احادیث روزه و رمضان

وجوب روزه

يا أيُّها الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ».[۲] اى كسانى كه ايمان آورده ايد! روزه بر شما مقرّر شده است، همچنان كه بر پيشينيان شما مقرّر شده بود، شايد كه پرهيزگار شويد.

الإمامُ زينُ العابدينَ علیه السلامـ مِن دُعائهِ في وَداعِ شَهرِ رَمَضانَ ـ: ثُمّ آثَرتَنا بهِ على سائرِ الاُمَمِ، و اصطَفَيتَنا بفَضلِهِ دُونَ أهلِ المِلَلِ، فَصُمنا بِأمرِكَ نَهارَهُ، و قُمنا بِعَونِكَ لَيلَهُ.[۳] امام زين العابدين علیه السلامـ در دعاى وداع با ماه رمضان ـگفت : سپس به وسيله اين ماه، ما را بر ساير امّتها برترى دادى و افتخار آن را نصيب ما، و نه پيروان ديگر آيينها، كردى، پس به فرمان تو روز آن را روزه گرفتيم و به يارى تو، شبش را به عبادت گذرانيديم.

فضيلت روزه

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : قالَ اللّهُ تباركَ و تعالى: كُلُّ عَمَلِ ابنِ آدَمَ هُو لَهُ، غَيرَ الصِّيامِ هُو لي و أنا أجزِي بهِ. [۴] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :خداوند تبارك و تعالى فرمود : هر كارى كه فرزند آدم مى كند، از آنِ اوست، مگر روزه كه از من است و پاداش آن را من مى دهم.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إنَّ اللّهَ تبارَكَ و تعالى يقولُ : الصَّومُ لِي و أنا أجزِي علَيهِ. [۵] امام صادق علیه السلام :خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد : روزه از من است و پاداش آن را من مى دهم.

حكمت واجب بودن روزه

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : علَيكُم بِالصَّومِ؛ فإنّهُ مَحسَمَةٌ للعُرُوقِ و مَذهَبَةٌ للأشَرِ. [۶] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :بر شما باد روزه گرفتن كه آن رگها را مى بُرد [شهوت را كم مى كند] و سرمستى را مى بَرد.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : الصَّومُ يَدُقُّ المَصيرَ، و يُذِيلُ اللَّحمَ، و يُبَعِّدُ مِن حَرِّ السَّعيرِ. [۷] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :روزه، روده را باريك مى كند، گوشت را مى ريزد و از گرماى سوزان دوزخ دور مى گرداند.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : فَرَضَ اللّهُ... الصِّيامَ ابتِلاءً لإخلاصِ الخَلقِ. [۸] امام على علیه السلام :خداوند... روزه را براى آزمودن اخلاص بندگان، واجب كرد.

امام على علیه السلام : ... ما حَرَسَ اللّهُ عِبادَهُ المؤمنينَ بالصَّلَواتِ و الزَكَواتِ و مُجاهَدَةِ الصِّيامِ في الأيَّامِ المَفروضاتِ؛ تَسكينا لأطرافِهِم، و تَخشِيعا لأبصارِهِم و تَذلِيلاً لِنُفوسِهِم و تَخفِيضا (تَخضِيعا) لِقُلوبِهِم. [۹] امام على علیه السلام :خداوند بندگان مؤمن خود را به وسيله نمازها و زكاتها و جدّيت در روزه دارى روزهاى واجب [رمضان]، براى آرام كردن اعضا و جوارح آنان و خشوع ديدگانشان و فروتنى جانهايشان و خضوع دلهايشان حفظ مى كند.

فاطمةُ الزَّهراءُ عليها السلام : فَرَضَ اللّهُ الصِّيامَ تَثبِيتا لِلإخلاصِ. [۱۰] فاطمه زهرا عليها السلام :خداوند روزه را براى استوارى اخلاص، واجب فرمود.

الإمامُ الحسينُ علیه السلامـ لمّا سُئلَ عن علَّةِ وجوب الصَّوم ـ: لِيَجِدَ الغَنيُّ مَسَّ الجُوعِ، فَيَعُودَ بِالفَضلِ على المَساكينِ.[۱۱] امام حسين علیه السلامـ درباره علّت وجوب روزه ـفرمود : تا توانگر رنج گرسنگى را بچشد و در نتيجه، به مستمندان رسيدگى و بخشش كند.

الإمامُ الباقرُ علیه السلام : الصِّيامُ و الحَجُّ تَسكِينُ القُلوبِ. [۱۲] امام باقر علیه السلام :روزه و حج، آرام بخش دلهاست.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : أمّا العِلَّةُ في الصِّيامِ لِيَستَوِيَ بهِ الغَنيُّ و الفَقيرُ؛ و ذلكَ لأنَّ الغَنيَّ لَم يَكُن لِيَجِدَ مَسَّ الجُوعِ، فَيَرحَمَ الفَقيرَ؛ لأنَّ الغَنيَّ كُلَّما أرادَ شَيئا قَدَرَ علَيهِ، فأرادَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ أن يُسَوِّيَ بينَ خَلقِهِ و أن يُذِيقَ الغَنيَّ مَسَّ الجُوعِ و الألَمِ، لِيَرِقَّ على الضَّعيفِ و يَرحَمَ الجائعَ. [۱۳] امام صادق علیه السلام :علّت روزه گرفتن آن است كه به سبب آن توانگر و تهيدست برابر شوند ؛ زيرا توانگر رنج گرسنگى را احساس نمى كند تا به تهيدست رحم كند؛ چرا كه توانگر هرگاه چيزى بخواهد مى تواند آن را فراهم آورد. از اين رو خداوند عزّ و جلّ خواست تا ميان آفريدگانش برابرى (همدردى) ايجاد كند و رنج گرسنگى و سختى را به توانگر بچشاند تا بر ناتوان، دل بسوزاند و به گرسنه، رحم كند.

الإمامُ الرِّضا علیه السلامـ في علّةِ وُجوبِ الصَّومِ ـ: لِكَي يَعرِفُوا ألَمَ الجُوعِ و العَطَشِ، و يَستَدِلُّوا على فَقرِ الآخِرَةِ، و لِيكونَ الصائمُ خاشِعا ذَليلاً مُستَكينا مَأجُورا مُحتَسِبا عارِفا صابِرا على ما أصابَهُ مِن الجُوعِ و العَطَشِ، فَيَستَوجِبَ الثَّوابَ مَع ما فيهِ مِنَ الإمساكِ عنِ الشَّهَواتِ، و لِيكونَ ذلكَ واعِظا لَهُم في العاجِلِ، و رائضا لَهُم على أداءِ ما كَلَّفَهُم و دَليلاً لَهُم في الأجرِ، و لِيَعرِفوا شِدَّةَ مَبلَغِ ذلكَ على أهلِ الفَقرِ و المَسكَنَةِ في الدنيا، فَيُؤَدُّوا إلَيهِم ما فَرَضَ اللّهُ لَهُم في أموالِهِم.[۱۴] امام رضا علیه السلامـ در بيان علّت وجوب روزه ـفرمود : تا مردم رنج گرسنگى و تشنگى را بچشند و به نيازمندى خود در آخرت پى برند. و اينكه روزه دار بر اثر گرسنگى و تشنگى كه به او مى رسد، خاشع و افتاده حال و فروتن و مأجور و طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر گردد و بدين سبب مستوجب ثواب شود. به علاوه آن كه، روزه موجب خوددارى از شهوات است، نيز، تا روزه در دنيا پند گوى آنان باشد و ايشان را در راه انجام تكاليفشان رام و ورزيده كند و در رسيدن به اجر، راهنماى آنان باشد، و به سختى تشنگى و گرسنگى كه نيازمندان و مستمندان در دنيا مى چشند پى ببرند و در نتيجه، حقوقى را كه خداوند در دارايى هايشان واجب فرموده است، به ايشان بپردازند.

الإمامُ العسكريُّ علیه السلامـ لمّا سُئلَ عن عِلَّةِ وُجوبِ الصَّومِ ـ: لِيَجِدَ الغَنِيُّ مَسَّ الجُوعِ؛ فَيَمُنَّ على الفَقيرِ.[۱۵] امام عسكرى علیه السلامـ در پاسخ به پرسش از علّت واجب شدن روزه ـفرمود : تا توانگر درد گرسنگى را بچشد و در نتيجه، به نيازمند كمك كند.

روزه سپر است

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : الصَّومُ جُنَّةٌ مِن النارِ. [۱۶] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :روزه، سپرى در برابر آتش است.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : الصَّومُ جُنَّةٌ ما لم يَخرِقْها. [۱۷] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :روزه، سپر است، به شرط اين كه [شخص] آن را از هم ندَرَد.

روزه زكات بدن است

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : لِكُلِّ شَيءٍ زكاةٌ و زكاةُ الأبدانِ الصِّيامُ. [۱۸] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :هر چيزى زكاتى دارد و زكات بدنها، روزه است.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : صُومُوا تَصِحُّوا. [۱۹] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :روزه بگيريد تا سالم مانيد.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : الصِّيامُ أحَدُ الصِّحَّتَينِ. [۲۰] امام على علیه السلام :روزه، نيمى از تندرستى است.

الإمامُ الكاظمُ علیه السلام : لِكلِّ شَيءٍ زكاةٌ و زكاةُ الجَسَدِ صيامُ النَّوافِلِ. [۲۱] امام كاظم علیه السلام :هر چيزى زكاتى دارد و زكات بدن، روزه مستحبى است.

فضيلت روزه دار

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : الصائمُ في عِبادَةِ اللّهِ و إن كانَ نائما على فِراشِهِ، ما لَم يَغتَبْ مُسلِما. [۲۲] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :روزه دار گر چه در بستر خويش خفته باشد، تا زمانى كه غيبت مسلمانى را نكند، در حال عبادت خداست.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : نَومُ الصائمِ عِبادَةٌ، و نَفَسُهُ تسبيحٌ. [۲۳] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :خواب روزه دار، عبادت است و نفَس كشيدن او، تسبيح.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : إنَّ لِلجَنَّةِ بابا يُدعَى الريَّانَ، لا يَدخُلُ مِنهُ إلاّ الصائمُونَ [۲۴] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :بهشت را درى است به نام ريّان (سيراب، شاداب) كه جز روزه داران از آن وارد نشوند.[۲۵]

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : ما مِن صائمٍ يَحضُرُ قَوما يَطعَمُونَ إلاّ سَبَّحَت أعضاؤهُ، و كانَت صَلاةُ الملائكةِ علَيهِ، و كانَت صَلاتُهُم استِغفارا. [۲۶] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :هيچ روزه دارى نيست كه بر عده اى در حال غذا خوردن وارد شود، مگر اين كه اندامهايش تسبيح گويند و فرشتگان بر او درود فرستند و درود فرشتگان، آمرزش خواهى است.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : مَن مَنَعَهُ الصَّومُ مِن طَعامٍ يَشتَهِيهِ، كانَ حقّا على اللّهِ أن يُطعِمَهُ مِن طَعامِ الجَنَّةِ و يَسقِيَهُ مِن شَرابِها. [۲۷] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :هر كه روزه، او را از خوردنِ غذايى كه هوس آن را كند باز دارد، بر خداست كه وى را از غذاى بهشت سير كند و از شراب بهشتى به او بنوشاند.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآلهـ إنّهُ كانَ إذا أفطَرَ يقولُ ـ: اللّهُمّ لكَ صُمنا و على رِزقِكَ أفطَرْنا، فَتَقَبَّلْهُ مِنّا، ذَهَبَ الظَّماءُ، و ابتَلَّتِ العُروقُ، و بَقِيَ الأجرُ.[۲۸] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآلهـ در هنگام افطار روزه اش ـگفت : بار خدايا! براى تو روزه گرفتيم و با روزىِ تو افطار مى كنيم ؛ پس آن را از ما بپذير ؛ تشنگى رفت و رگها [مجدّدا] شاداب شد و پاداش بر جاى مانْد.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : نَومُ الصائمِ عِبادَةٌ، و صَمتُهُ تَسبيحٌ، و دُعاؤهُ مُستجابٌ، و عَمَلُهُ مُضاعَفٌ. إنّ للصائمِ عِندَ إفطارِهِ دَعوَةً لا تُرَدُّ. [۲۹] امام على علیه السلام :خوابِ روزه دار، عبادت است و خاموشى او، تسبيح و دعايش، پذيرفته و عملش، دو چندان. براستى كه براى روزه دار به هنگام افطار دعايى است كه در درگاه خدا ردّ نمى شود.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : لِلصائمِ فَرحَتانِ : فَرحَةٌ عندَ إفطارِهِ، و فَرحَةٌ عندَ لِقاءِ رَبِّهِ. [۳۰] امام صادق علیه السلام :روزه دار دو شادى دارد : يك شادى هنگام گشودن روزه اش و شادى ديگر هنگام ديدار با پروردگارش.

امام صادق علیه السلام : مَن فَطَّرَ صائما فلَهُ مِثلُ أجرِهِ. [۳۱] امام صادق علیه السلام :هركه روزه دارى را افطارى دهد، اجرش همانند اجر او باشد.

امام صادق علیه السلام : نَومُ الصائمِ عِبادَةٌ، و صَمتُهُ تَسبيحٌ، و عَمَلُهُ مُتَقَبَّلٌ، و دُعاؤهُ مُستَجابٌ. [۳۲] امام صادق علیه السلام :خواب روزه دار، عبادت است و سكوتش، تسبيح و عملش، پذيرفته و دعايش، مستجاب.

كسى كه روزه او برايش سودى ندارد

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : رُبَّ صائمٍ حَظُّهُ مِن صيامِهِ الجُوعُ و العَطَشُ، و رُبَّ قائمٍ حَظُّهُ مِن قيامِهِ السَّهَرُ. [۳۳] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :بسا روزه دارى كه بهره او از روزه اش [تنها ]گرسنگى و تشنگى است و بسا شب زنده دارى كه بهره او از عبادتِ شبانه اش، فقط بى خوابى است.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : الصِّيامُ اجتِنابُ المَحارِمِ كما يَمتَنِعُ الرجُلُ مِنَ الطَّعامِ و الشَّرابِ. [۳۴] امام على علیه السلام :روزه، دورى كردن از حرامهاست ؛ همچنان كه مرد از خوردن و آشاميدن خوددارى مى كند.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : كَم مِن صائمٍ ليسَ لَهُ مِن صيامِهِ إلاّ الجُوعُ و الظَّمَأُ، و كَم مِن قائمٍ ليسَ لَهُ مِن قيامِهِ إلاّ السَّهَرُ و العَناءُ، حَبَّذا نَومُ الأكياسِ و إفطارُهُم. [۳۵] امام على علیه السلام :بسا روزه دارى كه از روزه خود جز گرسنگى و تشنگى نصيبى نمى برد و بسا شب زنده دارى كه از عبادت شبانه خويش جز نخوابيدن و رنج بهره اى نمى گيرد ؛ خوشا خواب زيركان و روزه نگرفتن آنان.

تشويق به روزه داوطلبانه (مستحبى)

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : مَن صامَ يَوما تَطَوُّعا فلو اُعطِيَ مِل ءَ الأرضِ ذَهَبا ما وَفّى أجرَهُ دُونَ يَومِ الحِسابِ. [۳۶] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :هر كس يك روز داوطلبانه روزه بگيرد، اگر به اندازه زمين، طلا به او داده شود، اجر خود را كامل دريافت نكرده است و فقط در روز حساب (قيامت) اجر كاملش را دريافت مى كند.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : مَن صامَ يَوما تَطَوُّعا ابتِغاءَ ثَوابِ اللّهِ وَجَبَت لَهُ المَغفِرَةُ. [۳۷] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :هر كه يك روز براى ثواب خدا داوطلبانه روزه بگيرد، آمرزش او واجب شود.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إيّاكُم و الكَسَلَ، إنَّ رَبَّكُم رَحيمٌ يَشكُرُ القَليلَ، إنَّ الرجُلَ... لَيَصُومُ اليَومَ تَطَوُّعا يُرِيدُ بهِ وَجهَ اللّهِ تعالى فَيُدخِلُهُ اللّهُ بهِ الجَنَّةَ. [۳۸] امام صادق علیه السلام :از كاهلى و تنبلى دورى كنيد ؛ زيرا پروردگار شما مهربان است و از كار اندك هم قدردانى مى كند. آدمى... يك روز براى رضاى خداوند متعال داوطلبانه روزه مى گيرد و خداوند به سبب آن، او را به بهشت مى برد.

امام صادق علیه السلام : إنَّ الرَّجُلَ لَيَصُومُ يَوما تَطَوُّعا يُرِيدُ بهِ ما عِندَ اللّهِ عَزَّ و جلَّ فَيُدخِلُهُ اللّهُ بهِ الجَنَّةَ. [۳۹] امام صادق علیه السلام :آدمى، براى رسيدن به پاداش الهى، يك روز داوطلبانه روزه مى گيرد و خداوند بدان سبب او را به بهشت مى برد.

الإمامُ الكاظمُ علیه السلام : إنَّ اللّهَ تبارَكَ و تعالى أتَمَّ صلاةَ الفَريضَةِ بصلاةِ النافِلَةِ، و أتَمَّ صيامَ الفَريضَةِ بصيامِ النافِلَةِ. [۴۰] امام كاظم علیه السلام :خداوند تبارك و تعالى، نمازِ واجب را با نمازِ مستحبّى كامل گردانيد و روزه واجب را با روزه مستحبّى.

روزه دل

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : صيامُ القَلبِ عنِ الفِكرِ في الآثامِ، أفضَلُ مِن صيامِ البَطنِ عنِ الطَّعامِ. [۴۱] امام على علیه السلام :نگهدارى دل از انديشيدن به گناهان، برتر از نگهدارى شكم از غذاست.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : صَومُ القَلبِ خَيرٌ مِن صِيامِ اللِّسانِ، و صيامُ اللِّسانِ خَيرٌ مِن صيامِ البَطنِ. [۴۲] امام على علیه السلام :روزه دل، بهتر از روزه زبان است و روزه زبان، بهتر از روزه شكم.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : صَومُ النَّفسِ عن لَذّاتِ الدنيا أنفَعُ الصِّيامِ. [۴۳] امام على علیه السلام :روزه (و خوددارى) نفْس از لذّتهاى دنيا، سودمندترين روزه است.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : صَومُ الجَسَدِ الإمساكُ عنِ الأغذِيَةِ بِإرادَةٍ و اختيارٍ خَوفا مِن العِقابِ و رَغبَةً في الثوابِ و الأجرِ، صومُ النَّفسِ إمساكُ الحَواسِّ الخَمسِ عن سائرِ المَآثِمِ، و خُلُوُّ القَلبِ عن جَميعِ أسبابِ الشَّرِّ. [۴۴] امام على علیه السلام :روزه تن، عبارت است از خوددارىِ با اراده از خوردن غذاها به انگيزه ترس از كيفر و رغبت به ثواب، و روزه نفْس، عبارت است از نگهداشتن حواس پنجگانه از ديگر گناهان و خالى كردن دل از همه عوامل بدى.

آداب روزه

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآلهـ لامرَأةٍ صائمةٍ تَسُبُّ جاريَةً لَها ـ: كيفَ تَكُونينَ صائمةً و قد سَبَبتِ جارِيَتَكِ ؟! إنَّ الصَّومَ ليسَ مِن الطَّعامِ و الشَّرابِ، و إنّما جَعَلَ اللّهُ ذلكَ حِجابا عن سِواهُما مِنَ الفَواحِشِ مِنَ الفِعلِ و القَولِ يُفطِرُ الصائمَ، ما أقَلَّ الصُّوّامَ و أكثَرَ الجُوّاعَ ![۴۵] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآلهـ به زنى كه با زبان روزه كنيز خود را دشنام مى داد ـفرمود : چگونه روزه دارى هستى كه كنيزت را دشنام مى دهى؟ روزه، فقط خوددارى از خوردن و آشاميدن نيست، بلكه خداوند آن را، علاوه بر اين دو، مانع كارها و سخنان زشت كه روزه را بى اثر مى كند، قرار داده است ؛ وه كه چه اندكند روزه داران و چه بسيارند گرسنگى كشندگان!

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : يقولُ اللّهُ عَزَّ و جلَّ مَن لَم تَصُمْ جَوارِحُهُ عن مَحارِمِي فلا حاجَةَ لي في أن يَدَعَ طَعامَهُ و شَرابَهُ مِن أجلِي. [۴۶] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: كسى كه جوارح و اندامهاى خود را از حرامهاى من نگاه ندارد، من نيازى به اين ندارم كه به خاطر من از خوردن و آشاميدن خوددارى ورزد.

الإمامُ عليٌّ علیه السلام : الصِّيامُ اجتِنابُ المَحارِمِ كما يَمتَنِعُ الرجُلُ مِن الطَّعامِ و الشَّرابِ. [۴۷] امام على علیه السلام :روزه، دورى كردن از حرامهاست ؛ همچنان كه آدمى از خوردن و آشاميدن خوددارى مى كند.

فاطمةُ الزَّهراءُ عليها السلام : ما يَصنَعُ الصائمُ بِصِيامِهِ إذا لَم يَصُنْ لِسانَهُ و سَمعَهُ و بَصَرَهُ و جوارِحَهُ ؟! [۴۸] فاطمه زهرا عليها السلام :اگر روزه دار زبان و گوش و چشم و اعضا و جوارح خود را نگه ندارد، روزه به چه كار او مى آيد؟!

الإمامُ زينُ العابدينَ علیه السلامـ كانَ مِن دُعائهِ إذا دَخَلَ شَهرُ رَمَضانَ ـ: و أعِنّا على صِيامِهِ بِكَفِّ الجَوارِحِ عن مَعاصِيكَ، و استِعمالِها فيه بما يُرضِيكَ؛ حتّى لا نُصغِيَ بأسماعِنا إلى لَغوٍ و لا نُسرِعَ بأبصارِنا إلى لَهوٍ، و حَتّى لا نَبسُطَ أيدِيَنا إلى مَحظُورٍ، و لا نَخطُوَ بِأقدامِنا إلى مَحجورٍ، و حتى لا تَعِيَ بُطُونُنا إلاّ ما أحلَلتَ، و لا تَنطِقَ ألسِنَتُنا إلاّ بما مَثَّلتَ، و لا نَتَكَلَّفَ إلاّ ما يُدنِي مِن ثَوابِكَ، و لا نَتَعاطى إلاّ الذي يَقِي مِن عِقابِكَ.[۴۹] امام زين العابدين علیه السلامـ در دعاى خود به هنگام حلول ماه رمضان ـگفت : به وسيله روزه اين ماه ياريمان ده تا اندامهاى خود را از معاصى تو نگه داريم و آنها را به كارهايى گيريم كه خشنودى تو را فراهم مى آورد، تا با گوشهايمان سخنان بيهوده نشنويم و با چشمانمان به ديدن چيزهاى لهو نشتابيم و تا دستانمان را به سوى حرام نگشاييم و با پاهايمان به سوى آنچه منع شده ره نسپاريم و تا شكمهايمان، جز آنچه را تو حلال كرده اى، در خود جاى ندهد و زبانهايمان، جز به آنچه تو خبر داده اى و بيان فرموده اى، گويا نشود و رنج نكشيم جز براى آنچه به پاداش تو نزديك مى كند و به جا نياوريم مگر چيزى را كه از كيفر تو نگه مى دارد.

الإمامُ الباقرُ علیه السلام : قالَ رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله لِجابرِ بنِ عبدِ اللّهِ : يا جابرُ، هذا شَهرُ رَمَضانَ مَن صامَ نَهارَهُ و قامَ وِرْدا مِن لَيلِهِ و عَفَّ بَطنَهُ و فَرجَهُ و كَفَّ لِسـانَهُ خَرَجَ مِن ذُنوبِهِ كَخُروجِهِ مِن الشَّهرِ، فقالَ جابرٌ : يا رسولَ اللّهِ، ما أحسَنَ هذا الحديثَ ! فقالَ رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : يا جابرُ، و ما أشَدَّ هذهِ الشُّروطَ ! [۵۰] امام باقر علیه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به جابر بن عبد اللّه فرمود : اى جابر! در اين ماه رمضان، هر كس روز آن را روزه بدارد و جزئى از شبش را به عبادت پردازد و شكم و شرمگاه خويش را پاك نگه دارد و زبانش را حفظ كند، همان گونه كه از اين ماه خارج مى شود، از گناهان خويش خارج شود. جابر عرض كرد : اى رسول خدا! چه زيباست اين حديث! رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : اى جابر! و چه سخت است [رعايت] اين شروط!

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إذا أصبَحتَ صائما فَلْيَصُمْ سَمعُكَ و بَصَرُكَ مِنَ الحَرامِ، و جارِحَتُكَ و جِميعُ أعضائكَ مِنَ القَبِيحِ، و دَعْ عَنكَ الهَذْيَ و أذَى الخادِمِ، و لْيَكُنْ علَيكَ وَقارُ الصِّيامِ، وَ الزَمْ ما استَطَعتَ مِن الصَّمتِ و السُّـكوتِ إلاّ عن ذِكرِ اللّهِ، و لا تَجعَلْ يَومَ صَومِكَ كَيَومِ فِطرِكَ، و إيّاكَ و المُباشَرَةَ، و القُبَلَ و القَهقَهَةَ بِالضِحكِ؛ فإنّ اللّهَ مَقَتَ ذلكَ. [۵۱] امام صادق علیه السلام :هرگاه روزه گرفتى، گوش و چشمت را از حرام روزه بدار و همه اعضا و اندامهايت را از زشتى، و پُرگويى و اذيّت كردن خدمتكارت فروگذار. بايد وقار روزه در تو باشد و تا مى توانى خاموش باش، مگر از ذكر خدا. و روزى كه روزه دارى، با روزى كه روزه ندارى يكسان نباشد، از نزديكى كردن و بوسيدن همسر و با صداى بلند خنديدن دورى كن ؛ زيرا خداوند اين كارها را دشمن دارد.

الكافي عن محمّد بن مسلم : قالَ أبو عبدِ اللّهِ علیه السلام : إذا صُمتَ فَلْيَصُمْ سَمعُكَ و بَصَرُكَ و شَعرُكَ و جِلدُكَ و عَدَّدَ أشياءَ غَيرَ هذا، و قالَ : لا يكونُ يومُ صَومِكَ كَيَومِ فِطرِكَ. [۵۲] الكافىـ به نقل از محمّد بن مسلم ـ: امام صادق علیه السلامفرمود : هرگاه روزه گرفتى بايد گوش و چشم و مو و پوست تو نيز روزه داشته باشند. سپس حضرت اعضاى ديگرى را نيز برشمرد و فرمود : روزى كه روزه دارى با روزى كه روزه ندارى يكسان نباشد.

فضيلت روزه گرفتن در هواى گرم

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : الصَّومُ في الحَرِّ جِهادٌ. [۵۳] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :روزه گرفتن در هواى گرم، جهاد است.

رسولُ اللّهِ صلی‌الله علیه وآله : طُوبى لِمَنْ ظَمِئَ أو جاعَ للّهِ. [۵۴] پيامبر خدا صلی‌الله علیه وآله :خوشا كسى كه براى خدا تشنگى يا گرسنگى كشد. فرمايد : وه، چه خوش است بوى تو و شميم تو. فرشتگان من! گواه باشيد كه من او را آمرزيدم.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : أفضَلُ الجِهادِ الصَّومُ في الحَرِّ. [۵۵] امام صادق علیه السلام :برترين جهاد، روزه گرفتن در هواى گرم است.

امام صادق علیه السلام : مَن صامَ للّهِ عَزَّ و جلَّ يوما في شِدَّةِ الحَرِّ فَأصابَهُ ظَمَأٌ، وَكَّلَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ بهِ ألفَ مَلَكٍ يَمسَحُونَ وَجهَهُ و يُبَشِّرُونَهُ، حتّى إذا أفطَرَ قالَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ : ما أطيَبَ ريحَكَ و رَوحَكَ ! ملائكَتِي اشهَدُوا أنّي قد غَفَرتُ لَهُ. [۵۶] امام صادق علیه السلام :هر كه در يك روز بسيار گرم براى خداوند عزّ و جلّ روزه بگيرد و تشنه شود، خداوند عزّ و جلّ هزار فرشته بر او بگمارد كه بر چهره اش دست نوازش كشند و بشارتش دهند و چون افطار كند، خداوند عزّ و جلّ

ميراث روزه

بحار الأنوار : في حديثِ المِعراجِ :... قالَ : يا ربِّ، و ما ميراثُ الصَّومِ ؟ قالَ : الصَومُ يُورِثُ الحِكمَةَ، و الحِكمَةُ تُورِثُ المَعرِفَةَ، و المَعرِفَةُ تُورِثُ اليَقينَ، فإذا استَيقَنَ العَبدُ لا يُبالِي كيفَ أصبَحَ، بِعُسرٍ أم بِيُسرٍ. [۵۷] بحار الأنوار :در حديث معراج آمده است :... [پيامبر ]پرسيد : پروردگارا! ميراث روزه چيست؟ خداوند فرمود : روزه، حكمت به ارث مى نهد و حكمت، معرفت و معرفت، يقين و چون بنده به يقين رسد، ديگر برايش اهميتى ندارد كه چگونه شب و روز خود را بگذراند؛ به سختى يا به آسانى.

مبطلات روزه

مبطلات روزه : براساس احکام فقهی، انجام برخی کارها در حین روزه ممنوع است: مثل خوردن و آشامیدن آمیزش جنسی دروغ بستن بر خدا، رسول خدا و امامان معصوم به‌فتوای فقیهان تنها دروغ‌بستن به خدا، پیامبر اسلام(ص و امامان شیعه روزه را باطل می‌کند.[۲۸] برخی فقیهان دروغ‌بستن به حضرت زهرا(س و سایر پیامبران و جانشینان آن‌ها را نیز جزو مبطلات شمرده‌اند.[۲۹] در این میان محمدحسین کاشف‌الغطاء دروغ بستن به خدا و پیامبر و امامان را باعث باطل‌شدن روزه نمی‌داند. او معتقد است این کار جزو گناهان کبیره است و همچون سایر گناهان، در ماه رمضان حرمتش تشدید می‌شود.[۳۰] رساندن غبار غلیظ به حلق باقی ماندن بر جنابت، حیض و نفاس تا اذان صبح استمناء) خودارضایی) اماله (تنقیه کردن) با مایعات فروبردن تمام سر در آب[یادداشت ۳] استفراغ کردن. نیت قطع روزه یا نیت انجام‌دادن یکی از مبطلات آن.[۴۶] ، احتلام(روج منی در خواب) از مبطلات روزه نیست؛ اما اگر کسی قبل از اذان صبح محتلم شود، باید تا قبل از اذان صبح غسل جنابت انجام دهد.[۲۰] احتلام در طول روز به روزه ضرری نمی‌رساند.[۲۱] ، کسی که روزه بر او واجب است، اگر آگاهانه یکی از مبطلات آن را انجام دهد، باید قضای روزه و کفاره را ادا کند. دروغ‌گفتن و دیگر گناهان مثل گوش‌دادن به غناء، نگاه حرام و حسد گرچه حرام‌اند و گناهشان در ماه رمضان بیشتر است،[۲۶]

آمپول و سرم در ماه رمضان ، اجبار به روزه‌خواری ،استفراغ و قی‌کردن روزه‌دار ، اسپری تنفسی هنگام روزه ، انجام مبطلات روزه (از روی فراموشی) ، انجام مبطلات روزه (از روی ندانستن) ، انجام مبطلات روزه (عمدی) ، انفیه و ناس در حال روزه ، باطل‌کردن روزه با حرام ، بقاء بر جنابت ، بقاء بر حیض ، تنقیه در حال روزه ، تکرار مبطلات روزه ، جنابت در حال روزه ، خوابیدن جنب در ماه رمضان ، خوردن و آشامیدن برای روزه‌دار ، خونریزی لثه در حال روزه ، دروغ بستن روزه‌دار به خدا و معصومین ، رنگ مو و کرم در ماه رمضان ، روزه‌خواری در ملأ عام ، عذر شرعی بعد از باطل‌کردن روزه ، عطر و ادکلن در حال روزه ، غبار و بخار برای روزه‌دار ، فروبردن اخلاط سر و سینه توسط روزه‌دار ، فروبردن سر زیر آب ، قصد باطل‌کردن روزه ، قطره چشم و گوش و بینی هنگام روزه ، مبطلات روزه ، مس میت در حال روزه ، مسواک‌زدن روزه‌دار ، مضمضه‌کردن روزه‌دار ، نزدیکی در ماه رمضان ، چشیدن غذا هنگام روزه ،

روزه)به‌عربی: صوم) خودداری از خوردن و آشامیدن و برخی کارهای دیگر از اذان صبح تا اذان مغرب، به‌انگیزه پیروی از فرمان خداوند است. روزه جزو فروع دین اسلام، از برترینِ عبادات و از ارکان پنج‌گانه اسلام بوده و در ادیان پیش از اسلام نیز وجود داشته است. روزه از نظر فقهی بر چهار قسم واجب، مستحب، مکروه و حرام بوده و روزه ماه رمضان از روزه‌های واجب به شمار می‌رود.

در منابع دینی برای روزه آثار اخلاقی و معنوی متعددی بیان شده است؛ از جمله کسب تقوا، سپر آتش دوزخ، کفاره گناهان، زکات بدن، و دوری از شیطان. همچنین گفته می‌شود روزه‌داری آثار جسمی و روانی همچون کاهش اضطراب و افسردگی، افزایش عزت نفس و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی دارد.

جایگاه و آثار روزه‌ داری

روزه به خودداری کردن از انجام کارهای خاص مانند خوردن و آشامیدن از طلوع فجر (اذان صبح) تا مغرب با قصد قُربت گفته می‌شود.[۱] با این حال، علی مشکینی، فقیه شیعه، روزه را به آماده‌ساختن نفس برای اجتناب از مبطلات روزه تعریف کرده‌ است.[۲] به عقیده سید محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، اسلام در روزه، تنها خودداری از خوردن و آشامیدن را کافی نمی‌داند، بلکه دستور می‌دهد که روزه‌دار از هرچه که موجب آلودگی و ارتکاب گناه است یا او را به هوس‌ها و وسوسه‌های نفسانی سوق می‌دهد، دوری کند.[۳] سید محمدکاظم یزدی در عروة الوثقی وجوب روزه در ماه رمضان را از ضروریات دین برشمرده و منکر واجب بودن روزه در ماه رمضان را مرتد دانسته که قتلش واجب است.[۴]

روزه، از بافضیلت‌ترین عبادات،[۵] از ستون‌های پنج‌گانه اسلام،[۶] گونه‌ای از جهاد[۷] و ترک آن عامل خروج از ایمان[۸] دانسته شده است.

دلیل وجوب روزه

طباطبایی و مکارم شیرازی، از مفسران شیعه، با استفاده از عبارت «لعلکم تتقون؛ باشد که پرهیزگاری کنید» در آیه روزه فلسفه روزه‌گرفتن را رسیدن به تقوا می‌دانند.[۹] در روایتی در کتاب عِلل‌الشرایع، علت وجوب روزه، چشاندنِ سختی و رنج گرسنگی به ثروتمندان جامعه برای ترحم به فقیران ذکر شده است.[۱۰]

در روایتی دیگر، چنین آمده که وقتی حضرت آدم از شجره ممنوعه خورد، اثر آن تا ۳۰ روز در شکم او باقی ماند و ازاین‌رو خدا سی روز روزه بر ذریه‌اش واجب کرد.[۱۱] در روایتی از امام رضا(ع) درباره دلیل وجوب روزه، به یادآوری روز قیامت و توجه به سختی آن اشاره شده است.[۱۲] برخی نیز سلامتی بدن را از دیگر دلایل وجوب روزه می‌دانند و آن را به حدیث صوموا تصحوا)منسوب به پیامبر) مستند می‌کنند.[۱۳]

آثار فردی و اجتماعی روزه‌ داری

در روایات نقل‌شده از معصومان، آثار و نتایجی برای روزه ذکر شده که برخی از آنها عبارتند از: وسیله امتحان و تثبیت اخلاص[۱۴] زکات بدن[۱۵] سپری در برابر آتش آخرت[۱۶] استجابت دعا[۱۷] به‌ویژه هنگام افطار.[۱۸] تندرستی بدن[۱۹] تقویت حافظه[۲۰] دوری شیطان[۲۱] پاداش ویژه الهی[۲۲] اشتیاق بهشت به روزه‌دار.[۲۳]

به‌گفته عبدالله جوادی آملی، در تفسیر تسنیم، روزه روحیه نظم، قناعت و صبر در برابر گناهان و مشکلات زندگی را در فرد و جامعه تقویت می‌کند.[۲۴] همچنین بنابر آمارهای منتشر شده در رسانه‌ها، آمار تخلفات اجتماعی در ایران، در ماه رمضان کاهش پیدا می‌کند.[۲۵]

همچنین بر اساس بررسی‌های پزشکی، روزه در تندرستی و سلامتی جسم و روان مفید است.[۲۶] تأثیر مثبت در سیستم ایمنی، کاهش اضطراب و افسردگی، سلامت روان، افزایش عزت نفس و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی، از جمله آثار روزه در سلامت جسم و روان بیان شده است.[۲۷]

درجات روزه

برای روزه درجاتی ذکر شده است: روزه عام، روزه خاص و روزه خاص‌الخاص.[۶۹] ، روزه عام، امساک و خودداری از خوردن و آشامیدن و دوری کردن از غریزه جنسی و رعایت آداب ظاهری روزه است.[۷۰] ، روزه خاص، کنترل گوش، چشم، زبان، دست و پا و سایر جوارح و اعضای بدن از گناهان است[۷۱] ، روزه خاص‌الخاص، بدین معناست که انسان از دغدغه‌ها و اهداف دنیوی فاصله گیرد، مگر امور دنیایی که مقدمه دین باشد.[۷۲] در سخنان امام علی(ع) نیز به روزه بدن (خودداری اختیاری از خوراکی‌ها) و روزه نفس (کنترل حواس از گناهان و خالی ساختن قلب از بدی‌ها) و روزه قلب اشاره شده است.[۷۳] ، در احادیث، روزه حقیقی به ترک همه چیزهایی که خدا نمی‌پسندد[۷۴] و روزه‌ای که چشم، گوش، مو و پوست هم روزه‌دار باشد، معرفی شده است،[۷۵] همچنین روزه قلب بهتر از روزه زبان و روزه زبان بهتر از روزه شکم دانسته شده است.[۷۶]

پیشینه روزه ‌داری

بنابر آیه ۱۸۳ سوره بقره، روزه در ادیان پیش از اسلام وجود داشته است.[۲۸] در تورات[۲۹] و اِنجیل[۳۰] گزارش‌هایی از روزه‌گرفتن امت‌های پیشین ذکر شده است. به تصریح تورات، حضرت موسی(ع( پیش از دریافت الواح، چهل شبانه‌روز روزه گرفت.[۳۱] در قرآن از روزه گرفتن زکریا(ع([۳۲] و حضرت مریم(س)[۳۳] [یادداشت ۱]و در روایات[۳۴] نیز از روزه در ادیان پیش از اسلام سخن به میان آمده است. همچنین گفته شده روزه در دیگر اقوام پیش از اسلام همچون مصریان، یونانیان، رومیان و هندیان قدیم نیز وجود داشته است.[۳۵]

بر اساس منابع اسلامی، روزه ماه رمضان در دوم شعبان[۳۶] یا ۲۸ شعبان سال دوم قمری، ۱۳ روز پس از تغییر قبله واجب شد.[۳۷] این دستور و برخی احکام مربوط به آن در قرآن آمده است.[۳۸] در ابتدای تشریع حکم روزه، روزه‌داران پس از افطار تنها تا پیش از خوابیدن مجاز به غذا خوردن بودند و رابطه جنسی در تمام ماه رمضان حرام بود، اما این دو حکم پس از مدتی نسخ شد.[۳۹]

کسانی که معافند و نباید روزه بگیرند

روزه ماه رمضان بر هر مکلفی واجب است، مگر این افراد: کسی که به جهت پیری نمی‌تواند روزه بگیرد، یا روزه‌داری برای او سخت است؛ البته در صورت دوم باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.[۴۸] ، بیماری که زیاد تشنه می‌شود و نمی‌تواند تشنگی را تحمل کند یا برای او تحمل تشنگی سخت است؛ البته در صورت دوم باید برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد.[۴۹] ، زن باردار یا شیرده‌ای که شیرش کم است و روزه برای کودک یا خودش ضرر دارد؛ البته باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و روزه‌هایش را قضا کند.[۵۰] ، کسی که به جهت ضعف جسمانی روزه گرفتن برایش قابل تحمل نیست یا برایش ضرر دارد؛ البته قضای این روزه بر او واجب است و اگر نتواند تا رمضان بعد قضا کند، باید برای هر روز، یک مد طعام به فقیر بدهد.[۵۱] ، مسافری[یادداشت ۴] که کمتر از ده روز در مقصد بماند.[۵۲] البته کثیرالسفر و کسانی مثل رانندگان که شغل آنها سفر کردن است، از این حکم مستثتیٰ هستند.[۵۳] «نظر مراجع عظام تقلید پیرامون روزه‌داری با ضعف جسمانی»، خبرگزاریرسمی حوزه.

