قلعه ها

نیازبه امنیت انسان راوادارکرد خانه وزندکی خودرابربالای کوه ها وتپه ها بسازدوآن رابابرج وباروازدسترس دیگران دورنگه دارد. درایران انگیزه ی پیدایش وهسته ی اصلی بیشترشهرها قلعه ها بوده اند که نمایانگرپیشرفت آدمی ازروزگار غارنشینی وشکاربه روزگار کشاورزی و یکجانشینی هستند. آدمی ازروزگار غارنشینی و شکاربه روزگارکشاورزی و یکجانشینی هستند. هنگامی که گروه های کوچک و پراکنده کم کم به زمین های کشاورزی وابسته شدند و برجای خودماندند و پناهگاهی رابرای خودساختند. ازگردهم آمدن این پناهگاه ها روستاها وسپس شهرها پدیدآمد. قلعه ها سه نوع بودند: الف)قلعه های ساخته شده بربلندی هاکه به آن کلات گفته می شد. ب)قلعه های ساخته شده برزمین های هموار. ج)کهن دژها قلعه هایی که جایگاه شاهان و بزرگان بود و کاخ ها و انبارها و مکانی برای زندگی داشت که ارگ نامیده می شد. درمیان قلعه های مشهد قلعه ی کهن دژ شهرتوس و قلعه ی ماد اهمیت بیشتری دارد. درسایرقلعه ها نیزبه ندرت سازه ی سرپایادارای سقفی را می توان یافت.

قلعه دختر: 75 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی تربت حیدریه روستای بازه هور.

قلعه دختر: 47 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی مارشک روستای بهره قلعه ای سنگی برفرازآبادی که در 300 متری حاشیه ی راست جاده واقع شده است.

قزقلعه: 63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده روستای مارشک . این قلعه ازسنگ ساخته شده است.

قلعه حسن: 70 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور حدفاصل روستاهای قاسم آبادودیزبادعلیا یک کیلومتری شمال روستای قاسم آباد دوره ی صفوی.

قلعه چراغ: 24 کیلومتری جنوب مشهد جاده یقدیم نیشابور جاده ی ده غیبی 4 کیلومتری جنوب روستای عارفی انتهای دره.

قلعه ی دلبر: 48 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی قدیم نیشابور مشرف به گردنه ی دلبران قرن 12 ق.

قلعه ی چاهه: 45 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه روستای چاهک قرن 5 ق.

قلعه پیانی: 8 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده شاندیز سمت راست خیابان مدرس 25 روستای پیانی این قلعه هنوزمسکونی است .دوره ی قاجار.

قلعه ی نوچاه: حاشیه ی غرب مشهد اول جاده ی طرقبه امام رضا(ع)17 (کاخ بیلدر) 500 مترسمت راست خیابان نیاوران روستای نوچاه.

قلعه ی گبرها: 20 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز جاده ی زشک روستای ابرده.

قلعه ی قهقهه: 15 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی قدیم قوچان سه راه دانش به طرف پرکندآباد روستای شبان کاره.این قلعه ازخشت وگل است.

قلعه ی عنبران: 8 کیلومتری غرب مشهد طرقبه به طرف جاغرق روستای عنبران بقایای مخروبه این قلعه به چشم می خورد.

قلعه مختاری: 50 کیلومتری جنوب مشهد کیلومتر 48 جاده ی قدیم نیشابور دوکیلومتری شمال روستای دلبران.قرن 10 ق.

قلعه ی برج موری: 85 کیلومتری جنوب شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه قبل از خارزار جاده ی فرعی روستای برج موری قرن 3 ق.

قلعه ی کهنه ی نغندر: 17 کیلومتری غرب مشهد جاده ی کنگ روستای نغندر بالاسر روستا قرارگرفته وتعدادی ازدیوارهاوباروهایش به جامانده است.

قلعه ی کهنه کروج: 36 کیلومتری جنوب مشهد دهستان سرجام روستای کروج دوره ی صفوی.

قلعه ی کهنه ی چاهشک: 5 کیلومتری شمال غرب مشهد اوایل جاده ی سنتو سمت چپ جنوب روستای چاهشک دوره ی قاجار.

قلعه ی پاسگاه هلالی: 27 کیلومتری شرق مشهد بلوار حر جاده ی کنویست ضلع شرقی روستای شرشر.دوره ی قاجار.

قلعه تاریخی خادر: 16 کیلومتری شمال غرب مشهد نرسیده به شاندیز روستای کوه سفید دوران اسلامی.

قلعه کوه: 20 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز جاده ی زشک روستای ابرده ابتدای ورودی ابرده درقله ی کوه. بقایای مخروبه ای ازاولین سکونت گاه مردم ابرده بعدازحمله ی مغول دیده می شود.

قلعه ی رونه: 110 کیلومتری شمال مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست به طرف شهرتوس پل کشف رود سمت چپ جاده ی آبقد روستای امرودک خلاف جهت آب دوآبی سمت راست دره ی گیویه بالاسر غارقاطرقی.

