گنجینه اسرار امام (ره) در قم

دکتر «محمد رجائی‌نژاد»، پژوهشگر اندیشه امام خمینی(ره) درباره خانه قدیمی ایشان در محله یخچال قاضی قم که در دل خودش خاطرات‌ بسیاری از سیره عملی‌و‌نظری ایشان در منزل، حوادث و وقایع تاریخی و سیاسی و ... دارد، می‌گوید

وارد این خانه که می‌شوید، قبل از هر چیزی، تابلوهای نصب‌شده بر در و دیوار آن جا توجه شما را به خودش جلب می‌کند. تابلوهایی که هرکدام روایتگر بخشی از سبک‌زندگی و فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و ... امام‌خمینی(ره) در مسیر تحقق انقلاب اسلامی بوده است. از عکس معروف وضو گرفتن ایشان در همین خانه تا سخنرانی معروفی که جمعیت زیادی در داخل و حتی بیرون از خانه حضور داشتند و ایشان آن جملات تاریخی را فرمودند که: «اى سران اسلام، به داد اسلام برسید. اى علماى نجف، به داد اسلام برسید. اى علماى قم... ». امام خمینی(ره) بعد از سال‌ها اجاره‌نشینی در قم، به این جا آمدند و تا آخرین روزهایی که در این شهر حضور داشتند، در همین جا که به خانه انقلاب هم مشهور است، سکونت گزیدند. خشت خشت این خانه، نگاه نافذ مردی را قاب گرفته که جز برای خدا زندگی نکرد و این خانه بدون تجملات در حقیقت آینه و گواه ساده‌زیستی ابرمرد تاریخ معاصر است که توانست با تکیه بر خدا و همراهی مردم، نظام جمهوری اسلامی را به ثمر بنشاند. در آستانه 14 خرداد، سالروز رحلت بنیان گذار کبیر انقلاب به سراغ دکتر «محمد رجائی‌نژاد»، پژوهشگر اندیشه امام و تاریخ انقلاب و مدیر کتابخانه تخصصی امام خمینی(ره) رفتیم که درباره همین خانه، کتابی به نام «خانه دیانت، سرای سیاست» نوشته است.

نویسنده : مجید حسین زاده | روزنامه نگار

استقامت و شجاعت در این خانه معنا یافت

دکتر «رجائی‌نژاد» در ابتدای صحبت‌هایش می‌گوید: «درباره بیت قدیمی حضرت امام(ره) در محله یخچال قاضی قم، حرف بسیار است. جایی‌که خانه دیانت بود و سرای سیاست. نقطه امید مبارزان و جوانان به‌تنگ آمده از ظلم و جور و استبدادِ زمانه، اعم از طلبه و دانشجو، مکانی که استقامت و شجاعت در آن معنی یافت. بیتی که در آن بر روی همه اقشار جامعه باز و پناهگاه پیر و جوان و روحانی و غیرروحانی بود. برای همین آن جا گنجینه اسرار است. سرشار از خاطراتی است که هرکدام، نشان معرفت است و بصیرت. منزل امام‌خمینی(ره) در قم به حق «خانه انقلاب» است. منزلی است که حوادث و وقایع تاریخی و سیاسی آن بیشتر از معماری آن جلوه می‌کند. خانه ای که شاهد نوشته شدن پیام‌ها و بیانیه ها، صدور تلگراف‌ها و نامه‌ها و انجام سخنرانی‌های مهم و تاریخی بوده است. محلی که در دوران مبارزه بارها مورد هجوم نظامی و نیروهای امنیتی رژیم شاه قرار گرفت».