تشنگی زیاد

به‌فتوای بیشتر فقیهان شیعه، اگر روزه‌دار دچار تشنگی شدیدِ غیرقابل تحمل شود، می‌تواند به قدر ضرورت و رفع تشنگی، آب بنوشد.[۱۳] درباره وظیفه روزه‌دار پس از نوشیدن آب، دو فتوا وجود دارد: برخی می‌گویند گرچه نوشیدن آب جایز است، ولی روزه باطل می‌شود و با این حال روزه‌دار باید تا اذان مغرب از مفطرات روزه دوری کند و قضای آن روز را نیز بگیرد.[۱۴] در مقابل، گروهی دیگر از فقیهان، با وجود نوشیدن آب، روزه را صحیح می‌دانند و در نتیجه می‌گویند نیازی به قضای آن نیست.[۱۵]

و حرام بودن روزه‌خواری در ملأعام

روزه خواری در فقه اسلامی، تظاهر به روزه‌خواری در ماه رمضان حرام است و تعزیر دارد.[۶۸] در قانون مجازات اسلامی ایران نیز روزه‌خواری در ملأعام ممنوع بوده و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است .

افطار و افطاری

شکستن یا بازکردن روزه را افطار گویند.[۵۴] طبق دیدگاه فقیهان شیعه، روزه‌دار باید تا مغرب شرعی)ذان مغرب) افطار نکند.[۵۵] بر اساس روایات، خواندن دعا و تلاوت سوره قدر هنگام افطار[۵۶] و بازکردن روزه با آب، شیر و خرما، مستحب است.[۵۷] برپایه روایات، افطاری‌دادن به روزه‌دار فضیلت دارد.[۵۸] بر اساس آنچه در خطبه شعبانیه از پیامبر(ص) نقل شده، پاداش افطاری‌دادن به یک مؤمن در ماه رمضان برابر با ثواب آزادکردن یک بنده و موجب آمرزش گناهان است.[۵۹]

مکروهات روزه

به گفته فقیهان انجام برخی کارها در حال روزه مکروه است؛ از جمله: لمس، بوسیدن و ملاعبه با همسر، سرمه کشیدن، هر کاری که موجب ضعف شود، بوییدن گل‌ها، مرطوب کردن لباس، هر کاری که موجب خون‌آلودشدن دهان شود مثل دندان‌کشیدن، مزمزه کردن آب بدون دلیل عقلایی.[۴۷]

مفطرات

۱) خوردن و آشامیدن. ۲)آمیزش در قبل و به قول مشهور، در دبر. ۳)دروغ بستن به خدا و معصومان علیهم السّلام ۴)فروبردن سر در آب به قول مشهور. ۵)رساندن غبار غلیظ بر حلق به قول مشهور. ۶) باقی ماندن عمدی بر جنابت تا اذان صبح و نیز حیض و نفاس ( به قول مشهور.) ۷)استمناء [۱] 8 )در اینکه اماله با مایعات موجب بطلان روزه می‌شود یا نه، اختلاف است. [۲]

آثارافطارعمدی

افطار روزه، موجب بطلان آن و در روزه ماه ‌رمضان، موجب ثبوت قضا نیز می‌شود. افطار عمدی روزه واجب معیّن، مانند روزه ماه رمضان، نذر و نیز قضای روزه ماه رمضان در صورت افطار بعد از ظهر موجب ثبوت کفاره است. افطار آگاهانه و عمدی در روز ماه رمضان، موجب ثبوت تعزیر( در بار اول و دوم است و چنانچه شخصی بار سوم بنابر قولی یا چهارم بنابر قولی دیگر آن را تکرار کند کشته می‌شود) می‌شود، به شرط آنکه بار اول و دوم تعزیر شده باشد. [۳]

کفاره روزه

کَفّارهٔ روزه جریمه‌ای که در ازای باطل کردن روزه‌های ماه رمضان، روزه نذر شده در زمان معین، و نیز قضای روزه ماه رمضان پس از اذان ظهر، بر عهده مکلف می‌آید. کفاره شکستن عمدی هر روزه، عبارت است از دو ماه روزه گرفتن که ۳۱ روز آن باید پی‌درپی باشد یا غذا دادن به شصت فقیر. کفاره روزه در صورتی واجب می‌شود که روزه‌دار بداند آنچه انجام می‌دهد، از مبطلات روزه است. همچنین به فتوای برخی فقیهان انجام عمدی هر یک از مبطلات روزه، سبب کفاره می‌شود. در مقابل برخی فقهاء معتقدند باطل کردن عمدی روزه لزوماً به معنای واجب شدن کفاره نیست. بنابر نظر فقهای شیعه، اگر کسی روزه‌اش را با کار حرام مانند زنا یا نوشیدن شراب باطل کند، کفاره جمع)دو ماه روزه و غذا دادن به شصت فقیر) بر او واجب می‌شود. با این حال، برخی فقها کفاره جمع را احتیاط مستحب و برخی احتیاط واجب دانسته‌اند. انواع کفاره روزه : مشهور فقهای شیعه کفاره روزه را یکی از سه مورد ذیل دانسته‌اند: روزه دو ماه پشت سر هم که باید سی و یک روز آن پی در پی باشد.[۴] اِطعام (غذا دادن) به شصت فقیر آزاد کردن یک بنده.[۵](البته آزادکردن بنده امروزه موضوعیت ندارد و از این‌رو برداشته شده است.[۶])

کفاره روزه در صورت باطل‌کردن آن با کار حرام

گروهی از فقها معتقدند، اگر شخصی روزه‌اش را با مبطلات حلال مانند نوشیدن آب، باطل کند باید علاوه بر قضای روزه، یکی از موارد کفاره را نیز انجام دهد.[۱۵] ولی اگر به وسیله کاری حرام مانند زنا یا نوشیدن شراب روزه‌اش را باطل کند، باید هر سه کفاره را ادا کند که به آن کفاره جمع می‌گویند.[۱۶] البته برخی از مراجع، انجام کفاره جمع را احتیاط مستحب[۱۷] و برخی احتیاط واجب دانسته‌اند.[۱۸]

تفاوت کفاره روزه و فدیه

گاهی در عُرف، کفاره به معنای فدیه به کار می‌رود؛ برای مثال از یک مُد طعام)۷۵۰ گرم گندم و مانند آن)، به‌عنوان کفاره روزه یاد می‌شود،[۱۹] در حالی که فدیه جانشین روزه است و در ازای نگرفتن روزه به‌علت ناتوانی بر اثر بیماری یا مانند آن و تأخیر قضای روزه تا ماه رمضان بعد(کفاره تأخیر(پرداخت می‌شود.[۲۰]

افطار از روی تقیه

اگر روزه‌دار از روی تقیه،افطار کند، مانند افطار در روز عید مخالفان یا پس از غروب خورشید و پیش از مغرب شرعی، در صحت و بطلان این روزه اختلاف است. بنابر قول به بطلان روزه، قضای آن واجب است؛ لیکن کفّاره ندارد. [۷] [۸]

دعای روز اول ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یَا اِلَهَ الْعَالَمِینَ وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرِمِینَ».
دعای روز دوم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ قَرِّبْنِی فِیهِ اِلَی مَرْضَاتِکَ وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مِنْ سَخَطِکَ وَ نَقِمَاتِکَ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِقِرَاءَةِ آیَاتِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ».
دعای روز سوم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِیهَ وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ وَ اجْعَلْ لِی نَصِیبا مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ بِجُودِکَ یَا اَجْوَدَ الْاَجْوَدِینَ».
دعای روز چهارم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ قَوِّنِی فِیهِ عَلَی اِقَامَةِ اَمْرِکَ وَ اَذِقْنِی فِیهِ حَلاوَةَ ذِکْرِکَ وَ اَوْزِعْنِی فِیهِ لِاَدَاءِ شُکْرِکَ بِکَرَمِکَ وَ احْفَظْنِی فِیهِ بِحِفْظِکَ وَ سِتْرِکَ یَا اَبْصَرَ النَّاظِرِینَ».
دعای روز پنجم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ اَوْلِیَائِکَ الْمُقَرَّبِینَ بِرَاْفَتِکَ یَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ».
دعای روز ششم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ لا تَخْذُلْنِی فِیهِ لِتَعَرُّضِ مَعْصِیَتِکَ وَ لا تَضْرِبْنِی بِسِیَاطِ نَقِمَتِکَ وَ زَحْزِحْنِی فِیهِ مِنْ مُوجِبَاتِ سَخَطِکَ بِمَنِّکَ وَ اَیَادِیکَ یَا مُنْتَهَی رَغْبَةِ الرَّاغِبِینَ».
دعای روز هفتم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اَعِنِّی فِیهِ عَلَی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مِنْ هَفَوَاتِهِ وَ آثَامِهِ وَ ارْزُقْنِی فِیهِ ذِکْرَکَ بِدَوَامِهِ بِتَوْفِیقِکَ یَا هَادِیَ الْمُضِلِّینَ».
دعای روز هشتم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ رَحْمَةَ الْاَیْتَامِ وَ اِطْعَامَ الطَّعَامِ وَ اِفْشَاءَ السَّلامِ وَ صُحْبَةَ الْکِرَامِ بِطَوْلِکَ یَا مَلْجَاَ الْآمِلِینَ».
دعای روز نهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ نَصِیبا مِنْ رَحْمَتِکَ الْوَاسِعَةِ وَ اهْدِنِی فِیهِ لِبَرَاهِینِکَ السَّاطِعَةِ وَ خُذْ بِنَاصِیَتِی اِلَی مَرْضَاتِکَ الْجَامِعَةِ بِمَحَبَّتِکَ یَا اَمَلَ الْمُشْتَاقِینَ».
دعای روز دهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ اِلَیْکَ بِاِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِینَ».
دعای روز یازدهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ حَبِّبْ اِلَیَّ فِیهِ الْاِحْسَانَ وَ کَرِّهْ اِلَیَّ فِیهِ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیَانَ وَ حَرِّمْ عَلَیَّ فِیهِ السَّخَطَ وَ النِّیرَانَ بِعَوْنِکَ یَا غِیَاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ».
دعای روز دوازدهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ زَیِّنِّی فِیهِ بِالسِّتْرِ وَ الْعَفَافِ وَ اسْتُرْنِی فِیهِ بِلِبَاسِ الْقُنُوعِ وَ الْکَفَافِ وَ احْمِلْنِی فِیهِ عَلَی الْعَدْلِ وَ الْاِنْصَافِ وَ آمِنِّی فِیهِ مِنْ کُلِّ مَا اَخَافُ بِعِصْمَتِکَ یَا عِصْمَةَ الْخَائِفِینَ».
دعای روز سیزدهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَ الْاَقْذَارِ وَ صَبِّرْنِی فِیهِ عَلَی کَائِنَاتِ الْاَقْذَارِ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی وَ صُحْبَةِ الْاَبْرَارِ بِعَوْنِکَ یَا قُرَّةَ عَیْنِ الْمَسَاکِینِ».
دعای روز چهاردهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ لا تُؤَاخِذْنِی فِیهِ بِالْعَثَرَاتِ وَ اَقِلْنِی فِیهِ مِنَ الْخَطَایَا وَ الْهَفَوَاتِ وَ لا تَجْعَلْنِی فِیهِ غَرَضاً لِلْبَلایَا وَ الْآفَاتِ بِعِزَّتِکَ یَا عِزَّ الْمُسْلِمِینَ».
دعای روز پانزدهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ طَاعَةَ الْخَاشِعِینَ وَ اشْرَحْ فِیهِ صَدْرِی بِاِنَابَةِ الْمُخْبِتِینَ بِاَمَانِکَ یَا اَمَانَ الْخَائِفِینَ».
دعای روز شانزدهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوَافَقَةِ الْاَبْرَارِ وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مُرَافَقَةَ الْاَشْرَارِ وَ آوِنِی فِیهِ بِرَحْمَتِکَ اِلَی [فِی] دَارِ الْقَرَارِ بِاِلَهِیَّتِکَ یَا اِلَهَ الْعَالَمِینَ».
دعای روز هفدهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیهِ لِصَالِحِ الْاَعْمَالِ وَ اقْضِ لِی فِیهِ الْحَوَائِجَ وَ الْآمَالَ یَا مَنْ لا یَحْتَاجُ اِلَی التَّفْسِیرِ وَ السُّؤَالِ یَا عَالِماً بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ».
دعای روز هجدهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ نَبِّهْنِی فِیهِ لِبَرَکَاتِ اَسْحَارِهِ وَ نَوِّرْ فِیهِ قَلْبِی بِضِیَاءِ اَنْوَارِهِ وَ خُذْ بِکُلِّ اَعْضَائِی اِلَی اتِّبَاعِ آثَارِهِ بِنُورِکَ یَا مُنَوِّرَ قُلُوبِ الْعَارِفِینَ».
دعای روز نوزدهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ وَفِّرْ فِیهِ حَظِّی مِنْ بَرَکَاتِهِ وَ سَهِّلْ سَبِیلِی اِلَی خَیْرَاتِهِ وَ لا تَحْرِمْنِی قَبُولَ حَسَنَاتِهِ یَا هَادِیا اِلَی الْحَقِّ الْمُبِینِ».
دعای روز بیستم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ اَبْوَابَ الْجِنَانِ وَ اَغْلِقْ عَنِّی فِیهِ اَبْوَابَ النِّیرَانِ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِتِلاوَةِ الْقُرْآنِ یَا مُنْزِلَ السَّکِینَةِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ».
دعای روز بیست‌ویکم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ اِلَی مَرْضَاتِکَ دَلِیلاً وَ لا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ عَلَیَّ سَبِیلاً وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ لِی مَنْزِلاً وَ مَقِیلاً یَا قَاضِیَ حَوَائِجِ الطَّالِبِینَ».
دعای روز بیست‌ودوم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ اَبْوَابَ فَضْلِکَ وَ اَنْزِلْ عَلَیَّ فِیهِ بَرَکَاتِکَ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِکَ وَ اَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ».
دعای روز بیست‌وسوم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اغْسِلْنِی فِیهِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الْعُیُوبِ وَ امْتَحِنْ قَلْبِی فِیهِ بِتَقْوَی الْقُلُوبِ یَا مُقِیلَ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِینَ».
دعای روز بیست‌وچهارم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اِنِّی اَسْاَلُکَ فِیهِ مَا یُرْضِیکَ وَ اَعُوذُ بِکَ مِمَّا یُؤْذِیکَ وَ اَسْاَلُکَ التَّوْفِیقَ فِیهِ لِاَنْ اُطِیعَکَ وَ لا اَعْصِیَکَ یَا جَوَادَ السَّائِلِینَ».
دعای روز بیست‌وپنجم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مُحِبّاً لِاَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادِیا لِاَعْدَائِکَ مُسْتَنّاً بِسُنَّةِ خَاتَمِ اَنْبِیَائِکَ یَا عَاصِمَ قُلُوبِ النَّبِیِّینَ».
دعای روز بیست‌وششم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ سَعْیِی فِیهِ مَشْکُوراً وَ ذَنْبِی فِیهِ مَغْفُوراً وَ عَمَلِی فِیهِ مَقْبُولاً وَ عَیْبِی فِیهِ مَسْتُوراً یَا اَسْمَعَ السَّامِعِینَ».
دعای روز بیست‌وهفتم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ فَضْلَ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ صَیِّرْ اُمُورِی فِیهِ مِنَ الْعُسْرِ اِلَی الْیُسْرِ وَ اقْبَلْ مَعَاذِیرِی وَ حُطَّ عَنِّیَ الذَّنْبَ وَ الْوِزْرَ یَا رَءُوفاً بِعِبَادِهِ الصَّالِحِینَ».
دعای روز بیست‌وهشتم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فِیهِ مِنَ النَّوَافِلِ وَ اَکْرِمْنِی فِیهِ بِاِحْضَارِ الْمَسَائِلِ وَ قَرِّبْ فِیهِ وَسِیلَتِی اِلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسَائِلِ یَا مَنْ لا یَشْغَلُهُ اِلْحَاحُ الْمُلِحِّینَ».
دعای روز بیست‌ونهم ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ غَشِّنِی فِیهِ بِالرَّحْمَةِ وَ ارْزُقْنِی فِیهِ التَّوْفِیقَ وَ الْعِصْمَةَ وَ طَهِّرْ قَلْبِی مِنْ غَیَاهِبِ التُّهَمَةِ یَا رَحِیما بِعِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ».
دعای روز سی‌ام ماه رمضان:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ بِالشُّکْرِ وَ الْقَبُولِ عَلَی مَا تَرْضَاهُ وَ یَرْضَاهُ الرَّسُولُ مُحْکَمَةً فُرُوعُهُ بِالْاُصُولِ بِحَقِّ سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ».

ماه مبارک رمضان 1

ماه مبارک رمضان 2

ماه مبارک رمضان 3

ماه مبارک رمضان 4

ماه مبارک رمضان 5

شعر-آی رمضون الله الله رمضون

شعر-يارب بحق روزه و هم روزه داران

رمضان ماهِ خدا آمده است

شعر-آی رمضون الله الله رمضون

شعر-ماهِ صیام از ره رسید

دعاهای ماه رمضان

دعاهای روزهای ماه مبارک رمضان

روزه و مـاه مـبـارک رمـضـان

دعای روزهای ماه رمضان

مبطلات روزه

احادیث روزه و رمضان

بُنِیَ الاِسلامُ عَلی خَمس

وفات حضرت خدیجه علیها السلام

ولادت امام حسن مجتبی علیه السلام

چهارشنبه‌سوری یا چهارشنبه‌سوزی

شب قدر 1 -- شب قدر 2

ضربت‌خوردن و شهادت امام علی علیه السلام

نوروز، آغاز سال نو خورشیدی و شروع فصل بهار

پیامهای رهبری

روز قدس روزاسلام است

روزجمهوری اسلامی

عیدفطر1-عیدفطر 2

کانال رمضان ایتا

https://eitaa.com/ramazanmobarak

کانال اخبار هدایت ایتا

https://eitaa.com/akhbarehedayat

کانال دعای روزهای ماه رمضان

https://eitaa.com/doarozramazan

کانال کلام نور ایتا

https://eitaa.com/kalamenur

کانال دعاهای مجالس ایتا

https://eitaa.com/joinchat/1332741083C08189a5674

کانال تعقیبات نماز ایتا

https://eitaa.com/joinchat/411632597C811803770d

کانال خواص سوره ها و آیات قرآن ایتا

https://eitaa.com/khavaseayat

ماه مبارک رمضان

ماه مبارک رمضان نهمین ماه از ماه‌های قمری، ماه رحمت، مغفرت و اجابت دعا است که از فضیلت خاصی برخوردار بوده و قرآن کریم در این ماه بر رسول خدا)صلی الله علیه و آله) نازل شده است. در شریعت اسلام، روزه در این ماه بر کسانی که توانایی بر آن دارند واجب است و همچنین در روایات، اعمال و عبادت‌های فراوانی برای این ماه ذکر شده است.

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ

ماه مبارک رمضان ماه نزول قرآن (قرآن)

قرآن کریم در سب قدر بر پیامبراسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله نازل شده است. در این مقاله آیات مرتبط با نزول قرآن معرفی می‌شوند.

به کیفیت نزول قرآن بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نزول قرآن گفته می شود و از مباحث تاریخ قرآن می باشد.

شواهد قرآنی : در آیات زیادی مساله نزول قرآن کریم مطرح شده است. از جمله در آیه ۱۸۵ سوره بقره می‌فرماید: «شهر رمضان الذی اُنزل فیه القرآن»؛ [۱] ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده است. و در آیه اول سوره قدر می‌فرماید: «انا انزلناه فی لیلة القدر»؛ ما آن «قرآن» را در شب قدر نازل کردیم. ظاهر این دو آیه شریفه این است که تمام قرآن در ماه رمضان ، و در شب قدر نازل شده است.

نزول قرآن در ماه رمضان : نزول قرآن بر پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در ماه رمضان: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ‌ .... [۱۲]

نزول قرآن در شب قدر : نزول قرآن بر پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در شب قدر: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ. [۸] مراد از «ليلة مباركة» شب قدر است. [۹] [۱۰] . إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ. [۱۱]

شادمانی از نزول قرآن : سرور و شادمانی مؤمنان از نزول قرآن امرى شايسته و لازم: يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ‌ قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ.[۳۱] [۳۲]

نعمت بودن نزول قرآن : نزول قرآن، نعمت ويژه خداوند، و شايسته ياد و بزرگداشت: ... وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ ما أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتابِ وَ الْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ‌ .... [۶۷]

نزول دفعی یا تدریجی : در اینجا سؤالی مطرح است، و آن این که هم از نظر تاریخی، و هم از نظر ارتباط محتوای قرآن با حوادث زندگی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مسلم است که این کتاب آسمانی به طور تدریجی، و در طیّ ۲۳ سال نازل گردید، این امر چگونه با دو آیه مذکور که می‌گوید: قرآن در ماه رمضان و شب قدر نازل شده است سازگار می‌باشد؟

پاسخ این سؤال -به گونه‌ای که بسیاری از محققان گفته‌اند- این است که قرآن دارای دو نزول بوده است : نزول دفعی ، که در یک شب تمام آن بر قلب پاک پیغمبر اکرم صلی‌ الله ‌علیه ‌و‌آله ‌وسلّم، یا بیت المعمور ، یا از لوح محفوظ به آسمان دنیا نازل گردید. نزول تدریجی ، که در طول ۲۳ سال دوران نبوت انجام گرفت.[۲]

در‌اندیشه امام‌ خمینی آنچه در نزول دفعی بر قلب پیامبر نازل شده، قرآن ظاهری بین دو جلد نبوده، بلکه حقیقت قرآن در شب قدر بر قلب پیامبر نازل شده‌ است. و آنچه در مورد نزول قرآن توسط جبرائیل طی دوران رسالت بیان کرده، نزول تدریجی قرآن است. ازاین‌رو به اعتقاد ایشان قرآنی که نازل شد به قلب پیامبر، قرآن حقیقی است و سی جزء آن به ‌طور دفعی وارد نشده است.[۳]

امام‌ خمینی در بیان نزول قرآن پس ‌از بیان ماجرای «لیلةالقدر» و نزول جمعی مقدرات عالم بر قلب ولی خدا در آن شب و نزول تدریجی مقدرات در طول سال، با استناد به حدیثی معتقد است قرآن به‌ طور دفعی و جملی واحد در «بیت‌المعمور» و در ظرف بیست و سه سال بر رسول خدا وارد شده‌ است پس، نزول دفعی مربوط به حقیقت قرآن و نزول تدریجی، تفصیل آن حقیقت واحد می‌باشد که در طول بیست و سه سال نازل شده‌ است.[۴]

البته معارف بلند قرآن هنگام نزول و رسیدن به عالم طبیعت به‌ همراه هزاران حجاب است؛ زیرا اگر قرآن با جلوه‌ای از جلوه‌هایش تجلی می‌کرد، ارکان زمین و آسمان را می‌سوزاند و اگر بر فرشتگان مقرب جلوه می‌کرد، وجود آنان را در هم می‌کوبید.[۵]

بلکه قلب پاک و پاکیزه نبی ختمی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حامل عظمت قرآن است و جامع همه حقایق. و حق‌تعالی به جمیع شئون ذاتی و صفاتی و افعالی بر آن قلب پاک تجلی کرد.[۶]

امام‌ خمینی این نظر را که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حقایق الهی را از غیب دریافت و الفاظ را خود انتخاب کرده باشد، نمی‌پذیرد و بر این باور است که اگرچه پیامبر حقیقت وحی را به‌ طور دفعی در مرتبه بالاتر دریافت کرده‌ است، ولی چون نمی‌توان آن معانی را در عالم حس به مردم منتقل کرد، این معانی تنزل یافته و به‌صورت تدریجی و به‌صورت الفاظ و مدت بیست و سه سال بر قلب ایشان نازل شده‌ است.[۷]

نزول قرآن در نگاه امام خمینی : امام‌ خمینی در بحث نزول قرآن، معتقد است که حقیقت قرآن دو مرتبه دارد. یکی مرتبه پیش‌ از تنزیل و نزول، و آن مقام بطون قرآن است و دیگری پس ‌از تنزیل و مرتبه نازله قرآن. مرتبه‌ نخست کتاب تکوینی و از شئون ذاتی و حقایق علمی در حضرت واحدیت است و حقیقت آن کلامی نفسی و ذاتی است این حقیقت برای کسی حاصل نمی‌شود مگر برای ذات مبارک پیامبر ختمی در مقام قاب قوسین یا مقام او ادنی.[۹۴] . مرتبه‌ی دوم قرآن تدوینی که مرتبه رقیقه و تنزل یافته از عوالم بالاتر است که با هزاران حجاب تنزل کرده‌ است به باور امام‌ خمینی اگر قرآن با همان حقیقت اصلی تنزل کند و بر عرش فرود آید، عرش ذوب می‌شود تا چه رسد به آسمان دنیا. از این‌ رو کلام حق‌تعالی که می‌فرماید: لَوْ اَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی‌ جَبَلٍ لَرَاَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ . [۹۵] اشاره به‌ همین حقیقت دارد.[۹۶]

امام‌ خمینی با استناد به روایتی نزول قرآن بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به‌ صورت دفعی در بیت‌ معمور و به‌ صورت تدریجی در طول بیست و سه سال دعوت پیامبر در مکه و مدینه می‌داند.[۹۷]

به اعتقاد ایشان خداوند در شب قدر، در رحمت خویش را به روی موجودات گشود، و با نزول قرآن، تمام اسماء و صفات را به ‌صورت جمعی و یکباره از طریق انسان کامل در دسترس بشر گذاشت.[۹۸] [۹۹]

این حقیقت غیبی قرآنی در دل اسماء پنهان و مخفی بود و در بنیه احمدی که لیلة القدر است نازل شد.[۱۰۰]

عناوین مرتبط

آثار نزول قرآن (قرآن)، ترتیل در نزول قرآن (قرآن)، زمینه‌های نزول قرآن (قرآن)، کیفیت نزول قرآن (قرآن)، فلسفه نزول قرآن (قرآن)، علم به نزول قرآن (قرآن)، نزول تدریجی قرآن (قرآن)، نزول دفعی قرآن (قرآن)، منشأ نزول قرآن (قرآن)، واسطه نزول قرآن (قرآن).

ماه مبارک رمضان ونزول آیه وجوب روزه

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۖ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ۗ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

[این است] ماه رمضان که قرآن در آن نازل شده، قرآنی که سراسرش هدایتگر مردم است و دارای دلایلی روشن و آشکار از هدایت می باشد، و مایه جدایی [حق از باطل] است. پس کسی که در این ماه [در وطنش] حاضر باشد باید آن را روزه بدارد، و آنکه بیمار یا در سفر است، تعدادی از روزهای غیر ماه رمضان را [به تعداد روزه های فوت شده، روزه بدارد]. خدا آسانی و راحت شما را می خواهد نه دشواری و مشقت شما را. و [قضای روزه] برای این است: شما روزه هایی را [که به خاطر عذر شرعی افطار کرده اید] کامل کنید، و خدا را بر اینکه شما را هدایت فرم

آیه ۱۸۵ سوره بقره یکی از سه آیه قرآن دربارهٔ وجوب روزه در دین اسلام است. در این آیه، پس از ذکر ماه رمضان، ابتدا به نزول قرآن و اهمیت این کتاب آسمانی اشاره می‌شود. سپس به وجوب روزه در این ماه و معافیت بیمار و مسافر از روزه گرفتن و وجوب قضا بر ایشان در روزهای دیگر سخن به میان آمده است. در این آیه تأکید کرده که خداوند سخت‌گیر نیست و از این رو روزه بر فرد بیمار و مسافر واجب نیست و آنها بایستی در فرصتی مناسب، قضای آن را به جای آورند. این آیه در پایان هدف از روزه‌داری را شکر و تکبیر خداوند بر هدایت انسان ذکر کرده است.

﴿شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ١٨٥﴾ [بقره:185]|﴿ماه رمضان [همان ماه] است که در آن قرآن فرو فرستاده شده‌است [کتابی] که مردم را راهبر و [متضمن] دلایل آشکار هدایت و [میزان] تشخیص حق از باطل است پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد و کسی که بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن] تعدادی از روزهای دیگر [را روزه بدارد] خدا برای شما آسانی می‌خواهد و برای شما دشواری نمی‌خواهد تا شماره [مقرر] را تکمیل کنید و خدا را به پاس آنکه رهنمونیتان کرده‌است به بزرگی بستایید و باشد که شکرگزاری کنید ١٨٥﴾

فضیلت ماه رمضان

ماه رمضان تنها ماهی است که نام آن در قرآن آمده و در بین ماههای قمری برای مسلمانان از اهمیت بیشتری بر خوردار است. ماه رمضان در روایات اسلامی برترین ماه[۶] و ماه خدا[۷] و ماه میهمانی خدا[۸] دانسته شده است. شب قدر که برترین شب سال است در این ماه قرار دارد[۹] و قرآن کریم در این ماه به صورت دفعی بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل شده است: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ...».[۱۰] همچنین در این ماه «روزه» بر مسلمانان واجب شده است.[۱۱]

شیخ صدوق به سند معتبر، از حضرت رضا علیه السّلام از پدران بزرگوارش، از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام روایت کرده که: روزی رسول خدا صلّی اللّه و علیه وآله برای ما خطبه ای خواند و در آن خطبه فرمود: ای مردم ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به سوی شما روی آورده، ماهی که نزد خدا بهترین ماه ها، و روزهایش بهترین روزها، و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعت هاست، و آن ماهی است که شما را در آن به سوی میهمانی خدا خوانده اند، و در آن از اهل کرامت خدا شده اید، نفس های شما در آن ماه پاداش تسبیح، و خواب شما ثواب عبادت، و اعمال شما پذیرفته، و دعاهای شما مستجاب است. از پروردگار خویش با نیّت های صادقانه و دل های پاکیزه از گناهان و صفات ناپسند درخواست کنید که به شما برای روزه داشتن در آن و تلاوت قرآن توفیق دهد، همانا بدبخت و بدعاقبت کسی است که در این ماه بزرگ از آمرزش خدا محروم شود.... و بدانید حق تعالی به عزّت و جلال خود سوگند یاد کرده، که نمازگزاران و سجده کنندگان در این ماه را عذاب ننماید، و آنان را در قیامت به آتش دوزخ نترساند. ای مردم هرکه از شما روزه دار مؤمنی را در این ماه افطار دهد، برای او نزد خدا ثواب آزاد کردن بنده و آمرزش گناهان پیشین خواهد بود... ای مردم هرکه اخلاق خود را در این ماه نیکو کند، آسان و راحت بر صراط بگذرد روزی که قدم ها بر ان بلغزد، و هرکه در این ماه بر به کار گرفتن غلام و کنیز خویش آسان گیرد، خدا در قیامت حساب او را آسان کند، و هرکه در این ماه شرّ خود را از مردم بازدارد، حق تعالی خشم خویش را در قیامت از او بازدارد و هرکه در این ماه یتیم بی پدری را نوازش کند، خدا در قیامت او را گرامی دارد و هرکه در این ماه به خویشان خود صله و احسان کند، خدا در قیامت او را به مهر خود پیوند دهد، و هرکه از خویشان خود احسان را قطع کند، خدا در قیامت رحمت خود را از او بردارد، و هرکه در این ماه نماز مستحب بجا آورد، خدا برای او برات بیزاری از آتش دوزخ ثبت کند....

از جابر بن یزید از امام باقر علیه السّلام روایت شده که حضرت رسول صلّی اللّه و علیه وآله به جابر بن عبداللّه فرمود: ای جابر این ماه ماه رمضان است، هرکه روزه بدارد روزش را، و به عبادت بایستد بخشی از شبش را، و شکم و شهوت خویش را از حرام باز دارد، و زبانش را حفظ کند، از گناهانش بیرون رود همچون بیرون رفتن از ماه رمضان. جابر گوید: گفتم: یا رسول اللّه چه نیکوست این حدیثی که فرمودی! حضرت فرمود: ای جابر چه دشوار است این شرط هایی که گفتم.

خطبه شعبانیه

خطبه شعبانیه، خطبه‌ای از پیامبر اکرم(ص) درباره فضیلت ماه رمضان است. این خطبه در آخرین جمعه ماه شعبان ایراد شده و به همین دلیل به این نام معروف شده است. در این خطبه، پیامبر(ص) به رعایت حال نیازمندان، کنترل چشم، گوش و زبان، تلاوت قرآن، صلوات و یاد قیامت توصیه کرده است.

از مضامین این خطبه، تعابیر معروفی مانند «رمضان ماه میهمانی خدا» و «خواب روزه‌دار عبادت است» برداشت شده است. در پایان خطبه، پیامبر(ص) در پاسخ به سؤال امام علی(ع)، دوری از گناه را برترین عمل در ماه رمضان معرفی کرده و از شهادت او در این ماه خبر داده است.

این خطبه توسط امام رضا(ع) با سلسله سندی که به امام علی(ع) می‌رسد، نقل شده و علاوه بر کتب حدیثی، به صورت مجزا با ترجمه و شرح نیز منتشر شده است.

