گروه اندیشه
info@khorasannews.com

ماه مبارک رمضان، ماه بهار قرآن، ماه مهمانی خدا و ماه نشستن بر سر سفره رحمتی است که هم صیقل دهنده جسم است و هم تعالی بخشنده روح. تغییر شیوه زندگی مؤمنان روزه‌دار در ماه مبارک رمضان، تمرینی برای درست زیستن، در 11 ماه بعد است. در این ماه پر برکت، روزه‌داران، از یک سو، بیش از دیگر ایام سال، با قرآن انس می‌گیرند و بیش از هر زمان دیگری، طالب انجام اعمالی هستند که در علو درجات معنوی‌‌شان مؤثر است و از سوی دیگر، با دقت بیشتری نسبت به گذشته، از محرمات و مکروهات پرهیز می‌کنند. این اقدام عملی، پالایش دهنده جسم و جان از ناپاکی‌هاست. به همین دلیل، روزه‌داران مؤمن، در ایام ماه مبارک رمضان، با تأمل بیشتری به احکام مربوط به روزه در این ماه مبارک، توجه می‌کنند. آن‌چه در پی می آید، مجموعه پاسخ‌های پنج مرجع تقلید، آیات عظام خامنه‌ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی به پرسش‌های شرعی مختلف درباره احکام ماه مبارک رمضان است که امکان دارد به ذهن هر یک از روزه‌داران برسد. این پرسش و پاسخ‌ها، در جلد شانزدهم مجموعه ارزشمند «رساله دانشجو»، به همت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمجتبی حسینی گردآوری و توسط معاونت مطالعات راهبردی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، تنظیم و منتشر شده است.
استفاده از عطر توسط روزه دار
پرسش: آیا استفاده از عطر، شامپو، کرم و رژلب در ماه مبارک رمضان مجاز است؟
همه مراجع: هیچ یک از موارد ذکر شده روزه را باطل نمی کند؛ مگر آن که رژ لب، وارد دهان شده و فرو داده شود.
دود وسیله نقلیه
پرسش: گاهی فرد  روزه دار در کنار وسیله نقلیه قرار می گیرد و دود آن به حلق او می رسد؛ آیا روزه اش باطل می شود؟
همه مراجع: اگر با این اعتقاد که دود غلیظ به حلقش نمی رسد، در کنار وسیله نقلیه بایستد و به طور اتفاقی دود به حلقش برسد، روزه اش صحیح است.
بخار حمام
پرسش: تنفس بخار آب در حمام، برای روزه دار چه حکمی دارد؟
همه مراجع: بخار آب حمام، روزه را باطل نمی کند.
شستن سر روزه دار
پرسش: شستن سر زیر شیر آب، در حال روزه، چه حکمی دارد؟
همه مراجع (به جز سیستانی): آن‌چه روزه را باطل می کند، فرو بردن سر زیر آب است؛ به طوری که یک مرتبه آب، همه سر را فراگیرد؛ اما شستن سر زیر شیر و زیر دوش اشکالی ندارد.
آیت‌ا... سیستانی: فرو بردن تمام سر در آب، روزه را باطل نمی کند؛ ولی کراهت شدید دارد و شستن سر زیر شیر و زیر دوش حکم آن را ندارد.
سحری و اذان
پرسش اول : کسی که در سحر، تا پایان اذان غذا بخورد، روزه اش چه حکمی دارد؟
همه مراجع: ملاک امساک برای روزه، طلوع فجر صادق است. بنابراین، اگر با شروع اذان، اطمینان به طلوع فجر پیدا کند، نباید چیزی بخورد و اگر لقمه ای در دهان دارد، نباید فرو برد. امّا اگر اطمینان به دخول وقت ندارد، می تواند چیزی بخورد.
تبصره: البته برای آن‌که دچار شبهه بطلان روزه و وجوب قضا نشود، احتیاط آن است که چند دقیقه قبل از اذان صبح، از خوردن و آشامیدن امساک کند.
پرسش دوم: اگر شخصی با اعتقاد به این که هنوز اذان صبح را نگفته اند، مشغول خوردن سحری بشود؛ سپس متوجه شود که اذان صبح گذشته است، حکم روزه او چیست؟
همه مراجع: اگر بدون بررسی و تحقیق در طلوع فجر، مشغول سحری شده، روزه اش باطل است و باید قضا کند.
تبصره: فرد یاد شده با وجود این‌که روزه اش باطل شده است، حق ندارد افطار کند؛ بلکه باید تا شب از مفطرات(چیزهایی که با آن روزه افطار می شود) امساک کند.
ضعف بدن روزه دار
پرسش اول: چشم من ضعیف است و می ترسم روزه برایم ضرر داشته باشد، تکلیف من چیست؟
همه مراجع: اگر خوف ضرر عقلایی باشد، روزه بر شما واجب نیست و اگر تا ماه رمضان سال بعد بیماری ادامه یافت، قضا هم واجب نیست. تنها برای هر روز، 750 گرم گندم، جو  یا آرد و ... را به عنوان کفّاره به فقیر بدهید.
تبصره: ملاک ضرر، تشخیص خود شخص است؛ یعنی، همین اندازه که ترس شما نسبت به ضرر، عقلایی باشد، کافی است. احتمال ضرر گاهی از قول متخصص و زمانی از تجربه مریض های مشابه و گاهی از تجربه خود انسان، به دست می آید.
پرسش دوم: هنگامی که روزه می گیرم، به شدت بدنم سست می شود و نمی توانم کارهایی مثل درس خواندن را انجام دهم، وظیفه من چیست؟
همه مراجع: این گونه ضعف و سستی ها تا حدودی لازمه روزه است و برای نوع افراد پیش می آید و به دلیل آن نمی توان روزه را خورد؛ ولی اگر ضعف به قدری باشد که معمولاً نمی شود آن را تحمل کرد، خوردن روزه اشکال ندارد.
خون لثه روزه دار
پرسش: گاهی از لثه هایم خون بیرون می آید و با آب دهان مخلوط می شود، اگر آن را فرو ببرم روزه باطل می شود؟
همه مراجع (به استثنای صافی و نوری همدانی): اگر خون لثه در آب دهان مستهلک شود، فرو بردن آن روزه را باطل نمی کند.
آیت‌ا... صافی گلپایگانی: اگر خون لثه در آب دهان مستهلک شود؛ بنابر احتیاط واجب فرو نبرد و بیرون بریزد.
آیت ا... نوری همدانی: فرو بردن آن جایز نیست؛ هر چند در آب دهان مستهلک شود.
دندان پزشکی
پرسش: حکم پرکردن دندان در ماه رمضان چگونه است؟
همه مراجع: پر کردن یا جرم گیری و کشیدن دندان در ماه رمضان، برای پزشکان جایز است و برای شخص روزه دار زمانی جایز است که مطمئن باشد خون یا آبی که به وسیله دستگاه وارد فضای دهان می شود، فرو نخواهد رفت.
مسافرت در ماه رمضان
پرسش اول: آیا می شود در ماه رمضان مسافرت کرد؟ حکم روزه چگونه است؟
همه مراجع: مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد ؛ ولی اگر برای فرار از روزه باشد، مکروه است.
پرسش دوم: آیا می توانیم نذر کنیم که روزه ماه رمضان یا قضای آن را در سفر به جا آوریم؟
همه مراجع: خیر، این نذر صحیح نیست.
قضای روزه ماه مبارک رمضان
پرسش اول: در ماه مبارک رمضان مدتی روزه نگرفته ام، اما تعداد روزه ها را فراموش کرده ام؛ وظیفه ام چیست؟
همه مراجع: می توانید به مقدار حداقل اکتفا کنید؛ یعنی، هر مقدار از روزه ها را که یقین دارید کمتر از آن نبوده است، قضا کنید و بیش از آن لازم نیست.
پرسش دوم: کسی که به واسطه بیماری نتوانسته روزه های ماه رمضان را بگیرد، اگر چند سال قضای آن را به تأخیر اندازد، تکلیف چیست؟
همه مراجع: اگر بیماری او در میان سال خوب شد، باید روزه ها را قضا کند و اگر به سال های بعد انداخت، علاوه بر قضای روزه، باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد؛ اما اگر بیماری او تا سال بعد ادامه یافت ـ به طوری که نمی تواند قضا کند ـ فقط باید برای هر روز، یک مد طعام به فقیر بدهد.
کفاره روزه زن
پرسش : کفاره روزه زن، بر مرد است یا بر زن؟
همه مراجع: کفاره در موارد یاد شده، بر خود زن واجب است و در صورتی که زن درآمد ندارد، کفّاره از او ساقط است. خراسان شماره : 19821 - ۱۳۹۷ پنج شنبه ۲۷ ارديبهشت