امام(ره) قبل از این جا در 7 خانه اجاره‌ای زندگی کردند

«درباره تاریخچه و چگونگی حضور امام‌خمینی(ره) در این منزل، بهتر است کمی به گذشته برگردیم». این پژوهشگر اندیشه امام و تاریخ انقلاب با این مقدمه می‌افزاید: «امام خمینی(ره) حدوداً نوروز سال 1300 خورشیدی به حوزه علمیه قم آمدند. تا 1308 که مجرد بود، در حجره‌های مدرسه فیضیه و دارالشفا ساکن بودند. رمضان سال 1308 در تهران ازدواج کردند. چند ماهی در خیابان «آب سردار» تهران اجاره‌نشین می‌شوند. بعد منتقل می‌شوند به قم. در قم بر اساس خاطرات و بیاناتی که از خود حضرت امام و خانم ایشان، همچنین از نزدیکان و یاران امام گفته و نوشته شده؛ حضرت امام حدود 16 سال(از 1309 تا 1325ش) در هفت خانه‌ اجاره‌ای زندگی کردند. در برخی خانه‌ها چند ماه و در شماری نزدیک به 8 سال مستأجر بودند. مهم ترین آن ها همین بیت معروف یخچال قاضی هست که اول مستأجر بودند، بعداً خریدند، یعنی اوایل سال 1325 اجاره می‌کنند، اواخر سال آن را می‌خرند که خود نحوه خرید آن داستان مفصلی دارد».

این خانه عاری از هرگونه تزئینات است

دکتر «رجائی‌نژاد» درباره معماری این خانه تاریخی می‌گوید: «این خانه در حال حاضر حدود 100 سال قدمت دارد. دارای معماری قدیمی، مربوط به اواخر دوره قاجار، مصالح آن همه از خاک و گل و خشت، سنگ و چوب و گچ و مهندسی بسیار ساده و عاری از هرگونه تزئینات است. ساختمانی دو طبقه و دارای زیرزمین که مطبخ(آشپزخانه) اصلی در آن تعبیه شده و طبقه همکف که حیاط ساختمان با حوضی هشت ضلعی در وسط، در قسمت جنوبی آن قرار گرفته است و در جهات شمال، شرق و غرب آن فضاهای سرپوشیده و اتاق‌ها قرار دارند. چند پله آجری در وسط، ساختمان را به دو بخش بیرونی(در شرق) و اندرونی(در غرب) تقسیم می‌کند. اتاق بزرگی در بیرونی وجود دارد که محل سخنرانی امام خمینی(ره) و دیدار با مردم بوده است. اتاق‌های طرفین ساختمان با در و پنجره‌های چوبی و قدیمی، به همدیگر راه دارند».

بعد از منزل امام(ره)، زمین‌های ‌کشاورزی بوده است

او درباره موقعیت جغرافیایی این خانه در زمانی که امام(ره) آن را خریداری می‌کنند، می‌گوید: «منزلی که در محله یخچال قاضی قم هست، در دهه چهل حاشیه ‌شهر محسوب می‌شده است به‌گونه‌ای که بعد از منزل امام، باغ و زمین‌های کشاورزی بوده است. بین عامه مردم قم محله یخچال قاضی، بعضاً به «باغ یا گذر قلعه» هم معروف بوده است. جهانگردان و ایران شناسانِ پیش از انقلاب هم در آثار خود به این موضوع درباره بیت امام(ره) اشاره کرده‌اند؛ ازجمله: «ریشارد کابوشینسکی»، یکی از ایران‌شناسان، این خانه امام را چنین توصیف کرده: «[امام] خمینی به اتفاق همسر و پنج فرزندش در خانه‌ای کوچک، واقع در خیابانی باریک و ناهموار که از وسط آن جوی آبی می‌گذشت، زندگی می‌کرد». البته پس از پیروزی انقلاب و گسترش فضای‌شهری و تخریب بیمارستان سهامیه و احداث خیابان معلم، این منزل سر خیابان واقع شد. در حال حاضر راه اصلی آن از چهارراه شهدا(میدان شهدای سابق و چهارراه بیمارستان اسبق) و خیابان معلم است».