منابع خطبه

خطبه شعبانیه از طریق امام رضا(ع) با سلسله سندی که از طریق پدرانش به امام علی(ع) می‌رسد، از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است.[۱] قدیمی‌ترین منبع این خطبه، کتاب فضائل امیرالمؤمنین(ع) نوشته ابن‌عقده کوفی (درگذشت ۳۳۲ق) است.[۲] از جمله منابع مهمی که این خطبه را نقل کرده‌اند عبارتند از: عیون اخبار الرضا(ع)[۳] و الامالی[۴] اثر شیخ صدوق، اقبال بالاعمال اثر سید بن طاووس.[۵] شیخ عباس قمی نیز در مفاتیح الجنان بخش اعظم این خطبه را در آغاز فضیلت ماه رمضان از امالی شیخ صدوق نقل کرده و سند آن را معتبر دانسته است. [۶]

آموزه‌های خطبه

پیامبر(ص) خطبه را با ذکر اهمیت و فضیلت ماه رمضان آغاز می‌کند و در ادامه به رعایت نکاتی در این ماه اشاره می‌کند: ب رشمردن ثواب روزه‌داری و پاره‌ای از عبادات در این ماه ، تأکید بر محروم نماندن از آمرزش و رحمت الهی ، بازشدن درهای رحمت خداوند ، در زنجیر شدن شیاطین ، رعایت اخلاق روزه‌داری ، تکریم یتیمان ، مهربانی با کودکان ، کنترل زبان و گوش و چشم ، احترام به سالخوردگان ، مناجات با خداوند ، سجده‌های طولانی ، یاد گرسنگی و تشنگی قیامت ، رعایت حال زیردستان، نیازمندان، سالمندان و خردسالان ، صله رحم ، افطاری دادن، هرچند به نیمی از خرما یا جرعه‌ای آب ، توجه خاص به نماز و توبه و دعا و استغفار ، تلاوت قرآن ، صلوات بسیار ، ترک مردم‌آزاری ، خوش اخلاقی ، در ادامه خطبه، امام علی(ع) از برترین عمل در این ماه سؤال کردند و پیامبر ورع و ترک گناه را باارزش‌ترین عمل معرفی کردند و در حالی که می‌گریستند به ایشان بشارت شهادت در این ماه را دادند و فضایلی از امام برای مردم بیان کرده و انکارِ امامت علی(ع) را انکار نبوت خود و امر ونهی او را امر و نهی خویش دانستند.[۷]

متن و ترجمه خطبه شعبانیه

إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله خَطَبَنا ذاتَ یَومٍ فَقالَ :

امیرالمؤمنین(ع) فرمود:[۸] رسول خدا (ص) روزی (از روزهای آخر ماه شعبان) برای ما چنین خطبه خواند:

أیُّهَا النّاسُ ، إنَّهُ قَد أقبَلَ إلَیکُم شَهرُ اللّه ِ بِالبَرَکَةِ وَالرَّحمَةِ وَالمَغفِرَةِ ، ای مردم! به درستی که ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است

شَهرٌ هُوَ عِندَ اللّه ِ أفضَلُ الشُّهورِ ، وَأیّامُهُ أفضَلُ الأَیّامِ ، ولَیالیهِ أفضَلُ اللَّیالی ، وساعاتُهُ أفضَلُ

السّاعاتِ . ماهی که نزد خدا بهترین ماه‌ها، روزهایش بهترین روزها، شبهایش بهترین شب‌ها و ساعاتش بهترین ساعات است

هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلى ضِیافَةِ اللّه ِ ، وجُعِلتُم فیهِ مِن أهلِ کَرامَةِ اللّه ِ ، ماهی که در آن به ضیافت خدا خوانده و از اهل کرامت خدا قرار داده شده ‌اید

أنفاسُکُم فیهِ تَسبیحٌ ، ونَومُکُم فیهِ عِبادَةٌ ، وعَمَلُکُم فیهِ مَقبولٌ ، ودُعاؤُکُم فیهِ مُستَجابٌ . نفس‌های شما در آن ثواب تسبیح دارد و خواب شما در آن عبادت و عمل شما در آن مقبول و دعای شما در آن مستجاب است

فَاسأَلُوا اللّه َ رَبَّکُم بِنِیّاتٍ صادِقَةٍ وقُلوبٍ طاهِرَةٍ أن یُوَفِّقَکُم لِصِیامِهِ وتِلاوَةِ کِتابِهِ ؛ فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَن حُرِمَ غُفرانَ اللّه ِ فی هذَا الشَّهرِ العَظیمِ . پس با نیت‌های راست و دلهای پاک، از خدا درخواست کنید که شما را برای روزه و تلاوت قرآن توفیق دهد به درستی که شقی و بد عاقبت، کسی است که از آمرزش خدا در این ماه بزرگ محروم شود

وَاذکُروا بِجوعِکُم وعَطَشِکُم فیهِ جوعَ یَومِ القِیامَةِ وعَطَشَهُ ، وتَصَدَّقوا عَلى فُقَرائِکُم ومَساکینِکُم ، ووَقِّروا کِبارَکُم ، وَارحَموا صِغارَکُم ، وصِلوا أرحامَکُم ، وَ و به گرسنگی و تشنگی خود در این ماه، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را یاد کنید سالمندان را احترام نمایید، بر خُردسالان رحم کنید و صله ارحام نمایید

وَاحفَظوا ألسِنَتَکُم ، وغُضّوا عَمّا لا یَحِلُّ النَّظَرُ إلَیهِ أبصارَکُم ، وعَمّا لا یَحِلُّ الاِستِماعُ إلَیهِ أسماعَکُم ، وتَحَنَّنوا عَلى أیتامِ النّاسِ یُتَحَنَّن عَلى أیتامِکُم ، و زبان‌های خود را [از آنچه نباید گفت] و چشم‌های خود را از آنچه نباید دید و گوش‌هایتان را از آنچه نباید شنید حفظ کنید و با یتیمان مردم مهربانی کنید، تا با یتیمان شما مهربانی شود

وتوبوا إلَى اللّه ِ مِن ذُنوبِکُم ، وَارفَعوا إلَیهِ أیدِیَکُم بِالدُّعاءِ فی أوقاتِ صَلَواتِکُم ؛ فَإِنَّها أفضَلُ السّاعاتِ ، یَنظُرُ اللّه ُ عز و جل فیها بِالرَّحمَةِ إلى عِبادِهِ ، و از گناهان خود به سوی خدا توبه کنید ودست‌های خود را در اوقات نماز به دعا بلند کنید که آن هنگام بهترین ساعت‌ها است خدا در این ساعات با رحمت به سوی بندگانش نظر می‌فرماید،

یُجیبُهُم إذا ناجَوهُ ، ویُلَبّیهِم إذا نادَوهُ ویَستَجیبُ لَهُم إذا دَعَوهُ . هرگاه با او مناجات نمایند جواب می‌دهد و هرگاه او را ندا کنند لبیک می‌گوید و هرگاه او را بخوانند اجابت می‌کند

یا أیُّهَا النّاسُ ، إنَّ أنفُسَکُم مَرهونَةٌ بِأَعمالِکُم فَفُکّوها بِاستِغفارِکُم ، وظُهورَکُم ثَقیلَةٌ مِن أوزارِکُم فَخَفِّفوا عَنها بِطولِ سُجودِکُم ، ای مردم! به درستی که جان‌های شما در گرو اعمال شماست؛ پس با استغفار آزادش کنید و پشت‌های شما از گناهانتان سنگین است، پس به طول دادن سجود، آن را سبک سازید

وَاعلَموا أنَّ اللّه َ ـ تَعالى ذِکرُهُ ـ أقسَمَ بِعِزَّتِهِ ألاّ یُعَذِّبَ المُصَلّینَ وَالسّاجِدینَ ، ولا یُرَوِّعَهُم بِالنّارِ یَومَ یَقومُ النّاسُ لِرَبِّ العالَمینَ . و بدانید که خدا به عزّت خود سوگند یاد کرده است که نمازگزاران و سجده‌کنندگان را عذاب نکند و آنها را به آتش جهنّم در روز قیامت نترساند

أیُّهَا النّاسُ ، مَن فَطَّرَ مِنکُم صائِما مُؤمِنا فی هذَا الشَّهرِ کانَ لَهُ بِذلِکَ عِندَ اللّه ِ عِتقُ نَسَمَةٍ ومَغفِرَةٌ لِما مَضى مِن ذُنوبِهِ ای مردم! هر کس از شما مؤمن روزه‌داری را در این ماه افطار دهد، برای او نزد خدا ثواب یک بنده آزاد کردن و آمرزش گناهان گذشته خواهد بود

فَقیلَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، ولَیسَ کُلُّنا یَقدِرُ عَلى ذلِکَ! فَقالَ صلى الله علیه و آله : «اِتَّقُوا النّارَ ولَو بِشِقِّ تَمرَةٍ ، اِتَّقُوا النّارَ ولَو بِشَربَةٍ مِن ماءٍ . شخصی سؤال کرد: یا رسول‌الله! همه ما قدرت بر آن نداریم؛ فرمود: با افطار دادن به روزه‌دار اگر چه به نصف دانه خرما یا جرعه‌ ای آب از آتش بپرهیزید

أیُّهَا النّاسُ ، مَن حَسَّنَ مِنکُم فی هذَا الشَّهرِ خُلُقَهُ کانَ لَهُ جَوازا عَلَى الصِّراطِ یَومَ تَزِلُّ فیهِ الأَقدامُ ، ای مردم! هر کس از شما خُلق خود را در این ماه نیکو سازد، از صراط در روزی که قدمها بر آن می‌لغزد عبور خواهد کرد

ومَن خَفَّفَ فی هذَا الشَّهرِ عَمّا مَلَکَت یَمینُهُ خَفَّفَ اللّه ُ عَنهُ حِسابَهُ ، ومَن کَفَّ فیهِ شَرَّهُ کَفَّ اللّه ُ فیهِ غَضَبَهُ یَومَ یَلقاهُ ، کسی که در این ماه بر زیردستانش آسان بگیرد، خدا در قیامت حساب او را آسان سازد و هر کس در این ماه شرّ خود را از مردم بازدارد، خدا خشم خود را از او در روز قیامت بازدارد

ومَن أکرَمَ فیهِ یَتیما أکرَمَهُ اللّه ُ یَومَ یَلقاهُ ، ومَن وَصَلَ فیهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اللّه ُ بِرَحمَتِهِ یَومَ یَلقاهُ ، ومَن قَطَعَ رَحِمَهُ قَطَعَ اللّه ُ عَنهُ رَحمَتَهُ یَومَ یَلقاهُ ، و کسی که یتیمی را در این ماه گرامی بدارد، خدا او را در روز قیامت گرامی دارد و کسی که در این ماه با خویشاوند خود صله نماید، خدا او را در قیامت به رحمت خود وصل کند. و کسی که در این ماه قطع رحم کند، خدا در روز قیامت رحمت خود را از او قطع فرماید

ومَن تَطَوَّعَ فیهِ بِصَلاةٍ کُتِبَ لَهُ بَراءَةٌ مِنَ النّارِ ، ومَن أدّى فیهِ فَرضا کانَ لَهُ ثَوابُ مَن أدّى سَبعینَ فَریضَةً فیما سِواهُ مِنَ الشُّهورِ ، هر کس در این ماه نماز مستحبّی به جای آورد، برای او برائت از آتش نوشته می‌شود. و کسی که نماز واجب به جای آورد، مثل کسی است که در ماه‌های دیگر هفتاد نماز واجب به جا آورد

ومَن أکثَرَ فیهِ مِنَ الصَّلاةِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اللّه ُ میزانَهُ یَومَ تَخَفَّفُ المَوازینُ ، ومَن تَلا فیهِ آیَةً مِنَ القُرآنِ کانَ لَهُ مِثلُ أجرِ مَن خَتَمَ القُرآنَ فی غَیرِهِ مِنَ الشُّهورِ . کسی که در این ماه بسیار بر من صلوات بفرستد، خدا در روزی که میزان‌ها سبک باشد، ترازوی عمل او را سنگین می‌فرماید و هر کس در این ماه تلاوت آیهای از قرآن کند، ثواب ختم قرآن در ماه‌های دیگر را دارد

أیُّهَا النّاسُ ، إنَّ أبوابَ الجِنانِ فی هذَا الشَّهرِ مُفَتَّحَةٌ ، فَاسأَلوا رَبَّکُم ألاّ یُغلِقَها عَلَیکُم ، وأبوابَ النّیرانِ مُغَلَّقَةٌ فَاسأَلوا رَبَّکُم ألاّ یَفتَحَها عَلَیکُم ، ای مردم! درهای بهشت در این ماه گشوده است؛ از خدا بخواهید که [این درها را] به روی شما نبندد و درهای آتش، بسته است؛ از پروردگار خود بخواهید که آنها را به روی شما بازنگرداند

وَالشَّیاطینَ مَغلولَةٌ فَاسأَلوا رَبَّکُم ألاّ یُسَلِّطَها عَلَیکُم و شیاطین دربند هستند؛ از خدا درخواست کنید که آنها را بر شما مسلّط نسازد

قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام : فَقُمتُ فَقُلتُ : یا رَسولَ اللّه ِ ، ما أفضَلُ الأَعمالِ فی هذا الشَّهرِ؟ امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: پس من برخاستم و عرض کردم: یا رسولالله! بهترین اعمال در این ماه چیست؟

فَقالَ : «یا أبَا الحَسَنِ ، أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ الوَرَعُ عَن مَحارِمِ اللّه ِ عز و جل فرمود: یا اباالحسن! برترین اعمال در این ماه پارسایی است از آنچه خدا حرام کرده است

ثُمَّ بَکى ، سپس رسول خدا ص گریه کردند

فَقُلتُ : یا رَسولَ اللّه ِ ، ما یُبکیکَ؟ فَقالَ : «پس عرض کردم یا رسول الله ص گریه شما برای چیست ؟

فَقَالَ : یا عَلِیُّ ، أبکی لِما یُستَحَلُّ مِنکَ فی هذَا الشَّهرِ ، کَأَنّی بِکَ وأنتَ تُصَلّی لِرَبِّکَ ، وقَدِ انبَعَثَ أشقَى الأَوَّلینَ وَالآخِرینَ ، شَقیقُ عاقِرِ ناقَةِ ثَمودَ ، فَضَرَبَکَ ضَربَةً عَلى فَرقِکَ (قَرنِکَ) فَخَضَّبَ مِنها لِحیَتَکَ . فرمود: گریه می‌کنم برای آنچه در این ماه به تو می‌رسد. گویا تو را می‌بینم در حالی که برای پروردگارت نماز می‌گزاری، شقیترینِ اوّلین و آخرین که همانند کشندهٔ ناقه ثمود است برخاسته و بر فرقت ضربتی زده است که با آن محاسن تو خضاب به خون شده است

قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام : فَقُلتُ : یا رَسولَ اللّه ِ وذلِکَ فی سَلامَةٍ مِن دینی؟ فَقالَ : «فی سَلامَةٍ مِن دینِکَ پس من عرض کردم:ای رسول خدا آیا در آن هنگام در سلامت دین هستم؟ فرمود: آری، در سلامت دین قرار داری.

» . ثُمَّ قالَ صلى الله علیه و آله : «یا عَلِیُّ ، مَن قَتَلَکَ فَقَد قَتَلَنی ، ومَن أبغَضَکَ فَقَد أبغَضَنی ، ومَن سَبَّکَ فَقَد سَبَّنی ؛ سپس فرمود: یا علی! هر کس تو را بکشد، مرا کشته و هر کس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته و هرکه تو را دشنام دهد مرا دشنام داده؛

لِأَنَّکَ مِنّی کَنَفسی ، وَروحُکَ مِن روحی ، وَطینَتُکَ مِن طینَتی . چرا که تو از من هستى ، همچون جان من . روح تو ، از روح من است و سرشت تو ، از سرشت من .

إنَّ اللّه َ ـ تَبارَکَ وَتَعالى ـ خَلَقَنی وإیّاکَ ، وَاصطَفانی وَإیّاکَ ، وَاختارَنی لِلنُّبُوَّةِ وَاختارَکَ لِلإِمامَةِ ، وَمَن أنکَرَ إمامَتَکَ فَقَد أنکَرَنی نُبُوَّتی . خدای تبارک و تعالی، من و تو را آفرید و انتخاب کرد. مرا برای نبوت و تو را برای امامت اختیار کرد، هر کس امامت تو را انکار کند در حقیقت منکر نبوت من شده است

یا عَلِیُّ ، أنتَ وَصِیِّی ، وأبو وُلدی ، وزَوجُ ابنَتی ، وخَلیفَتی عَلى اُمَّتی فی حَیاتی وبَعدَ مَوتی ، أمرُکَ أمری ونَهیُکَ نَهیی . ای علی، تو جانشین من، پدر فرزندانم، همسر دخترم و جانشین من بر امتم در حیات و پس از مرگم هستی، امر و نهی تو امر و نهی من است

اُقسِمُ بِالَّذی بَعَثَنی بِالنُّبُوَّةِ وجَعَلَنی خَیرَ البَرِیَّةِ ، إنَّکَ لَحُجَّةُ اللّه ِ عَلى خَلقِهِ ، وأمینُهُ عَلى سِرِّهِ ، وَخَلیفَتُهُ عَلى عِبادِهِ قسم به آنکه مرا به نبوت برانگیخت و مرا برترین مخلوقات قرار داد، تو حجت خدا بر مخلوقاتش و امین او بر اسرارش و خلیفهٔ او در بین بندگانش هستی.

رَمَضان یا رَمَضانُ المُبارَک

رَمَضان یا رَمَضانُ المُبارَک نهمین ماه قمری که روزه در آن بر مسلمانان، واجب است. در روایات، فضائل متعددی برای ماه رمضان گفته شده و این ماه، ماه میهمانی خدا، ماه رحمت و مغفرت و برکت و بهار قرآن خوانده شده است. براساس احادیث، در این ماه درهای آسمان و بهشت گشوده و درهای جهنم بسته می‌شود. شب قدر که نزول قرآن در آن شب بود، در این ماه قرار دارد. برخی دیگر از کتاب‌های آسمانی همچون تورات و انجیل نیز در این ماه نازل شده است. رمضان، تنها ماهی است که نام آن در قرآن آمده است. این ماه، نزد مسلمانان احترام و جایگاه ویژه‌ای دارد و مسلمانان به عبادت در آن اهتمام ویژه‌ای دارند. در منابع دعایی، اعمال و عبادت‌های مختلفی برای این ماه نقل شده است. از مهم‌ترین اعمال این ماه، تلاوت قرآن، اِحیای شب‌های قدر، دعا، نماز، استغفار، افطاری‌دادن و کمک به نیازمندان است.

از وقایع مهم این ماه، نزول قرآن در شب قدر و غزوه بدر، نخستین جنگ میان مسلمانان و مشرکان قریش به فرماندهی پیامبر(ص) و شهادت حضرت علی(ع)، نخستین امام شیعیان، در بیست و یکم ماه است. امام حسن مجتبی(ع) نیز در پانزدهم این ماه متولد شده است.

عبادت و روزه‌داری در ماه رمضان بخشی از هویت مسلمانان است. در جوامع اسلامی، آداب و رسوم گوناگونی همچون مهمانی‌ها و مراسم جمعی، نظافت مساجد و اماکن مذهبی، مراسم آشتی‌کنان، مراسم کلوخ‌اندازان، پخت انواع شیرینی‌ها و غذاها برای ماه رمضان شکل گرفته است.

جایگاه رَمَضان

ماه رمضان، نهمین ماه قمری است[۱] که گرفتن روزه در آن بر مسلمانان واجب است.[۲]

قرآن کریم[۳] و برخی از کتاب‌های آسمانی همچون صحف ابراهیم، انجیل و تورات و زبور در این ماه بر پیامبران نازل شده‌اند.[۴]

واژه رمضان یک بار در قرآن ذکر شده[۵] و تنها ماهی است که نامش در قرآن آمده است:[۶]

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًیٰ لِّلنَّاسِ وَبَينَاتٍ مِّنَ الْهُدَیٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيصُمْهُ؛ ماه رمضان ماهی است که در آن، قرآن نازل شده است، [کتابی] که مردم را راهبر، و [متضمّن] دلایل آشکار هدایت، و [میزان] تشخیص حق از باطل است. پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد، و کسی که بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن،] تعدادی از روزهای دیگر [را روزه بدارد» آیه ۱۸۵ سوره بقره

همچنین شب قدر که نزول قرآن در آن انجام شده[۷] براساس روایات[۸] و تفاسیر[۹] در ماه رمضان قرار دارد.[۱۰] بنابر نقل مشهور، رخداد بدر نخستین جنگ میان مسلمانان با دشمنان به فرماندهی رسول خدا(ص) در صبح‌گاه جمعه، ۱۷ رمضان[۱۱] و بنا بر نقلی دوشنبه ۱۷ رمضان یا ۱۹ رمضان[۱۲] سال دوم هجری اتفاق افتاد.

رَمَضان» در لغت به معنای شدت گرمای خورشید[۱۳]است. نقل شده رمضان، بدین سبب رمضان نامیده شده است که گناهان را می‌سوزاند.[۱۴] همچنین در منابع روایی، رمضان از اسماء خداوند شمرده شده است.[۱۵]

ویژگی‌های رَمَضان

پیامبر اکرم(ص) در خطبه شعبانیه فضایلی را برای ماه رمضان برشمردند که برخی از آنها عبارتند از: مردم در این ماه به مهمانی خدا دعوت شده‌اند. شب قدر که برتر از هزار ماه است در این ماه قرار دارد. احیا و نمازگزاردن در هر یک شب‌های آن برابر با نماز هفتاد شب در ماه‌های دیگر است. این ماه، ماه صبر است و پاداش صبر، بهشت است. ماه همدردی با نیازمندان و درماندگان است. ماهی است که روزی بندگانِ مؤمن افزون می‌شود.

به فرموده پیامبر (ص)، این ماه، ماهی است که اگر ارزش آن شناخته شود، انسان آرزو می‌کند تمام سال رمضان باشد.[۱۶] بنا بر روایت پیامبر(ص)، ماه رمضان، ماه بسته‌شدن درهای جهنم و گشوده‌شدن درهای بهشت و ماه به زنجیرکشیده شدن شیاطین است.[۱۷]

در زمان پیامبر(ص) ماه رمضان، مرزوق[یادداشت ۱] نامیده می‌شد.[۱۸]

همچنین در روایات معصومان، ماه رمضان به ماه خدا،[۱۹] ماه رحمت و بخشایش الهی،[۲۰] ماه برکت و مضاعف شدن حسنات و پاک شدن گناهان[۲۱] و ماهی که اگر بنده‌ای در آن بخشیده نشود امیدی به آمرزش او در سایر ماه‌ها نیست.[۲۲] توصیف شده است.

ماه رمضان داری احکام و اعمال خاصی است برخی مشترک و برخی برای روزهای خاص هستند.

اهمیت ماه رمضان و نزول قرآن

بنا بر نظر مفسران ارزش این ماه از آن روست که قرآن، در این ماه نازل شده است.[۵] با توجه به معنای ناس و بینات در عبارت «هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَ الْفُرْقَانِ»، قرآن هم برای مردمان عادی مایه هدایت است و هم به آنان که در علم و عمل در درجات بالاتری هستند، هدایت و قوه تمیز حق از باطل عنایت می‌کند.[۶] در تفسیر برهان از قول پیامبر اسلام )ص) نقل کرده که همه کتاب‌های مقدس آسمانی در ماه رمضان نازل شده‌اند.[۷]

برخی از مفسران مانند علامه طباطبایی معتقدند که بنا بر عبارت «أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ»، اِنزال به معنای نزول دفعی (یکجا) بوده و بنابراین قرآن یک بار به صورت دفعی و بار دیگر در طول ۲۳ سال به صورت تدریجی نازل شده است؛[۸] ولی عده‌ای دیگر از مفسران نیز وجود دارند که قائلند قرآن تنها نزول تدریجی داشته است.[۹]

تشریع روزه ماه مبارک رمضان

آیه ۱۸۵ سوره بقره، به همراه دو آیه پیش از خود، آیه‌ای است که خداوند به وسیله آن وجوب روزه را بر مسلمانان، بیان کرده و در راستای بیان این حکم شرعی، به نزول قرآن در ماه رمضان و اهمیت قرآن و نقش آن در هدایت بشریت و نیز به ستایش و سپاسگزاری از خداوند به عنوان هدف نهایی روزه اشاره شده است.[۱]

سیاق این آیه و دو آیه پیش از آن، نشان از آن دارد که این سه آیه با هم و برای بیان وجوب روزه ماه رمضان نازل شده است،[۲] با این تفاوت که برخی از مفسران بر این باورند که حکم در آیه ۱۸۳ بیان شده و در آیه ۱۸۵ برای تأکید تکرار شده است؛[۳] ولی برخی دیگر معتقدند که در واقع دو آیه اول زمینه‌چینی کرده و مخاطب را آماده می‌سازد تا حکم قطعی را در آیه سوم مطرح کند.[۴]

وجوب روزه ماه رمضان

در ماه رمضان روزه بر مسلمانان واجب است[۲۳] روزه، خودداری از انجام برخی کارها از جمله خوردن و آشامیدن از اذان صبح تا اذان مغرب است.[۲۴] دستور روزه گرفتن در ماه رمضان و بخشی از احکام مربوط به آن در قرآن[۲۵] و کتاب‌های فقهی مسلمانان آمده است. به فتوای فقها اگر کسی به دلیل عذر شرعی از گرفتن روزه معاف باشد نباید در انظار عمومی روزه‌خواری کند.[۲۶]

عدم وجوب روزه بر مسافر و بیمار و آسان‌گیری در دین

مفسران بنا بر «فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ» تاکید کرده‌اند که به جز مسافران و بیماران، هر کس در ماه رمضان زنده، هوشیار و آگاه باشد، روزه بر او واجب است.[۱۰] با آن که عدم وجوب روزه بر مسافر و بیمار در آیه پیشین ذکر شده ولی بار دیگر در آیه ۱۸۵ تکرار شده است. برخی مفسران عقیده دارند که این تکرار برای تأکید است تا معلوم شود که همان گونه که گرفتن روزه به واسطه امر الهی، واجب و فریضه است، روزه نگرفتن نیز به دلیل امر الهی، فریضه است[۱۱] پس تسلیم فرمان خدا بودن، ارزش است؛[۱۲] ولی برخی دیگر، دو آیه اول را مقدمه بیان حکم در آیه سوم دانسته و بنابراین این عبارت را تکرار نمی‌دانند.[۱۳]

آیه ۱۸۵ سوره بقره یکی از آیاتی است که در استنباط قاعده لاحرج مورد استفاده قرار گرفته است.[۱۴] این قاعده می‌گوید که اساس قوانین اسلام بر سخت‌گیری نبوده و هر حکمی هنگام سختی، به صورت موقت برداشته می‌شود.[۱۵] برای نمونه می‌توان به جواز تیمم برای کسی که آب ندارد یا آب برای او ضرر دارد و جواز نماز نشسته برای کسی که توان ایستادن ندارد، اشاره کرد.[۱۶]

در توضیح اینکه چگونه روزه، به رغم سختی‌هایش، آسان است، مفسران اشاره کرده‌اند که هر چند روزه در ظاهر امری دشوار است؛ ولی به دلیل وجود فواید مادی و معنوی آن، در نهایت، آسایش و راحتی را به دنبال دارد.[۱۷] وجه دیگر مورد اشاره مفسران، به قاعده لاحرج اشاره دارد و اینکه احکام خداوند مانند فرامین ستمگران بدون رعایت شرایط مخاطب نیست، بلکه متناسب با شرایط مخاطب مانند بیماری یا هر دلیل موجه دیگر، این احکام به صورت موقت برای آن مکلف تعطیل و به زمان مناسب موکول می‌شود.[۱۸]

بزرگداشت الهی و سپاسگزاری انسان

مفسران با توجه به این آیه، هدف نهایی روزه را بزرگداشت الهی و شکرگزاری انسان بر نعمت هدایت دانسته‌اند.[۱۹] نکته قابل توجه آن است که بزرگداشت (تکبیر) الهی با قطعیت ذکر شده، ولی شکرگزاری با عبارت لَعَلَّ (به معنای شاید یا باشد) آمده است و این می‌تواند بدان معنا باشد که روزه به هر حال سبب تعظیم و تکبیر الهی می‌شود؛ ولی اینکه بنده به مقام شکر دست یابد و سپاسگزار خداوند گردد، بستگی به شرایط خودش و میزان بهره‌برداریش از این عبادت بزرگ دارد.[۲۰] برخی مفسران، تکبیر الهی ذکر شده در آیه را مربوط به تکبیرهای نماز عید فطر دانسته‌اند.[۲۱]

خواندن دعا در ماه رمضان

خواندن دعاهای سحر از جمله دعای بهاء و دعای ابوحمزه ثمالی،[۲۷] و نیز دعای افتتاح در شب‌ها،[۲۸] دعای یا عَلِی یا عَظیمُ، اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ و «اَللّهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیتِک الْحَرامِ» پس از نمازهای واجب[۲۹] و دعاهای روزهای ماه رمضان از اعمال مشترک این ماه هستند.

تلاوت قرآن در ماه رمضان

در برخی روایات، ماه رمضان بهار قرآن معرفی شده است.[۳۰] همچنین ثواب قرائت و تلاوت یک آیه از قرآن در این ماه، معادل ثواب ختم قرآن در ماه‌های دیگر بیان شده است.[۳۱]در برخی از کشورهای اسلامی، مسلمانان از ابتدای این ماه روزانه یک جزء قرآن تلاوت کرده و تا پایان ماه یک ختم قرآن انجام می‌دادند. این ختم‌ها بیشتر در مساجد و دیگر اماکن مذهبی به صورت گروهی انجام می‌شود. همچنین در ایران، جزءخوانی از رادیو و تلویزیون نیز پخش می‌شود.[۳۲]

احیاء شبهای قدر

براساس روایات، شب قدر یکی از شب‌های ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان است.[۳۳] در برخی روایات، شب ۲۳ رمضان به عنوان شب قدر تعیین شده است.[۳۴] شیخ صدوق گفته است که اساتید ما اتفاق‌نظر دارند که شب قدر، شب ۲۳ رمضان است.[۳۵] به گفته علامه طباطبایی، مشهور میان اهل‌سنت این است که ۲۷ رمضان شب قدر است.[۳۶]

شیعیان هر ساله شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و و سوم ماه رمضان، شب را تا سحر در اماکن مذهبی یا منازل خود به احیا )شب‌زنده ‌داری) و عبادت می‌پردازند.[۳۷] انجام اعمال شب قدر همچون خواندن جوشن کبیر و قرآن به سر از مهم‌ترین اعمالی است که در این شب‌ها انجام می‌گردد.[۳۸]

نمازهای مستحبی ماه رمضان

نمازهای مستحبی از اعمال ماه رمضان است؛ برخی از این نمازها مشترک در همه شب‌های ماه رمضان است و برخی به شب یا روز خاصی اختصاص دارد.[۳۹]

نمازهای ماه رمضان از جمله خواندن هزار رکعت نماز در شبهای ماه رمضان توصیه شده است[۴۰] خواندن این نمازها را بیشتر چنین دانسته‌اند: از شب اول رمضان تا شب بیستم در هر شب ۲۰ رکعت و از شب بیستم تا پایان ماه هر شب ۳۰ رکعت اقامه می‌شود و در شب‌هایی که احتمال شب قدر باشد، افزون بر این‌ها، ۱۰۰ رکعت دیگر هم خوانده می‌شود.[۴۱] اهل‌سنت در هر شب ۲۰ رکعت نماز مستحبی می‌خوانند که نماز تراویح نامیده می‌شود.[۴۲] اهل‌سنت به تبعیت از خلیفه دوم این نماز را به جماعت می‌خوانند که شیعیان به جماعت خواندن آن را بدعت می‌دانند.[۴۳]

اعتکاف دهه آخرماه رمضان

اعتکاف دهه آخر ماه رمضان مستحب است و فضیلت بسیار دارد.[۴۴] دهه آخر، بهترین زمان اعتکاف و اعتکاف آن، برابر با دو حج و دو عمره دانسته شده است.[۴۵] پیامبر اکرم(ص) ابتدا دهه اولِ ماه رمضان، سپس دهه دوم و سپس دهه سوم این ماه را برای انجام اعتکاف برگزید و پس از آن، تا آخر عمر، در دهه آخر ماه رمضان معتکف می‌شد.[۴۶]

سفره‌های افطاری ماه رمضان

مسلمانان کشورهای مختلف در ماه رمضان در اماکن مذهبی و... سفره افطاری پهن می‌کنند.[۴۷] همچنین مردم ایران یکدیگر را برای صرف افطاری به منازل خود دعوت نموده و در اماکن مذهبی به هنگام افطار، نذری توزیع می‌کنند.[۴۸] بنا بر روایتی از پیامبر(ص) پاداش کسی که در ماه رمضان مؤمنی را افطار دهد هرچند با جرعه‌ای آب یا دانه‌ای خرما، برابر با آزادکردن بنده است.[۴۹] در برخی مناطق، بلافاصله پس از اذان مغرب خوانده می‌شود و در برخی پس از صرف افطار اقامه شده و بعد از آن برنامه‌های سخنرانی و مناجات برگزار می‌گردد.

سحرخوانی

در برخی از شهرها اعلام وقت سحر و بیدارکردن مردم به شیوه‌های گوناگون مانند دوره‌گردی مؤذنان و جارچیان در خیابان‌ها، برافروختن فانوس در گلدسته‌ها، طبل و شیپور نواختن، کوبیدن در خانه‌ها و شلیک توپ انجام می‌شده است.[۵۰] همچنین قبل از اذان صبح، دعای سحر و قبل از اذان مغرب، مناجات ربنا از صداوسیمای ایران و بلندگوهای مساجد پخش می‌شود.

اعزام مبلغ

روحانیان شیعه، ماه رمضان برای تبلیغ دین در شهرها و روستاها مستقر می‌شوند و به بیان احکام شرعی، سخنرانی و اقامه نماز جماعت می‌پردازند.[۵۱] همچنین نهادهای تبلیغی در این ماه مبلغانی را به مناطق مختلف ایران و کشورهای دیگر اعزام می‌کنند.[۵۲]

خواندن دسته ‌جمعی دعاهای روزانه

شیعیان پس از نمازهای جماعت یومیه، دعای «یا علی یا عظیم» را به صورت دسته‌جمعی می‌خوانند. همچنین معمولا یکی از نمازگزاران دعای «اللهم ادخل علی اهل القبور السرور» و نیز دعاهای هر روز ماه رمضان را با صدای بلند خوانده و دیگران پس از هر فراز آمین می‌گویند. دعای یا عَلِی یا عَظیمُ، اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ و «اَللّهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیتِک الْحَرامِ» پس از نمازهای واجب[۲۹] و دعاهای روزهای ماه رمضان ، اعمال ماه رمضان

راهپیمایی روز جهانی قدس

امام خمینی در سال ۱۳۵۸ش آخرین جمعه ماه رمضان را در حمایت از مردم فلسطین روز قدس نام‌گذاری کرده است.[۵۸] مسلمانان هر ساله در این روز، در کشورهای مختلف در حمایت از مردم فلسطین و آزادی مسجد الاقصی راهپیمایی می‌کنند.[۵۹]

تعیین آغاز و پایان ماه رمضان

استهلال و رؤیت هلال : اول و پایان ماه رمضان با یکی از راه‌های زیر ثابت می‌شود: رؤیت هلال: خود شخص هلال اول و آخر ماه را ببینید. یقین پیدا کردن از گفته عده‌ای. شهادت دو مرد عادل که گفته آنها با یکدیگر در تعارض نباشد. سی روز از اول ماه قمری قبل گذشته باشد. حُکم حاکم شرع.[۶۲]

برخی احادیث، ماه رمضان را سی روزه دانسته[۶۳] و گروهی از علمای شیعه به آن قائل بودند؛[۶۴] اما در مقابل، براساس بعضی روایات، ماه رمضان همچون دیگر ماه‌ها بوده و ممکن است ۲۹ یا ۳۰ روزه باشد.[۶۵] مشهور فقها قائل به این دیدگاه‌اند.[۶۶]

ماه رمضان، با آغاز ماه شوال و اعلام عید فطر پایان می‌یابد. از اعمال عید فطر پرداخت زکات فطره و به‌جاآوردن نماز عید است.[۶۷]

وقایع ماه مبارک رمضان

اعلام ولایتعهدی امام رضا(ع(۷ رمضان ۲۰۱ق[۶۸] . درگذشت( حضرت خدیجه (۱۰ رمضان در ۱۰ بعثت[۶۹] . مراسم عقد اخوت بین اصحاب پیامبر(ص( و همچنین بین رسول خدا(ص) و امام علی(ع) ۱۲ رمضان ۱ق[۷۰] . ولادت امام حسن مجتبی(ع) ۱۵ رمضان ۳ق[۷۱] . غزوه بدر۱۷ رمضان ۲ق[۷۲] . شب قدر و نزول قرآن شب ۱۹ رمضان یا ۲۱ رمضان یا ۲۳ رمضان ۱ق . فتح مکه ۲۰ رمضان ۸ق[۷۳] . شهادت امام علی(ع (۲۱ رمضان ۴۰ق[۷۴]

پیش از اسلام: نزول کتب مقدس صحف، انجیل، تورات و زبور؛ همچنین وفات "حضرت موسی علیه السلام" و وصی ایشان حضرت "یوشع بن نون"، عروج حضرت عیسی علیه السلام به آسمان و ولادت "حضرت یحیی علیه السلام" از اتفاقاتی است که گفته شده در ماه رمضان رخ داده است.

برخی از وقایع مهم تاریخ اسلام که در این ماه به وقوع پیوسته است: وفات "حضرت خدیجه کبری علیهاالسلام" در ۱۰ رمضان سال ۱۰ بعثت . معراج "پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله" در ۱۷ رمضان سال ۱۲ بعثت . ایجاد عقد اخوت میان مسلمانان از سوی "پیامبر صلی الله علیه و آله"و همچنین بین "پیامبر صلی الله علیه و آله" و "امام علی علیه السلام" در ۱۲ رمضان سال ۱ ق. . ولادت امام حسن علیه السلام در ۱۵ رمضان سال ۳ ق. . ضربت خوردن حضرت علی علیه‌السلام در مسجد کوفه[۳] در ۱۹ رمضان سال ۴۰ ق. . شهادت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام، قصاص "ابن‌ملجم مرادی" قاتل "امام علی علیه السلام" و آغاز خلافت امام حسن مجتبی علیه السلام در ۲۱ رمضان سال ۴۰ ق. . رسیدن ۱۵۰ نامه از کوفیان به "امام حسین علیه السلام" توسط "قیس بن مُسْهِر"، "عبدالرحمان ارحبی" و "عُمارَة سَلُولی" در ۱۲ رمضان سال ۶۰ ق. . حرکت "مسلم بن عقیل" سفیر "امام حسین علیه السلام" به سوی کوفه در ۱۵ رمضان سال ۶۰ ق. . شهادت "مختار بن ابوعبیده ثقفی" رهبر قیام خونخواهی "امام حسین علیه‌السلام"[۴] در ۱۴ رمضان سال ۶۷ ق. . تحمیل "ولایت‌عهدی" بر "امام رضا علیه السلام" توسط "مأمون عباسی" در ۶ رمضان سال ۲۰۱ ق.

مشاهده فهرست وقایع ماه رمضان : برخی از حوادث و رویدادهای مهم این ماه عبارتند از: وفات حضرت ابوطالب در هفتم رمضان سال دهم بعثت. وفات حضرت خدیجه در دهم رمضان سال دهم بعثت. عقد اخوت و پیمان برادری میان مسلمان و ایجاد اخوت اسلامی بین پیامبر صلی الله علیه وآله و امام علی علیه‌السلام. ولادت امام حسن‌ مجتبی علیه‌السلام در نیمه رمضان، سال دوم هجری. جنگ بدر در سال دوم هجری. فتح مکه در سال هشتم هجری. شهادت امام علی علیه السلام در بیست و یکم رمضان سال چهلم هجری.[۱۲] بیعت مردم به ولایت‌‌عهدی امام رضا علیه‌السلام در سال ۲۰۱ هجری.

اعمال ماه مبارک رمضان

به طور کلی آداب و اعمالی در ماه مبارک رمضان واجب یا مستحب شمرده شده است، از جمله: نگاه کنید به جدول اعمال ماه رمضان

واجب شدن روزه بر کسانی که توانایی بر آن دارند: امام سجاد علیه السلام: خداوند پنج چیز را واجب کرده است -و جز نیکو و زیبا، واجب نکرده است-: نماز، زکات، حج، روزه و ولایت ما اهل بیت.[۱۳]

تلاوت قرآن: رسول خدا می فرمایند: پاداش خواندن یک آیه از قرآن در این ماه به اندازه ختم قرآن در ماههای دیگر است.[۱۴]

انفاق: امام صادق علیه السلام: هر کس در ماه رمضان صدقه اى بدهد، خداوند هفتاد نوع بلا را از او بر مى گرداند.[۱۵]

اعتکاف: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: اعتکاف ده روز ماه رمضان، برابر دو حج و دو عمره است.[۱۶]

افطاری دادن به روزه داران: امام کاظم علیه السلام: افطاری دادن به برادر روزه دارت از روزه گرفتن برای تو بهتر است.[۱۷]

نماز: امام صادق علیه السلام: چون ماه رمضان مى آمد، پیامبر خدا بر نمازش مى افزود. من نیز مى افزایم؛ پس شما هم بیفزایید.[۱۸]

دعا، توبه، استغفار: امام على علیه السلام: در ماه رمضان، زیاد دعا و استغفار کنید؛ امّا دعا، که به سبب آن بلا از شما دور مى شود، و امّا استغفار، که گناهانتان را محو مى کند.[۱۹]

اجتناب از گناهان و محرمات الهی: امام على علیه السلام: گفتم اى پیامبر خدا! برترینِ کارها در این ماه چیست؟ فرمود: «اى ابو الحسن! برترینِ کارها در این ماه، پرهیز از حرام هاى خداست».[۲۰]

انجام کارهای نیک: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: کسى که در ماه رمضان یکى از کارهاى نیک را انجام دهد، همچون کسى است که هفتاد واجب از واجبات خدا را انجام داده است و هر کس در این ماه، واجبى از واجبات خدا را انجام دهد، همچون کسى است که هفتاد واجب از واجبات خداى متعال را در ماه هاى دیگر انجام داده است.[۲۱]

اعمال مشترک ماه مبارک رمضان

بخش اول: اعمالی که مستحب است در هر شب و هر روز این ماه بجا آورده شود. سید ابن طاووس از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمود: در ماه رمضان از اوّل آن تا آخر آن پس از هر فریضه بخوان: «اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ، فِی عَامِی هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ، مَا أَبْقَیْتَنِی فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَةٍ وَ سَعَةِ رِزْقٍ، وَ لا تُخْلِنِی مِنْ تِلْکَ الْمَوَاقِفِ الْکَرِیمَةِ، وَ الْمَشَاهِدِ الشَّرِیفَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ نَبِیِّکَ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ فِی جَمِیعِ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فَکُنْ لِی، اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ، مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ، أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ، وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ، أَنْ تُطِیلَ عُمُرِی، وَ تُوَسِّعَ عَلَیَّ رِزْقِی، وَ تُؤَدِّیَ عَنِّی أَمَانَتِی وَ دَیْنِی، آمِینَ َبَّ الْعَالَمِینَ».

و پس از نمازهای واجب بخوان: «یَا عَلِیُّ یَا عَظِیمُ، یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُ، أَنْتَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ، الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ، وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ. وَ هَذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ، وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی فَرَضْتَ صِیَامَهُ عَلَیَّ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ، الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ، هُدًی لِلنَّاسِف وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ، وَ جَعَلْتَ فِیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ، وَ جَعَلْتَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ ؛ فَیَا ذَا الْمَنِّ وَ لا یُمَنُّ عَلَیْکَ، مُنَّ عَلَیَّ بِفَکَاکِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ، فِیمَنْ تَمُنُّ عَلَیْهِ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ».

