت منطقه و همه مسلمانان، به‌ویژه ایرانیان برشمرد و حملات خود را متوجه محمدرضا پهلوی و حامیان صهیونیستی و آمریکایی او کرد.[۳۷]

امام‌خمینی در بعد فقهی معتقد بود اگر سرزمین مسلمین تحت سلطه کفار درآیند و قدرت اسلام تحت‌الشعاع قرار بگیرد، بر همه مسلمانان واجب است با جان و مال از سرزمین‌های اسلامی حمایت کنند.[۳۸] نخستین موضع‌گیری عمومی ایشان دربارهٔ فلسطین به سال ۱۳۴۱ بازمی‌گردد. در شهریور این سال، ایشان طی سخنانی، مخالفت خویش را با دولت اسرائیل اعلام و خود را حامی دولت‌های مسلمان در برابر اسرائیل معرفی کرد.[۳۹] از این تاریخ تا اواسط سال ۱۳۴۳، امام‌خمینی به مناسبت‌های گوناگون علیه اسرائیل و تقویت روابط حکومت پهلوی با این کشور موضع‌گیری کرده است.[۴۰] ایشان به دولت‌های اسلامی دربارهٔ قضیه فلسطین اعلام خطر می‌کرد و آنها را به پرهیز از اختلافات و تلاش برای بیرون‌راندن اسرائیل از فلسطین و دفاع از حقوق آوارگان فلسطینی فرا می‌خواند.[۴۱]

امام‌خمینی در سال ۱۳۴۷، در پاسخ به پرسش نماینده الفتح دربارهٔ جواز استفاده از وجوهات شرعی برای کمک به رزمندگان فلسطینی، ضمن تأکید بر دفاع همه‌جانبه از اسلام و جهاد در برابر اشغالگران صهیونیست و لزوم حمایت از نیروهای مبارز فلسطینی، اختصاص بخشی از اموال شرعی، مانند زکات و سهم امام(ع) را به مجاهدین فلسطینی شایسته، بلکه واجب شمرد.[۴۲] ایشان در پیام به زائران بیت‌الله‌الحرام در سال ۱۳۴۹، به مسلمین جهان دربارهٔ فلسطین هشدار داد و دوری سران کشورهای اسلامی از اختلافات را در حل مشکلات فلسطین مؤثر دانست[۴۳]؛ چنان‌که با انتقاد از برخی سران ممالک اسلامی، که با وجود منابع سرشار طبیعی و جمعیت فراوان نتوانستند دست صهیونیسم را از سرزمین فلسطین کوتاه کنند، اعلام خطر کرد که مقصود قدرت‌های استکباری از ایجاد اسرائیل، تنها اشغال فلسطین نیست، بلکه هدف نهایی آنان تسلط بر همه کشورهای عربی است.[۴۴]

در اواسط سال ۱۳۵۲ و به هنگام رویارویی دولت‌های عربی با اسرائیل، در جنگ سوم اعراب و اسرائیل، امام‌خمینی، مسلمانان را به توکل بر خدا و حمایت از مجاهدان فلسطینی و نثار جان و مال خویش در راه دفاع از فلسطین اشغالی و رهاساختن آن از اسارت استعمار فرا خواند.[۴۵] ایشان در پیامی به ملت مسلمان ایران، همزمان با اعتراض به جشن‌های ۲۵۰۰ساله، ضمن اعلام ناخرسندی از همکاری محمدرضا پهلوی با اسرائیل و اعتراض به بی‌اعتنایی او به جنگ اعراب و اسرائیل، مقصود پهلوی از صحنه‌سازی‌ها و دستگیری بسیاری از علما و روشنفکران ایرانی و تبعید و شکنجه آنان را سرگرم‌کردن ملت ایران به مصیبت‌های خود و جلوگیری از گسترش دامنه مبارزه اعراب با اسرائیل و عدم همراهی مردم ایران با مبارزان فلسطینی بیان کرد.[۴۶] با نزدیک‌شدن به سال‌های آخر حیات رژیم پهلوی و اوج‌گیری مبارزات مردم (۱۳۵۶ و ۱۳۵۷)، مناسبات و روابط ایران و اسرائیل رو به سردی نهاد و با پیروزی انقلاب اسلامی به‌کلی قطع شد.[۴۷]

امام‌خمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با تعیین جمعه آخر ماه رمضان به عنوان روز قدس، خواستار پیوند و اتحاد مسلمانان برای حمایت از حقوق مردم فلسطین شد[۴۸] (ببینید: روز جهانی قدس). ایشان اختلاف و تفرقه میان مسلمانان را عامل بقای اسرائیل می‌دانست و در بیانی تمثیلی خاطرنشان کرد اگر مسلمین با وحدت، هر کدام یک سطل آب بر سر این رژیم می‌ریختند تا به حال نابود شده بود.[۴۹] از دیدگاه ایشان، مسئله قدس، مسئله‌ای قومی و مربوط به یک کشور یا حتی مسلمانان جهان نیست، بلکه واقعیتی مربوط به موحدان جهان و مؤمنان گذشته و حال و آینده است.[۵۰] ایشان پس از ترسیم مفاهیم انسانی و اسلامی مسئله فلسطین، رسالت آزادی آن را به عهده امت اسلامی قرار داد؛ زیرا ایشان قدس را حقی می‌دانست که از آنِ مسلمانان است و باید به آنان بازگردانده شود.[۵۱] ایشان مسئله فلسطین را محور مبارزه با مستکبران ارزیابی می‌کرد و روز قدس را روز حیات اسلام و روز تعیین سرنوشت ملت‌های مستضعف برمی‌شمرد و ملل مسلمان را به اقدامات اصولی و عملی برای آزادی قدس فرامی‌خواند.[۵۲] حمایت و پشتیبانی قاطع امام‌خمینی از ملت فلسطین سبب شد فلسطینیان، اصول جهاد و شهادت و فداکاری در راه هدف را که نماد شیعیان و شعارهای انقلاب اسلامی ایران بود، به عنوان اصول اساسی سازمان‌هایی، مانند جهاد اسلامی فلسطین مطرح کنند.[۵۳]

نقد موضع کشورها و سازمان‌های بین‌المللی

در جریان منازعات و درگیری‌های فلسطین و رژیم اشغالگر قدس، سازمان ملل و سران کشورهای عرب و مقامات بلندپایه آمریکا و دیگر کشورهای غربی چندین طرح و پیشنهاد صلح ارائه کردند؛ اما این طرح‌ها غالباً یک‌طرفه بود و در آن منافع طرف فلسطینی رعایت نمی‌شد و اگر گاهی دربردارنده منافع ملت فلسطین و آوارگان فلسطینی بود، اسرائیل آن را رد می‌کرد.[۵۴]

امام‌خمینی در طول مبارزات مردم فلسطین، ضمن انتقاد از دولت‌های اسلامی که به جای حمایت از مردم فلسطین، بی‌اعتنایی در پیش گرفته یا احیاناً یاری‌دهنده جنایت‌کاران شده یا به مذاکرات بی‌نتیجه مشغول بودند، مسلمانان را به حمایت و دفاع از مبارزان فلسطینی با هر وسیله ممکن و دفع اسرائیل با تلاش و وحدت اسلامی فرامی‌خواند.[۵۵] برخلاف نظر امام‌خمینی و عملکرد جمهوری اسلامی ایران، دولت‌های کشورهای اسلامی، به‌ویژه سازمان همکاری (کنفرانس) اسلامی، با برخوردی منفعلانه و محافظه‌کارانه واقعیت اسرائیل را پذیرفتند و در اجلاس‌های ۱۹۸۴ و ۱۹۹۴م مراکش، ۱۹۷۸م کویت و ۱۹۹۱م سنگال به دنبال طرح سازش با این رژیم برآمدند[۵۶] (ببینید: سازمان کنفرانس اسلامی

امام‌خمینی معتقد بود مذاکره با سیاست‌مداران جنایتکار تاریخ، قدس و فلسطین را نجات نمی‌دهد،[۵۷] بلکه این تلاش‌ها در قالب طرح‌هایی، نظیر طرح سادات و فهد برای برقراری صلح در منطقه، تنها به کوتاه‌کردن دست مردم مسلمان از سرنوشت خویش می‌انجامد.[۵۸] طرح هشت‌ماده‌ای فهد که از رژیم اسرائیل می‌خواست از سرزمین‌های اشغالی سال ۱۹۶۷م خارج شود،[۵۹] در واقع به معنای شناسایی حاکمیت و استقلال و تمامیت ارضی رژیم صهیونیستی بود.[۶۰] امام‌خمینی ضمن اعتراض به این طرح و اعلام خطر دربارهٔ آن، نتیجه پذیرش چنین طرحی را سلطه و حاکمیت اسرائیل بر تمام سرزمین‌های عرب برشمرد.[۶۱]

امام‌خمینی همچنین با اعتراض به سازمان‌های بین‌المللی که از متجاوزان به فلسطین و کشورهای عربی پشتیبانی می‌کنند، آنها را عامل زورگویان معرفی کرد و مستضعفان را به قطع امید از آنان و اتکا به خدا و مبارزه با دشمنان خود فرا می‌خواند.[۶۲] ایشان سکوت و سازش سران کشورهای اسلامی در برابر جنایات اسرائیل در سرزمین فلسطین را محکوم کرده، بر لزوم مبارزه با اسرائیل تا بازپس‌گرفتن سرزمین فلسطین تأکید می‌کرد.[۶۳]

همه آنچه باید درباره فلسطین بدانیم

سرزمین‌های فلسطینی

فلسطین به عربی: فلسطین؛ به عبری: פלסטינה) به‌صورت تاریخی و از دوران روم باستان به ناحیه‌ای گفته می‌شده که بین دریای مدیترانه و کرانه‌های رود اردن واقع شده‌است.[۱]

فلسطین کشور مسلمان‌نشین، در منتهی الیه غرب قاره آسیا و در شرق مدیترانه که از شرق به اردن، از غرب به دریای مدیترانه، از شمال و شمال شرقی به سوریه و لبنان و از جنوب به شبه جزیره مصر (سینا) و خلیج عقبه محدود می‌شود.

فلسطین مهد ادیان توحیدی تاریخ و محل تلاقی تمدن‌هاست. فلسطین علاوه بر جایگاه دینی که مهد انبیاء و ادیان آسمانی است، به دلیل قرار گرفتن در خاورمیانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

اماکن و جایگاه‌های مقدّسی در فلسطین قرار دارد که می‌توان به مسجدالاقصی و مسجد الصّخره اشاره کرد. پایتخت آن بیت المقدس است. این کشور محل سکونت مسلمانان، مسیحیان و یهودیان بوده و اولین ساکنین آن کنعانیان بودند. با ورود حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) خداپرستی به آنجا راه یافت.

در زمان خلیفه دوم و فتوحات مسلمانان، دین اسلام وارد فلسطین شد.

فلسطین در سال ۱۹۱۷م به برتانیان واگذار شده و سال ۱۹۴۸م توسط اسرائیل اشغال شد و هم‌اکنون هم ادامه دارد. در طول این سال‌ها جنگ‌های زیادی بین اسرائیل و جنبش‌های فلسطینی درگرفته است.

در فلسطین جنبش‌های سیاسی مختلفی به وجود آمده که به حماس، جهاد اسلامی، جنبش فتح و... می‌توان اشاره کرد.

تاریخچه کشور فلسطین به عنوان یک منطقه باستانی و پرتاریخ به دوران‌های باستان بازمی‌گردد و تاثیرات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بسیاری را تا به امروز داشته است. در طول تاریخ، این منطقه شاهد حضور متعددی از تمدن‌ها، امپراتوری‌ها و فرهنگ‌های مختلف بوده است.

کشور فلسطین یا به عبارت دقیق‌تر، منطقه فلسطین، یک منطقه تاریخی و جغرافیایی است که در قسمت شرقی ساحل شرقی دریای مدیترانه جای دارد. این منطقه شامل زمین‌هایی از لبه غربی رود اردن تا ساحل دریای مدیترانه بوده است.

منطقه فلسطین، که امروزه شامل قسمت‌هایی از اسراییل و شهر غزه است، از گذشته، محل اقامت مردمانی بوده که به‌عنوان فلسطینی‌ها معروف و مشهور شده‌اند. این منطقه دارای تاریخی بسیار قدیمی است که به زمان‌های باستانی بازمی‌گردد و نقش مهمی در تاریخ و فرهنگ منطقه نیز دارد.

به گزارش اقتصاد24، اهمیت فلسطین به دلیل وجود مکان‌های مقدس برای سه دین ابراهیمی، یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام، بسیار بالاست. به‌عنوان مثال، شهرهایی مانند بیت‌المقدس، ناصره، و بیت‌لحم، که هرکدام ارتباط خاصی با یکی از این دین‌ها دارند، در این منطقه واقع شده‌اند.

تاریخچه فلسطین

تاریخچه کشور فلسطین به عنوان یک منطقه باستانی و پرتاریخ به دوران‌های باستان بازمی‌گردد و تاثیرات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بسیاری را تا به امروز داشته است. در طول تاریخ، این منطقه شاهد حضور متعددی از تمدن‌ها، امپراتوری‌ها و فرهنگ‌های مختلف بوده است.

دوران باستان: فلسطین یکی از مهم‌ترین مناطق تاریخی دنیاست که در آن زندگی انسان‌ها به دوران‌های باستانی برمی‌گردد. این منطقه به‌طور مشخص در دوران ایبریان، مصر باستان، و بعد از آن، دوران صلیبیان و اسلامی، نقش بسیار مهمی داشته است.

دوران کهن و حضور فراعنه: این منطقه در دوره باستان، بخشی از امپراتوری مصر باستان شناخته می‌شد و تحت حکومت فراعنه مصری بود.

دوران صلیبیان و حکومت مسیحیت: این منطقه سرزمین مقدس برای مسیحیان شناخته شد و تحت حکومت صلیبیان در دوره قرون وسطی قرار گرفت.

دوران حکومت اسلامی: پس از حمله اسلامیان، فلسطین تحت حکومت اسلامی قرار گرفت و شهرهایی همچون بیت‌المقدس (قدس) و نابلس توسعه یافتند.

دوران امپراتوری عثمانی: در دوره امپراتوری عثمانی، فلسطین به حکومت این امپراتوری واگذار شد و تحت آن مدتی قرار گرفت.

دوران معاصر: پس از جنگ جهانی اول و تفاهمات سایکس-پیکو، بخش‌هایی از فلسطین تحت کنترل بریتانیا قرار گرفت. در سال ۱۹۴۸، اعلام استقلال اسراییل و تأسیس دولت اسرائیل باعث انزوای فلسطینیان و رخداد مسئله و حوادث فلسطین شد.

جنگ فلسطین و اسراییل

جنگ‌ها و تنش‌ها بین فلسطین و اسرائیل یکی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین مسائل سیاسی و نظامی در قرن بیستم و بیست و یکم بوده است. این تنش‌ها در دوره مدرن تاریخ شروع شده و به دلیل دعواهای اراضی، اختلافات ادیانی و جنبش‌های ملی و سیاسی، به اشتباهات و اختلافات دائمی منجر شده است. در ذیل، به برخی از جنگ‌ها و تنش‌های مهم بین فلسطینیان و اسرائیل اشاره شده است:

جنگ ۱۹۴۸: پس از اعلام استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸، ارتش‌های عربی به همراه فلسطینیان علیه اسرائیل حمله کردند. این جنگ با پیروزی نیروهای اسرائیل و ایجاد میان جنگی تحت عنوان «نخستین جنگ عرب‌اسرائیلی» به پایان رسید و منجر به تشکیل دولت اسرائیل و مهاجرت بسیاری از مردم فلسطینی به مناطق دیگر شد.

جنگ شش روزه ۱۹۶۷: در این جنگ، اسرائیل علیه کشورهای عربی، از جمله مصر، سوریه و اردن، حمله کرد. این جنگ به پیروزی اسرائیل و اشغال اراضی فلسطینیان، جزیره سینای، قلمروهای سوریه و اردن منجر شد.

انتفاضه‌های فلسطینیان: در سال‌های بعد از جنگ شش روزه، مردم فلسطین با اعتراضات و انتفاضه‌های مداومی علیه اشغال اسرائیل مواجه شدند. این انتفاضه‌ها شامل انتفاضه اول (Intifada) در دهه ۱۹۸۰ و انتفاضه دوم در دهه ۲۰۰۰ بودند.

جنگ ۲۰۰۸ لبنان: در تابستان ۲۰۰۶، حزب الله لبنانی با اسرائیل درگیر شد که منجر به جنگ کوتاهی در منطقه شد.

جنگ‌های غزه: منطقه غزه، که تحت کنترل حماس فلسطینی است، مرتب هدف حملات نظامی اسراییل بوده است، از جمله جنگ‌هایی که در سال‌های ۲۰۰۸، ۲۰۱۲ ، ۲۰۱۴ و 2024 اتفاق افتاده است.

مقاله‌های اسرائیل و اشغال فلسطین را ببینید.

اشغال فلسطین تصرف غاصبانه سرزمین‌های فلسطین از سوی اسرائیل و بیرون راندن مردم فلسطین که رسماً از ۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۷ش/۱۴ می ۱۹۴۸م آغاز شد. زمینه‌های این اشغال به اواخر قرن نوزده میلادی و شکل‌گیری جنبش صهیونیسم، قیمومیت انگلیس بر فلسطین و طرح تقسیم فلسطین در سال ۱۹۴۷م از سوی سازمان ملل بازمی‌گردد.

مسئله اشغال فلسطین،‌ مشکل جهان اسلام شمرده شده و عالمان شیعه، همواره از فلسطین حمایت و بر آزادی آن تأکید کرده‌اند؛ برخی فتوای جهاد علیه اسرائیل داده و گروهی به حرمت رابطه با اسرائیل و وجوب آزادی فلسطین و قدس فتوا داده‌اند.

در روز اعلام رسمی اشغال فلسطین، یهودیان در سرزمین‌هایی که سازمان ملل متحد در طرح تقسیم به آنها اختصاص داده بود (حدود ۵۵٪ فلسطین) ساکن شدند و پس از آن در پی جنگ‌های متعدد به قلمرو مناطق اشغالی افزودند. محدوده مناطق اشغالی در جنگ ۱۹۴۸م، به ۷۸٪ رسید و در جنگ شش روزه ۱۹۶۷م/۱۳۴۶ش، بخش شرقی بیت‌المقدس، نوار غزه، صحرای سینا، کرانه باختری، شهر قُنَیْطَره و بلندی‌های جَوْلان در سوریه نیز به اشغال اسرائیل درآمد. براساس گزارش‌ها تا سال ۱۴۰۲ش، کمتر از ۱۵ درصد از سرزمین فلسطین شامل نوار غزه و بخش‌های پراکنده‌ای از منطقه کرانه باختری، در اختیار فلسطینی‌ها باقی مانده است. در این مدت بیش از شش میلیون فلسطینی نیز آواره و از سرزمین خود اخراج شدند.

هدف صهیونیست‌ها از اشغال فلسطین، تأسیس یک کشور بزرگ یهودی (اسرائیل بزرگ) و یک ابرقدرت در خاورمیانه ذکر شده است. اعتقاد به قوم برتر و برگزیده بودن یهود از سوی خدا و اختصاص سرزمین فلسطین به یهودیان (سرزمین موعود) را از انگیزه‌های یهودیان در اشغال فلسیطین و تأسیس اسرائیل برشمرده‌اند. داوطلبانه بودن مهاجرت فلسطینی‌ها از سرزمینشان، شعار «سرزمین بدون مردم برای مردم بدون سرزمین» و هولوکاسْت نیز ازجمله توجیهاتی است که صهیونیست‌های یهودی برای مشروعیت اشغال فلسطین به آن تمسک می‌کنند.

اشغال فلسطین پیامدهایی گوناگونی همچون کشته و آواره شدن بسیاری از مردم فلسطین، قیام مردم فلسطین، شکل‌گیری محور مقاومت و جنبش‌‌هایی مانند حَماس و جهاد اسلامی و اختصاص روز قدس به حمایت از فلسطین و اعتراضات جهانی را در پی داشت.

راه‌حل‌هایی برای حل مسئله اشغال فلسطین مطرح شده همانند پیمان کَمْپ دِیْوید، توافق اُسْلو و طرح دودولتی که همه آنها از سوی جمهوری اسلامی ایران ناموفق شمرده شده‌اند. از نظر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران، راه‌حل منطقی، همه‌پرسی از صاحبان حق در فلسطین اعم از ساکنان و آوارگان درباره سرزمین و حکومت آن است.

مردم و فرهنگ کشور فلسطین

فرهنگ و مردم فلسطین بر اساس تاریخ و زمینه‌های مختلفی شکل گرفته است و یک تنوع فرهنگی و زبانی بسیار گسترده را در خود جای داده است. این تنوع فرهنگی شامل تأثیرات مختلف از جمله تاریخ قدیمی، ادیان، زبان‌ها، معماری، غذاها و رسوم و آیین‌های محلی است. شامل:

تاریخ و ادیان: فلسطین به عنوان مرکز مذهبی بسیاری از ادیان ابراهیمی مهم، یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام، شناخته می‌شود. این محل مقدس برای دین‌های ابراهیمی و متعلقات آن‌ها مورد احترام قرار می‌گیرد و زندگی مردم کشور فلسطین به شدت به این ادیان مرتبط است.

زبان: زبان‌های فارسی، عربی و عبری از جمله زبان‌هایی هستند که در فلسطین صحبت می‌شوند. زبان رسمی مورد استفاده این شهر عربی است، اما زبان فارسی نیز به‌ویژه در بین جوامعی که از جمعیت ایرانی تبار هستند، شناخته می‌شود.

غذاها و رسوم: غذاهای محلی مانند فلافل، حمص، شاورما، و برنج معروف هستند. همچنین، رسوم و سنت‌های محلی مانند عروسی‌ها، مراسم دینی و فرهنگ‌های مردمی تاثیر زیادی در زندگی روزمره مردم فلسطین دارند.

هنر و معماری: هنر و معماری فلسطین تحت تأثیر سبک‌های مختلف تاریخی از جمله اسلامی، عثمانی، و معماری محلی است. مساجد، کلیساها، و معابد تاریخی از جمله آثار هنری و معماری برجسته این منطقه هستند.

ادبیات و فرهنگ عامه: فلسطین با تاریخ بسیاری از ادبیات و هنر درخشان مانند شعر و داستان‌های معروف محلی برخوردار است. ادبیات فلسطین نیز مانند داستان‌های «ألف ليلة و ليلة» (هزار و یک شب) از جمله ادبیات عربی برجسته است.

جمعیت فلسطین

تخمین جمعیت فلسطین در هر زمانی ممکن است تغییر کند و به عواملی مانند جمعیت روزافزون، مهاجرت، و اختلافات سیاسی و اجتماعی وابسته باشد. اطلاعات دقیق و کامل در مورد جمعیت فلسطین ممکن است در دسترس نباشد، اما به طور کلی، جمعیت فلسطین به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:

فلسطین اشغالی (اراضی اسراییل( جمعیت این مناطق شامل اسرائیلیان یهودی، فلسطینیان عرب، و اقلیت‌های دیگر مانند دروزی‌ها و بدون‌سرزمین‌ها است. بخش بزرگی از جمعیت این منطقه از نظر دینی و فرهنگی یهودی بوده و با دولت اسرائیل وابستگی دارند. این منطقه شهرهایی مانند تل‌آویو، بیت‌اللحم، و قدس را در بر می‌گیرد.

نواحی فلسطینی خودمختار (قطاع غزه و بخش‌هایی از غرب بانک( جمعیت این نواحی شامل اقلیت فلسطینیان عرب است که در آنجا زندگی می‌کنند. این مناطق شهرهایی مانند رفح، خان یونس، نابلس و رام‌الله را در بر می‌گیرند.

در کل، تخمین جمعیت فلسطین در دو بخش اشغالی و خودمختار، حدوداً چند میلیون نفر است، اما این تعداد ممکن است با توجه به شرایط مختلف اجتماعی و سیاسی تغییر کند.

جاذبه‌های گردشگری فلسطین

فلسطین، با تاریخ و فرهنگ غنی خود، دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است که هرساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. این مناطق تاریخی، مذهبی و طبیعی شامل مکان‌هایی متنوعی است. در زیر، تعدادی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری فلسطین ذکر شده است:

قدس (بیت‌المقدس( شهر مقدس در ادیان ابراهیمی، شامل مکان‌های مذهبی معروفی مانند مسجد الاقصی، کلیسای قیامت، و دیوارهای شهری قدیمی می‌باشد.

بحر مرده (بحر مریخ( این دریاچه شور واقع در جنوب فلسطین با آبی رنگ تیره و مناظر طبیعی خیره‌کننده، جذب گردشگران بسیاری را به خود جلب می‌کند.

بیت لحم: به عنوان محل تولد عیسی مسیح، این شهر دارای مکان‌های مذهبی مهمی از جمله کلیسای مهد و غار نجسون است.

نابلس: این شهر تاریخی با بازارهای قدیمی، مساجد و بناهای تاریخی، جذب گردشگران فراوانی است.

بحر فلسطین: سواحل زیبای فلسطین با شن‌های طلایی و آب‌های آبی، به‌ویژه در منطقه غزه، برای تفریح و استراحت گردشگران مناسب هستند.

رام‌الله: پایتخت فلسطین، این شهر دارای موزه‌ها، گالری‌های هنری، رستوران‌ها و فضاهای فرهنگی متنوعی است که بازدید کنندگان را به خود جذب می‌کند.

جبل النار: یکی از قله‌های بلند و زیبای فلسطین است که از برف و یخ پوشیده می‌شود و مکانی عالی برای کوهنوردی و تماشای مناظر طبیعی است.

شهرهای باستانی: شهرهای باستانی مانند جریشو، کفر سبا، و بیت‌شان مکان‌های مهمی از نظر تاریخی و باستان‌شناسی هستند که گردشگران را به خود جذب می‌کنند.

اقتصاد کشور فلسطین

فلسطین یک منطقه دارای تاریخ و فرهنگ بسیار غنی است، اما از لحاظ اقتصادی وضعیتی پیچیده دارد. به دلیل تنش‌ها و جنگ‌های مداوم در این منطقه، توسعه اقتصادی با چالش‌های زیادی مواجه بوده است. اما متنوع بودن منابع و پتانسیل‌های طبیعی و فرهنگی در این منطقه، همچنان امیدوارکننده است. در زیر، به برخی از جنبه‌های اقتصادی کشور فلسطین اشاره شده است:

کشاورزی: بخشی از اقتصاد فلسطین به کشاورزی اختصاص دارد. این منطقه به دلیل آب و هوای معتدل و خاک حاصلخیز، برای کشت محصولاتی مانند زیتون، خرما، انگور، سیب، و گلابی معروف است.

صنعت و تولید: صنایع کوچک و متوسطی در فلسطین وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به صنایع غذایی، تولیدات دستی، صنایع ساختمانی، و صنایع نساجی اشاره کرد.

تجارت و خدمات: شهرهایی مانند بیت‌اللحم و بیت‌لحم و مناطقی همچون رام‌الله و نابلس به عنوان مراکز تجاری و خدماتی مهم در فلسطین شناخته می‌شوند. فعالیت‌های تجاری متنوعی از جمله فروش محصولات محلی و صادرات و واردات در این مناطق صورت می‌گیرد.

کمک‌های بین‌المللی: فعالیت‌های بشردوستانه و کمک‌های بین‌المللی به فلسطین در توسعه اقتصادی و اجتماعی این منطقه نقش مهمی داشته است.

به طور کلی، فرهنگ و مردم فلسطین با تاریخ و جغرافیای منحصر به فرد خود، یک هویت فرهنگی و مذهبی غنی دارند که تاثیرات بسیاری را در منطقه و جهان داشته است.

نخست‌وزیر نروژ به رسمیت شناختن کشور فلسطین را اعلام کرد

اورشَلیم به عبری: ירושלים با تلفظ «یِروشَلاییم» Yerushaláyimⓘ، به عربی: أورشلیم القُدس) یا بَیْت‌المُقدَّس یا قُدس (به عربی: القُدس ،از قدیمی‌ترین شهرهای جهان[۲] در دامنه جبال الخلیل و نیز پایتخت بالفعل اسرائیل است[۳] که به صورت قانونی، بخش غربی آن، متعلق به اسرائیل و بخش شرقی آن که در اشغال اسرائیل است، به دولت فلسطین تعلق دارد اما از لحاظ بین‌المللی، این شهر، به صورت گسترده، به عنوان پایتخت اسرائیل یا فلسطین، به رسمیت شناخته نشده است. بخش باستانی این شهر، به دلیل وجود بناهای تاریخی-مذهبی مهم، از نظر ادیان ابراهیمی یهودیت، مسیحیت و اسلام، مقدّس، دانسته می‌شود. جمعیت اورشلیم در سال ۲۰۲۲، بیش از ۹۸۰٬۰۰۰ نفر[۴] و مساحت آن، ۱۲۵٫۱ کیلومترمربع است.

اورشلیم یکی از چهار شهر مقدس یهودیان محسوب می‌شود و در کنار شهرهای صفاد، حبرون و طبریه، محل سکونت بسیاری از دانشمندان مذهبی یهودی بوده است.[۵] این شهر مقدس‌ترین شهر در مسیحیت محسوب می‌شود. همچنین به دلیل قرار داشتن مسجدالاقصی قبلهٔ نخست مسلمانان در آنجا، بیت‌المقدس همچون مکه و مدینه، از مقدس‌ترین شهرهای مسلمانان است.

در طول تاریخ، اورشلیم دست کم دو بار تخریب، ۲۳ بار محاصره، ۴۴ بار مورد تصرف و بازپس‌گیری و ۵۲ بار مورد هجوم قرار گرفته است.[۶] بخشی از شهر موسوم به شهر داوود نخستین نشانه‌های سکونت در هزاره چهارم (پیش از میلاد) را به‌صورت اردوگاه‌های چادرنشینان نشان می‌دهد.[۷] در دوران بنی‌اسرائیل، ساخت‌وسازهای عمده در سده ۹ (پیش از میلاد (عصر آهن آغاز شده، و در سده ۸ (پیش از میلاد) شهر به مرکز دینی و اداری پادشاهی یهودا تبدیل شد.[۸] در سال ۱۵۳۸ میلادی، دیوارهای شهر برای واپسین بار توسط سلیمان یکم بازسازی شد. امروزه، این دیوارها محدودهٔ شهر باستانی را که به‌طور تاریخی به چهار بخش ارمنی، مسیحی، یهودی و مسلمان‌نشین تقسیم می‌شود، مشخص می‌کنند.[۹] در سال ۱۹۸۱ شهر باستانی به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده و امروزه در فهرست میراث جهانی در معرض خطر قرار دارد.[۱۰] در سال ۲۰۱۵، اورشلیم جمعیتی در حدود ۸۵۰ هزار نفر، شامل ۲۰۰ هزار اسراییلی یهودی سکولار، ۳۵۰ هزار یهودی حریدی و ۳۰۰ هزار فلسطینی داشته است.[۱۱] در سال ۲۰۱۶، جمعیت شهر در حدود ۸۸۲۷۰۰ نفر بوده است که از این تعداد ۵۳۶۶۰۰ نفر (۶۰٫۸ درصد) یهودی، ۳۱۹۸۰۰ نفر (۳۶٫۲ درصد) مسلمان، ۱۵۸۰۰ نقر (۱٫۸ درصد) مسیحی و ۱۰۳۰۰ نفر (۱٫۲ درصد) نامشخص بوده‌اند.[۱۲]

بر اساس تنخ، داوود با غلبه بر یبوسیان شهر را فتح کرده و آن را پایتخت پادشاهی اسرائیل قرار داد و فرزند او سلیمان نخستین پرستش‌گاه اورشلیم را بنا نهاد. لقب شهر مقدس احتمالاً پس از ساخت معبد دوم اورشلیم مطرح شده است.[۱۳] تقدس اورشلیم در مسیحیت، علاوه بر اینکه در هفتادگانی تأکید شده،[۱۴] در عهد جدید نیز به‌واسطهٔ نقل تصلیب عیسی مورد تأکید مجدد قرار گرفته است. در اسلام، اورشلیم پس از مکه و مدینه سومین شهر مقدس شمرده می‌شود.[۱۵][۱۶] بنا بر روایات اسلامی، در سال ۶۱۰ میلادی اورشلیم نخستین قبله مسلمانان شده[۱۷] و ده سال بعد محمد از آنجا به معراج رفته است.[۱۸][۱۹] در نتیجه، به رغم مساحت ۰٫۹ کیلومتر مربعی، شهر باستانی محل قرارگیری بسیاری از بناهای مهم مذهبی از جمله کوه معبد شامل دیوار ندبه، قبةالصخره و مسجدالاقصی و همچنین کلیسای مقبره مقدس است.

امروزه وضعیت اورشلیم یکی از مسائل اساسی در منازعه فلسطین-اسرائیل به‌شمار می‌رود. در طول جنگ اعراب و اسرائیل در ۱۹۴۸، اورشلیم غربی جزو مناطق تصرف شده توسط اسرائیل بود، در حالی که اورشلیم شرقی، شامل شهر باستانی، توسط اردن تصرف و ضمیمه خاک آن کشور شد. اسرائیل بخش شرقی را در طی جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ تصرف کرده و آن را به همراه مناطق اطراف، ضمیمه اورشلیم کرد. بر مبنای قانون اساسی اسرائیل، اورشلیم پایتخت تقسیم‌ناپذیر کشور برشمرده می‌شود. تمامی دستگاه‌های اجرایی دولت اسرائیل، از جمله کنست(ارلمان اسرائیل)، اقامتگاه نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور و دادگاه عالی در اورشلیم قرار دارند. با وجود اینکه جامعه بین‌المللی الحاق اورشلیم شرقی را غیرقانونی دانسته و اورشلیم شرقی را منطقهٔ فلسطینی اشغال‌شده توسط اسرائیل در نظر می‌گیرد،[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳] اسرائیل دست بالا را در حاکمیت بر اورشلیم غربی دارد.[۲۴][۲۵]

نام‌های دیگر اورشلیم

نام این شهر در زبان عبری یروشلاییم و در زبان عربی قدس است. از دیگر نام‌های این شهر می‌توان به جروسلم، اورشلیم یا بیت‌المقدس اشاره کرد.[۴] نام اورشلیم برخلاف آنچه ممکن است بدواً به نظر آید توسط عبرانیان بر شهر نهاده نشده است بلکه اصلی اوگاریتی دارد. البته زبان اوگاریتی هم مانند زبان عبری از زبان‌های سامی است. نام اصلی شهر قبل از ورود عبرانیان اوراشالیموم یا اوراشالیمو به معنای بنیاد شلیم بود. شلیم یکی از خدایان اوگاریتی است. بعدها عبرانیان این نام را تغییر ندادند زیرا اورشلیم در زبان عبری به معنای «شهر صلح» می‌شد. از نگاه دستور زبان عبری، این کلمه از دو بخش «اور» به معنی شهر و «شلیم» به معنی صلح و دوستی است.[۲۶]

در متن‌های پهلوی از این شهر با نام اورشلیم (Urišlīm) یاد شده است.[۲۷] پس از اسلام در منابع فارسی از این شهر به‌طور عمده با سه نام ایلیا، اورشلیم (یا اورشلم) و بیت‌المقدس یاد شده است.[۲۸] در برخی از منابع فارسی این ایلیاست که نام عبری شهر دانسته شده است[۲۹] و نیز گفته شده است که اورشلیم نامی‌است که برخی ایرانیان شهر را به آن بازخوانند.[۳۰] در برخی منابع ایلیا یکی از سه شهرستان زمین بیت‌المقدس دانسته شده است.[۳۱] دو شهرستان دیگر را نام بلقا و اریحاست.[۳۱] هر دو صورت بیت‌المُقَدَّس و بیت‌المَقْدَس در زبان فارسی به کار رفته است. بیت‌المقدس اولین بار در قرن نهم میلادی در منابع اسلامی به کار رفته است.[۳۲] گرچه صورت بیت‌المَقْدَس اصیل‌تر است —و ترکیب عبری בית המקדש (بیت همقدش) با آن خویشاوند است — صورت بیت‌المقدَّس به‌طور خاص برای گنجانیدن در بحر متقارب (و بعضاً هزج) مناسب است و در شعر فارسی به کار گرفته شده است.[۳۳]

در بسیاری از متون کهن نظم و نثر فارسی از این شهر با نام بیت‌المقدس یاد شده است و بنا به گفتهٔ فردوسی نام این شهر در زبان پهلوی، گَنگْ دِژ هوخْت بوده است: به خشکی رسیدند سر کینه جوی - به بیت‌المقدس نِهادند روی - که بر پهلَوانی زبان راندند - همی «گَنگ‌دِژ هوخْت» َش خواندند - به‌تازی کنون «خانهٔ پاک» خوان - برآورده ایوان ضحّاک دان.

سیاست رسمی دولت اسرائیل، الزام می‌دارد که أُورُشَلِیمَ، که هم ریشه نام‌های عبری و انگلیسی ست، در کنار القُدس به صورت أُورُشَلِیمَ-القُدس به کار برود.[۳۵]

تاریخچه

به دلیل موقعیت کلیدی شهر در ملی‌گرایی یهودی (صهیونیسم( ملی‌گرایی فلسطینی، خلاصه کردن تاریخ ۵۰۰۰ ساله اورشلیم اغلب تحت تأثیر تعصبات یا پیش‌زمینه‌های ایدئولوژیکی قرار می‌گیرد.[۳۶] ملی‌گرایان یهودی یا اسرائیلی با تکیه بر اینکه اورشلیم خاستگاه و پایتخت بنی‌اسرائیل بوده است، مدعی حق حاکمیت بر شهر هستند.[۳۷][۳۸] از سوی دیگر، ملی‌گرایان فلسطینی بر اساس حضور طولانی فلسطینیان در اورشلیم در طی قرن‌های متمادی، حق حاکمیت را از آن خود می‌دانند.[۳۹][۴۰] ادعای هر دو طرف در خصوص تاریخ شهر از سوی طرف مقابل مورد شبهه قرار گرفته،[۴۱][۴۲] و دیدگاه‌های متفاوت نویسندگان مختلف نسبت به وقایع و اعصار مختلفِ تاریخ شهر به‌خوبی بیانگر این موضوع است.

پیشاتاریخ

تپهٔ واقع شده در جنوب شرق شهر، موسوم به شهر داوود، هستهٔ نخستینِ اورشلیمِ باستان را در برمی‌گیرد.[۲] در حدود ۶ تا ۷ هزار سال پیش، چوپانان در نزدیکی چشمه‌ی گیهون که در این منطقه قرار دارد اردو زده که بقایای این سکونت‌های اولیه در قالب دست‌ساخته‌های سنگی و سفالین از دوران مس‌سنگی به جا مانده است.[۴۳]

دوران باستان

سکونتگاه‌های دائمی تنها چند سده بعد در حدود ۲۸۰۰–۳۰۰۰ سال پیش از میلاد در عصر برنزِ آغازین و در تپهٔ جنوب شرقی در قالب یک روستای کوچک شکل گرفت.[۴۴] ساکنان شهر در این دوران کنعانیان بوده‌اند، که به عقیدهٔ باستان‌شناسان با پذیرش کیش یکتاپرستی بر محور یهوه بنی‌اسرائیل را شکل دادند.[۴۵]

در اواخر عصر برنز، اورشلیم پایتخت یک حکومت محلی رعیت-محور مصری، دارای یک پادگان نظامی کوچک و تحت فرمانروایی عبدی هیبا بوده است.[۴۶][۴۷] در زمان ستی یکم ۱۲۷۹ (پیش از میلاد) و رامسس دوم (۱۲۷۹–۱۲۱۳ پیش از میلاد)، همگام با توسعهٔ شهر ساخت‌وسازهای عمده در آن انجام شد.[۴۸]

بقایای باستانشناسی از دوران بنی‌اسرائیل شامل مواردی مانند تونل سیلوام (آباره‌ای ساخته‌شده توسط حزقیا، پادشاه یهودا)، دیوار عریض (استحکامی دفاعی که در سدهٔ هشتم پیش از میلاد توسط حزقیا ساخته شده گورستان سیلوان و برج بنی‌اسرائیل می‌شود.[۴۹][۵۰][۵۱][۵۲] آب‌انباری متعلق به این دوره در سال ۲۰۱۲ در نزدیکی طاق رابینسون کشف شد، که حاکی از وجود منطقه‌ای با تراکم جمعیتی بالا در غرب کوه معبد در زمان پادشاهی یهودا است.[۵۳]

دوران معبد اول اورشلیم در حدود سال ۵۸۶ پیش از میلاد و با فتح یهودا و اورشلیم و تخریب شهر و معبد توسط بخت نصر پادشاه امپراتوری بابل نو پایان یافت.[۵۴]

دورهٔ روایت شده در کتاب مقدس

این دوره، که در آن کنعان بخشی از امپراتوری مصر بوده، همزمان با روایات کتاب مقدس از فتح کنعان توسط یوشع بن نون است.[۵۵] با این وجود باور عمومی بر این است که کتاب یوشع ارزش تاریخی اندکی در مورد اسرائیل باستان دارد.[۵۶]

در کتاب مقدس، اورشلیم در درون سرزمینِ متعلق به قبیلهٔ بنیامین که توسط یبوسیان تصرف شده، تعریف می‌شود.[۵۷] بنا بر روایات داوود در جریان محاصره‌ی یبوس اورشلیم را فتح کرده و پایتخت خود را از حبرون به آنجا منتقل کرد.[۵۸] بعدها اورشلیم پایتخت پادشاهی اسرائیل و یکی از چند مرکز مذهبی آن شد.[۵۹] دلیل این انتخاب احتمالاً ناشی از این واقعیت بوده که اورشلیم نقشی در سازوکار قبیله‌ای اسرائیل نداشته و در نتیجه مناسب مرکزیت آن بوده است.