این خانه کانون مبارزات شد

این پژوهشگر تاریخ انقلاب درباره فعالیت‌های انقلابی امام‌خمینی(ره) در این خانه می‌گوید: «این منزل همزمان با آغاز فعالیت‌های سیاسی امام علیه رژیم‌پهلوی، کانون مبارزات شد. ایشان سخنرانی معروف خود بر ضد لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال 1341 شمسی را در همین منزل ایراد کردند و در خرداد 42 از همین منزل دستگیر و به تهران برده شده و زندانی شدند. همچنین آخرین سخنرانی امام در این خانه، مربوط به موضع‌گیری شدید ایشان نسبت به تصویب قانون کاپیتولاسیون بود که در چهارم آبان 1343 انجام شد و در پی آن دوباره دستگیر و تبعید شدند. در همین سخنرانی و در همین خانه است که عبارت‌های «اى سران اسلام، به داد اسلام برسید. اى علماى نجف، به داد اسلام برسید. اى علماى قم... «انا لله و انا الیه راجعون»، «قلب من در فشار است... ایران دیگر عید ندارد... ما را فروختند... عظمت ایران از بین رفت» و ... به کار بردند. همچنین ملاقات‌های امام با مراجع و علما در راستای نهضت، دیدار با شخصیت‌های سیاسی و کشوری و از همه مهم تر دیدارهای مردمی در همین منزل انجام شده که به نمونه‌هایی از آن ها اشاره می‌کنم: دیدار با علی امینی، نخست‌وزیر وقت(اول دی 1340) که حضرت امام ضمن نصیحت او نسبت به مسئولیت خطیر نخست‌وزیری، لزوم عبرت‌گرفتن از سرگذشت نخست‌وزیران، معرفی اجمالی حوزه‌های علمیه و نفعی که وجود حوزه و روحانیت برای ملت و مملکت دارند، تذکراتی می‌دهند؛ ملاقات رئیس ساواک، پاکروان که حضرت امام با ایشان برخورد تندی می‌کنند؛ دیدار جهان پهلوان غلامرضا تختی با حضرت امام در اسفند 1341 در همین منزل بوده است؛ دیدار برخی از شخصیت‌های جبهه ملی و نهضت آزادی؛ ملاقات برخی مراجع ازجمله آیت‌ا... میلانی و مرعشی نجفی با‌ امام‌خمینی؛ دیدار دانشجویان و اقشار گوناگون مردم با حضرت امام و ... در همین منزل رخ داده است».

بچه‌های همسایه‌ها برای آمدن به حیاط خانه امام آزاد بودند

او که دکترای تاریخ تشیع دارد، درباره ارتباط امام‌خمینی(ره) با همسایگان هم می‌گوید: «امام خمینی(ره) و خانواده ایشان با مردم محله و همسایگان پیوند صمیمی و خودمانی داشتند. خاطرات نزدیکان و یاران حضرت امام و همسایگان ایشان گویای ارتباط و علاقه دوطرفه بین آن هاست. در این باره خاطرات فراوانی است که تنها به دو نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنم. یکی از دختران حضرت امام می‌گوید: «آقا در رفتار با همسایگان مراقب استراحت و آرامش آن ها بودند و بچه‌های آن ها در آمدن به منزل ما آزاد بودند و بسیار مورد محبت ایشان قرار می‌گرفتند که باعث شود آن ها بیشتر به منزل ما بیایند تا ما به منزل آن ها کمتر برویم». در خاطره دیگری گفته شده: «ما هر قدر در منزل، بازی یا شلوغ می‌کردیم، آقا هیچ ایرادی نمی‌گرفتند، ولی اگر می‌فهمیدند که کاری کرده‌ایم که همسایه اذیت شده، به شدت ناراحت می‌شدند و به ما اعتراض می‌کردند که چرا این کار را کردید؟»

گردشگران آسیایی‌و‌اروپایی تحت‌تاثیر سادگی خانه امام قرار می‌گیرند

دکتر «رجائی‌نژاد» درباره نظرات گردشگران خارجی بعد از بازدید از خانه می‌گوید: «پیاپی در طول سال بیت امام به روی علاقه مندان و دوستداران داخلی و خارجی، گردشگران دیگر کشورها باز است و روزانه به‌صورت گروهی و انفرادی از آن جا بازدید می‌کنند. آن‌ها شفاهی و کتبی نظرات خودشان را ابراز می‌کنند. بیشترین دیدارکنندگان بیت از عراق، لبنان و پاکستان هستند. در درجه بعد کشورهای اروپایی و دیگر کشورها. بیشتر آن‌ها تحت تاثیر سادگی منزل و زندگی توده‌وار حضرت امام و معنویت آن قرار می‌گیرند».

کتاب «خانه دیانت، سرای سیاست» را درباره همین خانه نوشتم

از او در زمینه سرفصل‌های کتابی که درباره این خانه نوشته است، می‌پرسم که می‌گوید: «حوزه مطالعاتی و کاری و پژوهشی من اندیشه امام و تاریخ انقلاب است. برای همین کتابی دارم با عنوان «خانه دیانت، سرای سیاست» که پیرامون همین خانه است و در 220 صفحه سال 1391 منتشر شده و ناشرش هم چاپ و نشر عروج(وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی)است. سرفصل‌های اصلی این کتاب هم عبارت اند از: «تاریخچه و موقعیت بیت امام، سیره عملی و نظری امام خمینی در منزل، خاطرات و حوادث بیت از زبان خاندان و یاران امام، بیت امام در آیینه اسناد ساواک و شهربانی، بیت امام پس از پیروزی انقلاب اسلامی».