شیخ کفعمی در «مصباح» و «بلد الامین» و شیخ شهید در مجموعه خود از حضرت رسول صلّی اللّه و علیه و آله و سلّم روایت کرده اند که آن حضرت فرمود: هرکه این دعا را در ماه رمضان، پس از هر نماز واجب بخواند، حق تعالی گناهان او را تا روز قیامت بیامرزد. و آن دعا این است: «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَی أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ. اللَّهُمَّ أَغْنِ کُلَّ فَقِیرٍ. اللَّهُمَّ أَشْبِعْ کُلَّ جَائِعٍ اللَّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیَانٍ. اللَّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدِینٍ. اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ. اللَّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَرِیبٍ. اللَّهُمَّ فُکَّ کُلَّ أَسِیرٍ. اللَّهُمَّ أَصْلِحْ کُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِینَ. اللَّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَرِیضٍ. اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاکَ. اللَّهُمَّ غَیِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِکَ. اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ، وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ».

بخش دوم: اعمالی است که باید در شبهای رمضان بجا آورد، و آن چند عمل است: اوّل: افطار نمودن و مستحبّ است پس از نماز شام افطار کند مگر آنکه ضعف بر او چیره شده باشد، یا جمعی جهت افطار منتظر او باشند، دوّم: با غذایی پاکیزه از حرام و شبهه افطار کند، و بهتر است با خرمای حلال روزه خود را بگشاید، تا ثواب نمازش چهار صد برابر گردد، و به خرما، آب، رطب شیر، حلوا، نبات، آب گرم، به هر کدام که افطار کند خوب است. سوم: در وقت افطار دعاهای ویژه آن را بخواند، از جمله بگوید: اَللَّهُمَّ لَکَ صُمْتُ، وَ عَلَی رِزْقِکَ أَفْطَرْتُ، وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ. تا خدا ثواب هرکسی را که در این روز روزه داشته به او عطا کند و اگر دعای «اللَّهُمّ ربَّ النّور العظیمِ» را که سیّد و کفعمی روایت کرده اند بخواند فضیلت بسیار یابد.

بخش سوّم: اعمال سحرهای ماه مبارک رمضان و آن چند عمل است: اوّل: سحری خوردن، و آن را ترک نکند گرچه به خوردن یک خرمای خشک، یا نوشیدن شربتی از آب باشد، و بهترین سحریها سویق یعنی قاووت و خرماست، و در خبر وارد شده: که خدا و فرشتگان صلوات می فرستند بر آنهایی که در سحرها استغفار می کنند، و سحری می خورند. دوم: هنگام خوردن سحری سوره «انِّا اَنزَلناهُ» را بخواند. سوم: دعای سحر؛ دعای عظیم الشأنی را که از امام رضا علیه السّلام روایت شده بخواند، آن حضرت فرموده است: این دعا دعایی است که امام باقر علیه السّلام در سحرهای ماه رمضان می خواندند: «اَللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ مِنْ بَهائِكَ بِأَبْهاهُ، وَ كُلُّ بَهائِكَ بَهِيٌّ، اَللّٰهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِبَهائِكَ كُلِّهِ.... آنگاه هر حاجت که داری از خدا بخواه، که به یقین براورده خواهد شد. چهارم: دعای ابوحمزه ثمالی؛ در کتاب «مصباح» شیخ طوسی به نقل از ابوحمزه ثمالی آمده است که امام زین العابدین علیه السّلام در ماه رمضان بیشتر شب را به نماز می ایستاد و چون سحر می رسید این دعا را می خواند: «إِلٰهِى لَاتُؤَدِّبْنِى بِعُقُوبَتِكَ، وَ لَا تَمْكُرْ بِى فِى حِيلَتِكَ... ».

اعمال شبهای قدر

اعمال شبهای قَدر بر دو نوع است: یکی از آن دو نوع اعمالی که در هر سه شب باید انجام داد، و دیگر اعمالی که مخصوص به هر یک از شبهای قَدر است. اعمالی است که در هر سه شب باید انجام داد، و آن چند عمل است:

اوّل: غسل کردن. علامه مجلسی فرموده بهتر است غسل این شبها در هنگام غروب آفتاب انجام گیرد، که نماز شام را با غسل بخواند.

دوم: دو رکعت نماز که در هر رکعت پس از سوره حمد، هفت مرتبه سوره توحید خوانده، و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللّه وَ أَتوبُ الَیْهِ.

سوم: قرآن مجید را باز کند و در برابر خود گرفته و بگوید: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکِتَابِکَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ، وَ فِیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ، وَ أَسْمَاؤُکَ الْحُسْنَی، وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَی، أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِکَ مِنَ النَّارِ. سپس هر حاجت که دارد بخواهد.

چهارم: قرآن مجید را روی سر بگذارد و بگوید: اَللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ، وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ، وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ، وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ، فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ. سپس ده مرتبه: بگوید: بِکَ یَا اللَّهُ و ده مرتبه: بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه: بِعَلِیٍّ وده مرتبه: بِفَاطِمَةَ و ده مرتبه: بِالْحَسَنِ و ده مرتبه: بِالْحُسَیْنِ و ده مرتبه: بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ و ده مرتبه: بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه:بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه: بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَی و ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ و ده مرتبه: بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه: بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ و ده مرتبه: بِالْحُجَّةِ. پس هر حاجتی که داری از خدا بخواه.

پنجم: زیارت امام حسین علیه السّلام را کند. ششم: این شبها را احیا بدارد، روایت شده هرکه شب قَدر را احیا بدارد، گناهانش آمرزیده می شود. هفتم: صد رکعت نماز بجا آورد، که فضلیت بسیار دارد و بهتر آن است که در هر رکعت پس از سوره حمد، ده مرتبه توحید بخواند.

امّا اعمال شب نوزدهم چند چیز است: اوّل: گفتن صد مرتبه: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ. دوم: گفتن صد مرتبه: اَللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ. سوم: دعای «یا ذَا الذَّی کانَ...» را که در قسم چهارم گذشت بخواند.

شب بیست ویکم: فضیلت این شب نورانی از شب نوزدهم بیشتر است و باید اعمال این شب را، از غسل و احیا و زیارت و نماز هفت سوره «توحید» و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن کبیر و غیر آنها را انجام دهد و در غسل و احیا و سعی در عبادت، در این شب و شب بیست وسوم اصرار ورزد. شیخ مفید فرموده: در این شب صلوات بسیار فرست و در نفرین بر ستم کنندگان به آل محمّد علیهم السّلام و لعن فرستادن بر قاتل امیرالمؤمنین علیه السّلام سعی و کوشش کن. و خواندن زیارت آن جناب در روز بیست ویکم مناسب است.

اعمال شب بیست وسوم: این شب از دو شب قَدر گذشته افضل است، و برای این شب غیر از اعمالی که با دو شب قَدر گذشته مشترک است چند عمل دیگر است: اوّل: خواندن سوره عنکبوت و سوره روم که امام صادق علیه السّلام سوگند یاد کردند که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت خواهد بود. دوم: خواندن سوره دخان سوم: هزار مرتبه خواندن سوره قدر. شیخ طوسی در کتاب «تهذیب» از ابوبصیر از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که آن حضرت فرمود: در شبی که امید می رود شب قدر باشد، صد رکعت نماز بخوان در هر رکعت پس از سوره «حَمد» ده مرتبه: سوره «توحید» را قرائت کن.

شب آخر ماه: شب بسیار مبارکی است، و برای این شب چند عمل وارد است: اوّل: غسل. دوم: زیارت امام حسین علیه السّلام. سوم: خواندن سوره های «انعام» و «کهف» و «یس» و گفتن صد مرتبه: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ.

شب قدر، شب مبارک و پر اهمیتی است که بنابر نص قرآن کریم در ماه رمضان قرار دارد. تعدد در شب قدر به چند صورت مطرح شده است. ۱. اینکه در یک سال، شب‌های ۱۹ و ۲۱ و ۲۳، شب قدر باشد.۲. اینکه شب قدر در زمان رسول اکرم صلی الله علیه و آله بوده و بعد از ایشان هم خواهد بود. ۳. با توجه به اختلاف افق‌های شهرها، شب قدر در شهرهای مختلف، متعدد است. از روایات بر می آید که روز قدر در فضیلت داشتن همانند شب قدر است، اگر چه اموری؛ مانند تدبیر کارها و نزول ملائک در شب قدر صورت می گیرد. خداوند می فرماید: "ملائکه و روح در این شب تقدیرات امور را نازل می کنند".

تعدد شب قدر

در این مورد، چند احتمال مطرح می شود.

منظور از تعدد شب قدر، یعنی در یک سال همان طور که مردم می گویند شب ۱۹ و ۲۱ و ۲۳ شب قدر باشد. احتمال اول پاسخ احتمال اول این است که، بنابر نص قرآن کریم شب قدر در ماه رمضان قرار دارد [۱] ، و بیش از یک شب هم نیست؛ چرا که خداوند می فرماید: "انَّا أَنْزَلْناهُ فی‌ لَیْلَةِ الْقَدْر". [۲] قرآن را در شب قدر نازل کردیم نه در شب های قدر، اما به جهاتی[۳] این یک شب برای ما تبیین نشده است و گفته اند یکی از این شب های ۱۹ و...، شب قدر است و همه این شب ها را بیدار باشید و... تا بتوانید فضیلت شب قدر را درک کنید. [۴] اگر در روایات سه شب مشخص شده است؛ [۵] برای آن است که کار را برای بندگان خدا آسان کنند.

منظور از تعدد شب قدر، این باشد که شب قدر در زمان رسول الله (صلی الله علیه و آله) وجود داشته است و بعد از ایشان، هم تکرار می شود.

احتمال دوم : پاسخ احتمال دوم این است که نظر قرآن و اهل بیت (علیهم السلام) بر این است که شب قدر در زمان حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و اله) بوده و همچنان باقی است.
از آیه: "تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْر"، [۶] که صیغه مضارع (تنزل در اصل تتنزل بوده)، را به کار برده است، استمرار نزول ملائکه و روح فهمیده می شود. [۷] همچنین در سوره دخان آیه ۴ در مورد شب قدر آمده است: "فیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکیم‌ - أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا کُنَّا مُرْسِلینَ " [۸] که باز هم صیغه مضارع "یفرق" آمده که در زبان عربی نشانه استمرار فعل است. روایات اهل بیت (علیهم السلام) نیز بر این موضوع تأکید دارند. امام جواد (علیه السلام) می فرماید: امام علی (علیه السلام) به حسن بن عباس فرمود: "شب قدر در هر سالی هست و در این شب، امر یک سال نازل می شود". [۹] پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) در جواب ابوذر که در مورد شب قدر سؤال کرده بود، فرمودند: "این شب، تا روز قیامت هست". [۱۰] مفسران اهل سنت هم بر این نظر هستند که شب قدر همچنان باقی است. [۱۱]

منظور از تعدد شب قدر، این باشد که با توجه به اختلاف افق شهرهای مسلمان نشین و اختلاف در روزهای ماه مبارک رمضان هر منطقه شب قدر مخصوصی به خود داشته باشند.به عنوان مثال، اول رمضان روز سه شنبه است و در کشوری اول رمضان، روز بعد یعنی چهارشنبه است و به تبع آن، در شب های دهه آخر نیز اختلاف بوجود می آید. شب بیست و سوم ماه برای کشور اولی یک شب زودتر از دومی خواهد شد. بنابراین، شب قدر نمی‌تواند یک شب معین در سال بوده باشد. به این ترتیب قاعدتا هر کدام باید برای خود شب قدری داشته باشند و شب قدر متعدد می شود.

احتمال سوم :مقدمه : در فرهنگ اسلام شب قدر به جهت خصوصیات منحصر به فردی دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است و روایات زیادی در تأکید بر احیای آن و اهمیت دادن به آن وارد شده است. از آن جمله سید بن طاووس در کتاب شریف اقبال آورده است که، پیامبر (صلی الله علیه و آله) از موسی(علیه السلام) نقل فرموده که گفت: الهی من قرب تو را می خواهم، فرمود: قرب من از برای کسی است که بیدار باشد در شب قدر، گفت: الهی رحمت تو را خواهم، فرمود: رحمت من از برای کسی است که رحم کند فقرا را در شب قدر، گفت: خدایا نجات می خواهم، نجات از آتش، فرمود: این برای کسی است که استغفار کند در شب قدر، گفت: خدایا رضا ی تو را می خواهم، فرمود: خشنودی من از برای کسی است که دو رکعت نماز بخواند در شب قدر. [۱۲]

از خصوصیات شب قدر است نزول قرآن، نزول فرشتگان و روح بر ولی خدا، همچنین بالاتر بودن عبادت آن یک شب از هزار ماه. [۱۳] و تدبیر و تقدیر وقایع و خلایق. [۱۴]

تبیین : آنچه از نص قرآن کریم و ظاهر روایات بر می‌آید این است که شب قدر یک شب بیشتر نیست و خصوصیاتی که به ولی الله و امام معصوم (علیهم السلام) بر می گردد همه در یک شب اتفاق می افتد؛ یعنی نزول ملائکه بر امام (علیه السلام) و اندازه گیری امور و حوادث و معیشت ها، همه در یک شب خاص است. خداوند می فرماید: " َنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فیها "[۱۵] ملائکه و روح در این شب نازل می شوند و نزول قرآن در این شب بوده است: "ِانَّا أَنْزَلْناهُ فی‌ لَیْلَةِ الْقَدْر". [۱۶] . یا در روایات آمده است: در این شب امر یک سال نازل می شود. [۱۷]

اما از نظر درک همه فضیلت هایی که برای شب قدر گفته اند، عمل به وظیفه می تواند راه گشا باشد؛ [۱۸] . یعنی اگر با ادله ثابت شود که روز اول ماه رمضان چه روزی است، طبعاً شب قدر هم مشخص می شود و مسلماً اعمال و شب زنده داری ها و احیای آن شب بدون اجر باقی نمی ماند و امید است که همان پاداش شب زنده داران در شب قدر به انسان داده شود، و لو این که واقعا آن شب، شب قدر نباشد [۱۹] ، البته به شب زنده داری در دهه آخر ماه رمضان توصیه شده است و شاید این سنت اسلامی بدان جهت باشد که اطمینان به درک شب قدر برای ما حاصل شود.

منزلت روز قدر

در بیان این مسئله که روز قدر، در شأن و منزلت، همانند شب قدر است اینگونه باید گفت که اگرچه وقایعی همچون نزول ملائکه بر ولی الله (علیه لاسلام) در شب قدر است، اما روز قدر هم در ارزش و فضیلت همانند شب آن است. [۲۰] مرحوم شیخ عباس قمی در اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان می گوید: روزهای این شب ها را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و تلاوت و دعا به سر آورد؛ زیرا که در احادیث معتبره وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است. [۲۱]

دعاهای شبهای دهه آخر رمضان

شیخ کلینى در کافى از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود:

مى‏گویى در دهه آخر ماه رمضان در هر شب:

أَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ أَنْ یَنْقَضِیَ عَنِّی شَهْرُ رَمَضَانَ أَوْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتِی هَذِهِ وَ لَکَ قِبَلِی ذَنْبٌ أَوْ تَبِعَةٌ تُعَذِّبُنِی عَلَیْهِ و کفعمى در حاشیه بلد الامین نقل کرده که:

حضرت صادق علیه السلام در هر شب از دهه آخر بعد از فرایض و نوافل مى‏خواند اللَّهُمَّ أَدِّ عَنَّا حَقَّ مَا مَضَى منْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اغْفِرْ لَنَا تَقْصِیرَنَا فِیهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا مَقْبُولا وَ لا تُؤَاخِذْنَا بِإِسْرَافِنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَ اجْعَلْنَا مِنَ الْمَرْحُومِینَ وَ لا تَجْعَلْنَا مِنَ الْمَحْرُومِینَ . و فرمود هر که بگوید این را بیامرزد حق تعالى تقصیرى که از او سر زده در ایام گذشته از ماه رمضان و نگه دارد او را از معاصى در بقیه ماه و از جمله سید بن طاوس در اقبال از ابن ابى عمیر از مرازم نقل کرده که: حضرت صادق علیه السلام در هر شب از دهه آخر مى‏خواند:

اللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْءَانُ هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ فَعَظَّمْتَ حُرْمَةَ شَهْرِ رَمَضَانَ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ خَصَصْتَهُ بِلَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ أَیَّامُ شَهْرِ رَمَضَانَ قَدِ انْقَضَتْ وَ لَیَالِیهِ قَدْ تَصَرَّمَتْ وَ قَدْ صِرْتُ یَا إِلَهِی مِنْهُ إِلَى مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّی وَ أَحْصَى لِعَدَدِهِ مِنَ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ فَأَسْأَلُکَ بِمَا سَأَلَکَ بِهِ مَلائِکَتُکَ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَنْبِیَاؤُکَ الْمُرْسَلُونَ وَ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفُکَّ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ تُدْخِلَنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ وَ أَنْ تَتَفَضَّلَ عَلَیَّ بِعَفْوِکَ وَ کَرَمِکَ وَ تَتَقَبَّلَ تَقَرُّبِی وَ تَسْتَجِیبَ دُعَائِی وَ تَمُنَّ عَلَیَّ [إِلَیَ‏] بِالْأَمْنِ یَوْمَ الْخَوْفِ مِنْ کُلِّ هَوْلٍ أَعْدَدْتَهُ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ إِلَهِی وَ أَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ وَ بِجَلالِکَ الْعَظِیمِ أَنْ یَنْقَضِیَ أَیَّامُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیَالِیهِ وَ لَکَ قِبَلِی تَبِعَةٌ أَوْ ذَنْبٌ تُؤَاخِذُنِی بِهِ أَوْ خَطِیئَةٌ تُرِیدُ أَنْ تَقْتَصَّهَا مِنِّی لَمْ تَغْفِرْهَا لِی سَیِّدِی سَیِّدِی سَیِّدِی أَسْأَلُکَ یَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ إِذْ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ إِنْ کُنْتَ رَضِیتَ عَنِّی فِی هَذَا الشَّهْرِ فَازْدَدْ عَنِّی رِضًا وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ رَضِیتَ عَنِّی فَمِنَ الْآنَ فَارْضَ عَنِّی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا اللَّهُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوا أَحَدٌ و بسیار بگو یَا مُلَیِّنَ الْحَدِیدِ لِدَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلامُ یَا کَاشِفَ الضُّرِّ وَ الْکُرَبِ الْعِظَامِ عَنْ أَیُّوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ أَیْ مُفَرِّجَ هَمِّ یَعْقُوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ أَیْ مُنَفِّسَ غَمِّ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلامُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا أَنْتَ أَهْلُهُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ افْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لا تَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ .

و از جمله این دعاها است که در کافى مسندا و در مقنعه و مصباح مرسلا نقل شده که:

مى‏گویى در لیله اولى یعنى در شب بیست و یکم

یَا مُولِجَ اللَّیْلِ فِی النَّهَارِ وَ مُولِجَ النَّهَارِ فِی اللَّیْلِ وَ مُخْرِجَ الْحَیِّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ مُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنَ الْحَیِّ یَا رَازِقَ مَنْ یَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا رَحِیمُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ

دعاى شب بیست و دوم

یَا سَالِخَ النَّهَارِ مِنَ اللَّیْلِ فَإِذَا نَحْنُ مُظْلِمُونَ وَ مُجْرِیَ الشَّمْسِ لِمُسْتَقَرِّهَا بِتَقْدِیرِکَ یَا عَزِیزُ یَا عَلِیمُ وَ مُقَدِّرَ الْقَمَرِ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ یَا نُورَ کُلِّ نُورٍ وَ مُنْتَهَى کُلِّ رَغْبَةٍ وَ وَلِیَّ کُلِّ نِعْمَةٍ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا قُدُّوسُ یَا أَحَدُ یَا وَاحِدُ یَا فَرْدُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ [عَلَى‏] أَهْلِ بَیْتِهِ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ

دعاى شب بیست و سوم

یَا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا قَیُّومُ یَا اللَّهُ یَا بَدِیعُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ

و روایت کرده محمد بن عیسى به سند خود از صالحین علیهم السلام که فرمودند: مکرر مى‏کنى در شب بیست و سوم از ماه رمضان این دعا را در حال سجود و قیام و قعود و بر هر حالى که هستى در تمام ماه و هر چه ممکنت شود و هر زمانى که حاضر شود تو را یعنى یادت آید این دعا در روزگار حیاتت مى‏گوئى بعد از ستایش کردن حق تعالى به بزرگوارى و فرستادن صلوات بر پیغمبر صلى الله علیه و آله اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ فُلانِ بْنِ فُلانٍ و بجاى فلان بن فلان بگو الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی کُلِّ سَاعَةٍ وَلِیّا وَ حَافِظا وَ قَائِدا وَ نَاصِرا وَ دَلِیلا وَ عَیْنا حَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعا وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوِیلا و مى‏خوانى نیز یَا مُدَبِّرَ الْأَمُورِ یَا بَاعِثَ مَنْ فِی الْقُبُورِ یَا مُجْرِیَ الْبُحُورِ یَا مُلَیِّنَ الْحَدِیدِ لِدَاوُدَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا و بجاى این کلمه حاجات خود را بخواهد اللَّیْلَةَ اللَّیْلَةَ و بلند کن دستهاى خود را به سوى آسمان یعنى در وقت گفتن یا مدبر الامور تا آخر و بگو این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته و مکرر کن آن را و بگو آن را نیز در شب آخر ماه رمضان

دعاى شب بیست و چهارم

یَا فَالِقَ الْإِصْبَاحِ وَ جَاعِلَ اللَّیْلِ سَکَنا وَ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ حُسْبَانا یَا عَزِیزُ یَا عَلِیمُ یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ وَ الْقُوَّةِ وَ الْحَوْلِ وَ الْفَضْلِ وَ الْإِنْعَامِ وَ الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا فَرْدُ یَا وِتْرُ یَا اللَّهُ یَا ظَاهِرُ یَا بَاطِنُ یَا حَیُّ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یَذْهَبُ بِالشَّکِّ عَنِّی وَ رِضًى بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ
دعاى شب بیست و پنجم

یَا جَاعِلَ اللَّیْلِ لِبَاسا وَ النَّهَارِ مَعَاشا وَ الْأَرْضِ مِهَادا وَ الْجِبَالِ أَوْتَادا یَا اللَّهُ یَا قَاهِرُ یَا اللَّهُ یَا جَبَّارُ یَا اللَّهُ یَا سَمِیعُ یَا اللَّهُ یَا قَرِیبُ یَا اللَّهُ یَا مُجِیبُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى و الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ رِضًى بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ

دعاى شب بیست و ششم

یَا جَاعِلَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ آیَتَیْنِ یَا مَنْ مَحَا آیَةَ اللَّیْلِ وَ جَعَلَ آیَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلا مِنْهُ وَ رِضْوَانا یَا مُفَصِّلَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ تَفْصِیلا یَا مَاجِدُ یَا وَهَّابُ یَا اللَّهُ یَا جَوَادُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ

دعاى شب بیست و هفتم

یَا مَادَّ الظِّلِّ وَ لَوْ شِئْتَ لَجَعَلْتَهُ سَاکِنا وَ جَعَلْتَ الشَّمْسَ عَلَیْهِ دَلِیلا ثُمَّ قَبَضْتَهُ [إِلَیْکَ‏] قَبْضا یَسِیرا یَا ذَا الْجُودِ وَ الطَّوْلِ وَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْآلاءِ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ یَا قُدُّوسُ یَا سَلامُ یَا مُؤْمِنُ یَا مُهَیْمِنُ یَا عَزِیزُ یَا جَبَّارُ یَا مُتَکَبِّرُ یَا اللَّهُ یَا خَالِقُ یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ

دعاى شب بیست و هشتم

یَا خَازِنَ اللَّیْلِ فِی الْهَوَاءِ وَ خَازِنَ النُّورِ فِی السَّمَاءِ وَ مَانِعَ السَّمَاءِ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلا بِإِذْنِهِ وَ حَابِسَهُمَا أَنْ تَزُولا یَا عَلِیمُ یَا عَظِیمُ یَا غَفُورُ یَا دَائِمُ یَا اللَّهُ یَا وَارِثُ یَا بَاعِثَ مَنْ فِی الْقُبُورِ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ

دعاى شب بیست و نهم

یَا مُکَوِّرَ اللَّیْلِ عَلَى النَّهَارِ وَ مُکَوِّرَ النَّهَارِ عَلَى اللَّیْلِ یَا عَلِیمُ یَا حَکِیمُ یَا رَبَّ الْأَرْبَابِ وَ سَیِّدَ السَّادَاتِ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ یَا أَقْرَبَ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ

دعاى شب سى‏ام

الْحَمْدُ لِلَّهِ لا شَرِیکَ لَهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ کَمَا یَنْبَغِی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ وَ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ یَا قُدُّوسُ یَا نُورُ یَا نُورَ الْقُدْسِ یَا سُبُّوحُ یَا مُنْتَهَى التَّسْبِیحِ یَا رَحْمَانُ یَا فَاعِلَ الرَّحْمَةِ یَا اللَّهُ یَا عَلِیمُ یَا کَبِیرُ یَا اللَّهُ یَا لَطِیفُ یَا جَلِیلُ یَا اللَّهُ یَا سَمِیعُ یَا بَصِیرُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ

ماه، ماهِ رمضانِ

ماه، ماهِ رمضانِ - با صَفا، زان دِل و جانِ

ماهِ رَفتَن به مَساجِد - که شَوِی عابِد و زاهِد

ماهی اَست که هَر مُسلمان - مِیخوانَد هَر روزَه قُرآن

ماهی اَست که در سَحَرها - بِخوانیم نمازِ شب را

سحری خُوردَنِ هَر شَب - صَلَوات و ذِکرِ یارَب

لُطفی اَز خُدایِ غَفّار - شادِیِ مَوقعِ اِفطار

رَمَضان ماهِ خدا یِ - ماهِ خوب و با صفایِ

رَمَضان ماهِ عِبادت - ماهِ خوب و با طَراوَت

رَمَضان ماهِ نمازِ - ماهی که آدم میسازِ

رَمَضان ماهِ شریفِ - دوری از چیزای کثیفِ

واجِب است روزه گرفتن - دوری از هَر چی شُنُفتَن

دوری اَز سیگار کشیدن - اَز داد و هَوار کَشیدَن

دوری از دروغ و غَیبت - دوری از دَعوا و تُهمت

دوری از هَر ناسزایی - از بَدی و نا رسایی

پس تُو اَی پَیروِ قرآن - اَی عزیزم، اَی مُسلمان

بَندَه یِ خُدایِ غَفّار - پیروی نَکُن زِ کُفّار

دوری کن از روزه خواری - دوری از ذِلَّت و خواری

تویِ کوچه وخیابان - پیروی نَکُن زِ شیطان

روزه خواری اِشتباهِ - عَلَنی اش خیلی گُناهِ

وَعدَه یِ عَذابِ یَزدان - شُدَه بَهرِ روزه خواران

هرکسی که روزه خوارِ - نَزدِ حَق ذَلیل و خوارِ

اونهایی که روزه خوارَند - دورَن از لُطفِ خداوَند

روزه خوار میشَه بی ایمان - دُور میشَه از لُطف یزدان

اگر دین را دوست میداری - دوری کُن از روزه خواری

بادین و یَقین و اِیمان - پَیروِی نَما زِ قُرآن

شُکرِ نِعمتِ خدا کُن - باقری را هَم دُعا کُن

سروده شده ماه مبارک رمضان اَیّام عیدنوروز سال 1402

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۖ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ۗ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ . (سوره بقرة آیه 185)

یاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ، أَیَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن کَانَ مِنکُم مَّرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعَامُ مِسْکِینٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ . (سوره بقره آیه ۱۸۳و۱۸۴)

أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَآئِکُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَّکُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ عَلِمَ اللّهُ أَنَّکُمْ کُنتُمْ تَخْتانُونَ أَنفُسَکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ وَعَفَا عَنکُمْ فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُواْ مَا کَتَبَ اللّهُ لَکُمْ وَکُلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّیَامَ إِلَى الَّلیْلِ وَلاَ تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَاجِدِ تِلْکَ حُدُودُ اللّهِ فَلاَ تَقْرَبُوهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ آیَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ. (سوره بقره آیه ۱۸۷)

اَللّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ، الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ در دعای هر شبه ماه مبارک رمضان «اَللّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ الَّذى اَنْزَلْتَ فيهِ الْقُرْآنَ وَافْتَرَضْتَ على عِبادِكَ فيهِ الصِّيامَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

وَ ارْزُقْنى حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرامِ فى عامى هذا وَ فى كُلِّ عامٍ وَ اغْفِرْ لى تِلْكَ الذُّنُوبَ الْعِظامَ فَاِنَّهُ لا يَغْفِرُها غَيْرُكَ يا رَحْمنُ يا عَلاّمُ»

اَللّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ، الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ در دعای هر روزه ماه مبارک رمضان «اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِي أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرآنَ وَ افْتَرَضْتَ عَلَى عِبَادِكَ فِيهِ الصِّيَامَ‏ اُرْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي هَذَا الْعَامِ وَ فِي كُلِّ عَامٍ‏ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُهَا غَيْرُكَ يَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِكْرَامِ‏»

وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرانَ هُدی لِلنّاسِ و بَیناتٍ مِنَ الْهُدی و الْفُرْقانِ در دعای «یا عَلِی یا عَظیمُ یا غَفُورُ یا رحیمُ أنْتَ الرَّبُّ العظیمُ الَذی لیس کَمِثْلِهِ شَی ءٌ و هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ وَ هذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ و کَرَّمْتَهُ و شَرَّفْتَهُ و فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ و هُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَی وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرانَ هُدی لِلنّاسِ و بَیناتٍ مِنَ الْهُدی و الْفُرْقانِ و جَعَلْتَ فیهِ لَیلَةَ الْقَدْرِ و جَعَلْتَها خَیرا من أَلْفِ شَهْرٍ فَیاذَ الْمَنِّ و لا یمَنُّ عَلَیکَ مُنَّ عَلَی بِفَکاکِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنُّ عَلَیه وَ أَدْخِلْنی الْجَنَّة بِرَحْمتِکَ یا أرْحَم الرّاحِمِینَ»

در حدیث حضرت رضا علیه السلام است «مَنْ قَرَأَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ آیَهً مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَانَ کَمَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُور» (فضائل الاشهر الثلاثه ص97 ، ح82 و بحارالانوارج93، ص341)

در حدیث امام علی علیه السلام است «شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللهِ، و شَهرُ شَعبانَ شَهری؛ شَعبانُ المُطَهِّرُ، و رَمَضانُ المُکَفِّرُ» (وسائل الشیعه ج7 ص266 ح23)

در حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله «شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّه‏ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَکَةِ» (بحارالأنوارج96ص340، ح 5)

در حدیث رسول خدا (صلی الله علیه و آله است «لَوْ یَعْلَمُ الْعَبْدُ مَا فِی رَمَضَانَ لَوَدَّ أَنْ یَکُونَ رَمَضَانُ السَّنَة» (بحارالانوار ج 93ص346 )

در حدیث حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم است «الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنَ النَّار» (اصول کافی ج4 ص62 )

در حدیث رسول خدا (صلی الله علیه و آله است «هُوَ شَهْرٌ أَوَّلُهُ رَحْمَةٌ وَ أَوْسَطُهُ مَغْفِرَةٌ وَ آخِرُهُ الْإِجَابَةُ وَ الْعِتْقُ مِنَ النَّار» (بحارالانوار ج93ص342)

درحدیث نبى اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلم است «مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَصُومُ شَهْرَ رَمَضَانَ احْتِسَاباً إِلَّا أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُ سَبْعَ خِصَالٍ أَوَّلُهَا يَذُوبُ الْحَرَامَ مِنْ جَسَدِهِ وَ الثَّانِيَةُ يَقْرُبُ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ الثَّالِثَةُ يَكُونُ قَدْ كَفَّرَ خَطِيئَةَ أَبِيهِ آدَمَ ع وَ الرَّابِعَةُ يُهَوِّنُ اللَّهُ عَلَيْهِ سَكَرَاتِ الْمَوْتِ وَ الْخَامِسَةُ أَمَانٌ مِنَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ السَّادِسَةُ يُعْطِيهِ اللَّهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ وَ السَّابِعَةُ يُطْعِمُهُ اللَّهُ مِنْ طَيِّبَاتِ الْجَنَّةِ» (علل الشرائع ج‏2 ص231)

در حدیث امام صادق علیه السلام است «مَن اَفطَرَ یَوماً مِن شَهرِ رَمضان خَرَجَ رُوحُ الایمانِ مِنه» (وسائل الشیعه ج7 ص181، ح4و5 و من لا یحضره الفقیه ج2 ص73، ح 9)

از امام باقر (علیه السّلام) در باره مردى که روزه خواری کرده سؤال کردند «سُئِلَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ رَجُلٍ شَهِدَ عَلَیْهِ شُهُودٌ أَنَّهُ أَفْطَرَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ‏ قَالَ یُسْأَلُ هَلْ عَلَیْکَ فِی إِفْطَارِکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ إِثْمٌ فَإِنْ قَالَ لَا فَإِنَّ عَلَى الْإِمَامِ أَنْ یَقْتُلَهُ‏ وَ إِنْ قَالَ نَعَمْ فَعَلَى الْإِمَامِ أَنْ یَنْهَکَهُ ضَرْبا» (ترجمه من لا یحضره الفقیه ج‏۲ص۴۴۹) و (اصول کافی ج۴ص۱۰۳) . «عِیسَى عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وُجِدَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ قَدْ أَفْطَرَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ قَدْ رُفِعَ إِلَى الْإِمَامِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ یُقْتَلُ فِی الثَّالِثَهِ» (اصول کافی ج۴ ص۱۰۳)

شعر-آی رمضون الله الله رمضون

شعر-يارب بحق روزه و هم روزه داران

رمضان ماهِ خدا آمده است

شعر-آی رمضون الله الله رمضون

شعر-ماهِ صیام از ره رسید

چرا ایران حاضر نیست با ایالات متحده به توافق و آشتی برسد؟ ؛ پاسخ مشاور فرمانده سپاه

مشاور فرمانده سپاه گفت: سؤال این است که پول فروش نفت ما کجا می‌رود؟ این پول به حساب نظام جمهوری اسلامی واریز می‌شود، اما به دلیل تحریم‌ها، امکان جابه‌جایی آن وجود ندارد.

به گزارش همشهری آنلاین،‌حجت‌الاسلام حسین طائب نهم اسفند در سومین دوره کشوری نخبه‌پروری شهید آیت‌ که در دارالقرآن حضرت ولیعصر(عج) مشهد برگزار شد با بیان اینکه خداوند در قرآن کریم برای داشتن یک زندگی خوب، راهبردهای متعددی را ارائه داده است، اظهار کرد: این راهبردها شامل وظایف فردی و روابط خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و بین‌المللی می‌شود. اگر بخواهید در روابط بین‌الملل موفق باشید، باید به این اصول توجه کنید. خداوند به مؤمنان می‌فرماید: "ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صبر کنید و خود را مقاوم سازید." اگر می‌خواهید در زندگی شخصی خود موفق شوید، باید به مقاوم‌سازی خود بپردازید.

وی افزود: این مقاوم‌سازی در سه عرصه اصلی مطرح می‌شود؛ ابتدا مقاومت در برابر مشکلات و مصائب است. برای اینکه قوی باشید، باید در برابر چالش‌ها ایستادگی کنید. دومین مورد اطاعت از اوامر خداوند است. خداوند دستوراتی مانند نماز و روزه را به ما داده است. روزه‌داری به معنای خودداری از برخی لذت‌ها برای تقویت بندگی و اطاعت از خداست. سومین آن نیز ترک معصیت است. یعنی لذتی که در نافرمانی خدا وجود دارد، نباید شما را فریب دهد. باید در برابر لذت‌های نامشروع مقاومت و لذت‌های مشروع را انتخاب کنید.

مشاور فرمانده سپاه با بیان اینکه باید پس از مقاوم‌سازی فردی، به تشکیل جبهه مقاومت اجتماعی بپردازید، عنوان کرد: دور هم جمع شوید و یک شبکه اجتماعی مقاوم ایجاد کنید. ارتباطات خود را گسترش دهید و بر موانع پیش رو غلبه کنید. قرآن می‌فرماید که باید روابط خود را توسعه دهید و با رعایت اصول اجتماعی، به گسترش ارتباطات بپردازید. اگر این مراحل را دنبال کنید، خداوند به شما رستگاری و موفقیت در زندگی عطا خواهد کرد.

طائب با بیان اینکه وضعیت کشور ما در نظم جدید جهانی، تحت تاثیر تقابل‌های فزاینده میان قدرت‌های بزرگ، در حال تغییر و تحول است، گفت: اکنون فاصله‌ها در عرصه جهانی بیشتر می‌شود و آمریکا در آستانه دویست و پنجاهمین سالگرد استقلال خود از بریتانیا قرار دارد. این استقلال که در سال ۱۷۷۶ به وقوع پیوست، با بیانیه‌ای تحت عنوان "بیانیه استقلال" همراه بود که ارزش‌های آمریکایی را تبیین می‌کرد. آمریکا به تدریج ارزش‌هایی چون آزادی، خوشبختی و حقوق بشر را به قانون اساسی خود اضافه کرد. این ارزش‌ها بر پایه ده عنصر اصلی استوار بودند که شامل علم، ثروت، تقید مذهبی، استقلال و آزادی می‌شد.

وی ادامه داد: آمریکایی‌ها در آن زمان اعلام کردند که با سه قدرت نظامی، اقتصادی و تبلیغاتی، ارزش‌های خود را جهانی خواهند کرد. این روند تا سال ۱۹۱۷ ادامه داشت و با ظهور جمهوری‌های مارکسیستی، رقابت جدیدی شکل گرفت. در این میان، جنگ‌های جهانی اول و دوم زمینه‌ساز تحولات عمده‌ای در نظام جهانی شدند. پس از فروپاشی دولت عثمانی، ارزش‌های اسلامی به حاشیه رانده شد و قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا و شوروی به رقابت پرداختند.

رئیس سابق اطلاعات سپاه اضافه کرد: این رقابت به دوقطبی شدن جهان منجر شد؛ بلوک غرب با ارزش‌های لیبرالیسم و کاپیتالیسم در برابر بلوک شرق با مکتب مارکسیستی و اقتصاد سوسیالیستی قرار گرفت. در سال ۱۹۴۸، تأسیس اسرائیل و تقسیم سرزمین فلسطین، نقطه عطفی در این تحولات بود. کشورهای اسلامی که به دنبال احیای ارزش‌های خود بودند، به سازمان ملل پیوستند، اما ارزش‌های اسلامی در این نظم جدید جایی نداشت. به این ترتیب، تقابل میان ارزش‌های آمریکایی و اسلامی همچنان ادامه یافت و کشور ما نیز در این میان در تلاش است تا هویتی مستقل و پایدار را در برابر چالش‌های جهانی حفظ کند.