  حضرت آیت ا... مکارم شیرازی به سؤالاتی درباره «حکم استفاده از قطره گوش و بینی برای روزه دار» و «حکم تزریق آمپول و سرم در حین روزه داری» پاسخ دادند.به گزارش خبرگزاری حوزه، پاسخ‌های این مرجع تقلید به پرسش‌های مربوط به موارد یاد شده، به این شرح است:
حکم استفاده از قطره گوش و بینی برای روزه دار
پرسش: استفاده از قطره گوش و بینی برای روزه دار چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر یقین دارد به فضای حلق می رسد و فرو می رود، برای روزه اشکال دارد.
حکم تزریق آمپول و سرم هنگام روزه داری
پرسش: حکم تزریق آمپول و سرم هنگام روزه داری چیست؟
پاسخ: تمام انواع آمپول‌های دارویی یا تقویتی یا بی حسّی که به صورت عضلانی تزریق می‌شوند و همچنین، تزریق عضلانی واکسن، برای افراد روزه‌دار اشکالی ندارد؛ ولی تزریق آمپول ها و سرم های وریدی که در رگ تزریق می شوند، جایز نیست. خراسان شماره : 19830 - ۱۳۹۷ دوشنبه ۷ خرداد

متن گفتاری از حجت الاسلام حسینی قمی درباره فضیلت «افطاری ساده»