مشغله‌های دینی‌و‌سیاسی باعث‌ نشد ایشان از خانواده غافل شود

این پژوهشگر اندیشه امام درباره سیره نظری و عملی امام خمینی(ره) که یکی از سر فصل‌های کتابش هم بوده، می‌گوید: «ببینید! آن چه که در این چند سال از خوانش و کاوش در آثار حضرت امام و درباره ایشان، من فهم کرده‌ام، توجه و اولویت ایشان به خانواده بوده است. مشغله‌های دینی و علمی و سیاسی امام باعث نمی‌شد که از خانواده غافل باشند یا کم‌توجه شوند. در حضر و سفر، توجه ویژه‌ای به همسر و فرزندان داشتند. در سفرها، حتی تبعید، برای آن ها نامه می‌نوشتند و پیگیر تربیت و درس فرزندان بودند. مرتب خانواده را در جریان کار‌های خود قرار می‌دادند. نمونه‌اش همان نامه معروف است که هنگام سفر حج به همسرشان می‌نویسند که «تصدقت شوم، الهی قربانت بروم، در این مدت که مبتلای به جدایی از آن نور چشم عزیز و قوت قلبم گردیدم، متذکر شما هستم و صورت زیبایت در آیینه قلبم منقوش است. عزیزم.... صد حیف که محبوب عزیزم همراهم نیست که این منظره عالی به دل بچسبد.» همچنین سیره حضرت امام این گونه بود که اول خود عامل بود، بعد از خانواده می‌خواست عمل کنند. یکی از دختران حضرت امام در خاطراتشان آورده‌اند: «امام چیزی را از ما نمی‌خواست، مگر این‌که خودش قبلاً آن را انجام داده بود.» امام خمینی (ره) در مناسبت‌ها و اعیاد اگر از خانواده دور بودند، با نامه تبریک می‌گفت و به یکی از اعضای خانواده می‌گفت که از جانب ایشان عیدی پرداخت شود. امام نمونه و الگوی مهرورزی و همسرداری بودند. در خاطرات دختران حضرت امام آمده که اگر روزی خانم غذا تهیه می‌کرد، هرچقدر هم که بد و بی‌مزه می‌شد، کسی حق اعتراض نداشت و امام از آن غذا تعریف می‌کردند. خانم اگر کاری در خانه انجام می‌دادند، حتی اگر استکانی را جابه‌جا می‌کردند و ما نشسته بودیم، امام با ناراحتی به ما می‌گفتند: «شما نشسته‌اید و خانم کار می‌کنند؟» اگر یک روز می‌دید که خانم کار می‌کنند، آن روز، روز وا اسلامای امام بود که چرا خانم کار می‌کنند. می‌گفتند: «خانمتان از همه شما بهتر است، هیچ کس مادر شما نمی‌شود». در جای دیگر می‌گوید: «امام پیش از ظهرها در منزل برای طلبه‌ها درس داشتند و درس ساعت 11:30 تمام می‌شد. آقا مقید بودند تا ساعت 10 دقیقه به 12 که می‌خواستند برای نماز ظهر آماده شوند، به مدت چند دقیقه با ما بازی کنند. ما خودمان وسایلی درست می‌کردیم و با ایشان بازی می‌کردیم. یا سر ما را توی دامنشان می‌گرفتند و دیگری می‌رفت قایم می‌شد و این کارها برای ما خیلی عادی بود». یکی دیگر از فرزندان می‌فرماید: «امام به آزادی بچه‌ها مقید بودند و می‌گفتند: «اگر بچه شیطنت نکند، مریض است» و تفریح را هم برای بزرگ‌ترها لازم می‌دانستند. وقتی می‌دیدند من روزهای تعطیل مشغول درس خواندن هستم، می‌گفتند: «به جایی نمی‌رسی، چون باید موقع تفریح، تفریح کنی». در حضور من مکرر به پسرم می‌گفتند: «نه یک ساعت تفریحم را برای درس و نه یک ساعت وقت درسم را برای تفریح گذاشتم»، یعنی هر وقتی را برای چیز خاصی قرار می‌دادند و به پسر من هم این نصیحت را می‌کردند که تفریح داشته باش، اگر نداشته باشی، نمی‌توانی خودت را برای تحصیل آماده کنی».

