آیه تبلیغ

یا ایهاالرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فمابلغت رسالته والله یعصمک من الناس؛ [۶۲] . ‌ای پیامبر، آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده بود برسان، و اگر این ابلاغ را انجام ندهی، رسالت خود را به طور کامل ابلاغ نکرده‌ای؛ و خداوند تو را از مردم بدخواه حفظ می‌کند. همه مفسران شیعه معتقدند آیه فوق در غدیر خم درباره نصب علی (علیه‌السّلام) نازل شده است و حدود ۳۶۰ تن از دانشمندان اهل سنت نیز این مطلب را پذیرفته‌اند. نامهای برخی از مفسران و مآخذ و مدارک اهل سنت چنین است: ۱- واحدی در کتاب اسباب النزول می‌گوید: ان آیه (یا ایهاالرسول...) نزلت فی یوم غدیر فی علی بن ابیطالب. [۶۳] . ۲- سیوطی در کتاب الدرالمنثور می‌نویسد: ان آیه (یا ایهاالرسول...) نزلت فی یوم غدیر فی علی بن ابیطالب. [۶۴] . ۳- فخر رازی در تفسیر خود می‌نویسد: مفسران ۱۰ وجه و سبب برای نزول این آیه بیان کرده‌اند. سپس در ادامه می‌گوید: «العاشر نزلت هذه الایه فی فضل علی بن ابی طالب، و لما نزلت هذه الایه، اخذ بیده و قال "من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه. فلقیه عمر فقال هنیئا لک یابن ابی طالب، اصبحت مولای و مولا کل مومن و مومنه." [۶۵] . آنگاه که این آیه نازل شد پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دست حضرت علی (علیه‌السّلام) را گرفت و فرمود: هرکه من مولا و سرپرست و حاکم او هستم، علی هم مولای اوست. خداوندا، دوست بدار هرکه علی را دوست دارد و دشمن بدار هرکه او را دشمن دارد. سپس عمر با حضرت علی (علیه‌السّلام) ملاقات کرد و بعد از تبریک، گفت: تو مولای من و مولای مرد و زن مومن هستی. نیشابوری در تفسیرش می‌نویسد: ان هذه الایه نزلت فی فضل علی بن ابی طالب یوم غدیرخم. [۶۶] . برای مطالعه بیشتر به ینابیع‌ الموده،[۶۷]

تفسیر روح‌ المعانی،[۶۸] المنار، [۶۹] تاریخ بغداد، [۷۰] [۷۱] تاریخ یعقوبی، [۷۲] نور الابصار، [۷۳] مسند احمد بن حنبل، [۷۴] خصائص نسائی، [۷۵] عقد الفرید، [۷۶] تاریخ خلفاء، [۷۷] اسعاف‌ الراغبین،[۷۸] مصابیح‌ السنه، [۷۹] حلیة الاولیاء، [۸۰] نثر‌ اللیالی، [۸۱] اسباب‌ النزول، [۸۲] تفسیر مفاتیح‌ الغیب، [۸۳] تاریخ یعقوبی،[۸۴] صحیح ترمذی،[۸۵] الدر المنثور، [۸۶] البدایه و النهایه، [۸۷]

نکاتی در مضمون آیه

اولا: فرمانی که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) برای ابلاغ آن مامور شده بود آنچنان خطیر و عظیم بود که هرگاه پیامبر (بر فرض محال) در رساندن آن ترسی به خود راه می‌داد و آن را ابلاغ نمی‌کرد رسالت الهی خود را انجام نداده بود، بلکه با انجام این ماموریت رسالت وی تکمیل می‌شد. به عبارت دیگر، هرگز مقصود از ما انزل الیک مجموع آیات قرآن و دستورهای اسلامی نیست. زیرا ناگفته پیداست که هرگاه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله مجموع دستورهای الهی را ابلاغ نکند رسالت‌ خود را انجام نداده است و یک چنین امر بدیهی نیاز به نزول آیه ندارد. بلکه مقصود از آن، ابلاغ امرخاصی است که ابلاغ آن مکمل رسالت ‌شمرده می‌شود و تا ابلاغ نشود وظیفه‌ خطیر رسالت رنگ کمال به خود نمی‌گیرد. بنابراین، باید مورد ماموریت ‌یکی از اصول مهم اسلامی باشد که با دیگر اصول و فروع اسلامی پیوستگی داشته پس از یگانگی خدا و رسالت پیامبر مهمترین مسئله شمرده شود. ثانیا: از نظر محاسبات اجتماعی، پیامبر صلی‌ الله ‌علیه ‌و‌آله احتمال می‌داد که در طریق انجام این ماموریت ممکن است از جانب مردم آسیبی به او برسد و خداوند برای تقویت اراده او می‌فرماید: و الله یعصمک من الناس.