بر اساس کتاب مقدس، داوود ۴۰ سال بر اورشلیم حکومت کرد[۶۰] و سپس پسرش سلیمان جانشین وی شده[۶۱] و پرستش‌گاه اورشلیم را بر فراز کوه موریا ساخت. هیکل سلیمان (موسوم به معبد اول) به عنوان مکان نگهداری تابوت عهد نقش اساسی در یهودیت داشته است.[۶۲] با مرگ سلیمان، ده قبیلهٔ شمالی از اسباط اسرائیل از پادشاهی متحد خارج شده و حکومت خود را در شمال اسرائیل تشکیل دادند. قبایل جنوبی نیز به همراهی کاهنان، در اورشلیم باقی مانده و پادشاهی یهودا را به پایتختی آن شکل دادند.[۶۳]

دورهٔ باستان

در سال ۵۳۸ پیش از میلاد، کوروش بزرگ به اسیران یهودی در بابل اجازه داد تا به اورشلیم بازگردند و معبد را بازسازی کنند.[۶۴] ساخت معبد دوم اورشلیم در ۵۱۶ پیش از میلاد، ۷۰ سال پس از تخریب هیکل سلیمان، در دوران زمامداری داریوش بزرگ پایان یافت.[۶۵][۶۶]

در حدود سال ۴۸۵ پیش از میلاد، اورشلیم توسط اتحادی از حکومت‌های همسایه محاصره، اشغال و تا حد زیادی تخریب شد.[۶۷] در حدود سال ۴۴۵ پیش از میلاد، اردشیر یکم، فرمان بازسازی شهر را صادر کرد.[۶۸] به این ترتیب اورشلیم به نقش محوری خود به عنوان پایتخت یهودا و مرکز عبادی یهودیت بازگشت.

امروزه مقبره‌های بسیاری مربوط به دوران معبد دوم در اورشلیم کشف شده‌اند. مثالی از این دست، که در شمال شهر قدیم کشف شده، بقایای انسانی در یک استودان منقش به کتیبه‌هایی به زبان آرامی را در بر می‌گیرد.[۶۹] مقبره‌ی سنت جیمز در دره‌ی کیدرون، که با کتیبه‌هایی به زبان عبری و ستون‌هایی به سبک دوریک تزئین شده، احتمالاً محل دفن کاهنان معبد دوم است.[۶۹]

وقتی اسکندر مقدونی بر شاهنشاهی هخامنشی غلبه کرد، اورشلیم و یهودا نخست تحت کنترل مقدونیه، و در نهایت بطلمیوس یکم سوتر از دودمان بطلمیوسی قرار گرفت. در سال ۱۹۸ پیش از میلاد، آنتیوخوس سوم از امپراتوری سلوکی با شکست بطلمیوس پنجم اورشلیم و یهودا را تحت زمامداری خود درآورد. تلاش سلوکیان برای بازنشانی اورشلیم به‌صورت یک شهر-ایالت هلنیستی با شورش مکابیان به سرکردگی متتیای کاهن و پنج پسرش علیه آنتیوخوس چهارم بی‌نتیجه ماند. این شورش در سال ۱۵۲ پیش از میلاد، منجر به تشکیل پادشاهی حشمونیان به پایتختی اورشلیم شد.

در سال ۶۳ پیش از میلاد، پومپه کبیر در تلاش برای به‌دست آوردن تاج و تخت حشمونیان، اورشلیم را تصرف کرده و یهودا را جزو قلمرو جمهوری روم درآورد.[۷۰] به دنبال تاخت و تاز شاهنشاهی اشکانی در پشتیبانی از حکمرانان رقیب حشمونی، یهودا صحنهٔ کشمکش میان نیروهای وابسته به روم و اشکانیان شده، که در نهایت منجر به ظهور هرود بزرگ از دودمان ادوم شد.

با قدرت گرفتن روم، هرود به عنوان پادشاه دولت اقماری یهودی گمارده شد. هرود بزرگ به توسعه و زیباسازی شهر پرداخت. در زمان وی دیوارها، برج‌ها و کاخ‌های متعددی ساخته شد. همچنین کوه معبد توسعه داده شده و محوطهٔ آن با بلوک‌های عظیم سنگی به وزن بیش از ۱۰۰ تن مستحکم شد. در زمان هرود مساحت محوطهٔ کوه معبد دو برابر شد.[۷۱][۷۲] در زمان کوتاهی پس از مرگ هرود، در سال ۶ میلادی، یهودا تحت کنترل مستفیم امپراتوری روم درآمد.[۷۳] با این وجود، دودمان هرودیان پس از اگریپای دوم تا سال ۹۶ میلادی به‌صورت پادشاهان دست نشاندهٔ مناطق مجاور باقی ماندند. سلطهٔ رومیان بر اورشلیم در طی نخستین جنگ یهود-روم به چالش کشیده شده اما با غلبهٔ رومیان و تخریب شهر به حالت عادی بازگشت. بنابر روایت یوسف فلاوی مورخ یهودی، شهر «چنان با خاک یکسان شد که هیچ نشانی دال بر سکونت قبلی در آن به‌جای نمانده بود.»[۷۴] شورش دیگری موسوم به شورش بارکوخبا در سال ۱۳۲ میلادی رخ داد که در سال ۱۳۵ میلادی توسط رومیان سرکوب شد. با این وجود، تحقیقات اخیر نشان داده است که شورشیان بارکوخبا هرگز نتوانستند کنترل شهر را در دست بگیرند.[۷۵]

به دنبال شورش بارکوخبا، امپراتور هادریانوس استان یهودا را با استان‌های مجاور تجمیع کرده و نام سوریه فلسطین را بر آن نهاد.[۷۶] نام اورشلیم نیز به ایلیا کاپیتولینا تغییر یافته،[۷۷] و شهر بر اساس معماری رایج رومی بازسازی شد. در این دوران یهودیان تنها یک روز در سال، در روز عید تیشا بئاو، اجازهٔ ورود به شهر را داشتند. این تدابیر،[۷۸][۷۹][۸۰] (که پیروان یهودیِ مسیح نیز مشمول آن بودند)[۸۱] اساساً منجر به سکولاریزه شدن شهر شد.[۸۲] این محدودیت‌ها تا قرن هفتم وجود داشتند،[۸۳] با این وجود، بعدها معافیتی برای مسیحیان در نظر گرفته شد: در طول قرن چهارم، امپراتور روم کنستانتین بزرگ دستور ساخت مکان‌های مقدس مسیحی، شامل کلیسای مقبره مقدس را صادر کرد. از آنجا که بقایای یافت‌شده مربوط به دوران بیزانس منحصراً مسیحی هستند، می‌توان نتیجه گرفت که در این دوران تنها مسیحیان در شهر ساکن بوده‌اند.[۸۴]

در قرن پنجم، امپراتوری بیزانس، به پایتختی قسطنطنیه کنترل شهر را در دست گرفت. در طی چند دهه، حاکمیت بر اورشلیم نخست از بیزانس به شاهنشاهی ساسانی، و سپس دوباره به روم-بیزانس رسید. در اوایل قرن هفتم، به دنبال پیشروی‌های پادشاه ساسانی خسرو پرویز در سوریه، سرداران وی شهربراز و شاهین بهمن‌زادگان به کمک یهودیانِ استان فلسطین که بر ضد بیزانس بپا خاسته بودند، به اورشلیم (در فارسی موسوم به دژ هودخ) تاختند.[۸۵]

در جریان محاصره اورشلیم توسط ارتش شاهنشاهی ساسانی در سال ۶۱۴، شهر پس از ۲۱ روز تصرف شد. بر اساس روایات بیزانسیان، ده‌ها هزار مسیحی به دست ارتش ساسانی و یهودیان کشته شده[۸۶][۸۷] و بناهای مقدس آن‌ها از جمله کلیسای مقبره مقدس تخریب شدند. با این وجود صحت این روایات موضوع بحث‌های بسیاری در بین مورخان بوده است.[۸۸] شهر فتح شده به مدت پانزده سال جزو قلمرو ساسانیان باقی ماند تا اینکه در سال ۶۲۹ امپراتور بیزانس هراکلیوس کنترل شهر را در دست گرفت.[۸۹]

جمعیت اورشلیم در پایان دوران معبد دوم به ۲۰۰ هزار نفر و مساحت آن به دو کیلومتر مربع افزایش یافت.[۷۹][۹۰]

دورهٔ اسلامی اولیه

اورشلیمِ دوران بیزانس در سال ۶۳۸ میلادی توسط سپاهیان عرب عمر بن خطاب فتح شد.[۹۱] مسلمانان صدر اسلام، کوه معبد را شهر بیت‌المقدس ("شهر معبد")،[۹۲] و باقی شهر را (بر اساس نام رومی شهر، آلیا کاپیتولینا) لیا می‌نامیدند.[۹۳] بعدها کوه معبد «حرم شریف»، و باقی شهر «بیت‌المقدس» نامیده شد.[۹۴] روند اسلامی‌سازی اورشلیم در سال اول هجری (۶۲۳ میلادی)، زمانی که به دنبال معراج پیامبر اسلام اورشلیم به عنوان قبلهٔ مسلمانان تعیین شد، آغاز گشت. پس از ۱۳ سال، قبله به مکه تغییر یافت.[۹۵][۹۶] در سال ۶۳۸ میلادی، خلافت اسلامی قلمرو خود را به اورشلیم گسترش داد.[۹۷] به دنبال فتح شام به‌دست مسلمانان، یهودیان اجازه یافتند که به شهر بازگردند.[۹۸] خلیفه عمر بن خطاب در پیمانی با پاتریارک مسیحی اورشلیم، سفرونیوس، به وی اطمینان داد که مسیحیان اورشلیم و مکان‌های مقدس آن‌ها مورد محافظت قرار می‌گیرند.[۹۹] بنا بر روایات عربی-مسیحی، زمانی به عمر بن خطاب اجازه داده شد که در کلیسای مقبره مقدس نماز بخواند، وی نپذیرفت تا مسلمانان درخواست تغییر کلیسا به مسجد را نداشته باشند.[۱۰۰] او نماز خود را در بیرون کلیسا، جایی که مسجد عمر در روبروی ورودی کلیسا، واقع شده است، به‌جای آورد. بنا به روایت اسقف اهل گل، آرکالف، که از سال ۶۷۹ تا ۶۸۸ ساکن اورشلیم بوده، مسجد عمر بنایی مستطیلی چوبی بود که بر روی ویرانی‌های شهر ساخته شده و ۳۰۰۰ نفر در خود جای می‌داد.[۱۰۱]

زمانی که سپاهیان عمر بن خطاب در سال ۶۳۷ به بیت‌المقدس رسیدند، شهر را برای یافتن مکان مسجدالاقصی که در قرآن و حدیث به آن اشاره شده بود، جست و جو کردند. بنا به منابع معاصر عربی و عبری آن‌ها مکان مذکور را که به‌صورت خرابه‌ای درآمده بود، یافته و به کمک یهودیان آن را پاکسازی کردند.[۱۰۲] در اواخر قرن هفتم میلادی، خلیفهٔ اموی عبد الملک بن مروان دستور ساخت حرمی بر روی کوه معبد را صادر کرد، که امروزه قبةالصخره نامیده می‌شود.[۱۰۳] تمیمی طبیب و شمس‌الدین مقدسی جغرافیدان، دو تن از ساکنان عرب معروف شهر در قرن دهم میلادی بوده‌اند. بنا به روایت شمس‌الدین مقدسی، عبدالملک عمارت مذکور را برای رقابت با شکوه کلیساهای اورشلیم بنا کرد.[۱۰۱]

در طول چهارصد سال بعد، اهمیت اورشلیم به دلیل رقابت اعراب بر سر کنترل شهر رو به افول نهاد.[۱۰۴] شهر در سال ۱۰۷۳ میلادی توسط سردار سلجوقی آتسیز تصرف شد.[۱۰۵] پس از کشته شدن آتسیز، شاهزادهٔ سلجوقی تتش یکم، حکومت شهر را به ارتق بیگ سردار دیگر سلجوقی واگذار کرد. پس از مرگ ارتق در ۱۰۹۱، پسران وی سکمان و ایلغازی تا سال ۱۰۹۸ و تصرف شهر توسط فاطمیان، بر آن حکومت کردند.

در اواخر هزاره اول میلادی، جنبشی از قرائیم موعودباور در اورشلیم شکل گرفت، که منجر به ظهور «عصر طلایی» قرائیم در آنجا شد، که تا زمان جنگ‌های صلیبی ادامه داشت.[۱۰۶]

دورهٔ صلیبی/ایوبی

در سال ۱۰۹۹، پیش از محاصرهٔ شهر در خلال نخستین جنگ صلیبی، حکمران فاطمیِ وقت مسیحیان شهر را تبعید کرده بود. پس از هجوم و تسخیر شهر، صلیبیان بیشتر ساکنان مسلمان و یهودی شهر را قتل‌عام کرده، و آن را پایتخت پادشاهی اورشلیم قرار دادند. به منظور جلوگیری از بازگشت مسلمانان و یهودیان جان بدر برده، جمعیتی متشکل از یونانیان، بلغارها، مجارها، گرجی‌ها، ارمنیان، سوری‌ها، مصریان، نسطوریان، مارونی‌ها و قبطیان در شهری که عملاً تخلیه شده بود اسکان داده شدند. در بخش شمال شرقی شهر نیز مسیحیان اهل سرزمین‌های شرق رود اردن ساکن شدند.[۱۰۷] در نتیجه، در سال ۱۰۹۹ جمعیت اورشلیم مجدداً افزایش یافته و به ۳۰۰۰۰ نفر رسید.[۱۰۸]

در سال ۱۱۸۷، صلاح‌الدین ایوبی شهر را از سپاهیان صلیبی بازپس گرفته و یهودیان و مسلمانان اجازهٔ بازگشت و سکونت در شهر را یافتند.[۱۰۹] بیش از ۶۰۰۰۰ نفر از فرانک‌ها تسلیم و آزاد شده و جمعیت مسیحیان شرقی ساکن در شهر نیز در آن باقی ماندند.[۱۱۰] در دوران ایوبیان، ساخت و ساز خانه‌ها، بازارها، گرمابه‌ها و مسافرخانه‌ها توسعه داده شد. با این وجود، در قرن سیزدهم شهر به دلیل از دست دادن ارزش استراتژیک خود و کشمکش میان ایوبیان ماهیتی روستایی پیدا کرد.[۱۱۱]

از سال ۱۲۲۹ تا ۱۲۴۴، در نتیجهٔ پیمان ۱۲۲۹ بین فریدریش دوم، امپراتور مقدس روم و الکامل محمد بن عادل، سلطان ایوبی مصر، کنترل شهر به‌طور مسالمت آمیز به مسیحیان بازگردانده شده و بدین ترتیب جنگ صلیبی ششم پایان یافت.[۱۱۲][۱۱۳][۱۱۴][۱۱۵][۱۱۶] کنترل مکان‌های مقدس مسلمانان در دست ایوبیان باقی مانده و فردریک از تغییر استحکامات شهر منع شد.

در ۱۲۴۴، اورشلیم توسط خوارزمشاهیان تسخیر شده و مسیحیان شهر قلع و قمع و یهودیان از آنجا رانده شدند.[۱۱۷] بعدها در ۱۲۴۷ خوارزمشاهیان مغلوب ایوبیان شدند.

دورهٔ مملوک

از سال ۱۲۶۰ تا ۱۵۱۷،[۱۱۸] اورشلیم تحت حاکمیت مملوک‌ها بود. تا حدود سال ۱۳۰۰، درگیری‌های زیادی بین مملوک‌ها از یک سو، و صلیبیان و مغول‌ها، از سوی دیگر رخ داد. این منطقه همچنین شاهد زمین لرزه‌های متعدد و شیوع مرگ سیاه بوده است.[۱۱۹]

زمانی که موشه بن نحمان در ۱۲۶۷ از شهر دیدن کرد، از بین جمعیت ۲۰۰۰ نفری شهر تنها دو خانوار یهودی و ۳۰۰ نفر مسیحی در آن یافت.[۱۲۰]

مجدالدین فیروزآبادی فرهنگ‌نویس ایرانی (۱۳۲۹–۱۴۱۴ میلادی) ده سال از عمر خود در اورشلیم گذراند.[۱۲۱]

دورهٔ عثمانی (سدهٔ ۱۶ تا ۱۹ میلادی)

در سال ۱۵۱۷، اورشلیم به دست عثمانی‌ها افتاد و تا سال ۱۹۱۷ در کنترل آن‌ها باقی ماند.[۱۰۹] در زمان حکومت سلیمان یکم، اورشلیم شاهد دوران صلح و شکوفایی بوده و بسیاری از بناها از جمله بقایای دیوار شهر باستانی مورد بازسازی قرار گرفت. در بخش عمده‌ای از دوران حکومت عثمانی‌ها، اورشلیم تنها به عنوان استانی فرعی با وجاهت مذهبی باقی مانده و در شاهراه تجارت بین دمشق و قاهره قرار نداشت.[۱۲۲] بنا به کتاب تاریخ مدرن یا معاصر کشورها، نوشته‌شده در سال ۱۷۴۴، «به رغم از دست دادن شکوه باستانی خود، اورشلیم همچنان پایتخت فلسطین باقی مانده است.»[۱۲۳]

عثمانی‌ها پای بسیاری از نوآوری‌ها را به شهر باز کردند که از آن میان می‌توان به سیستم‌های پستی مدرن و خدمات حمل و نقل با کالسکه و دلیجان اشاره کرد.[۱۲۴] در میانهٔ قرن نوزدهم، نخستین جادهٔ روسازی شده از یافا به اورشلیم احداث شده و تا سال ۱۸۹۲ خط راه‌آهن به شهر رسید.[۱۲۴]

با الحاق اورشلیم به ولایت مصر توسط محمدعلی پاشا در ۱۸۳۱، کنسولگری‌های خارجی نیز در شهر فعال شدند. در ۱۸۳۶، ابراهیم محمد علی پاشا به ساکنان یهودی اورشلیم اجازه داد تا چهار کنیسای اصلی شهر، از جمله کنیسای خوربا را بازگشایی کنند.[۱۲۵]

در سال ۱۸۴۰ حاکمیت شهر مجدداً به عثمانی‌ها واگذار شد، با این وجود بسیاری از مسلمانان مصری در آن باقی مانده و یهودیانی از الجزیره و شمال آفریقا نیز در شهر ساکن شدند.[۱۲۵] در دهه‌های ۱۸۴۰ و ۱۸۵۰، قدرت‌های بین‌المللی رقابتی را برای پشتیبانی از اقلیت‌های مذهبی شهر آغاز کردند.[۱۲۶] بنا به روایتی از کنسول پروس، در سال ۱۸۴۶ جمعیت شهر برابر با ۱۶۴۱۰ نفر شامل ۷۱۲۰ یهودی، ۵۰۰۰ مسلمان، ۳۳۹۰ مسیحی، ۸۰۰ سرباز ترک و ۱۰۰ نفر اروپایی بوده است.[۱۲۵] در زمان حاکمیت عثمانی‌ها تعداد زائران مسیحی افزایش یافت، به‌طوری که در زمان عید پاک جمعیت شهر دو برابر می‌شد.[۱۲۷]

در دههٔ ۱۸۶۰، محله‌های جدیدی در بیرون دیوارهای شهر باستانی، برای اسکان زائران، کاهش تراکم جمعیت و بهبود وضعیت بهداشتی مرکز شهر احداث شد. بنا به گزارش یک خیریهٔ آمریکایی جمعیت تقریبی شهر در سال ۱۸۶۷ برابر با ۱۵۰۰۰ نفر، شامل ۴ تا ۵ هزار یهودی و ۶ هزار مسلمان بوده است. هر ساله حدود ۵ تا ۶ هزار زائر مسیحی روس نیز از شهر دیدن می‌کردند.[۱۲۸] در سال ۱۸۷۲، اورشلیم مرکز یک ناحیهٔ اجرایی مستقل از ولایت سوریه و تحت حاکمیت مستقیم استانبول، موسوم یه متصرفهٔ اورشلیم شد.[۱۲۹]

قیمومیت بریتانیا (۱۹۱۷–۱۹۴۸)

در سال ۱۹۱۷ پس از نبرد اورشلیم، ارتش بریتانیا، به فرماندهی ژنرال ادموند آلنبی، شهر را تصرف کرد.[۱۳۰] بعدها در سال ۱۹۲۲، جامعه ملل در کنفرانس لوزان حاکمیت اجرایی فلسطین، فرااردن و عراق را به پادشاهی بریتانیا واگذار کرد.

از سال ۱۹۲۲ تا ۱۹۴۸ جمعیت شهر از ۵۲۰۰۰ نفر به ۱۶۵۰۰۰ نفر افزایش یافته، که دو سوم آن یهودیان و یک سوم اعراب (مسلمان و مسیحی) بودند.[۱۳۱] با بدتر شدن رابطهٔ بین اعراب مسیحی و مسلمانان و جمعیت رو به افزایش یهودیان، اورشلیم شاهد ناآرامی‌های متعددی شد که شاخص‌ترین آن‌ها قیام ۱۹۲۰ جشنواره حضرت موسی بود. در دورهٔ قیمومیت بریتانیا، باغ‌های متعددی در حومهٔ غربی و شمالی شهر احداث شده[۱۳۲][۱۳۳] و دانشگاه‌هایی از جمله دانشگاه عبری تأسیس شدند.[۱۳۴]

شهرِ تقسیم شده: حاکمیت اردن و اسرائیل (۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ میلادی)

با به پایان رسیدن قیمومیت بریتانیا بر فلسطین، طرح سازمان ملل برای تقسیم فلسطین در سال ۱۹۴۷ پیشنهاد ایجاد یک رژیم بین‌المللی ویژه در شهر اورشلیم را مطرح کرد که بر اساس آن شهر به عنوان منطقه‌ای مجزا زیر نظر سازمان ملل اداره می‌شد.[۱۳۵] این رژیم بین‌المللی (که شهر بیت‌لحم را نیز در بر می‌گرفت) قرار بود به مدت ده سال برقرار باشد و سپس با برگزاری یک رفراندوم ساکنان شهر حکومت آیندهٔ آن را انتخاب کنند.[۱۳۶] با این وجود، این طرح با شروع جنگ ۱۹۴۸ و به دنبال آن با خروج بریتانیا و اعلام استقلال اسرائیل با شکست مواجه شد.[۱۳۷]

برخلاف طرح تقسیم، که بر اساس آن شهری جدا از کشورهای عربی و یهودی ترسیم شده بود، اسرائیل بخشی از شهر که بعدها اورشلیم غربی نامیده شد را به همراه بخش وسیعی از مناطق عرب‌نشین که برای کشور آیندهٔ عربی در نظر گرفته شده بود، به اشغال خود درآورد. اردن نیز کنترل بخش شرقی اورشلیم را به همراه کرانهٔ باختری رود اردن در دست گرفت. جنگ منجر به جابجایی جمعیت عرب و یهودی شهر شد. با اشغال محلهٔ یهودی‌نشین توسط هنگ عربی در ۲۸ ماه مه، ۱۵۰۰ نفر از ساکنان مجبور به ترک آن منطقه شده و چند صد نفر به اسارت گرفته شدند.[۱۳۸][۱۳۹] ساکنان عرب محله‌های قطمون، طالبیه و شهرک آلمانی‌ها نیز از آن مناطق رانده شدند. پس از آتش‌بس، اسرائیل کنترل ۱۲ محله از ۱۵ محلهٔ عرب‌نشین شهر را در دست گرفت. حدود ۳۰۰۰۰ نفر از اعراب بی‌خانمان و مجبور به مهاجرت شدند.[۱۴۰][۱۴۱]

جنگ ۱۹۴۸ شهر را به دو نیم تقسیم کرده و بخش باستانی به‌طور کامل در سمت اردنی قرار گرفت. در نوامبر ۱۹۴۸، منطقه‌ای حائل بین اورشلیم شرقی و غربی ایجاد شد: موشه دایان، فرماندهٔ نیروهای اسرائیلی در اورشلیم، با همتای اردنی خود عبدالله التل در خانه‌ای متروک در محلهٔ مصراره دیدار کرده و قلمرو دو طرف را تعیین کردند. این تقسیم‌بندی تقریبی، پس از توافق صلح ۱۹۴۹ نهایی شده و به‌واسطهٔ آن شهر رسماً به دو نیم تبدیل شده و کوه اسکوپوس به عنوان منطقهٔ درون بومِ اسرائیل در اورشلیم شرقی تعیین شد.[۱۴۲] دیواره‌های بتنی و سیم خاردار در مرکز شهر، در نزدیکی دروازهٔ یافا در غرب بخش باستانی، کشیده شده و گذرگاهی در دروازه‌ی ماندلباوم در شمال بخش باستانی در نظر گرفته شد. در خلال آن سال‌ها درگیری‌های نظامی متعددی توافق آتش‌بس را در شهر تهدید کرد.

پس از تأسیس دولت اسرائیل، اورشلیم پایتخت آن شد.[۱۴۳] در سال ۱۹۵۰ اردن به‌طور رسمی اورشلیم شرقی را ضمیمهٔ خاک خود کرد، در سال ۱۹۵۳ آن را «پایتخت دوم» خود نامید.[۱۴۴][۱۴۵][۱۴۶] این ضمیمه‌سازی اردن تنها توسط بریتانیا و پاکستان به رسمیت شناخته شد.[۱۴۷] با ابن وجود برخی از صاحب‌نظران در خصوص به رسمیت شناخته شدن توسط پاکستان تردید داشته‌اند.[۱۴۸][۱۴۹]

پس از ۱۹۴۸، از آنجا که شهر باستانی به‌طور کامل در سمت اردنی خط صلح قرار گرفت، تمامی مکان‌های مقدس به کنترل اردن درآمد. در حالی‌که مکان‌های مقدس مسلمانان نگهداری و بازسازی شدند،[۱۵۰] به رغم مفاد پیمان صلح، از دسترسی یهودیان به مکان‌های مقدسشان، که بسیاری از آن‌ها تخریب یا هتک حرمت شده بودند، جلوگیری شد. اردن تنها دسترسی بسیاری محدودی به برخی از مکان‌های مقدس مسیحیان ایجاد کرده،[۱۵۱] و محدودیت‌های دیگری بر روی جمعیت مسیحیان وضع کرد که در نتیجهٔ آن بسیاری مجبور به ترک شهر شدند. در طی ۱۹ سال، از مجموع ۵۸ کنیسهٔ شهر باستانی، نیمی از آن‌ها، از جمله کنیسای خوربا و کنیسای تیفریت، تخریب یا به اصطبل و مرغدانی تبدیل شدند. گورستان یهودی ۳۰۰۰ سالهٔ کوه زیتون[۱۵۲] حتک حرمت شده و از سنگ قبرها برای ساخت راه و استحکامات نظامی استفاده شد. ۳۸۰۰۰ قبر گورستان یهودی تخریب شده، و از به خاک سپاری یهودیان در آن جلوگیری به عمل آمد.[۱۵۳][۱۵۴] دیوار ندبه به مکان مقدس انحصاری مسلمانان تبدیل شد.[۱۵۵] مقامات اسرائیلی نیز از محافظت از قبرهای گورستان مأمن الله مسلمانان در اورشلیم غربی، که مدفن بسیاری از چهره‌های صدر اسلام بود، خودداری کرده،[۱۵۶] و ساخت پارکینگ و دستشویی عمومی در آن را تسهیل کردند.[۱۵۷] بسیاری از مکان‌های تاریخی دیگر نیز در زمان حاکمیت اردن تخریب و با ساختمان‌های مدرن جایگزین شدند.[۱۵۸] در این دوره، قبةالصخره و مسجدالاقصی مورد بازسازی کلی قرار گرفتند.[۱۵۹]

طی جنگ ۱۹۴۸، ساکنان اسرائیلیِ اورشلیم شرقی توسط هنگ عربی طرد و مجبور به مهاجرت شدند. اردن به اعراب فلسطینی آواره از جنگ اجازه داد تا در خانه‌های خالی محلهٔ یهودیان ساکن شوند.[۱۶۰] در سال ۱۹۶۶، مقامات اردنی ۵۰۰ تن از آن‌ها را در راستای طرح تبدیل محلهٔ یهودیان به پارک، به محلهٔ شعفاط منتقل کردند.[۱۶۱][۱۶۲]

حاکمیت اسرائیل (۱۹۶۷ میلادی تا کنون)

در سال ۱۹۶۷، اردن که در ۳۰ می قرادادی دفاعی با مصر منعقد کرده بود، به رغم تعهد برای بی‌طرفی در طی جنگ شش‌روزه، در روز دوم جنگ به اورشلیم غربی حمله کرد. پس از رویارویی مستقیم نیروهای اردنی و اسرائیلی در کوه معبد، ارتش اسرائیل اورشلیم شرقی را به تصرف خود درآورده و بخش‌هایی از کرانهٔ باختری، شامل ۲۸ روستای فلسطینی را ضمیمهٔ اورشلیم کرد.[۱۶۳][۱۶۴] در ۱۰ ژوئیه، وزیر امور خارجهٔ اسرائیل در توضیح به دبیرکل سازمان ملل واژهٔ «ضمیمه سازی» را نادقیق دانسته و اقدامات اسرائیل را در راستای حفاظت از مکان‌های مقدس اورشلیم توصیف کرد.[۱۶۵] اسرائیل از ساکنان عرب مناطق ضمیمه شده سرشماری به عمل آورد و به آن‌ها اقامت دائم و امکان درخواست تابعیت اسرائیل داد. از سال ۱۹۶۷، محله‌های یهودی جدید متعددی در بخش شرقی ایجاد شد، در حالی‌که هیچ محلهٔ جدید فلسطینی‌ای شکل نگرفت.[۱۶۶]

دسترسی یهودیان و مسیحیان به مکان‌های مقدس داخل شهر باستانی مجدداً برقرار شد. اسرائیل کنترل کوه معبد را در اختیار مسلمانان قرار داده اما دسترسی یهودیان به دیوار ندبه را بازگشایی کرد. محلۀ مراکشی‌ها، که در مجاورت دیوار ندبه قرار داشت برای ساخت مهمانپذیر برای زائران دیوار ندبه[۱۶۷] تخلیه و تخریب شد.[۱۶۸] در ۱۸ آوریل ۱۹۶۸، بنا به فرمان وزارت اقتصاد اسرائیل، ساکنان مسلمان محلهٔ یهودیان از آن اخراج شده و ۷۰۰ خانهٔ آن‌ها مصادره شد. دولت به هر خانوادهٔ اخراج شده ۲۰۰ دینار اردن پیشنهاد کرد.[۱۶۹]

پس از جنگ شش روزه، جمعیت شهر ۱۹۶ درصد افزایش یافت. جمعیت یهودیان ۱۵۵ و جمعیت اعراب ۳۱۴ درصد افزایش یافت. نسبت جمعیت یهودیان از ۷۴ درصد در سال ۱۹۸۰، به ۷۲ درصد در سال ۱۹۸۰، ۶۸ درصد در سال ۲۰۰۰ و ۶۴ درصد در سال ۲۰۱۰ کاهش یافت.[۱۷۰] وزیر کشاورزی وقت اسرائیل آریل شارون پیشنهاد ساخت حلقه‌ای از محله‌های یهودی‌نشین به دورِ بخش شرقی شهر را مطرح کرد. هدف از این طرح تبدیل اورشلیم شرقی به منطقه‌ای عمدتاً یهودی‌نشین و جلوگیری از تشکیل بلوک شهری فلسطینی بین بیت لحم و رام‌الله بود. در دوم اکتبر ۱۹۷۷، کابینهٔ اسرائیل طرح را تصویب کرده، و متعاقباً ۷ محلهٔ جدید یهودی موسوم به محله‌های کمربندی در بخش شرقی احداث شد. بعدها محله‌های یهودی نشین بیشتری شکل گرفته و یهودیان در محله‌های عرب‌نشین نیز اسکان داده شدند.[۱۷۱][۱۷۲]

الحاق اورشلیم شرقی با انتقادات جهانی همراه بود اما در واکنش، وزیر امور خارجه اسرائیل این الحاق را قانونی دانست.[۱۷۳][۱۷۴] وضعیت نهایی اورشلیم یکی از بزرگ‌ترین اختلافات بر سر راه مذاکرات صلح فلسطین و اسرائیل بوده است. بخشی از این اختلافات شامل تعیین حدود بخش‌های فلسطینی و اسرائیلی و امکان برافراشته شدن پرچم فلسطین در بخش‌های فلسطینی‌نشین است.[۱۷۵]

یوم النکبة ؛ یادآور ۷۰ سال اشغال سرزمین فلسطین

روز ۱۵ می‌ در تاریخ سزمین فلسطین به نام «یوم النکبة» یا روز نکبت شناخته می‌شود، روزی که رژیم صهیونیستی با حمایت غرب و آمریکا دولت نامشروع «اسرائیل» را تاسیس کرد.

روز نکبت به عربی: یوم النکبه) روز یادآوری نکبت، به معنای فاجعه فلسطین، است که شامل بیرون راندن صدها هزار فلسطینی و آواره شدن دائمی اکثریت مردم فلسطینی است.[۱] این روز عموماً در ۱۵ مه مقارن با اعلان منشور استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸ گرامی داشته می‌شود. طبق اعلام خبرگزاری سازمان ملل، روز نکبت، «روز آوارگی دسته جمعی فلسطینی‌ها از سرزمینی بود که قرار بود به اسرائیل تبدیل شود»، و موجب شد «۷۰۰ هزار نفر فلسطینی تقریباً یک شبه به پناهنده تبدیل شوند».[۲]

تعریف روز نکبت

در طول جنگ فلسطین ۱۹۴۸، حدود ۷۰۰ هزار فلسطینی فرار کرده یا اخراج شدند و صدها شهر و روستا خالی از جمعیت یا تخریب گردید.[۳][۴]

آواره گان فلسطینی و فرزندانشان چندین میلیون نفر بودند که در مناطقی چون اردن (۲ میلیون نفر)، لبنان (۴۲۷٬۰۵۷ هزار نفر)، سوریه (۴۷۷٬۷۰۰ هزار نفر)، کرانه باختری (۷۸۸٬۱۰۸) و نوار غزه (۱٫۱ میلیون نفر) و همچنین اسرائیل (یک چهارم میلیون نفر) تقسیم شدند. این جابجایی و پراکندگی مردم فلسطین با عنوان نکبت(به عربی: النكبة) در عربی و به معنی فاجعه شناخته شد.[۵][۶][۷]

نکبت ) عربی: النکبة، ت. «فاجعه») آواره‌کردن و سلب مالکیت خشونت‌بار فلسطینیان و نابود کردن جامعه، فرهنگ، هویت، حقوق سیاسی و آمال ملی آنها است.[۱] این لفظ در وصف وقایع سال ۱۹۴۸، و همچنین اشغال در جریانِ سرزمین‌های فلسطینی) کرانه باختری و نوار غزه(و آزار و آواره‌سازی فلسطینیان در سراسر این منطقه به کار رفته‌است.[۲][۳][۴][۵] کنستانتین زُرِیق، تاریخ‌دان سوری، نخستین‌بار واژهٔ عربی «نکبه» (نکبت) را در کتابش به‌نام معنا النکبه در ۱۹۴۸ (۱۳۲۷ خورشیدی) در اشاره به جابه‌جایی اجباری فلسطینی‌ها از سرزمین‌ها و خانه‌های‌شان به‌دست دولت نوبنیاد اسرائیل به‌کار برد.[۶]

وقایع بنیادین نکبت در جریان جنگ ۱۹۴۹–۱۹۴۷ فلسطین و اسرائیل و کوتاهی پس از آن رخ داد، از جمله اعلام شدن ۷۸٪ از قیمومت بریتانیا بر فلسطین به عنوان اسرائیل، اخراج و فرار هفتصد هزار فلسطینی، خالی از سکنه و نابود کردن بیش از ۵۰۰ روستای فلسطینی در ارتباط با آن توسط شبه‌نظامیان صهیونیست و پس از آن ارتش اسرائیل[۷] و متعاقب آن پاک کردن نام‌های جغرافیایی فلسطینی، انکار حق بازگشت فلسطینیان، ایجاد مسئله دائمی پناهندگان فلسطینی، و "تکه تکه کردن جامعه فلسطین".[۸][۹][۱۰][۱۱]

دانشورانی چون ایلان پاپه نکبت را یک پاک‌سازی قومی دانسته‌اند،[۱۲] اما دیگرانی چون بنی موریس در این توصیف مناقشه وارد کرده‌اند.[۱۳] روایت ملی فلسطینیان نکبت را یک ترومای دسته جمعی می‌بیند که هویت ملی و آمال سیاسی آنان را تعریف می‌کند، در حالی که روایت ملی اسرائیلی‌ها آن را رد می‌کند و آن را به عنوان جنگی برای استقلال خود می‌بیند که آمال یهودیان برای دولت داشتن و اقتدار ملی را به ثمر رساند.[۱۴][۱۵][۱۶] فلسطینیان ۱۵ مه را روز نکبت می‌دانند، که یک روز پس از روز استقلال اسرائیل است.[۱۷][۱۸]

طبق اعلام خبرگزاری سازمان ملل، روز نکبت، «روز آوارگی دسته جمعی فلسطینی‌ها از سرزمینی بود که قرار بود به اسرائیل تبدیل شود»، و موجب شد «۷۰۰ هزار نفر فلسطینی تقریباً یک شبه به پناهنده تبدیل شوند».[۱۹] شمار پناهندگان بسته به منبع مورد اختلاف است. اصطلاح نکبت برای اولین بار توسط مورخ سوریه‌ای کنستانتین زریق در کتاب سال ۱۹۴۸ خود با عنوان «معنی نکبت» استعمال شد.

تعداد دقیق پناهندگان، که بسیاری از آنها در اردوگاه‌های پناهندگان در کشورهای همسایه ساکن شده‌اند، محل اختلاف است[۲۰] اما حدود ۸۰ درصد از ساکنان عرب اسرائیل آنجا را ترک کرده‌اند یا از خانه‌های خود اخراج شدند.[۲۱][۲۲] حدود ۲۵۰٬۰۰۰–۳۰۰٬۰۰۰ فلسطینی قبل از اعلامیه استقلال اسرائیل در ماه مه ۱۹۴۸ فرار کردند یا اخراج شدند، واقعیتی که به عنوان بهانه جنگی برای ورود اتحادیه عرب به این کشور نامیده شد و باعث ایجاد جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ شد.

دلایل این خروج دسته جمعی موضوع اختلاف نظر اساسی میان اعراب و اسرائیلی‌ها تا به امروز می‌باشد. برخی مورخان مهاجرت دسته‌جمعی فلسطینی‌ها را مهاجرت اجباری یا پاکسازی قومی توصیف می‌کنند[۲۳][۲۴][۲۵] در حالی که برخی آن را جهت فرار از مخاطرات جنگ و تحت تأثیر استراتژی جنگ‌های مسلحانه‌ای بود که در اطرافشان به وقوع می‌پیوست.[۲۶][۲۷][۲۸] بعداً، مجموعه‌ای از قوانین که توسط دولت اول اسرائیل تصویب شد، مانع بازگشت اعراب هجرت کرده به خانه‌های خود یا ادعای مالکیت خود شد. آنها و بسیاری از فرزندانشان پناهنده می‌مانند.[۲۹][۳۰

اشغال فلسطین تصرف غاصبانه سرزمین‌های فلسطین از سوی اسرائیل و بیرون راندن مردم فلسطین که رسماً از ۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۷ش/۱۴ می ۱۹۴۸م آغاز شد. زمینه‌های این اشغال به اواخر قرن نوزده میلادی و شکل‌گیری جنبش صهیونیسم، قیمومیت انگلیس بر فلسطین و طرح تقسیم فلسطین در سال ۱۹۴۷م از سوی سازمان ملل بازمی‌گردد.

مسئله اشغال فلسطین،‌ مشکل جهان اسلام شمرده شده و عالمان شیعه، همواره از فلسطین حمایت و بر آزادی آن تأکید کرده‌اند؛ برخی فتوای جهاد علیه اسرائیل داده و گروهی به حرمت رابطه با اسرائیل و وجوب آزادی فلسطین و قدس فتوا داده‌اند.