اهل قلم، مجذوب سیمای امام (ره)

زنده یادان نادر ابراهیمی و محمدسرور رجایی و نیز هدایت ا...بهبودی، محمدرضا شرفی خبوشان و ... با چه آثار و توصیف هایی به جلوه های مختلف شخصیت کم نظیر امام خمینی(ره) پرداخته اند؟

ستاره منوچهری- سی‌وپنج سال از رحلت بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) می‌گذرد؛ شخصیتی که فراتر از زمانه خود بود و به دلیل ویژگی‌های برجسته سیاسی، مذهبی و فرهنگی‌اش یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌ها در تاریخ معاصر ایران و جهان به شمار می‌رود. سیمای امام در جنبه‌های مختلف فردی و اجتماعی، چه در دوره حیات ایشان و چه پس از رحلتشان، همواره محل بحث و نظر بوده و هنوز هم اهل قلم و اندیشه در این‌باره می‌نویسند. شخصیت و تفکر امام راحل به قدری تأثیرگذار و نافذ است که نویسندگان و اندیشمندان ایرانی و خارجی در دوره‌های مختلف درباره‌اش کتاب نوشته‌ یا اظهارنظر کرده‌اند. در ادامه از چند نویسنده، شاعر و اندیشمند ایرانی و خارجی نوشته‌ایم که آثارشان با محوریت امام خمینی(ره) منتشر شده‌است.

زندگی امام در «سه دیدار» نادر ابراهیمی

نادر ابراهیمی، داستان‌نویس برجسته معاصر و خالق رمان «آتش بدون دود»، در کتابی به نام «سه دیدار»، زندگی امام خمینی(ره) را به شکلی داستان‌گونه و با نثری شاعرانه روایت کرده‌است. این اثر را می‌توان اولین برداشت‌های ادبی از زندگی رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران دانست. نادر ابراهیمی در «سه دیدار» تاریخ و داستان را با هم آمیخته و هر دیدار در یک فصل روایت شده‌است؛ سه دیدار که سه بار تکرار می‌شود به اضافه فصل نهایی که «دیدارهای درهم ریخته» نام گرفته است. نویسنده در مقدمه کتاب این‌طور نوشته است: «آن‌ها که واقعیت را می‌خواهند نه حقیقت را و طالب واقعیات تاریخی هستند نه حقایق انسانی، می‌توانند بی‌دغدغه خاطر به بهترین تاریخ‌ها مراجعه کنند».

در بخشی از جلد اول کتاب «سه دیدار» که به تازگی انتشارات سوره مهر، آن را تجدید چاپ کرده است، می‌خوانیم: «ناگهان دیدم که مردی از دریا برمی‌آید، چون عیسای ناصری، چون منصور حلاج و چون شیخ ما که نگاه خداوند بر اوست و اگر خواهد، چون قاصدک‌ها به سیاحتی سبک‌بالانه می‌بَرَدش.

گفتم: مبارک باد این چشمه نوجوش، که به جانب باغ منهدم اندیشه‌هایم جاری است تا این شِتای دیرپای را به گلبارانِ بهارانِ باقی بکشاند...»

روایتی از امام خمینی(ره) از زبان یک بعثی

محمدرضا شرفی خبوشان، نویسنده رمان «بی‌کتابی» که جایزه کتاب سال را از آن خود کرده‌است، در داستانی به نام «روایت دلخواه پسری شبیه سمیر» به پسر جوانی می‌پردازد که عاشق امام خمینی(ره) است و وقتی به جبهه می‌رود، در یک عملیات مجروح می‌شود و زمانی که چشمانش را باز می‌کند، خود را در عراق می‌یابد و بعد هم دست تقدیر او را راهی وادی‌السلام، گورستانی در نجف می‌کند. شرفی خبوشان در این رمان، روایت‌هایی از ارواح این گورستان را برای خواننده بیان می‌کند تا مخاطب با گوشه‌هایی از تاریخ دو کشور ایران و عراق آشنا شود؛ جایی که یک راویِ بعثی از امام خمینی(ره) و دوران تبعیدش در عراق می‌گوید.

