عبدالعظیم ولیان وزیر سابق تعاون و امور روستاها به سمت استانداری خراسان و نیابت تولیت آستان قدس رضوی منسوب شد(1353ش)
تا پیش از آن افرادی به استانداری خراسان و نیابت تولیت آستان قدس منصوب می‌شدند که مسن و دارای شخصیت مذهبی باشند، اما ولیان این چنین نبود. خود او نیز انتظار چنین حکمی را نداشت و تصور می‌کرد شهردار تهران خواهد شد. شاه برای مشهد طرح‌هایی در نظر داشت که فقط از یک استاندار جسور برمی‌آمد و شخصیت ولیان نیز برای این موضوع مناسب بود. این طرح‌ها مانند تخریب و توسعه اطراف حرم امام رضا (ع) از گذشته مطرح بود، اما استانداران پیشین توان و جرأت اجرای آن را نداشتند
ولیان در دوره وزارت اصلاحات ارضی کارهای غیر قابل قبولی انجام می‌داد؛ به طور مثال ارائه آمار غلط در مطبوعات و گزارش خلاف درباره شرکت سهامی زراعی آریامهر و دیگر شرکت‌های تحت پوشش وزارتخانه به دولت و مردم که همه در اسناد موجود است. با وجود ارتباط نزدیکی که ولیان با حکومت داشت، مانع اعتراضات مردمی نشد و به دنبال مصاحبه تلوزیونی ولیان درباره اصلاحات ارضی مردم به شدت به او اعتراض کردند و با بخش اعلامیه‌هایی علیه او با عنوان‌های ولیان و لایحه از کجا آورده‌ای؟ اعتراضات خود را علنی کردند که تمام این‌ها و از سوی دیگر افشاگری‌های دیگری نظیر اختلاس در دوران هفت ساله وزارتش موجب عزل او از کابینه هویدا شد. بعد از عزل ولیان از پست وزارت تعاون و امور روستایی وزیر بعد از او "رضا صدقیانی" در نطقی اعلام کرد، در مملکت اصلاحات ارضی انجام نگرفته است و ۱۱ سال است که به شاهنشاه آریامهر دروغ گفته شده است.[۱۶]
برکناری ولیان که مرد بدنامی بود، کمی افکار عمومی را تسکین داد؛ ولی ولیان بعد از برکناری از وزارت در خانه‌ی "امیرهوشنگ دولو" متحصن شد تا شغل دیگری برای او در نظر گرفته شود "دولو" سرانجام توانست رضایت شاه را با انتصاب او به مقام نیابت تولیت آستان قدس رضوی و استانداری خراسان که به مراتب مهم‌تر از وزارت تعاون امور روستاها بود جلب کند. اعمال ولیان در استانداری خراسان و نیابت تولیت آستان قدس موجب عدم رضایت شدید روحانیون شد.[۱۷]
انتصاب ولیان در خراسان که به خاطر وجود شهر مقدس مشهد و مدفن امام هشتم یک منطقه مذهبی به شمار می‌رفت، بیش از همه با انگیزه‌ها و با نیات و اهداف سیاسی انجام گرفت، چرا که بعد از نهضت (۱۵ خرداد ۱۳۴۲) که به ظاهر نمودار یک عقب‌نشینی برای روحانیت بود، به تدریج قدرت اجتماعی و ایدئولوژیک روحانیت رو به افزایش گذاشت و دولت هم از مواضع قدرت عقب‌نشینی کرد و برای جلوگیری از نفوذ روحانیت حکومت مجبور به تصمیم‌گیری شد.