جمهوری اسلامی؛ محور سوم در نظام دوقطبی جهان

طائب با بیان اینکه در این‌ میان، مردم ایران به دنبال سیاست «نه شرقی، نه غربی» بودند و می‌خواستند که کشورشان به عنوان محور سوم مطرح شود، افزود: این حرکت ارزش‌های اسلامی را دوباره زنده کرد و به دنبال آن، دو قطب جهانی به جنگ و کودتا علیه ایران روی آوردند تا مانع از شکل‌گیری دوباره قدرت اسلام شوند. آمریکا در سال ۱۳۲۰ به ایران وارد شد و کودتای ۲۸ مرداد را رقم زد. در سال ۱۳۵۱، تعداد مستشاران آمریکایی در ایران به ۳۵ هزار نفر رسید. حقوق این مستشاران از کارمندان ایرانی بیشتر بود و تمامی این هزینه‌ها بر دوش دولت ایران قرار داشت. به علاوه فشارهای زیادی به صنعت نفت ایران وارد می‌شد و صادرات نفت بسیار افت کرد. این تحولات نشان‌دهنده تلاش‌های آمریکا برای کنترل و تضعیف موقعیت ایران در منطقه بود.

وی با اشاره به فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱، بیان کرد: آن زمان رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده اعلام کرد که قرن بیست و یکم را به عنوان قرن آمریکایی می‌شناسد. آمریکایی‌ها پس از ۵۰ سال قانون امنیت ملی خود را تغییر دادند و استراتژی جدیدی برای قرن ۲۱ تدوین کردند. هدف آن‌ها این بود که در دویست و پنجاهمین سالگرد تأسیس ایالات متحده، چالش‌هایشان را حل کنند و به عنوان کدخدای دهکده جهانی مطرح شوند.

مشاور فرمانده سپاه ادامه داد: اکنون وضعیت نظم جهانی به گونه‌ای است که آمریکایی‌ها در گزارش‌های ۲۰۲۰ پیش‌بینی کرده‌ بودند که روند آن‌ها در سال ۲۰۲۵ نزولی خواهد بود. آن‌ها به دنبال تضعیف چین، روسیه و ایران هستند. در این راستا، اوکراین به عنوان یک مثال بارز مطرح است. در سال ۲۰۰۴، آمریکا بیش از پنج میلیارد دلار در اوکراین هزینه کرد تا این کشور را به سمت غرب سوق دهد و انقلاب رنگی را راه‌اندازی کرد. اما پس از گذشت یک دهه، در سال ۲۰۱۴ روس‌ها به اوکراین حمله و سه منطقه آن را به خاک خود ملحق کردند.

طائب اضافه کرد: حالا با ورود ترامپ به صحنه، اوکراین دیگر از حمایت مستقیم ایالات متحده برخوردار نیست و ترامپ به اروپا می‌گوید که باید خودشان از اوکراین حمایت کنند. این تغییرات نشان‌دهنده نوسانات جدی در سیاست‌های جهانی و تأثیر آن بر ملت‌ها و اقتصادها است. سازمان بانک جهانی نیز اعلام کرده است که اگر اوکراین بخواهد به حالت قبل برگردد، نیاز به ۱۰ سال هزینه‌ دارد. این وضعیت نشان‌دهنده چالش‌های جدی برای اوکراین و کشورهای مشابه است.

وی با بیان اینکه پس از خروج نیروهای روسی از افغانستان، آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند این منطقه را از طریق جنگ اداره کنند و باید به حمایت از گروه‌های مذهبی و فرقه‌ای بپردازند، گفت: القاعده که در سال ۱۹۸۸ تأسیس شد، به عنوان یکی از این گروه‌ها مورد حمایت آمریکا قرار گرفت. این حمایت باعث شد که دوگانگی در میان آن‌ها شکل بگیرد. القاعده که به آشفتگی افغانستان و پاکستان دامن زد، در سال ۲۰۰۱ به تهدیدی برای آمریکایی‌ها تبدیل و بهانه‌ای برای حمله به افغانستان شد.

رئیس سابق سازمان اطلاعات سپاه ادامه داد: آمریکایی‌ها به بهانه اینکه القاعده مسئول حملات ۱۱ سپتامبر است و مواد مخدر از افغانستان به بیرون منتقل می‌کند، به افغانستان لشکرکشی و هزینه‌ای بالغ بر هفت میلیارد دلار را صرف این جنگ کردند. آن‌ها اعلام کردند که ابتدا باید دولت موجود و گروه‌های طالبان را سرنگون کنند و سپس یک دولت جدید با قدرت نظامی آمریکایی بسازند. با این حال، پس از ۲۰ سال آمریکایی‌ها نتوانستند به هدف خود برسند و در بدترین شرایط افغانستان را ترک کردند و قدرت دوباره به طالبان بازگشت و وضعیت کشت و قاچاق مواد مخدر به مراتب بدتر از زمان ورود آمریکایی‌ها شده بود. اکنون ترامپ معتقد است که دولت افغانستان باید هزینه‌های باقی‌مانده را به آمریکا پرداخت کند.

طائب با اشاره به تلاش‌های آمریکا برای کاهش تولید نفت ایران، بیان کرد: امروز عربستان روزانه ۱۰.۵ میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کند. پس از وقوع درگیری‌ها در اوکراین، آمریکایی‌ها فشار بیشتری به کشورهای منطقه برای تولید نفت آوردند. عراق نیز ۴.۵ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند، در حالیکه صادرات نفت ایران به ۱.۷۵ میلیون بشکه کاهش یافته است. در گذشته، آمریکایی‌ها با ورود به ایران تولید نفت ما را به ۶۰۶ میلیون بشکه رسانده بودند. ۷۵ درصد درآمدهای نفتی ما از آن آمریکا بود و تنها ۲۵ درصد آن به خودمان می‌رسید. زمانی که شاه به قدرت رسید، با اصرار و اعتراض توانست این سهم را به ۵۰ درصد افزایش دهد.

وی با اشاره به وضعیت فروش نفت در دولت‌های پس از انقلاب، اظهار کرد: در دولت احمدی‌نژاد تولید نفت افزایش یافت. در دولت روحانی، تولید نفت یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه بود که پس از مذاکرات با آمریکایی‌ها و امضای برجام، تولید به دو میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه و صادرات به ۸۰۰ هزار بشکه رسید. در دولت رئیسی، تولید به سه میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه افزایش پیدا کرد و نیمی از آن صادر می‌شد و نیمی دیگر به پالایشگاه‌های داخلی اختصاص می‌یافت.

مشاور فرمانده سپاه با بیان اینکه در مقایسه با عربستان که جمعیتش یک‌سوم ماست و عراق که جمعیت کمتری دارد، این آمارها قابل تأمل است، افزود: سؤال این است که پول فروش نفت ما کجا می‌رود؟ این پول به حساب نظام جمهوری اسلامی واریز می‌شود، اما به دلیل تحریم‌ها، امکان جابه‌جایی آن وجود ندارد. ما باید این تحریم‌ها را دور بزنیم و پول را به حساب‌های خود در سوئیس، عمان و قطر منتقل کنیم. در واقع، پول نفت ما در بانک مرکزی آمریکا می‌ماند و ابتدا مطالبات خود را برداشت و سپس هزینه‌های مربوط به سازمان ملل را که در جنگ کویت ایجاد شده بود، تسویه می‌کند. این وضعیت از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۴ ادامه داشته است.

طائب در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه ایران در جنگ با عراق، تعداد زیادی شهید تقدیم کرده است و در نهایت به صلح و آشتی با عراق رسید، چرا ایران حاضر نیست با ایالات متحده به توافق و آشتی برسد؟ عنوان کرد: سابقه درگیری ایران با عراق منحصر به پس از انقلاب اسلامی نیست. پیش از انقلاب، عراق عضو پیمان ورشو و ایران تحت سلطه غرب بود. جنگ به نوعی نتیجه تقابل دوگانگی بین حمایت‌های آمریکا از ایران و حمایت‌های شوروی از عراق بود. بعد از انقلاب، هر دو قدرت جهانی یعنی روسیه و آمریکا، به حمایت از عراق پرداختند و جنگ ۸ ساله‌ آغاز شد.

وی با بیان اینکه پس از سقوط صدام، ما آتش‌بس کردیم و در پی احقاق حقوق خود از عراق بودیم، اضافه کرد: این سوال مطرح می‌شود که برای شکایت و دریافت غرامت باید به کجا مراجعه کنیم؟ دولت‌ها تغییر کردند و آمریکایی‌ها و کشورهای دیگر به سرمایه‌گذاری در عراق پرداختند تا دولت جدیدی را شکل دهند، اما ما هیچ‌گاه به دنبال جنگ و درگیری نبوده‌ایم و همواره راهبرد ما حسن همجواری بوده است. امروز دیگر با عراق جنگ و خصومت نداریم و برای دریافت غرامت از این کشور باید فرایندهای بین‌المللی را طی کنیم. اما عراق اکنون دیگر تهدیدی برای ما محسوب نمی‌شود. روابط ما با این کشور بر پایه منافع مشترک شکل گرفته و به نظر می‌رسد که می‌تواند به نفع هر دو طرف باشد.

برای تعامل با آمریکا، این کشور باید از تهدیدات خود علیه ما بکاهد

رئیس سابق سازمان اطلاعات سپاه با بیان اینکه برای تعامل با آمریکا، این کشور باید منفعتی برای ما ارائه دهد یا از تهدیدات خود بکاهد، گفت: ما نمی‌توانیم بدون منافع، با آمریکا آشتی کنیم. در حال حاضر، روابط ما با عراق نه‌تنها به لحاظ اقتصادی بلکه از نظر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز برای ما سودمند است. عراق تهدیدی برای ما نیست؛ نه سرویس‌های جاسوسی این کشور در ایران فعالیت می‌کنند و نه اقداماتی مانند بمب‌گذاری که در دوران صدام رایج بود، وجود دارد. روابط ما با عراق امروز به یک همکاری سودمند تبدیل شده و این وضعیت به نفع هر دو کشور است.

طائب ادامه داد: اگر ما بتوانیم روابط خود با عراق را توسعه دهیم و در عین حال طلب‌های خود از این کشور را مطرح کنیم، می‌توانیم منافع بیشتری به دست آوریم. اما اگر بخواهیم به دلیل این مطالبات، تبادلات اقتصادی و زیارتی خود با کربلا و نجف را متوقف کنیم، منطقی نیست. نباید بگذاریم که عدم دریافت طلب‌ها مانع از همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی ما با عراق شود. عراق در مجامع بین‌المللی گاهی با ما همراه است و گاهی نه، اما در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تعاملات خوبی داریم.

وی با بیان اینکه در زمان انقلاب، مردم به دلیل نارضایتی‌های اقتصادی و فرهنگی اقدام به انقلاب کردند، گفت: کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، پیش از انقلاب اعلام کرد که هیچ دوستی چون شاه در ایران ندارد و هیچ کشوری به‌ اندازه ایران با آمریکا هماهنگ نیست. اما پس از فرار شاه و تشکیل جمهوری اسلامی، آمریکایی‌ها به جای به رسمیت شناختن حکومت جدید، سفارت خود را به مرکز جاسوسی تبدیل کردند و در پی تجزیه‌طلبی و ایجاد درگیری بودند که به گروگان‌گیری منجر شد. ما در الجزایر با آمریکایی‌ها مذاکره کردیم و به توافقی رسیدیم که شامل تعهداتی از سوی طرفین بود، اما طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرد.

مشاور فرمانده سپاه اضافه کرد: ما در مذاکرات الجزایر به آمریکایی‌ها گفتیم که پول‌های ما را بازگردانند، اما هنوز پول‌های ما را نداده‌اند. اما برای تعامل با این کشور، حداقل باید اطمینان حاصل کنیم که آمریکا تهدیداتی علیه ما ایجاد نکند و شبکه‌های جاسوسی و انفجاری را در کشور ما به راه نیاندازد. به یاد داشته باشید که وقتی جیسون رضائیان به عنوان سرشبکه آمریکایی‌ها در منطقه دستگیر شد، آمریکا برای تحویل گرفتن او مجبور شد ۱۶ نفر از زندانیان ما را آزاد کند، دو بانک ما را از تحریم خارج کرد و ۱.۷ میلیارد دلار از بدهی‌های خود به ما را پرداخت.

نگویید ریشه تمام مشکلات در عدم مذاکره با غرب است

طائب با بیان اینکه ما در برجام به تمامی تعهدات هسته‌ای و موشکی خود عمل کردیم، افزود: اما ترامپ توافق را پاره کرد و گفت که این توافق به نفع ایران است. ما بارها با آمریکا تعامل داشته‌ایم، از جمله در زمان شاه و برای انعقاد قرارداد الجزایر. پس چرا همیشه انتقادها متوجه خودمان است؟ آدرس غلط به جوانان ندهید و نگویید ریشه تمام مشکلات در عدم مذاکره با غرب است. این ملت ایستاده و اگر ایستادگی مردم نبود، به این پیروزی‌ها نمی‌رسیدیم. جوانان ما اگر آگاه باشند، درک خواهند کرد که نظام مردم‌سالاری دینی به معنای انتخاب واقعی است. چرا در سال ۸۸ آمدند تا بازی را بر هم بزنند؟ زیرا انتخابات آن سال مصداق عینی یک نظام مردم‌سالاری دینی بود. ۸۴ درصد مردم پای صندوق‌های رأی آمدند و همه طیف‌های سیاسی در انتخابات حضور داشتند.

وی در پاسخ به اینکه چرا با وجود روابط ما با چین و روسیه، این کشورها با ادعاهای امارات در مورد حاکمیت بر جزایر سه‌گانه همراهی می‌کنند، گفت: ما با کشورهای مختلف روابط متفاوتی داریم؛ یا رفیق هستیم، یا رقیب، یا حریف. حریف به معنای دو کشوری است که تلاش می‌کنند منافع و امنیت ملی یکدیگر را به خطر بیندازند. رقیب، کشوری است که با ما تعامل می‌کند تا از این تعامل منافع بیشتری به دست آورد، حتی اگر نتواند. رفیق کسی است که منافع و امنیتش را با کشور دیگر به اشتراک می‌گذارد.

مشاور فرمانده سپاه ادامه داد: ما با چین و روسیه در وضعیت رقابتی قرار داریم. چین نمی‌خواهد با ما بجنگد، بلکه هدفش این است که جای آمریکا را بگیرد و به دنبال برقراری روابط با کشورهای منطقه، مانند عربستان، است و در عین حال مواضع خود را در برابر ما به گونه‌ای اتخاذ می‌کند که نشان‌دهنده تعامل و رقابت همزمان باشد. در نهایت، ما تلاش می‌کنیم از تعاملات با چین و روسیه بهره‌برداری کنیم و یک جبهه مشترک در برابر غرب ایجاد کنیم. اما اینکه آیا این جبهه موفق خواهد شد یا نه، به تحولات آینده بستگی دارد.

• زمان وعده صادق ۳ افکار نیوز

• بازتاب توانمندي نظامي ايران در رسانه آمريکايي/ زيردريايي غدير؛ چالش بزرگ واشنگتن اقتصاد نیوز

• درگيري نيروهاي آمريکايي و عراقي در فرودگاه نجف افکار نیوز

• ايران آماده فرود جنگنده هاي سوخو ۳۵ فلانکر شد مثلث آنلاین

• پزشکيان:نياز به دور زدن تحريم ها نيست نامه نیوز

• توافق ايران با غول هواپيمايي رسما کليد خورد سرانه

• چرا ايران حاضر نيست با ايالات متحده به توافق و آشتي برسد؟ ؛ پاسخ مشاور فرمانده سپاه همشهری آنلاین

• حزب‌الله لبنان از ايران چه مقدار پول دريافت مي‌کند؟ اطلاعات

• شوک ترامپ به وزارت خارجه آمريکا دنیای اقتصاد

• عمليات وعده صادق ۳ انجام مي‌شود همشهری آنلاین

• تصاويري از بازديد سرزده نمايندگان رهبر انقلاب از يک اردوگاه در لبنان خبرآنلاین

• پيام اطمينان‌بخش مسکو به تهران خبرآنلاین

• سه شرط ايران براي ديدار پزشکيان و ترامپ به ميانجيگري پوتين مثلث آنلاین

• مسعود پرشکيان به ترامپ نه بزرگ گفت افکار نیوز

• کشف بزرگ محموله‌هاي انفجاري قبل از انفجار+ تصاوير | جزئيات ۴ انبار سلاح جنگي و مهمات گروهک هاي تروريستي؛ محموله‌ها چگونه وارد کشور شده بود؟ همشهری آنلاین

• واکنش به سخنان عراقچي در حاشيه جلسه هيات دولت اقتصاد نیوز

• درگيري نيروهاي آمريکايي و عراقي در فرودگاه نجف افکار نیوز

• اسلحه سازماني ارتش تغيير کرد اقتصاد نیوز

• روايت رسانه‌هاي روسيه از ابعاد سفر لاوروف به تهران مشرق نیوز

• توهين وزير خارجه آمريکا به مقام اروپايي/ ديداري که لغو شد دنیای اقتصاد

• ايران در بزنگاه درگيري؛ ما نبايد جنگ را آغاز کنيم اطلاعات

• رسوايي جديد براي رضا پهلوي افکار نیوز

• بحرين و آينده شام؛ هراس از تکرار سناريوي سوريه در منامه/ پايه‌هاي پادشاهي به لرزه افتاد؟ اقتصاد نیوز

• ادعاي جنجالي ترامپ درباره وضعيت خاورميانه دنیای اقتصاد

• خداحافظي ارتش ايران با ژ۳ مثلث آنلاین

• ترامپ تهديد خود را درباره حماس پس گرفت؟/ تقدير رئيس ايالات‌متحده از عربستان و قطر اکوایران

• پايان خوشي افغانستاني ها در ايران | دولت خيال مردم را راحت کرد گسترش نیوز

• دست رد عراق به سينه ايران گسترش نیوز

• درباره عدم مذاکره با آمريکا اجماع ملي شکل گرفته است | منافع ملي ايجاب مي‌کند که.. همشهری آنلاین

• حمايت مشکوک روسيه از قطعنامه پيشنهادي آمريکا افکار نیوز

• جنگنده جديد نيروي هوايي ايران شليک کرد خبرثریا

• سخنان طوطي وار مکرون عليه ايران بعد از ديدار با ترامپ مثلث آنلاین

• اقدام تاريخي آمريکا براي اولين بار در شوراي امنيت/واشنگتن در کنار روسيه،کره شمالي و بلاروس ايستاد! خبرآنلاین

• روسيه امکان ميانجي‌گري بين ايران و ترامپ ندارد نامه نیوز

• خبرنگار بي‌بي‌سي در لبنان: نمي‌دانم فضاي امروز بيروت را چطور توصيف کنم مشرق نیوز

• قطعنامه آمريکا براي پايان جنگ اوکراين تصويب شد دنیای اقتصاد

• دستور رئيس‌جمهوري براي رفع فيلتر يوتيوب و تلگرام تا قبل از عيد اکوایران

• تحليلگرصهيونيست:ديپلماسي جواب ندهد، حزب‌الله اقدام خواهد کرد خبرگزاری تسنیم

• لاوروف با پيام ترامپ راهي ايران مي‌شود؟ اطلاعات

• نماينده لبناني دست‌هاي پشت پرده براي کارشکني در مراسم تشييع را فاش کرد مشرق نیوز

• پيام فرمانده کل سپاه براي محسن رفيق‌دوست اقتصاد نیوز

• خبرنگار بي‌بي‌سي در لبنان: نمي‌دانم فضاي امروز بيروت را چطور توصيف کنم مشرق نیوز

• تصوير ناراحت کننده از شهيد محمدرضا سندي از کارکنان فرماندهي انتظامي خاش پارس نیوز

• آرامگاه ابدي سيد شهداي مقاومت در بيروت + عکس مثلث آنلاین

• خريد 50 فروند هواپيما از برزيل اقتصاد نیوز

• نتانياهو از پسرش کتک خورد اقتصاد نیوز

• جلسه شوراي امنيت در مورد قطعنامه اوکراين مشرق نیوز

• انديشکده آمريکايي: ايران تهاجمي‌تر خواهد شد | آمريکا تا به ايران احترام نگذارد دائماً نتيجه عکس خواهد گرفت همشهری آنلاین

• سپاه پاسداران بيانيه صادر کرد+ جزئيات خبرآنلاین

• تصاوير بانوان مسيحي عزادار شهيد نصرالله افکار نیوز

• رونمايي‌ از جنگنده «ياک ۱۳۰» در رزمايش مشترک ذوالفقار اکوایران

• تصاوير جديد از مزار سيدحسن نصرالله از بيروت رسيد اطلاعات

• ضد حال بزرگ آلمان به لبنان | همه چيز به سود ايران شد گسترش نیوز

• خداحافظي پدر شهيد نصرالله با فرزند شهيدش + عکس مثلث آنلاین

• ياوه گويي تازه ترامپ عليه ايران دنیای اقتصاد

• پزشکيان نقشه دشمن را بر ملا کرد! افکار نیوز

• تصويري از هواپيماي حامل مقامات جمهوري اسلامي ايران در آسمان لبنان | عکس همشهری آنلاین

• بازي جنگي جديد تهران در ميانه پرواز بمب‌افکن‌هاي استراتژيک آمريکايي بر فراز منطقه/ پيام رزمايش تازه براي واشنگتن اکوایران

• لحظه ورود سردار فدوي و کاظم غريب آبادي به مراسم تشييع شهداي مقاومت لبنان + ويدئو همشهری آنلاین

• نخستين تصوير از سنگ مزار شهيد نصرالله منتشر شد +ويديو اطلاعات

• قاليباف در لبنان: چهار ماه پيش نخست‌وزير رژيم صهيونيستي رجزخواني مي کرد که لبنان را تصرف خواهد کرد افکار نیوز

• از مذاکره هوشمندانه و شرافتمندانه با ترامپ ضرر نمي‌کنيم! ؛ يک ادعا با استناد غلط | وقتي صلح حديبيه نقض شد فرمان فتح مکه آمد، نه مذاکره دوباره! همشهری آنلاین

• سلطان اجاره بگير تهران تحت تعقيب قرار گرفت اطلاعات

• اوربان: اوکراين «کشور حائل» خواهد شد خبرآنلاین

• پزشکيان: ما در شرايط سختي هستيم/ از هر طرف ممکن است ما را بزنند اقتصاد نیوز

• يک نمونه کوچک از علت اعتراف ترامپ به قدرتمندي ايران مشرق نیوز

• واکنش ايران به نمايش پهپاد شاهد در نيويورک افکار نیوز

• نيروگاه اتمي ايران دوباره فعال شد افکار نیوز

• مايک والتز:ايران نبايد چتر هسته اي داشته باشد مثلث آنلاین

• مشاور فرمانده سپاه:در وعده صادق 3 تل آويو را شخم مي زنيم مثلث آنلاین

• هيچکس رضا پهلوي را به عنوان رهبر براندازان به رسميت نمي شناسد | اعتراف اپوزيسيون: خارجي‌ها هم ما را جدي نمي‌گيرند! همشهری آنلاین

• نماينده لبناني: ايران در تصميم حزب‌الله براي پشتيباني از غزه ورود نکرد مشرق نیوز

• رويترز: روسيه غرامت جنگ اوکراين را از دارايي‌هاي بلوکه شده مي‌پردازد مشرق نیوز

• ترامپ پادشاه اردن را تهديد کرد مشرق نیوز

ترجمه و شرح حکمت 201 نهج البلاغه: پایان زندگی با آمدن اجل

متن نهج البلاغه

نهج البلاغه ( نسخه صبحی صالح )

وَ قَالَ (علیه السلام): إِنَّ مَعَ كُلِّ إِنْسَانٍ مَلَكَيْنِ يَحْفَظَانِهِ، فَإِذَا جَاءَ الْقَدَرُ خَلَّيَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَهُ؛ وَ إِنَّ الْأَجَلَ جُنَّةٌ حَصِينَةٌ.

و فرمود (ع): با هر انسانى دو فرشته است كه نگهبان اويند. چون تقدير فراز آيد از ميان او و تقدير به كنارى روند و تسليمش كنند. مدت عمرى كه براى هركس معين شده، او را، چون سپرى، حفظ مى كند.

شرح

شرح : پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )شرح ابن میثم بحرانی ( ترجمه محمدی مقدم )منهاج البراعه (خوئی)جلوه تاریخ درشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ( مهدوی دامغانی )

اجل همچون سپرى محافظ است:
امام(عليه السلام) در اين گفتار حكيمانه به حقيقتى اشاره مى كند كه بسيارى از آن غافلند، مى فرمايد: «همراه هر انسانى دو فرشته است كه وى را (از خطرات) محافظت مى كنند، اما هنگامى كه روز مقدّر فرا رسد او را در برابر حوادث رها مى سازند و (بنابراين) اجل و سرآمد زندگى (كه از سوى خداوند تعيين شده) سپرى است محافظ و نگهدار»; (اِنَّ مَعَ كُلِّ إِنْسَان مَلَكَيْنِ يَحْفَظَانِهِ، فَإِذَا جَاءَ الْقَدْرُ خَلَّيا بَيْنَهُ وَبَيْنَهُ، وَإِنَّ الاَْجَلَ جُنَّةٌ حَصِينَةٌ).
از مجموع آيات قرآن و روايات اسلامى به خوبى استفاده مى شود كه انسان داراى دو اجل و سرآمد عمر است: يكى اجل معلق يا مشروط كه اگر در برابر آن دقت شود مى توان از آن پرهيز كرد، مانند انواع بيمارى هاى قابل علاج، خطرات رانندگى كه بر اثر بى احتياطى پيش مى آيد، خطرات زلزله ها و طوفان ها كه بر اثر سستى ساختمان خانه ها دامن انسان را مى گيرد تمام اينها از امورى است كه ممكن است به زندگى انسان پايان دهد ولى در عين حال قابل اجتناب است.
در حدیث معروفى از امیرمؤمنان(علیه السلام) مى خوانیم که در زیر دیوار کجى نشسته بود. هنگامى که چشمش به وضع دیوار افتاد از زیر آن دیوار بلند شد و در جاى امنى نشست. کسى عرض کرد: «یا أمیرَالْمُؤمِنِینَ تَفِرُّ مِنْ قَضاءِ اللهِ؟; از قضاى الهى فرار مى کنى؟» امام(علیه السلام) فرمود: «أفِرُّ مِنْ قَضاءِ اللهِ إلى قَدَرِ اللهِ; من از قضاى الهى به قدر الهى فرار مى کنم». اشاره به این که قضاى الهى در اینجا مشروط به این است که من در زیر این دیوار بمانم ولى قدر و اندازه گیرى ها به من مى گوید: نمان.
در واقع این یک قضاى مشروط بود که امام(علیه السلام) با تقدیر دادن شرط آن قضا را منتفى کرد.(1)
ولى اجل حتمى سرآمدى است که قابل اجتناب نیست و خواه ناخواه دامن انسان را مى گیرد; مثلاً مى دانیم قلب و عروق و مغز یک انسان توان محدودى دارند، هرچند تمام دستورات حفظ الصحة را رعایت کند زمانى که به آخر برسد این چراغ خاموش مى شود و زندگى پایان مى گیرد و یا این که خداوند مقرر کرده است فلان قوم و جمعیت بر اثر کارهایشان به فلان بلا مبتلا شوند در اینجا به مصداق (فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لاَ یَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ یَسْتَقْدِمُونَ)(2) مرگشان حتمى است.
در داستان قوم لوط مى خوانیم که ابراهیم(علیه السلام) درباره آنها شفاعت کرد. از سوى خدا به او خطاب شد: «(یَا إِبْرَاهِیمُ أَعْرِضْ عَنْ هَذَا إِنَّهُ قَدْ جَاءَ أَمْرُ رَبِّکَ وَإِنَّهُمْ آتِیهِمْ عَذَابٌ غَیْرُ مَرْدُود); (گفتیم) اى ابراهیم! از این (درخواست) صرف نظر کن، که فرمان پروردگارت فرا رسیده; و به یقین عذاب بدون بازگشت (الهى) به سراغ آنها مى آید».(3)
از آیات قرآن نیز استفاده مى شود فرشتگانى هستند که به فرمان خداوند خطرات را از انسان دفع مى کنند (لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللهِ)(4) و به راستى اگر آنها نباشند انسان از زمان کودکى آماج انواع بلاها و خطرات است ولى عنایت پروردگار او را حفظ مى کند; ولى هنگامى که اجل حتمى انسان فرا رسد این فرشتگان او را رها مى سازند و کلام امام(علیه السلام) در واقع از این آیه برگرفته شده است.
در روایتى از امام باقر(علیه السلام) مى خوانیم که در تفسیر آیه فوق فرمود: «یُحْفَظُ بِأمْرِ اللهِ فی أنْ یَقَعَ فی رَکْى أوْ یَقَعُ عَلَیْهِ حائِطٌ أوْ یُصیبُهُ شَیءٌ حَتّى إذا جاءَ الْقَدَرُ خَلَّوْا بَیْنَهُ وَبَیْنَهُ یَدْفَعُونَهُ إلَى الْمقادیرِ وَهُما مَلَکانِ یَحْفَظانِهِ بِاللَّیْلِ وَمَلَکانِ بِالنَّهارِ یَتَعاقِبانَهُ; آنها به فرمان خداوند انسان را حفظ مى کنند از این که در چاهى سقوط کند یا دیوارى بر او بیفتد یا حادثه دیگرى برایش رخ دهد تا زمانى که مقدرات حتمى فرا رسد در آن هنگام آنها کنار مى روند و او را تسلیم حوادث مى کنند. دو فرشته اند که انسان را در شب حفظ مى کنند و دو فرشته که در روز به طور متناوب این وظیفه را انجام مى دهند».(5)
این سخن را با آیه دیگرى از قرآن مجید ادامه مى دهیم: «(وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ وَیُرْسِلُ عَلَیْکُمْ حَفَظَةً حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنَا وَهُمْ لاَ یُفَرِّطُونَ); و اوست که بر بندگان خود تسلط کامل دارد و مراقبانى بر شما مى گمارد تا هنگامى که مرگ یکى از شما فرا رسد; (در این هنگام،) فرستادگان ما جان او را مى گیرند; و آنها (در نگهدارى حساب عمر و اعمال بندگان،) کوتاهى نمى کنند».(6)
البته هیچ کدام از این آیات و روایات مفهومش این نیست که انسان، بر اثر بى احتیاطى ها خود را در کام مرگ فرو برد و در پرتگاه ها بدون رعایت احتیاط گام بگذارد، چرا که همه اینها از قبیل اجل معلق یا مشروط است که اگر انسان رعایت موازین کند خطر از او فاصله مى گیرد و اگر رعایت نکند گرفتار مى شود. آنچه امام بیان فرموده درباره اجل حتمى است که «جُنَّةٌ حَصینَةٌ» و «سپر محافظ» است.
این سخن را با حدیث دیگرى از امیرمؤمنان که مرحوم کلینى در کافى آورده است پایان مى دهیم: امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: «إنَّ أمیرَالْمُؤمِنینَ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِ جَلَسَ إلى حائِط مائِل یَقْضى بَیْنَ النّاسِ فَقالَ بَعْضُهُمْ: لا تَقْعُدْ تَحْتَ هذَا الْحائِطِ فَإِنَّهُ مُعْوِرٌ; امیرمؤمنان(علیه السلام) زیر دیوار کجى نشسته بود و در میان مردم قضاوت مى کرد. بعضى عرض کردند: زیر این دیوار منشین که معیوب است». امام(علیه السلام)فرمود: «حَرَسَ امْرَأً أجَلُهُ فَلَمّا قامَ سَقَطَ الْحائِطُ; اجل (حتمى) از هر کسى پاسدارى مى کند (امام (علیه السلام) این سخن را گفت و از زیر دیوار برخاست) هنگامى که برخاست دیوار سقوط کرد».(7)
کوتاه سخن این که گرچه ما باید از مظان خطر بپرهیزیم و فقها فتوا داده اند که به هنگام خطر و طوفان سوار کشتى شدن حرام است و اگر کسى از جاده خطرناکى برود نماز او تمام خواهد بود، زیرا سفر، سفر معصیت است; ولى با این حال اقدام ما براى پرهیز از خطر تنها اجل معلق را از ما دور مى سازد و اگر اجل حتمى فرا رسیده باشد هیچ راه فرارى ندارد تا آن اجل فرا نرسیده انسان محفوظ است و هنگامى که آن فرا رسید دفاع از آن امکان پذیر نیست.
قرآن مجید در آیه 154 سوره آل عمران درباره کسانى که (بعد از حادثه احد) گمان هاى نادرستى به خدا مى بردند و مى گفتند: اگر بنا بود ما پیروز شویم در اینجا کشته نمى شدیم مى فرماید: اى پیغمبر! به آنها بگو «(لَّوْ کُنْتُمْ فِى بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمْ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ); اگر شما در خانه هایتان هم بودید آنهایى که مقرر بود کشته شوند قطعاً به سوى قتلگاه خود بیرون مى آمدند ـ و به قتل مى رسیدند».
بنابراین توجه به تقسیم اجل به حتمى و غیر حتمى پاسخى است براى سؤالاتى که پیرامون این کلام حکمت آمیز و روایات مشابه آن عنوان مى شود.(8)
*****
پی نوشت:
(1). بحارالانوار، ج 5، ص 97، ح 24.
(2). اعراف، آیه 34 .
(3). هود، آیه 76 .
(4). رعد، آیه 11.
(5). تفسیر برهان، ج 3، ص 235، ذیل آیه مورد بحث.
(6). انعام، آیه 61.
(7). کافى، ج 2، ص 58 .
(8). سند گفتار حکیمانه: خطیب(رحمه الله) در کتاب مصادر این گفتار حکیمانه را از مورخ معروف ابن سعد که قبل از سید رضى مى زیسته است در کتاب طبقات چنین نقل کرده که مردى از قبیله بنى مراد خدمت امیرمؤمنان(علیه السلام) آمد در حالى که در مسجد مشغول نماز بود عرض کرد: محافظانى براى خودتان انتخاب کنید بهتر است، زیرا جمعى از قبیله بنى مراد تصمیم قتل شما را گرفته اند. امام(علیه السلام) کلام حکیمانه مورد بحث را (با تفاوت مختصرى) در برابر او بیان فرمود. نیز ابن قتیبه که او هم پیش از مرحوم رضى مى زیسته آن را در کتاب الامامة و السیاسة آورده است. مرحوم کلینى نیز در کتاب کافى حدیثى قریب به این مضمون را با مقدمه اى از «سعید بن قیس همدانى» از امیرمؤمنان على(علیه السلام) نقل مى کند. (مصادر نهج البلاغه، ج 4، ص 164 و 165)

جنایت تکان دهنده دندان پزشک معروف در مشهد

پسرم به کتامین وکوکائین اعتیاد داشت وبا اخاذی ها واذیت هایش آبروریزی می کرد

یکی از دندان پزشکان معروف که حدود ۲۰ ماه قبل پسرش را در یک درگیری شبانه به قتل رسانده و جسد او را در جاده قدیم فریمان دفن کرده بود،روزگذشته راز این جنایت تکان دهنده را فاش کرد وبدین ترتیب از یک معمای پیچیده جنایی در پلیس آگاهی خراسان رضوی رمزگشایی شد.
به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان، بیست و دوم اردیبهشت سال گذشته، یکی از دندان پزشکان معروف مشهد،با مراجعه به پلیس آگاهی خراسان رضوی ،گم شدن پسرش را گزارش داد و از کارآگاهان برای پیدا کردن او کمک خواست. این گونه بود که پرونده ای در پلیس آگاهی تشکیل شد و رصدهای اطلاعاتی برای یافتن سرنخی از پسر ۲۹ ساله ادامه یافت.
بهره گیری پلیس از فناوری های نوین نیز بیانگر آن بود که جوان مذکور از مرزهای کشور خارج نشده و هنوز در داخل کشور است. از سوی دیگر با گذشت چندین ماه از این ماجرا ،مشخص شد که خانواده «ف»(جوان گم شده) پیگیری این پرونده را تقریبا رها کرده اند و به دنبال یافتن فرزندشان نیستند. به همین دلیل ماجرا برای پلیس مشکوک شد و احتمال این که رازی در پس پرده گم شدن «ف»باشد، قوت گرفت. ظن کارآگاهان به جایی رسید که با دستور ویژه سرهنگ کارآگاه جواد شفیع زاده(رئیس آگاهی خراسان رضوی)گروهی تخصصی از کارآگاهان زبده اداره جنایی ماموریت یافتند تا این موضوع را زیر ذره بین کنکاش های پلیسی ببرند.
گزارش اختصاصی روزنامه خراسان حاکی است طولی نکشید که پرونده مذکور روی میز کارکارآگاهان قرارگرفت و جلسه تحلیل کارشناسی ماجرا زیر نظر سرهنگ محمد همتی جوانمرد(رئیس اداره جنایی آگاهی خراسان رضوی)تشکیل شد. بررسی سطر به سطر اظهارات مرد دندان پزشک و فرضیه های پلیسی در نهایت احتمال وقوع قتل را پررنگ تر کرد و بدین ترتیب گروه مشترکی از افسران عملیاتی و اطلاعاتی به سرپرستی سرگرد رجبی(افسرپرونده)تحقیقات نامحسوس گسترده ای را با راهنمایی های قاضی وحید خاکشور(قاضی ویژه قتل عمدمشهد)آغاز کردند و حدود ۲ ماه همه رفتارها و معاشرت های خانوادگی دندان پزشک ۵۲ ساله را زیر نظر گرفتند.
سپس با دعوت از پدر«ف»به پلیس آگاهی طوری وانمود کردند که پرونده را به شیوه جنایی پیگیری خواهند کرد. از سوی دیگر گروه رصدهای نامحسوس با رمزهای پلیسی به رئیس پلیس آگاهی گزارش دادند که چند ساعت بعد از این ماجرا، جلسه ای خانوادگی در منزل پدر بزرگ مادری «ف»تشکیل شده است. در این شرایط دیگر کارآگاهان به یقین رسیدند که راز مهمی از یک جنایت تکان دهنده در سینه مرد دندان پزشک نهفته است. بنابراین عملیات های تخصصی رنگ جنایی به خود گرفت و کارآگاهان با کسب دستورهای محرمانه از قاضی شعبه ۲۵۸ دادسرای عمومی وانقلاب مشهد،مرد دندان پزشک و همسرش را به پلیس آگاهی مرکز احضار کردند و هر کدام را به صورت جداگانه مورد بازجویی های فنی قراردادند .
آنان با سوالات انحرافی و اوضاع خانوادگی واجتماعی تلاش می کردند تا به واقعیت های نهان پی ببرند که ناگهان همسر دندان پزشک در میان اظهاراتش به طور ناخواسته لفظ «مرحوم»را برای پسرش به کار برد. همین کلمه کافی بود تا کارآگاهان کلید رمز این معمای پیچیده جنایی را پیدا کنند. آن ها با همین سند مهم به سراغ مرد ۵۲ ساله رفتند و او نیز به اعتیاد شدید پسرش اقرارکرد. حالا دیگر قطعات این پازل جنایی در مسیر مشخصی قرارگرفته بودند که مادر«ف»در میان رگبار سوالات فنی ناگهان از رفتارهای آزار دهنده پسرش پرده برداشت و ماجرای رفقای ناباب او را بازگو کرد که فرزندش را به کوکائین و کتامین(نوعی مواد مخدرخطرناک است که باعث آسیب های جسمی و روحی شدیدی می شود)آلوده کرده اند وسپس به درگیری او با همسرش در منزل اشاره کرد.
بنابرگزارش روزنامه خراسان،با این اعترافات، دیگر دندان پزشک معروف نتوانست بیشتر از این، راز جنایت تکان دهنده خود را پنهان کند. او در حالی که بسیار نگران و نادم به نظر می رسید، درباره یک شب وحشتناک و رفتارهای آزار دهنده فرزندش گفت:پسر۲۹ ساله ام سال ها بود که به مواد مخدر الکل و روان گردان ها اعتیاد داشت و ما هم در خطر آسیب ها و درگیری های ناشی از استعمال این گونه مواد خطرناک قرار داشتیم تا حدی که چندین بار قصد جان ما را داشت. او برای گرفتن پول از من اخاذی می کرد. شب حادثه هم (هجدهم اردیبهشت۱۴۰۲)در نیمه های شب با حال غیرطبیعی به خانه آمد و درخواست مبلغ زیادی پول داشت. او چاقویی را از آشپزخانه برداشت و به سوی من حمله ور شد. من هم برای دفاع از خودم گلدان را به سرش کوبیدم که چاقو از دستش افتاد و بعد از چند دقیقه از حال رفت. در این هنگام از همسرم که با شنیدن سر وصدا به پشت در اتاق آمده بود،خواستم به اتاق خودش بازگردد و به او گفتم اتفاقی نیفتاده است! وقتی همسرم خوابید، پیکر بی جان پسرم را درون کیسه برزنتی گذاشتم و پراید مشکی را به داخل حیاط آوردم . بعد هم جسد را در صندوق عقب گذاشتم و به طرف جاده قدیم فریمان به راه افتادم. در یک جایی نخاله های ساختمانی ریخته بودند که من به طرف همان منطقه پیچیدم و به خاطر ترس و اضطرابی که داشتم ،جسد را درون یک شیار دفن کردم و به مشهد بازگشتم.
حدود ۴ یا ۵ روز بعد از قتل هم برای آن که پلیس را گمراه کنم گوشی تلفن او را به اطراف بولوار شاهنامه بردم و در آن جا رها کردم.
متهم این پرونده جنایی ادامه داد: واقعا اگر آن شب از خودم دفاع نمی کردم او من و شاید همسرم را به قتل می رساند، چون وضعیت روحی و روانی مناسبی نداشت. من هم فقط به خاطر حفظ آبرویم تا کنون این ماجرا را مخفی کردم و اکنون بسیار پشیمانم! او بارها مرا برای گرفتن میلیون ها تومان پول تهدید به مرگ کرده بود.
به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان، در ادامه بازجویی ها، مادر«ف»(مقتول) زوایای وحشتناک دیگری را فاش کرد و گفت:از رفتارهای خطرناک پسرم می ترسیدم حتی وحشت داشتیم به نوه‌هایمان آسیبی برساند. او سگ بیچاره ما را گروگان می گرفت تا از ما اخاذی کند. همه طلاهای مرا فروخته بود! به خاطر مصرف کتامین حتی نمی‌توانست ادرارش را کنترل کند. او به مطب دندان پزشکی پدرش می رفت و بارفتارهای زشت و زننده طوری آبروریزی می کرد که مجبور بودیم هر چه می خواهد در اختیارش بگذاریم. در واقع همسرم این کار را برای محافظت از من و فرزندانم و دیگر اعضای خانواده انجام داد. رفتارهای ترسناک پسرم به جایی رسیده بود که قیچی زیر گلوی شوهرم می گذاشت تا پول اخاذی کند. حتی مرا گروگان می گرفت و داخل خانه حبس می کرد و این گونه از پدرش باج می گرفت ولی ماسعی می کردیم با او خوب رفتار کنیم تا مواد مخدر خطرناک را ترک کند اما متاسفانه اوضاع او روز به روز بدتر شد تا این که این حادثه تلخ رخ داد.بنابر گزارش اختصاصی روزنامه خراسان،در پی اعترافات تلخ این زوج،قاضی خاکشور دستور آزادی مادر مقتول را صادر کرد وسپس گروهی از کارآگاهان با راهنمایی دندان پزشک معروف مشهدی به سوی جاده فریمان به راه افتادند وبقایای جسد«ف»را از درون شکاف زمین بیرون کشیدند. تحقیقات بیشتر در این باره برای کشف زوایا و ابعاد دیگر این جنایت تکان دهنده همچنان ادامه دارد.