در روز اعلام رسمی اشغال فلسطین، یهودیان در سرزمین‌هایی که سازمان ملل متحد در طرح تقسیم به آنها اختصاص داده بود (حدود ۵۵٪ فلسطین) ساکن شدند و پس از آن در پی جنگ‌های متعدد به قلمرو مناطق اشغالی افزودند. محدوده مناطق اشغالی در جنگ ۱۹۴۸م، به ۷۸٪ رسید و در جنگ شش روزه ۱۹۶۷م/۱۳۴۶ش، بخش شرقی بیت‌المقدس، نوار غزه، صحرای سینا، کرانه باختری، شهر قُنَیْطَره و بلندی‌های جَوْلان در سوریه نیز به اشغال اسرائیل درآمد. براساس گزارش‌ها تا سال ۱۴۰۲ش، کمتر از ۱۵ درصد از سرزمین فلسطین شامل نوار غزه و بخش‌های پراکنده‌ای از منطقه کرانه باختری، در اختیار فلسطینی‌ها باقی مانده است. در این مدت بیش از شش میلیون فلسطینی نیز آواره و از سرزمین خود اخراج شدند.

هدف صهیونیست‌ها از اشغال فلسطین، تأسیس یک کشور بزرگ یهودی (اسرائیل بزرگ) و یک ابرقدرت در خاورمیانه ذکر شده است. اعتقاد به قوم برتر و برگزیده بودن یهود از سوی خدا و اختصاص سرزمین فلسطین به یهودیان (سرزمین موعود) را از انگیزه‌های یهودیان در اشغال فلسیطین و تأسیس اسرائیل برشمرده‌اند. داوطلبانه بودن مهاجرت فلسطینی‌ها از سرزمینشان، شعار «سرزمین بدون مردم برای مردم بدون سرزمین» و هولوکاسْت نیز ازجمله توجیهاتی است که صهیونیست‌های یهودی برای مشروعیت اشغال فلسطین به آن تمسک می‌کنند.

اشغال فلسطین پیامدهایی گوناگونی همچون کشته و آواره شدن بسیاری از مردم فلسطین، قیام مردم فلسطین، شکل‌گیری محور مقاومت و جنبش‌‌هایی مانند حَماس و جهاد اسلامی و اختصاص روز قدس به حمایت از فلسطین و اعتراضات جهانی را در پی داشت.

راه‌حل‌هایی برای حل مسئله اشغال فلسطین مطرح شده همانند پیمان کَمْپ دِیْوید، توافق اُسْلو و طرح دودولتی که همه آنها از سوی جمهوری اسلامی ایران ناموفق شمرده شده‌اند. از نظر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران، راه‌حل منطقی، همه‌پرسی از صاحبان حق در فلسطین اعم از ساکنان و آوارگان درباره سرزمین و حکومت آن است.

تاریخچه

تاریخ مهاجرت فلسطین با حوادث جنگ در فلسطین که از سال ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۹ به طول انجامید و با وقایع سیاسی قبل از آن گره خورده‌است. در سپتامبر ۱۹۴۹، کمیسیون سازش سازمان ملل برای فلسطین ۷۱۱۰۰۰ پناهنده فلسطینی را در خارج از اسرائیل تخمین زد.[۳۱] تخمین زده می‌شود که حدود یک چهارم ۱۶۰٬۰۰۰ عرب فلسطینی به عنوان «پناهنده داخلی» در اسرائیل باقی ماندند.

دسامبر ۱۹۴۷ تا مارس ۱۹۴۸

در چند ماه اول جنگ داخلی، اوضاع در حکم فلسطین ناپایدار بود، اگرچه در طول این دوره هم رهبران عرب و هم یهودیان سعی در محدود کردن خصومت‌ها داشتند.[۳۲] طبق گفته مونیخ بنی موریس، این دوره مشخص شده توسط حملات عرب فلسطین و دفاع یهود بود که به‌طور فزاینده‌ای توسط انتقام جویان یهودی متوقف می‌شود. عملیات انتقام جویی یهودیان علیه روستاها و محله‌هایی بود که اعتقاد بر این بود که حمله به یهودیان از آنجا آغاز شده‌است.[۳۳]: 76 

آوریل تا ژوئن ۱۹۴۸

تا اول ماه مه ۱۹۴۸، دو هفته قبل از اعلامیه استقلال اسرائیل، تقریباً ۱۷۵۰۰۰ فلسطینی (تقریباً ۲۵٪) قبلاً فرار کرده بودند.[۳۴]

نبردها در این ماه‌ها در منطقه اورشلیم - تل آویو متمرکز بود، در ۹ آوریل، قتل‌عام دیر یاسین و شایعات متعاقب آن باعث ترس و وحشت در بین فلسطینیان شد. بعد، هاگانا شبه نظامیان محلی را در طبریه شکست داد. در تاریخ ۲۱ تا ۲۲ آوریل در حیفا، پس از اینکه هاگانا نبرد یک روز و نیم از جمله جنگ روانی را آغاز کرد، کمیته ملی یهود نتوانست به شورای فلسطین اطمینان دهد که یک تسلیم بدون قید و شرط بدون هیچ حادثه‌ای پیش خواهد رفت. سرانجام، ایرگون زیر نظر مناخیم بگین با شلیک خمپاره به زیر ساختهای موجود در یافا پرداخت. همراه با ترس الهام گرفته از دیر یاسین، هر یک از این اقدامات نظامی منجر به ترس و وحشت فلسطینیان می‌شود.[۳۵][۳۶][۳۷]

اهمیت حملات گروه‌های نظامی زیرزمینی ایرگون و لهی به دیر یاسین توسط حساب‌های همه طرف‌ها مشخص شده‌است. Meron Benvenisti دیر یاسین را «نقطه عطفی در سالنامه تخریب منظره عرب» می‌داند.[۳۸]

حیفا

فلسطینی‌ها در یکی از برجسته‌ترین پروازهای این مرحله به‌طور دسته جمعی از شهر حیفا گریختند. مورخ Efraim Karsh می‌نویسد که نه تنها نیمی از جامعه عرب در جامعه حیفا قبل از پیوستن به نبرد نهایی در اواخر آوریل ۱۹۴۸ از شهر فرار کردند، بلکه ۵۰۰۰–۱۵۰۰۰ نفر دیگر به‌طور داوطلبانه در طول جنگ ترک کردند در حالی که بقیه، حدود ۱۵۰۰۰–۲۵۰۰۰، طبق دستور کمیته عالی اعراب، همان‌طور که ابتدا یک منبع اسرائیلی ادعا کرده بود، آنها را ترک کردند

یادبود روز نکبت در سازمان ملل

سازمان ملل برای اولین بار در تاریخ خود، در روز ۱۵ مه ۲۰۲۳ (مقارن با ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲) مراسم یادبودی برای روز نکبت برگزار کرد.[۱۹]

در این مراسم سطح بالای سیاسی، سران کشورهای عضو سازمان ملل و نیز محمود عباس، رئیس‌جمهور تشکیلات خودگردان فلسطین، حضور داشتند. محمود عباس در سخنرانی خود اظهار کرد «یاد نکبت باقی خواهد ماند. این موضوع به مردم ما برای پایان دادن به اشغال انگیزه خواهد داد. اشغال پایان خواهد یافت. حق فلسطین دیر یا زود به کرسی خواهد نشست تا صلح در منطقه ما و جهان حاکم شود».[۱۹] وی همچنین از سازمان ملل خواست تا حقوق مردم فلسطین را احیا کند و ۱۵ مه را به عنوان روز جهانی بزرگداشت مصیبت آنها تعیین نماید.[۳۹] وی تأکید کرد «این تراژدی زخمی بر پیکر بشریت است».[۳۹]

رزمری دی‌کارلو، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی و صلح، نیز در سخنانی اظهار کرد: «آوارگی دسته جمعی در سال ۱۹۴۸ برای فلسطینیان در سراسر جهان اهمیت دارد».[۱۹] وی با توجه به چشم‌انداز گسترش شهرک‌سازی‌های اسرائیل در اراضی اشغالی، خشونت‌های اخیر و نقض حقوق فلسطینیان توسط اسرائیل، نگرانی عمیق خود را در مورد تضعیف چشم‌انداز آغاز روند صلح در مسیر ایجاد راه حل دو دولتی ابراز نمود.[۱۹]

این مراسم با پخش قطعاتی از فیلم و اجرای ترانه‌های فلسطینی، از جمله توسط سنا موسی، نیز همراه بود.

روز نکبت یکی از شوم‌ترین و سیاه‌ترین روزهای تاریخ معاصر است. در ۲۶ اردیبهشت یکی از فاجعه‌بارترین و خونین‌ترین طرح‌های استعماری و ضد بشری پس از کشتار و آوارگی صدها هزار مسلمان بی‌گناه فلسطین، طی سالها به نتیجه رسید و رژیم نامشروعی که برای بشریت دستاوردی جز قتل و ترور و رنج و مصیبت نداشت، اعلام موجودیت کرد.

در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۲۷ شمسی (۱۵می ۱۹۴۸میلادی) موجودیت رژیم اسرائیل دقیقا به شیوه شکل‌گیری آمریکا اعلام شد. همانگونه که تشکیل آمریکا با ورود مهاجران اروپایی و قتل و کشتار بومیان آغاز شد، رژیم صهیونیستی نیز با کشتار مسلمانان و در سرزمینی متعلق به ساکنان آن (فلسطین) تاسیس شد، با این تفاوت که رژیم جدید هرگز روی آرامش به خود ندید.

گرچه رژیم صهیونیستی در۱۳۲۷ یک روز پس از خروج آخرین سرباز انگلیسی از فلسطین تشکیل شد اما این اقدام زمینه ها و ریشه هایی داشت که به نیم قرن قبل از روز اعلام تشکیل این رژیم بازمی‌گردد.

پس از برپایی نخستین کنگره صهیونیسم در سال ۱۲۷۵ در شهر بال سوئیس و تصویب تشکیل دولت یهود در سرزمین فلسطین، مهاجرت صهیونیست ها به این سرزمین تحت حمایت استعمار توسط سازمان جهانی صهیونیسم آغاز گردید. چهار سال پس از این تاریخ، سازمان جهانی صهیونیسم با هدف تسریع در روند مهاجرت یهودیان شرکتی تحت عنوان صندوق ملی یهود تشکیل داد تا برای سکنی گزیدن یهود در فلسطین زمین بخرد. زمینهای خریداری شده توسط این صندوق به عنوان دارایی غیرقابل انتقال مردم یهود محسوب می‌شد. پس از پایان جنگ جهانی اول مهاجران یهودی به سمت فلسطین روانه شدند و آژانس یهود برای هماهنگ سازی وتسریع در روند مهاجرت یهودیان تشکیل شد.

با روی کار آمدن هیتلر در آلمان نازیسم بهانه ای شد تا روند مهاجرت یهودیان به فلسطین شدت یابد به گونه ای که شمار یهودیان مهاجر ساکن در فلسطین تا سال ۱۳۲۷ به طرز فزاینده‌ای افزایش یافت. در حالی که تنها ۱۲ درصد از خاک اشغالی فلسطین در تصرف یهودیان بود. از این زمان خشونت ها و وحشیگری‌های یهودیان آغاز شد. جنبش عزالدین قسام در این دوران آغاز شد که توسط انگلیسی‌ها سرکوب شد. در سال ۱۳۲۶ قطعنامه ای صادر شد و فلسطین به دو بخش یهودی و فلسطینی تقسیم شد. بلافاصله پس از قطعنامه ۱۸۱ کشتارهای خونین گروههای ترور صهیونیستی آغاز شد.

از سال ۱۳۲۶ تا اردیبهشت ۱۳۲۷ چند کشتار وسیع در بلده الشیخ سعسع، الجلیل، قطار قاهره – حیفا، دیریاسین و ناصرالدین توسط گروههای ترور صهیونیستی از جمله هاگانا اشترون انجام گرفت که در این قتل‌عام ها تعداد زیادی از فلسطینی‌ها اعم از مرد و زن و پیر و جوان کشته شدند. تنها در کشتار دیریاسین که توسط دو گروه ایرگون و اشترون انجام شد، ۲۵۴ تن از افراد غیرنظامی کشته شدند.

صهیونیستها یک روز بعد از خروج سربازان انگلیسی از فلسطین تشکیل رژیم صهیونیستی را اعلام کردند. فلسطینی‌ها این روز را روز نکبت نامیدند و از آن پس روز نکبت به عنوان مفهومی از رژیم اسرائیل در جهان شهرت یافت، چرا که رژیم صهیونیستی قبل از تاسیس و بعد از تاسیس حاصلی جز نکبت و مصیبت و کشتار و ترور برای بشریت بخصوص مسلمانان نداشته است.

تاریخ سرزمین فلسطین و جهان اسلام هیچگاه روز ۱۵ می‌سال ۱۹۴۸ را فراموش نکرده و از یاد نخواهد برد. روزی که صهیونیست‌ها با حمایت و پشتیبانی دنیای غرب و در راس آن آمریکا به صورت رسمی تشکیل دولت جعلی و نامشروع «اسرائیل» را اول به مردم مظلوم و ستمدیده فلسطین و سپس به مردم دنیا اعلام کردند.

البته بر کسی پوشیده نیست که تشکیل دولت جعلی و نامشروع «اسرائیل» رویداد و اتفاقی نبود که یک شبه و ناگهانی روی داده باشد بلکه در پشت اعلام این رژیم نامشروع سال‌های فراوان نقشه‌ها کشیده شده بود و برنامه‌ریزی‌های قابل توجهی انجام شده بود که حاصل آن اشغال سرزمین‌های مردم فلسطین و تشکیل رژیم صهیونیستی بود.

اما در حالی بیش از ۷۵ سال از تشکیل رژیم اشغالگر و نامشروع صهیونیستی می‌گذرد که نسل‌های مختلف مردم فلسطین از پیران تا جوانان و حتی کودکان و نوجوانان ظلم‌ها و جنایات وحشتناک و باورنکردنی را که صهیونیست‌ها در مسیر اشغال و صاحب شدن سرزمین‌های مادری فلسینیان مرتکب شدند را از یاد نبرده و هیچگاه نیز از یاد نخواهند برد.

در حقیقت به خاطر سپردن تمامی جنایت‌هایی که نظامیان صهیونیست از فردای ۱۵ می‌سال ۱۹۴۸ علیه مردم و ملت مظلوم و بیگناه فلسطین انجام دادند در تاریخ و کتب ثبت و ضبط شده است. این جنایت‌ها آنقدر ترسناک و وحشتناک است که همین امروز هم اگر کسی این کتب و اسناد را مطالعه کند همانند مردم فلسطین که خشم و نفرت خود را بیش از ۷۵ سال است که از این رژیم اشغالگر و متجاوز نگهداشتند، دچار خشم و انزجار فراوانی خواهند شد.

البته همین خشم نفرت علیه صهیونیست‌های اشغالگر است که به مردم و جوانان و به خصوص نیرو‌های مبارز فلسطینی و گروه‌های مقاومت این توان و انگیزه را داده است که با مقاومت و ایستادگی در میدان مبارزه با رژیم نامشروع و اشغالگر صهیونیستی باقی بمانند تا روزی آزادی سرزمین‌های اشغال شده فلسطینی از چنگال صهیونیست‌های غاصب را با یکدیگر و مردم خود جشن بگیرند.

حال در این میان موضوعی که نه تنها داغ اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط رژیم صهیونیستی را تازه نگهداشته بلکه خشم و نفرت از این رژیم نامشروع را روز به روز بیشتر از قبل نیز می‌کند نقل جنایت‌های صهیونیست‌ها توسط پدران و مادران برای فرزندان خود و نسل‌های جوان فلسطینی ساکن سرزمین‌های فلسطینی نشین به خصوص نوار غزه و کرانه باختری است. موضوعی که اگرچه توسط نسل جوان فلسطینی دیده نشده، ولی تلخی و درد آن ظلم‌ها و تعدی‌ها با توجه به نقل جنایت‌هایی که به پدران و مادران آن‌ها شده به نسل‌های بعدی هم انتقال پیدا کرده است.

در واقع می‌توان گفت انتقال تمامی وقایع و رویداد‌هایی که در سرزمین‌های فلسطینی بعد از ۱۵ می‌سال ۱۹۴۸ توسط صهیونیست‌ها علیه مردم فلسطین اتفاق افتاده موجب شده تا نوجوانان و جوانان فلسطینی انگیزه لازم و کافی را برای مبارزه و ایستادگی در برابر ماشین جنگی رژیم صهیونیستی را پیدا کنند. از این روی است که همه روزه شاهد عضویت روزافزون جوانان و حتی نوجوانان در گروه‌های مقاومت فلسطینی به منظور مبارزه و مقابله با این رژیم اشغالگر و نامشروع هستیم.

اما در این میان گناه اصلی را جامعه جهانی مرتکب شده که با سکوت در برابر تمامی ظلم‌ها و جنایاتی که رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین روا داشته است به نوعی شریک جرم اقدامات صهیونیست‌ها محسوب می‌شود. زیرا صهیونیست‌ها در سایه سکوت و بی‌تفاوتی جامعه جهانی بود که جسور شده و جسارت ارتکاب جنایت‌هایی که در تاریخ ثبت و ضبط شده را پیدا کردند.

البته با توجه به اینکه رژیم صهیونیستی حمایت و پشتیبانی کامل و تضمین شده‌ای از اروپا و آمریکا و حتی برخی از کشور‌های عربی منطقه دارد نه تنها دست از جرم و جنایت‌هایی که تا امروز علیه مردم فلسطین برنداشته است که همه روزه شاهد هستیم به بهانه‌های مختلف به اماکن مقدس مسلمانان فلسطینی از جمله مسجدالاقصی هجوم و یورش بده و سعی در تخریب و از بین بردن قبله اول مسلیمن جهان دارند.

از طرف دیگر جوخه‌های ترور و مرگ رژیم صهیونیستی نیز در طول این سال‌ها بیکار نبوده و به صورت منظم و دوره‌ای با انجام عملیات‌های نظامی و ترور بسیاری از رزمندگان و فرماندهان شاخص گروه‌های مقاومت فلسطینی را به شهادت رسانده و تعداد قابل توجهی را مجروح کردند.

در پایان باید گفت مردم فلسطین امروز هم با گذشت بیش از ۷۵ سال از ۱۵ می‌سال ۱۹۴۸ که رژیم نامشروع و اشغالگر صهیونیستی در سرزمین‌های فلسطینی تشکیل شده است تمامی جرم‌ها و جنایت‌های صورت گرفته علیه خود و اجداد، پدران و مادران خود را از یاد نبرده و با خشم و نفرتی حاصل از این خاطرات دست از مبارزه با صهیونیست‌های غاصب نکشیده و تا نابودی کامل آن‌ها از حرکت در مسیری که در آن پای گداشته‌اند متوقف نخواهند شد.

بازخوانی پاسخ رهبر انقلاب به نامه ترامپ در دیدار با نخست وزیر ژاپن +فیلم

زمانی که رهبر انقلاب به نخست وزیر سابق ژاپن در باره مذاکره با آمریکا در دوره قبلی ریاست جمهوری دونالد ترامپ اظهار داشتند که «ترامپ را حتی شایسته مبادله پیام هم نمی‌دانم» با رفتار‌های دیشب ترامپ در دیدار با زلنسکی بخشی از زوایای این توصیه‌ها روشن می‌شود.

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، آن روزهایی که جمله «ترامپ را حتی شایسته مبادله پیام هم نمی‌دانم» بر زبان رهبر انقلاب جاری می شد دقیقا به رفتارهایی اشاره داشت که این روزها دقیقا از جانب ترامپ شاهد هستیم؛ او میهمانانش را از کاخ سفید بیرون انداخت و نه ادب مذاکره را داشت و نه شأنیت استقبال را مراعات کرد و مذاکره با چنین شخصی ضرب المثل آب در هاون کوبیدن است.

در مروری بر بیانات رهبر انقلاب درباره مذاکره با آمریکا ایشان فرمودند: «وانمود نکنند با نشستن پشت میز مذاکره فلان مشکل حل می‌شود، با مذاکره کردن با آمریکا هیچ مشکلی حل نمی‌شود.»

رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: «تجربه‌های تاریخی نشان داده‌اند که مذاکره با آمریکا نه‌تنها گره‌ای از مشکلات باز نکرده، بلکه در بسیاری از مواقع به پیچیده‌تر شدن شرایط منجر شده است.»

پاسخ «کوبنده» رهبر انقلاب به آمریکا در صدر توجه رسانه‌های جهان

رسانه های جهان ضمن بازتاب بیانات امروز رهبر معظم انقلاب، این بیانات را پاسخی کوبنده به تهدیدات اخیر رئیس جمهوری آمریکا علیه ایران ارزیابی کردند.

به گزارش خبرآنلاین، خبرگزاری فرانسه با قرار دادن اظهارات رهبر معظم انقلاب در صدر اخبار خود نوشت: آیت الله خامنه ای اعلام کرد که آمریکا با تهدید ایران به جایی نخواهد رسید.

اظهارات تازه ترامپ درباره نحوه مواجهه با ایران پس از سخنان دیروز رهبر انقلاب

دونالد ترامپ در مصاحبه با فاکس نیوز بار دیگر مدعی شد: دنبال آسیب زدن به ایران نیستم،‌ ایرانی‌ها مردم فوق‌العاده‌ای هستند.

رئیس جمهور آمریکا گفت: دو راه تعامل با ایران وجود دارد، یکی نظامی بوده و دیگری از طریق توافق است که من توافق را ترجیح می‌دهم.

به گزارش همشهری آنلاین؛ وی ادعا کرد: می‌توانیم توافق خوبی با ایران انجام دهیم که نتیجه آن همانند نتیجه یک پیروزی نظامی باشد.

طرح این ادعاهای تکراری توسط رئیس جمهور آمریکا طی هفته گذشته و موضوع ارسال نامه برای مقامات ایران در حالی است که رهبر انقلاب اسلامی روز گذشته طی سخنانی تلویحا به آن پاسخ دادند؛

رهبر انقلاب در دیدار مسئولان نظام گفتند: اصرار برخی از دولت‌های قلدر برای مذاکره، به منظور حل مسائل نیست، بلکه برای تحکّم و تحمیل توقعات خودشان است. جمهوری اسلامی ایران قطعاً توقعات آنها را نخواهد پذیرفت.

پاسخ رهبر انقلاب به درخواست قلدرمابانه ترامپ - تابناک | TABNAK

https://www.tabnak.ir/fa/news/1293006

پاسخ «کوبنده» رهبر انقلاب به آمریکا در صدر توجه رسانه‌های جهان - خبرآنلاین

https://www.khabaronline.ir/news/2040348

مقام اماراتی پاسخ ایران به نامه ترامپ را به واشنگتن رساند؟

https://www.ettelaat.com/news/86695

واکاوی جزئیات نامه ترامپ به آیت الله خامنه‌ای؛ «برچیده شدن برنامه هسته‌ای ایران» یا «تشدید نظارت» آژانس؟ - تابناک | TABNAK

https://www.tabnak.ir/fa/news/1295415

نامه ترامپ به آیت الله خامنه ای / ترامپ چگونه نامه اش را نابود کرد؟

https://www.asriran.com/fa/news/1043119

ایران، پاسخ نامه ترامپ را داده است

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: ایران پیشتر و از لسان مقام معظم رهبری پاسخ خود را به نامه ترامپ داده است که اگر امنیت ملی و منافع ما تعرض کنند ما هم بدون تردید امنیت آنها در سراسر دنیا را به مخاطره خواهیم انداخت

https://www.alef.ir/news/4031226114.html

ابطحی: رهبر انقلاب با موضعی هوشمندانه توپ را به زمین ترامپ بازگرداند

ادعای کاخ سفید: ایران با دو گزینه روبه رو است

ترامپ در نامه اش به ایران گفته بیایید باهم صحبت کنیم سوء تفاهم را برطرف کنیم/ ایران را تهدید نمی کنیم / دنبال گزینه نظامی علیه ایران نیستیم/ می توان با ایران به توافق دست یافت / رایزنی با ایران از طریق کانال های مخفی ادامه دارد / ترامپ آماده حل و فصل همه چیز با ایران است /نمی خواهیم در خلیج فارس، کره شمالی داشته باشیم

۶ خواسته ترامپ در نامه به رهبری / چهره اماراتی منتشر کرد

رسانه امریکایی : تعیین سقف 2 ماهه برای مذاکرات در نامه ترامپ به ایران

سیگنال وزیر خارجه ایران به نامه ترامپ

روایت قالیباف از متن نامه ترامپ و توییت امشبش

اولین جزئیات نامه ترامپ به رهبر انقلاب؛ چه شرط‌هایی گذاشته؟

جلسه تحویل نامه ترامپ به عراقچی

فیلم کامل اعلام موضع رهبر انقلاب درباره مذاکره، تحریم، سلاح هسته‌ای و تهدید نظامی آمریکا

حرف‌های قابل تاملی مردی که نامه ترامپ را به ایران آورد + زیرنویس

پیروزی "استقلال‌طلبان" در انتخابات پارلمانی گرینلند

جزئیات انتقال نامه ترامپ به ایران

پاسخ تند پزشکیان به ترامپ: هر غلطی می‌خواهی بکن

تکرار ادبیات رهبر انقلاب توسط نخست وزیر کانادا

کرملین: اراده کی‌یف برای صلح سنجیده می‌شود

واکنش مقام بلندپایه ارتش به احتمال مذاکره با آمریکا

هسته‌ای و پیچ آخر

واکنش نمایندگی ایران به اعلام آمادگی آمریکا برای مذاکره

طرح پاریس برای پذیرش دانشمندان فراری از آمریکا چیست؟

توصیف رهبری از یک گزارش دولتی به رئیسی: مهمل بود

بازتاب جهانی بیانات رهبر انقلاب در دیدار با مسئولان نظام

عکس | لحظاتی از گفت‌وگوی رهبر انقلاب با مسئولان

همنشینی احمدی نژاد با اطلاعاتی‌ها در بیت رهبری

جمهوری اسلامی ایران قطعا توقعات دولت های قلدر را برای مذاکره نخواهد پذیرفت

مخالفت صریح رهبر انقلاب با مذاکره با آمریکا: هوشمندانه، عاقلانه و شرافتمندانه نیست

ترامپ: برای مذاکره با ایران تماس می‌گیرم

تهدید ترامپ به نابودی کامل ایران همزمان با امضای فشار حداکثری به ایران! + زیرنویس

ترامپ از استالین و هیتلر و صدام حسین بدتر است!

جزئیات نامه ادعایی ترامپ به رهبر انقلاب + زیرنویس

لفاظی‌های تازه ترامپ پس از ادعای نامه به رهبر انقلاب

قالیباف: این خلع سلاح کردن جمهوری اسلامی است

شرط خطرناک مشاور امنیت ملی آمریکا برای شروع مذاکره با ایران + زیرنویس

درخواست تازه ترامپ برای تسلیم ایران: یا بمباران یا یک تکه کاغذ! +زیرنویس

اعمال مشترک شبهای قدر 19 و 21 و 23 که در هر سه شب انجام میشود

اوّل : غسل مقارن غروب آفتاب. دوّم : دو ركعت نماز در هر ركعت بعد از حمد هفت مرتبه قل هوالله احد بخواند و بعد از سلام نماز هفتاد مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیهِ بگوید در روایت نبوى صلّى اللّه علیه و آله است كه از جاى خود برنخیزد تا حق تعالى او را و پدر و مادرش را بیامرزد. سوّم : قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید : اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُكَ الْأَكْبَرُ وَ أَسْمَاؤُكَ الْحُسْنَى وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِى مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ. پس هر حاجت كه دارد بخواهد. چهارم : آنكه مصحف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید : اَللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَ بِحَقِّكَ عَلَیهِمْ فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّكَ مِنْكَ. پس بگوید : ده مرتبه بِكَ یا اللَّهُ. و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ. و ده مرتبه بِعَلِىٍّ. و ده مرتبه بِفَاطِمَةَ. و ده مرتبه بِالْحَسَنِ. و ده مرتبه بِالْحُسَینِ. و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ الْحُسَینِ. و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ. و ده مرتبه بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ. و ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ. و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ مُوسَى. و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ. و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ. و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِىٍّ. و ده مرتبه بِالْحُجَّةِ. «پس هر حاجت كه دارى طلب كن». پنجم : زیارت كند امام حسین علیه السّلام را. ششم : احیا بدارد این شبها را (همانا روایت شده: هر كه احیا كند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگینى كوه‏ ها و كیل دریاها باشد). هفتم: صد ركعت نماز كند كه فضیلت بسیار دارد و افضل آن است كه در هر ركعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند. هشتم : بخواند : اَللَّهُمَّ إِنِّى أَمْسَیتُ لَكَ عَبْدًا داخِرًا لا أَمْلِكُ لِنَفْسِى نَفْعًا وَ لا ضَرّا وَ لا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءًا أَشْهَدُ بِذَلِكَ عَلَى نَفْسِى وَ أَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ قُوَّتِى وَ قِلَّةِ حِیلَتِى فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِى مَا وَعَدْتَنِى وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِى هَذِهِ اللَّیلَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَىَّ مَا آتَیتَنِى فَإِنِّى عَبْدُكَ الْمِسْكِینُ الْمُسْتَكِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ اَللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِى نَاسِیا لِذِكْرِكَ فِیمَا أَوْلَیتَنِى وَ لا [غَافِلًا] لِإِحْسَانِكَ فِیمَا أَعْطَیتَنِى وَ لا آیسًا مِنْ إِجَابَتِكَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّى فِى سَرَّاءَ [كُنْتُ‏] أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِیةٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّكَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ.

اعمال مخصوصه شب نوزدهم

اعمال مخصوصه شب نوزدهم

علاوه بر اعمال مشترک سه شب 19 و 21 و 23 اعمال مخصوص شب نوزدهم اینهاست.

اول صد مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّى وَ أَتُوبُ إِلَیهِ. دوم صد مرتبه اَللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ. سوم بخواند دعارا : یا ذَا الَّذِى كَانَ قَبْلَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ ثُمَّ خَلَقَ كُلَّ شَىْ‏ءٍ ثُمَّ یَبْقَى وَ یَفْنَى كُلُّ شَىْ‏ءٍ یا ذَا الَّذِى لَیسَ كَمِثْلِهِ شَىْ‏ءٌ وَ یا ذَا الَّذِى لَیسَ فِى السَّمَاوَاتِ الْعُلَى وَ لا فِى الْأَرَضِینَ السُّفْلَى وَ لا فَوْقَهُنَّ وَ لا تَحْتَهُنَّ وَ لا بَینَهُنَّ إِلَهٌ یُعْبَدُ غَیرُهُ لَكَ الْحَمْدُ حَمْدًا لا یقْوَى عَلَى إِحْصَائِهِ إِلّا أَنْتَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلاةً لا یقْوَى عَلَى إِحْصَائِهَا إِلا أَنْتَ. چهارم بخواند: اَللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِى وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَكِیمِ فِى لَیلَةِ الْقَدْرِ وَ فِى الْقَضَاءِ الَّذِى لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَكْتُبَنِى مِنْ حُجَّاجِ بَیتِكَ الْحَرَامِ اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ اَلْمَشْكُورِ سَعْیهُمْ اَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ اَلْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَیئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِى وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِى وَ تُوَسِّعَ عَلَىَّ فِى رِزْقِى وَ تَفْعَلَ بِى كَذَا وَ كَذَا «و بجاى این كلمه حاجت خود را ذكر كند».

اعمال مخصوصه شب بیست و یكم

علاوه براعمال مشترک سه شب 19 و 21 و 23 اعمال مخصوص شب بیست و یکم

كفعمى از سید بن باقى نقل كرده كه در شب بیست و یكم مى‏خوانى : اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اقْسِمْ لِى حِلْمًا یَسُدُّ عَنِّى بَابَ الْجَهْلِ وَ هُدًى تَمُنُّ بِهِ عَلَىَّ مِنْ كُلِّ ضَلالَةٍ وَ غِنًى تَسُدُّ بِهِ عَنِّى بَابَ كُلِّ فَقْرٍ وَ قُوَّةً تَرُدُّ بِهَا عَنِّى كُلَّ ضَعْفٍ وَ عِزّا تُكْرِمُنِى بِهِ عَنْ كُلِّ ذُلٍّ وَ رِفْعَةً تَرْفَعُنِى بِهَا عَنْ كُلِّ ضَعَةٍ وَ أَمْنا تَرُدُّ بِهِ عَنِّى كُلَّ خَوْفٍ وَ عَافِیةً تَسْتُرُنِى بِهَا عَنْ كُلِّ بَلاءٍ وَ عِلْمًا تَفْتَحُ لِى بِهِ كُلَّ یقِینٍ وَ یَقِینًا تُذْهِبُ بِهِ عَنِّى كُلَّ شَكٍّ وَ دُعَاءً تَبْسُطُ لِى بِهِ الْإِجَابَةَ فِى هَذِهِ اللَّیلَةِ وَ فِى هَذِهِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ یا كَرِیمُ وَ خَوْفًا تَنْشُرُ [تُیسِّرُ] لِى بِهِ كُلَّ رَحْمَةٍ وَ عِصْمَةً تَحُولُ بِهَا بَینِى وَ بَینَ الذُّنُوبِ حَتَّى أُفْلِحَ بِهَا عِنْدَ الْمَعْصُومِینَ عِنْدَكَ بِرَحْمَتِكَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

دعای شب بیست ویكم : و از جمله این دعاها است كه در كافى مسندا و در مقنعه و مصباح مرسلا نقل شده كه مى‏گویى در شب بیست و یكم یا مُولِجَ اللَّیلِ فِى النَّهَارِ وَ مُولِجَ النَّهَارِ فِى اللَّیلِ وَ مُخْرِجَ الْحَىِّ مِنَ الْمَیتِ وَ مُخْرِجَ الْمَیتِ مِنَ الْحَىِّ یا رَازِقَ مَنْ یَشَاءُ بِغَیرِ حِسَابٍ یا اللَّهُ یا رَحْمَانُ یا اللَّهُ یا رَحِیمُ یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا اللَّهُ لَكَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیا وَ الْكِبْرِیاءُ وَ الآلاءُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِى فِى هَذِهِ اللَّیلَةِ فِى السُّعَدَاءِ وَ رُوحِى مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِى فِى عِلِّیینَ وَ إِسَاءَتِى مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِى یقِینًا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِى وَ إِیمَانَا یُذْهِبُ الشَّكَّ عَنِّى وَ تُرْضِینِى بِمَا قَسَمْتَ لِى وَ آتِنَا فِى الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِى الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِى فِیهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیكَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمُ السَّلامُ.

اعمال مخصوصه شب بیست و سوّم

علاوه بر اعمال مشترک سه شب 19 و 21 و 23 اعمال مخصوص شب بیست وسوّم

اوّل ودوم : خواندن سوره عنكبوت و روم و حم دخان. سوّم : خواندن سوره قدر هزار مرتبه. چهارم : تكرار كند در این شب بلكه در تمام اوقات این دعا را : اَللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِیكَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَوَاتُكَ عَلَیهِ وَ عَلَى آبَائِهِ فِى هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِى كُلِّ سَاعَةٍ وَلِیًّا وَ حَافِظًا وَ قَائِدًا وَ نَاصِرًا وَ دَلِیلًا وَ عَینًا حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعًا وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوِیلًا. پنجم : بخواند: اَللَّهُمَّ امْدُدْ لِى فِى عُمُرِى وَ أَوْسِعْ لِى فِى رِزْقِى وَ أَصِحَّ لِى جِسْمِى وَ بَلِّغْنِى أَمَلِى وَ إِنْ كُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیاءِ فَامْحُنِى مِنَ الْأَشْقِیاءِ وَ اكْتُبْنِى مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّكَ قُلْتَ فِى كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّكَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُكَ عَلَیهِ وَ آلِهِ یمْحُو اللَّهُ مَا یشَاءُ وَ یثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ. ششم : بخواند: اَللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِى وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَكِیمِ فِى لَیلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِى لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَكْتُبَنِى مِنْ حُجَّاجِ بَیتِكَ الْحَرَامِ فِى عَامِى هَذَا اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ اَلْمَشْكُورِ سَعْیهُمْ اَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ اَلْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَیئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِى وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِى وَ تُوَسِّعَ لِى فِى رِزْقِى. هفتم : بخواند این دعا را كه در اقبال است : یا بَاطِنًا فِى ظُهُورِهِ وَ یا ظَاهِرًا فِى بُطُونِهِ وَ یا بَاطِنًا لَیسَ یخْفَى وَ یا ظَاهِرًا لَیسَ یُرَى یا مَوْصُوفًا لا یَبْلُغُ بِكَینُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یا غَائِبًا غَیرَ مَفْقُودٍ وَ یا شَاهِدًا غَیرَ مَشْهُودٍ یَطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُوا مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَینَهُمَا طُرْفَةَ عَینٍ لا یُدْرَكُ بِكَیفٍ وَ لا یُؤَینُ بِأَینٍ وَ لا بِحَیثٍ أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیسَ كَمِثْلِهِ شَىْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَیرُهُ. پس دعا مى‏كنى به آنچه بخواهى. هشتم : آنكه غیر از غسل اول شب غسلى نیز در آخر شب كند و بدان كه از براى غسل و احیاء این شب و زیارت امام حسین علیه السلام و صد ركعت نماز فضیلت بسیار و تاكید شده است. شیخ در تهذیب روایت كرده از ابو بصیر از حضرت صادق علیه السّلام كه فرمود: در شبى كه امید مى‏رود شب قدر باشد صد ركعت نماز كن بخوان در هر ركعت قل هو اللّه أحد را ده مرتبه گفت گفتم فدایت شوم اگر قوت نداشته باشم ایستاده بجا آورم فرمود نشسته بجا آور گفتم اگر قوت نداشته باشم نشسته بجا آورم فرمود بجا آور به همان حالى كه به قفا خفته ‏اى در فراش خود.

دعاى شب بیست و سوم : یا رَبَّ لَیلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیرًا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّیلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ یا بَارِئُ یا مُصَوِّرُ یا حَنَّانُ یا مَنَّانُ یا اللَّهُ یا رَحْمَانُ یا اللَّهُ یا قَیّومُ یا اللَّهُ یا بَدِیعُ یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا اللَّهُ لَكَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیا وَ الْكِبْرِیاءُ وَ الآلاءُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِى فِى هَذِهِ اللَّیلَةِ فِى السُّعَدَاءِ وَ رُوحِى مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِى فِى عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِى مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِى یقِینًا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِى وَ إِیمَانًا یذْهِبُ الشَّكَّ عَنِّى وَ تُرْضِینِى بِمَا قَسَمْتَ لِى وَ آتِنَا فِى الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِى الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِى فِیهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیكَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیهِمُ السَّلامُ.

ومى‏خوانى این دعا را : یا مُدَبِّرَ الْأَمُورِ یا بَاعِثَ مَنْ فِى الْقُبُورِ یا مُجْرِىَ الْبُحُورِ یا مُلَیِّنَ الْحَدِیدِ لِدَاوُدَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِى كَذَا وَ كَذَا «و بجاى این كلمه حاجات خود را بخواهد» اَللَّیلَةَ اَللَّیلَةَ.

دعای جوشن کبیر

دعای جوشن کبیر صد فصل است و هرفصلى مشتمل برده اسم الهى است ودر آخر هر فصل باید گفت : سُبْحَانَكَ یا لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ یا رَبّ .

اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا كَرِيمُ يَا مُقِيمُ يَا عَظِيمُ يَا قَدِيمُ يَا عَلِيمُ يَا حَلِيمُ يَا حَكِيمُ سُبْحَانَكَ يَا لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ«1» يَا سَيِّدَ السَّادَاتِ يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ يَا رَافِعَ الدَّرَجَاتِ يَا وَلِىَّ الْحَسَنَاتِ يَا غَافِرَ الْخَطِيئَاتِ يَا مُعْطِىَ الْمَسْأَلاتِ يَا قَابِلَ التَّوْبَاتِ يَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ يَا عَالِمَ الْخَفِيَّاتِ يَا دَافِعَ الْبَلِيَّاتِ «2» يَا خَيْرَ الْغَافِرِينَ يَا خَيْرَ الْفَاتِحِينَ يَا خَيْرَ النَّاصِرِينَ يَا خَيْرَ الْحَاكِمِينَ يَا خَيْرَ الرَّازِقِينَ يَا خَيْرَ الْوَارِثِينَ يَا خَيْرَ الْحَامِدِينَ يَا خَيْرَ الذَّاكِرِينَ يَا خَيْرَ الْمُنْزِلِينَ يَا خَيْرَ الْمُحْسِنِينَ «3» يَا مَنْ لَهُ الْعِزَّةُ وَ الْجَمَالُ يَا مَنْ لَهُ الْقُدْرَةُ وَ الْكَمَالُ يَا مَنْ لَهُ الْمُلْكُ وَ الْجَلالُ يَا مَنْ هُوَ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ يَا مُنْشِئَ السَّحَابِ الثِّقَالِ يَا مَنْ هُوَ شَدِيدُ الْمِحَالِ يَا مَنْ هُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ يَا مَنْ هُوَ شَدِيدُ الْعِقَابِ يَا مَنْ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ يَا مَنْ عِنْدَهُ أَمُّ الْكِتَابِ «4» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا دَيَّانُ يَا بُرْهَانُ يَا سُلْطَانُ يَا رِضْوَانُ يَا غُفْرَانُ يَا سُبْحَانُ يَا مُسْتَعَانُ يَا ذَا الْمَنِّ وَ الْبَيَانِ«5»يَا مَنْ تَوَاضَعَ كُلُّ شَىْ‏ءٍ لِعَظَمَتِهِ يَا مَنِ اسْتَسْلَمَ كُلُّ شَىْ‏ءٍ لِقُدْرَتِهِ يَا مَنْ ذَلَّ كُلُّ شَىْ‏ءٍ لِعِزَّتِهِ يَا مَنْ خَضَعَ كُلُّ شَىْ‏ءٍ لِهَيْبَتِهِ يَا مَنِ انْقَادَ كُلُّ شَىْ‏ءٍ مِنْ خَشْيَتِهِ يَا مَنْ تَشَقَّقَتِ الْجِبَالُ مِنْ مَخَافَتِهِ يَا مَنْ قَامَتِ السَّمَاوَاتُ بِأَمْرِهِ يَا مَنِ اسْتَقَرَّتِ الْأَرَضُونَ بِإِذْنِهِ يَا مَنْ يُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ يَا مَنْ لا يَعْتَدِى عَلَى أَهْلِ مَمْلَكَتِهِ «6» يَا غَافِرَ الْخَطَايَا يَا كَاشِفَ الْبَلايَا يَا مُنْتَهَى الرَّجَايَا يَا مُجْزِلَ الْعَطَايَا يَا وَاهِبَ الْهَدَايَا يَا رَازِقَ الْبَرَايَا يَا قَاضِىَ الْمَنَايَا يَا سَامِعَ الشَّكَايَا يَا بَاعِثَ الْبَرَايَا يَا مُطْلِقَ الْأُسَارَى «7» يَا ذَا الْحَمْدِ وَ الثَّنَاءِ يَا ذَا الْفَخْرِ وَ الْبَهَاءِ يَا ذَا الْمَجْدِ وَ السَّنَاءِ يَا ذَا الْعَهْدِ وَ الْوَفَاءِ يَا ذَا الْعَفْوِ وَ الرِّضَاءِ يَا ذَا الْمَنِّ وَ الْعَطَاءِ يَا ذَا الْفَصْلِ وَ الْقَضَاءِ يَا ذَا الْعِزِّ وَ الْبَقَاءِ يَا ذَا الْجُودِ وَ السَّخَاءِ يَا ذَا الآلاءِ وَ النَّعْمَاءِ «8» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا مَانِعُ يَا دَافِعُ يَا رَافِعُ يَا صَانِعُ يَا نَافِعُ يَا سَامِعُ يَا جَامِعُ يَا شَافِعُ يَا وَاسِعُ يَا مُوسِعُ «9» يَا صَانِعَ كُلِّ مَصْنُوعٍ يَا خَالِقَ كُلِّ مَخْلُوقٍ يَا رَازِقَ كُلِّ مَرْزُوقٍ يَا مَالِكَ كُلِّ مَمْلُوكٍ يَا كَاشِفَ كُلِّ مَكْرُوبٍ يَا فَارِجَ كُلِّ مَهْمُومٍ يَا رَاحِمَ كُلِّ مَرْحُومٍ يَا نَاصِرَ كُلِّ مَخْذُولٍ يَا سَاتِرَ كُلِّ مَعْيُوبٍ يَا مَلْجَأَ كُلِّ مَطْرُودٍ «10» يَا عُدَّتِى عِنْدَ شِدَّتِى يَا رَجَائِى عِنْدَ مُصِيبَتِى يَا مُونِسِى عِنْدَ وَحْشَتِى يَا صَاحِبِى عِنْدَ غُرْبَتِى يَا وَلِيِّى عِنْدَ نِعْمَتِى يَا غِيَاثِى عِنْدَ كُرْبَتِى يَا دَلِيلِى عِنْدَ حَيْرَتِى يَا غَنَائِى عِنْدَ افْتِقَارِى يَا مَلْجَئِى عِنْدَ اضْطِرَارِى يَا مُعِينِى عِنْدَ مَفْزَعِى «11» يَا عَلامَ الْغُيُوبِ يَا غَفَّارَ الذُّنُوبِ يَا سَتَّارَ الْعُيُوبِ يَا كَاشِفَ الْكُرُوبِ يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ يَا طَبِيبَ الْقُلُوبِ يَا مُنَوِّرَ الْقُلُوبِ يَا أَنِيسَ الْقُلُوبِ يَا مُفَرِّجَ الْهُمُومِ يَا مُنَفِّسَ الْغُمُومِ «12» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا جَلِيلُ يَا جَمِيلُ يَا وَكِيلُ يَا كَفِيلُ يَا دَلِيلُ يَا قَبِيلُ يَا مُدِيلُ يَا مُنِيلُ يَا مُقِيلُ يَا مُحِيلُ«13» يَا دَلِيلَ الْمُتَحَيِّرِينَ يَا غِيَاثَ الْمُسْتَغِيثِينَ يَا صَرِيخَ الْمُسْتَصْرِخِينَ يَا جَارَ الْمُسْتَجِيرِينَ يَا أَمَانَ الْخَائِفِينَ يَا عَوْنَ الْمُؤْمِنِينَ يَا رَاحِمَ الْمَسَاكِينِ يَا مَلْجَأَ الْعَاصِينَ يَا غَافِرَ الْمُذْنِبِينَ يَا مُجِيبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّينَ «14» يَا ذَا الْجُودِ وَ الْإِحْسَانِ يَا ذَا الْفَضْلِ وَ الامْتِنَانِ يَا ذَا الْأَمْنِ وَ الْأَمَانِ يَا ذَا الْقُدْسِ وَ السُّبْحَانِ يَا ذَا الْحِكْمَةِ وَ الْبَيَانِ يَا ذَا الرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ يَا ذَا الْحُجَّةِ وَ الْبُرْهَانِ يَا ذَا الْعَظَمَةِ وَ السُّلْطَانِ يَا ذَا الرَّأْفَةِ وَ الْمُسْتَعَانِ يَا ذَا الْعَفْوِ وَ الْغُفْرَانِ «15» يَا مَنْ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ إِلَهُ كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ خَالِقُ كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ صَانِعُ كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ قَبْلَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ بَعْدَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ فَوْقَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ عَالِمٌ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ قَادِرٌ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ هُوَ يَبْقَى وَ يَفْنَى كُلُّ شَىْ‏ءٍ «16» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا مُؤْمِنُ يَا مُهَيْمِنُ يَا مُكَوِّنُ يَا مُلَقِّنُ يَا مُبَيِّنُ يَا مُهَوِّنُ يَا مُمَكِّنُ يَا مُزَيِّنُ يَا مُعْلِنُ يَا مُقَسِّمُ «17» يَا مَنْ هُوَ فِى مُلْكِهِ مُقِيمٌ يَا مَنْ هُوَ فِى سُلْطَانِهِ قَدِيمٌ يَا مَنْ هُوَ فِى جَلالِهِ عَظِيمٌ يَا مَنْ هُوَ عَلَى عِبَادِهِ رَحِيمٌ يَا مَنْ هُوَ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ عَلِيمٌ يَا مَنْ هُوَ بِمَنْ عَصَاهُ حَلِيمٌ يَا مَنْ هُوَ بِمَنْ رَجَاهُ كَرِيمٌ يَا مَنْ هُوَ فِى صُنْعِهِ حَكِيمٌ يَا مَنْ هُوَ فِى حِكْمَتِهِ لَطِيفٌ يَا مَنْ هُوَ فِى لُطْفِهِ قَدِيمٌ «18» يَا مَنْ لا يُرْجَى إِلّا فَضْلُهُ يَا مَنْ لا يُسْأَلُ إِلّا عَفْوُهُ يَا مَنْ لا يُنْظَرُ إِلّا بِرُّهُ يَا مَنْ لا يُخَافُ إِلّا عَدْلُهُ يَا مَنْ لا يَدُومُ إِلّا مُلْكُهُ يَا مَنْ لا سُلْطَانَ إِلّا سُلْطَانُهُ يَا مَنْ وَسِعَتْ كُلَّ شَىْ‏ءٍ رَحْمَتُهُ يَا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَهُ يَا مَنْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ عِلْمُهُ يَا مَنْ لَيْسَ أَحَدٌ مِثْلَهُ «19» يَا فَارِجَ الْهَمِّ يَا كَاشِفَ الْغَمِّ يَا غَافِرَ الذَّنْبِ يَا قَابِلَ التَّوْبِ يَا خَالِقَ الْخَلْقِ يَا صَادِقَ الْوَعْدِ يَا مُوفِىَ الْعَهْدِ يَا عَالِمَ السِّرِّ يَا فَالِقَ الْحَبِّ يَا رَازِقَ الْأَنَامِ«20» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا عَلِىُّ يَا وَفِىُّ يَا غَنِىُّ يَا مَلِىُّ يَا حَفِىُّ يَا رَضِىُّ يَا زَكِىُّ يَا بَدِىُّ يَا قَوِىُّ يَا وَلِىُّ «21» يَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِيلَ يَا مَنْ سَتَرَ الْقَبِيحَ يَا مَنْ لَمْ يُؤَاخِذْ بِالْجَرِيرَةِ يَا مَنْ لَمْ يَهْتِكِ السِّتْرَ يَا عَظِيمَ الْعَفْوِ يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ يَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بِالرَّحْمَةِ يَا صَاحِبَ كُلِّ نَجْوَى يَا مُنْتَهَى كُلِّ شَكْوَى «22» يَا ذَا النِّعْمَةِ السَّابِغَةِ يَا ذَا الرَّحْمَةِ الْوَاسِعَةِ يَا ذَا الْمِنَّةِ السَّابِقَةِ يَا ذَا الْحِكْمَةِ الْبَالِغَةِ يَا ذَا الْقُدْرَةِ الْكَامِلَةِ يَا ذَا الْحُجَّةِ الْقَاطِعَةِ يَا ذَا الْكَرَامَةِ الظَّاهِرَةِ يَا ذَا الْعِزَّةِ الدَّائِمَةِ يَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِينَةِ يَا ذَا الْعَظَمَةِ الْمَنِيعَةِ «23» يَا بَدِيعَ السَّمَاوَاتِ يَا جَاعِلَ الظُّلُمَاتِ يَا رَاحِمَ الْعَبَرَاتِ يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ يَا سَاتِرَ الْعَوْرَاتِ يَا مُحْيِىَ الْأَمْوَاتِ يَا مُنْزِلَ الآیَاتِ يَا مُضَعِّفَ الْحَسَنَاتِ يَا مَاحِىَ السَّيِّئَاتِ يَا شَدِيدَ النَّقِمَاتِ «24» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا مُصَوِّرُ يَا مُقَدِّرُ يَا مُدَبِّرُ يَا مُطَهِّرُ يَا مُنَوِّرُ يَا مُيَسِّرُ يَا مُبَشِّرُ يَا مُنْذِرُ يَا مُقَدِّمُ يَا مُؤَخِّرُ«25» يَا رَبَّ الْبَيْتِ الْحَرَامِ يَا رَبَّ الشَّهْرِ الْحَرَامِ يَا رَبَّ الْبَلَدِ الْحَرَامِ يَا رَبَّ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ يَا رَبَّ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ يَا رَبَّ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ يَا رَبَّ الْحِلِّ وَ الْحَرَامِ يَا رَبَّ النُّورِ وَ الظَّلامِ يَا رَبَّ التَّحِيَّةِ وَ السَّلامِ يَا رَبَّ الْقُدْرَةِ فِى الْأَنَامِ «26» يَا أَحْكَمَ الْحَاكِمِينَ يَا أَعْدَلَ الْعَادِلِينَ يَا أَصْدَقَ الصَّادِقِينَ يَا أَطْهَرَ الطَّاهِرِينَ يَا أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ يَا أَسْرَعَ الْحَاسِبِينَ يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ يَا أَبْصَرَ النَّاظِرِينَ يَا أَشْفَعَ الشَّافِعِينَ يَا أَكْرَمَ الْأَكْرَمِينَ«27» يَا عِمَادَ مَنْ لا عِمَادَ لَهُ يَا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ يَا ذُخْرَ مَنْ لا ذُخْرَ لَهُ يَا حِرْزَ مَنْ لا حِرْزَ لَهُ يَا غِيَاثَ مَنْ لا غِيَاثَ لَهُ يَا فَخْرَ مَنْ لا فَخْرَ لَهُ يَا عِزَّ مَنْ لا عِزَّ لَهُ يَا مُعِينَ مَنْ لا مُعِينَ لَهُ يَا أَنِيسَ مَنْ لا أَنِيسَ لَهُ يَا أَمَانَ مَنْ لا أَمَانَ لَهُ «28» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا عَاصِمُ يَا قَائِمُ يَا دَائِمُ يَا رَاحِمُ يَا سَالِمُ يَا حَاكِمُ يَا عَالِمُ يَا قَاسِمُ يَا قَابِضُ يَا بَاسِطُ «29» يَا عَاصِمَ مَنِ اسْتَعْصَمَهُ يَا رَاحِمَ مَنِ اسْتَرْحَمَهُ يَا غَافِرَ مَنِ اسْتَغْفَرَهُ يَا نَاصِرَ مَنِ اسْتَنْصَرَهُ يَا حَافِظَ مَنِ اسْتَحْفَظَهُ يَا مُكْرِمَ مَنِ اسْتَكْرَمَهُ يَا مُرْشِدَ مَنِ اسْتَرْشَدَهُ يَا صَرِيخَ مَنِ اسْتَصْرَخَهُ يَا مُعِينَ مَنِ اسْتَعَانَهُ يَا مُغِيثَ مَنِ اسْتَغَاثَهُ«30» يَا عَزِيزًا لا يُضَامُ يَا لَطِيفًا لا يُرَامُ يَا قَيُّومًا لا يَنَامُ يَا دَائِمًا لا يَفُوتُ يَا حَيًّا لا يَمُوتُ يَا مَلِكًا لا يَزُولُ يَا بَاقِيًا لا يَفْنَى يَا عَالِمًا لا يَجْهَلُ يَا صَمَدًا لا يُطْعَمُ يَا قَوِيًّا لا يَضْعُفُ «31» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا أَحَدُ يَا وَاحِدُ يَا شَاهِدُ يَا مَاجِدُ يَا حَامِدُ يَا رَاشِدُ يَا بَاعِثُ يَا وَارِثُ يَا ضَارُّ يَا نَافِعُ «32» يَا أَعْظَمَ مِنْ كُلِّ عَظِيمٍ يَا أَكْرَمَ مِنْ كُلِّ كَرِيمٍ يَا أَرْحَمَ مِنْ كُلِّ رَحِيمٍ يَا أَعْلَمَ مِنْ كُلِّ عَلِيمٍ يَا أَحْكَمَ مِنْ كُلِّ حَكِيمٍ يَا أَقْدَمَ مِنْ كُلِّ قَدِيمٍ يَا أَكْبَرَ مِنْ كُلِّ كَبِيرٍ يَا أَلْطَفَ مِنْ كُلِّ لَطِيفٍ يَا أَجَلَّ مِنْ كُلِّ جَلِيلٍ يَا أَعَزَّ مِنْ كُلِّ عَزِيزٍ «33» يَا كَرِيمَ الصَّفْحِ يَا عَظِيمَ الْمَنِّ يَا كَثِيرَ الْخَيْرِ يَا قَدِيمَ الْفَضْلِ يَا دَائِمَ اللُّطْفِ يَا لَطِيفَ الصُّنْعِ يَا مُنَفِّسَ الْكَرْبِ يَا كَاشِفَ الضُّرِّ يَا مَالِكَ الْمُلْكِ يَا قَاضِىَ الْحَقِّ «34» يَا مَنْ هُوَ فِى عَهْدِهِ وَفِىٌّ يَا مَنْ هُوَ فِى وَفَائِهِ قَوِىٌّ يَا مَنْ هُوَ فِى قُوَّتِهِ عَلِىٌّ يَا مَنْ هُوَ فِى عُلُوِّهِ قَرِيبٌ يَا مَنْ هُوَ فِى قُرْبِهِ لَطِيفٌ يَا مَنْ هُوَ فِى لُطْفِهِ شَرِيفٌ يَا مَنْ هُوَ فِى شَرَفِهِ عَزِيزٌ يَا مَنْ هُوَ فِى عِزِّهِ عَظِيمٌ يَا مَنْ هُوَ فِى عَظَمَتِهِ مَجِيدٌ يَا مَنْ هُوَ فِى مَجْدِهِ حَمِيدٌ «35» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا كَافِى يَا شَافِى يَا وَافِى يَا مُعَافِى يَا هَادِى يَا دَاعِى يَا قَاضِى يَا رَاضِى يَا عَالِى يَا بَاقِى «36» يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ خَاضِعٌ لَهُ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ خَاشِعٌ لَهُ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ كَائِنٌ لَهُ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ مَوْجُودٌ بِهِ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ مُنِيبٌ إِلَيْهِ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ خَائِفٌ مِنْهُ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ قَائِمٌ بِهِ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ صَائِرٌ إِلَيْهِ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ يَا مَنْ كُلُّ شَىْ‏ءٍ هَالِكٌ إِلّا وَجْهَهُ «37» يَا مَنْ لا مَفَرَّ إِلّا إِلَيْهِ يَا مَنْ لا مَفْزَعَ إِلّا إِلَيْهِ يَا مَنْ لا مَقْصَدَ إِلّا إِلَيْهِ يَا مَنْ لا مَنْجَى مِنْهُ إِلّا إِلَيْهِ يَا مَنْ لا يُرْغَبُ إِلّا إِلَيْهِ يَا مَنْ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِهِ يَا مَنْ لا يُسْتَعَانُ إِلّا بِهِ يَا مَنْ لا يُتَوَكَّلُ إِلّا عَلَيْهِ يَا مَنْ لا يُرْجَى إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يُعْبَدُ إِلّا اِیّاهُ «38» يَا خَيْرَ الْمَرْهُوبِينَ يَا خَيْرَ الْمَرْغُوبِينَ يَا خَيْرَ الْمَطْلُوبِينَ يَا خَيْرَ الْمَسْئُولِينَ يَا خَيْرَ الْمَقْصُودِينَ يَا خَيْرَ الْمَذْكُورِينَ يَا خَيْرَ الْمَشْكُورِينَ يَا خَيْرَ الْمَحْبُوبِينَ يَا خَيْرَ الْمَدْعُوِّينَ يَا خَيْرَ الْمُسْتَأْنِسِينَ «39» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا غَافِرُ يَا سَاتِرُ يَا قَادِرُ يَا قَاهِرُ يَا فَاطِرُ يَا كَاسِرُ يَا جَابِرُ يَا ذَاكِرُ يَا نَاظِرُ يَا نَاصِرُ«40» يَا مَنْ خَلَقَ فَسَوَّى يَا مَنْ قَدَّرَ فَهَدَى يَا مَنْ يَكْشِفُ الْبَلْوَى يَا مَنْ يَسْمَعُ النَّجْوَى يَا مَنْ يُنْقِذُ الْغَرْقَى يَا مَنْ يُنْجِى الْهَلْكَى يَا مَنْ يَشْفِى الْمَرْضَى يَا مَنْ أَضْحَكَ وَ أَبْكَى يَا مَنْ أَمَاتَ وَ أَحْيَا يَا مَنْ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثَى «41» يَا مَنْ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ سَبِيلُهُ يَا مَنْ فِى الآفَاقِ آيَاتُهُ يَا مَنْ فِى الآيَاتِ بُرْهَانُهُ يَا مَنْ فِى الْمَمَاتِ قُدْرَتُهُ يَا مَنْ فِى الْقُبُورِ عِبْرَتُهُ يَا مَنْ فِى الْقِيَامَةِ مُلْكُهُ يَا مَنْ فِى الْحِسَابِ هَيْبَتُهُ يَا مَنْ فِى الْمِيزَانِ قَضَاؤُهُ يَا مَنْ فِى الْجَنَّةِ ثَوَابُهُ يَا مَنْ فِى النَّارِ عِقَابُهُ «42» يَا مَنْ إِلَيْهِ يَهْرُبُ الْخَائِفُونَ يَا مَنْ إِلَيْهِ يَفْزَعُ الْمُذْنِبُونَ يَا مَنْ إِلَيْهِ يَقْصِدُ الْمُنِيبُونَ يَا مَنْ إِلَيْهِ يَرْغَبُ الزَّاهِدُونَ يَا مَنْ إِلَيْهِ يَلْجَأُ الْمُتَحَيِّرُونَ يَا مَنْ بِهِ يَسْتَأْنِسُ الْمُرِيدُونَ يَا مَنْ بِهِ يَفْتَخِرُ الْمُحِبُّونَ يَا مَنْ فِى عَفْوِهِ يَطْمَعُ الْخَاطِئُونَ يَا مَنْ إِلَيْهِ يَسْكُنُ الْمُوقِنُونَ يَا مَنْ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ «43» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا حَبِيبُ يَا طَبِيبُ يَا قَرِيبُ يَا رَقِيبُ يَا حَسِيبُ يَا مَهِيبُ [مُهِيبُ‏] يَا مُثِيبُ يَا مُجِيبُ يَا خَبِيرُ يَا بَصِيرُ «44» يَا أَقْرَبَ مِنْ كُلِّ قَرِيبٍ يَا أَحَبَّ مِنْ كُلِّ حَبِيبٍ يَا أَبْصَرَ مِنْ كُلِّ بَصِيرٍ يَا أَخْبَرَ مِنْ كُلِّ خَبِيرٍ يَا أَشْرَفَ مِنْ كُلِّ شَرِيفٍ يَا أَرْفَعَ مِنْ كُلِّ رَفِيعٍ يَا أَقْوَى مِنْ كُلِّ قَوِىٍّ يَا أَغْنَى مِنْ كُلِّ غَنِىٍّ يَا أَجْوَدَ مِنْ كُلِّ جَوَادٍ يَا أَرْأَفَ مِنْ كُلِّ رَءُوفٍ «45» يَا غَالِبًا غَيْرَ مَغْلُوبٍ يَا صَانِعًا غَيْرَ مَصْنُوعٍ يَا خَالِقًا غَيْرَ مَخْلُوقٍ يَا مَالِكًا غَيْرَ مَمْلُوكٍ يَا قَاهِرًا غَيْرَ مَقْهُورٍ يَا رَافِعًا غَيْرَ مَرْفُوعٍ يَا حَافِظًا غَيْرَ مَحْفُوظٍ يَا نَاصِرًا غَيْرَ مَنْصُورٍ يَا شَاهِدًا غَيْرَ غَائِبٍ يَا قَرِيبًا غَيْرَ بَعِيدٍ «46» يَا نُورَ النُّورِ يَا مُنَوِّرَ النُّورِ يَا خَالِقَ النُّورِ يَا مُدَبِّرَ النُّورِ يَا مُقَدِّرَ النُّورِ يَا نُورَ كُلِّ نُورٍ يَا نُورا قَبْلَ كُلِّ نُورٍ يَا نُورا بَعْدَ كُلِّ نُورٍ يَا نُورا فَوْقَ كُلِّ نُورٍ يَا نُورًا لَيْسَ كَمِثْلِهِ نُورٌ «47» يَا مَنْ عَطَاؤُهُ شَرِيفٌ يَا مَنْ فِعْلُهُ لَطِيفٌ يَا مَنْ لُطْفُهُ مُقِيمٌ يَا مَنْ إِحْسَانُهُ قَدِيمٌ يَا مَنْ قَوْلُهُ حَقٌّ يَا مَنْ وَعْدُهُ صِدْقٌ يَا مَنْ عَفْوُهُ فَضْلٌ يَا مَنْ عَذَابُهُ عَدْلٌ يَا مَنْ ذِكْرُهُ حُلْوٌ يَا مَنْ فَضْلُهُ عَمِيمٌ «48» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا مُسَهِّلُ يَا مُفَصِّلُ يَا مُبَدِّلُ يَا مُذَلِّلُ يَا مُنَزِّلُ يَا مُنَوِّلُ يَا مُفْضِلُ يَا مُجْزِلُ يَا مُمْهِلُ يَا مُجْمِلُ «49» يَا مَنْ يَرَى وَ لا يُرَى يَا مَنْ يَخْلُقُ وَ لا يُخْلَقُ يَا مَنْ يَهْدِى وَ لا يُهْدَى يَا مَنْ يُحْيِى وَ لا يُحْيَى يَا مَنْ يَسْأَلُ وَ لا يُسْأَلُ يَا مَنْ يُطْعِمُ وَ لا يُطْعَمُ يَا مَنْ يُجِيرُ وَ لا يُجَارُ عَلَيْهِ يَا مَنْ يَقْضِى وَ لا يُقْضَى عَلَيْهِ يَا مَنْ يَحْكُمُ وَ لا يُحْكَمُ عَلَيْهِ يَا مَنْ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوا أَحَدٌ «50» يَا نِعْمَ الْحَسِيبُ يَا نِعْمَ الطَّبِيبُ يَا نِعْمَ الرَّقِيبُ يَا نِعْمَ الْقَرِيبُ يَا نِعْمَ الْمُجِيبُ يَا نِعْمَ الْحَبِيبُ يَا نِعْمَ الْكَفِيلُ يَا نِعْمَ الْوَكِيلُ يَا نِعْمَ الْمَوْلَى يَا نِعْمَ النَّصِيرُ «51» يَا سُرُورَ الْعَارِفِينَ يَا مُنَى الْمُحِبِّينَ يَا أَنِيسَ الْمُرِيدِينَ يَا حَبِيبَ التَّوَّابِينَ يَا رَازِقَ الْمُقِلِّينَ يَا رَجَاءَ الْمُذْنِبِينَ يَا قُرَّةَ عَيْنِ الْعَابِدِينَ يَا مُنَفِّسَ عَنِ الْمَكْرُوبِينَ يَا مُفَرِّجَ عَنِ الْمَغْمُومِينَ يَا إِلَهَ الْأَوَّلِينَ وَ الآخِرِينَ «52» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا رَبَّنَا يَا إِلَهَنَا يَا سَيِّدَنَا يَا مَوْلانَا يَا نَاصِرَنَا يَا حَافِظَنَا يَا دَلِيلَنَا يَا مُعِينَنَا يَا حَبِيبَنَا يَا طَبِيبَنَا «53» يَا رَبَّ النَّبِيِّينَ وَ الْأَبْرَارِ يَا رَبَّ الصِّدِّيقِينَ وَ الْأَخْيَارِ يَا رَبَّ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ يَا رَبَّ الصِّغَارِ وَ الْكِبَارِ يَا رَبَّ الْحُبُوبِ وَ الثِّمَارِ يَا رَبَّ الْأَنْهَارِ وَ الْأَشْجَارِ يَا رَبَّ الصَّحَارِى وَ الْقِفَارِ يَا رَبَّ الْبَرَارِى وَ الْبِحَارِ يَا رَبَّ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ يَا رَبَّ الْأَعْلانِ وَ الْأَسْرَارِ «54» يَا مَنْ نَفَذَ فِى كُلِّ شَىْ‏ءٍ أَمْرُهُ يَا مَنْ لَحِقَ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ عِلْمُهُ يَا مَنْ بَلَغَتْ إِلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قُدْرَتُهُ يَا مَنْ لا تُحْصِى الْعِبَادُ نِعَمَهُ يَا مَنْ لا تَبْلُغُ الْخَلائِقُ شُكْرَهُ يَا مَنْ لا تُدْرِكُ الْأَفْهَامُ جَلالَهُ يَا مَنْ لا تَنَالُ الْأَوْهَامُ كُنْهَهُ يَا مَنِ الْعَظَمَةُ وَ الْكِبْرِيَاءُ رِدَاؤُهُ يَا مَنْ لا تَرُدُّ الْعِبَادُ قَضَاءَهُ يَا مَنْ لا مُلْكَ إِلّا مُلْكُهُ يَا مَنْ لا عَطَاءَ إِلّا عَطَاؤُهُ «55» يَا مَنْ لَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى يَا مَنْ لَهُ الصِّفَاتُ الْعُلْيَا يَا مَنْ لَهُ الآخِرَةُ وَ الْأُولَى يَا مَنْ لَهُ الْجَنَّةُ الْمَأْوَى يَا مَنْ لَهُ الآيَاتُ الْكُبْرَى يَا مَنْ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى يَا مَنْ لَهُ الْحُكْمُ وَ الْقَضَاءُ يَا مَنْ لَهُ الْهَوَاءُ وَ الْفَضَاءُ يَا مَنْ لَهُ الْعَرْشُ وَ الثَّرَى يَا مَنْ لَهُ السَّمَاوَاتُ الْعُلَى «56» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا عَفُوُّ يَا غَفُورُ يَا صَبُورُ يَا شَكُورُ يَا رَءُوفُ يَا عَطُوفُ يَا مَسْئُولُ يَا وَدُودُ يَا سُبُّوحُ يَا قُدُّوسُ «57» يَا مَنْ فِى السَّمَاءِ عَظَمَتُهُ يَا مَنْ فِى الْأَرْضِ آيَاتُهُ يَا مَنْ فِى كُلِّ شَىْ‏ءٍ دَلائِلُهُ يَا مَنْ فِى الْبِحَارِ عَجَائِبُهُ يَا مَنْ فِى الْجِبَالِ خَزَائِنُهُ يَا مَنْ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ يَا مَنْ إِلَيْهِ يَرْجِعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ يَا مَنْ أَظْهَرَ فِى كُلِّ شَىْ‏ءٍ لُطْفَهُ يَا مَنْ أَحْسَنَ كُلَّ شَىْ‏ءٍ خَلَقَهُ يَا مَنْ تَصَرَّفَ فِى الْخَلائِقِ قُدْرَتُهُ «58» يَا حَبِيبَ مَنْ لا حَبِيبَ لَهُ يَا طَبِيبَ مَنْ لا طَبِيبَ لَهُ يَا مُجِيبَ مَنْ لا مُجِيبَ لَهُ يَا شَفِيقَ مَنْ لا شَفِيقَ لَهُ يَا رَفِيقَ مَنْ لا رَفِيقَ لَهُ يَا مُغِيثَ مَنْ لا مُغِيثَ لَهُ يَا دَلِيلَ مَنْ لا دَلِيلَ لَهُ يَا أَنِيسَ مَنْ لا أَنِيسَ لَهُ يَا رَاحِمَ مَنْ لا رَاحِمَ لَهُ يَا صَاحِبَ مَنْ لا صَاحِبَ لَهُ «59» يَا كَافِىَ مَنِ اسْتَكْفَاهُ يَا هَادِىَ مَنِ اسْتَهْدَاهُ يَا كَالِىَ مَنِ اسْتَكْلاهُ يَا رَاعِىَ مَنِ اسْتَرْعَاهُ يَا شَافِىَ مَنِ اسْتَشْفَاهُ يَا قَاضِىَ مَنِ اسْتَقْضَاهُ يَا مُغْنِىَ مَنِ اسْتَغْنَاهُ يَا مُوفِىَ مَنِ اسْتَوْفَاهُ يَا مُقَوِّىَ مَنِ اسْتَقْوَاهُ يَا وَلِىَّ مَنِ اسْتَوْلاهُ «60» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا خَالِقُ يَا رَازِقُ يَا نَاطِقُ يَا صَادِقُ يَا فَالِقُ يَا فَارِقُ يَا فَاتِقُ يَا رَاتِقُ يَا سَابِقُ يَا سَامِقُ «61» يَا مَنْ يُقَلِّبُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ يَا مَنْ جَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَ الْأَنْوَارَ يَا مَنْ خَلَقَ الظِّلَّ وَ الْحَرُورَ يَا مَنْ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ يَا مَنْ قَدَّرَ الْخَيْرَ وَ الشَّرَّ يَا مَنْ خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَيَاةَ يَا مَنْ لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ يَا مَنْ لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا يَا مَنْ لَيْسَ لَهُ شَرِيكٌ فِى الْمُلْكِ يَا مَنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ «62» يَا مَنْ يَعْلَمُ مُرَادَ الْمُرِيدِينَ يَا مَنْ يَعْلَمُ ضَمِيرَ الصَّامِتِينَ يَا مَنْ يَسْمَعُ أَنِينَ الْوَاهِنِينَ يَا مَنْ يَرَى بُكَاءَ الْخَائِفِينَ يَا مَنْ يَمْلِكُ حَوَائِجَ السَّائِلِينَ يَا مَنْ يَقْبَلُ عُذْرَ التَّائِبِينَ يَا مَنْ لا يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِينَ يَا مَنْ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ يَا مَنْ لا يَبْعُدُ عَنْ قُلُوبِ الْعَارِفِينَ يَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِينَ «63» يَا دَائِمَ الْبَقَاءِ يَا سَامِعَ الدُّعَاءِ يَا وَاسِعَ الْعَطَاءِ يَا غَافِرَ الْخَطَاءِ يَا بَدِيعَ السَّمَاءِ يَا حَسَنَ الْبَلاءِ يَا جَمِيلَ الثَّنَاءِ يَا قَدِيمَ السَّنَاءِ يَا كَثِيرَ الْوَفَاءِ يَا شَرِيفَ الْجَزَاءِ «64» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا سَتَّارُ يَا غَفَّارُ يَا قَهَّارُ يَا جَبَّارُ يَا صَبَّارُ يَا بَارُّ يَا مُخْتَارُ يَا فَتَّاحُ يَا نَفَّاحُ يَا مُرْتَاحُ «65» يَا مَنْ خَلَقَنِى وَ سَوَّانِى يَا مَنْ رَزَقَنِى وَ رَبَّانِى يَا مَنْ أَطْعَمَنِى وَ سَقَانِى يَا مَنْ قَرَّبَنِى وَ أَدْنَانِى يَا مَنْ عَصَمَنِى وَ كَفَانِى يَا مَنْ حَفِظَنِى وَ كَلانِى يَا مَنْ أَعَزَّنِى وَ أَغْنَانِى يَا مَنْ وَفَّقَنِى وَ هَدَانِى يَا مَنْ آنَسَنِى وَ آوَانِى يَا مَنْ أَمَاتَنِى وَ أَحْيَانِى «66» يَا مَنْ يُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ يَا مَنْ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ يَا مَنْ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ يَا مَنْ لا تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلّا بِإِذْنِهِ يَا مَنْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ يَا مَنْ لا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ يَا مَنْ لا رَادَّ لِقَضَائِهِ يَا مَنِ انْقَادَ كُلُّ شَىْ‏ءٍ لِأَمْرِهِ يَا مَنِ السَّمَاوَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ يَا مَنْ يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَىْ رَحْمَتِهِ «67» يَا مَنْ جَعَلَ الْأَرْضَ مِهَادًا يَا مَنْ جَعَلَ الْجِبَالَ أَوْتَادًا يَا مَنْ جَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجًا يَا مَنْ جَعَلَ الْقَمَرَ نُورًا يَا مَنْ جَعَلَ اللَّيْلَ لِبَاسًا يَا مَنْ جَعَلَ النَّهَارَ مَعَاشًا يَا مَنْ جَعَلَ النَّوْمَ سُبَاتًا يَا مَنْ جَعَلَ السَّمَاءَ بِنَاءً يَا مَنْ جَعَلَ الْأَشْيَاءَ أَزْوَاجًا يَا مَنْ جَعَلَ النَّارَ مِرْصَادًا «68» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا سَمِيعُ يَا شَفِيعُ يَا رَفِيعُ يَا مَنِيعُ يَا سَرِيعُ يَا بَدِيعُ يَا كَبِيرُ يَا قَدِيرُ يَا خَبِيرُ يَا مُجِيرُ «69» يَا حَيّا قَبْلَ كُلِّ حَىٍّ يَا حَيّا بَعْدَ كُلِّ حَىٍّ يَا حَىُّ الَّذِى لَيْسَ كَمِثْلِهِ حَىٌّ يَا حَىُّ الَّذِى لا يُشَارِكُهُ حَىٌّ يَا حَىُّ الَّذِى لا يَحْتَاجُ إِلَى حَىٍّ يَا حَىُّ الَّذِى يُمِيتُ كُلَّ حَىٍّ يَا حَىُّ الَّذِى يَرْزُقُ كُلَّ حَىٍّ يَا حَيّا لَمْ يَرِثِ الْحَيَاةَ مِنْ حَىٍّ يَا حَىُّ الَّذِى يُحْيِى الْمَوْتَى يَا حَىُّ يَا قَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ «70» يَا مَنْ لَهُ ذِكْرٌ لا يُنْسَى يَا مَنْ لَهُ نُورٌ لا يُطْفَى يَا مَنْ لَهُ نِعَمٌ لا تُعَدُّ يَا مَنْ لَهُ مُلْكٌ لا يَزُولُ يَا مَنْ لَهُ ثَنَاءٌ لا يُحْصَى يَا مَنْ لَهُ جَلالٌ لا يُكَيَّفُ يَا مَنْ لَهُ كَمَالٌ لا يُدْرَكُ يَا مَنْ لَهُ قَضَاءٌ لا يُرَدُّ يَا مَنْ لَهُ صِفَاتٌ لا تُبَدَّلُ يَا مَنْ لَهُ نُعُوتٌ لا تُغَيَّرُ «71» يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ يَا مَالِكَ يَوْمِ الدِّينِ يَا غَايَةَ الطَّالِبِينَ يَا ظَهْرَ اللاجِينَ يَا مُدْرِكَ الْهَارِبِينَ يَا مَنْ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ يَا مَنْ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ يَا مَنْ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ يَا مَنْ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ يَا مَنْ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ «72» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا شَفِيقُ يَا رَفِيقُ يَا حَفِيظُ يَا مُحِيطُ يَا مُقِيتُ يَا مُغِيثُ يَا مُعِزُّ يَا مُذِلُّ يَا مُبْدِئُ يَا مُعِيدُ «73» يَا مَنْ هُوَ أَحَدٌ بِلا ضِدٍّ يَا مَنْ هُوَ فَرْدٌ بِلا نِدٍّ يَا مَنْ هُوَ صَمَدٌ بِلا عَيْبٍ يَا مَنْ هُوَ وِتْرٌ بِلا كَيْفٍ يَا مَنْ هُوَ قَاضٍ بِلا حَيْفٍ يَا مَنْ هُوَ رَبٌّ بِلا وَزِيرٍ يَا مَنْ هُوَ عَزِيزٌ بِلا ذُلٍّ يَا مَنْ هُوَ غَنِىٌّ بِلا فَقْرٍ يَا مَنْ هُوَ مَلِكٌ بِلا عَزْلٍ يَا مَنْ هُوَ مَوْصُوفٌ بِلا شَبِيهٍ «74» يَا مَنْ ذِكْرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاكِرِينَ يَا مَنْ شُكْرُهُ فَوْزٌ لِلشَّاكِرِينَ يَا مَنْ حَمْدُهُ عِزٌّ لِلْحَامِدِينَ يَا مَنْ طَاعَتُهُ نَجَاةٌ لِلْمُطِيعِينَ يَا مَنْ بَابُهُ مَفْتُوحٌ لِلطَّالِبِينَ يَا مَنْ سَبِيلُهُ وَاضِحٌ لِلْمُنِيبِينَ يَا مَنْ آيَاتُهُ بُرْهَانٌ لِلنَّاظِرِينَ يَا مَنْ كِتَابُهُ تَذْكِرَةٌ لِلْمُتَّقِينَ يَا مَنْ رِزْقُهُ عُمُومٌ لِلطَّائِعِينَ وَ الْعَاصِينَ يَا مَنْ رَحْمَتُهُ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ «75» يَا مَنْ تَبَارَكَ اسْمُهُ يَا مَنْ تَعَالَى جَدُّهُ يَا مَنْ لا إِلَهَ غَيْرُهُ يَا مَنْ جَلَّ ثَنَاؤُهُ يَا مَنْ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ يَا مَنْ يَدُومُ بَقَاؤُهُ يَا مَنِ الْعَظَمَةُ بَهَاؤُهُ يَا مَنِ الْكِبْرِيَاءُ رِدَاؤُهُ يَا مَنْ لا تُحْصَى آلاؤُهُ يَا مَنْ لا تُعَدُّ نَعْمَاؤُهُ «76» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا مُعِينُ يَا أَمِينُ يَا مُبِينُ يَا مَتِينُ يَا مَكِينُ يَا رَشِيدُ يَا حَمِيدُ يَا مَجِيدُ يَا شَدِيدُ يَا شَهِيدُ«77» يَا ذَا الْعَرْشِ الْمَجِيدِ يَا ذَا الْقَوْلِ السَّدِيدِ يَا ذَا الْفِعْلِ الرَّشِيدِ يَا ذَا الْبَطْشِ الشَّدِيدِ يَا ذَا الْوَعْدِ وَ الْوَعِيدِ يَا مَنْ هُوَ الْوَلِىُّ الْحَمِيدُ يَا مَنْ هُوَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ يَا مَنْ هُوَ قَرِيبٌ غَيْرُ بَعِيدٍ يَا مَنْ هُوَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ شَهِيدٌ يَا مَنْ هُوَ لَيْسَ بِظَلامٍ لِلْعَبِيدِ «78» يَا مَنْ لا شَرِيكَ لَهُ وَ لا وَزِيرَ يَا مَنْ لا شَبِيهَ لَهُ وَ لا نَظِيرَ يَا خَالِقَ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ الْمُنِيرِ يَا مُغْنِىَ الْبَائِسِ الْفَقِيرِ يَا رَازِقَ الطِّفْلِ الصَّغِيرِ يَا رَاحِمَ الشَّيْخِ الْكَبِيرِ يَا جَابِرَ الْعَظْمِ الْكَسِيرِ يَا عِصْمَةَ الْخَائِفِ الْمُسْتَجِيرِ يَا مَنْ هُوَ بِعِبَادِهِ خَبِيرٌ بَصِيرٌ يَا مَنْ هُوَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ «79» يَا ذَا الْجُودِ وَ النِّعَمِ يَا ذَا الْفَضْلِ وَ الْكَرَمِ يَا خَالِقَ اللَّوْحِ وَ الْقَلَمِ يَا بَارِئَ الذَّرِّ وَ النَّسَمِ يَا ذَا الْبَأْسِ وَ النِّقَمِ يَا مُلْهِمَ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ يَا كَاشِفَ الضُّرِّ وَ الْأَلَمِ يَا عَالِمَ السِّرِّ وَ الْهِمَمِ يَا رَبَّ الْبَيْتِ وَ الْحَرَمِ يَا مَنْ خَلَقَ الْأَشْيَاءَ مِنَ الْعَدَمِ «80» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا فَاعِلُ يَا جَاعِلُ يَا قَابِلُ يَا كَامِلُ يَا فَاصِلُ يَا وَاصِلُ يَا عَادِلُ يَا غَالِبُ يَا طَالِبُ يَا وَاهِبُ «81» يَا مَنْ أَنْعَمَ بِطَوْلِهِ يَا مَنْ أَكْرَمَ بِجُودِهِ يَا مَنْ جَادَ بِلُطْفِهِ يَا مَنْ تَعَزَّزَ بِقُدْرَتِهِ يَا مَنْ قَدَّرَ بِحِكْمَتِهِ يَا مَنْ حَكَمَ بِتَدْبِيرِهِ يَا مَنْ دَبَّرَ بِعِلْمِهِ يَا مَنْ تَجَاوَزَ بِحِلْمِهِ يَا مَنْ دَنَا فِى عُلُوِّهِ يَا مَنْ عَلا فِى دُنُوِّهِ «82» يَا مَنْ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ يَا مَنْ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ يَا مَنْ يَهْدِى مَنْ يَشَاءُ يَا مَنْ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ يَا مَنْ يُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ يَا مَنْ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ يَا مَنْ يُعِزُّ مَنْ يَشَاءُ يَا مَنْ يُذِلُّ مَنْ يَشَاءُ يَا مَنْ يُصَوِّرُ فِى الْأَرْحَامِ مَا يَشَاءُ يَا مَنْ يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ «83» يَا مَنْ لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدًا يَا مَنْ جَعَلَ لِكُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدْرًا يَا مَنْ لا يُشْرِكُ فِى حُكْمِهِ أَحَدًا يَا مَنْ جَعَلَ مِنَ الْمَلائِكَةِ رُسُلًا يَا مَنْ جَعَلَ فِى السَّمَاءِ بُرُوجًا يَا مَنْ جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا يَا مَنْ خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا يَا مَنْ جَعَلَ لِكُلِّ شَىْ‏ءٍ أَمَدًا يَا مَنْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ عِلْمًا يَا مَنْ أَحْصَى كُلَّ شَىْ‏ءٍ عَدَدًا «84» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا أَوَّلُ يَا آخِرُ يَا ظَاهِرُ يَا بَاطِنُ يَا بَرُّ يَا حَقُّ يَا فَرْدُ يَا وِتْرُ يَا صَمَدُ يَا سَرْمَدُ«85» يَا خَيْرَ مَعْرُوفٍ عُرِفَ يَا أَفْضَلَ مَعْبُودٍ عُبِدَ يَا أَجَلَّ مَشْكُورٍ شُكِرَ يَا أَعَزَّ مَذْكُورٍ ذُكِرَ يَا أَعْلَى مَحْمُودٍ حُمِدَ يَا أَقْدَمَ مَوْجُودٍ طُلِبَ يَا أَرْفَعَ مَوْصُوفٍ وُصِفَ يَا أَكْبَرَ مَقْصُودٍ قُصِدَ يَا أَكْرَمَ مَسْئُولٍ سُئِلَ يَا أَشْرَفَ مَحْبُوبٍ عُلِمَ «86» يَا حَبِيبَ الْبَاكِينَ يَا سَيِّدَ الْمُتَوَكِّلِينَ يَا هَادِىَ الْمُضِلِّينَ يَا وَلِىَّ الْمُؤْمِنِينَ يَا أَنِيسَ الذَّاكِرِينَ يَا مَفْزَعَ الْمَلْهُوفِينَ يَا مُنْجِىَ الصَّادِقِينَ يَا أَقْدَرَ الْقَادِرِينَ يَا أَعْلَمَ الْعَالِمِينَ يَا إِلَهَ الْخَلْقِ أَجْمَعِينَ«87» يَا مَنْ عَلا فَقَهَرَ يَا مَنْ مَلَكَ فَقَدَرَ يَا مَنْ بَطَنَ فَخَبَرَ يَا مَنْ عُبِدَ فَشَكَرَ يَا مَنْ عُصِىَ فَغَفَرَ يَا مَنْ لا تَحْوِيهِ الْفِكَرُ يَا مَنْ لا يُدْرِكُهُ بَصَرٌ يَا مَنْ لا يَخْفَى عَلَيْهِ أَثَرٌ يَا رَازِقَ الْبَشَرِ يَا مُقَدِّرَ كُلِّ قَدَرٍ «88» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا حَافِظُ يَا بَارِئُ يَا ذَارِئُ يَا بَاذِخُ يَا فَارِجُ يَا فَاتِحُ يَا كَاشِفُ يَا ضَامِنُ يَا آمِرُ يَا نَاهِى «89» يَا مَنْ لا يَعْلَمُ الْغَيْبَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يَصْرِفُ السُّوءَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يَخْلُقُ الْخَلْقَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يَغْفِرُ الذَّنْبَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يُتِمُّ النِّعْمَةَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يُقَلِّبُ الْقُلُوبَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يُدَبِّرُ الْأَمْرَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يُنَزِّلُ الْغَيْثَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يَبْسُطُ الرِّزْقَ إِلّا هُوَ يَا مَنْ لا يُحْيِى الْمَوْتَى إِلّا هُوَ«90» يَا مُعِينَ الضُّعَفَاءِ يَا صَاحِبَ الْغُرَبَاءِ يَا نَاصِرَ الْأَوْلِيَاءِ يَا قَاهِرَ الْأَعْدَاءِ يَا رَافِعَ السَّمَاءِ يَا أَنِيسَ الْأَصْفِيَاءِ يَا حَبِيبَ الْأَتْقِيَاءِ يَا كَنْزَ الْفُقَرَاءِ يَا إِلَهَ الْأَغْنِيَاءِ يَا أَكْرَمَ الْكُرَمَاءِ «91» يَا كَافِيًا مِنْ كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا قَائِمًا عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ لا يُشْبِهُهُ شَىْ‏ءٌ يَا مَنْ لا يَزِيدُ فِى مُلْكِهِ شَىْ‏ءٌ يَا مَنْ لا يَخْفَى عَلَيْهِ شَىْ‏ءٌ يَا مَنْ لا يَنْقُصُ مِنْ خَزَائِنِهِ شَىْ‏ءٌ يَا مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَىْ‏ءٌ يَا مَنْ لا يَعْزُبُ عَنْ عِلْمِهِ شَىْ‏ءٌ يَا مَنْ هُوَ خَبِيرٌ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ وَسِعَتْ رَحْمَتُهُ كُلَّ شَىْ‏ءٍ «92» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا مُكْرِمُ يَا مُطْعِمُ يَا مُنْعِمُ يَا مُعْطِى يَا مُغْنِى يَا مُقْنِى يَا مُفْنِى يَا مُحْيِى يَا مُرْضِى يَا مُنْجِى «93» يَا أَوَّلَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ آخِرَهُ يَا إِلَهَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ مَلِيكَهُ يَا رَبَّ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ صَانِعَهُ يَا بَارِئَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ خَالِقَهُ يَا قَابِضَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ بَاسِطَهُ يَا مُبْدِئَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ مُعِيدَهُ يَا مُنْشِئَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ مُقَدِّرَهُ يَا مُكَوِّنَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ مُحَوِّلَهُ يَا مُحْيِىَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ مُمِيتَهُ يَا خَالِقَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ وَارِثَهُ «94» يَا خَيْرَ ذَاكِرٍ وَ مَذْكُورٍ يَا خَيْرَ شَاكِرٍ وَ مَشْكُورٍ يَا خَيْرَ حَامِدٍ وَ مَحْمُودٍ يَا خَيْرَ شَاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ يَا خَيْرَ دَاعٍ وَ مَدْعُوٍّ يَا خَيْرَ مُجِيبٍ وَ مُجَابٍ يَا خَيْرَ مُونِسٍ وَ أَنِيسٍ يَا خَيْرَ صَاحِبٍ وَ جَلِيسٍ يَا خَيْرَ مَقْصُودٍ وَ مَطْلُوبٍ يَا خَيْرَ حَبِيبٍ وَ مَحْبُوبٍ «95» يَا مَنْ هُوَ لِمَنْ دَعَاهُ مُجِيبٌ يَا مَنْ هُوَ لِمَنْ أَطَاعَهُ حَبِيبٌ يَا مَنْ هُوَ إِلَى مَنْ أَحَبَّهُ قَرِيبٌ يَا مَنْ هُوَ بِمَنِ اسْتَحْفَظَهُ رَقِيبٌ يَا مَنْ هُوَ بِمَنْ رَجَاهُ كَرِيمٌ يَا مَنْ هُوَ بِمَنْ عَصَاهُ حَلِيمٌ يَا مَنْ هُوَ فِى عَظَمَتِهِ رَحِيمٌ يَا مَنْ هُوَ فِى حِكْمَتِهِ عَظِيمٌ يَا مَنْ هُوَ فِى إِحْسَانِهِ قَدِيمٌ يَا مَنْ هُوَ بِمَنْ أَرَادَهُ عَلِيمٌ «96» اَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا مُسَبِّبُ يَا مُرَغِّبُ يَا مُقَلِّبُ يَا مُعَقِّبُ يَا مُرَتِّبُ يَا مُخَوِّفُ يَا مُحَذِّرُ يَا مُذَكِّرُ يَا مُسَخِّرُ يَا مُغَيِّرُ «97» يَا مَنْ عِلْمُهُ سَابِقٌ يَا مَنْ وَعْدُهُ صَادِقٌ يَا مَنْ لُطْفُهُ ظَاهِرٌ يَا مَنْ أَمْرُهُ غَالِبٌ يَا مَنْ كِتَابُهُ مُحْكَمٌ يَا مَنْ قَضَاؤُهُ كَائِنٌ يَا مَنْ قُرْآنُهُ مَجِيدٌ يَا مَنْ مُلْكُهُ قَدِيمٌ يَا مَنْ فَضْلُهُ عَمِيمٌ يَا مَنْ عَرْشُهُ عَظِيمٌ «98» يَا مَنْ لا يَشْغَلُهُ سَمْعٌ عَنْ سَمْعٍ يَا مَنْ لا يَمْنَعُهُ فِعْلٌ عَنْ فِعْلٍ يَا مَنْ لا يُلْهِيهِ قَوْلٌ عَنْ قَوْلٍ يَا مَنْ لا يُغَلِّطُهُ سُؤَالٌ عَنْ سُؤَالٍ يَا مَنْ لا يَحْجُبُهُ شَىْ‏ءٌ عَنْ شَىْ‏ءٍ يَا مَنْ لا يُبْرِمُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّينَ يَا مَنْ هُوَ غَايَةُ مُرَادِ الْمُرِيدِينَ يَا مَنْ هُوَ مُنْتَهَى هِمَمِ الْعَارِفِينَ يَا مَنْ هُوَ مُنْتَهَى طَلَبِ الطَّالِبِينَ يَا مَنْ لا يَخْفَى عَلَيْهِ ذَرَّةٌ فِى الْعَالَمِينَ «99» يَا حَلِيمًا لا يَعْجَلُ يَا جَوَادًا لا يَبْخَلُ يَا صَادِقًا لا يُخْلِفُ يَا وَهَّابًا لا يَمَلُّ يَا قَاهِرًا لا يُغْلَبُ يَا عَظِيمًا لا يُوصَفُ يَا عَدْلًا لا يَحِيفُ يَا غَنِيّا لا يَفْتَقِرُ يَا كَبِيرًا لا يَصْغُرُ يَا حَافِظًا لا يَغْفُلُ «100» سُبْحَانَكَ یا لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ یا رَبّ.