ولیان بعد از انتصاب در روز ۲۳/۲/۱۳۵۳ وارد مشهد شد. در آغاز کار، برخی از دوستان خود را از وزارت تعاون و امور روستاها مامور به استاندری و آستان قدس کرد و از آن‌جا که در مورد حضور در کابینه‌ی "هویدا" و در هنگام تصدی پست وزارت دارای اعتبار اجتماعی نبود از همان آغاز با واکنش‌های منفی اقشار گوناگون در خراسان مواجه شد و اعلامیه‌های زیادی علیه انتصاب ولیان پخش شد، مهم‌ترین نقش ولیان در خراسان در مهار حرکت‌های مذهبی و محافل و مدارس دینی و نیز بازار در مشهد بود که مامور به ایفای این نقش بود و این نقش در طرح تخریب اطراف حرم مطهر جلوه‌گر شد. این طرح از گذشته در ردیف اجرا و برنامه بود؛ اما مقامات استانداری قبلی جرات لازم را برای اجرای آن نداشتند و یا نگران عواقب اجتماعی و افکار عمومی بودند؛ اما ولیان به دلیل پشتیبانی از سوی شاه و ساواک کار را با جدیت آغاز کرد. تخریب مدارس دینی مشهد به عنوان مهم‌ترین کانون تلاش‌های سیاسی در بخش دوم این طرح تخریب قرار داشت.[۱۹]
پس از نارضایتی عمومی از اقدام توام با تهدید و ارعاب او در تخریب اطراف حرم مطهر و هم چنین عملکرد ولیان شرایط سیاسی و اجتماعی در مشهد مقدس رو به التهاب گذاشت و اعتراضات مختلف از ناحیه گوناگون به خصوص روحانیت نسبت به ولیان اوج گرفت. روزنامه اطلاعات در شماره ۱۵۸۳۶ خود می‌نویسد: تهدید صاحبان املاک به بهانه‌های گسترش شهر مشهد و سوء استفاده‌های کلان از محل بیت المال و برداشت غیرقانونی از عواید موقوفات رضوی و... تحریک و ایجاد بلوا و آشوب که منجر به کشته شدن افراد در مناطق مختلف از جمله "گنبد کاووس" شده است.[۲۰]
این اعتراضات همچنان ادامه داشت و دکتر ولیان تا (۶ شهریور ۱۳۵۷) در مشهد به کار مشغول بود، وقتی "شریف امامی" در تاریخ (۵ شهریور ۵۷) به نخست وزیری رسید برای آرام کردن مردم بسیاری از رجال گذشته را بیکار کرد و دکتر ولیان یکی از این افراد بود او در تاریخ (ششم شهریور ۱۳۵۷) به تهران احضار شد.[۲۱]
به دنبال تظاهرات خشم آلودی که در (۱۴ آبان ۱۳۵۷) در تهران روی داد، "شریف امامی" ناچار به کناره‌گیری شد. در ۱۵ آبان "ارتشبد ازهاری" به نخست وزیری رسید، نخستین کار دولت نظامی بازداشت، عده‌ای از بلند پایگان رژیم گذشته بود تا شاید بتواند از خشم مردم بکاهد دکتر ولیان همراه با عده‌ای دیگر وارد زندان شد.[۲۲]
پس از مدتی ولیان در زندان دچار ناراحتی قلبی می‌شود، چند روز قبل از سقوط رژیم، شاه او را در یکی از بیمارستان‌های ارتش بستری می‌کند و یک محافظ مقابل در اتاق او گذاشت و هنگامی که در روز (یکشنبه ۲۲ بهمن) که رادیو و تلویزیون اعلامیه فرماندهان نظامی را در مورد بی‌طرفی ارتش اعلام کردند، ولیان کار رژیم را تمام شده می‌دانست، در آن شرایط و جو ناشی از هیجانات مردم با لباس مبدل از بیمارستان خارج شد و از آن‌جا به آمریکا رفت. رسیدگی به پرونده او از اواخر سال ۵۷ آغاز شد و در (اردیبهشت ۱۳۵۸) دادگاه انقلاب با صدور اعلامیه جرم‌های ولیان را ایجاد نقص عضو، ارعاب و تهدید مردم، خراب کردن مغازه‌ها و خانه‌های مردم و قتل دانست. ولیان در آمریکا نیز خاموشی اختیار کرد و در سن ۶۰ سالگی در سال ۱۳۷۳ در آمریکا درگذشت.[۲۳]
حکومت پهلوی و آستان قدس رضوی در سال های 1353 تا 1357 شمسی
وقتی تولیت آستان قدس دوران پهلوی مست وارد حرم شد+عکس
استانداران خراسان در عهد پهلوی- 21(بخش اول) - دنیای اقتصاد
درباره : عبدالرحیم ولیان - مرکز بررسی اسناد تاریخی
نگاهی مختصر به عملکرد عبدالعظیم ولیان استاندار
استانداران خراسان درعهدپهلوی- 22-دنیای اقتصاد
حاتم‌بخشی ولیان از آستان قدس رضوی-جام جم
عبدالعظیم ولیان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
عبدالعظیم ولیان - مشهد چهره
عبدالعظیم ولیان - ویکی فقه
عبدالعظیم ولیان - بیوگرافی
اين مطلب درفهرست عناوين مطالب-رديف: وقایع تاریخی ماههای شمسی