قلعه ی تنوره: 63 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل از گردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا هشت کیلومتر خلاف جهت آب. این قلعه باحدود 400 متر مساحت درارتفاع 300 متری ازکف دریا قرارداردوازسنگ ساخته شده است.

قلعه ی مغان: 28 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان روستای مغان پشت ساختمان مخابرات. ازاین قلعه فقط یک دیوارسنگی بزرگ باقی مانده است.

قلعه ی باغ رو: 23 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز یک کیلومتری غرب روستای گراخک. کلمه ی گراخک به احتمال ازگبراخک یعنی محل زندگی گبرها گرفته شده است.

قلعه ی سربرج: 22 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان روستای سربرج. این قلعه ازسنگ ساخته شده ودرحاشیه ی رودخانه قرارگرفته است.

قلعه کهن دژ: 15 کیلومتری شمال غر ب مشهد کیلومتر 10 جاده ی سنتو سمت راست شهرتوس نزدیک آرامگاه فردوسی بقایای قلعه ی خشتی مهمی وجدداردکه درحال کاوش مرمت وبازسازی است.

قلعه ی چنارک: 42 کیلومتری شرق مشهد جاده ی سرخس شهررضویه جاده ی میامی 5 کیلومتر قبل ازمیامی جاده ی فرعی سمت چپ 10 کیلومتر بعدازروستای چنارک به طرف زیارتگاه بی بی هور حاشیه ی راست راه خاکی . این این قلعه ازخشت وگل بناشده است. قرون اولیه اسلامی.

قلعه ی کهنه ی آل: 47 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده جاده ی سیج روستای آل روی قله ی مشرف به آبادی . این قلعه ازسنگ ساخته شده است. درافسانه های اساطیری ایران سیج وآل نام دودیوبوده است.

قلعه ی کهنه ی پیوه ژن: 65 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور دهستان پیوه ژن . این قلعه ازخشت وگل ساخته شده است. دوقلعه ی دیگرنیز درارتفاعات دوطرف دره ی پیوه ژن وجوددارد.

قلعه ی حسن شقا: 10 کیلومتری شمال غرب مشهد جاده ی قدیم قوچان بعدازمیدان فهمیده سمت راست انتهای جاده ی خین عرب روستای گیزی . این قلعه ازخشت وگل ساخته شده ودرشرف انهدام است.

قلعه ی برزش آباد: 20 کیلومتری شمال مشهد ال تیمور انتهای جاده امرغان روستای برزش آباد. این قلعه درمنطقه ی همواری ازدامنه ی اژدرکوه ازخشت وگل ساخته شده است.

قلعه ی کوه آسیاباد: 60 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور جنوب روستای ابرش قلعه ای ازسنگ و آجرکه به شدت تخریب و به شکل محوطه ی باستانی درآمده است.قرن 12 ق.

قلعه ی شایان دژ: 18 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز بقایای قلعه ی شاهن دژ دراین شهر وجود دارد. شاهان دژ به معنی شاه قلعه ها یا قلعه ی منسوب به شاهان است و نام شاندیز از این قلعه گرفته شده است.

قلعه ی ابرده: 20 کیلومتری شمال غرب مشهد شاندیز روستای ابرده علیا.

قلعه ی سنگی خورعلیا: 55 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور ابتدای ورودی روستای خورعلیا سمت راست درفاصله 500 متری حصار سنگی دورقلعه هنوزپابرجامانده است.

قلعه سنگی چهل من سنگ: 75 کیلومتری جنوب شرق مشهد کیلومتر چهل جاده ی سرخس 35 کیلومتر فرعی جاده ی اره روستای چهل من سنگ علیا.دوره ی صفوی.

قلعه ی کهنه ی پاژ: 20 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات دوراهی کارده روستای پاژ/فاز (زادگاه فردوسی) این قلعه ی مخروبه که ازخشت وگل ساخته شده به فاصله ی کمی ازروستا قراردارد. باکمی دقت درآن استخوان های انسان لای جرز دیوار دیده می شود.

قلعه ی دزد دره: 55 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور بین روستاهای خورعلیا و خوروسطی انتهای دزددره. مساحت این قلعه ی سنگی 350 متراست وحدود 200 مترآن ازکف رودخانه فاصله دارد.

قلعه ی تلخون: 56 کیلومتری جنوب مشهد کیلومتر 52 جاده ی نیشابور قبل از تقاطع پیوه ژن 2 کیلومتری شمال روستای درخت سپیدار شمال کلاته تلخون. این قلعه سنگی است بنابه گفته ی اهالی چون دراوایل اسلام تعداد زیادی ازمردان این منطقه راکشته و از تجمع خون آن ها تلخ (استخر)خونی پدیدآمده بود.به تلخون مخفف تلخ خون شهرت یافت.البته به چشمه ی خونی پدید آمده بود. به تلون مخفف تلخ خون شهرت یافت. البته به چشمه ی آب نیز خون می گویند.که دراین صورت تلخون به معنی تلخ چشمه است.