متن سخنرانی نوروزی در جمع اقشار مختلف مردم

در اوّلین روز سال ۱۴۰۴؛ سال «سرمایه‌گذاری برای تولید»

بسم الله الرّحمن الرّحیم

و الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابی‌القاسم المصطفی محمّد و علی آله‌ الاطیبین الاطهرین المنتجبین سیّما بقیّة الله فی الارضین.

خیلی خوش آمدید و ان‌شاءالله این آغاز سال برای همه‌ی شما و برای همه‌ی ملّت ایران سال مبارکی را نوید بدهد. امسال نوروز و آغاز سال به خاطر تقارن با ایّام و لیالی متبرّک، حال و هوای معنوی بیشتری پیدا کرده. البتّه این نکته را به یادمان داشته باشیم که در همه‌ی سالها هم ایرانیان در عید نوروز نگاهشان، نگاه معنوی و همراه با توسّل و توجّه به حضرت احدیّت است؛ لذا سال تحویل را همیشه با دعا آغاز میکنیم؛ جمعیّت‌هایی که در عید نوروزهای سالهای متمادی مسافرت میکنند، اغلب به مراکز متبرّک سفر میکنند. امسال دیدید در لحظه‌ی تحویل، جمعیّت عظیمی را که در مشهد، در صحن مطهّر اجتماع کرده بودند؛ یا شب قبل مردم تهران بهشت زهرا را انباشتند از جمعیّت؛ این معنایش آن است که ایرانیان ما، مردم عزیز ما حتّی عید نوروز را هم یک عید معنوی به حساب می‌آورند و با توجّه و توسّل به خدای متعال سالشان را آغاز میکنند. خدا را باید سپاسگزار بود که با وجود تبلیغات سمّی و زهرآگین دشمنان برای اینکه ملّت ایران را از معنویّت جدا کنند، این تبلیغات، این تلاشهای همه‌جانبه‌ی دشمن، ناکام مانده و ملّت ما به معنویّت، به توجّه، به توحید، به توسّل به ائمّه (علیهم السّلام) نزدیک‌تر شده‌اند و ارادتشان، اظهار محبّتشان، اخلاصشان بیشتر است.

این ایّام متعلّق به امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) است؛ این هم برای ما درس است. امیرالمؤمنین قلّه‌ی عدالت است، قلّه‌ی تقوا است، قلّه‌ی گذشت است در طول تاریخ. اگر ملّت ایران و ملّتهای مسلمان بخواهند استفاده کنند از درس این انسان بزرگ و برترین انسانها بعد از پیغمبر اکرم، باید به نهج‌البلاغه بیشتر مراجعه کنند. من توصیه میکنم امسال فعّالان عرصه‌ی فرهنگی به مطالعه‌ی نهج‌البلاغه و آموزش نهج‌البلاغه توجّه ویژه‌ای داشته باشند.

آنچه مایلم به همه عرض بکنم این است که در این شبها فرصت دعا و تضرّع را از دست ندهید. امشبی که می‌آید، شب بیست‌و‌یکم است، بعد هم شب بیست‌وسوّم است؛ اینها فرصت است، اینها مغتنم است؛ هر یک ساعتِ این شبها برای ما ارزش یک عمر دارد. میتوانید شما ــ بخصوص جوانها، بخصوص جوانها ــ با یک توجّه، با یک دعا، با یک اخلاص، سرنوشت زندگی خودتان بلکه سرنوشت زندگی یک ملّت را تغییر بدهید؛ با یک دعا. خدای متعال وعده کرده است «وَ اِذا سَاَلَکَ عِبادی عَنّی فَاِنّی قَریبٌ اُجیبُ دَعوَةَ الدّاعِ اِذا دَعانِ فَلیَستَجیبوا لی وَلیُؤمِنُوا بی»؛(۱) خدای متعال میفرماید من نزدیکم، می‌شنوم، پاسخ میدهم. «وَلیُؤمِنوا بی» یعنی باور کنید. این را باور کنید، بدانید دعای شما، درخواست شما، تضرّع شما از سوی خدای متعال شنیده میشود و پاسخ داده میشود، در صورتی که خودمان موانعی ایجاد نکنیم. این دعا وسیله‌ی موفّقیّت است، نه‌فقط در مسائل اخروی و برای برزخ و قیامت، حتّی برای دنیایتان، برای زندگی شخصی‌تان؛ حتّی در مبارزات بزرگ، در کارهای عظیم دعا کارساز است، دعا سبب است، وسیله است؛ این وسیله را خدا برای ما و در اختیار ما قرار داده؛ مثل توسّل به ائمّه (علیهم السّلام). ائمّه خلفاءالله هستند، مظهر قدرت الهی، مظهر علم الهی [هستند]؛ از آنها میخواهیم؛ خدمتی که خدای متعال محوّل کرده است به بندگان صالحش، کاری که آنها میکنند، کمکی که آنها میکنند، کمکی است که خدا دارد به ما میکند؛ وَ ما رَمَیتَ اِذ رَمَیتَ وَ لکِنَّ اللَهَ رَمىٰ.(۲) توسّل به اولیاء‌الله و ائمّه‌ی هدیٰ (علیهم السّلام) و تضرّعِ عندالله در اختیار ما بندگان است؛ اینها را باید قدر دانست.

پیغمبران خدا، در مشکلات بزرگشان، متوسّل میشدند و دعا میکردند. در قرآن نقل میکند از حضرت موسیٰ (علیه السّلام) که در مبارزه‌اش با فرعون با آن شدّت، [میگوید] «رَبَّنا اِنَّکَ آتَیتَ فِرعَونَ وَ مَلَاَهُ زینَةً وَ اَموالاً ... رَبَّنا لِیُضِلّوا عَن سَبیلِکَ رَبَّنَا اطمِس عَلىٰ اَموالِهِم وَ اشدُد عَلىٰ قُلوبِهِم‌»؛(۳) دعا میکند و برای اینکه بر فرعون غلبه کند، از خدای متعال کمک میخواهد. خداوند متعال هم در جواب میگوید: قَد اُجیبَت دَعوَتُکُما فَاستَقیما؛(۴) دعا کردید، از خدا خواستید که در مبارزه‌ی با فرعون پیروز بشوید، این را خواستید، خیلی خب، قَد اُجیبَت دَعوَتُکُما؛ خواسته‌ی شما برآورده شد، فَاستَقیما؛ بِایستید، محکم، با ثبات، با امید. موسیٰ (علیه السّلام) به این توصیه‌ی الهی و به این امر الهی عمل کرد و در مبارزه‌ی خون با شمشیر، خون را بر شمشیر پیروز کرد. مبارزه‌ی ملّت ایران هم همین‌جور بود ــ با توسّل، با دعا، با توجّه و با استقامت، با ایستادگی ــ و همین‌جور خواهد بود.

البتّه جبهه‌ی حق در این مبارزات هزینه هم میدهد. من مایلم تأکید کنم بر این مطلب؛ به حوادث سال ۱۴۰۳ ــ سال گذشته ــ با این چشم نگاه کنید. در مبارزه‌ی حق و باطل، پیروزی با حق است امّا جبهه‌ی حق هزینه میدهد. در جنگ هشت‌ساله در دفاع مقدّس، یک طرف ما بودیم، طرف مقابل یک ائتلاف جهانی بود پشت سر صدّام! هشت سال جنگ طول کشید، بعد از هشت سال همه‌ی دنیا قبول کردند که ایران ــ ایران تنها و تهیدست ــ بر طرف مقابل پیروز شد؛ این را همه فهمیدند، این را همه گفتند، این را همه تصدیق کردند، امّا خب ما در این پیروزی همّت‌ها از دست دادیم، باکری‌ها از دست دادیم، خرّازی‌ها از دست دادیم، چمران‌ها از دست دادیم؛ اینها خسارت است، اینها هزینه دادن است، لکن در راه پیروزی نهایی است. در حوادث سال گذشته، شخصیّت‌های بزرگی از دست ما رفتند؛ شخصیّت‌های ارزنده‌ی ایرانی و لبنانی از دست ما رفتند؛ اینها مصیبت بود برای ما، مثل قضیّه‌ی موسیٰ؛ آنجا هم همین‌جور. حضرت موسیٰ وقتی به مصر آمد، یک زندگی آرام و راحتی که نداشت؛ خودش و بنی‌اسرائیل در نهایت شدّت بودند: قالوا اوذینا مِن قَبلِ اَن تَأتیَنا وَ مِن بَعدِ ما جِئتَنا؛(۵) بنی‌اسرائیل به موسیٰ میگفتند که قبل از اینکه شما بیایی به عنوان پیغمبر در مقابل فرعون بِایستی، ما زیر شکنجه بودیم، حالا هم که آمدی باز زیر شکنجه‌ایم! حضرت موسیٰ به آنها فرمود: قالَ موسىٰ‌ لِقَومِهِ‌ استَعینوا بِاللهِ وَ اصبِروا؛(۶) استعانت کنید، از خدای متعال کمک بخواهید، صبر کنید، استقامت کنید، مسائل درست خواهد شد؛ و درست شد. همانهایی که گله میکردند که داریم شکنجه میشویم، جلوی چشم خودشان دیدند که فرعون و فرعونیان با ذلّت تمام در آب غرق شدند، نابود شدند و اثری از قدرت و سلطنتشان باقی نماند؛ فقط اجسامشان باقی ماند جلوی چشم، برای عبرت. به این چشم نگاه کنید به حوادثی که پیش می‌آید، به سختی‌ها، به دشواری‌ها. نه‌فقط در زمینه‌ی مبارزه؛ ما سال گذشته ــ سال ۱۴۰۳ ــ حوادث تلخ طبیعی هم داشتیم. در طبس در یک معدن، بیش از پنجاه نفر جان باختند؛(۷) خب اینها حادثه‌های تلخی است. جواب حضرت موسیٰ این است: اِستَعینوا بِاللهِ وَ اصبِروا؛ از خدای متعال استعانت کنید، کمک بخواهید و صبر کنید. شک نکنید سرانجام این ایستادگی‌ها، شکست دشمنان است، شکست رژیم خبیث فاسدِ فاسق صهیونیستی است.

نکته‌ی مهمّی که دیروز در پیام اوّل تحویل [سال]، به ملّت ایران عرض کردم(۸) و مایلم روی آن نکته تکیه کنم، این است که در این حوادث تلخ سال ۱۴۰۳، قدرت معنوی ملّت ایران آشکار شد؛ صبوری ملّت ایران، ایستادگی ملّت ایران، شهامت ملّت ایران، رشادت ملّت ایران آشکار شد. ملّتها در مقابل حادثه‌ای مثل شهادت رئیس‌جمهورشان و جمعی از دولتمردانشان کمرشان خم میشود؛ ملّت ایران بازخورد این حادثه را در آن بدرقه‌ی عظیم حماسی نشان داد؛ [یعنی] نمایش عظیم حضور مردم در تشییع جنازه‌ی رئیس‌جمهور(۹) محبوبشان. یا در نماز جمعه‌ی نصر(۱۰) که دنیا متعجّب شد؛ در همه‌ی کشور آن نماز جمعه‌ی تاریخی اتّفاق افتاد، مردم حضور پیدا کردند. دشمن تهدید میکرد، میخواست ملّت احساس خطر کنند؛ ملّت سینه سپر کردند، آمدند؛ جمعیّت‌های کم‌نظیر. یا در انتخابات ریاست جمهوری،(۱۱) نشاط مردم و آمادگی مردم برای اینکه نگذارند کار کشور زمین بماند؛ در انتخابات شرکت کردند و ظرف پنجاه روز، رئیس‌جمهور انتخاب کردند، دولت تشکیل دادند. در تشییع شهید هنیّه(۱۲) و در تشییع‌های گوناگون، در برخورد با حوادث لبنان و فلسطین و غیر اینها ملّت ایران قدرت معنوی خودش را، روحیه‌ی خودشان را نشان داد؛ نقطه‌ی اوج همه‌ی اینها هم راه‌پیمایی بیست‌ودوّم بهمن بود. راه‌پیمایی بیست‌ودوّم بهمن در سال ۱۴۰۳ یکی از آن راه‌پیمایی‌های تاریخی بود؛ بعد از ۴۶ سال به یاد انقلابی که آمریکا علیه آن فریاد میکشد، تلاش میکند، اروپا علیه آن تلاش میکند، منافقین عالم، انواع و اقسامشان، گردنکشان، فسّاق، فجّار در هر نقطه‌ی دنیا که هستند و دستشان میرسد علیه جمهوری اسلامی اقدام میکنند، ملّت ایران این حرکت عظیم مردمی را در روز بیست‌ودوّم بهمن انجام میدهد. ملّت ایران خودش را به دنیا شناساند. عزیزان! خودمان هم خودمان را بشناسیم؛ ملّت ایران خودش هم خودش را بشناسد. ما ملّت قوی‌ای هستیم، ما ملّت رشیدی هستیم. همه‌ی این مسائل، این رشادت، این حضور، این وارد میدان شدن، در حالی بود که مشکلات اقتصادی هم مردم را احاطه کرده بود؛ این‌جور مشکلات اقتصادی معمولاً جمعیّت‌های مردمی را ناامید میکند، افسرده میکند؛ مردم ما با همه‌ی این مشکلات وارد میدان شدند، از نظام دفاع کردند. دشمنان نظام به کوری چشمشان دیدند که ملّت ایران به نظام جمهوری اسلامی علاقه‌مند است.

در زمینه‌ی کارِ برای کشور هم مردم نشاط انجام دادند. من البتّه دیروز گفتم، تکرار هم میکنم که آن شعاری که ما سال گذشته دادیم،(۱۳) به طور کامل انجام نگرفت؛ این به جای خود محفوظ؛ امّا در میدان کار، در میدان عمران و آبادی و ساخت و پیشرفت انصافاً دستِ‌کم مردم، کم نگذاشتند؛ کارهای بزرگی انجام گرفت؛ یک مقداری‌ از آن را در آن جلسه‌ای که کارآفرینان در همین حسینیّه جمع شدند، گزارش دادند؛(۱۴) یک مقداری از آن کارهایی که انجام گرفته بود، پخش شد. الان هم شما ببینید در همین چند ماه گذشته تعداد زیادی طرحهای فراوان مفید برای مردم در سرتاسر کشور ــ بعضی بزرگ، بعضی کوچک، امّا زیاد و متعدّد ــ افتتاح شد؛ این نشان‌دهنده‌ی آن است که مردم در میدان کار الحمدلله فعّالند. البتّه ما قانع نیستیم؛ کارهای زیادی هست که باید انجام بگیرد که یکی از آنها را من شعار امسال قرار دادم؛ یک مختصری درباره‌ی آن توضیح خواهم داد.

مسئله‌ی تولید را بنده چند سال است تکرار میکنم؛ جهش تولید، مشارکت مردم در تولید و مانند اینها؛ همه مربوط به تولید؛ چرا؟ چون تولید یکی از کلیدهای اصلی بهبود اقتصاد کشور و معیشت مردم است. تولید داخلی خیلی اهمّیّت دارد. منتها تولید احتیاج پیدا میکند به سرمایه‌گذاری؛ سرمایه‌گذاری هم تا میگوییم، ذهن بعضی‌ها میرود به سرمایه‌گذاری خارجی‌ها؛ نه، سرمایه‌گذاری مردم خودمان؛ همین نقدینگی‌ای که در اختیار مردم است، همین که بعضی‌ها صرف میکنند نقدینگی‌های خودشان را در راه سکّه، در راه زمین، در راه مسکن، در راه ارز و مشکلات درست میکنند برای کشور ــ علاوه بر اینکه سودی نمیرسانند، مشکل هم ایجاد میکنند ــ همین نقدینگی اگر صرف سرمایه‌گذاری بشود برای تولید، کشور پیشرفت خواهد کرد. سرمایه‌های کوچک تا سرمایه‌های بزرگ؛ از یک مرغداری کوچکِ محدود شما بگیرید تا یک کارخانه‌ی عظیم؛ همه‌ی اینها سرمایه‌گذاری است؛ میتوان این کارها را انجام داد.

بنده امسال گفتم «سرمایه‌گذاری برای تولید»، شعار سال است. همه ــ مردم و دولت ــ در این زمینه توجّه نشان بدهند به این شعار و تا آنجایی که میتوانند کمک کنند. هر کدام هم وظیفه‌ای دارند؛ مردم یک وظیفه دارند، دولت یک وظیفه دارد. وظیفه‌ی مردم همین است که هر کس میتواند، پولی دارد، امکانی دارد برای اینکه یک تولیدی، ولو کوچک، به وجود بیاورد، این کار را بکند ــ آن کسانی که همّتی کردند و اقدام کردند، سودش را هم خودشان بردند، هم کشور و مردم سود بردند ــ تا کسانی که کارسازان و کارفرمایان و اشتغال‌آفرینان بزرگ هستند که میتوانند چند هزار نفر را به کار وادار کنند با تولید؛ همه‌ی اینها [وظیفه دارند]. این مال مردم.

وظیفه‌ی دولت چیست؟ وظیفه‌ی دولت این است که زمینه را برای این کار آماده کند. وظیفه‌ی دولت این است: زمینه را آماده کند. بحمدالله دولت مستقر است ــ دولت مستقرّی داریم؛ مثل سال گذشته نیست که جابه‌جایی و تغییرات و مانند اینها اتّفاق افتاده باشد ــ این دولت میتواند برنامه‌ریزی کند تا بتواند زمینه‌ها را آماده کند. افزایش تولید به مقدّماتی نیاز دارد که مهم‌ترین آنها افزایش سرمایه‌گذاری است. اگر سرمایه‌گذاری افزایش پیدا کند، تولید افزایش پیدا میکند؛ این توصیه‌ی امسال بنده است به آحاد مردم.

البتّه مردم و کسانی که توانایی دارند، اگر بخواهند سرمایه‌گذاری کنند، احتیاج دارند به اینکه سرمایه‌شان امنیّت داشته باشد؛ این حرف من خطاب به نیروهای نظارتیِ مسئول در دستگاه‌های مختلف است، چه در دولت، چه در قوّه‌ی قضائیّه، چه در مجلس؛ امنیّت سرمایه‌گذاری. کسانی که میخواهند سرمایه‌گذاری کنند، باید احساس امنیّت کنند. اگر احساس امنیّت نباشد، کار پیش نمیرود، [سرمایه‌گذاری را] انجام نمیدهند. ما گاهی می‌بینیم در بعضی از جاها دستگاه‌های نظارتی کأنّه بکلّی نیستند، غایبند، [لذا] کارهای خلافی انجام میگیرد؛ این غلط است. امّا یک جاهایی هم دستگاه‌های نظارتی سخت‌گیری‌های بی‌جا میکنند، این هم غلط است؛ یکی این است. یکی مسئله‌ی ثبات قوانین و مقرّرات است؛ هر روز مقرّرات، بخشنامه‌ها و آئین‌نامه‌ها عوض نشود؛ تا سرمایه‌گذار خاطرجمع باشد که میتواند اطمینان کند و سرمایه‌گذاری کند.

یک نیاز دیگری که باز بر عهده‌ی مسئولین است، این است که فرایند سرمایه‌گذاری را کوتاه کنند. گاهی به ما نامه مینویسند و شکایت میکنند که ما میخواهیم سرمایه‌گذاری کنیم، ما را دو سال، سه سال معطّل میکنند برای اینکه یک مجوّزی بدهند! این هم درست نیست؛ باید واسطه‌ها را کم کنند و بتوانند سرعتِ عمل به این کار بدهند.

یک مسئله‌ی دیگر هم مسئله‌ی واردات است. گاهی یک شرکتی، یک مرکزی، با زحمت زیاد توفیق پیدا میکند یک کالایی را در داخل تولید کند، در همان وقت، یک دستگاه دیگر ــ دولتی یا غیر دولتی ــ همان کالا را از خارج وارد میکند! خب این ضربه‌ی به تولید داخلی است. همه‌ی اینها را باید دولت مراقبت کند.

یکی از لوازم سرمایه‌گذاری معرّفی فرصتها است. مردم میگویند «خیلی خب، ما حالا یک مقدار پول داریم، چه کار کنیم، چه جوری سرمایه‌گذاری کنیم؟» باید به اینها راهنمایی کرد. دستگاه‌های مختلف، دستگاه‌های دولتی مختلف، در حوزه‌ی کاری خودشان فرصتهای شغلی را معرّفی کنند، به مردم بگویند، از تلویزیون استفاده بشود، شرح داده بشود، مردم راهنمایی بشوند که این‌جوری میتوانید سرمایه‌گذاری کنید؛ مثلاً فرض کنید [سرمایه‌گذاری در] شرکتهای دانش‌بنیان یکی از کارهایی است که در این زمینه میتواند انجام بگیرد.

به هر حال، اگر مسئولان کشور میخواهند مسئله‌ی معیشت مردم را حل کنند ــ که البتّه میخواهند؛ میدانیم این را؛ مسئولین کشور، مسئولین دولتی، واقعاً میخواهند و اصرار دارند که وضع معیشت مردم را درست کنند ــ این صرفاً با کارهای حمایتی انجام نمیگیرد؛ البتّه کارهای حمایتی هم خوب است، [امّا] با کارهای ریشه‌ای انجام میگیرد که یکی از کارهای ریشه‌ای، همین مسئله‌ی تولید و سرمایه‌گذاری است؛ دنبال این باید حرکت کنید. حالا در این زمینه حرف زیاد است.

افراد مطّلع از مسائل اقتصادی و مسئول، با احساس مسئولیّت، مردم را توجیه کنند، راه‌ها را و کارها را [تبیین کنند]، دولت را توجیه کنند و به دولت کمک کنند. بعضی‌ها راهکارهایی دارند، به بنده نامه مینویسند و به من پیشنهاد میکنند. خب رهبری در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دخالتی نمیکند؛ یعنی حقّ دخالت هم ندارد، این جزو وظایف دولت است، دولت باید این کار را بکند، ما هم میفرستیم برای دولت. عمده این است که مسئولین دولتی بدانند که چه وظایفی بر عهده‌ی آنها است، چه توقّعاتی از آنها هست و آنها را ان‌شاءالله انجام بدهند. این، مسئله‌ی شعار سال.

یک مسئله‌ای درباره‌ی این حرفهای سیاسی این روزها است؛ حرفهای آمریکایی‌ها و دولتی‌های آمریکا که یکی یک چیز میگوید، یکی آن را تکمیل میکند، یکی آن را رد میکند، یکی آن را اثبات میکند. من فقط یکی دو نکته میگویم. نکته‌ی اوّل که نکته‌ی مهم است، این است که آمریکایی‌ها بدانند که در مواجهه‌ی با ایران هرگز با تهدید به جایی نخواهند رسید. مطلب دوّم: آنها و غیرِ آنها بدانند که اگر خباثتی نسبت به ملّت ایران انجام بدهند، سیلی سخت خواهند خورد.

مطلب بعدی: یک اشتباه بزرگی را سیاست‌مداران آمریکایی و اروپایی و امثال اینها میکنند و آن اینکه اسم مراکز مقاومت در منطقه را میگذارند نیروهای نیابتی ایران؛ به آنها اهانت میکنند! نیابتی یعنی چه؟ ملّت یمن انگیزه دارد، مراکز مقاومت در کشورهای منطقه انگیزه دارند؛ جمهوری اسلامی ایران نایب لازم ندارد؛ نیابتی یعنی چه؟ خودشان هستند. در آغاز غصب فلسطین، یکی از کشورهایی که در خطّ مقدّم مقابله‌ی با این کار قرار گرفت، کشور یمن بود؛ حاکم آن روزش بلند شد رفت در یک اجتماع بین‌المللی شرکت کرد و این‌جوری مخالفت کردند؛ اینها با این دشمنی‌ها، با این خباثتها، با این ظلمهایی که رژیم صهیونیِ غاصبِ خبیث، امروز و دیروز نسبت به مردم انجام میدهد مخالفند، اعتراض دارند، ایستادگی میکنند، مقاومت میکنند؛ اینجا بحث نیابت نیست. اشتباه بزرگشان این است که خیال میکنند اینها به نیابت از ایران دارند این کار را میکنند؛ نخیر، به نیابت نیست؛ نظر ما معلوم است، نظر آنها هم معلوم است.

امروز خباثتهای رژیم صهیونیستی، رژیم بی‌رحم صهیونی ــ که واقعاً کلمه‌ی بی‌رحم، کلمه‌ی کوچکی است ــ دل بسیاری از ملّتهای غیر مسلمان را به درد آورده. علیه رژیم صهیونی در آمریکا و در بعضی از کشورهای اروپایی تظاهرات انجام میگیرد؛ نمیخواهند ببینند اینها را؛ دولتمردان غربی نمیخواهند اینها را ببینند، بفهمند و بدانند که ملّتهایشان چگونه فکر میکنند. میگویند آن دانشگاهی را که در آمریکا، دانشجویانش آمده‌اند به نفع فلسطین تظاهرات کرده‌اند، بودجه‌اش را قطع کنید؛(۱۵) این هم گردش آزاد اطّلاعات، این هم لیبرالیسم، آزادی، حقوق بشر! این‌جوری اینها برخورد میکنند. امروز ملّتها با این خباثتهایی که رژیم صهیونیستی دارد انجام میدهد، مسلّماً مخالفند، معارضند، در برابر اینها هر که بتواند، هر جور بتوانند، مقاومت میکنند؛ جمهوری اسلامی هم در مقابل این زورگویی‌ها، در مقابل این خباثتها محکم ایستاده؛ ما صریح مواضع خودمان را اعلام کردیم؛ ما از مبارزین فلسطینی و از مبارزین لبنانی که از کشورشان، از غزّه، از فلسطین دفاع میکنند، حمایت میکنیم؛ این روش همیشه‌ی جمهوری اسلامی بوده. البتّه تهدید میکنند؛ بدانند ما هیچ وقت شروع‌کننده‌ی برخورد و درگیری با این و آن نبودیم، امّا اگر چنانچه کسی خباثت کند و شروع کند، بداند که سیلی‌های سختی خواهد خورد.

پروردگارا! در این روز اوّل سال تفضّلات و لطف خودت را بر این ملّت نازل کن. پروردگارا! این سال را برای ملّت ایران، برای ملّتهای مسلمان، سال مبارکی قرار بده؛ ملّتهای مظلوم را بر ظَلَمه‌ فائق و پیروز بگردان. پروردگارا! به محمّد و آل محمّد، ما را بیامرز؛ ملّت ایران را به اهداف بزرگ خودش برسان؛ قلب مقدّس ولیّ‌عصر را از ما راضی کن؛ روح مطهّر امام بزرگوار که این راه را ایشان روی ما باز کرد و روح مطهّر شهدای عزیز که یاری کردند امام بزرگوار را، راضی و خشنود بگردان؛ رحمت و مرحمت خودت را بر اینها نازل کن.

والسّلام علیکم و رحمة ‌الله و برکاته

(۱ سوره‌ی بقره، بخشی از آیه‌ی ۱۸۶

(۲ سوره‌ی انفال، بخشی از آیه‌ی ۱۷؛ «... و چون [ریگ به سوی آنان] افکندی، تو نیفکندی بلکه خدا افکند ...»

(۳ سوره‌ی یونس، بخش از آیه‌ی ۸۸؛ «... پروردگارا! تو به فرعون و اَشرافش ... زیور و اموال داده‌اى؛ پروردگارا! تا [خلق را] از راه تو گمراه کنند؛ پروردگارا! اموالشان را نابود کن و آنان را دل‌سخت گردان ...»

(۴ سوره‌ی یونس، بخش از آیه‌ی ۸۹؛ «... دعاى هر دوى شما پذیرفته شد. پس ایستادگى کنید ...»

(۵ سوره‌ی اعراف، بخش از آیه‌ی ۱۲۹؛ «[قوم موسىٰ] گفتند "پیش از آنکه تو نزد ما بیایى و [حتّى] بعد از آنکه به سوى ما آمدى، مورد آزار قرار گرفتیم."»

(۶ سوره‌ی اعراف، بخشی از آیه‌ی ۱۲۸

(۷ انفجار در معدن زغال سنگ معدنجوی طبس که در اثر نشت گاز و عدم تهویه‌ی مناسب و انفجار در یکی از بلوک‌ها رخ داد، باعث جان باختن و مصدومیّت ده‌ها نفر از معدنچیان گردید.