ترکش های یک نزاع ناتمام

انتقاد هواداران قالیباف و جلیلی از یکدیگر درباره انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم ادامه دارد. این بگومگوهای سیاسی تا چه اندازه به جبهه اصولگرایی آسیب رسانده و اولویت و مسائل اصلی کشور را به حاشیه می برد؟
نزدیك به هشت ماه از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم و پیروزی مسعود پزشكیان می‌گذرد. تب و تاب انتخابات در همه حوزه‌ها فروكش كرده به جز یك مورد؛ اختلاف نظر و گلایه‌های حلقه نزدیكان محمدباقر قالیباف و سعید جلیلی. سوال اصلی و مسئله ریشه‌ای در این اختلاف‌نظر به یك تصمیم بازمی‌گردد؛ اگر یكی از دو نفر جلیلی و قالیباف به نفع دیگری كنار رفته بود چه اتفاقی می‌افتاد؟ حالا نیز ویدئوی کوتاهی از سعید جلیلی درباره جلسه‌ای که میان او، سردار قاآنی و محمدباقر قالیباف برگزار شده بود، مجدد تنش‌های قدیمی میان دو طیف اصولگرایان را زنده کرد. این در حالی است که کشور در شرایط حساس منطقه‌ای و بین‌المللی نیازمند انسجام و تمرکز بر اولویت‌های کلان خود است.
آتش چگونه دوباره شعله ور شد؟
ابتدا سعید جلیلی در ویدئویی که اخیرا منتشر شده است، می‌گوید « در مشهد جلسه ای که بود من بودم، آقای قالیباف و آقای قاآنی، نه کلمه ای از مقاومت بحث شده، نه مباحث مربوط به مقاومت بحث شده، نه کسی تلفنی زده، نه کس دیگری در آن جلسه بوده. یک مطلبی کاملا کذب و غلطی را حتی دوستان هم اظهار تعجب می کردند از این خبر کذبی که عده ای دنبال می کردند. حرمت شهید نصرا... حداقل اقتضا می کند که این مطالب کذب را نباید سراغش بروند چه برسد به این که بخواهند تکرار کنند.» در واکنش به این صحبت جلیلی رئیس ستاد انتخاباتی قالیباف در خراسان رضوی، از تحریف جلسه مهم میان قالیباف، سردار قاآنی و جلیلی انتقاد کرد و نوشت: «بار دیگر شاهد تحریف جلسه مهم میان این سه شخصیت هستیم؛ چرا راویان این ماجرا حاضر نیستند به‌درستی نقش سردار قاآنی را روایت کنند؟ چرا از استدلال سردار برای کناره‌گیری آقای جلیلی سخنی نمی‌گویند؟ حقیقت این است که سردار قاآنی در آن جلسه مهم که در مشهد برگزار شد، شرایط جبهه مقاومت را تشریح کرد و بر همین اساس اصرار به حضور دکتر قالیباف داشت.»
فقدان نگاه راهبردی در اصولگرایان
یکی از اساسی‌ترین چالش‌هایی که جریان اصولگرایی با آن مواجه است، ناتوانی در اتخاذ یک رویکرد راهبردی منسجم و پایدار است. این جریان، به‌ویژه در بزنگاه‌های سیاسی و انتخاباتی، قبلا وحدتی شکننده داشت که بلافاصله پس از عبور از یک مقطع حساس، جای خود را به رقابت‌های درون‌جریانی می‌دهد. همان وحدت شکننده هم الان به ظاهر وجود ندارد. این ضعف ساختاری، موجب شده است که اصولگرایان نتوانند از ظرفیت‌های بالقوه خود برای مدیریت کشور استفاده کنند و به‌جای تمرکز بر حل مسائل کلان، درگیر اختلافات درونی شوند.
در شرایطی که رهبر انقلاب به‌طور مشخص بر لزوم تولید محتوای راهبردی علیه دشمن تاکید کرده‌اند، سرگرم شدن اصولگرایان به نزاع‌های داخلی، نه‌تنها از مسیر اصلی منحرف‌کننده است، بلکه میدان را برای بهره‌برداری رقبا و جریان‌های معارض آماده می‌کند. این روند، جریان انقلابی را به یک وضعیت دفاعی سوق داده و ظرفیت کنشگری آن را کاهش می دهد.
تداوم چنین وضعیتی، نشان‌دهنده عدم توانایی در تعریف اولویت‌های کلان و پیگیری سیاست‌های اجرایی است. بدون درک این ضرورت، جریان اصولگرا قادر نخواهد بود از چالش‌های خود عبور و به‌عنوان نیرویی کارآمد در مدیریت کشور ایفای نقش کند. اتخاذ یک نگاه راهبردی، مستلزم خروج از سیاست‌ورزی مقطعی و رسیدن به اجماع پایدار در چارچوب اهداف کلان ملی و انقلابی است.
پیامدهای این اختلافات بر افکار عمومی
افکار عمومی، به‌ویژه در میان پایگاه اجتماعی جریان اصولگرا، به‌شدت نسبت به این تنش‌های داخلی حساس است. تکرار چنین اختلافاتی، نه‌تنها سرمایه اجتماعی این جریان را تضعیف می‌کند، بلکه موجب بی‌اعتمادی و ناامیدی در میان حامیان آن می‌شود. یکی از تهدیدهای اساسی برای هر جریان سیاسی، از دست دادن انسجام داخلی و ناتوانی در اولویت‌بندی مسائل است؛ امری که امروز در اردوگاه اصولگرایان به وضوح مشاهده می‌شود.
در شرایطی که کشور با بحران‌های متعدد اقتصادی و معیشتی،مسئله ناترازی ها و فشارهای بین‌المللی روبه‌روست، انتظار می‌رود که اصولگرایان، به‌عنوان جریان تاثیرگذار در عرصه سیاسی کشور، بر حل این مسائل تمرکز کنند، اما به‌جای آن، گرفتار بازی‌های جناحی و رقابت‌های درون‌گفتمانی شده‌اند. این وضعیت نشان‌دهنده فقدان مدیریت سیاسی در سطح کلان و ناتوانی در بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی برای پیشبرد اهداف ملی است.
از سوی دیگر، اپوزیسیون خارج از کشور از این شکاف‌ها بهره‌برداری می‌کنند و رسانه‌های معاند با برجسته کردن اختلافات، تلاش می‌کنند وحدت داخلی را متزلزل کنند. در چنین فضایی، ضروری است که اصولگرایان که خود را جریان انقلاب می دانند، درک کنند که اولویت، حفظ انسجام و تمرکز بر مسائل کلان است، نه رقابت‌های فردی و گروهی که هیچ آورده‌ای برای کشور ندارد.
نقش رسانه‌ها در تشدید اختلافات
اما نقش رسانه‌های وابسته به جریان اصولگرا نیز در دامن زدن به این اختلافات غیرقابل‌انکار است. بسیاری از رسانه‌های انقلابی به‌جای آن که نقش وحدت‌بخش و جریان‌ساز را ایفا کنند، با بازتاب گسترده اختلافات جناحی، عملاً به تشدید گسل‌های درونی اصولگرایان دامن زده‌اند. متاسفانه، این رسانه‌ها به‌جای تمرکز بر مسائل کلان ملی، درگیر منازعات مقطعی و جناحی شده و از مسئولیت تاریخی خود در هدایت افکار عمومی و حفظ منافع ملی غافل مانده‌اند.
این روند نشان‌دهنده نبود یک سیاست رسانه‌ای منسجم و راهبردی در جریان اصولگرایی است. درحالی‌که رسانه‌های انقلابی باید در مسیر تحکیم گفتمان انقلاب و مقابله با جنگ روایت‌ها حرکت کنند، ورود غیرحرفه‌ای و احساسی آن‌ها به منازعات درونی، عملاً باعث تضعیف اعتبار و انسجام این جریان شده است. رسانه‌ها باید درک کنند که برجسته‌سازی اختلافات، چیزی جز آب به آسیاب جریان‌های معاند ریختن نیست و در این شرایط خاص، وحدت و همگرایی باید بر هر مصلحت جناحی ارجحیت یابد.

تازه های مطبوعات

جوان - چرا برخی مردان، به‌جای تلاش برای لغو سربازی اجباری برای خود، در حال تلاش برای تحمیل همین شرایط به زنان هستند؟ اگر نیمی از انرژی و تلاشی که برای سربازی زنان صرف شد، برای لغو اجباری بودن سربازی مردان به کار می‌رفت، شاید امروز در موقعیت متفاوتی قرار داشتیم.
هم میهن - باید به این نتیجه رسید که انتخابات۱۴۰۳ اگر هیچ دستاوردی جز شکست دادن مطلق این گروه ( خالص سازان) نداشت، باز هم دستاورد بسیار مهمی محسوب می‌شود که خطر بزرگی را از بیخ گوش ایران عزیز رفع کرد. آنان خالص‌سازانی هستند که خلوص آنان حد یقفی ندارد و تا آخرین نفر حتی از خود را تبدیل به دشمن و خائن می‌کنند و درصدد حذف او برمی‌آیند....آقای پزشکیان باید متوجه باشد که وفاق با این جریان قدرت‌طلب و تندرو که به خودشان هم رحم نمی‌کنند، آب در هاون کوبیدن و اتلاف وقت است.
فرهیختگان -تبدیل وفاق و همگرایی به مناسک و نمایش، قتلگاه این ایده است .باید برای مفهوم خیر جمعی فراتر از گعده‌های چندنفره سیاسیون به اسم وفاق و غیروفاق، تعریف روشن داشته باشیم و اگر خیر وفاق به مردم نرسد، تبدیل به تئاتری خسته‌کننده خواهد شد.
شرق - عباس آخوندی در یادداشتی نوشت: خسارت جنگ ایران و عراق براساس آن‎چه دانشنامه بریتانیکا اعلام می‌کند، چیزی حدود هزارو ۲۰۰ میلیارد دلار است. قطعا اگر بعد از فتح خرمشهر یا عملیات فتح‌المبین که جهان قدرت و توان دفاعی ایران را به‌ رسمیت شناخته بود، از جنگ خارج شده‌ بودیم، خسارت طرفین شاید ۱۰ درصد این هم نبود، اما فرصت‌های طلایی را یکی پس از دیگری از دست دادیم. چرا؟

شفقنا نوشت: روزنامه کویتی «الجریده» مدعی شد وزیر خارجه روسیه در سفر اخیر خود به تهران پیشنهاد داده که مسکو نقش میانجی را بین ایران و دولت دونالد ترامپ برای بازگشت به مذاکرات ایفا کند. لاوروف به ایران توصیه کرده مذاکرات با سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس را کنار بگذارد و مستقیماً با ترامپ مذاکره کند. به گفته «الجریده»، در مقابل، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، به لاوروف اعلام کرده ایران تنها تحت سه شرط وارد مذاکرات خواهد شد. اول این که مذاکرات بدون پیش‌شرط باشد، دوم این که تحریم‌های آمریکا علیه ایران به حالت تعلیق درآید و سوم این که تهدیدات متوقف شود.
جماران نوشت: محسن رضایی اظهار کرد: در شرایط کنونی کشور مهم‎ترین راه موفقیت تقویت برادری در امتداد رهبری و پرهیز از زنده کردن پرونده‌های اختلافی و بی حاصل گذشته است. باید مراقب نفوذی‌ها در جنگ اقتصادی و ترکیبی علیه ملت فداکار ایران و نظام اسلامی باشیم و در دام آن‎ها گرفتار نشد.
عصر ایران نوشت: آقای رئیس جمهور! اگر اموال ملت به غارت برود و شهروندان سوال کنند کی بود؟ روزنامه نگاران بنویسند کی بود؟ نمایندگان مجلس بپرسند کی بود و همین طور تا عالی ترین مقامات کشور بگویند کی بود؟ که می شود همان بازی معروف و رقت انگیز کی بود کی بود من نبودم! این پرسشگری کار ما رسانه هاست ، نه کار شما دولتی ها؛ در کار ما دخالت نکنید و به وظایف اصلی خودتان مشغول شوید. آقای پزشکیان! ما به شما رأی ندادیم که رئیس جمهور شوید و همان ادبیات مطالبه گرانه و پرسشی دوران مجلس و روزهای انتخابات را ادامه دهید.

جوان - چرا برخی مردان، به‌جای تلاش برای لغو سربازی اجباری برای خود، در حال تلاش برای تحمیل همین شرایط به زنان هستند؟ اگر نیمی از انرژی و تلاشی که برای سربازی زنان صرف شد، برای لغو اجباری بودن سربازی مردان به کار می‌رفت، شاید امروز در موقعیت متفاوتی قرار داشتیم.
هم میهن - باید به این نتیجه رسید که انتخابات۱۴۰۳ اگر هیچ دستاوردی جز شکست دادن مطلق این گروه ( خالص سازان) نداشت، باز هم دستاورد بسیار مهمی محسوب می‌شود که خطر بزرگی را از بیخ گوش ایران عزیز رفع کرد. آنان خالص‌سازانی هستند که خلوص آنان حد یقفی ندارد و تا آخرین نفر حتی از خود را تبدیل به دشمن و خائن می‌کنند و درصدد حذف او برمی‌آیند....آقای پزشکیان باید متوجه باشد که وفاق با این جریان قدرت‌طلب و تندرو که به خودشان هم رحم نمی‌کنند، آب در هاون کوبیدن و اتلاف وقت است.
فرهیختگان -تبدیل وفاق و همگرایی به مناسک و نمایش، قتلگاه این ایده است .باید برای مفهوم خیر جمعی فراتر از گعده‌های چندنفره سیاسیون به اسم وفاق و غیروفاق، تعریف روشن داشته باشیم و اگر خیر وفاق به مردم نرسد، تبدیل به تئاتری خسته‌کننده خواهد شد.
شرق - عباس آخوندی در یادداشتی نوشت: خسارت جنگ ایران و عراق براساس آن‎چه دانشنامه بریتانیکا اعلام می‌کند، چیزی حدود هزارو ۲۰۰ میلیارد دلار است. قطعا اگر بعد از فتح خرمشهر یا عملیات فتح‌المبین که جهان قدرت و توان دفاعی ایران را به‌ رسمیت شناخته بود، از جنگ خارج شده‌ بودیم، خسارت طرفین شاید ۱۰ درصد این هم نبود، اما فرصت‌های طلایی را یکی پس از دیگری از دست دادیم. چرا؟
شفقنا نوشت: روزنامه کویتی «الجریده» مدعی شد وزیر خارجه روسیه در سفر اخیر خود به تهران پیشنهاد داده که مسکو نقش میانجی را بین ایران و دولت دونالد ترامپ برای بازگشت به مذاکرات ایفا کند. لاوروف به ایران توصیه کرده مذاکرات با سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس را کنار بگذارد و مستقیماً با ترامپ مذاکره کند. به گفته «الجریده»، در مقابل، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، به لاوروف اعلام کرده ایران تنها تحت سه شرط وارد مذاکرات خواهد شد. اول این که مذاکرات بدون پیش‌شرط باشد، دوم این که تحریم‌های آمریکا علیه ایران به حالت تعلیق درآید و سوم این که تهدیدات متوقف شود.
جماران نوشت: محسن رضایی اظهار کرد: در شرایط کنونی کشور مهم‎ترین راه موفقیت تقویت برادری در امتداد رهبری و پرهیز از زنده کردن پرونده‌های اختلافی و بی حاصل گذشته است. باید مراقب نفوذی‌ها در جنگ اقتصادی و ترکیبی علیه ملت فداکار ایران و نظام اسلامی باشیم و در دام آن‎ها گرفتار نشد.
عصر ایران نوشت: آقای رئیس جمهور! اگر اموال ملت به غارت برود و شهروندان سوال کنند کی بود؟ روزنامه نگاران بنویسند کی بود؟ نمایندگان مجلس بپرسند کی بود و همین طور تا عالی ترین مقامات کشور بگویند کی بود؟ که می شود همان بازی معروف و رقت انگیز کی بود کی بود من نبودم! این پرسشگری کار ما رسانه هاست ، نه کار شما دولتی ها؛ در کار ما دخالت نکنید و به وظایف اصلی خودتان مشغول شوید. آقای پزشکیان! ما به شما رأی ندادیم که رئیس جمهور شوید و همان ادبیات مطالبه گرانه و پرسشی دوران مجلس و روزهای انتخابات را ادامه دهید.

ترامپ: زلنسکی به آمریکا بی احترامی کرد؛ او برای صلح آماده نیست

تنش لفظی در دیدار زلنسکی و ترامپ / زلنسکی عذرخواهی نکرد امضای توافق معدنی بی‌نتیجه ماند

سخنگوی وزارت خارجه روسیه: ترامپ و ونس خویشتنداری کردند که زلنسکی را کتک نزدند!

زمان واریز عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی اعلام شد / میزان افزایش عیدی

ناتوانی صادرکنندگان خرد در عرضه ارز در بازار توافقی/ جذابیت نرخ ارز به بیش‌اظهاری در واردات می‌انجامد

موافقت آمریکا با فروش ۲.۰۴ میلیارد دلاری تسلیحات به رژیم صهیونیستی

افزایش فشار تل‌آویو بر واشنگتن برای ضعیف نگه داشتن سوریه

زلنسکی زیر آتش خشم ترامپ و ونس

حماس و اسرائیل در حال مذاکره با انگشت روی ماشه

می‌گویند غیر از مذاکره راهی نیست می‌گوییم مقابل قلدرها سر خم نمی‌کنیم

جوانان سوری علیه اسرائیل دست به سلاح شدند

بحران «فراگیرشدن جاسوسی» در سرزمین‌های اشغالی (یادداشت روز)

اخبار ویژه

آخرین وضعیت بازار کالاهای اساسی در آستانه ماه مبارک رمضان و عید نوروز

زلزله 9 ریشتری در جبهه تروریست‌های پ.ک.ک با فرمان تاریخی اوجالان

طرح 47 کیلومتری «مسیر زندگی» افتتاح شد

میدان دشمن است بازی نکنید! (نکته)

نفرت از آمریکا و رژیم صهیونیستی جهانی شده است

نفرت از آمریکا و رژیم صهیونیستی جهانی شده است

الحاق تجهیزات سنگین، نیمه‌سنگین و فوق‌سنگین به چرخه دفاعی نیروی زمینی ارتش

· ریشه سیاسی نوسان بازارها

· 4 چالش جنوب غرب استان تهران

· روحانیت در کنار مردم

· کارگران خانه‌ها نه بیمه دارندنه بازنشستگی

· سخایی‌فر: هیچ کمانداری 10 سال دوام نمی‌آورد

· سرسخت و پرتنوع مثل «جین هاکمن»

· ترامپ به‌دنبال آتش‌بس هسته‌ای با ایران

· گیلان؛ کانون تمدن، میراث و دیپلماسی فرهنگی

· قوانین مافیایی در نظم جهانی ترامپ

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب 1

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب 2

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب 3

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب 4

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب 5

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب 6

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب 7

دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین: شهید نصرالله، سیدالشهدای آزادی فلسطین است

هواداران حزب‌الله لبنان، نصرالله را می‌پرستیدند

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب/ روایت جالب از حقوق ماهیانه دبیرکل حزب‌الله + عکس و فیلم

آسوشیتدپرس می‌نویسد هواداران حزب‌الله لبنان، نصرالله را می‌پرستیدند و میلیون‌ها نفر دیگر در سراسر جهان عرب و جهان اسلام به خاطر مبارزه با اسرائیل و دفاع از غزه او را ستایش می‌کردند.

سرویس جهان مشرق - پس از آغاز عملیات مقاومت فلسطین در ۱۵ مهر ۱۴۰۲، مصادف با ۷ اکتبر، حدس و گمان هایی در رابطه با ورود حزب الله لبنان به عملیات طوفان الاقصی در رسانه های مختلف منطقه و جهان مطرح شد. از همان لحظات اولیه مشخص شدن شکست سنگین رژیم صهیونیستی در عملیات طوفان الاقصی نگاه تل‌آویو، واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی و عربی به حزب‌الله لبنان معطوف شد.

حزب الله لبنان اعلام کرد در جهت حمایت از آرمان آزادی فلسطین و به منظور کاهش فشار نظامی صهیونیست‌ها بر روی غزه، اقدام به آغاز حملات راکتی به مواضع ارتش رژیم صهیونیستی در شمال سرزمین های اشغالی کرده است. حزب الله طی ماه‌ها حملات راکتی خود، بسیاری از مواضع صهیونیست‌ها در شمال از جمله پایگاه‌های راداری و ارتباطی را مورد اصابت قرار داده و ضربات قابل توجهی به ادوات و دارایی های نظامی ارتش اسرائیل وارد کرد.

اما اصلی ترین نقطه عطف در روند درگیری درمیان حزب الله لبنان و رژیم صهیونیستی که به صورت رسمی منجر به آغاز جنگ سوم لبنان شد، حمله وحشیانه و ناجوانمردانه نیروی هوایی صهیونیست به ضاحیه بیروت بود.

ارتش رژیم صهیونیستی روز جمعه (۶ مهر ۱۴۰۳) با حمله‌ی هوایی سنگین به مقر حزب‌الله در ضاحیه‌ی جنوبی در بیروت، سید حسن نصرالله، دبیرکل این حزب، را به شهادت رساند. در این حمله که با استفاده از تسلیحات ساخت آمریکا صورت گرفته بود، سیدحسن نصرالله، رهبر حزب الله لبنان و چند تن از همراهان و فرماندهان و همچنین دختر ایشان، به فیض شهادت نائل آمدند. این عملیات رژیم صهیونیستی با بازتاب و واکنش های گسترده منطقه ای و جهانی همراه و به شکل غیر رسمی،‌ اعلام جنگ رژیم صهیونسیتی علیه حزب الله لبنان بود.

با این حال، روز بعد، حزب‌الله ضمن صدور بیانیه‌ای در تأیید شهادت نصرالله، متعهد شد به مقاومت در برابر اسرائیل و حمایت از غزه و فلسطین ادامه دهد. چنان‌که شهادت «سید عباس الموسوی» دبیرکل سابق حزب‌الله، به دست رژیم صهیونیستی با روی کار آمدن سید حسن نصرالله و تقویت بی‌سابقه‌ی حزب‌الله همراه شد، به خواست خداوند شهادت سید حسن نصرالله نیز آغازگر دوره‌ی جدیدی از رشد و تقویت حزب‌الله تحت رهبری دبیرکل جدید این حزب خواهد بود. در گزارش پیش رو به معرفی شهید نصرالله می‌پردازیم.

شهید «سید حسن نصرالله» به خاطر مبارزه‌ی موفق با رژیم صهیونیستی و دفاع از آرمان فلسطین، میان ملت‌های عربی فوق‌العاده محبوب بود. روزنامه‌ی آمریکایی نیویورک‌تایمز سال ۲۰۰۶ طی گزارشی تحت عنوان «جهان عرب اسطوره‌ی خود را در رهبر حزب‌الله پیدا کرده» (لینک) به نقل از معاون نخست‌وزیر یک کشور عربی (که نامی از او برده نشده) شهید نصرالله را «قوی‌ترین فرد خاورمیانه» توصیف می‌کند و می‌نویسد: «او تنها رهبر عربی‌ای است که واقعاً به حرفی که می‌زند، عمل می‌کند.» (+)

یکی از اعضای دفاع مدنی لبنان، جمعه، ۶ مهر ۱۴۰۳، در محل اصابت موشک‌های رژیم صهیونیستی در حومه‌ی جنوبی بیروت، موسوم به ضاحیه‌ی جنوبی، مشغول امدادرسانی است. رژیم صهیونیستی با ده‌ها بمب سنگرشکن ۹۰۰ کیلوگرمی آمریکایی مقر حزب‌الله را بمباران کرد. (+)

«سیدِ مقاومت»

سید حسن نصرالله، سومین دبیرکل حزب‌الله لبنان، سال ۱۹۶۰ به دنیا آمد، و ۱۶ فوریه‌ی ۱۹۹۲، پس از ترور «سید عباس الموسوی» در یکی از حملات موشکی اسرائیل، رهبری این حزب را به عهده گرفت. نصرالله که به «سیدِ مقاومت» معروف است[۱]، تحصیلات دینی را در حوزه‌های علمیه‌ی شیعه در لبنان، عراق، و ایران پشت سر گذاشته بود. حزب‌الله لبنان، تحت رهبری نصرالله، دست به عملیات‌های نظامی چشم‌گیری علیه اسرائیل زد. این عملیات‌ها سال ۲۰۰۰ به نقطه‌ی اوج خود رسیدند و اسرائیل را پس از ۱۸ سال اشغالگری، از جنوب لبنان بیرون کردند. دبیرکل فقید حزب‌الله همچنین نقش کلیدی‌ای در تبادل اسرا با اسرائیل در سال ۲۰۰۴ داشت. مبادله‌ای که آن را یکی از بزرگ‌ترین موارد تبادل زندانیان و اجساد، شامل زندانیانی از دیگر کشورهای عربی، توصیف می‌کنند. شهرت نصرالله در طول جنگ ۳۳ روزه با اسرائیل در سال ۲۰۰۶ به‌شدت افزایش یافت؛ جنگی که با عقب‌نشینی اسرائیل از جنوب لبنان پس از متحمل شدن خسارات سنگین به پایان رسید. در نتیجه‌ی این تحولات، نصرالله به نماد مقاومت در برابر اسرائیل و شخصیتی برجسته در مخالفت با نفوذ غرب در خاورمیانه تبدیل شد. طیف گسترده‌ای از مخاطبان در سراسر جهان عرب، سخنرانی‌های نصرالله را که مشخصه‌یشان شور و جذابیت بود، دنبال می‌کردند. بلافاصله پس از آغاز عملیات طوفان‌الاقصی توسط مقاومت فلسطین در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، نصرالله حمایت و همبستگی خود را با فلسطینیان اعلام کرد. حزب‌الله روز بعد، ۸ اکتبر، در همبستگی با غزه جبهه‌ای را در جنوب لبنان علیه رژیم صهیونیستی باز کرد.

تعدادی از لبنانی‌ها به سخنرانی تلویزیونی ماه جولای سال ۲۰۲۱ شهید «سید حسن نصرالله» دبیرکل وقت حزب‌الله، در حمایت از مردم فلسطین گوش می‌دهند. علاوه بر شیعیان لبنان و هواداران حزب‌الله، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان عرب، سخنرانی‌های شورانگیز شهید نصرالله را دنبال می‌کردند. (+)

% buffered05:05

-05:05

Download

سخنرانی شهید «سید حسن نصرالله» به زبان فارسی [دانلود]

از امل تا حزب‌الله

سید حسن نصرالله ۳۱ آگوست ۱۹۶۰ (۹ شهریور ۱۳۳۹) در روستای «البزوریه» در نزدیکی شهر «صور» در جنوب لبنان به دنیا آمد. سید حسن و همسرش «فاطمه یاسین» صاحب پنج فرزند به نام‌های محمدهادی، زینب، محمدجواد، محمدمهدی، و محمدعلی بودند. محمدهادی، پسر ارشد نصرالله، سال ۱۹۹۷ در جریان درگیری‌ها در جنوب لبنان توسط ارتش اسرائیل به شهادت رسید و پیکرش هفت سال بعد، سال ۲۰۰۴، در مبادله‌ی اسرا با این رژیم، تحویل گرفته شد. نصرالله تحصیلات اولیه را در مدرسه‌ی «الکفاح» در محله‌ی فقیرنشین «کرنتینا» در بیروت سپری کرد و سپس در یکی از مدارس مقطع متوسطه در محله‌ی «سن الفیل» در شرق بیروت ادامه‌ی تحصیل داد. پس از آغاز جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۷۵، خانواده‌ی نصرالله دوباره به الزوریه، زادگاه سید حسن، نقل‌مکان کردند و او تحصیلات متوسطه‌ی خود را در آن‌جا به پایان رساند. نصرالله در ۱۶ سالگی در حوزه‌ی علمیه‌ی نجف در عراق ثبت نام کرد و آن‌جا تحت تعلیم سید عباس الموسوی (که بعدها دبیرکل حزب‌الله شد) قرار گرفت. نصرالله سپس، سال ۱۹۷۸، عراق را ترک کرد؛ مدت کوتاهی در شهر قم، در ایران، تحصیل کرد؛ و بالأخره به لبنان بازگشت و تحصیل علوم دینی را در مدرسه‌ی علمیه «امام المنتظَر» در بعلبک ادامه داد؛ مدرسه‌ای که توسط الموسوی تأسیس شده بود.

شهید «سید حسن نصرالله» دبیرکل فقید حزب‌الله لبنان، اوایل آوریل ۱۹۹۸ در بیروت با خبرنگاران گفت‌وگو می‌کند. شهید نصرالله پس از شهادت پسر ارشدش «محمدهادی» (که هجده سال داشت) گفت افتخار می‌کند که او هم «پدر شهید» شده است. وقتی اسرائیلی‌ها تصاویر پیکر محمدهادی را منتشر کردند و به حزب‌الله پیشنهاد دادند این پیکر را با اجساد سربازان اسرائیلی مبادله کند، نصرالله جواب داد: «نگهش دارید. ما مردان بسیار زیادی مانند هادی داریم که حاضرند خودشان را وقف این مبارزه کنند.» (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› اعزام «مارشال بیلینگزلی» به لبنان برای مقابله با کنفرانس ایرانی «افق نو»

نصرالله در دوران دبیرستان با جنبش امل آشنا و وارد حوزه‌ی فعالیت‌های سیاسی شد. وی در نهایت به عنوان رهبر سازمانی این جنبش در البزوریه منصوب شد. سال ۱۹۷۹، رئیس دفتر سیاسی امل در منطقه‌ی بقاع شد. با این حال، سال ۱۹۸۲، در نتیجه‌ی اختلاف با رهبری امل بر سر راهبردهای مبارزه با اسرائیل، به سازمان تازه‌تأسیس حزب‌الله پیوست و به عنوان رهبر این سازمان در منطقه‌ی بقاع منصوب شد. در این سِمت، عهده‌دار بسیج نیرو و تشکیل تیم‌های نظامی بود. سید حسن به مرور زمان در سلسله‌مراتب حزب‌الله صعود کرد و به عنوان مسئول اجرایی ارشد این سازمان مسئولیت اجرای تصمیمات اتخاذشده توسط شورای حزب را به عهده گرفت. در نهایت، سال ۱۹۹۲، پس از ترور الموسوی، نصرالله به‌رغم این‌که جوان‌ترین عضو شورا بود، به اتفاق آرا به عنوان دبیرکل جدید حزب‌الله انتخاب شد.

شهید «سید حسن نصرالله» دبیرکل فقید حزب‌الله لبنان، اواخر جولای ۱۹۹۶ طی یک کنفرانس خبری در بیروت سخنرانی می‌کند. شهید نصرالله پس از ترور شهید «سید عباس الموسوی» دبیرکل سابق حزب‌الله، در حالی به اتفاق آرا به عنوان دبیرکل بعدی این حزب انتخاب شد که جوان‌ترین عضو شورای حزب‌الله بود. چنان‌که ترور شهید الموسوی راه به جایی نبرد، ان‌شاءالله، ترور شهید نصرالله نیز موجب تضعیف حزب‌الله لبنان نخواهد شد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› «برونو کال»؛ افسری که تحریم حزب‌الله به او ختم می‌شود

درآمد ماهانه‌ی سید حسن نصرالله!

خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس می‌نویسد سید حسن نصرالله طی حدود سه دهه رهبری‌اش بر حزب‌الله، این سازمان را به یکی از قدرتمندترین گروه‌های شبه‌نظامی در خاورمیانه تبدیل کرد[۲]. نصرالله ۶۴ ساله استراتژیست زیرکی بود که هواداران شیعه‌ی حزب‌الله در لبنان او را می‌پرستیدند و میلیون‌ها نفر دیگر در سراسر جهان عرب و جهان اسلام او را ستایش می‌کردند[۳]. اگرچه این سخنران آتشین در آمریکا و بخش اعظم غرب به عنوان یک افراط‌گرا تلقی می‌شد، اما در عین حال، نسبت به شبه‌نظامیانی که پس از تأسیس حزب‌الله در سال ۱۹۸۲ بر آن مسلط شده بودند، فردی عمل‌گرا به شمار می‌رفت. نصرالله طی سخنرانی‌هایش پس از آغاز جنگ غزه، دائماً تأکید می‌کرد تا زمانی که آتش‌بس در غزه برقرار نشود، حزب‌الله دست از حملاتش علیه اسرائیل برنخواهد داشت. پس از تصمیم نصرالله برای انجام عملیات در دفاع از حماس، محبوبیت حزب‌الله نزد اعراب به‌شدت افزایش پیدا کرد.

شهید «سید حسن نصرالله» (وسط) دبیرکل وقت حزب‌الله لبنان، اواسط فوریه‌ی ۲۰۰۷، در جمع هزاران حامی این حزب در حومه‌ی جنوبی بیروت سخنرانی می‌کند. پیروزی‌های مکرر حزب‌الله تحت رهبری شهید نصرالله علیه رژیم صهیونیستی و حمایت راسخ او از آرمان فلسطین، دبیرکل حزب‌الله را به اسطوره‌ی ملت‌های عربی تبدیل کرده بود. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› عزم ایران و حزب‌الله برای شکستن محاصره آمریکا علیه لبنان

آسوشیتدپرس توضیح می‌دهد که تصویر سید حسن نصرالله با عینک و ریش بلند خاکستری، مانند بسیاری از مردان مذهبی شیعه، هیچ شباهتی به یک فرمانده‌ی شبه‌نظامی با هزاران نیروی تحت امر به‌شدت مسلح، آموزش‌دیده، و جنگ‌دیده نداشت. معمولاً در سخنرانی‌هایش مکث می‌کرد؛ لطیفه تعریف می‌کرد؛ یا جمله‌ای به لهجه‌ی محلی می‌گفت. یک بار در پاسخ به خبرنگاری که طی یک مصاحبه‌ی تلویزیونی درباره‌ی درآمد ماهیانه‌اش پرسیده بود، گفت درآمدش حدود ۱۳۰۰ دلار در ماه است. پس از پایان جنگ داخلی در لبنان، حزب‌الله، تحت رهبری نصرالله، کم‌کم یک شبکه‌ی رفاه اجتماعی پیچیده تشکیل داد؛ از جمله اقدام به ساخت مدرسه، درمانگاه، و مسکن، در بخش‌های فقیرنشین و عمدتاً شیعه‌ی لبنان کرد. پس از عقب‌نشینی اسرائیل از جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰، دبیرکل حزب‌الله طی سخنرانی مشهوری گفت: «اسرائیل سلاح هسته‌ای و قوی‌ترین نیروی هوایی در منطقه را دارد، اما در حقیقت، از تار عنکبوت هم ضعیف‌تر است.»