آیه اکمال و حدیث غدیر

الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا [۸۸] . در مآخذ اهل سنت آیه فوق با غدیر ارتباط داده شده است.که به بعضی از آنها اشاره می‌شود: ۱- خطیب نیشابوری در تاریخ بغداد، می‌نویسد:
...فقال عمر بن الخطاب بخ بخ لک یابن ابی طالب اصبحت مولای ومولا کل مسلم فانزل الله "الیوم اکملت لکم دینکم" [۸۹] . ۲- درالمنثور در ذیل آیه «لما نصب رسول الله صلی ‌الله ‌علیه ‌و‌آله ‌وسلّم علیا (علیه‌السّلام) یوم غدیرخم فنادی له بالولایه هبط جبرئیل بهذه الایه"الیوم اکملت..." [۹۰] . ۳- در فرائد السمطین، باب ۱۲ چنین می‌خوانیم: «...ثم لم یتفرقوا حتی نزلت هذه الایه "الیوم اکملت" فقال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) الله اکبر علی اکمال الدین و اتمام النعمه ورضاء الرب برسالتی والولایه "لعلی (ع" من بعدی ثم قال "من کنت مولاه فعلی مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه وانصر من نصره واخذل من خذله" روز غدیر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مردم را به سوی حضرت علی علیه‌السّلام فراخواند و دست حضرت را بلندکرد، به طوری که زیر بغل حضرت پیدا شد. هنوز مردم متفرق نشده بودند که آیه «الیوم اکملت...» نازل شد. سپس حضرت فرمود: پروردگارا، دوست بدار کسی را که علی را دوست دارد و دشمن بدار کسی را که علی را دشمن دارد و یاری کن هر که علی را یاری کند و... ۴- شان نزول آیه فوق و داستان‌های مربوط به غدیر در مناقب خوارزمی، [۹۱] تاریخ یعقوبی، [۹۲] نور الابصار، [۹۳] فصول المهمه ابن صباغ نیز ذکر شده است. پیامبر اسلام، در سال آخر عمر با بیش از صد هزار تن حجه الوداع را به جای آورد و در برگشت در سرزمین «خم» که جایگاه گودال‌های آب بود، فرمان ایست داد. پیش افتاده‌ها توقف کردند و عقب‌ماندگان رسیدند. از سنگ و جهاز شترها منبری ساختند و پیامبر بر روی منبر در برابر جمعیت صد هزار نفری و در گرمای سوزان غدیر، خطبه‌ای ایراد کرد. سپس کمربند حضرت علی را گرفت وفرمود: «من کنت مولاه فعلی (فهذا علی) مولاه اللهم وال من والاه...» سپس مردم، از جمله عمر، با حضرت بیعت کردند و صدای بخ بخ بلند شد.

غدیر از منظر عالمان اهل سنت . در غدیر چه گذشت؟ . بحث حول موضع غدیر خم، الدكتور عبد الهادی الفضلی، سایت الحسنین . عید غدیر . خطبه غدیر . حدیث غدیر . واقعه سقیفه بنی ساعده‏‏ . آیه تبلیغ . آیه اکمال دین . سایت غدیر . سایت خطابه غدیر . از غدیر محبت تا غدیر ولایت . دلالت حدیث غدیر بر ولایت امیر مؤمنان علیه السلام . آیه اکمال . آیه عذاب . واقعه غدیر . عید غدیر . متن خطبه غدیر . آیه اکمال . آیه تبلیغ . واقعه غدیر . خطبه غدیر . تواتر حدیث غدیر از دیدگاه دانشمندان اهل سنت . فرازهایی از تاریخ اسلام: حوادث سال دهم هجری/ سخنان تاریخی پیامبر در حجة الوداع . تحقیقی درباره اخبار حجة الوداع . پایگاه خطابه غدیر . پایگاه غدیر . عید غدیر . آیه اکمال . آیه تبلیغ . واقعه غدیر . متن خطبه غدیر . حجة الوداع