(۸ بیانات به مناسبت حلول سال ۱۴۰۴ (۱۴۰۳/۱۲/۳۰)

(۹ تشییع شهدای خدمت در دوّم خرداد ۱۴۰۳

(۱۰ نماز جمعه‌ی سیزدهم مهر ۱۴۰۳

(۱۱ دور اوّل چهاردهمین دوره‌ی انتخابات ریاست جمهوری هشتم تیر ۱۴۰۳ و دور دوّم در پانزدهم تیر ماه برگزار گردید.

(۱۲ آقای اسماعیل هنیّه (رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین ـ حماس) که جهت شرکت در مراسم تحلیف ریاست جمهوری آقای دکتر مسعود پزشکیان در تهران حضور یافته بود، در حادثه‌ی تروریستی دهم مرداد ۱۴۰۳ در محلّ اقامتش به شهادت رسید.

(۱۳ جهش تولید با مشارکت مردم. ر.ک: بیانات به مناسبت حلول سال جدید (۱۴۰۳/۱/۱)

(۱۴ بیانات در دیدار تولیدکنندگان و فعّالان اقتصادی بخش خصوصی (۱۴۰۳/۱۱/۳)

(۱۵. دولت آمریکا، کمکهای مالی به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار به دانشگاه کلمبیا را به دلیل اتّهامات یهودی‌ستیزی قطع کرد. همچنین وزارت آموزش آمریکا، در پی اعتراضات حمایت از فلسطین، ۶۰ دانشگاه را به قطع بودجه تهدید کرد.

سخنرانی نوروزی رهبر انقلاب در جمع اقشار مختلف مردم

رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین روز سال نو در دیدار با هزاران نفر از قشرهای مختلف مردم، سنت ایرانیان مبنی بر آغاز سال نو با دعا و توسل و اجتماع در مراکز متبرک را نشانه نگاه معنوی ملت به عید نوروز خواندند و با تبیین آثار دعا و استقامت در پیروزی‌های بزرگ جبهه حق در طول تاریخ، سال گذشته را سال صبوری، ایستادگی و بروز قدرت معنوی مردم ایران برشمردند و با آرزوی سالی مبارک برای همه ملت، وظایف مردم و دولت را در تحقق شعار سال یعنی «سرمایه‌گذاری برای تولید» و بهبود اوضاع اقتصادی و معیشتی تبیین کردند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین با اشاره به نفرت عمومی ملت‌ها از جنایات رژیم بیرحم صهیونی، زبان تهدید را در مقابل ملت بزرگ ایران زبانی بی‌ثمر و شکست‌خورده دانستند و افزودند: ملت‌ها و مراکز جبهه مقاومت از جمله ملت فلسطین، لبنان و یمن با انگیزه‌های درونی و ایمانی به ایستادگی در مقابل رژیم فاسد و فاسق صهیونیستی مشغولند.

رهبر انقلاب در آغاز سخنانشان با اشاره به شکست دشمنان در دور کردن مردم از معنویات، این ایام را متعلق به امیرالمؤمنین یعنی قله رفیع عدالت، تقوا و گذشت خواندند و افزودند: ملت ایران و ملت های مسلمان برای استفاده از درس های حضرت علی (ع) به عنوان برترین انسانها بعد از پیامبر(ص)، به نهج البلاغه مراجعه کنند و فعالان عرصه فرهنگی به مطالعه و آموزش این کتاب عظیم توجه ویژه داشته باشند .

ایشان شبهای قدر را فرصتی مغتنم برای دعا و تضرع به درگاه حق دانستند و افزودند: هر ساعت از این شبها ارزش یک عمر را دارد و توجه و توسل به ائمه و دعای مردم به خصوص جوانان می‌تواند سرنوشت آنها و سرنوشت زندگی یک ملت را تغییر دهد.
رهبر انقلاب با استناد به آیات قرآنی، استجابت دعا و آثار آن را در زندگی دنیوی و اخروی، حتمی دانستند و افزودند: البته به شرطی که خودمان مانعی در اجابت دعا ایجاد نکرده باشیم.

رهبر انقلاب سیره پیامبران در مواجهه با مشکلات را «توسل ، دعا و استقامت» خواندند و افزودند: پروردگار اجابت دعای حضرت موسی را به ایستادگی و صبوری و امید منوط کرد و سرانجام نیز بنی اسرائیل که از آزار مستمر فرعونیان به تنگ آمده وهزینه های فراوان داده بودند با چشمان خود نابودی آنها را دیدند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به هزینه های همیشگی جبهه حق در مبارزه با جبهه باطل افزودند: باید به حوادث سال ۱۴۰۳ با این چشم نگاه کنیم که در مبارزه حق و باطل، پیروزی به طور قطع با جبهه حق است اما در این مسیر باید هزینه داد همچنانکه این سنت الهی در دفاع مقدس نیز جاری بود.

ایشان با اشاره به از دست دادن شخصیت‌های بزرگ ایرانی و لبنانی در حوادث سال گذشته، سرانجام قطعی تحمل این حوادث تلخ و «استقامت و استعانت از پروردگار» را شکست دشمنان بویژه رژیم فاسد، فاسق و خبیث صهیونیستی خواندند و تأکید کردند: در سال سخت ۱۴۰۳، قدرت معنوی، صبوری، شهامت و رشادت ملت بروز درخشانی یافت.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بدرقه حماسی پیکر شهید رئیسی، حضور کم‌نظیر در نماز جمعه نصر با وجود تهدیدات دشمن، حضور پرانگیزه در انتخابات ریاست جمهوری و تشییع پرمعنای شهید هنیّه و دیگر سرداران شهیدِ حملات رژیم صهیونیستی را جلوه‌هایی از قدرت و روحیه معنوی ملت برشمردند و افزودند: راهپیمایی تاریخی ۲۲ بهمن، نقطه اوج این روند بود که وفاداری ملت ایران به انقلاب اسلامی و علاقمندی مردم به جمهوری اسلامی را به رخ همه گردن‌کشان و منافقان عالم کشید و ملت ایران را به دنیا شناساند.

ایشان، درک ویژگی‌ها و هویت ملت را در داخل کشور نیز ضروری دانستند و افزودند: احاطه مشکلات اقتصادی و معیشتی می‌تواند هر مردمی را افسرده و ناامید کند اما ملت قوی و رشید ایران، با وجود همه مشکلات در سال گذشته وارد میدان شد و از نظام اسلامی دفاع کرد.

رهبر انقلاب همچنین حادثه معدن طبس و جان‌باختن بیش از ۵۰ نفر از کارگران معدن را از حوادث تلخ سال ۱۴۰۳ خواندند و در زمینه کار و تلاش مردم در عرصه عمران و آبادانی و پیشرفت افزودند: مردم و فعالان اقتصادی در این زمینه کم نگذاشتند و در همین چند ماه اخیر هم طرح‌های کوچک و بزرگ فراوانی افتتاح شده که البته باید ادامه و گسترش یابد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای علت توجه مکرر به مقوله تولید در شعار سال‌های اخیر را تأثیر اساسی تولید در بهبود اوضاع اقتصادی کشور و معیشت مردم برشمردند و به تبیین وظایف مردم و سه قوه -بویژه دولت- برای تحقق شعار سال نو یعنی «سرمایه‌گذاری برای تولید» پرداختند.

ایشان با انتقاد از کسانیکه با شنیدن نیاز تولید به سرمایه‌گذاری، ذهنشان به سمت سرمایه‌گذاری خارجی می‌رود، گفتند: منظور ما سرمایه‌گذاری داخلی و جهت‌گیری نقدینگیِ در اختیار مردم به سمت تولید است که متأسفانه امروز بیشتر درراه خرید سکه و ارز و زمین صرف و مشکل‌آفرین می‌‌شود.

رهبر انقلاب هر نوع سرمایه‌گذاری کوچک و بزرگ را در امر تولید، مفید و ضروری دانستند و گفتند: همه مردم چه کسانیکه پول و امکانات محدودی برای ایجاد تولیدی‌های کوچک دارند و چه فعالان بزرگ اقتصادی، دارایی‌های خود را در تولید سرمایه‌گذاری کنند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، زمینه‌سازی و تسهیل سرمایه‌گذاری مردم را مهمترین وظیفه دولت در روند تحقق شعار سال خواندند و افزودند: سرمایه‌گذاری نیازمند تضمین امنیت است و سه قوه باید در این زمینه کاملاً فعال و جدی باشند.

ایشان با اشاره به افراط و تفریط در موضوع نظارت گفتند: گاهی هیچ خبری از نیروهای نظارتیِ «دستگاه‌ها، دولت و قوه‌ قضائیه» نیست و گاهی چنان سخت می گیرند که عملاً کار انجام نمی‌شود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «ثبات قوانین و مقررات» و «کوتاه‌شدن فرایند صدور مجوزهای کسب و کار» را دو اقدام ضروری دیگر برای تحقق شعار سال برشمردند و گفتند: دولت به تحقق این وظایف،‌ سرعت عمل دهد.

رهبر انقلاب «جلوگیری از واردات کالاهای مشابه تولید داخل» و «اعلام راه‌های سرمایه‌گذاری‌های مردمی از زبان مسئولان و فعالان اقتصادی» را دو اقدام لازم دیگر دانستند و گفتند: مسئولان کشور به بهبود اوضاع معیشتی مردم مصر هستند اما این مسئله فقط با اقدامات حمایتی محقق نمی‌شود و نیاز به کارهای ریشه‌ای دارد که سرمایه‌گذاری یکی از آنهاست.

ایشان در بخش دیگری از سخنانشان به بیان چند نکته درباره سخنان متعدد مسئولان آمریکایی پرداختند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه آمریکایی‌ها بدانند که در مواجهه با ایران هرگز با تهدید به جایی نخواهند رسید، گفتند: آنها و غیر آنها بدانند که اگر خباثتی نسبت به ملت ایران انجام دهند، سیلی سختی خواهند خورد.

ایشان در بیان نکته‌ای دیگر، تعبیر سیاستمداران آمریکایی و اروپایی از مراکز مقاومت به نیروهای نیابتی ایران را اشتباهی بزرگ و موجب اهانت به این گروه‌ها خواندند و افزودند: نیابتی یعنی چه؟ ملت یمن و مراکز مقاومت در منطقه برای ایستادگی در برابر صهیونیست‌ها انگیزه درونی دارند و جمهوری اسلامی ایران نیز احتیاجی به نایب ندارد و نظر ما و نظر آنها معلوم است.
رهبر انقلاب استقامت و مقاومت در مقابل خباثت‌ها و ظلم‌های رژیم صهیونیستی را امری ریشه‌دار در منطقه خواندند و افزودند: در آغاز غصب فلسطین نیز یکی از کشورهایی که در خط مقابله با ظلم قرار داشت، یمن بود که حاکم آن روز یمن با شرکت در اجتماعی بین‌المللی با غصب فلسطین مخالفت کرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به گسترش اعتراض‌ها در برابر جنایات رژیم بی‌رحم صهیونی به ملت‌های غیرمسلمان و تظاهرات مردمی و دانشجویی در آمریکا و کشورهای اروپایی، گفتند: دولتمردان غربی نمی‌خواهند این واقعیات را ببینند و مواضع ملت‌های خود را بفهمند؛ بنابراین سراغ کارهایی همچون قطع بودجه دانشگاهی می‌روند که دانشجویان آن به نفع فلسطین تظاهرات کرده‌اند که البته این هم جلوه‌ای از ادعاهای آنها در زمینه گردش آزاد اطلاعات، لیبرالیسم و حقوق بشر است.

ایشان با تأکید بر مخالفت ملت‌ها با خباثت‌های رژیم صهیونیستی و مقاومت در برابر آن به هر شکل ممکن، افزودند: جمهوری اسلامی ایران نیز در مقابل این خباثت‌ها محکم ایستاده و مواضع و روش همیشگی خود را با صراحت اعلام کرده است که از مبارزین فلسطینی و لبنانی مدافع کشور خود حمایت می‌کند.

رهبر انقلاب اسلامی بار دیگر در پاسخ به تهدیدهای بدخواهان ایران تأکید کردند: ما هیچ‌گاه آغازکننده برخورد و درگیری با این و آن نبوده‌ایم اما اگر کسی با خباثت ، درگیری را شروع کند بداند که سیلی‌های سختی خواهد خورد.

آنچه در ادامه در اختیار مخاطبان قرار میگیرد، «بسته‌های خبری» است که صرفاً جهت بازنشر سریع بیانات رهبر انقلاب اسلامی در رسانه KHAMENEI.IR و حساب‌های رسمی آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و «متن کامل بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» طبق روال مرسوم، تا ساعاتی دیگر در این پایگاه در بخش «بیانات» منتشر خواهد شد.

بخش‌هایی از بیانات رهبر انقلاب در این دیدار:
یک اشتباه بزرگی را که سیاستمداران آمریکایی و اروپایی و امثال این‌ها می‌کنند، این است که مراکز مقاومت در منطقه را اسمش را می‌گذارند نیروهای نیابتی ایران و به آن‌ها اهانت می‌کنند. نیابتی یعنی چه؟ ملت یمن انگیزه دارد، مراکز مقاومت در کشورهای منطقه انگیزه دارند. ایران نایب لازم ندارد. نیابت یعنی چه؟ خودشان هستند.

در آغاز قضیه فلسطین، یکی از کشورهایی که در خط مقدم مقابله با این کار قرار گرفت، کشور یمن بود. حاکم آن روزش بلند شد، رفت و در یک اجتماع بین‌المللی شرکت کرد و مخالفت می‌کرد. مخالف این دشمنی‌ها، این خباثت‌ها، این ظلم‌هایی که امروز و دیروز رژیم صهیونیستی غاصب خبیث نسبت به مردم انجام می‌دهد، هستند. اعتراض دارند، ایستادگی می‌کنند و مقاومت می‌کنند. اشتباه بزرگ این است که خیال می‌کنند این‌ها به نیابت از ایران دارند این کار را می‌کنند. نه، به نیابت نیست. نظر ما معلوم است، نظر آن‌ها هم معلوم است.

امروز ملت‌ها با این خباثت‌هایی که رژیم صهیونیستی دارد انجام می‌دهد، مسلماً مخالفند، معارضند. در برابر این‌ها هر جور بتوانند، هر که بتواند مقاومت می‌کنند. جمهوری اسلامی هم محکم ایستاده در مقابل این زورگویی‌ها، در مقابل این خباثت‌ها. ما صریح مواضع خود را اعلام کرده‌ایم. از مبارزان فلسطینی، از مبارزان لبنانی که از کشورشان، از فلسطینشان، از غزه، از فلسطین دفاع می‌کنند، از این‌ها ما حمایت می‌کنیم. این روش همیشه جمهوری اسلامی بوده است. البته تهدید می‌کنند. بدانند ما هیچ‌وقت شروع‌کننده برخورد، درگیری با این و آن نبوده‌ایم. اما اگر چنانچه کسی خباثت کند و شروع کند، بداند که سیلی‌های سختی خواهد خورد.

متن پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴

[دریافت PDF]

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴، سال جدید را سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری کردند.
متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به شرح زیر است:
بسم الله الرّحمن الرّحیم

یا مُقَلّبَ القُلوبِ و الاَبصار، یا مُدَبّرَ اللیلِ وَ النَّهار، یا مُحوّل الحَولِ و الاَحوال، حَوّل حالَنا اِلی اَحسَنِ الحال.(۱)

آغاز سال نو با شبهای قدر و ایّام شهادت امیر مؤمنان (صلوات الله و سلامه علیه) همراه است. امیدواریم برکات این شبها و توجّهات مولی‌المتّقین (علیه الصّلاة و السّلام) در طول سال شامل حال مردم عزیز ما، ملّت ما، کشور ما و همه‌ی کسانی که سال نویشان با نوروز آغاز میشود قرار بگیرد.

سال ۱۴۰۳ سال پُرماجرایی بود. حوادثی که در این سال پی‌درپی اتّفاق افتاد، شبیه حوادث سال ۱۳۶۰ و دارای سختی‌ها و مشقّتهایی برای مردم عزیز ما بود. در اوایل سال، شهادت رئیس‌جمهور محبوب ملّت ایران، مرحوم آقای رئیسی (رحمة الله علیه) اتّفاق افتاد. قبل از آن، شهادت تعدادی از مستشاران ما در دمشق اتّفاق افتاد. بعد از آن، حوادث گوناگونی در تهران و بعد در لبنان اتّفاق افتاد، عناصر ارزشمندی را ملّت ایران و امّت اسلامی از دست دادند. اینها حوادث تلخی بود که اتّفاق افتاد. علاوه‌ی بر این، در طول سال و بخصوص در بخش دوّم سال، مشکلات اقتصادی بر مردم فشار آورد، سختی‌های معیشت برای مردم مشکلاتی درست میکرد. این سختی‌ها در طول امسال وجود داشت؛ لکن متقابلاً یک پدیده‌ی عظیم و عجیبی وجود پیدا کرد، و آن نشان دادن قوّت اراده‌ی ملّت ایران و روحیه‌ی معنوی ملّت ایران و اتّحاد ملّت ایران و آمادگی‌های سطح بالای ملّت ایران بود. اوّلاً در برابر حادثه‌ای مثل فقدان رئیس‌جمهور، بدرقه‌ی عظیمی که مردم کردند، شعارهایی که مردم دادند، روحیه‌ی بالایی که از خودشان نشان دادند، نشان داد که این مصیبت اگرچه سنگین بود امّا نتوانست ملّت ایران را دچار احساس ضعف بکند. بعد هم با سرعت در طول مدّت مقرّر قانونی توانستند انتخابات برگزار کنند و رئیس‌جمهور جدید را انتخاب بکنند و دولت را تشکیل بدهند و کار مدیریّت کشور را از حالت خلأ بیرون بیاورند. اینها خیلی حائز اهمّیّت است و این نشان‌دهنده‌ی روحیه‌ی بالا و توانایی‌های بالا و قوّت معنوی ملّت ایران است. خدا را باید بر این سپاس گفت.

علاوه‌ی بر اینها در این حوادث ماه‌های اخیر که عدّه‌ی زیادی از برادران ما در لبنان ــ برادران دینی ما و لبنانی ما ــ دچار مشکلاتی شدند، ملّت ایران توانستند با سعه‌ی صدر به آنها کمک برسانند. این حادثه‌ای که در این زمینه اتّفاق افتاد، یعنی سیل کمکهای مردم به شکل عجیب به سمت برادران لبنانی و فلسطینی خودشان، یکی از وقایع ماندگار و فراموش‌نشدنی تاریخ کشور ما است. طلاهایی که خانمهای ما، بانوان ما با سخاوت از خودشان جدا کردند و در این راه دادند و کمکهایی که مردم ما، مردان ما انجام دادند، اینها مسائل مهمّی است. این نشان‌دهنده‌ی قوّت اراده‌ی ملّت و عزم راسخ ملّت است. این روحیه، این حضور، این آمادگی، این قوّت معنوی برای آینده‌ی کشور و همیشه‌ی زندگی ایران عزیز ما یک سرمایه است. از این سرمایه ان‌شاءالله کشور حدّاکثر استفاده را خواهد کرد و خدای متعال هم تفضّلاتش را بر ملّت ادامه خواهد داد.

در سال گذشته ما شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» را مطرح کردیم(۲) که این برای کشور لازم بود بلکه به یک معنا حیاتی بود. حوادث گوناگون سال ۱۴۰۳ مانع از آن شد که این شعار به تمام معنا تحقّق پیدا بکند. البتّه تلاشهای خوبی انجام گرفت؛ هم دولت، هم مردم، بخش خصوصی، سرمایه‌گذاران، کارآفرینندگان، اینها توانستند کارهای خوبی را انجام بدهند لکن آنچه اتّفاق افتاد با آنچه مورد انتظار بود فاصله داشت. بنابراین امسال هم مسئله‌ی عمده‌ی ما مسئله‌ی اقتصاد است. آنچه را که من به عنوان توقّع از دولت محترم، مسئولان محترم و مردم عزیزمان امسال مطرح میکنم، باز یک مسئله‌ی اقتصادی است. این مسئله‌ی اقتصادی ما شعار امسال هم خواهد بود و آن، مربوط به سرمایه‌گذاری در اقتصاد است.

یکی از مسائل مهمّ اقتصاد در کشور سرمایه‌گذاری‌های تولیدی است. تولید آن وقتی جهش پیدا میکند که سرمایه‌گذاری انجام بگیرد. البتّه سرمایه‌گذاری عمدتاً از سوی مردم باید انجام بگیرد ــ و دولت شیوه‌های مختلفش را برنامه‌ریزی کند ــ لکن در آن جایی که مردم یا انگیزه‌ای ندارند یا توانایی سرمایه‌گذاری ندارند، دولت هم میتواند در این میدان وارد بشود؛ نه به عنوان رقابت با مردم، بلکه به عنوان جایگزین مردم؛ آنجایی که مردم نمی‌آیند، دولت وارد میدان بشود و سرمایه‌گذاری کند. به هر حال سرمایه‌گذاری تولید یکی از مسائل لازم برای اقتصاد کشور و برطرف کردن مشکل معیشت مردم است. اصلاح معیشت مردم برنامه‌ریزی میخواهد لکن این برنامه‌ریزی بدون مقدّماتی از این قبیل امکانپذیر نیست. بایستی حتماً هم دولت و هم مردم با عزم و انگیزه‌ی فراوان، سرمایه‌گذاری برای تولید را جدّی بگیرند و دنبال کنند. کار دولت، فراهم کردن زمینه‌ها است، برداشتن موانع تولید است؛ کار مردم هم این است که سرمایه‌های خُرد و سرمایه‌های بزرگ خود را بتوانند در راه تولید به کار ببرند. اگر سرمایه در راه تولید به کار رفت، دیگر به سمت کارهای مضر مثل خرید طلا، خرید ارز و امثال اینها نخواهد رفت، و کارهای مضر، دیگر انجام نخواهد گرفت. بانک مرکزی میتواند در این زمینه نقش ایفا کند، دولت هم نقشهای مؤثّر فراوانی را میتواند به وجود بیاورد. بنابراین شعار امسال «سرمایه‌گذاری برای تولید» است که این ان‌شاءالله مایه‌ی گشایشی برای معیشت مردم خواهد شد و برنامه‌ریزی دولت با مشارکت مردم، در کنار یکدیگر ان‌شاءالله مشکل را برطرف خواهد کرد.

یک اشاره‌ای هم بکنم به این حوادث این چند روز اخیر. حمله‌ی مجدّد رژیم غاصب صهیونیستی به غزّه یک جنایت بسیار بزرگ و فاجعه‌آفرین است. امّت اسلامی یکپارچه باید در مقابل این بِایستند. اختلافات خودشان در مسائل گوناگون را کنار بگذارند. این مسئله، مسئله‌ی امّت اسلامی است. علاوه‌ی بر اینها همه‌ی آزادگان عالم، در خود آمریکا، در کشورهای غربی و اروپایی و کشورهای دیگر، مردم به طور جد مقابله کنند با این حرکت خائنانه و فاجعه‌آمیزی که اینها دارند انجام میدهند. باز هم کودکان کشته میشوند، خانه‌ها ویران میشود، مردم آواره میشوند و جلوی این فاجعه را مردم بایست بگیرند. البتّه آمریکا هم در مسئولیّت این فاجعه شریک است. کسانی که اهل نظر سیاسی هستند در دنیا، تشخیص همه‌شان این است که این کار با اشاره‌ی آمریکا یا لااقل با موافقت آمریکا و چراغ سبز آمریکا انجام گرفته. بنابراین آمریکا هم شریک در این جنایت است. حوادث یمن هم همین‌جور؛ این حمله‌ی به مردم یمن، به غیرنظامیان یمنی هم یک جنایت است که بایستی حتماً جلوی آن گرفته بشود.

امیدواریم خداوند متعال برای امّت اسلامی در این سال نو، خیر و صلاح و پیروزی را مقدّر فرموده باشد و ملّت ایران هم بتوانند سالی را که اکنون شروع میشود، با خرسندی، با رضایت، با اتّحاد کامل و با موفّقیّت ان‌شاءالله آغاز کنند و پیش ببرند تا آخر سال.

امیدوارم قلب مقدّس ولیّ‌عصر (ارواحنا فداه) و روح مطهّر امام بزرگوار و ارواح طیّبه‌ی شهدا از ما راضی و خشنود باشند.

والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته

(۱ زادالمعاد، ص ۳۲۸

(۲ ر.ک: بیانات به مناسبت حلول سال نو (۱۴۰۳/۱/۱)

پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴ هجری شمسی، سال جدید را سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام نهادند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به تقارن آغاز سال نو با شبهای قدر و ایام شهادت امیرمؤمنان حضرت علی علیه‌السلام، ابراز امیدواری کردند برکات لیالی قدر و توجهات مولای متقیان شامل حال مردم عزیز ایران و همه کسانی شود که سال نو آنها با نوروز آغاز می‌شود.

ایشان سال ۱۴۰۳ را سالی پر ماجرا و حوادث پی در پی آن را مشابه حوادث سال ۱۳۶۰ و همراه با سختی‌ها و دشواری‌هایی برای مردم دانستند و گفتند: شهادت تعدادی از مستشاران ایران در دمشق، شهادت آقای رئیسی ‌رئیس‌جمهور محبوب ملت ایران و پس از آن حوادثی تلخ در تهران و لبنان باعث شد که ملت ایران و امت اسلامی عناصر ارزشمندی را در این سال از دست بدهند.

رهبر انقلاب، فشار مشکلات اقتصادی و سختی‌های معیشتی بخصوص در نیمه دوم سال را از دیگر حوادث سال ۱۴۰۳ برشمردند و خاطرنشان کردند: در مقابل این مشکلات، پدیده‌ای عظیم و عجیب یعنی قوت اراده و روحیه معنوی ملت ایران و اتحاد و آمادگی‌های سطح بالای آنها بروز کرد که تجلی نخست آن در مواجهه با فقدان رئیس‌جمهور و شعارها و روحیه بالای مردم در آن بدرقه عظیم بود که نشان داد آن مصیبت سنگین قادر به ایجاد احساس ضعف در ملت نیست.

ایشان برگزاری سریع انتخابات ریاست جمهوری در مهلت قانونی و خارج کردن کشور از خلأ مدیریتی با انتخاب رئیس‌جمهور و تشکیل دولت را جلوه‌ای دیگر از روحیه و توانایی بالای معنوی ایرانیان خواندند و در بیان عرصه‌ای دیگر از بروز قوت روحی و معنوی ملت گفتند: در مواجهه با مشکلات مردم لبنان و فلسطین، ملت ایران با سعه صدر، سیل عظیمی از کمک‌های مردمی را روانه برادران و خواهران دینی خود در لبنان و فلسطین کرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای کمک‌های شگفت‌انگیز مردمی به مقاومت بخصوص اهداء سخاوتمندانه طلا از طرف بانوان ایران را از وقایع ماندگار و فراموش‌نشدنی تاریخ کشور دانستند و گفتند: قوت اراده و عزم راسخ ملی و آمادگی و قوت معنوی مردم، سرمایه‌ای ارزشمند برای آینده و همیشه‌ی ایران عزیز و باعث استمرار تفضلات الهی بر این کشور است.

رهبر انقلاب در بخش دیگری از پیام نوروزی، با اشاره به نامگذاری سال ۱۴۰۳ به «جهش تولید با مشارکت مردم»، حوادث سال قبل را با وجود تلاش‌های دولت، مردم و بخش خصوصی مانع از تحقق کامل این شعار خواندند و افزودند: بنابراین امسال شعار و مسئله اصلی همچنان اقتصادی و ناظر به مسئله سرمایه‌گذاری است چرا که جهش تولید و برطرف کردن مشکلات معیشتی در گرو تحقق سرمایه‌گذاری در تولید است.

ایشان با تأکید بر نقش زمینه‌ساز دولت برای سرمایه‌گذاری مردم در بخش تولید گفتند: البته در جایی که مردم انگیزه یا توان سرمایه‌گذاری ندارند دولت می‌تواند به عنوان جایگزین و نه رقیب مردم، وارد میدان شود و سرمایه‌گذاری کند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای لازمه تحقق سرمایه‌گذاری در تولید را ایجاد عزم و انگیزه جدی در دولت و مردم دانستند و گفتند: کار دولت، زمینه‌سازی و برداشتن موانع تولید و کار مردم، وارد کردن سرمایه‌های خرد و کلان خود در راه تولید است که در این صورت سرمایه‌ها دیگر به سمت امور مضرّ همچون ارز و طلا نخواهد رفت و در این زمینه بانک مرکزی و دولت نقش مؤثری دارند.
رهبر انقلاب با این مقدمه، شعار سال ۱۴۰۴ را «سرمایه‌گذاری برای تولید» خواندند و ابراز امیدواری کردند با برنامه‌ریزی دولت و مشارکت مردم، گشایشی در امر معیشت ایجاد شود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخش پایانی سخنانشان، تجاوز مجدد رژیم غاصب صهیونیستی به غزه را جنایتی بسیار بزرگ و فاجعه‌آفرین خواندند و تأکید کردند: این مسئله، مسئله امت اسلامی است بنابراین همه امت باید با کنار گذاشتن اختلافات خود به صورت یکپارچه در مقابل این جنایات بایستند. همچنین همه آزادگان عالم از جمله در اروپا و آمریکا باید با این حرکت خائنانه و فاجعه‌آمیز مقابله و از کشتار مجدد کودکان و تخریب منازل و آواره شدن مردم جلوگیری کنند.

ایشان با تأکید بر اینکه آمریکا در مسئولیت این فاجعه شریک است و بنا بر تشخیص صاحبنظران سیاسی این جنایت با اشاره آمریکا یا لااقل با موافقت آن انجام شده است، گفتند: حوادث یمن و حمله به مردم و غیرنظامیان یمنی جنایتی دیگر است که حتماً باید جلوی آن گرفته شود.

رهبر انقلاب در پایان سخنانشان با آرزوی خیر و صلاح و پیروزی برای امت اسلامی و همچنین استمرار خرسندی، رضایت، توفیق و اتحاد کامل ملت ایران تا پایان سال، ابراز امیدواری کردند قلب مقدس حضرت ولی‌عصر(عج) و روح مطهر امام بزرگوار و شهیدان از مردم ایران راضی و خشنود باشد.

آمریکا؛ ستون باند جنایتکار

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «حمله‌ی مجدّد رژیم غاصب صهیونیستی به غزّه یک جنایت بسیار بزرگ و فاجعه‌آفرین است... آمریکا هم در مسئولیّت این فاجعه شریک است. کسانی که اهل نظر سیاسی هستند در دنیا، تشخیص همه‌شان این است که این کار با اشاره‌ی آمریکا یا لااقل با موافقت آمریکا و چراغ سبز آمریکا انجام گرفته. بنابراین آمریکا هم شریک در این جنایت است.» ۱۴۰۳/۱۲/۳۰
رسانه KHAMENEI.IR براساس این بخش از پیام نوروزی رهبر انقلاب به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴، لوح «آمریکا؛ ستون باند جنایتکار» را منتشر میکند.

«سرمایه‌گذاری برای تولید»؛ سرمایه‌‌گذاری برای معیشت خودمان!

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «سرمایه‌گذاری تولید یکی از مسائل لازم برای اقتصاد کشور و برطرف کردن مشکل معیشت مردم است. در این راه، کار مردم این است که سرمایه‌های خُرد و سرمایه‌های بزرگ خود را بتوانند در راه تولید به کار ببرند. اگر سرمایه در راه تولید به کار رفت، دیگر به سمت کارهای مضر مثل خرید طلا، خرید ارز و امثال اینها نخواهد رفت.» ۱۴۰۳/۱۲/۳۰
رسانه KHAMENEI.IR براساس این بخش از پیام نوروزی رهبر انقلاب به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴، لوح ««سرمایه‌گذاری برای تولید»؛ سرمایه‌‌گذاری برای معیشت خودمان!» را منتشر میکند.

سرمایه‌گذاری برای تولید

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «آن جایی که مردم یا انگیزه‌ای ندارند یا توانایی سرمایه‌گذاری ندارند، دولت هم میتواند در این میدان وارد بشود... سرمایه‌گذاری تولید یکی از مسائل لازم برای اقتصاد کشور و برطرف کردن مشکل معیشت مردم است... کار دولت، فراهم کردن زمینه‌ها است، برداشتن موانع تولید است؛ کار مردم هم این است که سرمایه‌های خُرد و سرمایه‌های بزرگ خود را بتوانند در راه تولید به کار ببرند. اگر سرمایه در راه تولید به کار رفت، دیگر به سمت کارهای مضر مثل خرید طلا، خرید ارز و امثال اینها نخواهد رفت.» ۱۴۰۳/۱۲/۳۰
رسانه KHAMENEI.IR باتوجه به نام‌گذاری و آغاز سال ۱۴۰۴، لوح «سرمایه‌گذاری برای تولید» را منتشر میکند.

اطلاع نگاشت | سرمایه‌گذاری برای تولید

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴، سال جدید را سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری کردند.
رسانه KHAMENEI.IR در اطلاع‌نگاشت «سرمایه‌گذاری برای تولید» مروری بر پیام نوروزی رهبر انقلاب به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴ داشته است.

سخن‌نگاشت | پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴، سال جدید را سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری کردند.
رسانه KHAMENEI.IR در این مجموعه سخن‌نگاشت مروری بر پیام رهبر انقلاب داشته است.

بازخوانی پیام‌های نوروزی رهبر انقلاب از سال ۶۹ تا ۱۴۰۴

بازخوانی پیام‌های نوروزی رهبر انقلاب از سال ۶۹ تا ۱۴۰۴

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در نخستین دقایق آغاز سال نو، در پیامی به ملت شریف ایران، با تشریح اوضاع مهم سال ِ قبل، چارچوب کلی و افق پیش روی ملت و مسئولان جمهوری اسلامی را در سال ِ پیش ِ رو، ترسیم می‌کنند.
بخش‌هایی از پیام‌های نوروزی ایشان از سال ۶۹ تا ۱۴۰۴ را در زیر می‌خوانید:

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۶۹

ما امسال عید نوروز را در حالی برگزار می‌کنیم که خدای متعال با فقدان بزرگ رهبر عظیم‌الشأنمان، امتحان سختی از ما کرد و دوران سختی را بر ما گذراند. آن فقدان، محنت بزرگی بود. امیدواریم که خدای متعال، روح آن بزرگمرد را با ارواح مقدسه‌ی انبیا و اولیا محشور کند و او را از ما راضی نماید و ما را در راه او، مستمر و مستدام بدارد. امیدواریم که خداوند، نظر لطف و محبت خود را که در طول این یازده سال همواره بر این ملت و بر این نظام داشته است، باز هم آن را بر ما مستمر بگرداند و ما بتوانیم به کمک خدا و با حرکت در راه او و با استغفار و توبه‌ی الیاللَّه، متاع حَسَن و قدرت و قوّت و عزت الهی را برای خودمان و برای این ملت بزرگ و فداکار تأمین کنیم.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۰

شما ملت عزیز ما توانستید با کمکهای خودتان به دولت و به مردم آسیب‌دیده‌ی کشور، کاری بکنید که در طول تاریخ گذشته‌ی ما بی‌سابقه بود. ما زلزله‌های بسیاری را دیده‌ایم؛ حوادث طبیعی بسیاری را در گذشته از نزدیک شاهد بوده‌ایم؛ حادثه‌یی با عظمتِ زلزله‌یی که در شمال پیش آمد، بعضاً در گذشته هم اتفاق افتاده بود؛ لیکن هیچوقت نشده بود که آثار و عوارض آن حوادث تلخ، به این سرعت به سمت بهبودی پیش برود که در این بار اتفاق افتاد. البته کمبودها در آن مناطق زیاد است؛ لیکن آنچه که از پیشرفت امور و کمک به زلزله‌زدگان و آسیبدیدگان و تأمین مسکن و غیر اینها اتفاق افتاد، به برکت همکاری و همدوشی مردم با دولت و تلاش فراوان ملت و دولت در این زمینه بود.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۱

یکی از این حوادث سال گذشته، از هم پاشیده شدن امپراتوری بزرگ و کشور اتّحاد جماهیر شوروی و زوال یک ابر قدرت بود که حقیقتاً حادثه‌ای بزرگ در زمان و تاریخ ما به حساب میآید. این حادثه از چند نظر حائز اهمیت است: اوّلاً از این نظر که موجب شد در خلال کشورها و ملتهایی که استقلال و آزادی خودشان را به دست آوردند، کشورها و ملتهای مسلمان نیز به این امتیازات برسند. میلیونها مسلمان در این منطقه و در همسایگی ما توانستند آشکارا و با صراحت، آرزوها، آرمانهای اسلامی و فرهنگ خود را بر زبان بیاورند و آن را مطرح کنند؛ در حالی که دهها سال از این حقّ طبیعی محروم بودند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۲

آنچه که من به برنامه‌ریزان و مسؤولین دولتی مؤکّداً سفارش میکنم، این است که در این برنامه توجّه کنند که هدف اصلی، کمک به طبقات محروم جامعه باشد. این، چیزی است که ما را به «عدالت اجتماعی» نزدیک میکند. هدف اصلی در کشور ما و در نظام جمهوری اسلامی، عبارت از تأمین عدالت است و رونق اقتصادی و تلاش سازندگی، مقدّمه آن است. ما نمیخواهیم سازندگی کنیم که نتیجه این سازندگی یا نتیجه رونق اقتصادی، این باشد که عدّه‌ای از تمکّن بیشتری برخوردار شوند و عده‌ای فقیرتر شوند. این، به هیچ‌وجه مورد رضای الهی و رضای اسلام و مورد قبول ما نیست.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۳

تذکّری که میخواهم عرض کنم این است که از آغاز سال جدید، دو شاخص را به عنوان شعار برای خودمان قرار دهیم: این دو شاخص، عبارت است از «وجدان کار» و «انضباط اجتماعی». این دو شاخص، برای همه ما، در هر جا که هستیم بسیار مهم است. «وجدان کار» یعنی این‌که اگر کاری را به عهده گرفتیم و انجام آن را تعهّد کردیم - چه این کار، برای شخص خودمان یا خانواده خودمان؛ جهت نان درآوردن باشد، و چه کاری اجتماعی و مردمی و مربوط به دیگران باشد آن را خوب و کامل و دقیق و تمام انجام دهیم. به تعبیر معروف، برای آن کار، «سنگ تمام بگذاریم». اگر ملتی دارای «وجدان کار» باشد، محصول کار او خوب خواهد شد، و وقتی محصول کار نیکو شد، وضع اجتماعی، به طور قطع بهبود پیدا خواهد کرد.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۴

من عرض میکنم امسال هم می‌خواهم دو توصیه بکنم. یک توصیه این است که آن دو شعار [شعارهای سال ۷۳] را زنده نگه داریم... توصیه دوم که آن هم برای جامعه ما بسیار مهم است، «انضباط اقتصادی و مالی» است. من این را از آحاد ملت و مسؤولین کشور و مأمورین دولت، امسال تقاضا دارم. انضباط اقتصادی و مالی یعنی مقابله با ریخت و پاش، زیاده روی و اسراف. ریخت و پاش مالی و زیاده روی در خرج کردن و زیاده روی در مصرف، به هیچ وجه صفت خوبی نیست. نه اسمش جود و سخاست و نه کرم و بزرگ منشی است. فقط اسمش «بیانضباطی اقتصادی و مالی» است.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۵

من همه را به رعایت منابع مالی کشور توصیه میکنم... اسراف در ثروت عمومی و موجودیهای این کشور و منابع طبیعی و نیز در آنچه که با زحمت زیاد به دست میآید و اسراف در نان و آب و انرژی و نیروی انسانی، همه اینها بد است. اسراف، نقطه مقابل آن توصیه‌ای است که ما در سال گذشته و سالهای قبل از آن عرض کردیم که عبارت از «انضباط» است. اگر بخواهیم با اسراف مبارزه کنیم، باید برای این کار برنامه‌ریزی انجام گیرد و آن را مسؤولان دولتی انجام دهند. بنابراین، توصیه اوّل من، مبارزه با اسراف و زیاده‌روی و نابود کردن اموال عمومی و اموال شخصی است؛ چون اموال شخصی هم، به نحوی به اموال عمومی برمیگردد.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۶

من امسال میخواهم مثل سالهای قبل، به همه مردم یک سفارش بکنم. بحمداللَّه سفارشهایی که شده، مورد توجّه قرار گرفته است. هم مردم توجه کرده‌اند و هم مسؤولان، و من توقّعم از هر دو است؛ هم از مردم و هم از مسؤولان. من می‌خواهم به مردم عزیزمان عرض کنم که امسال همه سعی کنند اسراف را کنار بگذارند. متأسفانه در زندگیهای ما اسراف وجود دارد. اسراف یعنی تضییع نعمت الهی؛ یعنی نشناختن قدر نعمت الهی. البته بیشتر، مخاطب ما در این سخن، افراد متمکّنند. افرادی که تهیدتست یا متوسّطند، به نظر میرسد که کمتر اسراف میکنند... کنار گذاشتن اسراف در چیزهایی که به نظر کوچک می‌آید؛ مثل اسراف در مصرف بی‌رویّه آب، ضروری است.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال نو ۷۷