شهید «سید حسن نصرالله» دبیرکل وقت حزب‌الله، اواسط دسامبر ۲۰۰۰ در بیروت سخنرانی می‌کند. پیروزی حزب‌الله علیه رژیم صهیونیستی و اجبار این رژیم به عقب‌نشینی از جنوب لبنان پس از حدود دو دهه اشغالگری، نصرالله را به یک اسطوره در میان اعراب تبدیل کرد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› گزارش اطلاعاتی محرمانه آمریکا: اسرائیل در جنگ با حزب‌الله پیروز نخواهد شد

[۱] ‘Master of Resistance’ – Life and Legacy of Hezbollah’s Assassinated Leader Hassan Nasrallah Link

[۲] Hezbollah leader Hassan Nasrallah transformed the militant group into a potent regional force Link

[۳] Who was longtime Hezbollah leader Hassan Nasrallah? Link

اخبار مرتبط

سید حسن نصرالله رهبر مقاومت لبنان به شهادت رسید

تشکیل حزب الله لبنان یک ایده لبنانی محض بود/ پشتیبانی و تایید امام خمینی (ره) به نقطه اشتراک حزب الله تبدیل شد/ چرا مقاومت لبنان «حزب الله» نام گرفت؟ +فیلم

تصویب نامگذاری معبری به نام شهید نصرالله

بازتاب سخنان رهبر انقلاب در رسانه‌های چین

رسانه‌های صهیونیست: نصرالله بهترین تحلیلگر مسائل اسرائیل است

تل آویو: نصرالله از ابتدای جنگ هدفش کور کردن سامانه‌ها در جبهه شمالی بوده است

حزب‌الله در همان مدرسه‌ای که من در آن درس می‌خواندم و درس می‌دادم تأسیس شد/ سید عباس موسوی اجازه نداد در دورۀ اول آموزش نظامی حزب شرکت کنم/ تا سر و شکل پیدا کردن حزب، اولویتمان فعالیت نظامی بود

دیدار و گفتگوی عراقچی با دبیرکل سازمان ملل پس از شهادت سیدحسن نصرالله +عکس

حزب الله: پیکر سیدحسن نصرالله در ضاحیه جنوبی بیروت دفن می‌شود

اسحاق بریک: اسرائیل نمی‌تواند حزب الله را شکست دهد

وزیر کشور: ایران کنار مردم لبنان و جریان مقاومت خواهد ماند

حزب‌الله: امت باید با وحدت با دشمنانشان مقابله کند

فیلم/ گریه‌های فرزندان آیت‌الله سیستانی در غم شهادت سید مقاومت

مهار تنش‌ها در منطقه محور رایزنی وزیر خارجه عمان و گوترش

آیت‌الله جنتی: مقاومت با قدرت ادامه می‌یابد/ نابودی رژیم‌ صهیونیستی حتمی است

شهید سید حسن نصرالله؛ «سید مقاومت» و اسطوره جهان عرب

ارتش رژیم صهیونیستی روز جمعه (۶ مهر ۱۴۰۳) با حمله‌ی هوایی سنگین به مقر حزب‌الله در ضاحیه‌ی جنوبی در بیروت، سید حسن نصرالله، دبیرکل این حزب، را به شهادت رساند.

سید حسن نصرالله، سومین دبیرکل حزب‌الله لبنان، سال ۱۹۶۰ به دنیا آمد، و ۱۶ فوریه‌ی ۱۹۹۲، پس از ترور «سید عباس الموسوی» در یکی از حملات موشکی اسرائیل، رهبری این حزب را به عهده گرفت. نصرالله که به «سیدِ مقاومت» معروف است، تحصیلات دینی را در حوزه‌های علمیه‌ی شیعه در لبنان، عراق، و ایران پشت سر گذاشته بود. حزب‌الله لبنان، تحت رهبری نصرالله، دست به عملیات‌های نظامی چشم‌گیری علیه اسرائیل زد. این عملیات‌ها سال ۲۰۰۰ به نقطه‌ی اوج خود رسیدند و اسرائیل را پس از ۱۸ سال اشغالگری، از جنوب لبنان بیرون کردند. دبیرکل فقید حزب‌الله همچنین نقش کلیدی‌ای در تبادل اسرا با اسرائیل در سال ۲۰۰۴ داشت. مبادله‌ای که آن را یکی از بزرگ‌ترین موارد تبادل زندانیان و اجساد، شامل زندانیانی از دیگر کشورهای عربی، توصیف می‌کنند. شهرت نصرالله در طول جنگ ۳۳ روزه با اسرائیل در سال ۲۰۰۶ به‌شدت افزایش یافت؛ جنگی که با عقب‌نشینی اسرائیل از جنوب لبنان پس از متحمل شدن خسارات سنگین به پایان رسید. در نتیجه‌ی این تحولات، نصرالله به نماد مقاومت در برابر اسرائیل و شخصیتی برجسته در مخالفت با نفوذ غرب در خاورمیانه تبدیل شد. طیف گسترده‌ای از مخاطبان در سراسر جهان عرب، سخنرانی‌های نصرالله را که مشخصه‌یشان شور و جذابیت بود، دنبال می‌کردند. بلافاصله پس از آغاز عملیات طوفان‌الاقصی توسط مقاومت فلسطین در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، نصرالله حمایت و همبستگی خود را با فلسطینیان اعلام کرد. حزب‌الله روز بعد، ۸ اکتبر، در همبستگی با غزه جبهه‌ای را در جنوب لبنان علیه رژیم صهیونیستی باز کرد.

سید حسن نصرالله ۳۱ آگوست ۱۹۶۰ (۹ شهریور ۱۳۳۹) در روستای «البزوریه» در نزدیکی شهر «صور» در جنوب لبنان به دنیا آمد. سید حسن و همسرش «فاطمه یاسین» صاحب پنج فرزند به نام‌های محمدهادی، زینب، محمدجواد، محمدمهدی، و محمدعلی بودند. محمدهادی، پسر ارشد نصرالله، سال ۱۹۹۷ در جریان درگیری‌ها در جنوب لبنان توسط ارتش اسرائیل به شهادت رسید و پیکرش هفت سال بعد، سال ۲۰۰۴، در مبادله‌ی اسرا با این رژیم، تحویل گرفته شد. نصرالله تحصیلات اولیه را در مدرسه‌ی «الکفاح» در محله‌ی فقیرنشین «کرنتینا» در بیروت سپری کرد و سپس در یکی از مدارس مقطع متوسطه در محله‌ی «سن الفیل» در شرق بیروت ادامه‌ی تحصیل داد. پس از آغاز جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۷۵، خانواده‌ی نصرالله دوباره به الزوریه، زادگاه سید حسن، نقل‌مکان کردند و او تحصیلات متوسطه‌ی خود را در آن‌جا به پایان رساند. نصرالله در ۱۶ سالگی در حوزه‌ی علمیه‌ی نجف در عراق ثبت نام کرد و آن‌جا تحت تعلیم سید عباس الموسوی (که بعدها دبیرکل حزب‌الله شد) قرار گرفت. نصرالله سپس، سال ۱۹۷۸، عراق را ترک کرد؛ مدت کوتاهی در شهر قم، در ایران، تحصیل کرد؛ و بالأخره به لبنان بازگشت و تحصیل علوم دینی را در مدرسه‌ی علمیه «امام المنتظَر» در بعلبک ادامه داد؛ مدرسه‌ای که توسط الموسوی تأسیس شده بود.

نصرالله در ۳۱ اوت ۱۹۶۰ در برج حمود از محله‌های شرق بیروت به دنیا آمد.[۱۵] او فرزند ارشد میان ۹ فرزند دیگر خانواده محسوب می‌شود.[۱۶] در زمان کودکی، پدرش به شغل سبزی و میوه‌فروشی مشغول بود و عضو حزب سوسیال ناسیونالیست سوری بود.[۱۷][۱۸][۱۹] به دلیل فقر اقتصادی و شرایط نامساعد کاری، خانوادهٔ وی به منطقهٔ الکرنتینا در جنوب بیروت رفتند. خانوادهٔ وی در سال ۱۹۷۵، هم‌زمان با آغاز جنگ داخلی لبنان، به البازوریه برگشتند.[۳][۷][۷] سید حسن از کودکی شدیداً به سید موسی صدر علاقه‌مند بود.[۲۰]

حسن با وجود اینکه خانواده‌اش مذهبی نبودند، به علوم دینی علاقه داشت. او در مدرسه النجاه و بعداً یک مدرسه دولتی در محله عمدتاً مسیحی سن الفیل بیروت تحصیل کرد.[۵][۱۵] او مقطع دبیرستان را در روستای البازوریه در جنوب لبنان به پایان رسانید و در سال ۱۹۷۶، در سن ۱۶ سالگی برای تحصیلات حوزوی به شهر نجف در عراق رفت و در آن‌جا، سید محمدباقر صدر، بنیان‌گذار حزب الدعوه اسلامی، او را به شاگرد لبنانی خود سید عباس الموسوی معرفی کرد.[۱۷] او بعد از ۲ سال اقامت و تحصیل در این شهر، مجدداً به لبنان بازگشت و در مدرسهٔ الامام منتظر در بعلبک مشغول به فراگیری علوم حوزوی شد. مشوق اصلی وی برای عزیمت به نجف و فراگیری علوم اسلامی سید محمد غروی، امام جمعه شهر صور بوده است.[۷][۲۱] نصرالله در سال ۱۹۸۹ برای تکمیل دروس حوزوی به قم رفت، اما با گذشت یک سال، به دلیل شدت تنش‌ها در لبنان، به درخواست شورای حزب‌الله به بیروت بازگشت.[۲۲]

نصرالله با اتمام دورهٔ دبیرستان و هم‌زمان با آغاز جنگ داخلی لبنان وارد جنبش امل شد و به‌عنوان مسئول سازمانی جنبش شیعی امل در روستای البازوریه به فعالیت پرداخت. وی در زمان تحصیل در حوزه امام منتظر نیز به فعالیت سازمانی در جنبش امل می‌پرداخت که در همان زمان، به‌عنوان عضو دفتر سیاسی آن انتخاب شد.[۷]

سید حسن نصرالله (متولد 31 آگوست 1960، برج حمود، لبنان- درگذشته 27 سپتامبر 2024، ضاحیه، بیروت)، روحانی شیعه لبنانی و دبیرکل حزب‌الله لبنان، یک حزب سیاسی و گروه نظامی شیعه اسلامی، است.

او در سال 1960 در حومه بیروت به دنیا آمد و تحصیلات خود را در صور و سپس در یک حوزه علمیه شیعه در بعلبک به پایان رساند. نصرالله پس از آن در یک مدرسه وابسته به جنبش امل تدریس کرد. او سپس به حزب‌الله پیوست که برای مقابله با حمله اسرائیل به لبنان در سال 1982 تشکیل شده بود. پس از یک دوره کوتاه مطالعات دینی در ایران، نصرالله به لبنان بازگشت و در سال 1992 پس از ترور سید عباس موسوی در یک حمله هوایی توسط اسرائیل، رهبر حزب‌الله شد.

در دوران رهبری نصرالله، حزب‌الله موشک‌هایی با برد طولانی‌تر به دست آورد که به آنها اجازه می‌داد به شمال اسرائیل حمله کنند. پس از تحمل تلفات سنگین اسرائیل در طول اشغال 18 ساله جنوب لبنان، نیروهای خود را در سال 2000 عقب‌نشینی کردند که محبوبیت حزب‌الله را در منطقه به شدت افزایش داد و موقعیت حزب‌الله را در لبنان تقویت کرد. با این حال، نقش حزب‌الله در کمین یک واحد گشتی مرزی اسرائیلی که منجر به جنگ لبنان در سال 2006 شد، مورد انتقاد محلی و منطقه‌ای قرار گرفت. در طول جنگ داخلی سوریه، حزب‌الله در کنار ارتش سوریه جنگید.

در 27 سپتامبر 2024، سید حسن نصرالله در حمله هوایی اسرائیل به شش ساختمان در ناحیه ضاحیه در جنوب بیروت به شهادت رسید. پس از این حمله، سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرد که نیروی هوایی اسرائیل مقر اصلی حزب‌الله در بیروت را با هدف ترور نصرالله هدف قرار داده است. پس از یک روز حزب‌الله لبنان با صدور بیانیه‌ای شهادت سید حسن نصرالله، دبیرکل این جنبش در حمله رژیم صهیونیستی به ضاحیه جنوبی بیروت را تایید کرد.

سید حسن نصرالله، رهبر جبهۀ مقاومت اسلامی لبنان و سومین دبیرکل حزب‌الله لبنان پس از ترور شدن شهید سید عباس موسوی به دست نیروهای نظامی اسرائیل در سال ۱۹۹۲ م، بود. ایشان یکی از چهره‌های محبوب و شاخص جهان اسلام در مبارزۀ با رژیم اشغالگر قدس به‌شمار می‌رود. وی خود را از مقلدان اندیشه‌ای و عملی رهبر جمهوری اسلامی ایران (سیدعلی حسینی خامنه‌ای) می‌دانست. از جمله اصول اساسی اندیشه‌ای و رفتاری سیدحسن نصرالله دفاع و پیگیری تفکر وحدت امت اسلامی و ایجاد تمدن نوین اسلامی در جهان اسلام بود. ایشان پس از سال‌ها تلاش و مجاهدت در محور مقاومت و آرمان قدس شریف، سرانجام در حملۀ هواپیماهای جنگی رژیم صهیونیستی شامگاه جمعه، 27 سپتامبر سال 2024 م، برابر با 6 مهرماه سال 1403 ش، به محلات مسکونی منطقۀ حاره حریک در ضاحیۀ بیروت به همراه تعدادی از فرماندهان محور مقاومت به شهادت رسید.

زندگی‌نامه

سیدحسن نصرالله در سال 1960 میلادی، در شهرک البازوریه واقع در ۱۰ کیلومتری شرق بیروت به دنیا آمد.

او به دلیل فشارهای اقتصادی جنوب لبنان به همراه خانواده به بیروت مهاجرت کرد و در حاشیۀ پایتخت در محلۀ کرنتینا سکنی گزید.

وی می‌گوید: «در کودکی شال مشکی و بلند مادر بزرگش را دور سر می‌پیچانده و به حاضران می‌گفته من روحانی هستم، پشت سرم نماز بخوانید». شخصیت نصرالله در محلۀ کرنتینا شکل گرفت. وی در نوجوانی در نزد پدرش در مغازۀ میوه‌فروشی کار می‌کرده. سید برخلاف دوستانش که همیشه راهی زمین‌های فوتبال و سواحل توریستی بیروت بودند، به مناطق مجاور کرنتینا همانند، ‌النبعه، سن الفیل و برج حمود می‌رفت تا از فضای معنوی مساجد آنها استفاده کند.

زندگی شخصی

سید حسن نصرالله در سال ۱۹۶۰ در محله برج حمود بیروت متولد شد. بزرگترین فرزند خانواده‌ای پرجمعیت بود و در کودکی به دلیل شرایط سخت اقتصادی، خانواده‌اش به مناطق دیگری از بیروت مهاجرت کردند. علاقه او به دین و شخصیت سید موسی صدر از کودکی در او ریشه دواند، هرچند خانواده‌اش مذهبی نبودند.

سید حسن نصرالله تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند و دوره راهنمایی را در محله سن الفیل بیروت ادامه داد. سپس برای ادامه تحصیل به روستای البازوریه رفت و پس از اتمام دبیرستان، در سن شانزده سالگی عازم نجف شد تا به تحصیل علوم دینی بپردازد. دو سال بعد به لبنان بازگشت و در مدرسه الامام منتظر بعلبک به فراگیری علوم دینی مشغول شد. سید محمد غروی، امام جمعه شهر صور، مشوق اصلی او برای تحصیل در نجف بود. در سال ۱۹۸۹ نیز برای تکمیل تحصیلات به قم رفت اما به دلیل شرایط ناآرام لبنان به بیروت بازگشت.

تحصیلات

سیدحسن از کودکی علاقۀ فراوانی به مطالعه داشت و در زمینۀ دین مطالعات زیادی انجام داده است. او تحصیلات ابتدایی را در مدرسه‌های کوی النجاح و سن الفیل پشت‌ سر گذاشت و ‌همزمان با جنگ‌های داخلی لبنان به اتفاق خانواده به بازوریه زادگاه خود بازگشت و در شهر صور دوران دبیرستان را تمام کرد. او تحصیلاتش را در نجف نزد موسوی و آیت‌الله صدر ادامه داد و در سال ۱۹۷۸ مقدمات را به پایان رساند. در این دوران در کشور عراق تحولات سیاسی و امنیتی فراگیر شده‌ بود. در این تحولات طلاب علوم دینی حوزه نجف همواره تحت تعقیب بودند. طلبه‌های لبنانی نیز در این دوران با اتهامات مختلفی از جمله همکاری با حزب الدعوه عراق، همکاری با جنبش امل در لبنان و یا ارتباط با حزب بعث حاکم بر سوریه مواجه بودند.

ازدواج

در سال 1978 برابر با 1357ش سيد حسن نصرالله با فاطمه ياسين ازدواج كرد. حاصل این ازدواج پنج فرزند به نام‌های شهید هادی، محمدجواد، زینب، محمدعلی، محمدمهدی بود.[۸]

شهادت فرزند محمدهادی نصرالله

محمدهادی (۱۹۷۹ م. بارزویه لبنان – ۱۹۹۷ اقلیم تفاح)، فرزند بزرگ نصرالله است. در سال ۱۹۷۹ در البارزویه از توابع لبنان متولد شد. تحصیلات ابتدایی را از مدرسه ناصر شهر بعلبک آغاز کرد و چند سال بعد یعنی سال ۱۹۸۵ به همراه پدرش در سفری به ایران آمد. اما یکسال بعد به علت وجود بحران در لبنان به زادگاهش بازگشت و به تحصیلات خود ادامه داد.

او در سال ۱۹۹۴ با جلب رضایت پدر به جمع رزمندگان حزب‌الله لبنان در جبهه‌های جنوب لبنان پیوست. او که به تازگی ازدواج کرده بود در عملیاتی که در منطقه اقلیم التفاح از توابع منطقه جبل‌الرفیع انجام شد به همراه چند تن دیگر از همرزمانش در سپتامبر سال ۱۹۹۷ در سن ۱۸ سالگی کشته شد.

در اولین سالروز کشته شدن هادی حسن نصرالله در ۱۵ سپتامبر ۱۹۹۸، «خیابان شهید هادی حسن نصرالله» با حضور رفیق حریری نخست‌وزیر وقت و شماری از وزیران و نمایندگان مجلس لبنان، در شهر بیروت پایتخت این کشور افتتاح شد.

در ١٣ سپتامبر١٩٩٧ فرزند بزرگ او محمدهادی در مبارزه قهرمانانه با نیروهای اشغالگردر منطقە «جبل الرفیع» در جنوب لبنان به شهادت رسید.

در ٢۵ می ٢٠٠٠ جنوب لبنان به دست نیروهای او - فرزندان مقاومت اسلامی‌-آزاد شد و دشمن صهیونیستی مجبور به ترک این زمین‌ها شد. (به استثنای مزارع شبعا).

مواضع سیاسی و جهادی او طی سال های ٢٠٠٠ -٢٠٠۶ مواضعی برجسته است کە بارزترین آنها آزادسازی اسرای لبنانی و در رأس آنان «شیخ عبدالکریم عبید» و «حاج مصطفی دیرانی» است.

او در وفاق ملی لبنان پس از ترور رفیق حریری (2005/2/14) نقشی کلیدی ایفا کرد، و با تدبیر وآگاهی سیاسی خود توانست تصمیم‌های دولت آمریکا علیه حزب و سلاح‌های آن (در رأس آن قطعنامه ١۵۵٩) خنثی کند.[۱۰]

پیروزی حزب‌الله در خارج کردن اسرائیل از جنوب لبنان و شهید شدن پسر نصرالله در جنگ در سال ۱۹۹۷، موجب محبوبیت سید حسن نصرالله در جنوب لبنان شد.

نصرالله با اعتقادی راسخ به ولایت فقیه، روش امام خمينى(ره) و رهبر معظم انقلاب و اندیشه‌ها و مبانی فكری این دو بزرگوار را شناخته و با الگوبرداری دقیق از این روش، حزب‌الله را تا آخرین لحظه عمرش اداره و رهبری کرده است. [۱۱]

ارتباط با ایران

سید حسن نصرالله از همان ابتدای فعالیت‌های سیاسی خود ارتباط نزدیکی با ایران برقرار کرد. در سال ۱۳۶۰، در سن بیست سالگی، به دیدار امام خمینی رفت و از سوی ایشان به عنوان نماینده در امور لبنان منصوب شد. نصرالله همچنین در سال ۱۳۶۱ به عنوان سرپرست تیم ورزشی جنبش امل به ایران سفر کرد و این ارتباطات را بیش از پیش تقویت نمود.

برای تکمیل تحصیلات دینی و تعمیق ارتباط با ایران، نصرالله در سال ۱۳۶۶ به قم مهاجرت کرد. دو سال اقامت در قم فرصتی برای او فراهم کرد تا علاوه بر تحصیل، زبان فارسی را بیاموزد و روابط نزدیکی با نخبگان سیاسی و نظامی ایران برقرار کند. این ارتباطات در آینده نقش مهمی در تقویت همکاری‌های حزب‌الله و ایران ایفا کرد.

سید حسن نصرالله همواره بر حمایت‌های همه جانبه ایران از حزب‌الله تاکید کرده است. وی در سخنرانی‌های خود بارها به این موضوع اشاره کرده و اعلام کرده است که حزب‌الله تمامی نیازهای خود را از ایران تامین می‌کند. نصرالله همچنین بر وفاداری حزب‌الله به انقلاب اسلامی ایران تاکید کرده و دفاع از ایران را وظیفه‌ای شرعی و انقلابی می‌داند. حزب‌الله لبنان بارها اعلام کرده است که در صورت حمله به ایران، به یاری آن خواهد شتافت.

جمله تاریخی شهید سید حسن نصرالله در مورد ایران + عکس

علی لاریجانی جمله ای از شهید سید حسن نصرالله در مورد ایران را مطرح کرد.

به گزارش جماران؛ علی لاریجانی مشاور رهبر انقلاب در صفحه خود در شبکه اجتماعی اکس نوشت:

شهید سید حسن نصرالله: اگر روزی به ملت ایران حمله نظامی صورت گیرد، عاشورایی می‌جنگم.

نمایندۀ امام خمینی در لبنان

در دیداری که حسن نصرالله در سال ۱۳۶۰ با آیت‌الله خمینی در تهران داشت، رهبر انقلاب ایران او را به‌عنوان نماینده خود در امور حسبیه و اخذ امور شرعیه در لبنان منصوب کرد.

نصرالله در زمان دریافت این حکم تنها ۲۱ سال داشت و نخستین فرد از رهبران حزب‌الله لبنان بود که چنین حکمی را ازامام دریافت می‌کرد. نصرالله در سال ۱۳۶۱ هم به‌عنوان سرپرست تیم ورزشی جنبش امل به تهران سفر کرد اما به دلیل درگرفتن جنگ ۱۹۸۲ لبنان این سفر نیمه‌تمام ماند.

نصرالله در سال ۱۳۶۶ تصمیم گرفت که برای ادامه تحصیلات دینی به قم مهاجرت کند. او دو سال در حوزه علمیه قم تحصیل کرد. نصرالله در این مدت زبان فارسی را به خوبی آموخت و دوستان نزدیکی در میان نخبگان سیاسی-نظامی ایران پیدا کرد. او در سال ۱۳۶۸ به لبنان بازگشت.

نصرالله در سخنرانی‌هایش از انقلاب اسلامی ایران دفاع می‌کرد و آن را وظیفه‌ای بر اساس قانون وفاداری می‌دانست.

معاون سید حسن نصرالله در پاسخ به سؤالی مبنی بر واکنش حزب‌الله در صورت حمله اسرائیل و حامیان آن به ایران گفت: رابطه ما با جمهوری اسلامی ایران مثل پدر و فرزند است و در صورت حمله متجاوزان از ایران دفاع خواهیم کرد، حتی اگر شود خودمان را فدای بقای جمهوری اسلامی بکنیم، این کار را خواهیم کرد و این کار نه از روی تعصب، بلکه به خاطر مصالح حقیقی جهان اسلام است.

عزیمت به قم

در سال ۱۹۹۰ م (۱۳۶۹ ش) با برقراری آرامش نسبی در لبنان سید حسن نصرالله که همچنان تشنه علوم و معارف اهل بیت علیهم ‌السلام بود، توانست برادران خود را در شورای مرکزی حزب الله (بر خلاف اراده و خواست آنان) متقاعد کند که عازم شهر مقدس قم شود. او می‌دانست با فراگیری هر چه بیشتر علوم اهل بیت علیهم‌السّلام می‌تواند قویتر و با دست پر به میدان مقاومت باز گردد تا مسئولیت خود را به نحو احسن ادامه دهد و این بار نقش بین المللی را ایفا کند.

ارتباط سید حسن نصرالله با اوضاع لبنان با آمدن او به قم قطع نشد. با آنکه وی در حوزه علمیه قم حضور داشت، اما اوضاع لبنان و حزب الله را با دقت پیگیری می‌کرد. او برای کسب دانش بیشتر و فراگیری بحث خارج فقه به قم آمد تا در کلاس درس شاگردان امام خمینی رحمة‌الله‌علیه شرکت کند و با کسب آگاهی و عرفان بیشتر بتواند جنبش مقاومت اسلامی لبنان راغنی سازد.

او قصد داشت دو سه سالی را با خدای خود خلوت کند. دانش و عرفان بجوید و با روحی سرشار از علم و معرفت به بیروت باز گردد، ولی برخی از اعضای شورای رهبری حزب الله در بیروت سید حسن را به حال خود نگذاشتند و به او اجازه ندادند به آرزوی دیرینه خود برسد. ویژگیها و توانمندیهای سرشاری که داشت، به مسئولان جمهوری اسلامی و حزب الله اجازه نداد از استعدادها و توانمندیهای او چشم پوشی کنند.

در ماههای اول آمدن به قم او می‌خواست همه وقت خود را صرف فراگیری علم کند و با برخی از طلاب لبنانی قرار گذاشت در کلاس درس علمای مشهور شرکت کند. او تنها در کلاسهای درس فقه و علم اصول شرکت نمی‌کرد، بلکه در دروس تفسیر قرآن آیت‌الله جوادی آملی نیز حضور می‌یافت.

او به صورت نامنظم در بیشتر درسهای بحث خارج فقه حوزه شرکت می‌کرد. از جمله کلاس‌های بحث آیت‌الله فاضل لنکرانی رحمة‌الله‌علیه و آیت‌الله سید کاظم حائری . همچنین او از ابتدای پیوستن به طلبگی علاقه و صف ناپذیری به علمای عارف و سالک داشت.
او در محضر بزرگانی چون آیت‌الله بهجت و آیت‌الله کشمیری رحمة‌الله‌علیه حضور می‌یافت. پس از پایان اقامت در قم و بازگشت به بیروت، هرگاه به ایران می‌آمد از برادران مسئول می‌خواست ملاقات او را با آیت‌الله بهجت و آقایان کشمیری رحمة‌الله‌علیه و حسن زاده آملی تدارک ببینند.

با علمای بزرگ دیگری که در عرفان و سلوک شهرت داشتند و ساکن تهران و مشهد بودند، ملاقات می‌کرد و اصول عرفان عملی و سلوک الی الله را از آنان جویا می‌شد.

سفر به نجف اشرف

در آن ایام شوق تحصیل علوم دینی لحظه‌ای سید حسن جوان را آرام نمی‌گذاشت. او که بسیار تحت تاثیر اندیشه امام موسی صدر بود به قشر روحانیت علاقمند و وارد حوزه علمیه « امام علی علیه ‌السلام » در شهر بعلبک شد و مقدمات علوم دینی را نزد اساتید آن حوزه فرا گرفت. مؤسس این حوزه امام موسی صدر بود که آن وقت به مدیریت شهید سید عباس موسوی اداره می‌شد. در این حوزه علاوه بر سید حسن نصرالله، آقایان شهید شیخ علی کریم ، شیخ حسن یاسین و شیخ محمد خاتون نیز تحصیل می‌کردند و با وی هم درس بودند[۵]

در مدت حضور در جنوب لبنان با « سید محمد غروی » امام جمعه شهر شیعه نشین صور آشنا شد[۶]

وی سید حسن را به تحصیل در حوزه علمیه نجف تشویق کرد و سرانجام سید عازم حوزه علمیه نجف شد.

معرفی به آیت‌الله سید محمد باقر صدر

سید محمد غروی یادداشتی به دست سید حسن داده بود که در آن طلبه جوان به محضر شهید و الامقام آیت‌الله سید محمد باقر صدر متفکر، عالم و مجاهد وارسته عراقی معرفی شده بود. هوش سرشار طلبه جوان و تلاش وجدیت او مورد اهتمام و عنایت شهید صدر قرار گرفت. به طوری که از شهید سید عباس موسوی خواست بر وضعیت علمی نصر الله نظارت داشته باشد و به او کمک کند. بدین ترتیب روابط دوستانه و صمیمانه میان این دو شکل گرفت. در حقیقت سید عباس نه فقط دوست و برادر بزرگ تر سید حسن، بلکه استاد و رفیق راه او نیز بود. دیدار شهید صدر نیز برای سید حسن جوان سراسر لطف بود.

عالم فرزانه‌ای که ضمن برخورداری از هوش سرشار و ظرافتها و دقتهای علمی، نوآوریهای بسیاری را در عرصه‌های گوناگون علوم دینی رقم زد و برای زدودن گرد شبهات از چهره درخشان اسلام ، همت بسیار نمود. آن مرد مجاهد با همه اشتغالات علمی، هیچ گاه از مبارزه غافل نماند و در عرصه سیاسی حضوری نقش آفرین داشت.

منسجم کردن طلاب لبنانی و خارجی

وی در آن دو سال کوشید میان طلاب لبنانی قدیم و جدید حوزه علمیه قم ارتباط و هماهنگی به وجود بیاورد برای آنان جلسات فرهنگی دایر کرد و از برخی شخصیتهای ایرانی دعوت کرد برای طلاب لبنانی سخنرانی کنند در آن مرحله حجت الاسلام سید علی اکبر محتشمی پور و آیت‌الله مصباح یزدی دعوت شدند. او با سایر طلاب خارجی حوزه علمیه قم نیز ارتباط برقرار کرد. نظر به اینکه او یک چهره حوزوی نبود و در حقیقت میهمان حوزه محسوب می‌شدبرخی از مدارس طلاب غیر ایرانی از وی دعوت می‌کردند در مناسبتهای سیاسی سخنرانی کند.
او افزون بر منسجم کردن طلاب لبنانی و طلاب کشورهای عربی، با طلاب پاکستانی و افغانی هم روابط دوستانه‌ای برقرار کرد و کوشید تجربه تاسیس حزب الله لبنان را به آنان منتقل کند. با باز گشت به لبنان حوزه علمیه قم یکی از مجاهدان بزرگ و راستین خود را از دست داد و او به پایگاه اصلی خود بازگشت.[۱۳]

شهید محمد هادی و محمد جواد در قم

زمانی که سید حسن نصرالله و خانواده اش در قم اقامت داشتند، دو پسرش شهید محمد هادی و محمد جواد در دبستان شاهد نور ایمان واقع در خیابان بلوار امین قم (آموزش و پرورش بخش یک قم) به تحصیل اشتغال داشتند. آقای علی حجتی آوینی از فرهنگیان با سابقه قم و مدیریت وقت آموزشگاه مذکور، در این خصوص می‌گوید: «سال تحصیلی ۷۰-۶۹ بود. من مدیریت دبستان شاهد نور ایمان را بر عهده داشتم. بهمن ماه بود. چند ماه از شروع سال تحصیلی می‌گذشت. از بنیاد شهید قم در مورد ثبت نام فرزندان آقای سید حسن نصرالله با من تماس گرفتند و هماهنگی لازم به عمل آمد.

چند روز بعد آقای نصرالله همراه فرزندانش به دفتر مدرسه آمدند. معرفی نامه‌ای از بنیاد شهید داشتند. ایشان بسیار خوش برخورد و مهربان بود. پسرانش دوقلو و بسیار پر جنب و جوش و فعال بودند. آنها اصلا فارسی بلد نبودند. آزمون اولیه‌ای از محمد هادی و محمد جواد گرفتم. بعد آنها را در پایه سوم ابتدایی ثبت نام کردم و به کلاس آقای محمد رضا رضوان طلب فرستادم. آقای رضوان طلب هم اکنون باز نشسته شده است. ایشان با کمک آقای محمد شاطر کریمی مربی پرورشی دبستان به آموزش شاگردان جدید خود همت گماشت. در اوایل محمد هادی و محمد جواد از بچه‌های مدرسه فاصله می‌گرفتند، چون فارسی بلد نبودند و نمی‌توانستند با دیگر دانش آموزان ارتباط برقرار کنند.

حزب الدعوه

تاسیس « حزب الدعوه » از تلاشهای او در این عرصه بود که زمینه خدمات و روشنگریهای بسیار را فراهم آورد. از سوی دیگر رابطه او با امام خمینی رحمة‌الله‌علیه و عبارت شور آفرین او در باره امام (ذوبوا فی الخمینی کما ذاب هو فی الاسلام، در خمینی ذوب شوید، همان گونه که او در اسلام ذوب شده است) جنبش عظیمی در عالم اسلام ایجاد کرد.
سید حسن نصرالله این جلوه‌ها را در سیره شهید صدر مشاهده می‌کرد و از این رو در نجف نیز دست از مبارزه برنداشت تا اینکه در سال ۱۳۵۷ ش عراق را مخفیانه و به دور از چشم نظام بعثی صدام حسین - که در آن روزگار به طور فجیعی بر ضد حوزه‌های علمیه شوریده بود - ترک کرد.[۷]

بازگشت به لبنان

سید حسن نصر الله پس از بازگشت به لبنان، قبل از هر چیز علاقه داشت تحصیلات حوزوی خود را ادامه دهد. مدتی نگذشته بود که سید عباس موسوی با همکاری تعدادی از علمای دینی لبنان، حوزه علمیه امام منتظر عجل ‌الله ‌فرجه ‌الشریف را در شهر بعلبک تاسیس نمود.
این حوزه از جمله مراکز نمونه به شمار می‌رفت و نقش بسیار مؤثر تبلیغی در منطقه بقاع و سایر مناطق همچون بیروت و جنوب لبنان داشت. سید حسن نصرالله در این حوزه هم در سطوح بالاتر درس می‌خواند و هم به طلاب جدید درس می‌داد.[۸]

باتوجه به شرايط ظلم و فشار علیه حوزه‌های دینی (علما و طلاب)، دور از چشم نظام عراق ازاین کشور گریخت، و در لبنان به حوزه امام منتظر(عج) پیوست و تحصیلات دینی خود را در آنجا ادامه داد. این مدرسه دینی به دست شهید سید عباس موسوی (که او نیز نمی‌توانست به عراق بازگردد) بنا شده بود. سید حسن نصرالله علاوه بر فعالیت عملی در حوزه دینی در بعلبک، فعالیت سیاسی و سازمانی در جنبش امل در منطقه بقاع را نیز از سر گرفت و در سال ١٩٧٩م مسئول سیاسی منطقه بقاع و عضوسیاسی دفتر جنبش شد.

در سال ١٩٨٢ به دنبال اختلافات ریشه‌ای با رهبری سیاسی وقت جنبش در خصوص روش‌های مقابله با تحولات سیاسی و نظامی درپی حمله اسرائیل به لبنان، همراە با گروە عظیمی‌ از مسئولان و کادری‌های جنبش امل ازآن کناره گرفت.

فعالیت‌های سیاسی: از جنبش امل تا حزب‌الله

سید حسن نصرالله از سال‌های نخست عمرش وارد فعالیت‌های سیاسی شد. برخی فعالیت‌های سیاسی او عبارتند از:

وی به جهت علاقه به امام موسی صدر، پس از پایان دوره دبیرستان در سال ۱۹۷۵م به جنبش اَمَل پیوست و به همراه برادرش سید حسین، مسئول آن جنبش در شهرک البازوریه شد.[۹۳]

در سال ۱۹۸۲م به عضویت کمیته سیاسی جنبش امل درآمد و مسئولیت سیاسی این جنبش در منطقه بقاع را برعهده گرفت.[۹۴]

در سال ۱۹۸۲م و در پی اشغال لبنان از سوی نیروهای رژیم صهیونسیتی و طرح صلح میان اسرائیل و لبنان از سوی برخی رهبران جنبش امل، سید حسن به‌همراه گروهی از روحانیان مبارز همچون سید عباس موسوی و صُبْحی طُفَیلی از جنبش امل جدا شدند و هسته اولیه حزب‌الله لبنان را تأسیس کردند.[۹۵]

در سال ۱۹۸۵م به عنوان مسئول و نماینده حزب‌الله در منطقه بقاع منصوب شد.[۹۶]

در سال ۱۹۸۷م رئیس کمیته اجرایی حزب‌الله و عضو شورای تصمیم‌گیری حزب‌الله شد.[۹۷]

وی در سال ۱۹۸۹ و ۱۹۹۰م و حضورش در قم، نماینده حزب‌الله در تهران و مسئول پیگیری کارهای حزب‌الله در ایران بود.[۹۸]

در سال ۱۹۹۲م با ترور سید عباس موسوی به عنوان دبیرکل حزب‌الله انتخاب شد.[۹۹]

سید حسن در سال ۱۳۶۰ش، حکم اجازه اخذ وجوهات شرعیه و تصرف در امور حسبیه و شرعیه را از امام خمینی دریافت کرد.[۱۰۰] او همچنین نماینده و وکیل آیت‌الله خامنه‌ای در بیروت و جبل عامل بود.[۱۰۱]

از امل تا حزب‌الله

سید حسن نصرالله ۳۱ آگوست ۱۹۶۰ (۹ شهریور ۱۳۳۹) در روستای «البزوریه» در نزدیکی شهر «صور» در جنوب لبنان به دنیا آمد. سید حسن و همسرش «فاطمه یاسین» صاحب پنج فرزند به نام‌های محمدهادی، زینب، محمدجواد، محمدمهدی، و محمدعلی بودند. محمدهادی، پسر ارشد نصرالله، سال ۱۹۹۷ در جریان درگیری‌ها در جنوب لبنان توسط ارتش اسرائیل به شهادت رسید و پیکرش هفت سال بعد، سال ۲۰۰۴، در مبادله‌ی اسرا با این رژیم، تحویل گرفته شد. نصرالله تحصیلات اولیه را در مدرسه‌ی «الکفاح» در محله‌ی فقیرنشین «کرنتینا» در بیروت سپری کرد و سپس در یکی از مدارس مقطع متوسطه در محله‌ی «سن الفیل» در شرق بیروت ادامه‌ی تحصیل داد. پس از آغاز جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۷۵، خانواده‌ی نصرالله دوباره به الزوریه، زادگاه سید حسن، نقل‌مکان کردند و او تحصیلات متوسطه‌ی خود را در آن‌جا به پایان رساند. نصرالله در ۱۶ سالگی در حوزه‌ی علمیه‌ی نجف در عراق ثبت نام کرد و آن‌جا تحت تعلیم سید عباس الموسوی (که بعدها دبیرکل حزب‌الله شد) قرار گرفت. نصرالله سپس، سال ۱۹۷۸، عراق را ترک کرد؛ مدت کوتاهی در شهر قم، در ایران، تحصیل کرد؛ و بالأخره به لبنان بازگشت و تحصیل علوم دینی را در مدرسه‌ی علمیه «امام المنتظَر» در بعلبک ادامه داد؛ مدرسه‌ای که توسط الموسوی تأسیس شده بود.

نصرالله در دوران دبیرستان با جنبش امل آشنا و وارد حوزه‌ی فعالیت‌های سیاسی شد. وی در نهایت به عنوان رهبر سازمانی این جنبش در البزوریه منصوب شد. سال ۱۹۷۹، رئیس دفتر سیاسی امل در منطقه‌ی بقاع شد. با این حال، سال ۱۹۸۲، در نتیجه‌ی اختلاف با رهبری امل بر سر راهبردهای مبارزه با اسرائیل، به سازمان تازه‌تأسیس حزب‌الله پیوست و به عنوان رهبر این سازمان در منطقه‌ی بقاع منصوب شد. در این سِمت، عهده‌دار بسیج نیرو و تشکیل تیم‌های نظامی بود. سید حسن به مرور زمان در سلسله‌مراتب حزب‌الله صعود کرد و به عنوان مسئول اجرایی ارشد این سازمان مسئولیت اجرای تصمیمات اتخاذشده توسط شورای حزب را به عهده گرفت. در نهایت، سال ۱۹۹۲، پس از ترور الموسوی، نصرالله به‌رغم این‌که جوان‌ترین عضو شورا بود، به اتفاق آرا به عنوان دبیرکل جدید حزب‌الله انتخاب شد.

