مدارس قدیم مشهد

مدرسه بالاسر؛ این مدرسه به‌علت قرار داشتن در ناحیه بالاسر ضریح امام رضا(ع) به «مدرسه بالاسر» شهرت داشت که اکنون اثری از آن برجای نمانده است.

مدرسه پریزاد؛ این بنا اکنون در حرم واقع شده است و روبروی مدرسه دو در و جنب رواق دار الولایه قرار دارد.

مدرسه دو در؛ در جنوب غربی حرم روبروی مدرسه پریزاد و شرق صحن جمهوری اسلامی قرار دارد.

مدرسه مستشاریه؛ در شمال‌غربی صحن انقلاب و متصل به مدرسه میرزاجعفر، پشت ایوان عباسی قرار داشت که در سال ۱۳۵۴ش به‌دستور نائب‌التولیه وقت، جهت توسعه و بازسازی اطراف حرم رضوی تخریب شد.

مدرسه خیرات‌خان؛ این بنا اکنون در مجموعه اماکن آستان قدس رضوی در ضلع شرقی حرم امام رضا(ع) قرار دارد و اکنون بخشی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی را تشکیل می‌دهد.

مدرسه میرزاجعفر؛ در حرم امام رضا(ع) واقع است و از ادغام دو مدرسه میرزا جعفر و خیرات‌خان همراه با افزایش ساختمان‌های جدید، دانشگاه علوم اسلامی رضوی تأسیس شد.

مدرسه فاضل‌خان یا فاضلیه؛ واقع در خیابان شیرازی (بالا خیابان) که پس از احداث اولین فلکه در اطراف حرم رضوی در سال ۱۳۱۰ش، بخش بزرگی از این مدرسه تخریب و قسمتی از آن نیز ابتدا به مهمان‌خانه توس و سپس به درمانگاه آستان قدس تبدیل شد. امروزه هیچ اثری از آن موجود نیست.

مدرسه عباسقلی‌خان؛ این مدرسه در سمت شرقی حرم امام رضا(ع) در حاشیه خیابان شهید نواب صفوی(پایین خیابان) قرار دارد. در بین تمام مدارس علوم دینی مشهد، تنها مدرسه عباسقلی‌خان با همان شکل و طرح نخستین خود برجای مانده است.

مدرسه باقریه یا سمیعیه؛ در شمال‌غربی حرم، واقع در حاشیه خیابان آیت‌اللّه شیرازی و پیش از دو مدرسه تاریخی حاج حسن و نواب قرار داشته و در سال ۱۳۵۴ش، این مدرسه در مسیر طرح توسعه اطراف حرم کاملاً تخریب شد.

مدرسه حاج حسن یا بهزادیه؛ در حاشیه شمالی خیابان شیرازی حد فاصل دو مدرسه نواب و باقریه قرار داشت و در جریان توسعه اطراف فلکه حرم امام رضا(ع) در سال ۱۳۵۴ش تخریب و جزو فضای سبز اطراف حرم شد.

مدرسه نواب یا صالحیه؛ واقع در خیابان آیت‌اللّه شیرازی (بالا خیابان) که اکنون این بنا با تغییرات در ضلع شمالی حرم قرار دارد.

مدرسه پایین‌پا یا سعدیه؛ واقع در جنوب صحن جدید حرم امام رضا(ع) و شرق مسجد گوهرشاد، متصل به مقبره شیخ بهایی که در جریان احداث فلکه اطراف حرم در سال ۱۳۰۷ش تخریب شد. هم‌اکنون در آن محل، کتابخانه، موزه، صحن امام خمینی و مقبره شیخ بهایی به مساحت ۱۳۹۸ متر مربع احداث شده است.

مدرسه رضوان یا خواجه‌رضوان؛ در جنوب شرقی حرم واقع در محله عیدگاه، یکی از محله‌های قدیمی مشهد قرار داشته که بر اثر مرور زمان و عدم تعمیرات اساسی، در سال ۱۳۵۸ش بر اثر ویرانی قابل استفاده نبود تا سرانجام در سال ۱۳۶۰ش بنای آن کاملاً فرو ریخت.

مدرسه سلیمانیه یا سلیمان‌خان؛ در جنوب شرقی حرم مقابل مسجد تاریخی و معروف ۷۲ تن (مسجد شاه) که به‌علت قرار گرفتن در طرح جامع حرم رضوی، تخریب شد و در سال‌ها بعد در مکان دیگری مدرسه‌ای بزرگ با امکانات لازم آموزشی و رفاهی به‌جای آن بنا گردید.

مدرسه ابدال‌خان؛ واقع در خیابان نواب صفوی (پایین خیابان) جنب مقبره پیر پالان‌دوز که در سال ۱۳۵۴ش به‌دنبال اجرای طرح توسعه اطراف حرم به‌کلی تخریب و زمین آن جزو فضای سبز پیرامون حرم رضوی شد.

مدرسه علی‌نقی میرزا؛ واقع در مرکز مجموعه حرم رضوی که در سال ۴-۱۳۴۲ش، پس از مسقّف شدن حیاط مدرسه، تبدیل به رواق دار الذکر گردید.

مدرسه حاج‌آقا جان؛ واقع در بازارچه حاج‌آقا جان در شمال حرم در کنار قبرستان قدیمی باغ رضوان که در سال ۱۳۰۷ش به‌علت احداث میدان پیرامون حرم رضوی تخریب شد.

مدرسه باغ رضوان؛ در قسمت شمال حرم که به‌منظور توسعه اطراف حرم رضوی در سال ۱۳۵۴ش، تمام بنا تخریب شد و هیچ اثری از آن بر جای نماند.[۳]

https://www.hotelghasr.com/Contents.aspx?Module=introducingMashhad&PId=8619