امسال توصیه مهمّ من عبارت است از صرفه‌جویی. دولت هم باید صرفه‌جویی کند؛ ملت هم باید صرفه‌جویی کند. دولت، علاوه بر صرفه‌جویی بایستی راههای صرفه‌جویی را هم به مردم تعلیم دهد. تا وقت نگذشته است - تا ماههای اوّل سال، سپری نشده است - بایستی فهرستی از انواع صرفه‌جوییهایی را که مردم میتوانند بکنند - در آب، نان، بنزین و در مصارف گوناگون و همه چیزهایی که برای صرف آنها مجبوریم از سرمایه‌های کشور و نفت مصرف کنیم - و راههای صرفه‌جویی در آنها را به مردم تعلیم و نشان دهند؛ مردم هم جدّاً سعی کنند که صرفه‌جویی نمایند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۸

سالی که در این ساعت و در این روز آغاز میشود، سالی است با امیدها و با امکانات فراوان و انشاءاللَّه با توکّل به خدا، سالی متناسب با خواستها و ارزشهای ملت ایران است. از مهمترین خصوصیات امسال این است که مصادف با صدمین سال ولادت امام بزرگوار ماست. به همین مناسبت جا دارد که این سال را سال امام خمینی (رحمةاللَّه‌علیه) بدانیم و بنامیم. فقط هم نامیدن و عنوان، کافی نیست. باید ان‌شاءاللَّه همه سعی کنند شخصیت بزرگوار امام خمینی را با همان ابعاد عظیم، به درستی بشناسند و خصوصیات آن را ان‌شاءاللَّه در زندگی خود و زندگی ملت و عرض و طول معنوی کشور، اِعمال و پیاده کنند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۷۹

سال جدیدی را در پیش رو داریم و همان طور که میدانید، امسال، هم در آغاز و هم در پایان خود، مزیّن به عید مبارک غدیر است؛ یعنی سال ۱۳۷۹، دو عید غدیر دارد. بسیار مناسب است که ما این سال را به این مناسبت، «سال امام امیرالمؤمنین، علیبن‌ابیطالب علیه‌السّلام» بدانیم و بنامیم و خودمان را به آن بزرگوار نزدیک کنیم... امیرالمؤمنین علیه‌السّلام در زندگی حکومتی خود، نسبت به عدالت، نسبت به حقوق ضعفا و درماندگان و پابرهنگان، بیاغماض و بیگذشت بود. ماهم باید همینطور باشیم. آن حضرت نسبت به حقّ خود و به سهم خود، بسیار پرگذشت بود؛ همه ما نیز باید همین‌گونه باشیم.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۰

در زمینه آنچه که ما در سال ۸۰ باید به عنوان شعارهای اساسىِ خودمان به آن نگاه کنیم، من دو نقطه مهم را مطرح میکنم: نقطه اوّل، اقتدار ملی است. اقتدار ملی برای یک کشور، حفظ کننده هویت او، مایه عزّت او و وسیله رسیدن او به آرمانهاست. نکته دوم و نقطه‌ی اساسی دیگر مسأله اشتغال است. سال را باید از آغاز تا پایان، سالِ تلاش برای ایجاد اشتغال مفید و مولّد قرار دهیم. در مطالعات عمیق و بررسیهای همه‌جانبه اقتصادی، به این نتیجه میرسیم که نقطه عزیمت و شروع، عبارت است از تلاش برای اشتغال. برای جامعه ما شایسته نیست که جمع بزرگی از مردم –جوانان- از اشتغال مفید و مولّد محروم باشند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۱

امسال، سال شمسی ما، هم در فروردین و هم در آخر سال در اسفند، با عاشورای حسینی مقارن و مصادف است. بنابراین جا دارد که ما امسال را «سال عزّت و افتخار حسینی» بدانیم. امیدواریم ملت عزیز ما با تمسّک به معنویتِ حسین‌‌بن‌‌علی علیه‌السّلام و با آشنایی بیشتر با آن بزرگوار، عزّت و افتخار و سربلندی را برای خود کسب کند؛ همچنان که بحمداللَّه به برکت آن حضرت و به برکت اسلام و قرآن، از عزّت و افتخار معنوی برخوردار بوده و هست.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۲

نکته‌‌ای که امسال اضافه میکنم و به آن تأکید میورزم، این است که همه‌‌ی مسؤولان در سه قوّه، باید نهضتی را برای خدمت‌‌رسانی به مردم شروع کنند. ممکن است ما انواع و اقسام کارها و برنامه‌‌ها را در پیش‌‌رو داشته باشیم و اجرا کنیم؛ باید در میان آنها آنچه خدمت‌‌رسانىِ عمیقتر و ماندگارتر و زودبازده‌‌تر محسوب میشود، اولویّت پیدا کند. به ویژه این کارها باید بیشتر در خدمت قشرهای مستضعف و محروم و محتاج جامعه صورت گیرد... مسؤولان باید مردم را در قبال یک گزارش درست و متقن، مختار به قضاوت کنند تا مردم بتوانند کارآمدىِ نظام را به چشم ببینند و نسبت به آن قضاوت نمایند. نهضت خدمت‌‌رسانی به مردم یک مبارزه‌‌ی بزرگ و سنگین است؛ زیرا خدمت رساندن به عموم مردم با منافع بعضی گروههای خاص تضاد پیدا میکند و این‌‌جاست که باید با مبارزه و همّت و عزم راسخ وارد میدان شد.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۳

سال ۸۳ آخرین سال دولت خدمتگزار کنونی است؛ همچنانکه مدت مسؤولیت پنج ساله‌ی اول رئیس قوه‌ی قضائیه و مجلس ششم شورای اسلامی دوران مسؤولیت خود را به پایان میبرند. آنچه که در این سال مناسب و لازم است که انجام بگیرد، این است که مسؤولان بخشهای مختلف به مردم گزارش بدهند که در دوران مسؤولیتی که در حالِ پایان یافتن است یا پایان یافته، چه خدمت بزرگ و چه کار شایسته‌ای را برای مردم انجام داده‌اند. دولت خدمتگزار، قوه‌ی قضائیه و مجلس شورای اسلامی به مردم پاسخ دهند که آنچه را که به عنوان شعار کار خود بر زبان آورده‌اند و همچنین آنچه را که مطالبات عمده‌ی رهبری در این سالها بوده است، چگونه تحقق بخشیده‌اند. درواقع سال ۸۳، سال پاسخگویی سه قوه به ملت ایران است.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۴

آنچه برای مردم و مسؤولان - هر دو - حایز اهمیت است، عبارت است از همکاری و حفظ وحدت ملی و همبستگی عمومی ملت در قبال آنچه مسؤولان موظفند انجام دهند. ادامه‌ی این راه از یک طرف، و همکاری مردم و مسؤولان از سوی دیگر، میتواند ما را در پیشرفت این راه و پیشبرد این اهدافِ والا کمک کند. بنابراین امسال «همبستگی ملی و مشارکت عمومی» میتواند شعار بزرگ ملت ایران باشد. یقیناً مشارکت عمومی مردم - چه در انتخابات و چه در مسائل گوناگونی که این دولت و همچنین دولت آینده در پیش‌رو دارد - و همبستگی ملی آنان خواهد توانست به پیشرفت برنامه‌ها کمک کند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۵

در این مقطع زمانی، یاد و نام مبارک پیامبر اعظم از همیشه زنده‌تر است؛ و این یکی از تدابیر حکمت و الطاف خفیّه‌ی الهی است. امروز امت اسلام و ملت ما بیش از همیشه به پیغمبر اعظم خود نیازمند است؛ به هدایت او، به بشارت و انذار او، به پیام و معنویت او، و به رحمتی که او به انسان‌ها درس داد و تعلیم داد. امروز درس پیغمبر اسلام برای امتش و برای همه‌ی بشریت، درسِ عالم شدن، قوی شدن، درس اخلاق و کرامت، درس رحمت، درس جهاد و عزت، و درس مقاومت است. پس نام امسال به طور طبیعی، نام مبارک پیامبر اعظم است. در سایه‌ی این نام و این یاد، ملت ما درس‌های پیغمبر را باید مرور کند و آنها را به درس‌های زندگی و برنامه‌های جاری خود تبدیل کند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۶

ملت ما باید هشیار باشد. تلاش برای سازندگی کشور و عمده‌تر و مهمتر از آن، تلاش برای اتحاد کلمه و یکپارچگی ملی و اتحاد امت اسلامی ادامه یابد. عاقلانه، هوشیارانه، خردمندانه و مدبرانه بایستی این اتحاد را حفظ کرد و روزبه‌روز تقویت کرد. من به همین جهت به مسأله‌ی اتحاد کلمه‌ی ملتمان اهمیت میدهم. و به نظر من امسال، سالِ «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» است؛ یعنی در درون ملت ما اتحاد کلمه‌ی همه‌ی آحاد ملت و قومیتهای گوناگون و مذاهب گوناگون و اصناف گوناگون ملی؛ و در سطح بین‌المللی، انسجام میان همه‌ی مسلمانان و روابط برادرانه‌ی میان آحاد امت اسلامی از مذاهب گوناگون و وحدت کلمه‌ی آنها.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۷

من برای این سال دو چیز را انتظار می‌برم... در این سال باید نوآوری فضای کشور را فرا بگیرد و همه خود را موظف بدانند که کارهای نو و ابتکاری را ـ در سایه‌ی مدیریت صحیح و تدبیر درست ـ در فعالیت کشور وارد کنند. انتظار دوم این است که فعالیتهایی که در سالهای گذشته انجام گرفته است، کارهایی که دولت کرده است، سرمایه‌گذاریهای بزرگی که مسئولان گوناگون و آحاد مردم در بخشهای مختلف ـ چه سرمایه‌گذاری مادی، چه سرمایه‌گذاری معنوی ـ انجام داده‌اند، اینها به شکوفایی برسد و مردم نتایج آن را در زندگی خود حس کنند. لذا من امسال را «سال نوآوری و شکوفایی» می‌نامم و انتظار دارم که ان‌شاءالله هم در زمینه‌ی نوآوری و هم در زمینه‌ی شکوفایی، ملت ما شاهد نتایج شیرینی باشند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۸

ما بایستی الگوی مصرف را اصلاح کنیم. ما بایستی به سمت اصلاح الگوی مصرف حرکت کنیم. مسئولین کشور در درجه‌ی اول - چه قوه‌ی مقننه، چه قوه‌ی مجریه، و چه سایر مسئولین کشور؛ قوه‌ی قضائیه و غیر آنها - و اشخاص و شخصیتها در رتبه‌های مختلف اجتماعی، و آحاد مردم ما از فقیر و غنی، بایستی به این اصل توجه کنند که باید الگوی مصرف را اصلاح کنند. اینجور مصرف کردن در همه‌ی زمینه‌ها - در امور ضروری زندگی، در زیادیهای زندگی - مصرف کردن بی رویّه و بدون منطق و بدون تدبیر عقلانی، به ضرر کشور و به ضرر آحاد و اشخاص ماست. من از عموم مردم و بخصوص از مسئولین درخواست میکنم، خواهش میکنم که در این زمینه فعالیت خودشان را در این سال زیاد کنند، افزایش بدهند و برای اصلاح الگوی مصرف برنامه‌ریزی کنند. لذا من این سال را، سال «حرکت مردم و مسئولین به سوی اصلاح الگوی مصرف» میدانم.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۸۹

امسال برای اینکه ما بتوانیم آنچه را که در این دعای شریف به ما تعلیم داده شده است و وظیفه‌ی ماست، انجام بدهیم، برای اینکه بتوانیم بر طبق اقتضائات کشور و ظرفیتهای کشور حرکت کنیم، احتیاج داریم به اینکه همت خودمان را چند برابر کنیم؛ کار را متراکم‌تر و پرتلاش‌تر کنیم. من امسال را به عنوان سال «همت مضاعف و کار مضاعف» نامگذاری میکنم. به امید اینکه در بخشهای مختلف، بخشهای اقتصادی، بخشهای فرهنگی، بخشهای سیاسی، بخشهای عمرانی، بخشهای اجتماعی، در همه‌ی عرصه‌ها، مسئولین کشور به همراه مردم عزیزمان بتوانند با گامهای بلندتر، با همت بلندتر، با کار بیشتر و متراکم‌تر، راه‌های نرفته‌ای را بپیمایند و به هدفهای بزرگ خود ان‌شاءاللَّه نزدیکتر شوند. ما به این همت مضاعف نیازمندیم. کشور به این کار مضاعف نیازمند است.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۰

همین تحریمهائی که دشمنان ملت ایران زمینه‌سازی کردند یا آن را بر علیه ملت ایران اعمال کردند، به قصد این بود که یک ضربه‌ای بر پیشرفت کشور ما وارد کنند و آن را از این حرکت شتابنده باز بدارند. البته خواسته‌ی آنها برآورده نشد و نتوانستند از تحریمها آن نتیجه‌ای را که انتظار داشتند، بگیرند و تدابیر مسئولان و همراهی ملت بر ترفند دشمنان فائق آمد؛ اما دنبال میکنند. لذا این سال جاری را که از این لحظه آغاز میشود، ما بایستی متوجه کنیم به اساسی‌ترین مسائل کشور، و محور همه‌ی اینها به نظر من مسائل اقتصادی است. لذا من این سال را «سال جهاد اقتصادی» نامگذاری میکنم و از مسئولان کشور، چه در دولت، چه در مجلس، چه در بخشهای دیگری که مربوط به مسائل اقتصادی میشوند و همچنین از ملت عزیزمان انتظار دارم که در عرصه‌ی اقتصادی با حرکتِ جهادگونه کار کنند، مجاهدت کنند. حرکت طبیعی کافی نیست؛ باید در این میدان، حرکت جهشی و مجاهدانه داشته باشیم.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۱

اگر ما توانستیم تولید داخلی را رونق ببخشیم، مسئله‌ی تورم حل خواهد شد؛ مسئله‌ی اشتغال حل خواهد شد؛ اقتصاد داخلی به معنای حقیقی کلمه استحکام پیدا خواهد کرد. اینجاست که دشمن با مشاهده‌ی این وضعیت، مأیوس و ناامید خواهد شد. وقتی دشمن مأیوس شد، تلاش دشمن، توطئه‌ی دشمن، کید دشمن هم تمام خواهد شد.
بنابراین همه‌ی مسئولین کشور، همه‌ی دست‌اندرکاران عرصه‌ی اقتصادی و همه‌ی مردم عزیزمان را دعوت میکنم به این که امسال را سال رونق تولید داخلی قرار بدهند. بنابراین شعار امسال، «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی» است.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۲

کار بزرگ سال ۹۲، انتخابات ریاست‌جمهوری است که درواقع مقدرات اجرائی و سیاسی و به یک معنا مقدرات عمومی کشور را برای چهار سال آینده برنامه‌ریزی می‌کند. ان‌شاءالله مردم با حضور خودشان در این میدان هم خواهند توانست آینده‌ی نیکی را برای کشور و برای خودشان رقم بزنند. البته لازم است هم در زمینه‌ی اقتصاد، هم در زمینه‌ی سیاست، حضور مردم حضور جهادی باشد. با حماسه و با شور باید وارد شد. با همت بلند و نگاه امیدوارانه باید وارد شد. با دل پرامید و پرنشاط باید وارد میدان‌ها شد و با حماسه‌آفرینی باید به اهداف خود رسید. سال ۹۲ را به عنوان «سال حماسه‌ی سیاسی و حماسه‌ی اقتصادی» نام‌گذاری می‌کنیم و امیدواریم به فضل پروردگار، حماسه‌ی اقتصادی و حماسه‌ی سیاسی در این سال به دست مردم عزیزمان و مسئولان دلسوز کشور تحقق پیدا کند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۳

در نگاه به سال ۹۳ آنچه به نظر این حقیر مهم‌تر از همه است، دو مسئله است: یک مسئله همین مسئله‌ی اقتصاد و دیگری مسئله‌ی فرهنگ است. در هر دو عرصه و در هر دو زمینه توقّعی که وجود دارد، تلاش مشترکی است میان مسئولان کشور و آحاد مردم. آنچه برای بنای زندگی و سازندگی آینده مورد انتظار است، بدون مشارکت مردم تحقّق‌پذیر نیست. بنابراین علاوه بر مدیریّتی که مسئولین باید انجام بدهند، حضور مردم در هر دو عرصه لازم و ضروری است؛ هم عرصه‌ی اقتصاد، هم عرصه‌ی فرهنگ. بدون حضور مردم کار پیش نخواهد رفت و مقصود تحقّق پیدا نخواهد کرد. مردم در گروه‌های گوناگون مردمی با اراده و عزم راسخ ملّی میتوانند نقش‌آفرینی کنند. مسئولین هم برای اینکه بتوانند کار را به‌درستی پیش ببرند، احتیاج به پشتیبانی مردم دارند. آنها هم بایستی با توکّل به خدای متعال و با استمداد از توفیقات و تأییدات الهی و کمک مردمی، مجاهدانه وارد میدان عمل بشوند؛ هم در زمینه‌ی اقتصاد و هم در زمینه‌ی فرهنگ...
لذا به گمان من آنچه در این سال جدید پیش رو داریم، عبارت است از اقتصادی که به کمک مسئولان و مردم شکوفایی پیدا کند، و فرهنگی که با همّت مسئولان و مردم بتواند سمت و سوی حرکت بزرگ کشور ما و ملّت ما را معیّن کند. لذا من شعار امسال را و نام امسال را این قرار دادم: «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملّی و مدیریّت جهادی».

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۴
دولت، کارگزار ملّت است؛ و ملّت، کارفرمای دولت است. هرچه بین ملّت و دولت صمیمیّت بیشتر و همکاری بیشتر و همدلی بیشتری باشد، کارها بهتر پیش خواهد رفت. باید به یکدیگر اعتماد کنند؛ هم دولت، ملّت را به معنای واقعی کلمه قبول داشته باشد و ارزش و اهمّیّت و توانایی‌های ملّت را بدرستی بپذیرد، هم ملّت به دولت که کارگزار کارهای او است به معنای حقیقی کلمه اعتماد کند... لذا به نظر من امسال را باید سال همکاری‌های گسترده‌ی دولت و ملّت دانست؛ من این شعار را برای امسال انتخاب کردم: «دولت و ملّت، همدلی و هم‌زبانی». امیدواریم این شعار در عمل تحقّق پیدا کند و هر دو کفّه‌ی این شعار، یعنی ملّت عزیزمان، ملّت بزرگمان، ملّت با همّت و با شجاعتمان، ملّت بصیر و دانایمان، و همچنین دولت خدمتگزار بتوانند به این شعار به معنای حقیقی کلمه عمل بکنند و آثار و نتایج آن را ببینند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۵
برادران ما در دولت کارهای وسیعی کرده‌اند؛ منتها این کارها کارهای مقدماتی است؛ کارهائی است در زمینه‌ی بخشنامه‌ها و دستورها به دستگاههای مختلف؛ اینها کارهای مقدماتی است؛ اما آنچه که لازم است ادامه پیدا کند، عبارت است از اقدام کردن و عمل کردن و روی زمین، محصول کار را به مردم نشان دادن؛ این آن چیزی است که وظیفه‌ی ما است؛ که من ان‌شاءالله در سخنرانی شرحش را به آحاد ملت عزیزمان عرض خواهم کرد. بنابراین آنچه که من به عنوان شعارِ امسال انتخاب میکنم، عبارت است از «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل».

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۶
اقتصاد مقاومتی یک مجموعه است؛ این مجموعه اگر فقط در زیر نام اقتصاد مقاومتی مورد توجّه قرار بگیرد، ممکن است چندان منشأ اثر نباشد؛ من علاج را در این میبینم که این مجموعه را به نقاط مهم تقسیم کنیم و برای هر نقطه‌ی کلیدی و مهمّی یک فصلی از زمان را قرار بدهیم، و از مسئولین و افراد شاخص و از آحاد مردم بخواهیم که همه‌ی همّت خود را بر روی آن نقاط کلیدی متمرکز کنند؛ به نظر من علاج در این است که این نقطه‌ی کلیدی را امسال درست شناسایی کنیم. به اعتقاد من این نقطه‌ی کلیدی عبارت است از تولید، تولید داخلی؛ و اشتغال و عمدتاً اشتغال جوانان؛ اینها آن نقاط کلیدی اصلی است. اگر ما توانستیم روی این دو نقطه متمرکز بشویم و کارها را بر این اساس برنامه‌ریزی و دسته‌بندی بکنیم، تصوّر این است که کار بمیزان زیادی جلو خواهد رفت و موفّقیّتهای چشمگیر و محسوسی پیش خواهد آمد. لذا من شعار امسال را «اقتصاد مقاومتی: تولید ـ اشتغال» قرار میدهم؛ یعنی اقتصاد مقاومتی عنوان کلّی است، بعد تولید و اشتغال.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۷
درباره‌ی سال ۹۷ -سالی که از این لحظه آغاز میشود- آنچه مهم است، این است که همه باید سخت کار کنند. بنده در شعارهای سالها معمولاً مخاطب را مسئولین قرار میدادم؛ امسال مخاطب، همه‌ی آحاد ملّت و از جمله مسئولین خواهند بود. مقدّمتاً عرض کنم، مسئله‌ی اقتصاد و فرهنگ و مسائل گوناگون همه مطرح است لکن مسئله‌ی اصلی ما امسال هم مسئله‌ی اقتصاد و معیشت مردمی است. همه باید تلاش کنند، همه باید کار کنند و محور هم عبارت است از تولید ملّی؛ یعنی اگر چنانچه تولید ملّی را -با شرحی که ان‌شاءالله در سخنرانی عرض خواهم کرد- همه تعقیب کنند و دنبال‌گیری کنند، بسیاری از مشکلات اقتصادی، مشکلات معیشتیِ مردم -هم مسئله‌ی اشتغال، هم مسئله‌ی سرمایه‌گذاری و بقیّه‌ی چیزها- حل خواهد شد. آسیبهای اجتماعی به میزان زیادی کاهش پیدا خواهد کرد؛ یعنی محور، تولید ملّی است. بنابراین اگر تولید ملّی شتاب بگیرد، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. من این را محور قرار دادم برای شعار امسال؛ شعار امسال «حمایت از کالای ایرانی» است؛ سال «حمایت از کالای ایرانی». این فقط مربوط به مسئولین نیست؛ آحاد ملّت همه میتوانند در این زمینه کمک بکنند و به معنای واقعی کلمه وارد میدان بشوند. البتّه این حمایت از پنج شش جهت، ابعاد مختلفی دارد که این ابعاد را من ان‌شاءالله در سخنرانی باز خواهم کرد و تشریح خواهم کرد و آنچه را که قشرهای مختلف مردم و مسئولینِ گوناگون کشور میتوانند انجام بدهند، ان‌شاءالله مطرح خواهم کرد.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۸

امسال مسئله‌ی «تولید» مطرح است. میخواهم مسئله‌ی تولید را به عنوان محور فعّالیّت قرار بدهم. مقصود خود از تولید را ان‌شاءالله در سخنرانی روز اوّل سال توضیح خواهم داد که منظور از تولید چیست. تولید اگر چنانچه به راه بیفتد، هم میتواند مشکلات معیشتی را حل کند، هم میتواند استغناء کشور از بیگانگان و دشمنان را تأمین کند، هم میتواند مشکل اشتغال را برطرف کند، هم حتّی میتواند مشکل ارزش پول ملّی را تا حدود زیادی برطرف کند. لذاست که مسئله‌ی تولید به نظر من مسئله‌ی محوری امسال است؛ لذا من شعار را امسال این قرار دادم: «رونق تولید». باید همه تلاش کنند تولید در کشور رونق پیدا کند. از اوّل سال تا آخر سال ان‌شاءالله این معنا به صورت چشمگیری در کشور محسوس باشد. اگر این [طور] شد، امیدواریم که ان‌شاءالله حلّ مشکل اقتصادی راه بیفتد.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۹۹
امسال بنده عرض میکنم «جهش تولید»؛ امسال سالِ جهشِ تولید است. این شد شعار امسال؛ کسانی که دست‌اندرکار هستند جوری عمل کنند که تولید ان‌شاء‌الله جهش پیدا کند و یک تغییر محسوسی در زندگی مردم ان‌شاء‌الله به وجود بیاورد. البتّه این احتیاج به برنامه‌ریزی دارد؛ سازمان برنامه به نحوی، مجلس شورا و مرکز تحقیقاتش به نحوی، قوه‌ی قضائیّه به نحوی -قوه‌ی قضائیّه هم نقش دارد- مجموعه‌های دانش‌بنیان به نحوی. مجموعه‌های جوان و مبتکر بحمدالله در کشور زیادند و بنده در طول امسال -سال ۹۸- و سال قبل، با تعدادی از اینها نشست‌های بسیار خوب و مفیدی داشتم، آنها را از نزدیک دیدم، حرفهایشان را از نزدیک شنفتم؛ جوانهای علاقه‌مند به کار و پای کار و پُر‌امید و پُر‌نیرو و پُر‌انگیزه و پُر استعداد و ابتکار. اینها بحمدالله هستند؛ اینها باید همه در برنامه‌ریزی‌ها شرکت کنند و این کار با برنامه‌ریزی ان‌شاء‌الله پیش برود.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۰
امسال -سال ۱۴۰۰- یک زمینه‌ِی خوبی برای شکوفایی جهش تولید وجود دارد که از این بایستی حدّاکثر استفاده را کرد. باید این حرکت با جدّیّت دنبال بشود و به طور عمده حمایتهای قانونی و دولتی و حکومتی از همه‌سو نسبت به جهش تولید انجام بگیرد. چه این دولت تا وقتی که بر سر کار است، چه دولت آینده از اوّل استقرار بایستی همّت خودش را بر این قرار بدهد که موانع را برطرف کند و حمایتهای لازم را انجام بدهد و ان‌شاءالله جهش تولید به معنای واقعی کلمه در امسال انجام بگیرد. لذا من شعار امسال را این جور تنظیم کردم: «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها»؛ یعنی شعار این است: تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها. ما بایستی تولید را محور کار قرار بدهیم و حمایتهای لازم را انجام بدهیم و مانعها را از سر راه تولید برداریم. امیدواریم ان‌شاءالله به لطف الهی این شعار تحقّق لازم را پیدا کند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۱
امسال هم من تولید را میخواهم مطرح کنم. منتها یک لایه‌ی جدید، یک چهره‌ی جدید از تولید را میخواهم مطرح کنم و آن عبارت است از تولیدی که دارای دو خصوصیت باشد: یکی اینکه اشتغال‌آفرین باشد، یکی اینکه دانش‌بنیان باشد. تولید دانش‌بنیان، متّکی به دانش، دانش جدید و پیشرفتهای علمی، و تولیدی که اشتغال‌آفرین باشد. البته همه‌ی تولیدها اشتغال‌آفرین است منتها بعضی از تولیدها با اینکه سرمایه‌گذاری‌اش انبوه است، اشتغال‌آفرینی‌اش آنچنان نیست، لکن بعضی نه، اشتغال‌آفرین است که حالا من ان‌شاءالله توضیح اینها را در سخنرانی فردا تا حدودی عرض خواهم کرد. اگر چنانچه ما تولید دانش‌بنیان را معیار قرار بدهیم و به دنبال تولیدی برویم که دانش‌بنیان باشد با خصوصیاتی که عرض خواهم کرد ان‌شاءالله در سخنرانی روز اول سال، به نظرم میرسد که ما در همه‌ی این هدفهای اقتصادی‌مان یک تکان خوب، یک حرکت رو به جلوی محسوسی ان‌شاءالله خواهیم داشت. مسئله‌ی اشتغال‌آفرینی هم همین جور. بنابراین امسال ما شعارمان عبارت شد از این: «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین». این تولید است.


پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۲
من با توجه به همه‌ی جهات، هم تورّم، هم تولید داخلی، این چیزهایی که مهم است، تورّم که مشکل اصلی است، تولید داخلی که حتماً یکی از کلیدهای نجات کشور از مشکلات اقتصادی است، با توجه به اینها شعار سال را اینجور اعلام میکنم: «مهار تورم، رشد تولید»، این شعار سال است. یعنی باید همه‌ی همّت مسئولین متوجّه این دو موضوع باشد. در درجه‌ی اوّل مسئولین، در درجه‌ی بعد همینطور که گفتم فعالان اقتصادی و فعّالان مردمی و کسانی که دستشان میرسد کاری انجام بدهند و فعّالان فرهنگی، صدا و سیما که باید فرهنگ‌سازی بکند در این زمینه‌ها، همه‌ی اینها باید متوجه این دو نکته‌ی اصلی باشند، در درجه‌ی اول مهار تورّم، یعنی واقعاً تورّم را مهار کنند و کاهش بدهند تا آنجایی که ممکن است کاهش بدهند و مسئله‌ی تولید را افزایش بدهند.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۳
یک کلید اساسی برای حلّ مشکلات اقتصادی کشور عبارت است از مسئله‌ی تولید؛ تولید داخلی، تولید ملّی، برای همین هم هست که در این چند سال گذشته بر روی تولید ما تکیه کردیم. اگر رشد تولید و حرکت رو به جلو در تولید ملّی به نحو مطلوب انجام بگیرد، بسیاری از مشکلات مهمّ اقتصادی مثل مسئله‌ی تورّم، مسئله‌ی اشتغال و مسئله‌ی ارزش پول ملّی، این مسائل اساسی اقتصاد به نحو خوبی به سمت حل پیش خواهد رفت. مسئله‌ی تولید بنابراین مسئله‌ی مهمّی است و به همین جهت امسال هم روی مسئله‌ی تولید تکیه میکنم و توقّع دارم، انتظار دارم که ان‌شاءالله یک جهشی در کار تولید اتّفاق بیفتد امسال، و بِجد اعتقاد دارم که این جهش بدون مشارکت مردم و بدون حضور مردم اتّفاق نخواهد افتاد. اگر ما بخواهیم جهش تولید داشته باشیم، بایستی اقتصاد را مردمی کنیم، باید پای مردم را به عرصه‌ی تولید به نحو محسوسی باز کنیم، موانع حضور مردم را برطرف کنیم... لذا من به این مناسبت شعار امسال را این قرار دادم: «جهش تولید با مشارکت مردم» این شعار امسال است.

پیام به ملت شریف ایران، به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴
یکی از مسائل مهمّ اقتصاد در کشور سرمایه‌گذاری‌های تولیدی است. تولید آن وقتی جهش پیدا میکند که سرمایه‌گذاری انجام بگیرد. البتّه سرمایه‌گذاری عمدتاً از سوی مردم باید انجام بگیرد... سرمایه‌گذاری تولید یکی از مسائل لازم برای اقتصاد کشور و برطرف کردن مشکل معیشت مردم است. اصلاح معیشت مردم برنامه‌ریزی میخواهد لکن این برنامه‌ریزی بدون مقدّماتی از این قبیل امکانپذیر نیست. بایستی حتماً هم دولت و هم مردم با عزم و انگیزه‌ی فراوان، سرمایه‌گذاری برای تولید را جدّی بگیرند و دنبال کنند. کار دولت، فراهم کردن زمینه‌ها است، برداشتن موانع تولید است؛ کار مردم هم این است که سرمایه‌های خُرد و سرمایه‌های بزرگ خود را بتوانند در راه تولید به کار ببرند... بنابراین شعار امسال «سرمایه‌گذاری برای تولید» است که این ان‌شاءاللّه مایه‌ی گشایشی برای معیشت مردم خواهد شد و برنامه‌ریزی دولت با مشارکت مردم، در کنار یکدیگر ان‌شاءاللّه مشکل را برطرف خواهد کرد.

اطلاع‌نگاشت | مسأله تولید

نامگذاری سال‌ها توسط رهبرانقلاب اسلامی از اوایل دوران رهبری آغاز شد و از سال ۱۳۸۷ رویکرد اقتصادی پیدا کرد. در این اطلاع‌نگاشت این نامگذاری‌ها با محوریت تولید داخلی مرور شده است.

اطلاع‌نگاشت | مروری بر نامگذاری‌های اقتصادی سال‌ها توسط رهبر انقلاب

نامگذاری سال‌ها توسط رهبرانقلاب اسلامی از اوایل دوران رهبری آغاز شد و از سال ۱۳۸۷ رویکرد اقتصادی مدنظر قرار گرفت که در این اطلاع‌نگاشت مرور شده است.

خط حزب‌الله ۴۸۹ | خلأها را پر، و مقاومت را تبیین کنید

چهارصد و هشتاد و نهمین شماره‌ هفته‌نامه‌ «خط حزب‌الله» با سرمقاله‌ای درباره بحث مذاکره و مسائل فی‌مابین ایران و آمریکا منتشر شد.

خط حزب‌الله برای نخستین‌بار پاسخ رهبر انقلاب به یک سؤال فراگیر درباره وظیفه امروز جوان مؤمن انقلابی را منتشر کرده است.

نیروهای مؤمن و انقلابی سراسر کشور می‌توانند در چاپ و توزیع این هفته‌نامه در مساجد و هیئت‌های مذهبی شهر و منطقه سکونت خود مشارکت کنند.

این شماره خط حزب‌الله به مناسبت انتشار تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «آخرین فرصت» به روح مطهر شهید یوسف سجودی تقدیم شده و فرازی از وصیت‌نامه این شهید را مرور کرده است.

دریافت «خط حزب‌الله» نسخه مطالعه

پرونده سرمایه‌گذاری برای تولید

سرمایه‌گذاری برای تولید داخلی: تبدیل شعار به راهبرد ملی

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴، سال جدید را سال سرمایه‌گذاری برای تولیدنام‌گذاری کردند و مقدّماتی را برای تحقق آن ذکر کردند: یکی از مسائل مهمّ اقتصاد در کشور سرمایه‌گذاری‌های تولیدی است. تولید آن وقتی جهش پیدا میکند که سرمایه‌گذاری انجام بگیرد. البتّه سرمایه‌گذاری عمدتاً از سوی مردم باید انجام بگیرد ــ و دولت شیوه‌های مختلفش را برنامه‌ریزی کند ــ لکن در آن جایی که مردم یا انگیزه‌ای ندارند یا توانایی سرمایه‌گذاری ندارند، دولت هم میتواند در این میدان وارد بشود؛ نه به عنوان رقابت با مردم، بلکه به عنوان جایگزین مردم؛ آنجایی که مردم نمی‌آیند، دولت وارد میدان بشود و سرمایه‌گذاری کند. به هر حال سرمایه‌گذاری تولید یکی از مسائل لازم برای اقتصاد کشور و برطرف کردن مشکل معیشت مردم است. اصلاح معیشت مردم برنامه‌ریزی میخواهد لکن این برنامه‌ریزی بدون مقدّماتی از این قبیل امکانپذیر نیست. بایستی حتماً هم دولت و هم مردم با عزم و انگیزه‌ی فراوان، سرمایه‌گذاری برای تولید را جدّی بگیرند و دنبال کنند. کار دولت، فراهم کردن زمینه‌ها است، برداشتن موانع تولید است؛ کار مردم هم این است که سرمایه‌های خُرد و سرمایه‌های بزرگ خود را بتوانند در راه تولید به کار ببرند. ۱۴۰۳/۱۲/۳۰
بخش اقتصاد رسانه KHAMENEI.IR به همین مناسبت در یادداشتی راهکارهای تحقق شعار سال ۱۴۰۴ و تجربه کشورهایی که با الگوهای سرمایه‌گذاری داخلی به پیشرفت اقتصادی رسیده‌اند را بررسی کرده است.

در سال جاری، رهبر معظم انقلاب اسلامی با اتخاذ رویکردی آینده‌نگرانه، شعار سرمایه‌گذاری برای تولید داخلی را به‌عنوان محور اساسی سیاست‌های اقتصادی کشور تعیین نمودند. این گزاره، فراتر از یک دستورالعمل مقطعی، نه تنها دلالت بر تغییر چارچوب فکری در الگوهای تخصیص سرمایه از سفته‌بازی در بازارهای غیرمولد به سمت توسعه بخش تولید دارد، بلکه نقشه راهی برای اصلاح ساختار اقتصادی کشور و آغاز یک مسیر بلندمدت در جهت خودکفایی و استقلال اقتصادی محسوب می‌شود. جهت‌گیری بسیار مهمی که می‌تواند ضمن کاهش فشارهای تورمی، زمینه‌ساز شکوفایی اقتصادی و رشد پایدار باشد. در این نوشتار، ضمن نشان دادن راهکارهای تحقق این شعار، تجربه کشورهایی که با الگوهای سرمایه‌گذاری داخلی به پیشرفت اقتصادی رسیده‌اند، بررسی شده است.

اهمیت شعار سرمایه‌گذاری برای تولید داخلی
در شرایط کنونی اقتصاد ملی که با معضلاتی نظیر تورم فزاینده، رکود اقتصادی و وابستگی ساختاری به واردات دست به گریبان است، تخصیص بهینه منابع به بخش تولید، نه تنها امری ضروری، بلکه یک ضرورت راهبردی محسوب می‌شود. سرمایه‌گذاری در تولید، با ایجاد ارزش افزوده، افزایش اشتغال و کاهش وابستگی به واردات، زمینه را برای رشد اقتصادی درون‌زا فراهم می‌کند. این شعار همچنین پاسخی به مشکلات ناشی از فعالیت‌های غیرمولد در بازارهای طلا، ارز و غیره است که موجب انحراف منابع مالی از مسیر پیشرفت اقتصادی شده‌اند.

راهکارهای تحقق شعار سال
ایجاد بسترهای قانونی و حقوقی
مهم‌ترین گام برای تحقق شعار سال، ایجاد بسترهای قانونی و حقوقی مناسب است. تدوین و اصلاح قوانین حمایتی از سرمایه‌گذاری، ثبات بخشیدن به قوانین اقتصادی و جلوگیری از تغییرات مکرر آن‌ها، تسهیل فرآیند صدور مجوزهای کسب‌وکار و رفع موانع تولید، از جمله اقدامات اساسی در این زمینه هستند. از منظر حقوق اقتصادی، این اقدامات، موجب کاهش هزینه‌های معاملاتی سرمایه‌گذاران و افزایش قابلیت پیش‌بینی فضای کسب‌وکار می‌گردد. مجلس شورای اسلامی و دولت باید با همکاری یکدیگر، قوانین مزاحم را شناسایی و اصلاح کنند و قوانین تسهیل‌کننده را تصویب نمایند.

اصلاح نظام بانکی و مالی
نظام بانکی کشور نیازمند اصلاحات اساسی است تا بتواند به‌عنوان پشتیبان تولید عمل کند. کاهش نرخ سود تسهیلات تولیدی، اعطای وام‌های بلندمدت با دوره تنفس مناسب، حذف بروکراسی‌های پیچیده بانکی و هدایت منابع بانکی به سمت طرح‌های تولیدی، می‌تواند زمینه را برای حضور سرمایه‌گذاران در بخش تولید فراهم سازد. همچنین توسعه ابزارهای تأمین مالی مانند صکوک، اوراق مشارکت و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، می‌تواند منابع مالی بیشتری را به سمت تولید هدایت کند.

ایجاد مشوق‌های مالیاتی
نظام مالیاتی می‌تواند نقش مهمی در هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید داشته باشد. اعطای معافیت‌های مالیاتی به سرمایه‌گذاری‌های تولیدی، وضع مالیات بر سوداگری و فعالیت‌های غیرمولد و بخشودگی جرایم مالیاتی واحدهای تولیدی، از جمله مشوق‌هایی هستند که می‌توانند انگیزه سرمایه‌گذاری در تولید را افزایش دهند.

ارتقای امنیت سرمایه‌گذاری
امنیت سرمایه‌گذاری، پیش‌نیاز ورود سرمایه به بخش تولید است. تضمین حقوق مالکیت، جلوگیری از تغییرات ناگهانی سیاست‌های اقتصادی، حفاظت از سرمایه‌گذاران در برابر ریسک‌های غیرقابل پیش‌بینی و ایجاد نهادهای داوری و حل اختلاف سریع و عادلانه، از جمله اقدامات لازم برای افزایش امنیت سرمایه‌گذاری هستند. بر اساس شاخص حقوق مالکیت مجمع جهانی اقتصاد، کشورهایی که دارای سیستم حقوقی قوی و تضمین حقوق مالکیت هستند، جذب سرمایه‌گذاری بیشتری را تجربه می‌کنند.

فرهنگ‌سازی و تغییر ذهنیت عمومی
نخستین گام برای تحقق این شعار، ایجاد آگاهی عمومی درباره اهمیت سرمایه‌گذاری در تولید است. رسانه‌ها، نهادهای آموزشی و فرهنگی باید مردم را نسبت به مزایای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد آگاه کنند. برنامه‌های تلویزیونی، کارزارهای اجتماعی و آموزش‌های تخصصی می‌توانند نقش مهمی در تغییر ذهنیت عمومی ایفا کنند.

ایجاد شبکه‌های حمایتی
الف) تشکیل خوشه‌های صنعتی
تشکیل خوشه‌های صنعتی می‌تواند به تجمع تولیدکنندگان مشابه کمک کند تا بتوانند از مزایای مقیاس بزرگ استفاده کنند و هزینه‌ها را کاهش دهند.
ب) شبکه‌سازی بین تولیدکنندگان
ایجاد شبکه‌هایی برای ارتباط بین تولیدکنندگان، تأمین‌کنندگان مواد اولیه و توزیع‌کنندگان می‌تواند به افزایش کارایی زنجیره تأمین کمک کند.