در بخشی از داستان می‌خوانیم: «بله، من آیت‌ا... را بارها در چیچکلی بورسا دیدم؛ همان که گفتی داخل هر روایتی باشد، همان روایت، دلخواه توست. پنج سال بعد از این‌که آیت‌ا... از بورسا رفت، من را آوردند وادی‌السلام؛ مرده و سرد. با هواپیما آوردند بغداد و بعد هم با ماشین انتقال دادند به این‌جا؛ مقبره خانوادگی‌مان. من آخرین علوی بورسا هستم که آمدم این‌جا و بعد از من کسی تا به حال جنازه‌اش این‌جا نرسیده. بعدها همین‌جا روایت آیت‌ا... را بیشتر شنیدم. فهمیدم آیت‌ا... بعد از این‌که از از بورسا رفته است، آمده نجف و در منزلی در خیابان شارع‌الرسول ساکن شده‌است».

«الف.لام.خمینی»، بهترین مستندنگاری

هدایت‌ا... بهبودی، نویسنده و پژوهشگر انقلاب و دفاع مقدس در کتابی به نام «الف.لام.خمینی» یکی از مفصل‌ترین کار های تحقیقی درباره زندگی حضرت امام خمینی(ره) را انجام داده‌است. این کتاب، تکمیل‌کننده کتاب دیگر این نویسنده به نام «شرح اسم» درباره زندگی آیت‌ا... خامنه‌ای است. اهمیت این کتاب در جمع‌آوری و تدوین بخش مهم و قابل توجه اسناد و خاطرات مربوط به امام در حد فاصل ولادت تا پیروزی انقلاب اسلامی است که ارزش تاریخی و تحلیلی آن را بیشتر کرده‌ است. این کتاب که در یازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در بخش مستندنگاری برگزیده شد، شامل 18 فصل است و می‌توان آن را به دو بخش تقسیم کرد: بخش اول، زندگی مذهبی امام در قم که بیش از 40 سال از عمر ایشان را در برمی‌گیرد و بخش دوم، زندگی سیاسی امام که از میانه سال 1341 آغاز می‌شود.

«در آغوش قلب‌ها»، شاعرانه‌هایی برای امام

نفوذ امام خمینی(ره) در دل‌های آزادگان سراسر جهان انکارنشدنی است. نمونه این تاثیرگذاری را می‌توان در کتاب «در آغوش قلب‌ها» دید؛ کتابی که زنده‌یاد محمدسرور رجایی، شاعر افغانستانی با محوریت سروده‌ها و آثار افغانستانی‌ها درباره امام راحل گردآوری کرده‌است. این اثر دربردارنده ۳۴ قطعه از خاطرات اهالی فرهنگ، فعالان ادبی و فرهنگی افغانستان و ۵۵ قطعه سروده شده از شاعران این کشور است. سروده‌ها در قالب‌های مختلف غزل، مثنوی، نیمایی و... به نظم در آمده که همگی بیانگر ارادت شاعران به امام (ره) است. بخش اول این کتاب، شعرهای شاعران افغانستانی درباره امام است و بخش دوم، خاطرات افغانستانی‌ها درباره ایشان است.

امام خمینی؛ فراتر از مرزهای ایران

دو پژوهشگر ایرانی به نام‌های پژمان عرب و نرگس‌سادات مظلومی، در کتابی به نام «امام؛ فراتر از مرزها؛ امام خمینی در نگاه شخصیت‌ها، تحلیلگران و رسانه‌های بین‌المللی»، مجموعه‌ای از اظهارنظرها و نوشته‌های شخصیت‌های مختلف جهان، از چهره‌های دینی و مذهبی تا چهره‌های فرهنگی و سیاسی مانند میشل فوکو، روژه گارودی، کلیم صدیقی، نلسون ماندلا و... را گردآوری کرده‌اند. کتاب «امام؛ فراتر از مرزها»، ۴ فصل اصلی دارد: «احیاگر اسلام در نگاه رهبران و سیاستمداران جهان»، «مبدع حکومت اسلامی در قرن ۱۴ از نگاه متفکرین و اندیشمندان»، «ساده‌ترین حاکم جهان در کانون توجه رسانه‌ها» و «امام امت از منظر عالمان و رهبران دینی»