قلعه سنگی کلاته بالای گراخک: 23 کیلومتری شمال غرب مشهد دوکیلومتری جنوب روستا ی گراخک. این قلعه ی سنگی برفراز کوه ساخته شده و از چهاربرج آن فقط یکی باقی مانده است.

قلعه ی ده سرخ: 54 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهر ملک آباد جاده ی بزوشک یک کیلومتر قبل ازروستای ده سرخ .سمت چپ . این قلعه ازخاک قرمزمنطقه ساخته شده ودرمیان دشت ازدور قرمزگون به نظر می رسد.دوره ی صفوی.

قلعه ی تجر: 27 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان تقاطع روستای تجر سمت راست 17 کیلومترفرعی . این قلعه ازسنگ لاشه بدون ملات ساخته شده وبرفراز روستا قرارگرفته است. درآن 15 اتاق کوچک وجوداردکه سقف تمامی آنها فروریخته است . بنابه گفته ی اهالی این قلعه حدود یکصدوهفتاد سال پیش درزمان سلطه ی روس ها بنا شده است.

قلعه ی درخت جوزا: 23 کیلومتری جنوب مشهد اوایل جاده قدیم نیشابور جاده ی ده غیبی دوکیلومتر قبل ازروستای عارفی سمت راست 5 کیلومتر روستای بالندر این قلعه به صورت بقایایی ازیک سکونت گاه تاریخی به چشم می خورد. علت این نام گذاری به واسطه ی وجود چنددرخت جوز(گردو)دراطراف آن است.دوره ی صفوی.

قلعه ی کردی: 40 کیلومتری غرب مشهد شاندیز روستای زشک 10 کیلومترخلاف جهت آب درمسیر رودخانه ی بزرگ درمحلی به نام بازه حصار درکمر کوه مجاور رودخانه . دراین قلعه برای برداشتن آب تونلی تا رودخانه حفرشده است تا هنگام محاصره دسترسی به آب وجودداشته باشد. این قلعه محل اسکان اهالی درموقع هجوم دشمنان و دارای چهاربرج نگهبانی بوده است.قرن 7 ق.

قلعه ی میان تیغ(قلعه ی حصار): 30 کیلومتری غرب مشهد روستای کنگ سه کیلومتر درامتداد رودخانه ی کوچک. این قلعه ی سنگی دردامنه ی کوه حدفاصل کنگ وزشک قرارگرفته وبه دلیل موقعیت جغرافیایی آن به عنوان مکان امن و مناسب برای حفاظت ازاموال به کارمی رفته است.

قلعه ی ترکمن ها: 23 کیلومتری جنوب مشهد انتهای سیدی جاده ی مغان روستای اردمه سه قلعه ی سنگی با فواصل کم روی خط الراس جنوبی ساخته شده است. مصالح به کاررفته درهمه ی آن ها سنگ لاشه است. بنابه گفته ی اهالی اهالی قلعه ی اصلی جایی بوده که زمان ترکمن تازی دختران دزدی رادرآن جانگه داری می کردند و دو قلعه ی دیگر برای دیده بانی استفاده می شده است.

قلعه کهنه ی ده سرخ(کوچ کمر): 55 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور شهرملک آباد جاده ی بزوشک روستای ده سرخ . این قلعه در بلندی مقابل امامزاده عبدالعزیز واقع شده ودارای معابر زیر زمینی برای دسترسی به آب بوده است. دهانه ی این معابر زیرزمینی برای دسترسی به آب بوده است. دهانه ی این معابرهنوز رویت می شود اما ورودی های آن توسط اهالی مسدودگردیده است.

قلعه مات(عماد/ماد): 52 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات جاده ی کارده بعد از روستای آل سمت راست زوقلعه(زوسیاه) 5 کیلومتر. این قلعه برروی قله ا ی بلند وصعب العبور ساخته شده است که درصورت صاف بودن هوا ازسه راه فردوسی قابل رویت است. زمان ساخت آن مربوط به دوران ها ی مختلف تاریخی است. برروی قله سازه های سنگی مستحکمی با ملات ساروج ساخته و در آن ازتنه ها ی چوب ارس استفاده شده است. دواستخر بزرگ نیز برای جمع آوری آب باران برسطوح همواره قله دردل سنگ کنده شده است. دراین قلعه ی بزرگ آثار و ابنیه ی زیادی به چشم می خورد امابرهیچ کدام سقفی نمانده است.

قلعه ی کهنه ی چشمه کنار: 47 کیلومتری جنوب مشهد جاده ی نیشابور ملک آباد جاده ی بزوشک 5 کیلومتری شمال روستای بازه حوض دوران اسلامی.

قلعه ی سرخشت: 55 کیلومتری شمال مشهد جاده ی کلات قبل ازگردنه ی دکل سمت چپ جاده ی خور روستای خورعلیا 500 متر به طرف کوه سرخشت سمت چپ بازه سرخشت. این قلعه ازخشت وگل ساخته شده وبه شدت تخریب گشته است.

https://www.hotelghasr.com/Contents.aspx?Module=introducingMashhad&PId=8619