تجربه کشورها در استفاده از سرمایه‌های داخلی
پیشرفت اقتصادی بر پایه سرمایه‌گذاری داخلی و تقویت تولید ملی، راهبردی است که بسیاری از کشورها در دوره‌های مختلف تاریخی به آن روی آورده‌اند. این رویکرد به‌ویژه در شرایطی که منابع خارجی محدود یا دسترسی به آن‌ها دشوار باشد، اهمیت بیشتری می‌یابد. در این بخش از نوشتار، تجربه کشورهایی که با اتکا به سرمایه‌های داخلی و هدایت آن‌ها به سمت تولید به موفقیت‌های چشمگیر اقتصادی دست‌یافته‌اند، بررسی می‌شود.

ژاپن: بازسازی اقتصادی پس از جنگ
ژاپن پس از جنگ جهانی دوم با اقتصادی ویران‌شده روبرو بود. این کشور با تکیه بر پس‌اندازهای داخلی، سیاست جایگزینی واردات و سپس توسعه صادرات را پیش گرفت. دولت ژاپن با ایجاد وزارت تجارت بین‌الملل و صنعت (MITI)، نقشی هدایت‌کننده در اقتصاد ایفا کرد و منابع مالی داخلی را به سمت صنایع راهبردی هدایت نمود. نرخ پس‌انداز خانوارهای ژاپنی در دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰ به طور میانگین بیش از ۲۰ درصد درآمد بود که یکی از بالاترین نرخ‌های پس‌انداز در جهان محسوب می‌شد. این پس‌اندازها از طریق سیستم بانکی به شرکت‌های تولیدی وام داده می‌شد. نتیجه این رویکرد، رشد اقتصادی خیره‌کننده ژاپن (حدود ۱۰ درصد سالانه در دهه ۱۹۶۰) و تبدیل شدن آن به دومین اقتصاد بزرگ جهان تا اوایل قرن ۲۱ بود.

چین: رشد اقتصادی با تکیه بر پس‌اندازهای داخلی
چین از سال ۱۹۷۸ با آغاز اصلاحات اقتصادی، مسیر توسعه را با تکیه بر پس‌اندازهای داخلی و سرمایه‌گذاری در تولید آغاز کرد. نرخ پس‌انداز در چین بسیار بالا (حدود ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی) بوده و این منابع به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و صنایع تولیدی اختصاص یافته است. دولت چین نقش کلیدی در هدایت این سرمایه‌ها از طریق بانک‌های دولتی به سمت بخش‌های راهبردی اقتصاد داشته است. سیاست‌های مانند سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌ها، ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و حمایت از شرکت‌های دولتی در صنایع کلیدی، موجب رشد سریع اقتصادی این کشور شده است. نتیجه این رویکرد، رشد اقتصادی متوسط حدود ۱۰ درصد در طول چهار دهه و تبدیل شدن چین به دومین اقتصاد بزرگ جهان بوده است.

سنگاپور: تجهیز منابع داخلی
دولت سنگاپور با ایجاد صندوق ذخیره مرکزی (CPF) که نوعی طرح پس‌انداز است، منابع مالی داخلی قابل توجهی را برای سرمایه‌گذاری جمع‌آوری کرد. این منابع در کنار منابع شرکت‌های سرمایه‌گذاری دولتی مانند تماسک و GIC، به بخش‌های راهبردی اقتصاد هدایت شدند. سنگاپور با سرمایه‌گذاری گسترده در آموزش و زیرساخت‌ها، محیطی مساعد برای تولید با فناوری بالا و خدمات پیشرفته ایجاد کرد. نتیجه این سیاست‌ها، تبدیل شدن به یکی از کشورهای با بالاترین درآمد سرانه در جهان بوده است.

مالزی: تنوع‌بخشی اقتصادی با تکیه بر منابع داخلی
مالزی از دهه ۱۹۸۰ با هدف تبدیل شدن به یک کشور توسعه‌یافته تا سال ۲۰۲۰، سیاست‌های توسعه صنعتی و تنوع‌بخشی اقتصادی را در پیش گرفت. این کشور با ترکیبی از سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی داخلی، توانست از وابستگی به صادرات مواد خام فاصله بگیرد. دولت مالزی با ایجاد صندوق‌های توسعه صنعتی، بانک‌های توسعه‌ای و طرح‌های مشارکت عمومی-خصوصی، منابع مالی داخلی را به سمت صنایع تولیدی هدایت کرد. نتیجه این رویکرد، رشد اقتصادی پایدار (میانگین ۶ تا ۷ درصد در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰) و تبدیل شدن مالزی به یکی از اقتصادهای پیشرو در جنوب شرق آسیا بوده است.

بررسی تجربه کشورهای موفق در زمینه پیشرفت اقتصادی با تکیه بر سرمایه‌های داخلی، درس‌های ارزشمندی از جمله نقش راهبردی دولت در هدایت سرمایه‌ها، تشویق پس‌انداز داخلی، اولویت‌بندی صنایع راهبردی و تاکید بر توسعه صادرات به همراه دارد. تجربیات این کشورهای نشان می‌دهد که پیشرفت اقتصادی با تکیه بر سرمایه‌های داخلی و هدایت آن‌ها به سمت تولید، امکان‌پذیر و حتی در مواردی مطلوب‌تر از اتکا به سرمایه‌های خارجی است. این مسیر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، سیاست‌گذاری هوشمندانه و همکاری نزدیک بخش‌های دولتی و خصوصی است. کشورهایی که در این مسیر موفق بوده‌اند، توانسته‌اند با بسیج منابع داخلی، ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد و حمایت هدفمند از تولیدکنندگان داخلی، اقتصاد خود را متحول کنند.

جمع‌بندی
شعار سرمایه‌گذاری برای تولید در امتداد شعارهای سال‌های گذشته مانند جهش تولید، تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین و تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها قرار دارد. این شعارها نشان‌دهنده یک راهبرد منسجم و بلندمدت برای تقویت اقتصاد داخلی و کاهش وابستگی به خارج هستند. تحقق این شعارها نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، پیگیری مستمر و اراده جمعی است. دولت، مجلس، قوه قضائیه، نهادهای عمومی، بخش خصوصی و آحاد مردم، همه باید در این مسیر همراهی کنند تا اهداف موردنظر محقق شود. این شعارها تنها مختص به یک سال نیستند، بلکه نقشه راهی هستند که باید در طول سال‌های متمادی دنبال شوند تا به نتیجه مطلوب برسند. اصلاح قوانین، بهبود نظام بانکی، ایجاد مشوق‌های مالیاتی، تأمین امنیت سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها، از جمله اقدامات ضروری برای تحقق این هدف هستند.

سرمایه‌گذاری برای تولید داخلی: تبدیل شعار به راهبرد ملی

سرمایه‌گذاری در تولید، با ایجاد ارزش افزوده، افزایش اشتغال و کاهش وابستگی به واردات، زمینه را برای رشد اقتصادی درون‌زا فراهم می‌کند. این شعار همچنین پاسخی به مشکلات ناشی از فعالیت‌های غیرمولد در بازارهای طلا، ارز و غیره است که موجب انحراف منابع مالی از مسیر پیشرفت اقتصادی شده‌اند.

[متن کامل]

• پنج الزام سرمایه‌گذاری برای تولید
• اصلاح معیشت با سرمایه‌گذاری برای تولید
• سرمایه‌گذاری؛ موتور محرکه تولید و رشد اقتصادی
• تفسیر قرآن به قرآن
• مدرسه حکمت
• ساواک؛ قصاب‌خانه‌ی آمریکایی شاه
• مهیا ساختن محیط زندگی برای تحقق حاکمیت دین
• آداب ظاهری و باطنی تلاوت قرآن چیست؟

• پنج الزام سرمایه‌گذاری برای تولید

  اصلاح معیشت با «سرمایه‌گذاری برای تولید»

  سرمایه‌گذاری؛ موتور محرکه تولید و رشد اقتصادی

بازتاب پیام رهبر معظم انقلاب در رسانه‌های جهان؛ امت اسلام مقابل جنایت صهیونیست‌ها بایستند

پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب اسلامی به ویژه بیانات ایشان درخصوص نوار غزه، لبنان، مسئله فلسطین و یمن بازتاب وسیعی در رسانه‌های جهان از جمله رسانه های منطقه داشت.

زمان مطالعه: ۳ دقیقه

شبکه الجزیره با پوشش پیام نوروزی حضرت‌ آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره جنگ رژیم صهیونیستی علیه نوار غزه با مشارکت و چراغ سبز آمریکا و تجاوزگری علیه یمن، به نقل از ایشان گفت: امت اسلامی بایستی اختلافات را کنار گذاشته و در برابر تجاوزات علیه غزه بایستد.

الجزیره به نقل از مقام معظم رهبری همچنین گفت: آمریکا در جنایت‌های رژیم صهیونیستی در غزه شریک و مسئول است و تجاوز علیه ملت یمن و هدف قرار دادن غیرنظامیان بی‌دفاع نیز جنایتی است که بایستی با آن مقابله و فورا متوقف کرد.

شبکه تلویزیونی المیادین نیز با پوشش بیانات مقام معظم رهبری در پیام نوروزی، به نقل از ایشان گفت: تجاوز مجدد اسرائیل علیه غزه جنایت واقعا بزرگ و فاجعه‌ آفرینی است که با اشاره آمریکا صورت گرفت.

این شبکه به نقل از رهبر معظم انقلاب افزود: تجاوز علیه ملت یمن و غیرنظامیان آن جنایتی است که بایستی جلوی آن گرفته شود.

شبکه تلویزیونی المنار نیز با پوشش پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب و بویژه بخش مربوط به ضرورت اتحاد امت اسلامی در برابر رژیم صهیونیستی گفت: امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در پیام نوروزی بر ضرورت یکپارچگی امت اسلامی در برابر جنایت‌های رژیم صهیونیستی تأکید کردند و فرمودند که تجاوز مجدید رژیم صهیونیستی به غزه جنایت بسیار بزرگ و فاجعه آفرینی است که با اشاره آمریکا انجام شده است.

خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز بخش فرمایشات مقام معظم رهبری درباره جنگ تجاوزگرانه رژیم صهیونیستی علیه غزه را بازتاب داد و نوشت که رهبر معظم انقلاب اسلامی تأکید کردند امت اسلامی باید اختلافات خود را کنار بگذارد و در برابر تجاوزات رژیم اسرائیل علیه نوار غزه بایستد و آمریکا شریک این جنایت‌ها است.

این خبرگزاری به نقل از مقام معظم رهبری افزود: تجاوز علیه ملت یمن و هدف قرار دادن غیرنظامیان بی‌دفاع جنایتی است که بایستی فورا متوقف شود.

شبکه تلویزیونی «النجباء» عراق نیز در گزارش خود بیانات مقام معظم رهبری درباره تجاوزگری رژیم صهیونیستی به نوار غزه و تجاوز نظامی آمریکا به یمن را برجسته کرد و گفت: امام خامنه ای (مدظله‌العالی) تاکید کردند که از سرگیری حملات به نوار غزه از سوی رژیم صهیونیستی، جنایتی بسیار بزرگ با چراغ سبز آمریکا است.

این شبکه به نقل از رهبر معظم انقلاب افزود: تجاوزگری علیه ملت یمن و غیرنظامیان یمنی جنایتی است که باید به طور قطع جلوی آن گرفته شود.

پایگاه خبری «العهد» لبنان نیز به نقل از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب نوشت: تجاوز مجدد رژیم غاصب صهیونیستی به غزه، جنایتی بسیار بزرگ و فاجعه‌ آفرین است و امت اسلامی باید به صورت یکپارچه در برابر آن بایستد.

شبکه تلویزیونی «العهد» عراق نیز با انتخاب عنوان «رهبر معظم انقلاب اسلامی (دام ظله): آمریکا در فاجعه غزه شریک است»، بیانات حضرت آیت الله خامنه ای درباره مسئله فلسطین، یمن و جهان اسلام را در شبکه و وبسایت و کانال های خود در شبکه های اجتماعی پوشش داد.

پایگاه خبری «الشروق» مصر نیز نوشت که رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران دور جدید تجاوزگری رژیم اسرائیل علیه نوار غزه را «جنایت فاجعه‌بار» توصیف کردند.

الشروق به نقل از مقام معظم رهبری افزود: مسئله فلسطین مسئله امت اسلامی است و همه امت بایستی به صورت یکپارچه در برابر این جنایت‌ها بایستد.

پایگاه انصارالله یمن نیز بیانات مقام معظم رهبری در پیام نوروزی درباره یمن را منتشر و به نقل از ایشان نوشت: تجاوز علیه ملت یمن، جنایتی است که بایستی جلوی آن گرفته شود.

شبکه النشره لبنان نیز بخش بیانات رهبر انقلاب درباره کمک‌های سخاوتمندانه مردم ایران به لبنانی‌ها و لزوم ایستادگی امت اسلامی در برابر تجاوزات علیه نوار غزه را به عنوان تیتر انتخاب کرد و به نقل از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نوشت: کمک‌های شگفت‌انگیز مردمی به لبنانی‌ها و فلسطینیان از وقایع ماندگار و فراموش‌نشدنی تاریخ کشور است که قوت اراده ملت ایران و عزم راسخ آن را نشان می‌دهد.

روزنامه «رأی الیوم» نیز به نقل از مقام معظم رهبری نوشت: حملات مرگبار آمریکا علیه یمن جنایتی است که حتما باید جلوی آن گرفته شود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۴ هجری شمسی، تجاوز مجدد رژیم غاصب صهیونیستی به غزه را جنایتی بسیار بزرگ و فاجعه‌آفرین خواندند و تأکید کردند: این مسئله، مسئله امت اسلامی است بنابراین همه امت باید با کنار گذاشتن اختلافات خود به صورت یکپارچه در مقابل این جنایات بایستند. همچنین همه آزادگان عالم از جمله در اروپا و آمریکا باید با این حرکت خائنانه و فاجعه‌آمیز مقابله و از کشتار مجدد کودکان و تخریب منازل و آواره شدن مردم جلوگیری کنند.

ایشان با تأکید بر اینکه آمریکا در مسئولیت این فاجعه شریک است و بنا بر تشخیص صاحبنظران سیاسی این جنایت با اشاره آمریکا یا لااقل با موافقت آن انجام شده است، گفتند: حوادث یمن و حمله به مردم و غیرنظامیان یمنی جنایتی دیگر است که حتماً باید جلوی آن گرفته شود.

گزیده بیانات در دیدار نوروزی با مردم

رهبر معظم انقلاب: در مبارزه حق و باطل پیروزی با حق است اما جبهه حق هزینه هم می‌دهد

مراسم دیدار نوروزی اقشار مختلف مردم با رهبر انقلاب اسلامی، در حسینیه امام خمینی(ره) آغاز شد.

زمان مطالعه: ۲ دقیقه

به گزارش قدس آنلاین، مراسم دیدار اقشار مختلف مردم تهران و جمعی از مسئولین با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از ساعت ۸:۳۰ امروز، جمعه اول فروردین ۱۴۰۴ با حضور در حسینیه امام خمینی(ره) آغاز شد.

بخش‌هایی از این مراسم در شبکه‌های مختلف صداوسیما پخش خواهد شد.

پخش زنده و آغاز سخنرانی رهبر معظم انقلاب اسلامی از ساعت ۱۰ صبح خواهد بود.

دیدارهای نوروزی رهبرمعظم انقلاب در سالهای گذشته در حرم مطهر حضرت ثامن‌الحجج علی‌ ابن موسی‌ الرضا علیه‌السلام برگزار می‌شد که امسال نیز با توجه به تقارن آغاز سال ۱۴۰۴ هجری شمسی با شبهای قدر و ماه مبارک رمضان در تهران برگزار می‌شود.

گزیده بیانات رهبر معظم انقلاب را در ادامه بخوانید.

- امسال توصیه میکنم فعالان عرصه فرهنگی به مطالعه و آموزش نهج‌البلاغه توجه ویژه داشته باشند.

_ در این شب‌ها فرصت دعا و تضرع را از دست ندهید.

- جوانها میتوانید با یک توجه با یک دعا با یک اخلاص سرنوشت زندگی خودتان بلکه سرنوشت زندگی یک ملت را تغییر بدهید.

- در مبارزه حق و باطل پیروزی با حق است اما جبهه حق هزینه هم میدهد.

- شک نکنید سرانجام این ایستادگی‌ها شکست دشمن و رژیم صهیونیستی است.

- در این حوادث ۱۴۰۳ قدرت معنوی ملت ایران آشکار شد_در نماز جمعه تاریخی نصر دنیا متعجب شد.

- راهپیمایی ۲۲بهمن سال ۱۴۰۳، یکی از آن راهپیمایی‌های تاریخی بود .

- رشادت‌ها و حضور ملت و دفاع آن‌ها از نظام در سال گذشته در حالی بود که مشکلات اقتصادی آنان را احاطه کرده بود.

- در سال گذشته مردم در میدان کار و پیشرفت کم نگذاشتند.

- تولید یکی از کلیدهای اصلی اصلاح معیشت است.

- مردم و دولت تا جایی که می‌توانند کمک کنند به تحقق شعار سرمایه‌گذاری برای تولید و هر کدام به وظایف خود عمل کنند.

- مهمترین مقدمه تولید افزایش سرمایه‌گذاری است.

- امنیت سرمایه‌گذاری باید تامین شود.

- فرآیند سرمایه‌گذاری باید کوتاه شود.

- رهبری در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دخالت نمیکند.

- مسئولین دولتی بدانند چه وظایفی برعهده آنهاست.

- آمریکایی‌ها بدانند در مواجهه با ملت ایران هرگز با تهدید به جایی نخواهد رسید.

- آمریکایی‌ها بدانند اگر خباثتی نسبت به ملت ایران انجام بدهند سیلی سخت خواهند خورد.

- سیاستمداران آمریکایی‌ و اروپایی اشتباه بزرگی میکنند و مراکز مقاومت در منطقه را اسمش را میگذارند نیروهای نیابتی ایران؛ نیابتی یعنی چه؟ ملت یمن انگیزه دارد مقاومتها و مراکز مقاومت در منطقه انگیزه دارند، جمهوری اسلامی نائب نیاز ندارد.

- ما هیچ وقت شروع کننده درگیری نبودیم اما اگر چناچه کسی خباثت کند و شروع کند بداند که سیلی‌های سختی خواهد خورد.

نشریه آمریکایی از محتوای نامه ترامپ به ایران پرده برداشت

روزنامه هیل نوشت: هرگونه اقدام نظامی علیه این تأسیسات، بدون شک با واکنش شدید ایران مواجه خواهد شد و می‌تواند تنش‌ها را در منطقه و فراتر از آن به‌طور خطرناکی تشدید کند.

به گزارش همشهری آنلاین، روزنامه «هیل» آمریکا در گزارشی نوشت: در مساله همواره پرتنش بین ایالات متحده و ایران، ارسال نامه‌ ترامپ به رهبر معظم ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، آخرین پیچش در این داستان طولانی‌مدت محسوب می‌شود. این اعلام، که طی مصاحبه‌ای با فاکس بیزینس انجام شد، همانند بسیاری از اظهارات ترامپ، همراه با لحنی صریح و پرطمطراق بود. ترامپ در این مصاحبه گفت: «من برای آنها نامه‌ای نوشتم و گفتم که امیدوارم مذاکره کنید.» وی افزود که ایران می‌تواند یا از نظر نظامی با ایالات متحده روبه‌رو شود یا «یک توافق انجام دهد.»

این اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا، ترکیبی از تهدید و وعده‌های مبهم بود، که باعث شد ناظران این سوال را مطرح کنند که آیا این یک اقدام دیپلماتیک واقعی است یا صرفاً نمایشی دیگر در صحنه سیاست. ترامپ گفت: «من برای آنها نامه‌ای نوشتم و گفتم که امیدوارم مذاکره کنید.»

این نخستین بار نیست که یک رئیس‌جمهور آمریکا تلاش می‌کند به طور مستقیم با رهبر معظم ایران ارتباط برقرار کند. باراک اوباما، در تلاشی جدی‌تر برای دیپلماسی، دو نامه به رهبر ایران ارسال کرده بود. حتی ترامپ نیز پیش‌تر از واسطه‌هایی مانند «شینزو آبه»، نخست‌وزیر سابق ژاپن، استفاده کرد. در سال ۲۰۱۹، آبه پیامی از سوی ترامپ را به تهران تحویل داد، اما رهبر ایران بلافاصله آن را رد کرد. این اقدام قاطع از سوی رهبر ایران، نشان‌دهنده بی‌اعتمادی عمیقی است که از زمان خروج یک‌جانبه ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است. این اقدام، که سال‌ها مذاکرات چندجانبه را از بین برد، همراه با بازگرداندن تحریم‌های فلج‌کننده علیه ایران، دیپلماسی میان دو کشور را بیش از پیش دشوار کرد.

زمان‌بندی ادعای ترامپ درباره ارسال این نامه قابل‌توجه است. در حالی که او از تمایل به مذاکره سخن می‌گوید، در همان روز، «اسکات بسنت»، وزیر خزانه‌داری آمریکا، از اعمال محدودیت‌های اقتصادی شدیدتر علیه ایران خبر داد. این تناقض در رویکرد ترامپ، نشانه‌ای از ناهماهنگی اساسی در سیاست‌های او در قبال ایران است. اسکات بسنت در سخنرانی خود در باشگاه اقتصادی نیویورک وعده داد که دولت دوم ترامپ قصد دارد صنعت نفت و توانایی تولید پهپادهای ایران را متوقف و دسترسی این کشور به سیستم مالی بین‌المللی را بیش از پیش غیرممکن کند.

این تناقض، پیشنهاد گفت‌وگو در کنار تهدید به تشدید جنگ اقتصادی تنها باعث تقویت نگاه تردیدآمیز ایران نسبت به هرگونه پیشنهاد از سوی واشنگتن می‌شود. مقامات ایران بارها به صراحت اعلام کرده‌اند که تحت فشار مذاکره نخواهند کرد. آیت‌الله خامنه‌ای بارها مذاکرات با آمریکا را «نابخردانه، غیرهوشمندانه و ننگین» توصیف کرده است. این رویکرد با ذهنیت فرهنگی ایرانیان که همواره نسبت به غرب بدبین بوده‌اند، مطابقت دارد. از کودتای سال ۱۹۵۳ که با حمایت سازمان سیا منجر به بازگشت شاه به قدرت شد، تا تحریم‌های گسترده، تهران همواره واشنگتن را به‌عنوان کشوری دیده که تنها در پی گرفتن امتیاز است و هیچ قصدی برای ارائه امتیاز در مقابل ندارد.

ترامپ همواره سیاست تهدید و مصالحه را در قبال ایران به‌طور هم‌زمان دنبال کرده است. با اینکه او ادعا می‌کند که نگرانی اصلی‌اش جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است، اما اقداماتش نشان‌دهنده رویکردی متفاوت است. ترامپ توافق هسته‌ای برجام را که شامل سخت‌گیرانه‌ترین رژیم نظارتی بر برنامه هسته‌ای ایران بود، از بین برد. در واقع، او مکانیسمی را که برای اطمینان از پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای‌اش طراحی شده بود، کنار گذاشت. در عوض، دولت ترامپ سیاست فشار حداکثری را در پیش گرفت تا ایران را مجبور کند که برنامه موشکی خود را کنار بگذارد و روابطش را با گروه‌هایی مانند حزب‌الله و حوثی‌ها قطع کند.

انتشار خبر ارسال یک نامه پیش از آنکه به دست گیرنده‌اش برسد، حرکتی غیرمعمول در عرصه دیپلماسی است، حرکتی که تحلیلگران آن را بیشتر یک نمایش رسانه‌ای می‌دانند تا یک اقدام دیپلماتیک واقعی. اگر ترامپ واقعاً به دنبال مذاکره بود، هم‌زمان تهدید به اقدام نظامی نمی‌کرد یا از اعمال تحریم‌های فلج‌کننده به عنوان یک افتخار یاد نمی‌کرد. ایران که سال‌ها تحریم‌های شدید اقتصادی را پشت سر گذاشته است، بعید است که تحت تأثیر این نمایش‌های رسانه‌ای قرار بگیرد.

علاوه بر این، هیچ شواهد روشنی وجود ندارد که تهدیدهای نظامی ترامپ تأثیر قابل‌توجهی داشته باشند. حمله‌ای تمام‌عیار به تأسیسات هسته‌ای ایران برای آمریکا چالش‌برانگیز خواهد بود، چراکه ایران تأسیسات هسته‌ای خود را به‌صورت پراکنده و در مناطق مختلف مستقر کرده است. هرگونه اقدام نظامی علیه این تأسیسات، بدون شک با واکنش شدید ایران مواجه خواهد شد و می‌تواند تنش‌ها را در منطقه و فراتر از آن به‌طور خطرناکی تشدید کند. ریسک‌های چنین حمله‌ای بسیار بیشتر از مزایای احتمالی آن است، اما ترامپ همچنان از تهدید به استفاده از نیروی نظامی به‌عنوان ابزاری برای فشار سیاسی بهره می‌برد.

در یک نگاه کلی به روابط ایران و آمریکا، به‌سختی می‌توان تصور کرد که آخرین اقدام ترامپ نتیجه‌ای مثبت در پی داشته باشد. خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای نه‌تنها ایران را منزوی نکرد، بلکه شکاف‌های عمیقی میان آمریکا و متحدان اروپایی‌اش ایجاد کرد. در حالی که امضاکنندگان اروپایی ابتدا تلاش کردند برجام را حفظ کنند، اما در نهایت محدودیت‌های جدیدی را علیه تهران اعمال کردند که به‌مرور منجر به افول تدریجی توافق شد.

در واکنش به این روند، ایران از سال ۲۰۲۰ به‌تدریج از تعهدات برجامی خود عقب‌نشینی کرد، زیرا مقامات این کشور به این نتیجه رسیده بودند که غرب دیگر به تعهدات خود پایبند نیست. رهبران ایران، در عین حال، موضع قاطع خود را حفظ کرده‌اند. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، نیز بر این موضع تأکید کرد و گفت که ایران برای حل مشکلات اقتصادی خود به آمریکا تکیه نخواهد کرد. او توسعه اقتصاد داخلی و تقویت روابط با قدرت‌های غیرغربی را به‌عنوان اولویت‌های اصلی ایران مطرح کرد.

ترامپ، با وجود ادعاهایش درباره مهارت در معامله‌گری، تاکنون نتوانسته استراتژی منسجمی برای برخورد با ایران ارائه دهد. رویکرد او دائماً بین تهدید و وعده‌های مبهم برای مذاکره در نوسان بوده است، در حالی که همزمان فشارهای اقتصادی و نظامی علیه ایران را افزایش داده است. اگر هدف او جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران بوده، سیاست‌هایش نتیجه‌ای معکوس داشته‌اند. با از بین بردن برجام، او عملاً محدودیت‌های موجود بر برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران را حذف کرد.

ایران مذاکرات با آمریکا را همواره به چشم یک تله دیده است، ابزاری که واشنگتن از آن برای گرفتن امتیازات از ایران استفاده می‌کند، بدون اینکه خود امتیازی بدهد. این دیدگاه در دوران ترامپ بیش از گذشته تقویت شده است، به‌طوری که مقامات در سراسر طیف سیاسی ایران بیش از پیش نسبت به هرگونه پیشنهاد از سوی آمریکا بدبین شده‌اند. در حالی که ترامپ همچنان با ایده ازسرگیری مذاکرات بازی می‌کند، واقعیت تغییری نکرده است: دیپلماسی واقعی نیازمند اعتماد، ثبات و تمایل به سازش است، سه ویژگی که در این روزها به‌شدت نایاب شده‌اند.

شوک بازداشت اکرم امام‌اوغلو به اقتصاد ترکیه؛ لیر سقوط کرد/ آنکارا در پیچ تاریخی

اقتصادنیوز: لیر ترکیه در پی تنش‌های سیاسی در این کشور، سقوط قابل توجهی را تجربه کرد؛ اتفاق غافلگیرکننده‌ای که منجر به تصمیم بانک مرکزی ترکیه برای افزایش 2 واحد درصدی نرخ بهره شد.

• تیک‌آف تورم از باند ترکیه/ سیاست اردوغان دوباره رنگ می‌بازد؟
• طرح بی پروای اردوغان برای نجات لیر ترکیه
• سرنوشت لیر ترکیه پس از اخراج رئیس بانک مرکزی از سوی اردوغان + جدول
• اولین واکنش اردوغان به بازداشت شهردار استانبول
• اعلام جزئیات تحریم‌های جدید آمریکا علیه برخی شخصیت‌ها و نهادهای ایرانی
• احتمال جنگ با ایران؟؛ آمریکا و اسرائیل هفته آینده درباره ایران مذاکره می کنند
• تصاعد تنش در یمن به ضرر آمریکایی‌ها تمام خواهد شد
• هدف اصلی هدفگیری ناو هواپیمابر آمریکایی توسط یمنی‌ها
• تشدید تنش در جبهه جنوبی؛ دست برتر صنعاء در نبرد پیچیده با تل‌آویو
• فرار ناو هواپیمابر لینکلن از منطقه
• وزیر خارجه یمن: ایران در تصمیم گیری‌های ما مداخله نمی‌کند
• رونمایی از یک بازی اسرائیلی+ فیلم و عکس

• رهبر انقلاب: سال 1404 سال سرمايه‌گذاري براي توليد خواهد بود خبرگزاری تسنیم

• هدف اصلي هدفگيري ناو هواپيمابر آمريکايي توسط يمني‌ها مشرق نیوز

• آمريکا براي ايران خط و نشان کشيد نامه نیوز

• پيام ترامپ به مناسبت فرا رسيدن نوروز اقتصاد نیوز

• يارگيري ايران و روسيه در قاره سياه/ رمزگشايي از پشت پرده رايزني‌هاي کرملين با رهبران شام اقتصاد نیوز

• عراقچي: طي روزهاي آينده به نامه ترامپ پاسخ خواهيم داد دنیای اقتصاد

• فوري | آزادي تبعه فرانسه در آستانه نوروز توسط ايران + عکس همشهری آنلاین

• خط‌حزب‌الله براي نخستين‌بار منتشر کرد خبرگزاری تسنیم

• کاهش بي سابقه ارزش لير ترکيه در يک روز خبرگزاری تسنیم

• هراس جهان از ترکش‌هاي رويارويي در خاورميانه دنیای اقتصاد

• قطعي سراسري برق در عراق/ حذف برق و گاز ايران، عراق را بيچاره کرد اقتصاد آنلاین

• ماشين هاي خاص براي تندروهاي مخالف برجام غذا و هندوانه مي آورد/ اين طيف از شوراي عالي امنيت ملي و نظام عبور کرده و خواهند کرد خبرآنلاین

• رهبري شعار سال ۱۴۰۴ را اعلام کردند تازه نیوز

• خبر جديد درباره محتواي نامه ترامپ به ايران رسيد تازه نیوز

• کله پا شدن بازار هاي ترکيه / در استانبول چه خبر است؟ اقتصاد ۱۰۰

• روايت ظريف از يار دوازدهم ترامپ اکوایران

• کدام يک از چهره هاي سياسي در سال ۱۴۰۳ به ديار باقي شتافتند؟ مشرق نیوز

• آمريکا به صعده و صنعا حمله کرد اقتصاد نیوز

• رهبر انقلاب سال ۱۴۰۴ را نام‌گذاري کردند اطلاعات

• يمن قدرت عملياتي آمريکا را به بازي گرفته مشرق نیوز

• اوضاع اقتصادي ترکيه وخيم‌ شد سرانه

• ابراز تاسف پاريس از ممنوعيت ورود دانشمند فرانسوي به آمريکا خبرگزاری تسنیم

• پيام نوروزي پزشکيان به سران و مردم کشورهاي حوزه تمدني نوروز همشهری آنلاین

• يمن فرودگاه بن گورين را هدف گرفت دنیای اقتصاد

• جزئيات نامه ترامپ از زبان عراقچي خبرآنلاین

• پنتاگون:عمليات ناو زاگرس ايران عليه آمريکا مثلث آنلاین

• قطعي سراسري برق در عراق/ حذف برق و گاز ايران، عراق را بيچاره کرد اقتصاد آنلاین

• ترامپ براي توافق با ايران نتانياهو را کنار گذاشت مثلث آنلاین

• اولين تصاوير از چهره شهيد ابوحمزه با کت و شلوار و کراوات همشهری آنلاین

• شکار جديد اطلاعات سپاه+جزئيات افکار نیوز

• هدف آمريکايي‌ها از پخش خبر حمله به ناو اطلاعاتي زاگرس چه بود؟ / فعال شدن نسخه جديدي از فشار حداکثري! مشرق نیوز

• اولين تصويري از مامور پليسي که ديشب در تهران به شهادت رسيد تازه نیوز

• ترکيه با ارتشي بزرگ در همسايگي ايران؛ ماجرا چيست؟ تازه نیوز

• هراس جهان از ترکش‌هاي رويارويي در خاورميانه دنیای اقتصاد

• هشدار سياستمدار آمريکايي درباره بمباران کشتي‌هاي ايران افکار نیوز

• يمن قدرت عملياتي آمريکا را به بازي گرفته مشرق نیوز

• طالبان انهدام موشک انصارالله توسط عربستان را محکوم کرد خبرگزاری تسنیم

• اوضاع اقتصادي ترکيه وخيم‌ شد سرانه

• اشاره حسن روحاني به نقش دستگيري «المغسل» در کارشکني عليه برجام بود اکوایران

• استقرار جنگنده‌هاي اتمي در مرز فرانسه و آلمان دنیای اقتصاد

• روايت ظريف از رفاقت ديرينه با سعيد امامي/ هر از چندگاهي به ملاقات فرزندان او مي‌روم خبرآنلاین

• آمريکا يادش نرود در افغانستان دمش را روي کولش گذاشت و فرار کرد نامه نیوز

• زمان آغاز مذاکرات آمريکا و روسيه/ شرط پوتين براي پايان دادن به جنگ اوکراين اقتصاد نیوز

• نشريه آمريکايي از محتواي نامه ترامپ به ايران پرده برداشت همشهری آنلاین

• ناو هواپيمابر آمريکا در درياي سرخ هدف قرار گرفت دنیای اقتصاد

• عضو پايداري براي قوه قضاييه نسخه پيچيد: با اين افردا به عنوان «مجرم جنگي» برخورد کنيد اطلاعات

• محتواي نامه ترامپ به ايران رونمايي شد! افکار نیوز

• اين کشور خريد گاز طبيعي مايع را از آمريکا متوقف کرد دنیای اقتصاد

• پنتاگون:عمليات ناو زاگرس ايران عليه آمريکا مثلث آنلاین

• چرا آمريکا اين شاهکار مهم نظامي از يمن را پوشش نداد؟ افکار نیوز

• بمب افکن پنهانکار براي بار دوم در آسمان ديده شد خبرثریا

• وزير خارجه آمريکا:قدرت پيشرفته تسليحاتي حوثي ها از ايران است مثلث آنلاین

• تهديد نظامي يا بلوف سياسي؛ کار ايران با ترامپ به کجا مي‌کشد؟ نامه نیوز

• ترکيه با ارتشي بزرگ در همسايگي ايران؛ ماجرا چيست؟ تازه نیوز

• ترامپ دست بردار نيست/ تصميم تازه درباره خانواده بايدن دنیای اقتصاد

• جنگ نظامي بين ايران و آمريکا چقدر جدي است؟ تازه نیوز

• سومين حمله ارتش يمن به ناو هواپيمابر آمريکا همشهری آنلاین

• امارات آماده چالش بزرگ برابر ايران شد افکار نیوز

• اوکراين به ايران اتهام زد خبرآنلاین

• مصوبه کاهش ساعت کاري در هيأت نظارت مجمع تأييد نشد! نامه نیوز

• پست اينستاگرامي متفاوت عراقچي+ فيلم اقتصاد نیوز

• تکذيب ادعاي جنجالي شبکه سعودي درباره شناور ايراني دنیای اقتصاد

• از کاسبي با خسارت‌هاي برجام تا اشک تمساح براي وضعيت اقتصادي مشرق نیوز

• حملات آمريکا به صنعا از سر گرفته شد دنیای اقتصاد

• اتفاق تلخ در انتظار اقتصاد ايران سرانه

• ناو هواپيمابر يواس‌اس هري ترومن هدف ۱۸ فروند موشک بالستيک قرار گرفت مثلث آنلاین

• هشدار مجري مشهور آمريکايي درباره پيامدهاي اقدام نظامي عليه ايران مشرق نیوز

• نيروي هوايي ارتش «شبح ۳» را رونمايي کرد نامه نیوز

• آمريکا کشتي صهيونيستي «گلکسي ليدر» را هدف قرار داد مشرق نیوز

• آمريکا شناور ايراني را هدف قرار داد و غرق کرد؟ | جزئيات ادعاي جنجالي شبکه سعودي ؛ واکنش ايران همشهری آنلاین

• يمن آمريکا را تهديد کرد/ حملات تا ارسال کمک به غزه ادامه دارد اکوایران

• يمن:در برابر آمريکا گزينه‌هاي دردناکي داريم که تاکنون انتخاب نکرده‌ايم مشرق نیوز

• براي گاز ايران جايگزيني نداريم؛ بدون برق مي‌مانيم همشهری آنلاین

• ناو هواپيمابر يواس‌اس هري ترومن هدف ۱۸ فروند موشک بالستيک قرار گرفت مثلث آنلاین

• قتل الجولاني توسط آمريکا؟ ؛ اين احتمال را به خاطر بسپاريد! | وقتي عمر مفيد به پايان مي رسد همشهری آنلاین

• شاهکار تازه يمني ها آمريکا را سورپرايز کرد! افکار نیوز

• ترامپ پيام جنجالي صادر کرد اقتصاد نیوز

• پاسخ نامه ترامپ بعد از تکميل بررسي‌ها از طريق مقتضي داده مي‌شود/ به هرگونه تعرضي با قاطعيت پاسخ مي‌دهيم مشرق نیوز

• پزشکيان تکيف خبر استعفاي خود را روشن کرد افکار نیوز

• ترامپ به ايران پالس مثبت مي فرستد مثلث آنلاین

• مقام آمريکايي موضوع اصلي نامه ترامپ را فاش کرد تازه نیوز

• آمريکا يک کشتي صهيونيستي را هدف گرفت دنیای اقتصاد

• علاءالدين بروجردي: حوثي‌ها به کشتي‌هايي حمله مي‌کنند که در حال امدادرساني به رژيم صهيونيستي هستند/ اين اقدام بايد مورد حمايت کشورهاي اسلامي قرار بگيرد خبرآنلاین

• اطلاعات سپاه پاي کار آمد همشهری آنلاین

• فيلم پايگاه زيرزميني جنگنده‌هاي سوخو 35 ايران افکار نیوز

• تکليف صادرات برق ايران به عراق روشن شد سرانه

• عصبانيت ترامپ پس از کوبيدن ميکروفون به صورتش!/عکس خبرآنلاین

• خبر مهم درباره FATF؛ شرط تصويب مشخص شد | ارسال پرونده به صحن مجمع همشهری آنلاین

• بالاتر از خطر؛ چرا پکن ناگهان براي مذاکرات هسته‌اي پيش‌قدم شد؟ اکوایران

• هشدار ايران درباره فعال شدن مکانيسم ماشه مثلث آنلاین

• اتحاديه اروپا: هيچ جايگزين موثري براي حل‌وفصل ديپلماتيک مسئله هسته‌اي ايران وجود ندارد اقتصاد نیوز

• نواده تيمورتاش وزير کابينه جديد دولت کانادا شد خبرآنلاین

• آرايش تازه برجامي+ فيلم اقتصاد نیوز

• ضيافت افطاري امارات براي شخصيت‌هاي ارشد رژيم صهيونيستي! +عکس مشرق نیوز

• توضيح شوراي نگهبان درباره کاهش ساعت اداري و تعطيلي هفتگي+ فيلم اقتصاد نیوز

• همراهي آمريکا عليه طرح مکانيسم ماشه و به نفع ايران مثلث آنلاین

• افشاي جزئيات نامه ترامپ به ايران در صدا و سيما خبرآنلاین

• خبر اميدوار کننده درباره مذاکره ايران و آمريکا مثلث آنلاین

• واکنش ترامپ به نشست ايران، روسيه و چين در پکن همشهری آنلاین

• مسکو شرايط آتش‌بس را اعلام کرد اقتصاد نیوز

• کمک بزرگي که ترکمنستان به ايران کرد سرانه

• پل طلايي بين ايران و ترکيه ساخته شد گسترش نیوز

• خوشحالي ترامپ از اظهارات پوتين درباره اوکراين افکار نیوز

• محتواي نامه ترامپ به ايران فاش شد اطلاعات

• ترامپ: هنوز رابطه خوبي با رهبر کره شمالي يک قدرت هسته‌اي دارم مشرق نیوز

• معاون وزير خارجه چين: رفع تحريم هاي يکجانبه عليه ايران ضروري است مشرق نیوز