تأسیس حزب‌الله

از آغاز تأسیس حزب‌الله در سال ١٩٨٢ در پی حمله صھیونیست‌ها و شروع فعالیت جنبش مقاومت اسلامی در لبنان، مسئولیت‌های مختلفی رادراین حزب عهده‌دار شد. فعالیت علمی خود را در مدرسه دینی در بعلبک در کنار مسئولیت منطقه بقاع در حزب‌الله تا سال ١٩٨۵ ادامه داد. در این سال به بیروت رفت و در آنجا عهده‌دار مسئولیت‌های متعددی گردید.

در سال ١٩٨٧ عنوان مسئول اجرایی دبیر حزب‌الله ایجاد شد و او علاوہ بر عضویت در شورای تصمیم‌گیری (بالاترین هیأت فرماندهی حزب‌الله) به این مقام منصوب شد.

در سال ١٩٨٩ برای ادامه تحصیلات خود در حوزه علمیه لبنان را ترک کرد و به شهر مقدس قم رفت، اما یکسال پس ازآن، طبق تصمیم شورا و اصرار مسئولان و کادراصلی، و تحت فشار تحولات عملی و سیاسی و جهادی در لبنان آن زمان، بازگشت تا مسئولیت‌های خود را به انجام برساند.

دبیرکلی حزب‌الله

در سال ١٩٩٢م (1371ش) به اجماع اعضای شورا دبیرکل حزب‌الله و جانشین دبیرکل سابق شهید سید عباس موسوی گردید. شهید موسوی در ١۶ فوریه ١٩٩٢ در منطقه «تفاحتا) به دست نیروهای اسرائیل ترور شد. او برای برگزاری مراسم سالگرد شهادت شیخ الشهدای مقاومت اسلامی، شیخ راغب حرب به شهر «جبشيت» در جنوب لبنان رفته بود و در حال بازگشت ازآنجا به شهادت رسید.

تاثیر رفتار و سخنان امام موسی صدر

او که در سنین نوجوانی تحت تاثیر رفتار و سخنان امام موسی صدر قرار گرفته بود، به محله البرج در مرکز شهر بیروت و میدان شهدای کنونی می‌رفت تا از دست فروشها کتاب دست دوم خریداری کند. کتاب‌های اسلامی و سیاسی را می‌خرید و اگر گاهی کتاب علمی و فکری خاصی به دست می‌آورد و نمی‌توانست محتوایش را درک کند، آن را کنار می‌گذاشت تا وقتی بزرگ شد، بخواند.[۲]

عضویت در جنبش امل

رهبر شیعیان لبنان امام موسی صدر در روزهای آغازین سال ۱۹۷۵ م (۱۳۵۴ ش) ضمن خطابه‌ای پر شور که به مناسبت سالگرد عاشورای حسینی ایراد نمود، مردم لبنان را به تشکیل یک گروه مقاومت نظامی در برابر تجاوز رژیم اشغالگر قدس و توطئه‌های مزورانه دولت اسرائیل برای بیرون راندن لبنانیها از سرزمینهای خویش فرا خواند. هفت ماه بعد در یک کنفرانس مطبوعاتی به طور صریح تاسیس یک گروه مسلح را به نام افواج مقاومت لبنانی (امل) در حیات سیاسی، مذهبی کشور لبنان اعلام نمود.[۳]

در همین سال و با آغاز جنگهای داخلی لبنان، سید حسن پانزده ساله همراه خانواده به روستای بازوریه، زادگاه پدرش در جنوب لبنان کوچ کرد و تحصیلات دبیرستانی را در شهر صور ادامه داد. او در روستای بازوریه به صفوف جنبش امل پیوست. این پیوستن براساس میل قلبی او بود، چون مانند همه مردم جنوب لبنان به امام موسی صدر بنیانگذار جنبش امل علاقه فراوان داشت. روستای بازوریه در آن روزها همچون سایر مناطق لبنان، جولانگاه روشنفکران چپگرا، به ویژه هواداران حزب کمونیست لبنان یا گروههای فلسطینی بود. به هر حال دیری نپایید که سید حسن و برادرش سید حسین با آنکه جوان بودند، مسئولیت جنبش امل در روستای بازوریه را بر عهده گرفتند.[۴]

دبیر کل حزب‌الله لبنان

پس از آن که امام موسی صدر در لیبی به صورت مرموزی ربوده شد، اختلافات بسیاری در سطح رهبری «جنبش امل» به وجود آمد که در اثر آن و خروج عده‌ای از رهبران از این جنبش، حزب‌الله لبنان تأسیس شد. سید حسن در حزب‌الله نیز مسئولیت‌های مختلفی را عهده‌دار شد؛ از جمله عضویت در شورای رهبری حزب‌الله. اما از فضای درس و بحث فاصله نگرفت و به تحصیلات علمی خود ادامه داد تا جایی که در سال ۱۹۸۹ برای تکمیل تحصیلات خود به قم مسافرت کرد، اما حملات گسترده اسراییل به لبنان و مبارزات حزب‌الله به او اجازه نداد بیش از یک سال در قم بماند و بار دیگر به لبنان بازگشت، تا در کنار برادرانش به مبارزه با رژیم صهیونیستی بپردازد.

در سال ۱۹۹۲ و پس از شهادت سید عباس موسوی، دبیرکل وقت حزب‌الله لبنان، با اجماع شورای رهبری حزب‌الله سید حسن نصرالله، دبیرکل جدید این جنبش شناخته شد.

شهادت سید عباس موسوی به همراه خانواده‌اش، تأثیر بسزایی در روحیه مردم لبنان و به وی‍ژه رزمندگان حزب‌الله گذاشت و پس از آن بود که مبارزات و حملات حزب‌الله شکل جدیدی به خود گرفت و حمایت عمومی در میان مردم لبنان از حزب‌الله رو به فزونی نهاد.

در این میان، اسراییل نیز در سال‌های ۱۹۹۳ و ۱۹۹۶ عملیات‌های خوشه‌های خشم و تسویه حساب را به اجرا گذاشت که با مقاومت سرسختانه حزب‌الله، که از کم‌ترین امکانات نظامی برخوردار بود، روبه‌رو شد.

در ماه سپتامبر ۱۹۹۷ دو تن از رزمندگان حزب‌الله در حمله به یکی از مواضع ارتش اسرائیل در منطقه جبل‌الرفیع در جنوب لبنان به شهادت رسیده و پیکر آنان به دست نیروهای اسرائیلی افتاد. تلویزیون اسرائیل بدون اطلاع از هویت این دو نفر، تصویر خون‌آلود آنان را به نمایش گذاشت، به سرعت مشخص شد که یکی از این دو تن، سید هادی، فرزند سید حسن نصر‌الله، دبیر کل حزب‌الله است. انتشار این خبر همانند بمبی در جامعه لبنان صدا کرد و تحول بسیار مهمی در پی داشت. در تاریخ لبنان، چه در زمان جنگ داخلی و چه در مقابله با تجاوز نظامی اسرائیل، هیچ‌گاه دیده نشد که فرزند یکی از رهبران گروهای سیاسی و یا شبه نظامیان در راه مبارزه کشته شده باشد.

این واقعه، موجی از احساسات جوشان همدردی، احترام و شیفتگی را نسبت به دبیر کل حزب‌الله در میان همه طوایف مذهبی لبنان در پی داشت، به گونه‌ای که همه آحاد ملت لبنان از هر دین و مذهبی، تحت تأثیر شدید این واقعه قرار گرفتند. رهبران سیاسی لبنان نیز یکی پس از دیگری به دیدار سید حسن نصر‌الله رفته و ضمن گفتن تبریک و تسلیت به مناسبت شهادت سید هادی نسبت به شخصیت مبارز و صادق دبیر کل حزب‌الله، مراتب قدردانی و احترام خود را ابراز داشتند.

دبیرکل حزب الله

در سال ۱۹۹۲ م، سیدعباس موسوی دبیرکل حزب‌الله لبنان و استاد سیدحسن به دست صهیونیست‌ها ترور شد. با آمدن نصرالله به صدر حزب، تشکیلات شیعه لبنان از جرگه دفاعی و نظامی امنیتی فراتر رفت و حوزه جدیدی برای حضور حزب‌الله در ساختار سیاسی لبنان تعریف کرد. به‌گونه‌ای که در انتخابات پارلمانی لبنان در سال‌های ۱۹۹۶، ‌ ۲۰۰۰ و ۲۰۰۵ م، همواره بر حضور نمایندگان جنبش حزب‌الله در پارلمان افزوده شده است.

پیروزی چشمگیر حزب‌الله به رهبری سیدحسن نصر الله و اخراج نیروهای اسرائیلی از جنوب لبنان در سال۲۰۰۰ م، هیچ وقت از خاطره‌ها فراموش نخواهد شد.

سیدحسن نصر الله پس از صبحی طفیلی و سیدعباس موسوی، سومین دبیرکل حزب‌الله لبنان است و همواره یکی از اهداف اصلی سرویس‌های جاسوسی و تروریستی رژیم صهیونیستی به حساب می‌آید. وی در سال ۱۹۹۷ م، سیدهادی پسر ارشدش را در رویارویی با نیروهای اسرائیلی در جنوب لبنان از دست داد[۱].

دریافت حکم اخذ وجوهات شرعیه از امام خمینی

سید حسن نصرالله در 28 اکتبر 1981م برابر با چهارشنبه ششم آبان ۱۳۶۰ش به همراه برخی اعضای جنبش امل در جماران به حضور امام خمینی(ره) رسیدند. در این دیدار سید حسن نصرالله، حکم اجازه اخذ وجوهات شرعیه را در ۲۱ سالگی از امام دریافت نمود.[۹]

دریافت حکم اجازه از امام خمینی رحمة‌الله‌علیه

پیش از ظهر روز ششم آبان ۱۳۶۰ ش یاران جنبش امل به همراه سید حسن نصرالله در جماران به حضور امام خمینی رحمة‌الله‌علیه رسیدند. همان روز سید حسن نصرالله، حکم اجازه اخذ وجوهات شرعیه را در ۲۱ سالگی از امام دریافت نمود.

این در حالی بود که امام خمینی رحمة‌الله‌علیه به ندرت چنین شرایطی را برای کسی ایجاد کرده بود شیخ صبحی طفیلی از سران مقاومت، هفت سال بعد (۱۴ آبان ۱۳۶۷) و شهید سید عباس موسوی اولین دبیر کل حزب الله، نیز در ۲۰ بهمن ۱۳۶۶ اجازه تصرف در امور حسبیه و شرعیه را به امر امام پیدا کردند.[۹]

متن حکم امام

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد الله رب العالمین و الصلوة و السلام علی محمد و آله الطاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین

و بعد، جناب حجت الاسلام آقای حاج سید حسن نصرالله (دامت افاضاته) از طرف اینجانب مجازند در تصدی امور حسبیه و اخذ وجوه شرعیه و مصرف مظالم عباد و زکوات و کفارات در مصارف مقرره شرعیه و در مورد سهمین مبارکین نیز مجازند در اخذ و صرف آن در مخارج خودشان به نحو اقتصاد و در مورد مازاد بر مخارج نیز مجازند نصف آن را در خارج سادات عظام ـ کثرالله امثالهم ـ و ترویج شریعت مقدسه صرف نموده و نصف دیگر را ارسال دارند.

واوصیه - ایده الله تعالی ـ بما اوصی به السلف الصالح من ملازمه التقوی و التجنب عن الهوی و التمسک بعروة الاحتیاط فی امور الدین و الدنیا و ان لانیسانی من صالح دعواته و السلام علیه و علی اخواننا المؤمنین و رحمة الله و برکاته[۱۰]

روح الله الموسوی الخمینی

تاسیس حزب الله

تشکیلات حزب الله در سال ۱۹۸۹ م (۱۳۶۳ ش) با انتشار بیانیه سرگشاده‌ای به نام «پیام به مستضعفین جهان» موجودیت خود را به طور رسمی اعلام کرد. به موازات فعالیتهای نظامی رزمندگان مقاومت اسلامی و پیش از صدور بیانیه رسمی اعلام موجودیت، تلاش سران و بنیانگذاران حزب الله برای سازماندهی تشکیلات خود و یافتن یک چهار چوب سیاسی که بتواند در آینده روحانیون و شخصیتهای سیاسی مبارز را هماهنگ و منظم کند، ادامه یافت.
در این زمینه کمیته‌ای ۹ نفره از علمای بزرگ شیعه و شخصیتهای مستقل تشکیل شد و با انتشار بیانیه‌ای تعهد خود را به ولایت فقیه و جنگ با اسرائیل اعلام کرد.

ملاقات با امام خمینی رحمة‌الله‌علیه

این کمیته هئیتی پنج نفره را به نام « شورای لبنان » به ریاست شهید سید عباس موسوی تشکیل داد و آن را برای ملاقات با امام خمینی رحمة‌الله‌علیه و کسب تکلیف شرعی از محضر ایشان به تهران اعزام کرد. این هیئت در دیدار با امام اهداف و برنامه‌های خود را شرح داد و سپس با ایشان بیعت کرد. امام خمینی رحمة‌الله‌علیه به عنوان ولی امر مسلمین این شورا را تایید کردند و از اعضای آن خواستند که راهشان را ادامه دهند. در این دیدار شهید سید عباس موسوی در مورد شرایط وقت لبنان و عزم اسلام گرایان برای مقابله با ارتش اسرائیل که بخش عظیمی از لبنان را اشغال کرده بود، صحبت کرد. امام در جواب فرمودند: «مهم عمل است. شما در مرحله کربلایی قرار دارید. توقع نداشته باشید که ثمره عملتان را در دوران حیات خود بچینید.[۱۱]

فعالیتهای سید حسن نصرالله در زمان دبیرکلی

مقاومت اسلامی طی زمان دبیركلی او چندین جنگ و مبارزه قهرمانانه با ارتش اشغالگر انجام داد كه بارزترین آنها، عملیات «تسویه حساب» در ژوئیه (١٩٩٣م)، و «خوشه‌های خشم» درآوریل (١٩٩۶م) بود که به امضای تفاهم‌نامه انجامید. این تفاهم‌نامه یکی از بزرگترین کلیدهای تغییرات در فعالیت مقاومت اسلامی به شمار می‌آمد و فرصت موفقیت تاریخی عظیمی را برای مقاومت پیش آورد؛ یعنی آزادسازی بخش عمدەای از اراضی لبنان در می ٢٠٠٠.

در زمان دبیرکلی او، حزب‌الله به طور گسترده گرفتار فراز و نشیب‌های حیات سیاسی داخلی لبنان شد، و در سال ١٩٩٢ در انتخابات مجلس شرکت کرد. این نخستین انتخابات مجلس بعد از پایان جنگ داخلی در لبنان بود و حزب‌الله به موفقیتی مهم دست یافت؛ ١٢ نماینده از اعضای پارلمان لبنان. این افراد کمیته وفاداری به مقاومت را تشکیل دادند.

فعالیت‌ها

جنبش‌های چپ مارکسیستی و کمونیستی در آن دوران در البازوریه بسیار فعال بودند؛ اما وی به جنبش اسلامی امل که امام موسی صدر آن را در لبنان پایه‌ریزی کرده بود، پیوست. دیری نگذشت که سیدحسن به‌عنوان نمایندۀ امل در البازوریه فعالیت سیاسی‌اش را گسترش داد. او در مسجد صدر شهر صور با یک روحانی مدرس علوم دینی به نام سیدمحمد الغروی آشنا شد و با کمک او برای ادامه تحصیلات حوزوی به نجف رفت. او در آنجا سراغ آیت‌الله سیدمحمد باقر صدر را گرفت اما او را به شخصی به نام سیدعباس موسوی معرفی کردند و در اولین دیدارش با موسوی در ابتدای گفت‌وگو سعی کرد از لهجۀ لبنانی دوری کند و با عربی فصیح صحبتش را آغاز کرد.

نصرالله به دلیل فشارهای موجود در عراق به لبنان برگشت و در حوزۀ علمیه بعلبک مشغول به تحصیل و تدریس شد. در کنار تحصیلات حوزوی، سید از آموزش‌های نظامی غافل نماند و دوره‌های مختلف چریکی را پشت‌سر گذاشت. سیدحسن نصرالله به دلیل توانایی‌ در مدیریت و فرماندهی، به‌عنوان نماینده جنبش امل در درۀ بقاع منصوب شد. در سال ۱۹۸۲ با آغاز اشغال لبنان، جنبش امل به ۲ جریان تقسیم شد، ‌ جریان اول به رهبری نبیه‌ بری، خواهان قرارگرفتن نیروهای جنبش در کنار جبهه نجات ملی بود و جریان دوم که سیدعباس موسوی و سیدحسن نصرالله آن را رهبری می‌کردند، خواستار حفظ نیروهای اصولگرای شیعی و سازماندهی آنها برای رویارویی با اشغالگران اسرائیلی بود.

مهمترین دلیل نیروهای اصولگرای شیعی در ملحق نشدن به نیروهای جبهه نجات ملی وجود شخصیتی چون بشیر جمیل بود. چرا که بشیر جمیل در کنار روابطش با رژیم صهیونیستی به دنبال ریاست‌جمهوری لبنان بود. از اینجا بود که هسته‌های اولیه حزب‌الله شکل‌گرفت و با ملحق شدن نیروهای اصولگرا به تشکیلات جدید، این سازمان در ساختار سیاسی - نظامی لبنان عرض اندام کرد. در ابتدای تشکیل حزب‌الله، سیدحسن ۲۲ ساله بود و به‌عنوان یک نیروی تبلیغاتی برای جذب جوانان شیعی برای پیوستن به حزب کار می‌کرد. پس از مدتی وی به سمت معاون دفتر حزب در بیروت در کنار ابراهیم امین السید ایفای مسئولیت کرد تا اینکه معاونت اجرایی حزب که به منظور تنفیذ مصوبات شورای مرکزی حزب‌الله ایجاد شده بود، تأسیس شد. سید حسن نصرالله در این زمان به سمت معاون اجرایی حزب مشغول به کار شد. پس از آن برای ادامه تحصیلات حوزوی راهی قم شد و پس از مدتی به دلیل اختلافات تنش‌زای جنبش امل و حزب‌الله دوباره به لبنان برگشت.

فعالیت سیاسی

ساماندهی اساسنامه حزب الله

شورا پس از بازگشت به بیروت کار ساماندهی و تهیه پیش نویس اساسنامه حزب الله و هماهنگی همه بخشها و گروههای وابسته را آغاز کرد. همه فعالیتها و برنامه‌ها در قالب حزب الله و خدمت به رزمندگان مقاومت و عملیات مسلحانه ضد صهیونیستی متمرکز شد.
از ابتدای تاسیس حزب الله و آغاز مقاومت اسلامی در لبنان سید حسن نصر الله در این حزب نقش اصلی ایفا کرد. او در کنار مبارزات سیاسی به تحصیلات علمی خود در حوزه علمیه بعلبک ادامه داد و در سال ۱۹۸۵م (۱۳۶۴ ش) به سمت مسئول حزب الله در منطقه بقاع برگزیده شد.

سید حسن نصرالله از دوران جوانی و همزمان با آغاز جنگ داخلی لبنان به فعالیت‌های سیاسی رو آورد. او به جنبش امل پیوست و مسئولیت‌های سازمانی مهمی را در این جنبش بر عهده گرفت. با وجود تحصیل در حوزه علمیه، نصرالله همواره به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نیز می‌پرداخت.

در سال ۱۹۸۲، به دنبال حملات اسرائیل به لبنان و اختلافات داخلی در جنبش امل، گروهی از اعضای این جنبش به رهبری سید عباس موسوی از آن جدا شدند و هسته اولیه حزب‌الله را تشکیل دادند. سید حسن نصرالله نیز به این گروه پیوست.

نصرالله از همان ابتدای شکل‌گیری حزب‌الله نقش فعالی در آن ایفا کرد. او مسئولیت‌های مهمی مانند آماده‌سازی نیروهای مقاومت و تأسیس هسته‌های نظامی را بر عهده داشت. پس از ترور سید عباس موسوی، نصرالله به عنوان دبیرکل حزب‌الله انتخاب شد. در دوران رهبری او، حزب‌الله به یک نیروی سیاسی و نظامی قدرتمند در لبنان تبدیل شد. پیروزی حزب‌الله در خارج کردن اسرائیل از جنوب لبنان و شهادت محمدهادی نصرالله پسر نصرالله در جنگ در سال ۱۹۹۷، موجب محبوبیت سید حسن نصرالله در جنوب لبنان شد.

در دوران رهبری نصرالله، حزب‌الله علاوه بر فعالیت‌های نظامی، به عرصه سیاست نیز وارد شد و در انتخابات لبنان شرکت کرد. حزب‌الله به یکی از احزاب مهم پارلمانی لبنان تبدیل شد و نفوذ خود را در صحنه سیاسی این کشور افزایش داد. همچنین، نصرالله تلاش کرد تا حزب‌الله را به یک بازیگر مهم در منطقه تبدیل کند.

حزب الله و ولایت فقیه

اصلی‌ترین ویژگی حزب الله در مقایسه با گروههای اسلام گرای جهان عرب، پذیرش کامل نظریه ولایت فقیه و رهبری امام خمینی است این حزب در کتابچه‌ای که در خصوص تاریخچه و دیدگاههای خود انتشار داد، چنین بیان داشت:

«در خصوص ولایت امر ما خود را به ولایت مرجعیت رشیدی پایبندی می‌دانیم. ولایت در ولی فقیه جامع الشرایطی که عدالت ، اعلمیت، کفایت، آگاهی به مسائل روز، مدیریت، تقوا و سایر صفات لازم در او تجلی یافته است. این ولایت فقیه و مرجعیت دینی شایستگی زعامت دینی سیاسی و رهبری مسلمانان را دارا می‌باشد. نقشی که روحانیون در ارکان مختلف حزب الله دارا هستند در هیچ یک از احزاب و سازمان‌های لبنانی سابقه ندارد.
از ابتدای تاسیس حزب الله تاکنون همواره اکثریت اعضای شورای حزب الله راروحانیون تشکیل می‌داده‌اند و ریاست شوراهای مهم حزب الله همچون شورای اجرایی و یا شورای جهادی همواره بر عهده یک روحانی بوده است. سخنگو، دبیر کل و معاون دبیر کل حزب الله همیشه از میان روحانیون انتخاب شده‌اند..[۱۲]

حمایت از حماس و مردم غزه

پس از طوفان الاقصی و کشتار مردم نوار غزه توسط اسرائیل در سال‌های ۲۰۲۳م و ۲۰۲۴م، حزب‌الله لبنان در حمایت از مردم فلسطین مواضع نظامیان اسرائیل را در شمال سرزمین‌های اشغالی هدف قرار می‌داد. حمایت حزب‌الله و سید حسن نصرالله از حماس و مردم فلسطین باعث تشدید درگیری‌های میان حزب‌الله و اسرائیل شد. به گزارش شبکه العالم، حزب‌الله تنها طی ۱۳۳ روز پس از طوفان‌الاقصی بیش از ۱۰۳۸ عملیات در دفاع از فلسطین و حماس، علیه اسرائیل انجام داد.[۸] در مقابل ارتش اسرائیل، با حملات متعدد به لبنان و سوریه شماری از اعضا و فرماندهان حزب‌الله را ترور کرد.[۹] همچنین اسرائیل با انفجار پیجرهای حزب‌الله بیش از سه هزار تن از اعضای حزب‌الله و مردم لبنان را شهید و زخمی کرد.[۱۰] در ادامه این درگیری‌ها، اسرائیل در ۶ مهر ۱۴۰۳ش با حمله به مقر فرماندهی حزب‌الله در بیروت سید حسن نصرالله بالاترین مقام رسمی حزب‌الله را به شهادت رساند.[۱۱] در بمباران مقر فرماندهی حزب‌الله،‌ علی کَرَکی، از فرماندهان حزب‌الله لبنان،[۱۲] سید عباس نیلفروشان، از فرماندهان سپاه پاسداران و مستشار سپاه در لبنان[۱۳] یازده نفر دیگر شهید و بیش از صد نفر زخمی شدند.[۱۴] حزب‌الله لبنان در اعلامیه‌ای در ۷ مهر ۱۴۰۳ش شهادت سید حسن نصرالله را تأیید کرد.[۱۵]

مبارزه علیه اسرائیل

سیدحسن نصرالله از همان آغاز هدایت حزب‌الله لبنان موضعی تهاجمی علیه اسرائیل اتخاذ کرد. یک سال پس از دبیرکلی وی در حزب‌الله در سال ۱۹۹۳ م، تعداد ۲۶ سرباز اسرائیلی در نزاع طرفین توسط حزب‌الله کشته شدند. جنگ حزب‌الله علیه اسرائیل برای عقب راندن اسرائیل از جنوب لبنان ادامه پیدا کرد. تعداد کشته‌های سربازان اسرائیلی در سال ۱۹۹۷ م، به ۴۰ تن رسید. با سخت شدن شرایط اسرائیل مجبور به ترک خاک لبنان در سال ۲۰۰۰ میلادی شد. پیروزی حزب‌الله در خارج کردن اسرائیل از جنوب لبنان و کشته شدن پسرش سیدهادی در جنگ در سال ۱۹۹۷ م، موجب محبوبیت سیدحسن نصرالله در جنوب لبنان شد.

سیدحسن نصرالله به دلیل همین تهدیدات در سال‌های اخیر کمتر در انظار عمومی حاضر می‌شود و تیم حفاظتی ۱۵۰ نفره مسئولیت حفاظت وی را بر عهده دارد. این تیم حفاظت را عماد مغنیه ایجاد کرد. و اکنون ابو علی جواد مسئولیت این تیم را بر عهده دارد. وی که داماد سیدحسن نصرالله است و به سپر سید معروف است دوره‌های متعدد و پیچیده نظامی را در ایران گذرانده‌ است.

پیروزی بر اسرائیل

در سال ۲۰۰۰ میلادی و در زمانی که مذاکرات یاسر عرفات و مسئولان آمریکایی و اسراییلی برای حل کشمکش خاور میانه، راه به جایی نبرده بود، ارتش اسرائیل در حرکتی یک‌جانبه و بدون گرفتن کمترین امتیازی از حزب‌الله، از اراضی اشغالی جنوب لبنان عقب نشینی کرد و به جز مناطق محدود مزارع شبعا، نیروهای خود را از همه مناطق تحت اشغال عقب کشید. این شکست مفتضحانه، علاوه بر استحکام بخشیدن به مواضع حزب‌الله، مبتنی بر مقاومت، باعث شد تا سید حسن نصرالله به موفقیتی بی‌سابقه در میان اعراب دست یابد، تا این که به عنوان مهم‌ترین شخصیت جهان عرب شناخته شود.

از سوی دیگر، حزب‌الله لبنان با تکیه بر این موفقیت، توانست حضور خود را در عرصه سیاسی لبنان تقویت کند، تا جایی که علاوه بر حضور پرتعداد در پارلمان لبنان، سکان تعدادی از وزارتخانه‌ها را نیز به دست گیرد.

انتفاضه، درسی از حزب‌الله

پیروزی‌های پی در پی حزب‌الله در عرصه‌های مختلف سیاسی و نظامی، در میان فلسطینیان نیز تأثیر خود را بر جای گذاشت. مردم آوارهفلسطین به ویژه جوانان، که سال‌ها دل به روند مذاکرات صلح خاورمیانه بسته بودند، دریافتند که مشکل فلسطینیان با مذاکره با رژیم اشغالگر حل نمی شود و با این پیش‌زمینه، انتفاضه دوم مسجدالاقصی شکل گرفت؛ انتفاضه‌ای که به حماس قدرتی دیگر بخشید و با پیروزی حماس در انتخابات فلسطین وارد مرحله‌ای جدید شد؛ مرحله‌ای که دیگر با جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل پایان نمی‌یابد، چه آن که نصرالله در پیام خود چنین گفت:

از حالا به بعد، شما جنگی تمام‌عیار خواستید، پس این هم جنگ تمام عیار شما. حکومت شما خواست قواعد بازی تغییر کند، پس قواعد بازی تغییر می‌کند. شما نمی‌دانید امروز با چه کسی می‌جنگید. شما با فرزندان محمد (صلی الله علیه وآله)، علی، حسن و حسین (علیهم السلام) و با اهل بیت رسول خدا (ص) و اصحاب او وارد جنگ شده‌اید. شما با قومی می‌جنگید که ایمانی فراتر و برتر از همه انسان‌های این کره خاکی دارد. شما خواستار جنگی تمام‌عیار با قومی شدید که به تاریخ و فرهنگ خود افتخار می‌کند و قدرت مادی، امکانات، مهارت، خرد، آرامش، عزم، ثبات و شجاعت دارد و به امید و یاری خدا روزهای آینده را میان ما و شما خواهیم دید.

ترور سید حسن نصرالله

ترور سید حسن نصرالله واقعه حمله اسرائیل به مقر فرماندهی حزب‌الله لبنان در ضاحیه بیروت است که به شهادت سید حسن نصرالله دبیرکل وقت حزب‌الله لبنان و چند تن از همراهان او انجامید. اسرائیل در ۶ مهر سال ۱۴۰۳ش با استفاده از ۸۰ تا ۸۵ بمب سنگرشکن یک یا دوتنی ساخت آمریکا، مقر حزب‌الله را بمباران کرد. با این حال گفته شده، جسد سید حسن نصرالله سالم بوده و علت مرگ او شوک یا ضربه ناشی از انفجار یا استنشاق گازهای سمی ناشی از بمباران بوده است.

سید حسن، با اشغالگری اسرائيل مبارزه می‌کرد و در دوران دبیرکلی او حزب‌الله تقویت شد و به پیروزی‌هایی علیه رژیم صهیونیستی دست یافت به همین دلیل، او بارها از سوی این رژیم تهدید و مورد ترور نافرجام قرار گرفته بود. در جریان درگیری‌هایی که پس از عملیات طوفان‌الاقصی میان حزب‌الله و اسرائیل رخ داد، حزب‌الله به دفاع از گروه‌های مقاومت فلسطین و مردم غزه پرداخت و اسرائیل شماری از سران حزب‌الله از جمله سید حسن را ترور کرد.

ترور سید حسن نصرالله واکنش‌‌های متعددی در پی داشت. آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران و مراجع تقلید شیعه،‌ گروه‌های مقاومت و برخی از مقامات و دولت‌های کشورهای گوناگون همچون ایران، روسیه، عراق، یمن، کوبا و ونزوئلا ترور سید حسن را محکوم کردند. مردم کشورهای مختلف نیز در تظاهرات و اجتماعاتی این ترور را محکوم و از حزب‌الله لبنان حمایت کردند. مراسم ترحیم و بزرگداشت نیز در مناطق متعددی از جهان و اماکن مذهبی مانند حرم‌های امامان برگزار شد. در ۱۳ مهر ۱۴۰۳ش نیز در مصلای امام خمینی تهران و پیش از نماز جمعه، مراسم بزرگداشتی با حضور آیت‌الله خامنه‌ای، مقامات و مسئولان ایران و جمعیت میلیونی مردم برگزار شد.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در پاسخ به ترور سید حسن نصرالله و اسماعیل هَنیه، در ۱۰ مهر ۱۴۰۳ش/۱ اکتبر ۲۰۲۴م، در عملیات وعده صادق۲ با شلیک ۲۰۰ موشک، مناطق نظامی و امنیتی اسرائیل را هدف قرار داد. حزب‌الله لبنان نیز حملات متعددی به مناطق اشغالی فلسطین انجام داد.

چرایی و زمینه ترور سید حسن نصرالله

سید حسن نصرالله سومین دبیرکل حزب‌الله لبنان بود. او به دلیل مبارزه با اسرائیل یکی از اهداف ترور اسرائیل بود و به همین دلیل از سال ۲۰۰۶م[۱] در خفا زندگی می‌کرد.[۲] سید حسن، از سال ۱۹۹۲م تا ۲۰۲۴ (۳۲ سال) دبیرکل حزب‌الله بود؛ در زمان رهبری او حزب‌الله به قدرت منطقه‌ای تبدیل شد[۳] و به پیروزی‌هایی بر رژیم صهیونیستی دست یافت که مهم‌ترین آنها آزادسازی جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰م و جنگ ۳۳ روزه در ۲۰۰۶م و شکست گروه‌های تکفیری - تروریستی در ۲۰۱۷م در کشور سوریه بیان شده است.[۴] نقش سید حسن در آزادی اسیران لبنانی و بازپس‌گیری اجساد مبارزان مقاومت از دست اسرائیل در سال ۲۰۰۴م نیز کلیدی دانسته شده است.[۵] حزب‌الله در زمان دبیرکلی سید حسن،‌ وارد فعالیت‌های سیاسی شد و برخی از اعضای آن به مجلس نمایندگان لبنان راه یافتند.[۶]

سید حسن نصرالله در سمت دبیرکلی حزب‌الله لبنان،‌ همواره با محور مقاومت روابط نزدیکی داشت. او با رهبران ایران و گروه‌های مبارز فلسطینی همچون حماس متحد بود.[۷]

شهادت

سید حسن نصر الله پس از سال‌ها تلاش و مجاهدت در محور مقاومت و آرمان قدس شریف و پس از چندین بار ترور ناموفق در سال‌های ۲۰۰۴ م، ۲۰۰۶ م و ۲۰۱۱ م، در شامگاه جمعه، 27 سپتامبر سال 2024 م، برابر با 6 مهرماه سال 1403 ش، در حمله هواپیماهای جنگی رژیم صهیونیستی، به محلات مسکونی منطقه حاره حریک در ضاحیه بیروت به شهادت رسید.

سرانجام سید حسن نصرالله در تاریخ ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ مصادف با 6 مهر 1403 در حمله نیروی هوایی اسرائیل به شش ساختمان در ضاحیه بیروت به شهادت رسید. در روز حادثه، خبرهای ضد و نقیضی در مورد وضعیت سید حسن نصرالله منتشر شد. ابتدا ارتش اسرائیل در روز بعد از حادثه اعلام کرد که نصرالله طی این حمله هوایی در بیروت کشته شده است. ساعاتی بعد کشته شدن و شهادت وی از سوی حزب‌الله نیز تأیید شد.

استفاده از بمب‌های سنگرشکن آمریکایی

{ بمب سنگرشکن (Bunker Buster) که دارای بدنه ای بسیار مقاوم است، برای نفوذ در سازه‌های زیرزمینی، مانند پناهگاه‌ها، تونل‌ها یا تاسیسات نظامی و نابودی آنها طراحی شده است. این نوع بمب‌ها پس از رهاشدن از هواپیما، به سرعت به سطح زمین اصابت کرده و قبل انفجار به زیر زمین نفوذ می‌کند و پس از نفوذ کافی در زیر زمین و رسیدن به هدف منفجر می‌شود. تخریب این بمب‌ها بیشتر از بمب‌های معمولی است.}کدام کشورها بمب سنگرشکن دارند؟»،‌ خبرگزاری جهان‌نیوز. } به نقل برخی از خبرگزاری‌ها مانند شبکه الجزیره از رسانه‌های اسرائیلی، رژیم صهیونیستی در بمباران ضاحیه بیروت در ۶ مهر، حدود ۸۵ بمب سنگرشکن[یادداشت ۱] ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ پوندی (۹۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلویی) استفاده کرد.[۱۶] در برخی خبرگزاری‌ها مانند سی ان ان آمریکا (CNN)، ۸۰ بمب گفته شده است.[۱۷] کارشناسان خبرگزاری سی ان ان، براساس تصاویر ويدئویی و ماهواره‌ای گفته‌اند اسرائیل از بمب‌های سنگرشکن BLU-109 ساخت آمریکا با وزن ۲۰۰۰ پوند (۹۰۰ کیلوگرم) در ترور سید حسن استفاده کرده است؛[۱۸] اما به گزارش خبرگزاری هندوستان تایمز (Hindustan Times)، بمب‌ها از نوع مارک ۸۴ ساخت آمریکا با وزن حدود ۹۰۰ کیلوگرم، بوده است.[۱۹] الجزیره به نقل از خبرگزاری واشنگتن پست نیز بمب‌های استفاده شده را ساخت آمریکا دانسته است.[۲۰] گفته شده کنوانسیون ژنو استفاده از بمب‌های سنگرشکن را ممنوع اعلام کرده است.[۲۱]

براساس گزارش خبرگزاری‌ها، جسد سید حسن نصرالله سالم بوده و علت مرگ او شوک یا ضربه ناشی از انفجار[۲۲] یا استنشاق گازهای سمی ناشی از بمباران[۲۳] اعلام شده است.

واکنش‌هابه ترور و شهادت سید حسن نصرالله

ترور و شهادت سید حسن نصرالله واکنش‌‌های متعددی در پی داشت. سید علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی ایران،[۲۴] و مراجع تقلید همچون سید علی سیستانی،[۲۵] ناصر مکارم شیرازی،[۲۶] حسین نوری همدانی[۲۷] جعفر سبحانی[۲۸]، سید موسی شبیری زنجانی،[۲۹] عبدالله جوادی آملی،[۳۰] بشیرحسین نجفی،[۳۱] حسین وحیدخراسانی[۳۲] سید ساجد علی نقوی، رئیس شورای علمای شیعه پاکستان،[۳۳] همچنین جامعه مدرسین حوزه علمیه قم[۳۴] و مجمع جهانی اهل‌بیت[۳۵] پیام تسلیت صادر کردند.

دولت و مقامات کشورهای مختلف همچون ایران، روسیه، عراق، یمن،[۳۶] کوبا،[۳۷] ونزوئلا[۳۸] و گروه‌های مقاومت مانند جنبش حماس، جنبش جهاد اسلامی فلسطین، جنبش انصارالله یمن، جنبش فتح، گروه عصائب اهل الحق، جنبش امل لبنان، سید عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر در عراق،[۳۹] حزب جماعت اسلامی پاکستان و حزب جمعیت علمای اسلام پاکستان[۴۰] نیز با صدور بیانیه‌ای شهادت سید حسن را تسلیت گفتند و حملات اسرائیل را محکوم کردند.

در ایران پنج روز[۴۱] و در لبنان،[۴۲] سوریه،[۴۳] عراق[۴۴] و یمن[۴۵] سه روز عزای عمومی اعلام شد. حوزه‌های علمیه ایران روز یک‌شنبه۱۴۰۳/۷/۸ تعطیل شد و طلاب و روحانیون در محکومیت جنایت‌های رژیم صهیونیستی اجتماع و راهپیمایی کردند.[۴۶] در ایران تمامی سالن‌های سینما و تئاتر تعطیل شد.[۴۷]

مردم کشورهای گوناگون مانند ایران،[۴۸] پاکستان، یمن، اردن، مغرب، کرانه باختری (فلسطین)، بحرین و عراق در محکومیت ترور سید حسن و حمایت از حزب‌الله تجمع و تظاهرات برگزار کردند.[۴۹]

مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، با تسلیت شهادت سید حسن نصرالله، صدور فرمان این حمله تروریستی را از نیویورک دانست و تصریح کرد که آمریکا نمی‌تواند خود را از همدستی با رژیم صهیونیستی تبرئه کند.[۵۰]